PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY BYTOM

Transkrypt

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko
PLAN GOSPODARKI
NISKOEMISYJNEJ
DLA GMINY BYTOM
projekt
Opracował:
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
www.energoekspert.com.pl
MARZEC 2015 r.
Dla rozwoju infrastruktury i środowiska
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Zespół konsultantów Energoekspert
dr inŜ. Adam Jankowski
mgr inŜ. Anna Szembak
mgr inŜ. Marta Szawracka
inŜ. Natalia Migdałek
mgr inŜ. Józef Bogalecki
mgr inŜ. Damian Gierad
mgr Marcin Całka
mgr inŜ. Agata Lombarska-Blochel
mgr inŜ. Rafał Sandecki
Współpraca i koordynacja ze strony Urzędu Miasta Bytom
mgr inŜ. Marek Przepióra
mgr inŜ. Katarzyna Ziemblicka
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Bytom
2
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Spis treści
1. Wstęp .............................................................................................................................. 6
2. Podstawa opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) dla Gminy Bytom ...... 8
2.1. Podstawa prawna i formalna opracowania ............................................................. 8
2.2. Polityka międzynarodowa a PGN............................................................................ 8
2.2.1. Dyrektywy UE w kwestii ochrony powietrza.................................................. 9
2.2.2. Dyrektywy UE związane z oszczędzaniem energii i ochroną klimatu ......... 11
2.2.3. Strategia „Europa 2020” ............................................................................. 12
2.3. Podstawowe dla Planu Gospodarki Niskoemisyjnej regulacje i dokumenty
szczebla krajowego............................................................................................... 13
2.3.1. Ustawa Prawo ochrony środowiska ............................................................ 13
2.3.2. Ustawa o efektywności energetycznej ........................................................ 15
2.3.3. Krajowy plan działań dotyczący efektywności energetycznej ..................... 16
2.3.4. Krajowy plan działań w zakresie odnawialnych źródeł energii.................... 17
2.3.5. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku ................................................ 17
2.3.6. Krajowa Polityka Miejska do 2020 roku ...................................................... 18
2.3.7. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 ....................... 19
2.3.8. ZałoŜenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej ... 19
2.4. Plany gospodarki niskoemisyjnej i planowanie energetyczne ............................... 20
2.5. Podstawowe dokumenty regionalne dla Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ......... 21
2.5.1. Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych ................................... 21
2.5.2. Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego .................... 23
2.6. Zgodność PGN z polityką lokalną miasta.............................................................. 24
2.7. Organizacja i finansowanie PGN .......................................................................... 28
2.8. Zakres opracowania.............................................................................................. 29
2.9. Wykaz materiałów źródłowych i podmiotów uczestniczących w opracowaniu PGN29
2.10. Etapy legislacji PGN ............................................................................................. 30
3. Charakterystyka ogólna obszaru objętego PGN............................................................ 31
3.1. PołoŜenie, gminy sąsiednie .................................................................................. 31
3.2. Ogólna charakterystyka Miasta ............................................................................. 31
3.3. Ludność ................................................................................................................ 34
3.4. Charakterystyka istniejącej infrastruktury Miasta .................................................. 35
3.5. Warunki klimatyczne ............................................................................................. 36
3.6. Stan zanieczyszczenia powietrza w Mieście ......................................................... 37
4. Charakterystyka i ocena zaopatrzenia miasta w energię .............................................. 39
4.1. ZuŜycie energii cieplnej w sektorze budynki, obiekty, przemysł na terenie Bytomia39
4.1.1. Budynki i obiekty uŜyteczności publicznej .................................................. 39
4.1.2. Budynki mieszkalne.................................................................................... 41
4.1.3. Budynki i obiekty usług komercyjnych i przemysłu ..................................... 43
4.1.4. Gminne oświetlenie uliczne ........................................................................ 44
4.2. System zaopatrzenia w ciepło .............................................................................. 44
4.2.1. Miejski system ciepłowniczy ....................................................................... 44
3
EE
5.
6.
7.
8.
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
4.2.2. Lokalne systemy ciepłownicze ................................................................... 47
4.2.3. Indywidualne źródła ciepła ......................................................................... 49
4.2.4. Emisje zanieczyszczeń powietrza (poza CO2) związane z zaopatrzeniem w
ciepło (c.o. i c.w.u.) ....................................................................................... 49
4.3. Zaopatrzenie Bytomia w gaz ziemny .................................................................... 50
4.3.1. Informacje ogólne ....................................................................................... 50
4.3.2. System zasilania w gaz .............................................................................. 50
4.3.3. Charakterystyka odbiorców i zuŜycie gazu ................................................. 53
4.3.4. Ocena efektywności systemu gazowniczego ............................................. 54
4.4. Zaopatrzenie Bytomia w energię elektryczną ....................................................... 54
4.4.1. Źródła wytwórcze energii elektrycznej ........................................................ 55
4.4.2. Sieć WN na terenie Miasta, Główne Punkty Zasilania (GPZ) ..................... 55
4.4.3. Sieci średniego i niskiego napięcia............................................................. 57
4.4.4. Zapotrzebowanie na energię elektryczną ................................................... 57
4.4.5. Ocena efektywności systemu elektroenergetycznego ................................ 59
4.5. Transport na terenie miasta .................................................................................. 59
4.5.1. Transport publiczny .................................................................................... 60
4.5.2. Transport kolejowy ..................................................................................... 60
4.5.3. Transport jednostek usług publicznych ...................................................... 61
4.5.4. Transport indywidualny .............................................................................. 61
4.5.5. ZuŜycie energii w transporcie ..................................................................... 63
4.6. Gospodarka odpadowa i wodnościekowa ............................................................. 63
4.6.1. Gospodarka odpadowa .............................................................................. 63
4.6.2. Gospodarka wodno-ściekowa .................................................................... 64
4.7. Odnawialne źródła energii – stan istniejący oraz prognoza rozwoju na terenie
miasta ................................................................................................................... 66
Struktury organizacyjne miasta – zarządzanie energią ................................................. 68
Identyfikacja obszarów interwencji ................................................................................ 70
Określenie wizji i celów strategicznych PGN ................................................................. 72
7.1. Wizja ..................................................................................................................... 72
7.2. Cele strategiczne .................................................................................................. 72
7.3. Kierunki działań - cele szczegółowe ..................................................................... 75
7.3.1. Zwiększenie efektywności wykorzystywania i wytwarzania energii ............ 75
7.3.2. Racjonalne zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł
odnawialnych ................................................................................................ 75
7.3.3. Efektywne zarządzanie infrastrukturą miasta i jej rozwój ukierunkowany
wykorzystanie rozwiązań niskoemisyjnych ................................................... 75
7.3.4. Wprowadzenie niskoemisyjnych wzorców konsumpcji energii i jej nośników
we wszystkich sektorach gospodarki miasta. ............................................... 76
7.3.5. Rozwój transportu niskoemisyjnego ........................................................... 76
Wyniki inwentaryzacji bazowej emisji z terenu Bytomia ................................................ 77
8.1. ZałoŜenia i metody ................................................................................................ 77
8.1.1. Przyjęte zasady opracowania inwentaryzacji ............................................. 77
8.1.2. Wykaz źródeł danych uwzględnionych w inwentaryzacji bazowej .............. 78
8.1.3. Unikanie podwójnego liczenia emisji .......................................................... 78
4
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
8.1.4. Przyjęte wskaźniki emisji CO2 .................................................................... 78
8.2. Wyniki obliczeń ..................................................................................................... 79
9. Analiza potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych ............................................... 86
9.1. Identyfikacja moŜliwych do wdroŜenia przedsięwzięć ........................................... 86
9.2. Preferencje interesariuszy Planu gospodarki niskoemisyjnej ................................ 99
10.
Analiza efektów ekologicznych i harmonogram realizacji projektów ................... 102
10.1. Efektywność energetyczna i ekologiczna projektów ........................................... 105
11.
Analiza ekonomiczna realizacji projektów ........................................................... 107
12.
Analiza moŜliwych do uzyskania celów ilościowych............................................ 110
13.
Scenariusze ograniczenia emisji CO2 ................................................................. 111
14.
Finansowanie przedsięwzięć .............................................................................. 113
15.
System monitoringu i oceny – wytyczne ............................................................. 117
16.
Analiza uwarunkowań realizacji planu ................................................................ 119
17.
Podsumowanie ................................................................................................... 120
18.
Streszczenie ....................................................................................................... 121
5
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
1. Wstęp
Wg ZałoŜeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej pod pojęciem
gospodarki niskoemisyjnej naleŜy rozumieć działalność, która ma przynieść rozwój gospodarczy i poprawę warunków Ŝycia ludzi na terenie gminy przy załoŜeniu niskoemisyjności
realizowanych lokalnie działań.
ZałoŜeniem planu gospodarki niskoemisyjnej (PGN) powinno być zapewnienie korzyści
ekonomicznych, społecznych i środowiskowych, zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju, wynikających z działań zmniejszających emisje, osiąganych m.in. poprzez wzrost
innowacyjności i wdroŜenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, utworzenie nowych miejsc pracy, a w konsekwencji sprzyjających wzrostowi konkurencyjności gospodarki.
Działania Gminy i działających na jej terenie podmiotów, uwzględnione w PGN, powinny
być działaniami o statucie priorytetu w procesie aplikowania o dofinansowanie ze środków
Unii Europejskiej w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020. PGN stanowi plan
zadań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych gminy związanych z gospodarką w perspektywie roku 2020. Wskazuje on równieŜ, optymalne z punktu widzenia lokalnych kosztów
i korzyści rozwiązania stymulujące rozwój gospodarczy.
PGN moŜe równieŜ stanowić podstawę przejścia gminy i gospodarki lokalnej na efektywne
zarządzanie energią. W niniejszym planie znajdują się zadania gminne oraz te zadeklarowane przez interesariuszy planu.
Schemat poniŜej pokazuje mechanizm kwalifikacji zadań do planu.
Rysunek 1-1. Schemat kwalifikacji zadań do planu
Pierwszym celem polityki publicznej w scenariuszu niskoemisyjnej modernizacji jest ograniczanie barier informacyjnych, technologicznych i finansowych, mogących zablokować
pełne wykorzystanie potencjału efektywności drzemiącego w lokalnej gospodarce. Rzetelna informacja moŜe stanowić dla mieszkańców oraz przedsiębiorców bodźce do inwestycji
w energooszczędne budynki, sprzęt RTV i AGD i paliwooszczędne samochody. MoŜe teŜ
6
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
wspomagać zmianę praktyk w gospodarce komunalnej oraz bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych lokalnie surowców w przemyśle i zarządzaniu gospodarką. Powinno to
dać w krótkim czasie efekty z podjętych inwestycji, szczególnie jeśli jednocześnie dojdzie
do rozwoju efektywnych systemów energetycznych i efektywnych energetycznie uŜytkowników energii.
Sztandarowymi typami projektów w gospodarce niskoemisyjnej są przede wszystkim:
energooszczędne budownictwo, efektywny ekonomicznie i ekologicznie transport oraz
nowe technologie.
Sukcesywna i zgodna z warunkami technicznymi termomodernizacja istniejących budynków mieszkalnych i uŜytkowych, stopniowe przejście do niskoenergetycznego budownictwa w przypadku nowych inwestycji budowlanych oraz zaostrzanie standardów energetycznych sprzętu AGD i RTV pozwoli na obniŜenie zuŜycia energii w budynkach na skalę
kilkudziesięciu procent. Zmniejszą się przy tym koszty ogrzewania, które stanowią kluczową pozycję w budŜecie gospodarstwa domowego w Polsce. W kierunek ten wpisują się
działania związane z ograniczeniem i docelową likwidacją „niskiej emisji”, będące obecnie
jednym z głównych działań słuŜących poprawie warunków środowiskowych.
Nowe technologie to w gospodarce niskoemisyjnej przede wszystkim odnawialne źródła
energii. Rozsądne sięganie na poziomie lokalnym do zasobów OZE, w szczególności poprzez energetykę rozproszoną, pozwoliłoby wykorzystać część lokalnego potencjału energetycznego. Gospodarka niskoemisyjna przyczyni się do zmniejszenia koncentracji szkodliwych substancji w powietrzu wyrządzających bezpośrednią szkodę ludzkiemu zdrowiu.
Największe korzyści zdrowotne przyniesie ograniczenie tzw. „niskich emisji” z ogrzewania
budynków poprzez poprawę efektywności energetycznej.
7
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
2. Podstawa opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej
(PGN) dla Gminy Bytom
2.1.
Podstawa prawna i formalna opracowania
Podstawę opracowania „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Bytom” stanowią
ustalenia określone w umowie Nr ZE.272.8.2014. zawartej w dniu 10.10.2014 r. w Bytomiu
pomiędzy:
Gminą Bytom z siedzibą w Bytomiu, ul. Parkowa 2
a firmą:
Energoekspert Sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach, ul. Karłowicza 11a.
Potrzeba sporządzenia i realizacji PGN jest zgodna z polityką Polski i wynika z ZałoŜeń
Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 16 sierpnia 2011 roku.
PGN pomoŜe w spełnieniu obowiązków nałoŜonych na jednostki sektora publicznego
w zakresie efektywności energetycznej, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r.
o efektywności energetycznej (Dz.U. 2011, Nr 94, poz. 551 z późn.zm.).
W ramach PGN zostały przeanalizowane uwarunkowania i moŜliwości redukcji zuŜycia
energii. Ponadto przedstawiono moŜliwe do realizacji działania wraz z oceną ich efektów
ekologicznych i ekonomicznych. Dla wybranych działań opracowano harmonogram realizacji z określeniem szacunkowych kosztów.
Przedmiotowy PGN stanowić będzie w okresie programowania środków unijnych na lata
2014-2020 podstawowe narzędzie pozyskiwania preferencyjnego finansowania dla działań
związanych m.in. z: termomodernizacją, racjonalizacją uŜytkowania energii oraz wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
Niniejsza dokumentacja została wykonana zgodnie z przedmiotem zamówienia, obowiązującymi przepisami prawa, normami przyjętymi dla tego typu dokumentów oraz zasadami
współczesnej wiedzy technicznej. Dokumentacja wydana została w stanie kompletnym ze
względu na cel oznaczony w umowie.
Dane i informacje zawarte w niniejszym opracowaniu, obrazują stan na dzień 31 grudnia
2013 r., natomiast w przypadku braku dostępności danych plan gospodarki niskoemisyjnej
został opracowany zgodnie z aktualnie dostępnymi informacjami.
2.2.
Polityka międzynarodowa a PGN
Plan gospodarki niskoemisyjnej realizuje cele określone w pakiecie klimatycznoenergetycznym oraz cele w zakresie jakości powietrza wynikające z Dyrektywy CAFE
8
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
w szczególności poprzez m.in.: wzrost efektywności energetycznej oraz wzrost wykorzystania energii z OZE, co w konsekwencji powoduje ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
Świat: protokół z Kioto (grudzień 1997 r.) – na mocy postanowień protokołu kraje, które
zdecydowały się na jego ratyfikację, w celu ograniczenia wzrostu temperatury na świecie,
zobowiązały się od 2020 r. do redukcji emisji gazów cieplarnianych w tempie 1÷5% rocznie, tak aby w 2050 r. osiągnąć poziom o 25÷70% niŜszy niŜ obecnie.
Sektor energetyczny odpowiada za największą ilość emitowanych do atmosfery gazów
cieplarnianych, dlatego teŜ naleŜy intensywnie ograniczać emisję CO2, przede wszystkim
poprzez: poprawę efektywności energetycznej, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł
energii oraz czystych technologii energetycznych w bilansie energetycznym i ograniczenie
bezpośredniej emisji z sektorów przemysłu emitujących najwięcej CO2.
Europa (UE): Ratyfikacja protokołu z Kioto przez UE (2006 r.) – UE z końcem 2006 r.
zobowiązała się do osiągnięcia celów protokołu poprzez wprowadzenie pakietu klimatyczno-energetycznego 3x20% do roku 2020. Cele szczegółowe pakietu klimatycznego są następujące:
redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20%,
wzrost OZE o 20%, w tym 10% udział biopaliw,
wzrost efektywności energetycznej wykorzystania energii o 20%.
Szczyt klimatyczny UE (październik 2014 r.) – cele klimatyczno-energetyczne UE po
2020 r., oznaczające znaczący wzrost wobec poprzedniego kompromisu 3x20%, są następujące:
ograniczenie emisji CO2 o 40% do 2030 r.,
wzrost udziału OZE o 27%,
wzrost efektywności energetycznej o 30%.
UE uzgodniła, Ŝe ograniczy emisję CO2 o 40% do 2030 (względem 1990 r.). Polska utrzyma system darmowych pozwoleń na emisję do 2030 r. Do tego czasu kraje o PKB poniŜej
60% średniej unijnej, w tym Polska, będą mogły rozdawać elektrowniom 40% uprawnień
do emisji CO2 za darmo.
Europa stawia przede wszystkim na efektywność energetyczną, ochronę powietrza oraz
rozwój odnawialnych źródeł energii. Wskaźnikiem tych działań będzie redukcja CO2.
2.2.1. Dyrektywy UE w kwestii ochrony powietrza
Dyrektywa CAFE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21
maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy (Dz.Urz. UE L
152 z 11.06.2008,) została wdroŜona do polskiego prawa ustawą z dnia 13 kwietnia
2012 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. 2012, poz. 460).
9
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Dyrektywa wprowadza normy jakości powietrza dotyczące pyłu zawieszonego PM2,5
i innych substancji oraz mechanizmy zarządzania jakością powietrza w strefach i aglomeracjach. Normowanie określone jest w formie wartości docelowej i dopuszczalnej. Celem
Dyrektywy CAFE jest zdefiniowanie i określenie celów dotyczących jakości powietrza
w celu uniknięcia, zapobiegania lub ograniczenia szkodliwych oddziaływań na zdrowie
ludzi i środowisko.
Nowy pakiet dotyczący czystego powietrza, aktualizujący istniejące przepisy i dalej redukujący szkodliwe emisje z przemysłu, transportu, elektrowni i rolnictwa w celu ograniczenia
ich wpływu na zdrowie ludzi oraz środowisko został przyjęty 18 grudnia 2013 r. i składa
się z:
nowego programu „Czyste powietrze dla Europy” zawierającego środki słuŜące zagwarantowaniu osiągnięcia celów w perspektywie krótkoterminowej, nowe cele
w zakresie jakości powietrza w okresie do roku 2030, środki uzupełniające mające
na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza, poprawę jakości powietrza w
miastach, wspieranie badań i innowacji oraz promowanie współpracy międzynarodowej;
dyrektywy w sprawie krajowych poziomów emisji z bardziej restrykcyjnymi krajowymi poziomami emisji dla sześciu głównych zanieczyszczeń;
wniosku dotyczącego nowej dyrektywy mającej na celu ograniczenie zanieczyszczeń powodowanych przez średniej wielkości instalacje energetycznego spalania
(indywidualne kotłownie dla bloków mieszkalnych lub duŜych budynków i małych
zakładów przemysłowych).
Dyrektywa IED – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (Dz.Urz. UE L 334 d 17.12.2010, str.17)
powstała z przekształcenia i połączenia w jedną całość obowiązujących juŜ dyrektyw:
w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC);
w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z duŜych
obiektów energetycznego spalania (LCP);
w sprawie spalania odpadów (WI); (…),
które straciły waŜność z chwilą wdroŜenia nowej dyrektywy, tj., 7 stycznia 2014 r., z wyjątkiem dyrektywy LCP od dnia 1 stycznia 2016 r.
Dyrektywa weszła w Ŝycie dnia 6 stycznia 2011 r. Podstawowym jej celem jest ujednolicenie i konsolidacja przepisów dotyczących emisji przemysłowych tak, aby usprawnić system
zapobiegania zanieczyszczeniom powodowanym przez działalność przemysłową oraz ich
kontroli, a w rezultacie zapewnić poprawę stanu środowiska na skutek zmniejszenia emisji
przemysłowych.
Podstawowym zapisem ujętym w dyrektywie jest wprowadzenie od stycznia 2016 r. nowych, zaostrzonych standardów emisyjnych.
10
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
2.2.2. Dyrektywy UE związane z oszczędzaniem energii i ochroną klimatu
PoniŜej przedstawiono europejskie regulacje prawne dotyczące efektywności energetycznej, transponowane do prawodawstwa państw członkowskich.
Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło uŜytkowe na rynku
wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG (Dz.Urz. L. 52 z 21.2.2004).
Do głównych celów i działań dyrektywy naleŜy:
zwiększenie udziału skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła (kogeneracja),
zwiększenie efektywności wykorzystania energii pierwotnej i zmniejszenie emisji
gazów cieplarnianych,
promocja wysokosprawnej Kogeneracji i korzystne dla niej bodźce ekonomiczne
(taryfy).
Dyrektywa 2003/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r.
ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie
oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.Urz. L 275 z 25.10.2003). Do głównych
celów i działań dyrektywy naleŜy:
ustanowienie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na obszarze
Wspólnoty,
promowanie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w sposób opłacalny
i ekonomicznie efektywny.
Dyrektywa 2010/31/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz.Urz. L. 153 z 18.6.2010). Do głównych
ustanowienie minimalnych wymagań energetycznych dla nowych i remontowanych
budynków,
certyfikacja energetyczna budynków,
kontrola kotłów, systemów klimatyzacji i instalacji grzewczych.
Dyrektywa 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu i dla produktów wykorzystujących energię (…) (Dz.Urz. L 191 z 22.7.2005). Do głównych celów i działań dyrektywy naleŜy:
projektowanie i produkcja sprzętu i urządzeń powszechnego uŜytku o podwyŜszonej sprawności energetycznej,
ustalanie wymagań sprawności na podstawie kryterium minimalizacji kosztów w całym cyklu Ŝycia wyrobu, obejmujące koszty nabycia, posiadania i wycofania z eksploatacji.
11
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r.
w sprawie efektywności energetycznej (…) (Dz.Urz. L 315 z 14.11.2012). Do głównych
zwiększenie efektywności energetycznej o 20% do 2020 r. (zmniejszenie zuŜycia
energii pierwotnej o 20%),
wspierania inwestycji w renowację krajowych zasobów budynków.
