Wpływ porodu na obecność białka wiążącego kwasy tłuszczowe

Wpływ porodu na obecność białka wiążącego kwasy tłuszczowe

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 3, 197-200, 2008
Wpływ porodu na obecność białka wiążącego kwasy tłuszczowe
(FABP) we krwi pępowinowej po urodzeniu
RAFAŁ KOCYŁOWSKI1, PAULINA BIAŁEK2, ANNA M. LIBUDZIC2, GRZEGORZ H. BRĘBOROWICZ1
Streszczenie
Cel: Ocena, czy sercowe białko wiążące wolne kwasy tłuszczowe (heart-type fatty acid binding protein, h-FABP) jest obecne w krwi
pępowinowej po porodzie. Materiał i metodyka: Krew z żyły pępowinowej pobrano w pierwszych minutach po urodzeniu 25 noworodków (ocenione wg punktacji Apgar oraz gazometrii krwi pępowinowej). Do pomiaru stężenia h-FABP zastosowano półilościowy
test CardioDetect. Poziomy powyżej 7 ng/ml uważa się za diagnostyczne dla zawału mięśnia sercowego u dorosłych. Wyniki: Poród
samoistny drogami natury 56% (14/25 przypadków), cięcie cesarskie 28%, porody pochwowe operacyjne 16%. Noworodki płci żeńskiej
stanowiły 68%, a średnia masa urodzeniowa 3302 g ± 533 g (zakres 2120-4130 g), średnie wartości pH z tętnicy i żyły pępowinowej
wynosiły odpowiednio 7,31 (zakres 7,10-7,45) i 7,37 (7,30-7,56). Średni nadmiar zasad wynosił odpowiednio w tętnicy –1,6 (!8,7-1,4)
i żyły !1,5 (!8,2-5,4). W 88% przypadków (22/25) test na obecność h-FABP był pozytywny (tj. > 7 ng/ml). Wśród 12% negatywnych
testów pH z tętnicy pępowinowej mieściło się w zakresie 7,29-7,42 (BE !1,1-1,4), a Apgar między 9 a 10. Wnioski: h-FABP jest obecny
we krwi pępowinowej po urodzeniu w stężeniach diagnostycznych dla zawału mięśnia sercowego u osób dorosłych. Potencjalne
zastosowanie tego biochemicznego markera w medycynie perinatalnej wymaga ustalenia wartości referencyjnych h-FABP dla krwi
pępowinowej.
Słowa kluczowe: krew pępowinowa, noworodki, marker miocardium, h-FABP
Wstęp
Uszkodzenie mięśnia sercowego związane z niedotlenieniem skutkuje uwalnianiem pewnych substancji biochemicznych zwanych markerami. Najczęściej używanymi
w praktyce klinicznej są: kinaza kreatynowa i jej forma
sercowa CK-MB, troponiny i mioglobina. Najbardziej specyficznymi dla miokardium są troponiny sercowe I oraz T,
jednakże późniejsze badania wykazały, że również one nie
spełniają stawianych wymagań dotyczących szybkiego
wykrycia niedotlenienia i uszkodzenia mięśnia sercowego
[1]. Mioglobina, której wzrost następuje po uszkodzeniu
mięśnia sercowego, pojawia się wcześniej niż podwyższone stężenie troponin ale jest markerem niespecyficznym,
ponieważ uwalniana może być przez każdy mięsień poprzecznie prążkowany organizmu [2]. Poszukuje się więc
doskonalszego wskaźnika, który charakteryzowałby się
zarówno swoistością w stosunku do miokardium, jak
i szybkim wzrostem po jego uszkodzeniu. Takim markerem wydaje się sercowe białko wiążące kwasy tłuszczowe
(Heart Fatty Acid Binding Protein, H-FABP) [3].