2.2.3. Strategia „Europa 2020”
Dokument ten jest dziesięcioletnią strategią Unii Europejskiej, zapoczątkowaną w 2010 r.,
na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Dla oceny postępów z realizacji załoŜeń
strategii przyjęto w niej pięć głównych celów dla całej UE do osiągnięcia do 2020 r., obejmujących:
zatrudnienie,
badania i rozwój,
zmiany klimatu i zrównowaŜone wykorzystanie energii,
edukację,
integrację społeczną i walkę z ubóstwem.
Strategia zawiera równieŜ siedem tzw. inicjatyw przewodnich, w oparciu o które UE i władze państw członkowskich będą nawzajem uzupełniać swoje działania w kluczowych dla
strategii obszarach. W kaŜdym z tych obszarów wszystkie państwa członkowskie wyznaczyły z kolei własne cele krajowe.
Jednym z priorytetów strategii jest zrównowaŜony rozwój oznaczający m.in.:
budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej korzystającej
z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny,
ochronę środowiska naturalnego, poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zapobieganie utracie bioróŜnorodności,
wprowadzenie efektywnych, inteligentnych sieci energetycznych,
pomoc społeczeństwu w dokonywaniu świadomych wyborów.
Unijne cele słuŜące zapewnieniu zrównowaŜonego rozwoju obejmują:
ograniczenie do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu
z 1990 r.,
zwiększenie do 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych (dla Polski celem obligatoryjnym jest wzrost udziału OZE do 15%),
dąŜenie do zwiększenia efektywności wykorzystania energii o 20%.
Działania związane z realizacją celów oraz innych inicjatyw spadają w duŜej mierze na
jednostki samorządu terytorialnego, które mogą odnieść największe sukcesy korzystając
ze zintegrowanego podejścia w zarządzaniu środowiskiem miejskim poprzez przyjmowanie długo- i średnioterminowych planów działań i ich aktywną realizację.
12
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
2.3.
Podstawowe dla Planu Gospodarki Niskoemisyjnej regulacje
i dokumenty szczebla krajowego
W analizach słuŜących opracowaniu PGN wzięto pod uwagę następujące dokumenty na
poziomie krajowym:
ustawę z dnia 11 marca 2013 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. 2013
poz. 594 z późn.zm.),
ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz.U. 2012
ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U.
2013 poz. 1232 z późn.zm.),
ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1235 z późn.zm.),
ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. 2011, Nr 94,
ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(tekst jednolity Dz.U. 2015, poz. 199),
ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz.
1409 z późn.zm.),
ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów
(tekst jednolity Dz.U. 2014, poz. 712.),
ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity Dz.U. 2015, poz. 184),
Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/POIiŚ/9.3/2013 - Szczegółowe
zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej,
Poradnik "Jak opracować plan działań na rzecz zrównowaŜonej energii (SEAP)",
Krajowy plan działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP),
Krajowy plan działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych,
Politykę energetyczną Polski do 2030 roku,
Krajową Politykę Miejską (KPM).
Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,
ZałoŜenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej.
PoniŜej zostały omówione wybrane dokumenty szczebla krajowego związane z planem
gospodarki niskoemisyjnej.
2.3.1. Ustawa Prawo ochrony środowiska
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. 2013,
poz. 1232 z późn.zm.) stanowi podstawowy dokument prawny określający zasady ochrony
środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów. Szczegółowe zasady określone są
w rozporządzeniach, jako aktach wykonawczych. Wszystkie nowo wprowadzane rozporządzenia mają na celu dostosowanie norm krajowych do zasad prawa unijnego.
13
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Ustawa Prawo ochrony środowiska zawiera podstawowe przepisy w prawie polskim
w zakresie jakości powietrza. W myśl art. 85 ustawy POŚ, ochrona powietrza polega na
„zapewnieniu jak najlepszej jego jakości”. Jako szczegółowe cele ustawa określa:
utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniŜej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach;
zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy
nie są one dotrzymane;
zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniŜej poziomów docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach.
Dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń określa Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 24 sierpnia 2012 r., w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.
2012, poz. 1031). Dla pyłu PM10, PM2,5 i benzo(α)pirenu określa ono następujące poziomy:
Tabela 2-1. Dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń
Dopuszczalna częstość
Termin
Poziom dopuszOkres uśredniaosiągnięcia
przekraczania poziomu
Nazwa
czalny substannia wyników
dopuszczalnego w roku
poziomów dosubstancji
cji w powietrzu
pomiarów
3
kalendarzowym
puszczalnych
w µg/m
25
2015
pył zawieszony
rok kalendarzowy
PM2,5
20
2020
24 godziny
50
35 razy
2005
pył zawieszony
PM10
rok kalendarzowy
40
2005
3
benzo(a)piren
rok kalendarzowy
1 ng/m
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r.
w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
Tabela 2-2. Poziomy informowania i poziomy alarmowe dla pyłów
Nazwa substancji
Okres uśredniania wyników pomiarów
Poziom w powietrzu w µg/m
3
300
Poziom alarmowy200
Poziom informowaniaŹródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r.
w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
pył zawieszony PM10
24 godziny
14
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
2.3.2. Ustawa o efektywności energetycznej
11 sierpnia 2011 roku weszła w Ŝycie ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności
energetycznej (Dz.U. 2011, Nr 94, poz. 551) stanowiąca wdroŜenie Dyrektywy
2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Ustawa ta stwarza ramy prawne systemu działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki, prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności
energii. Działania te koncentrują się głównie w trzech obszarach (kategoriach przedsięwzięć):
zwiększenie oszczędności energii przez odbiorcę końcowego,
zwiększenie oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych,
zmniejszenie strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub
dystrybucji.
Ustawa określa:
krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią wyznaczający uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niŜ 9% średniego krajowego zuŜycia tej energii w ciągu roku (przy czym uśrednienie obejmuje
lata 2001÷2005),
zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej;
jak równieŜ wprowadza:
system świadectw efektywności energetycznej,
z określeniem zasad ich uzyskania i umorzenia.
tzw.
„białych
certyfikatów”
Podstawowe rodzaje przedsięwzięć słuŜących poprawie efektywności energetycznej zostały określone w art. 17 omawianej ustawy, natomiast szczegółowy wykaz tych przedsięwzięć ogłaszany jest w drodze obwieszczenia przez Ministra Gospodarki i publikowany
w Monitorze Polskim.
Potwierdzeniem uzyskania wymaganych oszczędności energii w wyniku realizacji przedsięwzięcia będzie wykonanie audytu efektywności energetycznej, którego zasady sporządzania równieŜ są określone w prezentowanej ustawie.
Rozporządzeniami wykonawczymi dla ww. ustawy są:
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r. w sprawie
przetargu na wybór przedsięwzięć słuŜących poprawie efektywności energetycznej
(Dz.U. 2012, poz.1227);
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 września 2012 r. w sprawie sposobu
obliczania ilości energii pierwotnej odpowiadającej wartości świadectwa efektywności energetycznej oraz wysokości jednostkowej opłaty zastępczej (Dz.U. 2012,
poz. 1039);
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej, wzoru
15
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
karty audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii (Dz.U. 2012, poz. 962).
2.3.3. Krajowy plan działań dotyczący efektywności energetycznej
„Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski” (KPD EE) został
przyjęty w 2007 r. i stanowił realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego
wykorzystania energii i usług energetycznych. W dokumencie przedstawiono:
cel indykatywny w zakresie oszczędności energii na 2016 r., który ma zostać osiągnięty w ciągu 9 lat począwszy od 2008 r. – określony na poziomie 9%,
pośredni krajowy cel w zakresie oszczędności energii przewidziany do osiągnięcia
w 2010 r., który miał charakter orientacyjny i stanowił ścieŜkę dochodzenia do osiągnięcia celu przewidzianego na 2016 r. – określony na poziomie 2%,
zarys środków oraz wynikających z nich działań realizowanych, bądź planowanych,
na szczeblu krajowym, słuŜących do osiągnięcia krajowych celów indykatywnych
w przewidzianym okresie.
Drugi KPD EE został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 17 kwietnia 2012 r. Podtrzymuje on krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, określony w KPD EE
z 2007 r. na poziomie 9% oraz zawiera obliczenia dotyczące oszczędności energii uzyskanych w okresie 2008-2009 i oczekiwanych w 2016 r., zgodnie z wymaganiami dyrektyw: 2006/32/WE oraz 2010/31/WE. Z zapisów Drugiego KPD EE wynika, Ŝe zarówno
wielkość zrealizowanych, jak i planowanych oszczędności energii finalnej przekroczy wyznaczony cel. Dla roku 2010 r. efektywność energetyczną wyznaczono na poziomie 6%,
a dla 2016 r. – 11%.
20 października 2014 r. Rada Ministrów przyjęła „Krajowy plan działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2014”. Jest on trzecim krajowym planem, w tym pierwszym
sporządzonym na podstawie dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz. Urz. L 315 z 14.11.2012). W celu kontynuacji działań słuŜących osiągnięciu krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią na 2016 r. (9%) oraz osiągnięciu ogólnego celu w zakresie efektywności energetycznej rozumianego, jako uzyskanie 20% oszczędności w zuŜyciu energii pierwotnej w Unii Europejskiej do 2020 r.,
w Trzecim KPDE wykorzystano informacje i dane dotyczące środków poprawy efektywności energetycznej zawarte w poprzednich krajowych planach.
Przyjęte środki poprawy efektywności energetycznej:
Środki horyzontalne, w tym m.in.: białe certyfikaty, Program Priorytetowy Inteligentne
Sieci Energetyczne, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020;
Środki w zakresie efektywności energetycznej budynków i w instytucjach publicznych,
w tym m.in.: regionalne programy operacyjne na lata 2014-2020, Fundusz Termomodernizacji i Remontów, System Zielonych Inwestycji, Poprawa efektywności energetycznej. Część 2 - LEMUR - Energooszczędne Budynki uŜyteczności Publicznej, Efektywne wykorzystanie energii. Część 6 – SOWA - Energooszczędne oświetlenie uliczne;
16
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Środki efektywności energetycznej w przemyśle i MŚP, w tym m.in.: regionalne programy operacyjne na lata 2014-2020, POIiŚ 2014-2020, System Zielonych Inwestycji.
Część 7 - GAZELA – Niskoemisyjny transport miejski;
Efektywność wytwarzania i dostaw energii, w tym m.in.: POIiŚ 2014-2020 Priorytet Inwestycyjny 4.v. (Promowanie strategii niskoemisyjnych) oraz 4.vii. (Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji).
2.3.4. Krajowy plan działań w zakresie odnawialnych źródeł energii
Rada Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 roku przyjęła dokument pn. „Krajowy plan działań
w zakresie energii ze źródeł odnawialnych” (KPD OZE), stanowiący realizację zobowiązania wynikającego z art. 4 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE
z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. KPD OZE określa przewidywane końcowe zuŜycie energii brutto w układzie sektorowym, tj. w ciepłownictwie, chłodnictwie, elektroenergetyce i transporcie, na okres
2010÷2020, ze wskazaniem:
scenariusza referencyjnego – uwzględniającego środki słuŜące efektywności energetycznej i oszczędności energii przyjęte przed 2009 r.,
scenariusza dodatkowej efektywności energetycznej – uwzględniającego wszystkie
środki przyjmowane od 2009 r.
Ogólny cel krajowy w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zuŜyciu energii brutto w 2020 r. wyniesie 15%, natomiast przewidywany rozkład wykorzystania OZE w układzie sektorowym przedstawia się następująco:
17,05% – dla ciepłownictwa i chłodnictwa (systemy sieciowe i niesieciowe),
19,13% – dla elektroenergetyki,
10,14% – dla transportu.
KPD OZE w obszarze elektroenergetyki przewiduje przede wszystkim rozwój OZE w zakresie źródeł opartych na energii wiatru oraz biomasie, jak równieŜ zakłada zwiększony
wzrost ilości małych elektrowni wodnych. Natomiast w obszarze ciepłownictwa i chłodnictwa przewiduje utrzymanie dotychczasowej struktury rynku, przy uwzględnieniu rozwoju
geotermii oraz wykorzystania energii słonecznej. W zakresie rozwoju transportu zakłada
zwiększanie udziału biopaliw i biokomponentów.
2.3.5. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
W „Polityce energetycznej Polski do 2030 r.”, przyjętej przez Radę Ministrów dnia 10 listopada 2009 r., jako priorytetowe wyznaczono kierunki działań na rzecz: efektywności
i bezpieczeństwa energetycznego (opartego na własnych zasobach surowców), zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii, rozwoju konkurencyjnych rynków paliw
i energii oraz ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko.
Spośród głównych narzędzi realizacji aktualnie obowiązującej polityki energetycznej
szczególne znaczenie, bezpośrednio związane z działaniem na rzecz gminy (samorządów
gminnych i przedsiębiorstw energetycznych), posiadają:
17
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
planowanie przestrzenne zapewniające realizację priorytetów polityki energetycznej, planów zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe gmin oraz
planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych,
ustawowe działania jednostek samorządu terytorialnego uwzględniające priorytety
polityki energetycznej państwa, w tym poprzez zastosowanie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP),
wsparcie realizacji istotnych dla kraju projektów w zakresie energetyki (np. projekty
inwestycyjne, prace badawczo-rozwojowe) ze środków publicznych, w tym funduszy europejskich.
Dokument zakłada, Ŝe bezpieczeństwo energetyczne Polski będzie oparte przede wszystkim o własne zasoby, w szczególności węgla kamiennego i brunatnego. Ograniczeniem
dla wykorzystania węgla jest polityka ekologiczna, związana z redukcją emisji CO2. Nacisk
połoŜony jest na rozwój czystych technologii węglowych (m.in. wysokosprawna kogeneracja). Dzięki uzyskanej derogacji aukcjoningu uprawnień do emisji dwutlenku węgla (konieczność zakupu 100% tych uprawnień na aukcjach, przesunięto na rok 2020), Polska
zyskała więcej czasu na przejście na niskowęglową energetykę. Dokument, w zakresie
importowanych surowców energetycznych, zakłada dywersyfikację rozumianą równieŜ
jako zróŜnicowanie technologii produkcji (np. pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych
z węgla), a nie, jak do niedawna, jedynie kierunków dostaw. Nowym kierunkiem działań
będzie równieŜ wprowadzenie w Polsce energetyki jądrowej, w przypadku której jako zalety wymienia się: brak emisji CO2, moŜliwość uniezaleŜnienia się od typowych kierunków
dostaw surowców energetycznych, a to z kolei wpływa na poprawę poziomu bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Polityka energetyczna do roku 2030 zakłada, Ŝe udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zuŜyciu w Polsce, ma wzrosnąć do 15% w 2020 r. i 20% w 2030 r. Planowane
jest takŜe osiągnięcie w 2020 r. 10% udziału biopaliw w rynku paliw.
2.3.6. Krajowa Polityka Miejska do 2020 roku
ZałoŜenia Krajowej Polityki Miejskiej (KPM) do roku 2020 zostały przyjęte przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 16 lipca 2013 r. Strategicznym jej celem jest wzmocnienie
zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania wzrostu gospodarczego
i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości Ŝycia mieszkańców. W celu osiągnięcia celu
strategicznego do roku 2020, proponuje się:
– poprawę konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania
rozwoju, wzrostu i zatrudnienia;
– wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich na obszarach problemowych polityki regionalnej poprzez wzmacnianie ich funkcji oraz przeciwdziałanie ich upadkowi ekonomicznemu;
– odbudowę zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie,
ekonomicznie i środowiskowo obszarów miejskich;
– wspieranie zrównowaŜonego rozwoju ośrodków miejskich poprzez przeciwdziałanie
negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji.
18
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
– stworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania
rozwojem na obszarach miejskich (metropolitalnych).
NajwaŜniejszym z wyzwań dla Polski jest konieczność: zarządzania zasobami wody,
optymalizacji zarządzania zasobami i surowcami, przygotowanie się do skutków zmian
klimatycznych, zwiększonego zapotrzebowania na energię oraz ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym pyłów, co wiąŜe się z poprawą jakości powietrza,
a w szczególności z ograniczeniem pyłów i gazów cieplarnianych (CO2) i odlotowych
z transportu, przemysłu, czy gospodarstw domowych.
2.3.7. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK) została przyjęta przez
Radę Ministrów w dniu 13 grudnia 2011 r. Dokument określa cele i kierunki polityki zagospodarowania kraju słuŜące jej urzeczywistnieniu, zasady oraz mechanizmy koordynacji
i wdraŜania publicznych polityk rozwojowych, mających istotny wpływ terytorialny.
Celem strategicznym KPZK jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej zróŜnicowanych potencjałów rozwojowych. Do celów polityki przestrzennego zagospodarowania
kraju naleŜy:
podwyŜszenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni
europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej
struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności;
poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej, równowaŜenie rozwoju kraju poprzez
promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się
czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie
potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów;
poprawa dostępności terytorialnej kraju w róŜnych skalach przestrzennych poprzez
rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej;
kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski;
zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagroŜenia naturalne i
utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych
wspierających zdolności obronne państwa;
przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego.
2.3.8. ZałoŜenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej
ZałoŜenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN) zostały
przyjęte w dniu16 sierpnia 2011 r. przez Radę Ministrów. Opracowanie załoŜeń wynikało
z potrzeby redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do
powietrza we wszystkich obszarach gospodarki. Osiągnięcie efektu redukcyjnego będzie
powiązane z racjonalnym wydatkowaniem środków. istotą programu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych płynących z działań zmniejszających emisję.
19
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
NPRGN kierowany jest do przedsiębiorców wszystkich sektorów gospodarki, samorządów
gospodarczych i terytorialnych, organizacji otoczenia biznesu, organizacji pozarządowych,
a takŜe do wszystkich obywateli państwa.
Głównym celem programu jest rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównowaŜonego rozwoju kraju.
Osiągnięciu celu głównego będą sprzyjać cele szczegółowe, a mianowicie:
rozwój niskoemisyjnych źródeł energii – związany z dywersyfikacją źródeł wytwarzania energii elektrycznej, ciepła i chłodu. Zakłada dąŜenie do określenia mixu
energetycznego, który będzie najbardziej skuteczny w kwestii realizacji celów redukcji emisji gazów cieplarnianych i najkorzystniejszy ekonomicznie, oraz powstanie nowych branŜ przemysłu skutecznie wspierających ten rozwój, a co za tym idzie
nowych miejsc pracy;
poprawa efektywności energetycznej – dotycząca przedsiębiorstw energetycznych
i gospodarstw domowych. Zakłada m.in.: ujednolicenie poziomu infrastruktury technicznej, termomodernizację infrastruktury mieszkalnej, zaostrzenie standardów
w stosunku do nowych budynków, wprowadzanie budynków pasywnych oraz modernizację obecnie funkcjonującej sieci energetycznej;
poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami – związana
z efektywnym pozyskiwaniem i racjonalnym wykorzystywaniem surowców i nośników energii oraz wdroŜeniem nowych, innowacyjnych rozwiązań;
rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych – zakłada wykorzystanie nowych technologii uwzględniających aspekty efektywności energetycznej, gospodarowania surowcami i materiałami oraz efektywnego gospodarowania odpadami;
zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami
– zakłada prowadzenie działań w zakresie zbiórki, odzysku i recyklingu odpadów;
promocja nowych wzorców konsumpcji – konieczne jest wdraŜanie zrównowaŜonych wzorców konsumpcji oraz wykształcenie właściwych postaw społecznych we
wczesnym etapie kształcenia.
2.4.
Plany gospodarki niskoemisyjnej i planowanie energetyczne
Szczególną rolę w planowaniu energetycznym prawo przypisuje samorządom gminnym
poprzez zobowiązanie ich do planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na swoim terenie. Zgodnie z art. 7 Ustawy z dnia 11 marca
2013 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 594 z późn.zm.), obowiązkiem gminy jest zapewnienie zaspokojenia zbiorowych potrzeb jej mieszkańców.
Wśród zadań własnych gminy wymienia się w szczególności sprawy: wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania
czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz.U. 2012,
poz.1059 ze zm.) w art. 18 wskazuje na sposób wywiązywania się gminy z obowiązków
20
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
nałoŜonych na nią przez Ustawę o samorządzie gminnym. Do zadań własnych gminy
w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe naleŜy:
planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe na obszarze gminy,
planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy,
finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy,
planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zuŜycia energii
i promocję rozwiązań zmniejszających zuŜycie energii na obszarze gminy.
Polskie Prawo energetyczne przewiduje dwa rodzaje dokumentów planistycznych:
załoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
Istnieją pewne oczywiste podobieństwa pomiędzy Planem zaopatrzenia w energię wg
Art. 20 ustawy Prawo energetyczne a Planem Gospodarki Niskoemisyjnej.
Dokumenty te powinny być zgodne z załoŜeniami polityki energetycznej państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a takŜe spełniać wymogi ochrony środowiska. Ponadto oba dokumenty mają charakter operacyjny
i zawierają zestaw zadań (zakres, harmonogram, źródła finansowania), których realizacji
samodzielnie nie podejmą się przedsiębiorstwa energetyczne.
Miasto Bytom posiada ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną
i paliwa gazowe (Aktualizacja 2014), które zawierają szeroką inwentaryzację i ocenę systemów zaopatrzenia miasta w energię oraz zakres działań związanych z racjonalizacją
uŜytkowania energii, których winna podjąć się gmina.
Niniejszy plan gospodarki niskoemisyjnej dla Bytomia, jako dokument strategicznooperacyjny precyzujący zakres działań słuŜących między innymi racjonalizacji uŜytkowania
energii, winien być spójny z ZałoŜeniami do planu jw. MoŜna przyjąć, Ŝe kolejne wynikające z ustawy Prawo energetyczne aktualizacje ZałoŜeń do planu … oraz monitoring PGN,
z uwagi na analogiczne, gromadzone na potrzeby obu dokumentów dane, winny być realizowane wspólnie.
2.5.
Podstawowe dokumenty regionalne dla Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej
2.5.1. Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
Obszar funkcjonalny (metropolitalny) miasta to nowy podmiot prowadzenia polityki rozwoju
i zarządzania, wskazany w polskich dokumentach strategicznych i planistycznych. Podział
obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich następuje na poziomie regionalnym,
przy zastosowaniu jednolitych kryteriów wypracowanych wspólnie przez stronę rządową
i samorządową oraz przy udziale partnerów społecznych i gospodarczych. Przy pomocy
instrumentu pn. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT), jednostki samorządu terytorialnego obszarów funkcjonalnych mogą realizować zintegrowane przedsięwzięcia słuŜące
21
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
zrównowaŜonemu rozwojowi miast wiodących i otaczających ich gmin w Polsce. Instrument ZIT łączy działania finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
i Europejskiego Funduszu Społecznego. Strategia ZIT określa zintegrowane działania słuŜące rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych, demograficznych i społecznych, wpływających na ich rozwój i funkcjonowanie.
Województwo Śląskie podzielone jest na cztery obszary funkcjonalne – subregiony (centralny, południowy, zachodni i północny). Bytom naleŜy do Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego, w skład którego wchodzi 81 gmin. Terytorium SC jest statystycznie podzielone na 5 jednostek NTS3, tj.: podregion bytomski, podregion gliwicki, podregion katowicki, podregion sosnowiecki oraz podregion tyski.
Instrument ZIT w Subregionie Centralnym Województwa Śląskiego będzie wdraŜany
w ramach RPO WSL 2014-2020 na terenie miasta wojewódzkiego i powiązanego z nim
obszaru funkcjonalnego. Przy jego pomocy partnerstwa jednostek samorządu terytorialnego będą realizowały komplementarne przedsięwzięcia lub wiązki przedsięwzięć łączące
wsparcie z kilku osi priorytetowych RPO WSL 2014-2020, w tym interwencję dwóch funduszy EFRR i EFS.
Wsparcie zrównowaŜonego rozwoju obszarów miejskich w województwie śląskim skoncentrowane będzie na następujących uzgodnionych kierunkach interwencji:
zagospodarowanie znacznych powierzchni terenów typu brownfield na cele inwestycyjne (oś priorytetowa III);
kompleksowe podejście do działań niskoemisyjnych na obszarach Subregionów,
w tym rozwoju zrównowaŜonej mobilności miejskiej, działań w zakresie zmniejszenia
energochłonności infrastruktury publicznej i sektora mieszkaniowego oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii (oś priorytetowa IV);
kompleksowe podejście do ochrony środowiska oraz poprawy jakości Ŝycia w Subregionach poprzez zmniejszenie ilości odpadów zagraŜających mieszkańcom regionu
oraz środowisku, poprawę jakości wód w regionie, a takŜe ochrony subregionalnych
zasobów przyrody i przywrócenia róŜnorodności biologicznej (oś priorytetowa V);
wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej mieszkańców (oś priorytetowa VII);
modernizacja i rozwój przedsiębiorstw, adaptacyjność pracowników przedsiębiorstw,
godzenie ich Ŝycia zawodowego i rodzinnego oraz zapewnienie warunków do aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu (oś priorytetowa VIII);
zwiększenie spójności społecznej poprzez eliminowanie barier w dostępie do usług na
rzecz osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym oraz rozwoju
i wzmocnienia spójności lokalnej poprzez rewitalizację fizyczną, gospodarczą i społeczną obszarów zmarginalizowanych i zdegradowanych (osi priorytetowe IX i X);
zwiększenie dostępności do placówek wychowania przedszkolnego oraz zwiększenie
dostępności i poprawy warunków kształcenia i szkolenia zawodowego (osi priorytetowe XI i XII).
22
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Podstawowym dokumentem warunkującym wsparcie przedsięwzięć w formule ZIT jest
Strategia ZIT Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 ukierunkowana na realizację dwóch celów strategicznych:
CS1. Rozwój kapitału ludzkiego bazujący na zatrudnialności i spójności społecznogospodarczej SC
P1.1. Gospodarka i miejsca pracy (…)
P1.2. Aktywność społeczna i zapobieganie wykluczeniom (…)
CS2. Zdrowe środowisko Ŝycia w SC dzięki zmniejszonej antropopresji
P2.1. Ochrona powietrza i efektywność energetyczna
D2.1.1. RównowaŜenie mobilności
D2.1.2. Zapobieganie niskiej emisji w nieruchomościach publicznych i budynkach mieszkaniowych
P2.2. Ochrona zasobów przyrody
D2.2.1. Bezpieczne gospodarowanie odpadami
D2.2.2. Racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej
Aktualnie (2015 r.) w ramach ZIT Bytom zamierza pozyskać środki dla realizacji zadań
w zakresie m.in.:
Termomodernizacji budynków mieszkalnych i obiektów uŜyteczności publicznej;
Modernizacji gospodarki cieplnej obiektów gminnych (przyłączenia do msc);
Modernizacji gospodarki wodno-ściekowej;
Modernizacji transportu.
2.5.2. Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego
Pojęcie stref z występującymi przekroczeniami wynika z polskiego ustawodawstwa związanego z ochroną środowiska i stanowi składową krajowego systemu ochrony powietrza.
Zgodnie z definicją stref zawartą w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
środowiska oraz rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. (Dz.U.
2012, poz. 914) w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza na potrzeby oceny i zarządzania jakością powietrza w Polsce funkcjonuje 46 stref, w tym 12
aglomeracji.
Zgodnie z ww. rozporządzeniem, Bytom naleŜy do strefy aglomeracji górnośląskiej o kodzie PL2401.
Na podstawie wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref określonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach, Zarząd Województwa Śląskiego opracował kolejną edycję „Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mającego na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji
w powietrzu oraz pułapu stęŜenia ekspozycji” (uchwała Nr IV/57/3/2014 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 17 listopada 2014 r.), z którego dla strefy aglomeracji górnośląskiej wynika konieczność redukcji emisji zanieczyszczeń pyłu PM10, pyłu PM2,5, NO2
oraz benzo(α)pirenu. Program ochrony powietrza jest dokumentem określającym działania, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia wartości dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu.
23
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Działania naprawcze (wspomagające), ujęte w POP, które winny być kontynuowane na
terenie Bytomia:
Zadanie B6 – Aktualizacja i kontynuacja Programu Ograniczania Niskiej Emisji
(PONE) i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji,
Zadanie B23 – Realizacja PONE na terenie Bytomia poprzez stworzenie systemu
zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu.
Zadanie B24 – Kontynuacja termomodernizacji obiektów uŜyteczności publicznej
ogrzewanych kotłem węglowym,
Zadanie B53 – Modernizacja sieci cieplnych,
Zadanie B54 – Rozbudowa i integracja systemów ciepłowniczych,
Zadanie B55 – Prowadzenie inwestycji zmierzających do odbudowy mocy energetycznych przez przedsiębiorstwa energetyczne – likwidacja przestarzałych źródeł
spalania, modernizacja istniejących źródeł, inwestycje w urządzenia oczyszczające,
Zadanie B76 – Poprawa stanu technicznego dróg istniejących,
Zadanie 78 – Modernizacja infrastruktury tramwajowej i trolejbusowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą – przebudowa na terenie miasta Bytomia,
Zadanie B107 – Stworzenie systemu punktów przesiadkowych w celu zwiększenia
wykorzystania komunikacji publicznej i ograniczenia natęŜenia ruchu samochodowego w centrum miasta. Budowa aglomeracyjnego (regionalnego) centrum przesiadkowego na kierunku Katowice – Świętochłowice – Bytom,
Zadanie B110 – Edukacja ekologiczna – propagowanie ekologicznych rozwiązań
w zakresie spalania paliw, korzystania z sieci cieplnej, energooszczędności itp.
Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczych powinna odbywać się zgodnie ze szczegółowymi propozycjami zawartymi w załoŜeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe dla poszczególnych miast Aglomeracji Górnośląskiej oraz
planami i moŜliwościami dystrybutorów ciepła w poszczególnych miastach. Celem tych
działań powinno być przede wszystkim zapewnienie dostaw ciepła i przyłączeń do sieci
ciepłowniczej na obszarze objętym przekroczeniami norm jakości powietrza.
2.6.
Zgodność PGN z polityką lokalną miasta
Cele PGN muszą być równieŜ zgodne z ustalonymi priorytetami na szczeblu gminnym,
które wyznaczają m.in. poniŜsze dokumenty strategiczno-planistyczne:
Aktualizacja załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa
gazowe Miasta Bytom (uchwała nr XXIX/394/14 Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia
24.03.2014 r.)
Celem załoŜeń jest: ocena stanu aktualnego zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe miasta, identyfikacja przewidywanych moŜliwości rozwoju przestrzennego
gminy, identyfikacja potrzeb energetycznych istniejącej i planowanej zabudowy, określenie
niezbędnych działań dla zapewnienia pokrycia zapotrzebowania na energię, wytyczenie
przedsięwzięć racjonalizujących uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych
w gminie, określenie moŜliwości wykorzystania istniejących nadwyŜek i lokalnych zasobów
paliw i energii, z uwzględnieniem OZE i wysokosprawnej kogeneracji, określenie moŜliwoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Bytom
24
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
ści stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia
15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, określenie zakresu współpracy z innymi
gminami oraz wytyczenie kierunków działań gminy dla osiągnięcia optymalnego wyniku
przy realizacji załoŜeń do planu zaopatrzenia.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bytom (przyjęte uchwałą nr XVI/204/11 Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 24.08.2011 r. oraz
zmienione uchwałą nr X/120/13 z dnia 25.02.2013 r.)
W „Studium...” zawarto kompleksowy obraz miasta, pokazując dynamikę zmian we
wszystkich dziedzinach Ŝycia mogących kształtować przestrzeń publiczną miasta. Dokument ten stanowi element polityki przestrzennej miasta, określając kierunki kształtowania
ładu przestrzenno-funkcjonalnego miasta.
Szczegółowe ustalenia zawierają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ich
celem jest takie kształtowanie zagospodarowania przestrzennego miasta, aby zapewnione
zostały niezbędne warunki do zaspokojenia potrzeb bytowych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych społeczeństwa, uwzględniając zachowanie równowagi przyrodniczej
i ochrony krajobrazu.
Strategia Rozwoju Miasta Bytom 2020+ (uchwała Nr XXXVI/501/14 Rady Miejskiej
w Bytomiu z dn. 22 września 2014 r.)
W Strategii Bytom 2020+ zostały przedstawione priorytetowe dziedziny rozwoju miasta
oraz najwaŜniejsze problemy społeczne, gospodarcze, infrastrukturalne i ekologiczne. Dokument ten wyznacza długofalowy plan działań do roku 2020, jak równieŜ przedstawia cele i aktywności do realizacji w krótkim horyzoncie czasowym: 2016/2017.
Z punktu widzenia niniejszego PGN istotne są następujące cele strategiczne i kierunki
działań ujęte w Strategii Bytom 2020+:
Dziedzina priorytetowa: I. Jakość środowiska miejskiego
Cel strategiczny: C I/1 Bytom miastem zrewitalizowanych przestrzeni publicznych
i odnowionych centrów dzielnic
Kierunek działań: K1. Odnowa architektoniczna i funkcjonalna przebudowa
śródmieścia z zielonymi enklawami chwilowego wypoczynku i strefami pieszorowerowymi
Cel strategiczny: C I/2 Bytom miastem zasobów mieszkaniowych o wysokim standardzie
Kierunek działań: K4. Modernizacja zespołów zabudowy mieszkaniowej
Kierunek działań: K6. Ograniczanie uciąŜliwości środowiskowych w strefach
zamieszkania, szczególnie wynikających ze szkód górniczych, hałasu i niskiej
emisji
Cel strategiczny: C I/4 Bytom miastem zrównowaŜonego systemu transportowego
i metropolitalnym węzłem komunikacyjnym
Kierunek działań: K15. Poprawa spójności i sprawności systemu
komunikacyjnego (infrastruktury i transportu zbiorowego) w układzie miasta
i Aglomeracji Górnośląskiej
25
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Kierunek działań: K17. Włączanie w lokalny system form transportu
zrównowaŜonego (transport rowerowy i pieszy).
Dziedzina priorytetowa: II. Jakość środowiska przyrodniczego
Cel strategiczny: C II/1 Bytom miastem rozwiązań zapewniających swym mieszkańcom bezpieczeństwo ekologiczne
Kierunek działań: K20. Energetyczna przebudowa miasta - wykorzystanie
nowych i odnawialnych źródeł energii, wzrost efektywności energetycznej
Kierunek działań: K21. Protechnologiczna przebudowa gospodarki wodnościekowej K22. WdraŜanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi
ze szczególnym uwzględnieniem selektywnego zbierania odpadów
Kierunek działań: K23. WdraŜanie technologii recyklingu odpadów przygotowanie do ponownego uŜycia i przetwarzania odpadów.
Cel strategiczny: C II/2 Bytom miastem o wysokim poziomie bioróŜnorodności i georóŜnorodności
Kierunek działań: K27. Zapewnienie dobrego stanu / potencjału ekologicznego
wód powierzchniowych.
Program Ograniczenia Niskiej Emisji
W celu podjęcia koniecznych działań związanych z ograniczeniem niskiej emisji i racjonalizacji zuŜycia energii, samorząd lokalny opracował w 2009 roku PONE, który obejmował
zabudowę jednorodzinną w zakresie modernizacji źródeł ciepła, w tym montaŜ kolektorów
słonecznych na potrzeby cwu. W 2013 roku przygotowany został PONE dla optymalizacji
zuŜycia energii w zabudowie wielorodzinnej. Dokument w zakresie planowanych zadań
inwestycyjnych dotyczył wymiany źródła ciepła z węglowego na m.s.c. oraz wykonanie
termomodernizacji budynków przyłączanych do sytemu ciepłowniczego. Programem objęto 395 budynków. Jako główne źródło pozyskania środków na realizację PONE wskazano
program KAWKA.
Pod koniec roku 2014 Bytom przystąpił do drugiej edycji programu „Poprawa jakości powietrza. Część 2) KAWKA - Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności
energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii”, organizowanym
i współfinansowanym przez Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Rzeczowy zakres projektu, dla którego miasto stara się o dofinansowanie, zakłada zlikwidowanie ok. 450 nieekologicznych zasypowych pieców węglowych
i podłączenie kamienic do systemu ciepłowniczego. Dzięki dofinansowaniu z KAWKI do
miejskiego systemu ogrzewania podłączone mogą zostać m.in. kamienice w Śródmieściu
m.in. przy Rynku, Podgórnej i przy placu Grunwaldzkim oraz w Rozbarku: przy ul. Głowackiego, Tuwima i Schenka.
Ponadto w 2014 r. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. opracowało „Program
ograniczenia niskiej emisji na terenie Gminy Bytom”, w ramach którego planuje podłączenie do miejskiego systemu ciepłowniczego zabudowy mieszkaniowej z siedmiu obszarów
miasta:
rejon w obrębie ulic: Pułaskiego, Wrocławskiej, Generała Niedźwiadka - Okulickiego, Przemysłowej, Robotniczej, Kazimierza Wielkiego, Siemiradzkiego, Olejniczaka;
26
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
rejon w obrębie ulic: Jainty, Rynek, Podgórnej, Piłsudskiego, Murarskiej, Webera,
Gliwickiej, Pl. Kościuszki, Pl. Grunwaldzki;
rejon Placu Wolskiego ulice: Dworcowa, Moniuszki, Powstańców Warszawskich,
Jagiellońska, K. Miarki;
rejon dzielnicy Bobrek-Karb – w obrębie ulic: Konstytucji, Karlika, ks. J. Popiełuszki,
Wrocławska;
dzielnica Bobrek;
rejon dzielnicy Stroszek – w obrębie ul. Tysiąclecia, Okólna, Myśliwska, Narutowicza, Marszałka Rydza Śmigłego;
rejon aktualnie realizowany objęty ulicami: Tuwima, Schenka, Smółki, Chorzowska,
Prokopa, Głowackiego.
Podłączenie odbiorców z ww. ulic do systemu ciepłowniczego przewidziano na lata 2016 –
2020.
Program Ochrony Środowiska dla miasta Bytomia na lata 2012 – 2015 z perspektywą lat 2016 – 2019
Dokument określa narzędzia do prowadzenia polityki ekologicznej na terenie miasta, ustala politykę środowiskową oraz cele i priorytety ekologiczne. Realizacja Programu ochrony
środowiska przyczyni się do poprawy jakości środowiska miejskiego i ochroni jego zasoby,
co przełoŜy się bezpośrednio na poprawę jakości Ŝycia mieszkańców, jak równieŜ moŜe
przynieść oszczędności, wynikające z lepszego korzystania ze środowiska (np.: mniejsze
kary za zanieczyszczenie, mniejsze koszty rekultywacji środowiska, oszczędność energii).
Kierunki działań ujęte w niniejszym PGN zgodne są z następującymi celami strategicznymi
POŚ :
Cel. 1.1. Zmniejszenie negatywnego wpływu transportu na środowisko dzięki rozbudowie, modernizacji i integracji systemu transportowego
Cel 1.2. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska, regionalnego systemu gospodarki odpadami i poprawy jakości przestrzeni we współpracy z innymi miastami
i powiatami aglomeracji górnośląskiej
Cel 1.6. Podtrzymanie u mieszkańców miasta poczucia odpowiedzialności za stan
środowiska oraz nawyków kultury ekologicznej
Cel 1.8. Wzmacnianie systemów zarządzania środowiskowego i struktury zarządzającej realizacją programu ochrony środowiska
Cel 2.3. Zapewnienie zaopatrzenia w wodę i energię w zgodzie z wymogami ochrony środowiska, w tym: modernizacja i rozbudowa systemu ciepłowniczego i gazowego;
Cel 3.1. Poprawa jakości powietrza (do poziomu klasy A) i eliminacja lokalnych źródeł uciąŜliwości
Cel 3.2. Radykalna poprawa jakości wód powierzchniowych i ograniczenie zanieczyszczenia wód podziemnych, w tym poprawa gospodarki wodno - ściekowej
Cel 3.7. Poprawa stanu gospodarki odpadami na terenie Miasta Bytomia
Cel 3.8. Działania na rzecz ochrony klimatu i przystosowania się do zmian klimatycznych, w tym: realizacja oraz wspieranie termomodernizacji budynków oraz pro-
27
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
mowanie i wspieranie lokalnych - wysokosprawnych i zeroemisyjnych systemów
energetycznych o cechach innowacyjności.
2.7.
Organizacja i finansowanie PGN
Realizacja planów gospodarki niskoemisyjnej naleŜy do zadań gminy. Zadania wynikające
z PGN są przypisane poszczególnym jednostkom podległym władzom gminy, a takŜe
podmiotom zewnętrznym, działającym na danym terenie. Monitoring realizacji PGN oraz
jego aktualizacja podlegać będzie wyznaczonej komórce organizacyjnej utworzonej
w urzędzie (rozliczając koszty osobowe), bądź zlecone niezaleŜnej jednostce zewnętrznej.
W celu osiągnięcia określonych w PGN celów istotne jest dopilnowanie, aby cele i kierunki
działań wyznaczone w omawianym opracowaniu były przyjmowane w odpowiednich zapisach prawa lokalnego i uwzględnione zostały w dokumentach strategicznych, planistycznych oraz wewnętrznych dokumentach gminy.
PGN bezpośrednio bądź pośrednio oddziałuje na jednostki, grupy, czy organizacje, wśród
których wymienić moŜna:
mieszkańców gminy,
jednostki gminne, w tym m.in.: Referaty Urzędu Gminy, jednostki budŜetowe, zakłady budŜetowe, zakłady opieki zdrowotnej, samorządowe instytucje kultury,
spółki prywatne,
instytucje publiczne,
organizacje pozarządowe.
Niniejszy PGN podlega konsultacjom z wszystkimi ww. jednostkami, grupami i organizacjami.
Działania przewidziane w PGN finansowane będą ze środków zewnętrznych i własnych
gminy. Środki powinny zostać zabezpieczone głównie w programach krajowych i europejskich, natomiast we własnym zakresie konieczne jest wpisanie działań długofalowych do
wieloletnich planów inwestycyjnych oraz uwzględnienie ich w corocznym budŜecie gminy.
Przewiduje się pozyskanie zewnętrznego wsparcia finansowego (w formie bezzwrotnych
dotacji i preferencyjnych poŜyczek) dla prowadzonych działań. Z uwagi na fakt, Ŝe w budŜecie gminy nie moŜna zaplanować wydatków z wyprzedzeniem do roku 2020, kwoty
przewidziane na realizację poszczególnych zadań naleŜy traktować jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie, a nie planowane kwoty do wydatkowania. W ramach corocznego planowania budŜetu wszystkie jednostki, wskazane w PGN jako odpowiedzialne
za realizację działań, powinny zabezpieczyć w budŜecie środki na realizację części zadań.
Pozostałe działania, dla których finansowanie nie zostanie zabezpieczone w budŜecie,
powinny być brane pod uwagę w ramach pozyskiwania środków z dostępnych funduszy
zewnętrznych.
Wniosek o wsparcie finansowe powinien zawierać m.in. uchwałę rady gminy o woli przystąpienia do opracowania i wdraŜania planu gospodarki niskoemisyjnej oraz harmonogram
realizacji projektu.
28
EE
2.8.
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Zakres opracowania
Wg „Szczegółowych zaleceń dotyczących struktury planu gospodarki niskoemisyjnej” wydanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zalecana
struktura planu gospodarki niskoemisyjnej (PGN) wygląda następująco:
1. Streszczenie
2. Ogólna strategia
cele strategiczne i szczegółowe
stan obecny
identyfikacja obszarów problemowych
aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzie,
zaangaŜowane strony, budŜet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe
na monitoring i ocenę)
3. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla
4. Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem
długoterminowa strategia, cele i zobowiązania
krótko/średnioterminowe działania/zadania (opis, podmioty odpowiedzialne za
realizację, harmonogram, koszty, wskaźniki).
Niniejszy PGN został opracowany zgodnie z zaleceniami jw. i zawiera:
charakterystykę oraz obecny stan jakości powietrza atmosferycznego obszaru objętego opracowaniem; informacje te umoŜliwią identyfikację obszaru oraz rozpoznanie potrzeb związanych z ochroną atmosfery,
analizę infrastruktury energetycznej oraz identyfikację aspektów i obszarów problemowych występujących na omawianym terenie,
metodologię oraz omówienie wyników przeprowadzonej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla do atmosfery, w tym ze źródeł niskiej emisji,
przedstawia efekt ekologiczny w zakresie ograniczenia zuŜycia energii finalnej
[MWh/rok] oraz ograniczenia emisji dwutlenku węgla [Mg CO2/rok],
identyfikację celów PGN, czynników oddziałujących na jego realizację oraz ocenę
ekonomiczną wraz ze wskazaniem źródeł finansowania i harmonogramem podejmowanych działań,
kwestie zarządzania „Planem” oraz organizację procesu jego realizacji.