Poród jest stresującym dla płodu wydarzeniem mogącym przebiegać z groźnymi epizodami niedotlenienia wewnątrzmacicznego. Dotychczas stosowane metody oceny
niedotlenienia śródporodowego płodu nie dają jednoznacznej odpowiedzi, czy doszło do uszkodzenia ważnych
do życia narządów (serca, mózgu). Z tego też względu poszukuje się markerów wykazujących dużą swoistość do
określonych tkanek i pojawiających się odpowiednio
wcześnie po niedotlenieniu. Celem niniejszego badania była ocena obecności białka wiążącego kwasy tłuszczowe we
krwi pępowinowej noworodków bezpośrednio po porodzie.
Materiał i metodyka
Badanie przeprowadzono w grupie 25 pacjentek,
u których bezpośrednio po porodzie pobrano krew z żyły
pępowinowej w celu stwierdzenia obecności FABP.
14 porodów odbyło się drogami natury (56%). Pozostałe stanowiły porody ukończone w sposób operacyjny, na
co składają się: cięcia cesarskie – 7 przypadków (28%), poród kleszczowy – 3 (12%) i jeden raz przy użyciu wyciągacza próżniowego (4%).
Przedział wieku rodzących wynosił od 23 do 42 lat
(średnia 30 lat). Pierwiastki będące jednocześnie pierworódkami stanowiły 40% (10/25) pacjentek; pozostałe 60%
(15/25) to wieloródki.
Test zawiera dwa przeciwciała monoklonalne, charakterystyczne dla H-FABP. Jedno z nich jest znakowane złotem.
Tabela 1. Sposoby ukończenia porodu
w badanej grupie pacjentek
Sposób ukończenia
porodu
Poród samoistny
Cięcie cesarskie
Kleszcze
Wyciągacz próżniowy
Ilość przypadków
[%]
56% (14/25)
28% (7/25)
12% (3/25)
4% (1/25)
Do oznaczania FABP stosowano przyłóżkowy jakościowy test – CardioDetect firmy Rennesens GmbH. Wynik
testu, wykonanego przez naniesienie 3-4 kropli pełnej krwi
na obszar reakcyjny płaskiej karty testowej, uznany jest
jako pozytywny, jeśli pojawia się na niej dodatkowy
1
Katedra i Klinika Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
2
Studenckie Towarzystwo Naukowe, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
R. Kocyłowski, P. Białek, A. M. Libudzic, G. H. Bręborowicz
198
prążek odpowiadający zwiększonemu stężeniu H-FABP
(>7 ng/ml) – według instrukcji producenta (ryc. 1).
Noworodki pacjentek, u których wynik testu okazał
się ujemny, uzyskały punktację w skali Apgar od 9 do 10.
Jeden z porodów zakończono przy użyciu kleszczy,
jednakże badanie równowagi kwasowo-zasadowej z krwi
pępowinowej w żadnym z przypadków nie wskazywało na
niedotlenienie ( pH z tętnicy od 7,29 do 7,42; BE z tętnicy
od !1,1 do 1,4).
Tabela 3. Wyniki badania równowagi kwasowo-zasadowej
we krwi pępowinowej w badanej grupie
Ryc. 1. Interpretacja testu Cardio Detect [4]
Krew naniesiona na próbkę usuwa pokryte złotem przeciwciało anty-FABP z jego matrycy. W ten sposób powstaje
kompleks pośredniczący z H-FABP obecnym w próbce
krwi. Ten kompleks przechodzi przez tak zwaną strefę
wykrywania i w okienku nazwanym „h-FABP” pośredniczący kompleks tworzy z kolei kompleks z drugim przeciwciałem, co wizualizuje się powstaniem drugiego prążka.
Próbka niezawierająca H-FABP nie tworzy złożonego kompleksu i tym samym w okienku testu brak jest prążka [4].
Tętnica [średnia, zakres]
Żyła [średnia, zakres]
pH
7,31 [7,10-7,45]
7,37 [7,30-7,56]
BE
!1,6 [!8,7-1,4]
!1,5 [!8,2-5,4]
Tabela 4. Wyniki obecności FABP we krwi
z żyły pępowinowej w badanej grupie
H-FABP
Dodatni [%]
Ujemny [%]
88% [ 22/25]
12% [ 3/25]
Wyniki
Mediana wieku ciążowego wynosiła 39 tygodni (zakres: 33-41 tyg.), średnia masa ciała noworodka – 3302 g
(zakres: 2120-4130 g), 68%(17/25) stanowiły noworodki płci
żeńskiej. Stan pourodzeniowy noworodków według skali
Apgar w 1. minucie – 9 (zakres: 1-10), w 3. minucie –10 (zakres: 6-10 ).