W dokumencie zawarto równieŜ odniesienie się do uwarunkowań, o których mowa w art.
49 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko.
2.9.
Wykaz materiałów źródłowych i podmiotów uczestniczących
w opracowaniu PGN
Przedmiotowy dokument wykonany został w oparciu o informacje i uzgodnienia uzyskane
od przedsiębiorstw energetycznych i jednostek gminy oraz na podstawie przeprowadzonej
akcji ankietowej. Następujące instytucje oraz podmioty zostały objęte akcją ankietową na
potrzeby niniejszego opracowania:
Urząd Miasta Bytom,
29
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Urzędy i instytucje szczebla wojewódzkiego
przedsiębiorstwa ciepłownicze, gazownicze oraz elektroenergetyczne,
obiekty uŜyteczności publicznej,
spółdzielnie mieszkaniowe i inni administratorzy budynków,
znaczące zakłady przemysłowe działające na terenie miasta,
przedsiębiorstwa transportowe funkcjonujące na terenie miasta,
właściciele budynków indywidualnych.
2.10.
Etapy legislacji PGN
1. Przyjęcie uchwały Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 23 września 2013 r. Nr
XX/277/13 ws. wyraŜenia woli przystąpienia do opracowania i wdraŜania „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Bytom”.
2. Podpisanie z NFOŚiGW umowy dotacyjnej, w której zapewniono finansowanie
opracowania bazy i PGN.
3. Prezydent miasta opracowuje Plan gospodarki niskoemisyjnej. Opracowana została
baza danych niezbędna do oceny gospodarowania energią i emisjami w gminie.
4. Realizowanie cyklu szkoleń dla pracowników gminy na temat problematyki związanej z tworzeniem planów gospodarki niskoemisyjnej oraz kampania informacyjnopromocyjna wśród mieszkańców w zakresie efektywności energetycznej.
5. Przeprowadzenie procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
obejmujące uzgodnienie z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym zakresu Prognozy oddziaływania
na środowisko, opracowanie ww. Prognozy oddziaływania dla przedmiotowego dokumentu, opiniowanie dokumentu PGN wraz z Prognozą przez RDOŚ i PWIS.
6. PGN wraz z Prognozą zostaje poddany konsultacjom społecznym poprzez wyłoŜenie go do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób
przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości opinię publiczną. W tym czasie istnieje
moŜliwość składania przez osoby i jednostki organizacyjne wniosków, zastrzeŜeń
i uwag do jego treści.
7. Wnioski, zastrzeŜenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłoŜenia dokumentu do publicznego wglądu z mocy ustawy z dnia 3 października 2008 r. „o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko” (tekst jednolity Dz.U.2013 poz.
1235 z późn. zm.) rozpatrywane są przez Prezydenta Miasta.
8. Sporządzenie podsumowania przeprowadzonej procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu PGN. W uzasadnionych przypadkach uwagi
wniesione w trakcie opiniowania i wyłoŜenia winny zostać uwzględnione w ostatecznej wersji PGN.
9. Dokument prezentowany jest na posiedzeniu Rady Miasta, która uchwala Plan gospodarki niskoemisyjnej.
30
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
3. Charakterystyka ogólna obszaru objętego PGN
3.1. PołoŜenie, gminy sąsiednie
Miasto Bytom połoŜone jest w centrum Województwa Śląskiego i zajmuje obszar
69,44 km2. W rejonie Bytomia wydziela się kilka jednostek morfologicznych. Centralny obszar miasta zajmuje WyŜyna Miechowicka otoczona od północy dolinami Dramy, Szarlejki
i Brynicy, od południa Bytomką, natomiast od wschodu WyŜyna Miechowicka przechodzi
w WyŜynę Siemianowicką. Północna część Bytomia znajduje się na terenie Garbu Tarnogórskiego.
Miasta sąsiadujące z Bytomiem:
od północnego zachodu – Gmina Zbrosławice;
od północy – Miasto Tarnowskie Góry, Miasto Radzionków;
od północnego wschodu – Miasto Piekary Śląskie;
od wschodu – Miasto Chorzów;
od południa – Miasto Świętochłowice, Miasto Ruda Śląska;
od zachodu i południowego zachodu – Miasto Zabrze.
3.2. Ogólna charakterystyka Miasta
Struktura uŜytkowania gruntów
Całkowita powierzchnia Miasta wynosi 69,44 km2.
Według informacji zawartych w „Raporcie o stanie miasta Bytom 2013” z ogólnej powierzchni przypada na:
grunty pod zabudowę mieszkaniową
15,3%
10,62 km2
grunty pod zabudowę przemysłową
12,2%
8,44 km2
uŜytki rolne
20,9%
14,48 km2
lasy
20,9%
14,48 km2
nieuŜytki
7,3%
5,07 km2
inne
23,5%
16,35 km2
W strukturze uŜytkowania terenów przewaŜają uŜytki rolne i lasy, które łącznie stanowią
41,8% powierzchni miasta. DuŜy udział stanowią takŜe tereny zabudowane (27,5%) oraz
inne (23,5%), do których naleŜą m.in. grunty zadrzewione i zakrzewione, tereny pod wodami, rekreacyjno-wypoczynkowe, komunikacyjne, zurbanizowane tereny niezabudowane
i inne tereny zabudowane.
UŜytki rolne stanowią (dane GUS BDL na 2013 r.):
grunty orne
11,8 km2
sady
0,2 km2
łąki
1,7 km2
pastwiska
1,2 km2
31
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Kierunki wykorzystania gruntów zabudowanych i zurbanizowanych przedstawiają się następująco (wg stanu na dzień 31.12.2013 r.):
tereny mieszkalne
10,7 km2
tereny przemysłowe
8,8 km2
inne tereny zabudowane
2 km2
tereny zurbanizowane niezabudowane
1 km2
tereny rekreacji i wypoczynku
2,8 km2
tereny komunikacyjne
7,3 km2
uŜytki rolne
15,1 km2
uŜytki leśne oraz grunty zadrzewione
16 km2
grunty pod wodami
0,2 km2
nieuŜytki
5,2 km2
tereny róŜne
0,2 km2
Zasoby przyrodnicze
Do najwaŜniejszych zasobów przyrodniczych obszaru naleŜą:
cieki wodne
Największą rzeką w Mieście jest rzeka Bytomka (prawostronny dopływ Kłodnicy), naleŜąca
do dorzecza Odry. Oprócz niej przez Miasto przepływają równieŜ dwa cieki będące w dorzeczu Wisły – rzeka Szarlejka oraz Potok Segiet. Na całej długości Bytomka przepływa
przez tereny o wysokim stopniu zurbanizowania i uprzemysłowienia, a zasilana jest przede
wszystkim przez wody kopalniane, zrzuty ścieków przemysłowych i komunalnych oraz
wody deszczowe. Największymi dopływami Bytomki są Rów Graniczny, Rów Miechowicki
i Potok Mikulczycki.
Na terenie Bytomia znajdują się takŜe liczne naturalne i sztuczne zbiorniki powierzchniowe
– stawy, oczka wodne.
Obszar Miasta znajduje się w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP)
329 Bytom, na którym występują utwory triasu dolnego i środkowego, o typie szczelinowokrasowym.
surowce naturalne
Teren miasta Bytom naleŜy znajduje się na obszarze mezoregionów WyŜyna Katowicka
oraz Garb Tarnogórski. Dominujące utwory w podłoŜu to utwory triasowe – w postaci dolnotriasowych piaskowców, mułowców, dolomitów, margli i wapieni oraz środkowotriasowych wapieni i dolomitów epigenetycznych. W obrębie utworów triasowych dawniej prowadzona była eksploatacja rud cynku i ołowiu w czterech obszarach górniczych – OG
„Brzeziny”, OG „Piekary”, OG „Bytom” i OG „Miechowice”. Na terenie Bytomia eksploatacja prowadzona była w pasie przebiegającym przez środkową część miasta i została zakończona 31.12.1989 r.
W Bytomiu występują takŜe złoŜa węgla kamiennego eksploatowane obecnie
przez następujące zakłady górnicze:
Kompania Węglowa S.A. Oddział KWK „Bobrek – Centrum” oraz Oddział KWK
„Piekary”;
Z.G. „EKO-PLUS” Sp. z o.o. w Bytomiu.
W latach 1977 – 2001 eksploatację zakończono w zakładach: „Śląsk Matylda”, „Barbara
Chorzów”, „Szombierki Bytom”, „Łagiewniki”, „Powstańców Śląskich”, „Pstrowski”.
32
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
kompleksy gleb
Na obszarze Miasta występuje duŜe zróŜnicowanie gleb - moŜna wyróŜnić następujące
typy: rędziny (klasa bonitacyjna IIIb, IV), zdegradowane rędziny (klasa V), gleby brunatne
i bielicowe (klasa IVb i V), gleby zabagnione i bagienne (klasa V i VI) oraz gleby antropogeniczne (związane z terenami przemysłowymi, zabudową mieszkaniową i sąsiedztwem
dróg).
Ze względu na niską kwalifikację i duŜe zanieczyszczenie gleb na większości gruntów rolnych nie prowadzi się działalności rolniczej.
kompleksy leśne
Grunty leśne stanowią ponad 20% powierzchni Miasta to jest ok. 14,5 km2. Lasy znajdują
się w zarządzie Nadleśnictwa Brynek. Występują tu głównie siedliska lasów mieszanych
świeŜych i lasów świeŜych, lasów mieszanych wilgotnych i lasów wilgotnych, lokalne siedliska boru świeŜego lub ols. Drzewostan stanowi głównie sosna i świerk z domieszką buka i innych drzew liściastych. W północnej części Miasta znajduje się rezerwat bukowy
„Segiet” o powierzchni ok. 25 ha.
Wszystkie lasy w obrębie Bytomia naleŜą do lasów I grupy o charakterze ochronnym
i włączone zostały do Leśnego Pasa Ochronnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Charakter Miasta
Bytom jest jednym z najstarszych miast w Polsce i Górnym Śląsku, posiadającym prawa
powiatu. Prawa miejskie Bytom otrzymał w 1254 roku. Miasto naleŜy do Górnośląskiego
Związku Metropolitalnego oraz Związku Miast Polskich, a takŜe jest członkiem Stowarzyszenia pn. Kapituła Najstarszych Miast.
Przez lata przemysłem dominującym w Mieście był przemysł wydobywczy związany
z eksploatacją węgla kamiennego oraz przemysł hutniczy. W związku z zaprzestaniem
eksploatacji większości kopalń oraz likwidacją innych duŜych zakładów przemysłowych
w strukturze przedsiębiorstw przewaŜają obecnie małe i średnie firmy prywatne działające
w branŜy przemysłowej oraz usługowo – handlowej. Dotychczasowy, przemysłowy charakter miasta ulega zmianie, co w szczególności związane jest z uruchamianiem nowych
działalności w sferze usług i handlu.
Bytom zabiega o rozwój szkolnictwa wyŜszego - na terenie miasta zlokalizowane są następujące uczelnie wyŜsze:
Politechnika Śląska w Gliwicach – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Bytomiu,
Śląski Uniwersytet Medyczny – Wydział Zdrowia Publicznego,
Polsko – Japońska WyŜsza Szkoła Technik Komputerowych w Warszawie - Wydział
Zamiejscowy Informatyki w Bytomiu,
Kolegium Nauczycielskie,
WyŜsza Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu,
Państwowa WyŜsza Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie - Wydział
Teatru Tańca w Bytomiu.
33
energoekspert
EE
3.3.
sp. z o. o.
energia i ekologia
Ludność
Liczba mieszkańców Bytomia wynosi 173 439 osób (wg danych statystycznych stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania na 31.12.2013 r.).
Tabela 3-1 Zmiany liczby ludności w latach 2008-2013 (wg danych statystycznych)
Rok
Liczba
mieszkańców
Miasta Bytom
Źródło: GUS
2008
2009
2010
2011
2012
2013
183 829
182 749
177 266
176 106
174 724
173 439
Liczba ludności w latach 2008-2013 wykazuje trend malejący. Spadek liczby ludności
w rozpatrywanych latach wyniósł ponad 5%.
Tabela 3-2. Struktura wiekowa ludności w 2013 roku
Ludność w wieku
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
poprodukcyjnym
Źródło: GUS
Ilość osób
Udział [%]
27 878
109 942
35 619
16,1
63,4
20,5
Struktura wieku mieszkańców świadczy o negatywnych relacjach demograficznych w Mieście.
Tabela 3-3. Potencjał ludnościowy w Bytomiu w podziale na rejony meldunkowe
L.p.
Rejon
% ludności
1
Śródmieście
28,2
2
Miechowice
13,4
3
Szombierki
12,8
4
Stroszek – Dąbrowa Miejska
12,1
5
Górniki
0,6
Źródło: Aktualizacja załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta
Bytom” – październik 2013 r.
Na liczbę ludności w mieście decydujący wpływ ma saldo migracji oraz przyrost naturalny
(tabela poniŜej).
Tabela 3-4. Przyrost naturalny i saldo migracji w 2013 r. w Bytomiu
Przyrost naturalny wg danych
Saldo migracji
statystycznych za 2013 r.
w liczbach bezw liczbach bezMiasto Bytom
na 1000 ludności
na 1000 ludności
względnych
względnych
-484
-2,8
-927
-5,3
Źródło: GUS
W Mieście występuje ujemny przyrost naturalny oraz ujemne saldo migracji.
34
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
3.4. Charakterystyka istniejącej infrastruktury Miasta
Zasoby mieszkaniowe
Według danych statystycznych za 2013 rok liczba mieszkań w Mieście wynosiła 73 209
przy łącznej powierzchni mieszkań 3 998 145 m2.
Tabela 3-5. Zestawienie liczby mieszkań w latach 2008-2013
Rok
Liczba mieszkań
– Miasto Bytom
Źródło: GUS
2008
2009
2010
2011
2012
2013
72 343
72 406
73 098
73 001
73 061
73 209
W rozpatrywanych latach wystąpił wzrost ilości mieszkań o ponad 1%.
Budownictwo mieszkaniowe w Mieście Bytom charakteryzują następujące wskaźniki:
przeciętna liczba osób / mieszkanie
2,37
przeciętna powierzchnia uŜytkowa mieszkania
54,6 m2
przeciętna powierzchnia uŜytkowa / osobę
23,1 m2
Liczbę mieszkań oddawanych do uŜytku w Mieście Bytom w latach 2008-2013 wg danych
statystycznych przedstawia tabela poniŜej.
Tabela 3-6. Liczba mieszkań oddawanych do uŜytku w Bytomiu w latach 2008-2013
Rok
Mieszkania oddane do
uŜytku – Miasto Bytom
Powierzchnia odda2
wanych mieszkań [m ]
Źródło: GUS
2008
2009
2010
2011
2012
2013
83
90
97
120
161
161
8 741
8 402
7 517
11 782
13 638
14 019
Średnia liczba mieszkań oddawanych rocznie do uŜytku w Mieście w latach 2008-2013
kształtuje się na poziomie 119 mieszkań.
Przeciętna powierzchnia uŜytkowa nowych mieszkań wynosi około 90 m2.
Działalność gospodarcza
Obecnie w Bytomiu funkcjonuje około 16,5 tys. podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie Regon. Zdecydowaną większość stanowią firmy prywatne (15 382 podmioty gospodarcze w sektorze prywatnym, 1 114 w sektorze publicznym).
Jednostki oświatowe
Przedszkola
Szkoły podstawowe
Gimnazja
Licea ogólnokształcące
- ilość placówek
- ilość placówek
- ilość placówek
- ilość placówek
-
47
26
19
24
35
EE
Licea profilowane
Zasadnicze szkoły zawodowe
Technika
Szkoły policealne
śłobki
Infrastruktura społeczna
Zakłady opieki zdrowotnej
Apteki
Biblioteki
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
- ilość placówek
- ilość placówek
- ilość placówek
- ilość placówek
- ilość placówek (oddziałów) -
2
7
15
14
2
- ilość placówek
- ilość placówek
- ilość placówek i filii
82
54
11
-
3.5. Warunki klimatyczne
Bytom wraz z całym obszarem Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego leŜy w obrębie
śląsko-krakowskiej dzielnicy klimatycznej. Charakteryzuje ją przewaga wpływów oceanicznych nad kontynentalnymi oraz sporadyczne oddziaływanie docierających tu od południowego zachodu przez Bramę Morawską mas powietrza zwrotnikowego. Docierają tu
równieŜ zimne masy powietrza arktycznego z północy - głównie w chłodnej połowie roku.
Warunki klimatyczne Bytomia charakteryzują wybrane parametry klimatyczne:
promieniowanie słoneczne i usłonecznienie
Na WyŜynie Śląskiej, a szczególnie na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego,
wartości promieniowania całkowitego i usłonecznienia są niŜsze niŜ w pozostałej części
kraju. Średnie roczne wartości usłonecznienia wynoszą 1300÷1400 godzin.
stosunki termiczne
Średnioroczna temperatura powietrza na tym terenie wynosi +7,7°C i jest wartością umiarkowaną w skali kraju. W ciągu roku rozpiętość średniej temperatury waha się od +17,7°C
w lipcu do -2,5°C w styczniu. W ciągu roku odnotowuje się 34 dni mroźne oraz 27 dni
z temperaturą przewyŜszającą 25°C. Charakterystyczna dla analizowanego obszaru jest
róŜnica temperatur między terenem silnie uprzemysłowionym, a terenami otaczającymi,
gdzie temperatura jest wyŜsza średnio o 1°C.
wilgotność względna
Średnioroczna wartość tego parametru meteorologicznego wynosi 75%, stanowiąc wartość umiarkowaną w skali kraju. W ciągu roku największe wartości wilgotności względnej
odnotowano zimą, a najniŜsze latem.
mgły
Charakterystyczne dla tej strefy klimatycznej zadymienie obszaru wpływa na występowanie duŜej ilości dni z pogodą mglistą. W województwie śląskim mgły pojawiają się średnio
przez ok. 50 dni w roku, a największą ich liczbę obserwuje się w październiku.
36
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
opady atmosferyczne
Średnioroczna ilość opadów atmosferycznych w Bytomiu wynosi 732 mm i jest to wartość
wyŜsza od średniej krajowej, wynoszącej ok. 600 mm. Na ilość opadów wpływa emisja
znacznej ilości energii cieplnej, generowanej w ośrodku miejsko-przemysłowym. Największe sumy opadów w ciągu roku notuje się przewaŜnie w miesiącach letnich – lipiec i sierpień, natomiast najmniejsze w styczniu. Średnia liczba dni z opadem atmosferycznym na
analizowanym obszarze wynosi 165, a 34% tej wartości stanowi liczba dni z opadem
śnieŜnym.
zachmurzenie
Roczny stopień zachmurzenia na badanym terenie wynosi 65% i wartość ta nie odbiega
od średniorocznego stopnia zachmurzenia dla Polski. Przebieg wartości średnich tego parametru jest jednak zróŜnicowany – najmniejsze zachmurzenie występuje zwykle w końcu
lata (sierpień, wrzesień), a największe w miesiącach zimowych – listopad, grudzień, styczeń.
wiatry
Na rozpatrywanym obszarze przewaŜają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Ich
udział procentowy wynosi około 50%. Dominują wiatry słabe o prędkości około 2,5 m/s,
które stanowią 40-50% ogółu wiatrów.
3.6. Stan zanieczyszczenia powietrza w Mieście
Dla oceny stanu zanieczyszczenia powietrza prowadzony jest monitoring imisji zanieczyszczeń, który odzwierciedla rzeczywisty poziom zanieczyszczeń pochodzących z róŜnych źródeł.
Na podstawie wyników rocznej oceny jakości powietrza, Wojewoda dokonuje klasyfikacji
danej strefy/aglomeracji ze względu na przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, przypisując danej aglomeracji klasy: A, B lub C (od najbardziej do
najmniej korzystnej).
Zaliczenie strefy/aglomeracji do określonej klasy zaleŜy od stęŜeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąŜe się z określonymi wymaganiami co do działań na rzecz
poprawy jakości powietrza lub na rzecz utrzymania tej jakości.
Aglomeracja Górnośląska (w skład, której wchodzi m.in. Miasto Bytom) jako strefa oceniana jest ze względu na ochronę zdrowia ludzi. W wyniku dokonanej w 2012 r. oceny jakości
powietrza w województwie śląskim Aglomeracja Górnośląska została zakwalifikowana do
strefy C ze względu na przekroczenie dopuszczalnego poziomu stęŜeń pyłu PM10, PM2,5,
benzo(α)pirenu oraz dwutlenku azotu. Konsekwencją tej klasyfikacji było sporządzenie
„Programu ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mającego na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stęŜenia ekspozycji” (w tym – dla strefy Aglomeracja Górnośląska). POP przyjęty został uchwałą
Nr IV/57/3/2014 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 17.11.2014 r.
37
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Ostatnia, tj. dwunasta roczna ocena jakości powietrza w województwie śląskim, obejmująca rok 2013, wykazała, Ŝe na stacjach tła miejskiego w Aglomeracji Górnośląskiej wartości
średnich stęŜeń pyłu PM10 kształtowały się na poziomie od 43 do 48 µg/m3, przy czym
wartość dopuszczalna wynosi 40 µg/m3. Wartość dopuszczalna stęŜenia pyłu zawieszonego PM2,5, powiększona o margines tolerancji (wynosząca 26 µg/m3) została w 2013 r.
przekroczona i wyniosła w Aglomeracji Górnośląskiej: 33 µg/m3 w Katowicach ul. Kossutha, 35 µg/m3 w Gliwicach i 37 µg/m3 w Katowicach ul. Górnośląska (stacja komunikacyjna). Natomiast wartości średnioroczne stęŜeń benzo(α)pirenu w tej strefie wyniosły
w 2013 r. od 5 do 8 ng/m3 (wartość docelowa – 1 ng/m3).