Ryc. 2. Stężenie wybranych markerów uszkodzenia
mięśnia sercowego po zawale [8]
Tabela 2. Charakterystyka wybranych parametrów
noworodka po urodzeniu
Tydzień ciąży – mediana [zakres]
Odchylenie standardowe (SD)
39 [33-41]
1,98
Ap 1 – mediana [zakres]
Odchylenie standardowe (SD)
9 [1-10]
1,98
Ap 3 – mediana [zakres]
Odchylenie standardowe (SD)
10 [6-10]
1,50
Płeć żeńska/męska płodu
17(68%) / 8(32%)
Masa płodu – średnia [zakres]
Odchylenie standardowe (SD)
3302 [2120-4130]
533,9
Średnie wartości pH z tętnicy pępowinowej: 7,31; pH
z żyły pępowinowej: 7,37; średnia wartość niedoboru
zasad z tętnicy pępowinowej: –1,6 , z żyły: –1,5.
Test na obecność FABP wykazał wynik dodatni w 88%
przypadków (22/ 25), ujemny w 3 przypadkach (12%).
Dyskusja
Głównym zadaniem białka wiążącego wolne kwasy
tłuszczowe jest ich transport w komórce. FABP znajduje
się zarówno w miokardium, jak również w mięśniach prążkowanych, ale jego ilość jest tam dziesięciokrotnie mniejsza. Śladowe ilości znajdują się również w mózgu i nerkach. Obecnie jest ono w coraz większej mierze wykorzystywane w diagnostyce ostrych zespołów wieńcowych. Coraz
więcej doniesień informuje o jego przydatności i swoistości
wobec miokardium. Szczególnie przydatny jest we wczesnym okresie po uszkodzeniu mięśnia sercowego [3, 5].
Pod względem swoistości i czułości FABP ma przewagę nad mioglobiną. Tłumaczy się to przez niższe fizjologiczne stężenie FABP w surowicy w porównaniu z mioglobiną, co podczas uszkodzenia mięśnia sercowego tworzy
większy gradient stężeń między uszkodzoną tkanką a oso-
Wpływ porodu na obecność białka wiążącego kwasy tłuszczowe we krwi pępowinowej po urodzeniu
czem [6]. FABP osiąga maksymalne stężenie w ciągu od 4
do 8 godzin po wystąpieniu ostrego incydentu wieńcowego [7].
Czułość diagnostyczna FABP jest również większa w
ciągu 4 godzin od wystąpienia bólu w klatce piersiowej
w porównaniu z dotychczasowym „złotym standardem”,
jakim nadal są troponiny sercowe w diagnostyce ostrych
zespołów wieńcowych[9, 10].
Prawidłowe stężenie FABP w osoczu jest bardzo
niskie (mediana 1,5 μg/l). Wynika to z jego bardzo niewielkiej zawartości w mięśniach prążkowanych. Duża zawartość obecna jest w kardiomiocytach. FABP obecne jest
również w wątrobie (izoforma L-FABP) i jelitach (izoforma
I-FABP) [11]. H-FABP znajduje się również w mózgu, jednak w znacznie mniejszym stężeniu niż w mięśniu sercowym. Trwają badania nad jego przydatnością w ostrych
i przewlekłych chorobach neurologicznych [12].
Do chwili zakończenia badań (sierpień 2006) nie
odnaleziono publikacji dotyczących obecności FABP we
krwi pępowinowej po urodzeniu w bazie PubMed i Medline.