Z powodu przekroczeń dopuszczalnych stęŜeń wymienionych wyŜej substancji Aglomeracji Górnośląskiej po raz kolejny przyznano klasę C.
Opracowany w 2014 r. POP określa ogólny zakres działań do realizacji na terenie Aglomeracji Górnośląskiej (w tym – dla Miasta Bytom), który przyniesie docelowo efekt w postaci
obniŜenia poziomu substancji w powietrzu do wielkości dopuszczalnych. Podstawowe
działania, ujęte w POP, zmierzające do przywracania poziomów dopuszczalnych na terenie miasta zostały opisane w rozdziale 2.5.2.
Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10, PM2,5
i benzo(α)pirenu jest emisja z indywidualnego ogrzewania budynków, a takŜe niekorzystne
warunki meteorologiczne, występujące podczas powolnego rozprzestrzeniania się emitowanych lokalnie zanieczyszczeń oraz emisja wtórna zanieczyszczeń pyłowych z powierzchni odkrytych np. dróg, chodników, boisk. Występowanie przekroczeń dwutlenku
azotu spowodowane jest emisją ze źródeł liniowych – komunikacyjnych.
Na stan sanitarny powietrza atmosferycznego na terenie Bytomia mają wpływ równieŜ
emisje z lokalnych kotłowni (wykorzystujących paliwo węglowe, olej opałowy i gaz ziemny), kotłowni przemysłowych oraz z duŜych źródeł energetycznych, naleŜących do takich
zakładów jak:
Fortum Bytom S.A (elektrociepłownia),
Zakład Przeróbczy Haldex – Szombierki (źródło przemysłowe),
PPUH ENCo Sp. z o.o. (ciepłownia),
U&R CALOR Sp. z o.o. (ciepłownia),
Fabryka Ceramiki Budowlanej "Wacław Jopek" w Bytomiu (źródło przemysłowe) w likwidacji,
PEC Sp. z o.o. w Bytomiu Ciepłownia Radzionków (źródło poza granicami Bytomia,
ale w bezpośrednim sąsiedztwie, więc moŜe wpływać na stan powietrza w mieście).
38
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
4. Charakterystyka i ocena zaopatrzenia miasta w energię
Inwentaryzację, ocenę zaopatrzenia w energię i kalkulację towarzyszącej jej emisji wykonano na podstawie zgromadzonych danych i wyników akcji ankietowej. Ogólne zestawienie źródeł danych zamieszczone zostało w rozdziale 2.9, a zgromadzone ankiety i inne
informacje pozyskane na etapie prac nad PGN pozostają w dyspozycji UM. Podział na
sektory na potrzeby niniejszego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej przyjęto w oparciu
o poradnik SEAP „Jak opracować plan działań na rzecz zrównowaŜonej energii (SEAP)?”
oraz wytyczne konkursu NFOSIGW, tj.:
Budynki, obiekty, przemysł (uŜytkowanie energii);
Transport;
Inne źródła emisji – gospodarka odpadowa i wodnościekowa.
Metodologię obliczeń zuŜycia energii oraz emisji zanieczyszczeń oparto o zasady jak
w podręczniku SEAP „Jak opracować plan działań na rzecz zrównowaŜonej energii (SEAP)?” oraz „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieŜących i programów ochrony powietrza” (Ministerstwo Środowiska, Główny Inspektorat
Ochrony Środowiska). Wielkości zapotrzebowania na energię cieplną wg danych za 2013
rok przeliczono na rok standardowy wg średniej ilości stopniodni i ilości stopniodni za rok
2013.
4.1.
ZuŜycie energii cieplnej w sektorze budynki, obiekty,
przemysł na terenie Bytomia
Sektor obejmuje: budynki i obiekty uŜyteczności publicznej, budynki mieszkalne, budynki
i obiekty usług komercyjnych i przemysłu, gminne oświetlenie uliczne, zaopatrzenie w ciepło i energię elektryczną.
4.1.1. Budynki i obiekty uŜyteczności publicznej
Na omawiany sektor inwentaryzacyjny składa się grupa obejmująca gminne budynki uŜyteczności publicznej, w tym siedziba Urzędu Miejskiego oraz budynki uŜyteczności publicznej nie będące w gestii Miasta, do których naleŜą np. obiekty słuŜby zdrowia (szpitale), szkolnictwa wyŜszego, kultury itp. W pracach inwentaryzacyjnych w zakresie budynków uŜyteczności publicznej na terenie miasta uwzględniono obiekty obu tych grup.
Wg przeprowadzonych analiz łączne roczne końcowe zuŜycie energii dla pokrycia potrzeb
cieplnych (z wyłączeniem energii elektrycznej) we wszystkich obiektach uŜyteczności publicznej zlokalizowanych na terenie Bytomia wyniosło w 2013 r. w przeliczeniu na rok
standardowy 130,9 GWh, a struktura wykorzystania nośników energii dla jego pokrycia
przedstawiona została graficznie na poniŜszym wykresie.
39
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 4-1 Struktura zuŜycia nośników energii w obiektach uŜyteczności publicznej na terenie miasta
Natomiast łączne roczne końcowe zuŜycie energii w zidentyfikowanych obiektach uŜyteczności publicznej podległych Gminie wynosiło w 2013 r. w przeliczeniu na rok standardowy 63,7 GWh, a struktura wykorzystania nośników energii dla jego pokrycia przedstawiona została graficznie na poniŜszym wykresie.
Wykres 4-2 Struktura zuŜycia nośników energii w gminnych obiektach uŜyteczności publicznej
Zestawienie grup zidentyfikowanych obiektów wchodzących w skład podsektora prezentuje tabela poniŜej, natomiast szczegółowy wykaz budynków i obiektów uŜyteczności publicznej przedstawiono w załączniku (nr 1) do opracowania.
Tabela 4-1 Grupy zidentyfikowanych obiektów uŜyteczności publicznej w gestii Gminy
Lp.
Grupa obiektów
Liczba
budynków
Sposoby
ogrzewania
Końcowe zuŜycie energii [MWh/a]
paliwa kopalne
en. el. ogółem
s.c.
OZE
kw
kg
ko
kolektory
słoneczne
pompa
ciepła
1
Budynki Urzędu
Miejskiego
4
s.c., kg
764
2 719
0
107
0
0
0
2
Przedszkola
41
s.c., kg, ko,
kw
776
4 661
108
3 363
288
0
0,3
40
EE
Lp.
3
4
5
6
Grupa obiektów
Szkoły Podstawowe
Gimnazja
Licea Ogólnokształcące,
Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa
Zespoły Szkół
Ogólnokształcących, Technicznych
Liczba
budynków
Sposoby
ogrzewania
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
paliwa kopalne
en. el. ogółem
s.c.
1 122
OZE
pompa
ciepła
kw
kg
ko
kolektory
słoneczne
13 005
0
4 018
1 733
0
tak - 1
budynek
19
s.c., kg, ko
7
s.c., kg
426
4 046
0
1 568
0
0
0
4
s.c., kg
235
2 528
0
534
0
0
0
18
s.c., kg, ko
1 261
12 807
0
820
1 878
0
0
4 118
4 654
1 205
536
0
0
606
1 644
10 346
6 420
50 840
0
1 313
5 215
16 161
1 239
5 138
60
60
0
606,3
7
OSiR
12
8
Inne
SUMA
44
149
s.c., kw, el,
kg
s.c., kg, el, ko
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji
* Zastosowane oznaczenia sposobu ogrzewania:
s.c. - system ciepłowniczy
kg - kocioł gazowy
kw - kocioł węglowy
ko – kocioł olejowy
el - ogrzewanie elektryczne
Tabela 4-2. Grupy zidentyfikowanych obiektów uŜyteczności publicznej niebędące w gestii Gminy
Lp.
1
2
3
Grupa
obiektów
Szkoły wyŜsze
Szpitale
Urzędy i inne
SUMA
Liczba
Sposoby
budynków ogrzewania
3
4
15
22
kg, kw
s.c., kw
s.c., kw, kg
paliwa kopalne
en. el. ogółem
s.c.
103
5 843
1 730
7 676
0
14 357
9 322
23 679
OZE
kw
kg
ko
kolektory
słoneczne
pompa
ciepła
366
10 339
144
10 849
1 624
1 631
256
3 511
0
0
0
0
0
87
0
87
0
0
0
0
* Zastosowane oznaczenia sposobu ogrzewania:
s.c. - system ciepłowniczy
kg - kocioł gazowy
kw - kocioł węglowy
4.1.2. Budynki mieszkalne
Kolejną, największą grupę (podsektor) w sektorze, stanowią obiekty mieszkaniowe. WyróŜnić tu moŜna budynki wielorodzinne zarządzane grupowo oraz indywidualne (zarządzane bezpośrednio przez właścicieli). W grupie budynków wielorodzinnych na terenie
miasta wyróŜnić moŜna:
miejskie budynki komunalne,
budynki spółdzielni mieszkaniowych,
budynki wspólnot mieszkaniowych.
41
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
W pracach inwentaryzacyjnych (ankietyzacji) w zakresie budynków mieszkalnych na terenie miasta uwzględniono obiekty wszystkich wymienionych grup.
Do miejskich budynków komunalnych naleŜą zasoby zarządzane przez Bytomskie Mieszkania, w zarządzie których znajduje się 6 028 mieszkań o łącznej powierzchni uŜytkowej
301,4 tys. m2. Gmina Bytom jest takŜe załoŜycielem i właścicielem spółki Zakład Budynków Miejskich Sp. z o.o. (ZBM), która zarządza budynkami wspólnot mieszkaniowych oraz
osób fizycznych na podstawie zawartych umów o zarządzanie. W zarządzie spółki znajduje się 12 858 mieszkań o łącznej powierzchni 572,8 tys. m2. Na terenie Bytomia działalność prowadzi Towarzystwo Budownictwa Społecznego Bytom Sp. z o.o., której 100%
udziałów posiada Gmina Bytom. Spółka została powołana uchwałą Rady Miasta z 2007 r.
i zajmuje się budową budynków mieszkalnych i ich eksploatacją na zasadach najmu.
Łączna ilość mieszkań, będących w administracji ww. podmiotu wynosi 207, a ich powierzchnia uŜytkowa 14,9 tys. m2.
Na terenie miasta działalność prowadzi takŜe szereg spółdzielni mieszkaniowych, do największych z nich naleŜą: Bytomska Spółdzielnia Mieszkaniowa, SM „Nasz Dom”, SM
„Centrum”, SM „Miechowice”. Ponadto w Bytomiu działalność w zakresie zarządzania zasobami mieszkaniowymi prowadzi wiele Wspólnot Mieszkaniowych oraz Zarządców Nieruchomości.
Budynki indywidualne reprezentują zróŜnicowany standard w zakresie powierzchni uŜytkowej oraz stanu technicznego. W celu otrzymania prawidłowych danych, przeprowadzono statystyczne badanie ankietowe, którego wyniki pozwoliły na zasymulowanie stanu budynków jednorodzinnych na terenie miasta w podziale na poszczególne jego dzielnice.
4.1.2.1.
Budownictwo wielorodzinne
Łączna ilość mieszkań w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych zidentyfikowanych na
terenie Bytomia wynosi 69,3 tys., a ich powierzchnia uŜytkowa ok. 2 730 tys. m2.
Roczne łączne zuŜycie końcowe energii na pokrycie potrzeb cieplnych w budynkach
mieszkalnych wielorodzinnych zlokalizowanych na terenie miasta określono na ok.
788,3 GWh, a jego struktura przedstawia się graficznie jak na poniŜszym wykresie.
Wykres 4-3 Struktura zuŜycia nośników energii w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych w Bytomiu
42
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
4.1.2.2.
Budownictwo indywidualne
Na terenie miasta do grupy indywidualnych budynków mieszkalnych zaliczono prawie
4 tys. obiektów o łącznej szacunkowej powierzchni uŜytkowej na poziomie około
502 tys. m2.
Wg przeprowadzonych obliczeń końcowe roczne zuŜycie energii dla potrzeb cieplnych
w budynkach jednorodzinnych wynosi blisko 100 GWh, a jego struktura przedstawiona
została graficznie na poniŜszym wykresie.
Wykres 4-4 Struktura zuŜycia energii w budynkach indywidualnych
4.1.3. Budynki i obiekty usług komercyjnych i przemysłu
Do grupy tej zaliczyć moŜna sklepy, obiekty handlowe, zakłady przemysłowe i inne podmioty działalności gospodarczej.
Wg przeprowadzonych wyliczeń końcowe roczne zuŜycie energii dla pokrycia potrzeb
cieplnych w tym sektorze wynosi ok. 185,5 GWh, a jego struktura przedstawiona została
graficznie na poniŜszym wykresie.
Wykres 4-5 Struktura zuŜycia energii w obiektach usług komercyjnych i przemysłowych
43
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
4.1.4. Gminne oświetlenie uliczne
Oświetlenie ulic jest waŜnym elementem infrastruktury gminy i zajmuje znaczącą pozycję
w budŜecie. Zadania własne gminy w zakresie oświetlenia reguluje art. 18 ust. 1 ustawy
Prawo energetyczne, zgodnie z którym do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia
w energię elektryczną naleŜy planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy oraz finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych
znajdujących się na terenie gminy.
Eksploatacja oświetlenia ulicznego na terenie Bytomia znajduje się w gestii TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach. Ogólny stan techniczny istniejących linii nN został oceniony jako dobry. Na terenie miasta jest zainstalowanych 9861 punktów oświetlenia ulicznego – 2544 punkty stanowią własność Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w Bytomiu,
a 7317 naleŜy do przedsiębiorstwa TAURON Dystrybucja S.A. Moc zainstalowana wszystkich punktów wynosi około 1,4 MW. Roczne zuŜycie energii elektrycznej na potrzeby
oświetlenia wynosiło w 2013 roku ok. 5,3 GWh.
4.2.
System zaopatrzenia w ciepło
W Bytomiu potrzeby cieplne pokrywane są ze źródeł energetyki zawodowej, przemysłowej
i komunalnej, zasilających odbiorców za pośrednictwem niezaleŜnych systemów sieci ciepłowniczych lub bezpośrednio, oraz z kotłowni i pieców węglowych i z innych kotłowni indywidualnych opalanych gazem, olejem czy teŜ innym paliwem.
Na terenie Bytomia funkcjonują następujące systemy ciepłownicze:
Miejski system ciepłowniczy, na który składa się system „bytomski” i system „radzionkowski”;
Lokalne systemy ciepłownicze, są to:
system ciepłowniczy „ENCo”,
system ciepłowniczy „U&R CALOR”,
system ciepłowniczy „RSC”.
4.2.1. Miejski system ciepłowniczy
Charakterystyka źródeł ciepła oraz produkcja ciepła dla msc
Miejski system ciepłowniczy („bytomski” i „radzionkowski”) eksploatowany jest przez PEC
Sp. z o.o. w Bytomiu (PEC Bytom). Źródłem zasilania dla systemu „bytomskiego” jest EC
Miechowice, naleŜąca do Fortum Bytom S.A., natomiast system „radzionkowski” zasilany
jest z Ciepłowni Radzionków, naleŜącej do PEC Bytom. Przy czym na terenie Bytomia sieci systemu „Radzionków” obsługują tylko budynki mieszkalne i uŜyteczności publicznej.
Ponadto PEC Bytom posiada równieŜ trzy kotłownie lokalne zlokalizowane w Bytomiu.
Źródło EC Miechowice, którego właścicielem jest Fortum Bytom S.A., wytwarza ciepło na
potrzeby odbiorców z terenu miasta w skojarzeniu z produkcją energii elektrycznej. EC
Miechowice zasila w Bytomiu sieć nr 1.
44
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Charakterystyka urządzeń wytwórczych w EC Miechowice:
4
Liczba pracujących kotłów parowych:
Wydajność nominalna kotła parowego:
130 t/h
368 MW
Moc osiągalna pracujących kotłów parowych:
Liczba pracujących turbozespołów:
Moc osiągalna pracującego turbozespołu:
1
55 MW
Moc osiągalna elektryczna brutto:
Moc osiągalna elektryczna netto:
Moc osiągalna cieplna:
Moc osiągalna cieplna w skojarzeniu:
Moc osiągalna cieplna przy osiąg. mocy elektr.:
Moc elektryczna przy osiągalnej mocy cieplnej:
55,0 MW
48,1 MW
319 MW
150 MW
319 MW
51,2 MW
Istniejące obecnie w EC Miechowice urządzenia wytwórcze są w znacznej mierze wyeksploatowane. Zachowanie ciągłości pracy tych instalacji do 2030 r., wymaga podjęcia zdecydowanych kroków w celu gruntownej modernizacji i/lub przebudowy tego źródła ciepła.
Z tego względu Fortum Bytom S.A. planuje budowę nowych jednostek szczytowych w EC
Miechowice o łącznej mocy ok. 100 MWt. Realizacja inwestycji odbywać się będzie
w dwóch etapach:
etap nr 1: zabudowa kotła WR 25, który pracować będzie na potrzeby systemu ciepłowniczego jako źródło letnie, oraz jednostka szczytowo-rezerwowa; realizacja 2016 r.
etap nr 2: termin realizacji - 2022 r.
Ponadto planowana jest budowa nowego kogeneracyjnego bloku wielopaliwowego (CHP
Zabrze) na terenie Fortum Zabrze S.A. z którego ciepło dostarczane będzie do systemów
ciepłowniczych: Bytomia i Zabrza. Szacowany termin oddania do eksploatacji to 2018 r.
Tabela 4-3 Roczna produkcja ciepła w EC Miechowice oraz sprzedaŜ ciepła na teren Bytom
Rok
Jednostka
2011
2012
2013
Produkcja ciepła
TJ
1 714
1 582
1 559
SprzedaŜ ciepła na teren Bytom
TJ
1 563
1 544
1 529
Źródło: Fortum Bytom S.A.
Ciepłownia Radzionków jest źródłem zasilania „radzionkowskiego” systemu ciepłowniczego. Zarówno źródło, jak i sieci ciepłownicze tego systemu, naleŜą do Przedsiębiorstwa
Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., którego współwłaścicielem są gminy: Bytom i Radzionków.
Z C Radzionków wyprowadzony jest system, który obsługuje północno-wschodni rejon
Bytomia (os. gen. Ziętka, os. Stroszek) oraz odbiory w gminie Radzionków.
Roczną sprzedaŜ ciepła na teren Bytomia z systemów ciepłowniczych obsługiwanych
przez PEC Bytom, w rozbiciu na kategorie odbiorców – przedstawiono w tabeli poniŜej.
45
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Tabela 4-4 Roczna sprzedaŜ ciepła na teren Bytomia z PEC Bytom oraz struktura odbiorców ciepła.
SprzedaŜ ciepła na teren Bytomia
2011 r.
2012 r.
2013 r.
Wyszczególnienie
Jedn.
Łączna roczna sprzedaŜ ciepła
TJ
1 285
1 437
1 489
Budownictwo mieszkaniowe indywidualne
%
0,05
0,05
0,05
Wspólnoty, Spółdzielnie mieszkaniowe
%
78,4
70,2
67,9
Obiekty uŜyteczności publicznej
%
15,6
14,5
14,5
Usługi i handel
%
5,1
4,9
5,0
Odbiorcy przemysłowi
Źródło: PEC Sp. z o.o. Bytom
%
0,9
10,2
12,6
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. równieŜ wytwarza ciepło w trzech własnych kotłowniach lokalnych, znajdujących się na terenie Bytomia, tj.: kotłownia węglowa
przy ul. Przemysłowej 26 oraz dwie kotłownie gazowe (przy ul. Olejniczaka 22 i Wrocławskiej 4).
Tabela 4-5 Produkcja ciepła w kotłowniach lokalnych na terenie Bytomia naleŜących do PEC Bytom
Rok
Jednostka
Produkcja ciepła
2011
TJ
2,227
2012
TJ
2,220
2013
TJ
2,264
Charakterystyka sieci ciepłowniczych naleŜących do msc
W ramach miejskiego systemu dystrybucji ciepła w Bytomiu wyodrębnić moŜna następujące rejony, które związane są z istniejącymi magistralami ciepłowniczymi, naleŜącymi do
PEC Bytom:
Rejon magistrali „Miechowice” – ciepłociąg 2xDN500 (a na dalszych odcinkach:
2xDN400, 2xDN350, 2xDN300 do 2xDN25), wyprowadzony jest z EC Miechowice
w kierunku północnym; zasila odbiorców z terenu dzielnicy Miechowice. Długość sieci
wynosi 12,6 km, w tym 57,7% długości sieci wykonane jest w preizolacji.
Rejon magistral „Karb” + „Spinająca” - magistrala „Spinająca” 2xDN700 stanowi główne połączenie pomiędzy źródłami Fortum Bytom S.A. (EC Miechowice i EC Szombierki). Jest siecią wysokich parametrów łączącą źródła ciepła z odbiorcami z magistral:
„Karb”, „Południe”, „Północ” oraz poza sezonem grzewczym – „Miechowice” (na potrzeby c.w.u.). Magistrala „Karb” to ciepłociąg 2xDN400, odgałęziony od magistrali
„Spinającej” ze zlokalizowanej na tejŜe magistrali komory K-3. Długość magistarli „Spinającej” wynosi 5,4 km (w tym 12% - w preizolacji), a magistrali „Karb” – 4,35 km
(w tym 43% - w preizolacji).
Rejon magistrali „Północ” – ciepłociąg 2xDN600 połączony jest ze źródłem EC Miechowice poprzez magistralę „Spinającą” 2xDn700. Magistrala „Północ” zasila odbiorców w centrum Bytomia (po północnej stronie torów kolejowych) oraz w północnej
części Karbia (po północnej stronie ulicy Wrocławskiej). Długość tej magistrali wynosi
21,6 km, w tym w preizolacji wykonanych jest ok. 65,5% sieci.
46
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Rejon magistrali „Południe” – ciepłociąg 2xDN600 połączony jest ze źródłem EC Miechowice poprzez magistralę „Spinającą” 2xDn700. Magistrala „Południe” zasila odbiorców połoŜonych po południowej stronie torów kolejowych (dzielnice Chruszczów,
Szombierki i Łagiewniki) oraz w południowej części dzielnicy Karb (po południowej
stronie ulicy Wrocławskiej). Długość tej magistrali wynosi 16,4 km, w tym w preizolacji
wykonanych jest ok. 43,5% sieci.