Dotychczas przeprowadzono badania mające na celu
odszukanie związków chemicznych korelujących ze stanem płodu. Oceniano między innymi wolne kwasy tłuszczowe (free fatty acid – FFA), troponiny sercowe I oraz T
(TNI, TNT) oraz mioglobiny [13-15]. U osób dorosłych,
które zostały narażone na niedotlenienie, stężenie FFA
było podwyższone. Zaobserwowano podobne podwyższenie u noworodków uzyskujących poniżej 5 punktów w
skali Apgar (3,0 ± 1,2) w pierwszej minucie życia. Stężenie
FFA korelowało zarówno z oceną w skali Apgar (r = !0,31,
p < 0,05), jak również z pH z tętnicy pępowinowej (7,16 ±
0,12, r = !0,12, p < 0,05) [11]. Jednak wolne kwasy tłuszczowe nie wykazują swoistości do określonych tkanek
i mogą tylko wskazywać na niedotlenienie.
Mioglobina również nie jest swoistym markerem
uszkodzenia miokardium. W badaniu przeprowadzonym
na 20 noworodkach urodzonych zarówno drogami natury,
jak również cięciem cesarskim okazało się, że nie jest ona
przydatna do oceny niedotlenienia (wszystkie wyniki
mieściły się w granicach normy – poniżej 50 μg/l) [14].
Badania dotyczące przydatności troponiny sercowej
I wykazały wzrost stężenia u ciężko chorych noworodków
– mediana 1,4 ng/ml (zakres 0-13, p < 0,001), a u tych, które
nie przeżyły – mediana 6,6 ng/ml (zakres 1,3-13, p < 0,001).
Natomiast w grupie kontrolnej mediana wyniosła 0 ng/ml
(zakres 0-1,8) [13]. Inne badania potwierdziły wzrost stężenia troponiny I w trzeciej i siódmej dobie po porodzie
u noworodków, u których wystąpiły wykładniki niedotlenienia [16].
Wnioski
1) Sercowe białko wiążące kwasy tłuszczowe (H-FABP)
jest obecne we krwi z żyły pępowinowej po porodzie.
2) W ponad 80% stężenie FABP przekracza 7 ng/ml.
199
3) Ocena ewentualnej przydatności FABP w ocenie pourodzeniowej niedotlenienia u płodu wymaga ustalenia wartości referencyjnych.
Piśmiennictwo
[1] Myocardial Infarction Redefined – a concensus document
of The Joint European Society of Cardiology; American College of Cardiology Commitee for the Redefinition of Myocardial Infarction (2000) J. Am. Coll. Cardiol. 36: 959-969.
[2] Plebani M., Zaninotto M. (1998) Diagnostic strategies using
myoglobin measurement in myocardial infarction. Clin.
Chim. Acta 272: 69-77.
[3] Glatz J.F., Van der Vusse G.J. (1996) Cellular fatty biding proteins. Their function and physiological significance. Prog.
Lipid Res. 35: 243-282.
[4] Źródło internetowe: http://www.cardiodetect.pl
/opis_testu.html; data wejścia: 2004.
[5] Bertinchant J.P., Polge A. (2005) Diagnostic and prognostic
value of heart-type fatty acid-binding protein (H-FABP), an
early biochemical marker of myocardial injury. Arch. Mal.
Coeur Vaiss. 98(12): 1225-1231.
[6] Lescuyer P., Allard L., Hochstrasser D.F., Sanchez J.C. (2005)
Heart-fatty acid-binding protein as a marker for early detection of acute myocardial infarction and stroke. Mol. Diagn.
9(1): 1-7.
[7] Ishii J., Ozaki Y., Lu J. et al. (2005) Prognostic value of serum
concentration of heart-type fatty acid-binding protein relative to cardiac troponin T on admission in the early hours
of acute coronary syndrome. Clin. Chem. 51(8): 1397-404.
Epub 2005 Jun 10.
[8] Piechota W., Adamus J., Piechota W. Białko wiążące kwasy
tłuszczowe (FABP – Fatty Acid Binding Protein) – najwcześniejszy marker uszkodzenia mięśnia serca, źródło internetowe: http://www.cardiodetect.pl/
dla_lekarzy_bialko.html, data wejścia: 2004.