Rejon magistrali „Radzionków” – odbiorcy zaopatrywani są w ciepło wytworzone
w źródle PEC-u (Ciepłownia „Radzionków”) w 2 wyodrębnionych kierunkach:
magistralą 2xDN400, a dalej 2xDN200 i 2xDN350 biegnącą na zachód - odbiorcy w Radzionkowie i w Bytomiu, centrum handlowe M1 oraz odbiorcy na os.
Stroszek;
magistralą 2xDN600 biegnącą na północ - odbiorcy w Bytomiu (os. gen. Ziętka
i w północnej części os. Stroszek) oraz w północnej części Radzionkowa.
Całkowita długość magistrali „Radzionków” wynosi ok. 22,7 km, w tym w preizolacji
wykonanych jest ok. 47% sieci
Tabela 4-6 Węzły cieplne eksploatowane przez PEC w Bytomiu
System
Wyszczególnienie
Jedn.
„bytomski”
„radzionkowski”
Węzły cieplne – ogółem
szt.
300
140
w tym
grupowe
szt.
61
9
RAZEM
440
70
indywidualne
szt.
239
131
370
Węzły cieplne - własność PEC
szt.
234
63,
297
Straty na sieciach ciepłowniczych oszacowano na poziomie 15%.
4.2.2. Lokalne systemy ciepłownicze
System ciepłowniczy „ENCo”
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „ENCo” Sp. z o.o. posiada własne
źródło ciepła: kotłownię zlokalizowaną w Bytomiu przy ul. Strzelców Bytomskich 127 (rejon
kopalni Powstańców Śląskich) oraz prowadzi stałą obsługę sieci przesyłowych.
Charakterystyka urządzeń produkcyjnych kotłowni:
Układ funkcjonalny:
ciepłownia z kotłami wodnymi i parowymi
Liczba kotłów parowych:
1
Wydajność nominalna kotła parowego:
10 t/h
Moc osiągalna kotła parowego:
6,37 MW
Liczba kotłów wodnych:
2
Moc osiągalna kotłów wodnych:
25,43 MW
Łączna moc osiągalna cieplna kotłów:
31,8 MW
Kotłownia dysponuje rezerwą mocy w wysokości około 18 MW. Istnieje moŜliwość zwiększenia dostawy ciepła w przypadku pojawienia się nowych odbiorców na terenie sąsiadującym z Kotłownią. Utrzymująca się na działalności ciepłowniczej strata finansowa, deterPlan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Bytom
47
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
minuje rozpoczęcie działań modernizacyjnych w źródle, których celem byłoby zwiększenie
średniorocznej sprawności wytwarzania ciepła oraz zmniejszenie zapotrzebowania na
energię elektryczną.
Eksploatowane przez ENCo Sp. z o.o. sieci wysokich parametrów wyprowadzone z ww.
kotłowni to zbudowane w 1979 roku sieci ułoŜone w kanałach, izolowane tradycyjnie wełną
mineralną o łącznej długości ok. 3 km.
System ciepłowniczy „RSC”
Rejonowa Spółka Ciepłownicza Sp. z o.o. – zajmuje się przesyłem i dystrybucją ciepła
w Bytomiu za pomocą własnego systemu ciepłowniczego zasilanego z sieci PEC Bytom.
System ten zaopatruje w ciepło obszar zlokalizowany w południowo-wschodniej części
Bytomia. Ciepło pochodzi z Fortum Bytom (rejon Magistrali „Południowa”). W 2012 r. moc
zamówiona w Fortum Bytom S.A. wynosiła 9,94 MW.
Łączna długość sieci wysokoparametrowych wynosi ok. 7,29 km z czego 44% stanowią
sieci preizolowane. Natomiast łączna długość sieci niskiego parametru wynosi ok.
1 236 m, z czego ok. 20% to sieć preizolowana.
RSC Sp. z o.o. eksploatuje 32 węzły indywidualne i 2 węzły grupowe.
System ciepłowniczy U&R CALOR
U&R CALOR Sp. z o.o. jest właścicielem kotłowni lokalnej zlokalizowanej we wschodniej
części Bytomia, na terenie zakładu Orzeł Biały, oraz sieci przesyłowych.
Charakterystyka urządzeń produkcyjnych Kotłowni Bytom:
Układ funkcjonalny:
ciepłownia z kotłami wodnymi
Liczba kotłów wodnych:
2
Moc osiągalna kotłów wodnych:
14,53 MW
Stan techniczny kotłów jest dobry. Aktualnie (2015 r.) firma przeprowadza modernizację
układów odpylania obu kotłów, w celu dostosowania do standardów emisyjnych po roku
2016, oraz prowadzi modernizację układu regulacji procesu spalania kotła WR-10.
Tabela 4-7 Roczna produkcja ciepła w Kotłowni Bytom oraz sprzedaŜ ciepła na teren Bytom
Rok
Jednostka
2011
2012
2013
Produkcja ciepła
TJ
49,6
50,5
50,6
SprzedaŜ ciepła na teren Bytom
TJ
-
13,1
13,2
Źródło U&R CALOR Sp. z o.o.
Na system U&R CALOR składa się równieŜ (prócz ww. kotłowni) sieć ciepłownicza zlokalizowana we wschodniej części Bytomia, na granicy z Piekarami Śląskimi.
Łączna długość sieci ciepłowniczych wysokoparametrowych wynosi 2 km, natomiast łączna długość sieci ciepłowniczych niskoparametrowych wynosi 630 m (z czego niecałe 5%
to sieć preizolowana).
U&R CALOR Sp. z o.o. na terenie Bytomia eksploatuje 3 węzły indywidualne i 1 węzeł
grupowy.
48
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
4.2.3. Indywidualne źródła ciepła
Spora część potrzeb cieplnych zabudowy miasta pokrywana jest na bazie rozwiązań indywidualnych (kotłownie indywidualne, piece ceramiczne, ogrzewania etaŜowe itp.).
Szczególnie uciąŜliwe dla miasta są w tej grupie ogrzewania wykorzystujące energię chemiczną paliwa stałego (węgla kamiennego), spalając go w kotłach węglowych lub piecach
kaflowych (ceramicznych). Ten rodzaj ogrzewania jest głównym emitorem tlenku węgla, ze
względu na to, Ŝe w warunkach pracy pieców domowych czy teŜ niewielkich kotłów węglowych niemoŜliwe jest przeprowadzenie pełnego spalania. Ogrzewania takie są głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza i stanowią podstawowe źródło emisji pyłu, CO,
B(α)p i SO2, czyli tzw. „niskiej emisji”.
Podejmowane przez gminę w latach ubiegłych działania pozwoliły na modernizację układu
zasilania większości obiektów uŜyteczności publicznej i budownictwa w mieście.
Mniejszą grupę stanowią mieszkańcy zuŜywający jako paliwo na potrzeby grzewcze gaz
ziemny sieciowy, olej opałowy, gaz płynny lub energię elektryczną. Są to „paliwa” droŜsze
od węgla, a o ich wykorzystaniu decyduje świadomość ekologiczna i zamoŜność.
Częstą praktyką jest wykorzystywanie w węglowych ogrzewaniach budynków jednorodzinnych drewna lub jego odpadów jako dodatkowego, a jednocześnie tańszego paliwa.
4.2.4. Emisje zanieczyszczeń powietrza (poza CO2) związane z zaopatrzeniem
w ciepło (c.o. i c.w.u.)
W oparciu o zgromadzone informacje nt. istniejących na terenie Bytomia obiektów i wielkości ich zapotrzebowania na ciepło, bazując na opisanych wcześniej załoŜeniach, wyliczono wielkość emisji do powietrza zanieczyszczeń gazowych i pyłu jaka jest związana
z wytworzeniem energii na zaspokojenie potrzeb ogrzewania pomieszczeń (c.o.) oraz
przygotowania ciepłej wody uŜytkowej (c.w.u.).
Tabela 4-8. Emisje zanieczyszczeń powietrza w Bytomiu związane z zaopatrzeniem w ciepło
ZuŜycie
energii
Kategoria
SO2
NOx
MWh
CO
Pył
B(a)P
kg/a
Budynki uŜyteczności publicznej
130 880
251 147
68 308
531 177
13 869
24
Budynki mieszkalne wielorodzinne
772 605
1 637 152
339 907
10 761 009
190 721
345
Budynki mieszkalne jednorodzinne
17 162
123 213
34 606
1 034 011
29 711
52
Budynki usług komercyjnych i przemysłu
185 517
444 524
227 247
648 076
22 435
11
1 106 164
2 456 036
670 068
12 974 273
256 735
433
R A Z E M
49
EE
4.3.
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Zaopatrzenie Bytomia w gaz ziemny
4.3.1. Informacje ogólne
Układ gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia zarządzany jest przez Operatora
Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział w Świerklanach, natomiast układ
gazociągów dystrybucyjnych wysokiego i podwyŜszonego średniego ciśnienia oraz średniego i niskiego ciśnienia, a takŜe stacji redukcyjno-pomiarowych I-go i II-go stopnia, zarządzany jest przez Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu (dawniej
Górnośląska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.). Bezpośrednią obsługą klientów zajmuje się
spółka Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Obrót Detaliczny sp. z o.o. Region Górnośląski (dawniej PGNiG S.A. Górnośląski Oddział Handlowy w Zabrzu).
Działalność Polskiej Spółki Gazownictwa obejmuje dystrybucję gazu ziemnego, m.in.
kompleksową realizację sieci gazowej i przyłączy, określanie warunków przyłączania do
sieci gazowej, uzgadnianie projektów budowlanych sieci gazowych i ich odbiór. Analizowany teren obsługuje Oddział w Zabrzu – Rejon Dystrybucji Gazu w Bytomiu.
Na teren Bytomia dostarczany jest gaz ziemny wysokometanowy typu E o wartości opałowej ok. 36 MJ/m3 (nie mniejsza niŜ 31,0 MJ/m3). W związku z tym, Ŝe analizy przeprowadzono dla danych z 2013 r. do obliczeń przyjęto wartość parametru obowiązującą w roku
2013 – 35 MJ/m3.
4.3.2. System zasilania w gaz
System źródłowy
Przez teren Bytomia nie przebiegają przesyłowe gazociągi wysokiego ciśnienia naleŜące
do OGP GAZ-SYSTEM.
Główny układ zasilania miasta w gaz ziemny stanowią gazociągi wysokiego i podwyŜszonego średniego ciśnienia będące w eksploatacji i zarządzaniu PSG Oddział Zabrze, są to
następujące gazociągi:
wysokiego ciśnienia DN 400 / CN 2,5 MPa relacji Tworzeń - Łagiewniki wraz z odgałęzieniami:
DN 100 / CN 2,5 MPa do SRP Bytom ul. Pszczela,
DN 100 / CN 2,5 MPa do SRP Osiedle Pnioki,
DN 150 / CN 2,5 MPa do SRP os. Arki BoŜka ul. Chorzowska,
podwyŜszonego średniego ciśnienia DN 500 / CN 1,6 MPa relacji Szobiszowice - Łagiewniki wraz z odgałęzieniami:
DN 200/150 / CN 1,6 MPa do SRP Bytom ul. Harcerska,
DN 80 / CN 1,6 MPa do SRP Bytom kolonia Zgorzelec,
DN 200 / CN 1,6 MPa do SRP Bytom Huta Zygmunt,
podwyŜszonego średniego ciśnienia DN 500 / CN 1,6 MPa relacji Ząbkowice - Łagiewniki wraz z odgałęzieniami:
DN 100 / CN 2,5 MPa do SRP Bytom ul. Pszczela,
DN 100 / CN 2,5 MPa do SRP Osiedle Pnioki,
50
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
DN 150 / CN 2,5 MPa do SRP Bytom os. Arki BoŜka ul. Chorzowska.
PowyŜsze gazociągi poprzez odgałęzienia zasilają stacje redukcyjno – pomiarowe zlokalizowane na terenie miasta.
Długości gazociągów wysokiego i podwyŜszonego średniego ciśnienia na terenie Miasta
wynoszą odpowiednio (dane za 2012 r.):
gazociągi wysokiego ciśnienia – 3,1 km;
gazociągi podwyŜszonego średniego ciśnienia – 3 km;
System dystrybucji gazu
Dystrybucja gazu na terenie Bytomia odbywa się z wykorzystaniem sieci rozdzielczej ciśnienia średniego (w zakresach średnic DN 20-250) i niskiego (w zakresach średnic DN
80-350):
w dzielnicach: Górniki, Stolarzowice i Sucha Góra - sieć gazowa średniego ciśnienia;
w dzielnicach: Stroszek, Karb, Miechowice, Szombierki, Łagiewniki oraz Centrum Bytomia - sieci gazowe średniego i niskiego ciśnienia.
Sieci gazowe średniego ciśnienia są wyprowadzone ze stacji redukcyjno-pomiarowych
I-go stopnia. Ich zadaniem jest z jednej strony zasilanie stacji redukcyjno pomiarowych
II-go stopnia, a z drugiej dostawa gazu bezpośrednio do odbiorców. Sieci niskiego ciśnienia są wyprowadzone ze stacji redukcyjno pomiarowych II-go stopnia, a ich zadaniem jest
dostawa gazu bezpośrednio do odbiorców.
W poniŜszej tabeli przedstawiono długość czynnych gazociągów na terenie miasta Bytomia, bez przyłączy gazowych, w latach 2008-2012.
Tabela 4-9. Długość gazociągów na terenie Bytomia w latach 2008-2012
Podział ze względu na ciśnienie
podwyŜszone
średnie
średnie
Lata
Ogółem
2008
285,4
280,9
188,5
183,0
91,4
92,4
2,4
2,4
3,1
3,1
276,2
177,4
93,3
2,4
3,1
2009
2010
niskie
wysokie
265,7
163,8
95,8
3,0
3,1
2011
269,0
165,0
97,9
3,0
3,1
2012
Źródło: „Aktualizacja projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
dla miasta Bytom”
Stacje redukcyjno – pomiarowe I-go i II-go stopnia
Na terenie Bytomia zlokalizowane są cztery stacje redukcyjno pomiarowe I-go stopnia
o łącznej przepustowości 11,2 tys. m3/h oraz 15 stacji redukcyjno pomiarowych II-go stopnia o łącznej przepustowości 26,8 tys. m3/h. Parametry tych stacji przedstawiono w poniŜszej tabeli.
51
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Tabela 4-10. Charakterystyka stacji redukcyjno pomiarowych I-go i II-go stopnia zlokalizowanych na
terenie Bytomia
Stopień
redukcji
Nazwa stacji / adres
Przepustowość
3
[m /h]
I
Kolonia Zgorzelec
600
I
ul. Chorzowska
6 000
I
ul. Harcerska
3 000
I
ul. Pszczela
1 600
II
ul. Reptowska
1 600
II
ul. Styczyńskiego
1 200
II
ul. Arki BoŜka
1 600
II
ul. Cicha
600
II
ul. Gajdasa
1 600
II
ul. Gwarecka
1 800
II
ul. Korfantego
3 000
II
ul. Kwietniewskiego
800
II
ul. Łokietka
1 800
II
ul. ŁuŜycka
3 000
II
ul. Parkowa
3 000
II
ul. Strzelców Bytomskich
3 000
II
ul. Wrocławska
1 600
II
ul. Zabrzańska
2 000
II
ul. Ostatnia 5 (Arcelor Stal Serwis Polska sp. z o.o.)
200
II
Pnioki I
1500
Źródło: „Aktualizacja projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
dla miasta Bytom”
Dla zobrazowania moŜliwości pokrycia przez system gazowniczy potrzeb grzewczych
Miasta przeliczono przepustowość stacji redukcyjno pomiarowych na moc cieplną. Wyniki
pokazano na poniŜszych wykresach.
Wykres 4-6. MoŜliwości przesyłowe stacji red.-pom. I-go stopnia w przeliczeniu na moc cieplną [MW]
52
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 4-7. MoŜliwości przesyłowe stacji red.-pom. II-go stopnia w przeliczeniu na moc cieplną [MW]
Łączna moc cieplna stacji redukcyjno pomiarowych I-go stopnia zlokalizowanych na terenie Miasta Bytom wynosi 93 MW, natomiast łączna moc cieplna SRP II-go stopnia wynosi
236 MW.
Sieci gazowe eksploatowane przez PSG o/ w Zabrzu są w dobrym stanie technicznym
i zapewniają pokrycie zapotrzebowania na gaz zarówno dla istniejących, jak i potencjalnych nowych odbiorców paliwa gazowego.
4.3.3. Charakterystyka odbiorców i zuŜycie gazu
W poniŜszej tabeli przedstawiono ilość odbiorców oraz wielkość zuŜycia gazu na terenie
miasta w 2013 roku.
Tabela 4-11 ZuŜycie gazu ziemnego oraz ilość odbiorców w Bytomiu – dane za 2013 r.
3
SprzedaŜ paliwa gazowego [tys. m ]
Gospodarstwa domowe
Ogółem
26 732,8
Ogółem
16 492,2
w tym –
ogrzewający
mieszkania
8 573,1
Przemysł
Handel
Usługi
Pozostali
5 478,2
1 179,7
3 580,0
2,7
Usługi
Pozostali
517
2
Ilość uŜytkowników paliwa gazowego [szt.]
Gospodarstwa domowe
Ogółem
Ogółem
w tym –
ogrzewający
mieszkania
Przemysł
Handel
55 718
54 780
8 660
165
254
Źródło: dane PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. Region Górnośląski
53
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
3
Wykres 4-8 Jednostkowe zuŜycie gazu w roku 2013 na terenie Miasta Bytom [tys. m /rok/odbiorca]
4.3.4. Ocena efektywności systemu gazowniczego
Stan infrastruktury gazowniczej, eksploatowanej przez PSG Oddział w Zabrzu, jest oceniany jako dobry. Istniejące sieci zapewniają pokrycie zapotrzebowania na gaz zarówno
dla istniejących, jak i potencjalnych nowych odbiorców paliwa gazowego. Teren miasta
jest w duŜym stopniu uzbrojony w sieci gazowe (system gazowniczy występuje na znacznej części miasta).
System dystrybucji gazu ziemnego na przedmiotowym obszarze zapewnia zlokalizowanym odbiorcom dostawę gazu w ilościach odpowiadających ich zapotrzebowaniu na cele
socjalno-bytowe, grzewcze i inne (w tym technologiczne).
ZuŜycie energii zawartej w paliwie (gaz ziemny wysokometanowy), związane z koniecznością pokrycia zapotrzebowania na gaz, wynosi 962 tys. GJ, co związane jest z emisją CO2
na poziomie 53,7 tys. Mg rocznie.
4.4.
Zaopatrzenie Bytomia w energię elektryczną
Infrastruktura elektroenergetyczna na obszarze Miasta Bytom jest własnością następujących przedsiębiorstw energetycznych:
Fortum Bytom S.A. - w zakresie wytwarzania energii elektrycznej;
Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne S.A. - w zakresie wytwarzania energii elektrycznej;
Eko-Energia Henryk Stolarczyk-Henryk Węgrzyn s.c. - w zakresie wytwarzania energii
elektrycznej;
Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. - w zakresie linii przesyłowych najwyŜszych
napięć;
54
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach - w zakresie dystrybucji energii elektrycznej;
Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. - w zakresie stacji WN/SN i SN/nN oraz linii średniego i niskiego napięcia;
„PKP Energetyka" S.A. Oddział w Warszawie Dystrybucja Energii Elektrycznej Śląski
Rejon Dystrybucji - w zakresie stacji SN/nN oraz linii średniego i niskiego napięcia.
4.4.1. Źródła wytwórcze energii elektrycznej
Na obszarze miasta zlokalizowany jest znaczący zakład wytwórczy energii elektrycznej,
którego właścicielem jest Fortum Bytom S.A. - Elektrociepłownia „Miechowice”.
EC Miechowice jest elektrociepłownią pracującą w układzie kolektorowym z moŜliwością
pracy kondensacyjnej, bez szczytowych kotłów wodnych. Moc osiągalna turbozespołu
pracującego w EC wynosi 55 MW. W poniŜszej tabeli przedstawiono roczną produkcję
energii elektrycznej w Elektrociepłowni Miechowice.
Tabela 4-12 Produkcja, sprzedaŜ i zuŜycie własne energii elektrycznej w EC Miechowice
Produkcja
SprzedaŜ
ZuŜycie własne
Rok
MWh
MWh
MWh
2011
147 195
121 583
29 406
2012
147 886
122 393
29 187
2013
155 704
b.d.
27 472
Źródło: FORTUM Bytom S.A.
Roczne poziomy emisji CO2 wprowadzonego do powietrza w latach 2011 - 2013 przedstawiono w tabeli poniŜej.
Tabela 4-13 Poziom emisji CO2 w latach 2011 – 2013 [Mg]
Rok
Emisja CO2 [Mg]
2011
2012
2013
263 335
253 143
249 096
Źródło: FORTUM Bytom S.A.
4.4.2. Sieć WN na terenie Miasta, Główne Punkty Zasilania (GPZ)
Energia elektryczna dla obszaru pochodzi z Krajowego Systemu Elektroenergetycznego
oraz ze źródła naleŜącego do Fortum Bytom S.A. (turbozespół TG 1 EC Miechowice).
Na obszarze Miasta Bytom zlokalizowane są następujące obiekty elektroenergetyczne
będące własnością PSE S.A. i pozostające w eksploatacji PSE - Południe S.A.:
linia 400 kV relacji Wielopole-Joachimów, Rokitnica - Łagisza,
linia 220 kV relacji Blachownia - Łagisza.
Główną rolę w zasilaniu obszaru miasta Bytom z krajowego systemu przesyłowego odgrywa stacja 400kV/110kV GSZ ROK (Rokitnica), zlokalizowana w Zabrzu, przy ul. Witosa
15, tj. w odległości nieco ponad 3 km od zachodniej granicy miasta. Wymieniona stacja
jest punktem połączenia systemu przesyłowego NN z siecią rozdzielczą WN, której właścicielem jest TAURON Dystrybucja S.A.
55
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Miasto Bytom zasilają następujące linie napowietrzne wysokiego napięcia 110 kV, eksploatowane przez TAURON Dystrybucja S.A.:
relacji Bolko – Rozalia z odczepem do SE Pogoda,
relacji Dymitrow – Bolko,
relacji Huta Pokój – Piaśniki,
relacji Karol – Łagiewniki,
relacji Łagiewniki – Chorzów,
relacji Miechowice – Powstańców,
relacji Miechowice – Radzionków z odczepem do Kopalni Bobrek,
relacji Miechowice – Rokitnica 1,
relacji Miechowice – Rokitnica 2,
relacji Miechowice – Szombierki 1,
relacji Miechowice – Szombierki 2 z odczepem do Kopalni Szombierki,
relacji Miechowice – Wierzbowa,
relacji Piaśniki – Chorzów,
relacji Powstańców – Tarnowskie Góry,
relacji Radzionków – Julian z odczepem do SE Pogoda,
relacji Szombierki – Dymitrow,
relacji Wierzbowa – Miasteczko,
relacji Zabrze – Miechowice,
relacji Zabrze – Szombierki.
Ogółem, na obszarze Bytomia TAURON Dystrybucja S.A. eksploatuje 66,05 km elektroenergetycznych linii napowietrznych WN 110 kV.
Sieć elektroenergetyczna 110 kV (napowietrzna) łącząca stacje WN/SN pracuje w układzie zamkniętym. W związku z tym w przypadkach awaryjnych istnieje moŜliwość wzajemnego połączenia stacji WN/SN. Istniejące powiązania sieci na średnim napięciu pomiędzy stacjami transformatorowymi WN/SN mogą być równieŜ odpowiednio konfigurowane w zaleŜności od układu awaryjnego sieci.
W układzie normalnym zasilanie odbiorców zlokalizowanych na terenie Miasta Bytom odbywa się na średnim napięciu 6 i 20 kV liniami napowietrznymi i kablowymi oraz sieciami
niskiego napięcia, zasilanymi ze stacji elektroenergetycznych WN/SN zlokalizowanych na
terenie Bytomia:
110/20/6 kV Powstańców (PWT),
110/20/6 kV Bolko (BKO),
110/20/6 kV Łagiewniki (LGW),
110/20/6 kV Wierzbowa (WBA),
110/6 kV Szombierki (SZB),
110/6 kV Pogoda (POG),
oraz z dwóch stacji WN/SN zlokalizowanych poza terenem gminy:
110/6 kV Grzybowice (GRB) – zlokalizowana na terenie miasta Zabrze,
110/20/6 kV Radzionków (RDK) - zlokalizowana na terenie miasta Radzionków.
56
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Stan techniczny wyŜej opisanej infrastruktury dystrybucyjnej WN, będącej własnością
TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach został oceniony przez eksploatatora jako
dobry.
4.4.3. Sieci średniego i niskiego napięcia
Na terenie Miasta Bytomia zlokalizowane są takŜe istniejące oraz będące własnością
i pozostające w eksploatacji TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach:
linie napowietrzne i kablowe średniego napięcia (SN) 20 kV,
linie napowietrzne średniego napięcia (SN) 6 kV,
linie napowietrzne i kablowe niskiego napięcia (nN),
stacje transformatorowe SN/nN,
linie napowietrzne i kablowe oświetlenia ulicznego niskiego napięcia (nN).
System dystrybucji energii elektrycznej na terenie miasta funkcjonuje na dwóch poziomach
średniego napięcia tj. 20kV i 6 kV. W poniŜszej tabeli zestawiono długości linii napowietrznych i kablowych SN i nN zlokalizowanych na terenie Miasta Bytom i będących własnością
TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach. Na terenie Bytomia znajduje się 496 stacji transformatorowych, z czego 470 naleŜy do spółki TAURON Dystrybucja S.A.
Tabela 4-14 Długość linii elektroenergetycznych SN i nN na terenie Miasta Bytom
Wyszczególnienie
L.p.
ogółem:
km
1359,98
1
linie napowietrzne niskiego napięcia (nN do 1 kV)
207,34
2
3
linie kablowe niskiego napięcia (nN do 1 kV)
linie napowietrzne niskiego napięcia oświetlenia ulicznego
366,30
84,19
4
5
linie kablowe niskiego napięcia oświetlenia ulicznego
linie napowietrzne średniego napięcia (SN)
264,48
10,80
6
linie kablowe średniego napięcia (SN)
360,82
Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach
Stan techniczny linii SN, nN oraz stacji transformatorowych zlokalizowanych na terenie
Bytomia i stanowiących własność TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Gliwicach oceniany jest jako dobry.
4.4.4. Zapotrzebowanie na energię elektryczną
Zapotrzebowanie na energię elektryczną przedstawiono jako ilość energii elektrycznej
w MWh dostarczonej na terenie Miasta Bytomia, w rozbiciu na poszczególne grupy odbiorców, w latach 2011 - 2013.
57
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 4-9. Ilość dostarczonej energii elektrycznej do odbiorców na terenie Miasta Bytomia w latach
2011 - 2013 w poszczególnych grupach taryfowych
Ilość dostarczonej energii elektrycznej do odbiorców na terenie Miasta Bytom w roku 2013
wyniosła łącznie dla wszystkich grup odbiorców 477 712,3 MWh, z czego największym
nabywcą była grupa odbiorców przemysłowych – taryfa B.
W poniŜszej tabeli przedstawiono ilość odbiorców energii elektrycznej w poszczególnych
grupach taryfowych.
Tabela 4-15 Zestawienie ilości odbiorców energii elektrycznej w poszczególnych grupach taryfowych
w latach 2011-2013
Grupa taryfowa/Rok
taryfa A
taryfa B
taryfa C+R
taryfa G
RAZEM
2011
4,0
65,0
5 752,0
73 312,0
79 133,0
2012
4,0
65,0
5 900,0
73 132,0
79 101,0
2013
4,0
67,0
6 256,0
73 070,0
79 397,0
Źródło: dane TAURON Dystrybucja S.A.
Jak wynika z powyŜszego zestawienia najliczniejszą grupą odbiorców energii elektrycznej
w Bytomiu są gospodarstwa domowe, ponad 73 tys. (92% łącznej ilości odbiorców energii
elektrycznej).
W tabeli poniŜej przedstawiono sumaryczną ilość odbiorców oraz poziom zuŜycia energii
elektrycznej w mieście w latach 2009 – 2013.
Tabela 4-16 ZuŜycie oraz ilość odbiorców energii elektrycznej w mieście w latach 2009 - 2013
2009
ZuŜycie energii [MWh]
487 827,1
79 190,0
Ilość odbiorców
Źródło: dane TAURON Dystrybucja S.A.
2010
497 688,0
79 221,0
2011
499 081,5
79 133,0
2012
485 687,4
79 101,0
2013
477 712,3
79 397,0
58
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 4-10 ZuŜycie energii elektrycznej oraz ilość odbiorców w latach 2009-2013
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych TAURON Dystrybucja S.A.
4.4.5. Ocena efektywności systemu elektroenergetycznego
Stan techniczny infrastruktury elektroenergetycznej, na którą składają się linie WN, SN, nN
oraz stacje transformatorowe, będącej własnością TAURON Dystrybucja S.A. Oddział
w Gliwicach został oceniony przez eksploatatora jako dobry. Napowietrzna sieć elektroenergetyczna 110 kV łącząca stacje WN/SN pracuje w układzie zamkniętym, w związku
z czym w przypadkach awaryjnych istnieje moŜliwość wzajemnego połączenia stacji
WN/SN.
W ramach realizacji zamierzeń inwestycyjnych i modernizacyjnych przeprowadzonych
przez przedsiębiorstwo TAURON Dystrybucja S.A. w latach 2011 - 2013 wykonano szereg
działań mających na celu poprawę pewności zasilania i efektywności przesyłu energii elektrycznej, m.in. wymiany stacji trafo, modernizacje i przebudowy istniejących sieci. Na lata
2014 – 2016 przewidziano kolejne przedsięwzięcia, które takŜe wpłyną na poprawę efektywności oraz bezpieczeństwa zasilania. Jednym z nich jest kontynuacja realizacji projektu
pn. „Wymiana 914 transformatorów SN/nN w woj. śląskim celem ograniczenia strat sieciowych”, na który pozyskano środki Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego
Infrastruktura i środowisko.
Roczna emisja CO2, związana z pokryciem zapotrzebowania odbiorców na energię elektryczną, wynosi ok. 382 tys. Mg.
4.5.
Transport na terenie miasta
Głównym czynnikiem wpływającym na zuŜycie energii w transporcie jest ruch drogowy.
Przyczyną emisji zanieczyszczeń transportowych jest spalanie paliw w silnikach pojazdów
samochodowych. Charakterystycznymi cechami emisji transportowych są:
nasilenie zanieczyszczeń wzdłuŜ głównych dróg,
nierównomierność rozkładu dobowego i sezonowego ruchu.
Inwentaryzacje zuŜycia energii i emisji w transporcie na terenie miasta wykonano w oparciu o informacje uzyskane z:
Urzędu Miejskiego w Bytomiu,
59
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego
(KZK GOP),
spółki Tramwaje Śląskie S.A.,
spółki Koleje Śląskie Sp. z o.o.,
PKP Intercity S.A.,
PKP Cargo S.A.,
przeprowadzonej ankietyzacji jednostek usług publicznych,
Raportu o stanie Miasta Bytom – 2013,
Generalnego pomiaru ruchu 2010 – Synteza Wyników.
Układ komunikacyjny Bytomia opiera się na drogach krajowych, wojewódzkich powiatowych i gminnych, wiąŜących miasto z terenami sąsiednich miast i gmin. Łączna długość
dróg znajdujących się w granicach miasta wynosi ok. 210 km, w tym:
drogi krajowe – 29 km,
drogi wojewódzkie – 5 km,
drogi powiatowe – 56 km,
drogi gminne – 120 km.
Przez Bytom przebiega takŜe autostrada A1 - długość jej odcinka na terenie miasta wynosi
ok. 9,5 km.
Główne funkcje i największe obciąŜenie ruchu przenosi droga krajowa nr 79 (ul. Chorzowska), DK 11 (ul. Strzelców Bytomskich) oraz drogi wojewódzkie nr 925 (ul. Zabrzańska)
i 911 (Al. Jana Pawła II).
4.5.1. Transport publiczny
Transport publiczny na terenie miasta Bytom obejmuje komunikację autobusową oraz
tramwajową i obsługiwany jest w całości przez Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK GOP). Komunikacja tramwajowa realizowana
jest przez spółkę Tramwaje Śląskie S.A.
Zgodnie z informacjami zawartymi w Raporcie o stanie miasta Bytom z 2013 r. na terenie
Bytomia funkcjonują 52 linie autobusowe o łącznej długości 86 km i 12 linii tramwajowych
o łącznej długości torowisk 23 km.
Wg informacji uzyskanych od KZK GOP autobusy wykonujące usługi transportu na analizowanym terenie wykonały w 2013 roku łącznie 6,8 mln wozokilometrów. Zakładając, Ŝe
średnia ilość spalanego przez autobusy paliwa wynosi 25 l/100 km, roczne zuŜycie paliwa
wyniosło ok. 1,7 mln l.
Zgodnie z informacjami udostępnionymi przez spółkę Tramwaje Śląskie S.A. praca przewozowa wykonana przez tramwaje na terenie Bytomia wyniosła w 2013 r. 2 347 688 wozokilometrów.
4.5.2. Transport kolejowy
Przez teren miasta przebiega sieć kolejowa obsługiwana przez Koleje Śląskie Sp. z o.o.
oraz PKP Intercity S.A. Transport kolejowy umoŜliwia komunikację pomiędzy miastem By-
60
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
tom, a innymi miastami, zlokalizowanymi na terenie województwa śląskiego oraz całego
kraju.
Zgodnie z otrzymanymi informacjami Koleje Śląskie organizują przewozy z wykorzystaniem elektrycznych zespołów trakcyjnych oraz spalinowych autobusów szynowych. Praca
eksploatacyjna wykonana przez pierwsze z nich wyniosła w okresie od 11.01.2014 r. do
11.01.2015 r. 68,7 tys. wozokilometrów, natomiast pociągi spalinowe wykonały łącznie
12,1 tys. wozokilometrów. Spółka Koleje Śląskie we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego dąŜy do zastąpienia części obecnie wyeksploatowanego
taboru na bardziej nowoczesny, co będzie miało wpływ m.in. na ograniczenie hałasu kolejowego oraz zuŜycie energii elektrycznej.
PKP INTERCITY S.A. do transportu wykorzystuje lokomotywy elektryczne. Według informacji przekazanych przez przewoźnika w rozkładzie jazdy 2013/2014 uruchomiono
951 par pociągów przejeŜdŜających przez teren Bytomia. Roczna praca przewozowa wykonana przez lokomotywy wyniosła ok. 19 tys. wozokilometrów (z załoŜeniem, Ŝe długość
odcinka linii kolejowej na terenie Bytomia wynosi ok. 10 km – wg informacji przekazanych
przez Koleje Śląskie S.A.).
Na terenie miasta funkcjonuje równieŜ kolejowy transport towarowy, który obsługiwany jest
przez PKP Cargo S.A. Transport odbywa się z wykorzystaniem pociągów elektrycznych
oraz spalinowych. Liczba pociągów elektrycznych w zasobach PKP Cargo wynosi 13 884,
natomiast spalinowych 828. Łączna praca przewozowa wykonana przez obsługiwane pojazdy wyniosła w 2014 r. 130,7 tys. wozokilometrów.
4.5.3. Transport jednostek usług publicznych
Do środków transportu jednostek usług publicznych naleŜą pojazdy będące w gestii urzędów, organów bezpieczeństwa publicznego (m.in. straŜ miejska, straŜ poŜarna), słuŜby
zdrowia i innych. W ramach przeprowadzonej ankietyzacji jednostek zlokalizowanych na
terenie Bytomia wyłoniono pojazdy naleŜące do Bytomskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego – kompaktor kołowy oraz spycharka, wykorzystywane na składowisku odpadów oraz
pojazdy Aresztu Śledczego, StraŜy Miejskiej, StraŜy PoŜarnej i Urzędu Skarbowego
w Bytomiu – łącznie 29 pojazdów.
W 2013 r. na potrzeby ww. środków transportu zakupiono 6 592 litry benzyny oraz
45 247 litrów oleju napędowego.
4.5.4. Transport indywidualny
Na środki transportu indywidualnego składają się pojazdy stanowiące własność przedsiębiorstw, jak równieŜ osób fizycznych. Ruch tego typu pojazdów na terenie miasta moŜe
mieć charakter podróŜy wewnętrznych, na zewnątrz miasta, do wewnątrz lub tranzytowych. Te ostatnie realizowane są w głównej mierze na drogach tranzytowych, których charakter mają drogi krajowe, wojewódzkie oraz częściowo powiatowe. Stąd natęŜenie ruchu
na tych drogach jest duŜo większe. Wykres poniŜej prezentuje udziały procentowe natęŜenia ruchu pojazdów na poszczególnych rodzajach dróg.
61
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 4-11 Udziały procentowe natęŜenia ruchu pojazdów na poszczególnych rodzajach dróg
Wg danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego w Bytomiu liczba pojazdów zarejestrowanych na koniec 2013 r. wynosiła 88 379. W tej liczbie było: 70 755 samochodów osobowych, 7 006 cięŜarowych, 230 autobusów oraz 10 388 innych pojazdów (motocykle, motorowery, ciągniki rolnicze. Itp.). Podział zarejestrowanych pojazdów ze względu na rodzaj
stosowanego paliwa przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 4-17 Ilość zarejestrowanych pojazdów z podziałem na rodzaj paliwa
Wyszczególnienie
Pb95
ON
Samochody osobowe
49 370
13 993
Autobusy
4
226
Samochody cięŜarowe
2 210
4 373
Samochody specjalne
41
322
Źródło: dane z UM w Bytomiu
LPG
7 356
0
420
7
Analizy dotyczące dróg krajowych i wojewódzkich oparto o informacje o natęŜeniu ruchu
na autostradzie A1, drogach krajowych (nr 11, 78, 79, 88, 94) i drogach wojewódzkich (nr
911, 925) wg generalnego pomiaru ruchu 2010 (www.gddkia.gov.pl). NatęŜenie ruchu na
drogach powiatowych i gminnych oszacowano z załoŜeniem, Ŝe natęŜenie na drogach
powiatowych jest równe 50% natęŜenia ruchu na drogach wojewódzkich, a natęŜenie na
drogach gminnych wynosi 20% natęŜenia występującego na drogach powiatowych.
Następnie pozyskane dane przeliczono wg zasady prognozowania wskaźników wzrostu
ruchu wewnętrznego na okres 2008-2040 na sieci drogowej do celów planistycznoprojektowych (www.gddkia.gov.pl).
Później zakładając wskaźniki zuŜycia paliwa i proporcje udziału poszczególnych paliw wg
informacji o zarejestrowanych pojazdach w mieście, wyliczono, wykorzystując średnie
wskaźniki emisji CO2 (wg KOBIZE „Wartości opałowe i wskaźniki emisji CO2…”) zuŜycie
energii w paliwie i wielkość emisji CO2 do powietrza jaka jest związana z ruchem środków
transportu na terenie miasta.
62
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
4.5.5. ZuŜycie energii w transporcie
W poniŜszej tabeli przedstawiono zuŜycie energii w transporcie na terenie miasta w poszczególnych jego kategoriach łącznie oraz z podziałem na uŜytkowane paliwa wg źródeł
danych i wyliczeń jw. Analizę wykonano na podstawie danych uzyskanych na drodze ankietyzacji i uzupełniono szacunkami dla transportu indywidualnego.
Tabela 4-18. ZuŜycie energii w środkach transportu w Bytomiu
Wyszczególnienie
Transport jednostek usług publicznych
Transport publiczny (autobusy + tramwaje)
MWh/rok
514
28 865
8 679
Transport kolejowy
292 945
Transport indywidualny
331 003
RAZEM
Tabela 4-19 ZuŜycie energii w środkach transportu w Bytomiu z podziałem na rodzaj paliwa [MWh]
Energia
Kategoria
Olej napędowy
Benzyna
Gaz płynny
SUMA
elektryczna
Transport jednostek usług
514
452
62
0
publicznych
Transport publiczny (autobu28 865
16 673
340
0
11 851
sy + tramwaje)
8 679
Transport kolejowy
3 657
0
0
5 021
292 945
95 103
171 513
26 329
SUMA
115 886
171 915
26 329
16 873
331 003
4.6.
Gospodarka odpadowa i wodnościekowa
4.6.1. Gospodarka odpadowa
Na terenie Bytomia przy Al. Jana Pawła II 10, funkcjonuje składowisko odpadów innych niŜ
niebezpieczne i obojętne. Składowiskiem zarządza Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. (BPK), którego właścicielem w 100% jest gmina Bytom.
Na terenie obiektu funkcjonują trzy kwatery o łącznej powierzchni 6,93 ha, przy czym całkowita powierzchnia terenu składowiska wynosi 11,28 ha. Aktualnie eksploatowana jest
kwatera III o pojemności 390 000 m3. W 2014 roku na składowisko przekazano 24 222 Mg
odpadów.
Na terenie składowiska funkcjonuje instalacja do odzysku gazu wysypiskowego, której
właścicielem jest przedsiębiorstwo energetyczne Eko Energia S.C. Henryk StolarczykHenryk Węgrzyn, z siedzibą w Jaworznie, przy ul. J. Matejki 19. W instalacji tej odzyskuje
się 1 839 600 m3/rok gazu wysypiskowego, zuŜywanego do napędu 5 szt. zespołów prądotwórczych WOLA 122ZPP-86H6 o znamionowej mocy elektrycznej 125 kW kaŜdy.
Przedmiotowe zespoły prądotwórcze wytwarzają energię elektryczną o parametrach
0,4kV/50Hz, wyprowadzenie mocy następuje przez stację SN/nN 6,3/0,4kV z transformatorem o mocy 630 kVA typ TAOb 630. Wymieniona instalacja została uruchomiona
63
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
30 czerwca 2006 r. W kolejnych latach eksploatacji wielkość produkcji kształtowała się
następująco:
Tabela 4-20 Roczna produkcja energii elektrycznej w instalacji Eko Energia S.C. w latach 2006-2012
Rok:
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Produkcja [MWh]
524
1368
2542
1970
Źródło: Eko Energia S.C. Henryk Stolarczyk-Henryk Węgrzyn
1397
1576
1253
Dla przedmiotowej instalacji oszacowano unikniętą emisję CO2, wynikającą z przetwarzania CH4. ZałoŜono średnią zawartość metanu w biogazie w wysokości 40%. I tak: średnioroczna ilość CH4, która nie została wyemitowana do atmosfery wyniosła ok. 1,8 mln Nm3
(ok. 529 Mg CH4). W przeliczeniu na ekwiwalent emisji CO2 uniknięta emisja wyniosła ok.
11 107 Mg CO2/rok.
4.6.2. Gospodarka wodno-ściekowa
Na terenie Bytomia zadania związane z obsługą infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej realizowane są przez Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.
BPK zajmuje się zaopatrzeniem miasta w wodę, sprzedaŜą wody odbiorcom oraz odbiorem i oczyszczaniem ścieków, jak równieŜ eksploatuje obiekty infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, w tym – trzy oczyszczalnie ścieków.
Producentem i hurtowym dostawcą wody przeznaczonej do spoŜycia jest Górnośląskie
Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. w Katowicach. Na koniec roku 2013 długość sieci wodociągowej wynosiła 448,2 km, z czego 73,2% stanowiła sieć rozdzielcza, natomiast długość sieci kanalizacyjnej – wyniosła 609,1 km.
BPK intensywnie poszukuje nowego źródła pozyskiwania wody pitnej. W tym celu przeprowadzono pierwsze odwierty głębinowe w południowo – zachodniej części miasta. Wg
BPK własne ujęcie wody stanowić będzie właściwą gwarancję stabilności ceny.
Tabela 4-21. Wybrane elementy gospodarki wodno-ściekowej na terenie Bytomia.
Wyszczególnienie
Jedn.
SprzedaŜ wody
tys. m
ZuŜycie wody na 1 mieszkańca
m
Liczba awarii sieci wodociągowej
Ścieki odprowadzone miejską
siecią kanalizacyjną
3
ilość
tys. m
Liczba awarii sieci kanalizacyjnej
3
ilość
3
2011 r.
2012 r.
2013 r.