[9] Haltern G., Feuth R., Lankisch M. i wsp.: Value of heart-type
fatty acid binding protein (h-FABP) for the risk stratification
of acute myocardial infarction. 69th Spring Conference of the
German Society for Cardiology – Cardiovascular Research,
24th-26th April 2003, Abstract 1543.
[10] Ishii J., Wang J., Naruse H. i wsp. (1997) Serum concentra-
tions of myoglobin vs human heart-type cytoplasmic fatty
acid-binding protein in early detection of acute myocardial
infarction. Clin. Chem. 43: 1372-1378.
[11] Naskalski J.W. Diagnostyka laboratoryjna – postępy w roku
2001, źródło internetowe http://www.mp.pl/
artykuly/index.php?aid=11777&_tc=F2B6E58377EC4993963
4CBE9F3658037; Data utworzenia: 11. 04. 2002, ostatnia modyfikacja: 19. 08. 2003.
[12] Lescuyer P., Allard L., Hochstrasser D.F., Sanchez J.C. (2005)
Heart-fatty acid-binding protein as a marker for early detection of acute myocardial infarction and stroke. Mol. Diagn.
9(1): 1-7.
[13] Yuvienco J.M., Dizon M.E., Kleinfeld A. et al. (2005) Umbi-
lical cord unbound free fatty acid concentration and low
apgar score. Am. J. Perinatol. 22(8): 429-436.
[14] Zanardo V., Andrian C., Zacchello G. (1989) Levels of myoglobin in umbilical cord blood of infants born by spontaneous labor and cesarean section. Pediatr. Med. Chir. 11(1):
79-80.
R. Kocyłowski, P. Białek, A. M. Libudzic, G. H. Bręborowicz
200
[15] Turker G., Sarper N., Babaoglu K. et al. (2005) Early prognos-
tic significance of umbilical cord troponin I in critically ill
newborns. Prospective study with a control group. J. Perinat. Med. 33(1): 54-59.
[16] Turker G., Babaoglu K., Gokalp A.S. et al. (2004) Cord blood
J
Rafał Kocyłowski
Katedra i Klinika Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
60-535 Poznań, ul. Polna 33
cardiac troponin I as an early predictor of short-term outcome in perinatal hypoxia. Biol. Neonate. 86(2): 131-137. Epub
2004 Jun 15.
Heart-type fatty acid binding protein (h-FABP) in postpartum umbilical cord blood
Aim: To assess if fatty acid binding protein (h-FABP), an early biochemical marker of myocardial injury, is present in cord blood
derived from umbilical vein postpartum. Material and methods: Umbilical vein blood samples were obtained from 25 singleton
newborns after birth along with standard postpartum assessment procedure (Apgar scoring, cord blood acid-base analysis). Immunologic qualitative test CardioDetect® was used to evaluate FABP level. Concentrations above 7 ng/ml are diagnostic for myocardial infarct at adults and displayed as 2 strips on the test panel. Results: Spontaneous birth occurred in 56% (14/25) cases, cesarean section in 28%, forceps and vacuum extraction in 12% and 4%, respectively. Female newborns represented 68% and mean
birth weight was 3302 g ± 533 g (range 2120-4130 g). Mean artery and vein cord blood pH was 7,31 (range 7,10-7,45) and 7,37 (7,307,56) respectively. Mean artery BE was !1,6 (!8,7-1,4) and vein BE !1,5 (!8,2- 5,4), respectively. In 88% (22/25) of samples h-FABP
test was positive (i.e. > 7 ng/ml). Among 12 % negative result samples, artery pH ranged from 7,29 to 7,42 (BE from !1,1 to 1,4) and
Apgar scoring from 9 to 10. Conclusions: h-FABP is present in cord blood derived from umbilical vein after birth in detectable
concentrations diagnostic for myocardial injury in adults. The potential usefulness of the biochemical marker in perinatal medicine requires normal ranges values to be established.
Key words: cord blood, newborns, postpartum, myocardial marker, FABP