6 339
6 156
6 142
31,4
30,7
31,8
439
530
298
6 126
6 015
6 036
92
120
90
Źródło: „Raport o stanie miasta. Bytom 2013” Urząd Miejski w Bytomiu
Oczyszczalnia ścieków „Centralna” zlokalizowana jest w Bytomiu przy ulicy Sikorskiego.
Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna, która przyjmuje ścieki z Bytomia
i Radzionkowa. Maksymalna przepustowość oczyszczalni wynosi 30 tys. m3 ścieków na
dobę, a średnioroczna ilość oczyszczonych ścieków – ok. 6 608 tys. m3/rok.
OŚ Centralna produkuje ok. 8 200 ton/rok osadów ściekowych. Wartość opałowa osadu
po osuszeniu wynosi 10 019 kJ/kg. Osady ściekowe tłoczone są do zamkniętej komory
64
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
fermentacyjnej, w której jest wytwarzany biogaz. Średnioroczna produkcja biogazu wynosi
980 tys. m3/rok; zawartość metanu w biogazie: 60-65%. Biogaz wykorzystywany jest jako
paliwo w bioelektrowni, do produkcji ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu. Ciepło wykorzystywane jest na potrzeby własne OŚ (głównie do ogrzewania komory fermentacyjnej), natomiast nadmiar energii elektrycznej sprzedawany jest do sieci Operatora Systemu
Dystrybucyjnego. W 2013 roku w bioelektrowni wyprodukowano 8 525 GJ energii cieplnej
(w tym w kogeneracji: 7 065 GJ) oraz 1,5 GWh energii elektrycznej. W bioelektrowni zainstalowane są dwa zespoły prądotwórcze o znamionowej mocy elektrycznej 200 kW kaŜdy.
Dla przedmiotowej instalacji oszacowano unikniętą emisję CO2, wynikająca z przetwarzania CH4. Dla średniej zawartości metanu w biogazie w wysokości 60%, średnioroczna ilość
CH4, która nie jest emitowana do atmosfery wyniosła ok. 588 tys. Nm3 (ok. 423 Mg CH4).
W przeliczeniu na ekwiwalent emisji CO2 uniknięta emisja wyniosła ok. 8 875 Mg CO2.
Ponadto Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. uzyskało (styczeń 2015 r.)
dofinansowanie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko, dla projektu inwestycyjnego pt. „Zmiana systemu napowietrzania reaktorów
biologicznych eksploatowanych na OŚ Centralna w Bytomiu”. Przewidywany Koszt projektu wynosi ok. 3 807 tys. zł. Dzięki inwestycji zmodernizowany zostanie m.in. blok biologiczny w zakresie zastosowania nowoczesnych metod natleniania, zapewniających dostarczenie zmiennym w czasie procesom biologicznym optymalnej ilości tlenu. Efektem
ekologicznym będzie poprawa jakości oczyszczonych ścieków oraz minimalizacja kosztów
eksploatacyjnych oczyszczalni (m.in. zmniejszenie kosztów zuŜycia energii elektrycznej
o ok. 20%). Realizacja ww. przedsięwzięcia planowana jest do końca 2015 r.
BPK Sp. z o.o. planuje równieŜ wykonanie projektu pt. „Budowa komory fermentacyjnej
oraz budowa agregatów kogeneracyjnych o mocy elektrycznej 300 kW zasilanego biogazem oraz o mocy 1 MW zasilanego GZ- 50 z instalacją do suszenia osadów ściekowych
na terenie oczyszczalni Centralna”. Celem projektu jest promowanie produkcji i dystrybucji
energii ze źródeł odnawialnych poprzez wykorzystanie osadów z oczyszczalni ścieków
„Centralna”. Dla ww. przedsięwzięcia planowane jest pozyskanie dofinansowania w ramach POIŚ Priorytet inwestycyjny 4.1 (EFRR) promowanie produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii / Produkcja i dystrybucja energii odnawialnej, Obszar 2: Produkcja
i dystrybucja energii odnawialnej. Przewidywana wielkość kosztów: 46,5 mln zł. Rozpoczęcie inwestycji planowane jest na styczeń 2017 r. a zakończenie – marzec 2018 r.
Roczna oszczędność energii w wyniku realizacji obu ww. projektów szacowana jest na ok.
1 699 MWh/rok.
Oczyszczalnia ścieków „Miechowice” zlokalizowana jest w Bytomiu przy ulicy Łaszczyka.
Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna, która przyjmuje ścieki z całej dzielnicy
Miechowice. Maksymalna przepustowość oczyszczalni wynosi 12 tys. m3 ścieków na dobę, a średnioroczna ilość oczyszczonych ścieków – ok. 1 831 tys. m3/rok. Na OŚ Miechowice powstaje około 1 460 m3/rok osadów ściekowych. Wartość opałowa osadu wynosi
12 688 kJ/kg. Sprawdzony laboratoryjne osad jest wykorzystywany na cele rolnicze i do
rekultywacji nieuŜytków. Oczyszczalnia posiada w rezerwie poletka osadowe, które mogą
być wykorzystane do składowania i suszenia osadu.
65
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Na terenie OŚ „Miechowice” nie występuje produkcja biogazu, gdyŜ oczyszczanie biologiczne zachodzi w szczelnych, zamkniętych reaktorach (tzw. biomiksach).
Oczyszczalnia ścieków „Bobrek” jest najstarszą funkcjonującą oczyszczalnią w mieście.
Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna, która przyjmuje ścieki z całej dzielnicy
Bobrek. Maksymalna przepustowość oczyszczalni wynosi 1,2 tys. m3 ścieków na dobę,
a średnioroczna ilość oczyszczonych ścieków – ok. 205 tys. m3/rok. Osad nadmierny, który jest naturalnym produktem przemian biologicznych odprowadzany jest do osadników
Imhoffa, gdzie fermentuje i po odwodnieniu jest wywoŜony poza teren oczyszczalni.
Oczyszczalnia jest wyposaŜona w poletka osadowe, które w sytuacjach awaryjnych lub
opóźnieniach w odbiorze osadów mogą być wykorzystane do składowania i suszenia osadu. Na terenie OŚ „Bobrek” nie występuje produkcja biogazu, gdyŜ oczyszczanie biologiczne zachodzi w szczelnych, zamkniętych reaktorach biologicznych.
4.7.
Odnawialne źródła energii – stan istniejący oraz prognoza
rozwoju na terenie miasta
Na podstawie inwentaryzacji bazowej ustalono wykaz instalacji OZE eksploatowanych na
obszarze Bytomia wg stanu na koniec 2013 r. Szczegółowe dane na temat rocznego uzysku energii w przedmiotowych instalacjach zestawiono w tabeli poniŜej.
Tabela 4-22 Uzysk energii z istniejących instalacji OZE w Bytomiu w 2013 r.
Ilość pozyskanej energii
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Nazwa
Adres
Szkoła Podstawowa
nr 54
OSiR – hala sportowa
„Na skarpie"
Ul. Reptowska 86
Ul. Modrzewskiego 5a
Al.. Legionów
10
Szpital nr 4
Bytomski Teatr Tańca
i Ruchu Rozbark
Bytomskie Centrum
Kultury
Zabudowa wielorodzinna
Conbelts Bytom S.A.
Oczyszczalnia Ścieków „Centralna” biogazownia
Składowisko odpadów
10.
- biogazownia
9.
Razem
Biomasa
Kolektory
słoneczne
Ogniwa
fotowoltaiczne
[MWh/a]
[MWh/a]
[MWh/a]
1,2
606
87
Ul. Kilara 29
Pl. Karin
Stanek 1
Teren całego
miasta
Teren całego
miasta
Szyby Rycerskie 4
Biogaz
Energia
Ciepło
elektr.
[MWh/a] [MWh/a]
[MWh/a]
Pompy
ciepła
30
(1)
30
1 826
210
13,14
(3
102,4 )
Ul. Sikorskiego
2 368
Al. Jana Pawła II
1 500
(2)
1 253
1 826
370,14
102,4
607,2
2 368
2 753
8 026,7
(1) dane za 2014 r., obiekt działa od 1.01.2014 r.
(2) dane za 2012 r.
(3) wielkość prognozowana; instalacja uruchomiana w sierpniu 2014 r.
66
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Natomiast w kolejnej tabeli zestawiono dane dotyczące planowanego uzysku energii ze
źródeł odnawialnych w horyzoncie czasowym 2020 r., z uwzględnieniem instalacji planowanych do wybudowania w tym okresie wg zgłoszeń w ramach akcji ankietowej.
Tabela 4-23 Uzysk energii z planowanych instalacji OZE w Bytomiu w 2020 r.
Ilość pozyskanej energii
L.p.
Nazwa
Adres
1.
Szpital nr 4
Al. Legionów
10
2.
Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza
"Szansa dla Dziecka"
Plac Jana 13
3.
Szpital nr 1
4.
Szpital nr 1
5.
6.
7.
8.
Biomasa
Kolektory
słoneczne
Ogniwa
fotowoltaiczne
[MWh/a]
[MWh/a]
[MWh/a]
4 659
87
Al. Legionów
49
Ul. śeromskiego 7
Śl. Uniwersytet Medyczny Wydz. Zdrowia
Publicznego
Zabudowa wielorodzinna
„Mazur” Piotr Mazur
Razem
37
185
Ul. Piekarska
18
Teren całego
miasta
Teren całego
miasta
Ul. Armii
Krajowej, ul.
Św. Cyryla i
Metodego
Biogaz
Energia
Ciepło
elektr.
[MWh/a] [MWh/a]
[MWh/a]
Pompy
ciepła
313
2 204
588
16,4
516
2 204
1 226,4
516
4 659
0
0
8 605,4
67
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
5. Struktury organizacyjne miasta – zarządzanie energią
Dla uporządkowania i wzmocnienia działań zwianych z energetyką komunalną na terenie
Bytomia, powołano w 2010 roku „Pełnomocnika Prezydenta ds. energetyki ”.
W chwili obecnej zgodnie z zarządzeniem nr 439 Prezydenta Bytomia z dnia 08.10.2012
do obowiązków pełnomocnika naleŜy:
1) udział w projekcie wspólnego zakupu energii elektrycznej realizowanego przez
Górnośląski Związek Metropolitalny,
2) udział w przygotowaniu przetargu na wspólny zakup energii elektrycznej dla podmiotów naleŜących do Miasta Bytom,
3) koordynacja działań związanych z zakupem energii elektrycznej i innych mediów
energetycznych dla wskazanych podmiotów działających na terenie Gminy Bytom,
4) prowadzenie i aktualizacja bazy Zintegrowanego Planowania Energetycznego dla
jednostek gminnych,
5) współpraca z podmiotami naleŜącymi do Miasta Bytomia w zakresie racjonalnego
zuŜycia energii elektrycznej i innych mediów energetycznych,
6) analiza zapotrzebowania na energię elektryczną dla podmiotów naleŜących do Miasta Bytomia,
7) reprezentowanie Prezydenta Miasta w kontaktach z odbiorcami i dostawcami energii elektrycznej i innych mediów energetycznych,
8) opracowanie projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe dla Bytomia zgodnie z ustawa Prawo energetyczne,
9) opracowanie materiałów związanych z realizacją zakresu działań określonych w niniejszym zarządzeniu.
W ramach zwiększenia efektywności działań związanych z racjonalizacją uŜytkowania
energii na terenie miasta, w 2009 roku wprowadzono w Bytomiu „Program zintegrowanego
podejścia energetycznego dla jednostek gminnych”, który stworzył podstawy do zarządzania zakupem i zuŜyciem energii przez obiekty uŜyteczności publicznej naleŜące do Miasta.
Program oparty jest na bazie danych, zawierającej informacje na temat obecnego i przyszłego zapotrzebowania na nośniki energetyczne przez obiekty uŜyteczności publicznej
naleŜące do Miasta (blisko 180 obiektów, tj.: szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, ośrodki
kultury, budynki administracyjne itp.). Program obejmuje wszystkie wytypowane przez
Miasto obiekty. Sporządzona baza danych ma charakter dynamicznie zmieniającego się
i aktualizowanego zestawienia, które pozwala na bieŜącą kontrolę zuŜycia nośników energii przez poszczególne obiekty oraz prognozowanie wielkości zakupu energii w kolejnych
latach. Uzyskane informacje pozwalają na porównanie zuŜycia pomiędzy obiektami oraz
na korygowanie ewentualnych odchyleń w zakresie mocy zamówionej i wielkości zuŜytej
energii w odniesieniu do powierzchni obiektów lub osób z niego korzystających.
Aktualizowana baza danych pozwala na kompleksowe zarządzanie energią w obiektach
naleŜących do Miasta w zakresie zapotrzebowania na nośniki energetyczne oraz daje
moŜliwość stałej kontroli i optymalizacji wydatków ponoszonych przez Miasto na regulowanie zobowiązań związanych z dostarczaniem mediów. Takie podejście wpisuje się
68
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
w ideę zarządzania energią i środowiskiem szeroko rozpropagowane w gminach woj. śląskiego w ramach programu: Zarządzanie energią i środowiskiem w budynkach uŜyteczności publicznej w województwie śląskim.
Zgodnie z zaproponowaną etapowością prac nad programem obecnie Miasto realizuje
etap Gromadzenia i aktualizacji (weryfikacji) informacji o obiektach objętych programem
w celu zarządzania zakupem i zuŜyciem energii. W ramach tego etapu wszystkie objęte
programem jednostki są zobligowane do przekazania informacji na temat uŜytkowanych
budynków w postaci wypełnionego kwestionariusza informacyjnego.
Dodatkowo w ramach realizacji etapu pozyskano informacje dotyczące historycznego zuŜycia nośników energii oraz poniesionych na ten cel kosztów na podstawie wypełnionego
przez wszystkie jednostki organizacyjne kwestionariusza monitorującego zuŜycie energii.
Gromadzone informacje o obiektach podlegają stałej weryfikacji przez wyznaczoną komórkę organizacyjną w Urzędzie Miasta, zaś stale aktualizowana i monitorowana baza
danych słuŜy szeroko pojętemu efektywnemu zarządzaniu zakupem i zuŜyciem energii.
Stworzona baza danych pozwali na benchmarking w ramach poszczególnych grup obiektów oraz między innymi na opracowanie wieloletniego harmonogramu działań naprawczych.
Pełny efekt programu wymaga systematycznego zbierania i aktualizowania informacji oraz
rozwijania bazy danych o obiektach. System monitoringu kosztów i zuŜycia energii
w obiektach jest niezbędnym narzędziem, w oparciu o które moŜna programować zakup
i realizować działania koncentrujące się głównie na korektach zawartych umów z dostawcami energii. Program pozwala na określenie kosztów i realizacji działań niskonakładowych w obiektach miejskich wytypowanych na drodze analizy, a w dalszym etapie pozwala
określić i wybrać do realizacji działania wysokonakładowe.
Wykorzystanie wyników prowadzonej bazy danych i wzbogacenie ich o zakres działań
związanych z wykorzystaniem mechanizmów rynkowego zakupu energii elektrycznej, wydaje się optymalnym podejściem, zapewniając popularyzację idei efektywności energetycznej i wolnego rynku energii przy jednoczesnym stworzeniu warunków dla uzyskania
korzyści ekologicznych i ekonomicznych dla miasta.
Niemniej jednak, istotne jest aby funkcjonująca obecnie baza danych była prowadzona
w sposób ciągły, przy jednoczesnej weryfikacji wprowadzanych do niej danych dot. zuŜycia i kosztów nośników energii oraz stale rozwijana w zakresie objęcia swoim zakresem
wszystkich powstających nowych jednostek miejskich. Dodatkowo, koniecznym teŜ wydaje
się rozwijanie prowadzonej bazy danych w kierunku prezentacji on-line prowadzonych zestawień i porównań obiektów, celem uświadomienia zarówno uŜytkowników jak i mieszkańców miasta o prowadzonych działaniach proekologicznych i efektywnościowych w tym
zakresie.
69
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
6. Identyfikacja obszarów interwencji
Dla sprecyzowania misji i celów strategicznych kompleksowego planu gospodarki niskoemisyjnej wykonana została analiza obszarów interwencji w poszczególnych sektorach
gospodarki miasta w aspekcie kierunków interwencji, które dadzą efekt w postaci realizacji
celów szczegółowych ujętych w ZałoŜeniach Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki
Niskoemisyjnej (2011). Wyniki analizy prezentuje matryca poniŜej.
70
EE
Sektory gospodarki miasta →
Administracja
i zarzadzanie
gminą
Obiekty uŜyteczności
publicznej
Budownictwo
mieszkaniowe
wielorodzinne
Cele szczegółowe wg ZNPRGN ↓
zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami – zakłada prowadzenie działań w zakresie zbiórki, odzysku i recyklingu odpadów;
promocja nowych wzorców konsumpcji – konieczne
jest wdraŜanie zrównowaŜonych wzorców konsumpcji oraz wykształcenie właściwych postaw
społecznych we wczesnym etapie kształcenia.
Budynki usług
komercyjnych
i przemysłu
O b s z a r y
rozwój niskoemisyjnych źródeł energii – związany z
dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, ciepła i chłodu. Zakłada dąŜenie do określenia mixu energetycznego, który będzie najbardziej skuteczny w kwestii realizacji celów redukcji
emisji gazów cieplarnianych i najkorzystniejszy
ekonomicznie oraz powstanie nowych branŜ skutecznie wspierających ten rozwój, a co za tym idzie 1.Pełnienie wzorcowej
roli w zakresie stosonowych miejsc pracy;
wania zasady niskoemisyjności realizowanych działań:
poprawa efektywności energetycznej – dotycząca - system zamówień
przedsiębiorstw energetycznych i gospodarstw publicznych z
domowych. Zakłada m.in.: ujednolicenie poziomu uwzględnieniem kryteinfrastruktury technicznej, termomodernizacja infra- rium niskoemisyjności,
struktury mieszkalnej, zaostrzenie standardów w - niskoemisyjne plastosunku do nowych budynków, wprowadzanie nowanie przestrzenne,
budynków pasywnych oraz modernizację obecnie - kierowanie się zasafunkcjonującej sieci energetycznej;
dą niskoemisyjności w
podejmowaniu decyzji
administracyjnych
poprawa efektywności gospodarowania surowcami - publikacja informacji
i materiałami – związana z efektywnym pozyskiwa- o efektach działań
niem i racjonalnym wykorzystywaniem surowców i związanych z obieknośników energii oraz wdroŜeniem nowych, inno- tami miasta (zarzadzanie energią w
wacyjnych rozwiązań;
obiektach, oświetleniu,
efekty modernizacji).
rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych
- zakłada wykorzystanie nowych technologii
uwzględniających aspekty efektywności energetycznej, gospodarowania surowcami i materiałami
oraz efektywnego gospodarowania odpadami;
Budownictwo
mieszkaniowe
jednorodzinne
2. Edukacja i popularyzacja wiedzy na
temat korzyści związanych z niskoemisyjnym gospodarowaniem:
- realizacja kampanii
społecznych,
- budowa tematycznej
strony internetowej,
- organizacja punktu
informacji o efektywności energetycznej
dla mieszkańców,
- promocja energooszczędnych rozwiązań w
budownictwie,
- wsparcie zainteresowanych w poszukiwaniu źródeł finansowania.
1. Kompleksowa termomodernizacja obiektów
uŜyteczności publicznej.
2. Dalsza wielopłaszczyznowa rozbudowa
systemu zarządzania i
monitoringu zuŜycia
nośników energii i wody
w obiektach miejskich.
3.Racjonalne wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii w obiektach miejskich.
1, Termomodernizacja budynków komunalnych i usługowych
będących w zasobach Gminy.
2. Wspieranie procesów termomodernizacji budynków wielorodzinnych (spółdzielnie i wspólnoty).
3. Wspieranie racjonalnego wykorzystania odnawialnych
źródeł energii w
budownictwie mieszkaniowym wielorodzinnym.
4.Promowanie i
wspieranie zmiany
układów zasilania w
ciepło poprzez przyłączenie do sieci
ciepłowniczej.
1. Kontynuacja programów dopłat do zmiany
sposobu ogrzewania dla
budynków jednorodzinnych indywidualnie i/lub
w ramach np. PONE.
2. Wspieranie racjonalnego wykorzystania
(zastosowania) odnawialnych źródeł energii
w ramach programów
jw.
3. Wprowadzenie dopłat
do zastosowania OZE
dla budynków jednorodzinnych w ramach
programów jw.
Oświetlenie uliczne
sp. z o. o.
energia i ekologia
Transport
prywatny
Przedsiębiorstwa
i infrastruktura
techniczna
i n t e r w e n c j i
1.Modernizacja
oświetlenia na
bardziej efektywne.
2. Zastosowanie
systemów „inteligentnego" zarządzania oświetle1. Wspieranie poprzez niem.
stworzenie systemu
zachęt, racjonalnego
wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
2. Wspieranie poprzez
stworzenie systemu
zachęt, budowy obiektów komercyjnych
niskoenergetycznych
lub/i pasywnych.
1. Edukacja poprzez
pełnienie wzorcowej roli
przez obiekty uŜyteczności publicznej, popularyzacja efektów wyko1. Edukacja i promocja zasad racjonalnego (oszczędnego) uŜytkowania
nanych działań w obiekenergii w budownictwie.
tach (etykiety energe2. Powołanie lokalnego centrum konsultacji dla zainteresowanych admityczne w obiektach).
nistratorów, właścicieli budynków i obiektów.
1. Wykorzystanie
nowych niskoemisyjnych środków
transportu.
1. Poprawa warunków dla ruchu
na drogach na
terenie miasta
1. Wprowadzanie
racjonalnego wykorzystania odnawialnych źródeł
energii na potrzeby
oświetlenia ulicznego.
Transport
publiczny
energoekspert
1. Zakup nowych,
efektywnych środków transportu,
2. Budowa alternatywnych rozwaŜań
komunikacyjnych
(centrów przesiadkowych oraz budowa ścieŜek rowerowych wraz z
infrastrukturą).
3. Rozbudowa sieci
tramwajowej
1. Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczych,
gazowych i elektroenergetycznych.
2. Modernizacja źródeł
energii, zastosowanie kogeneracji i odnawialnych
źródeł energii.
3. Rozbudowa układu sieci
dróg, organizacja ruchu
kołowego.
4. Modernizacja i rozbudowa gospodarki wodnościekowej.
5. Rozwój i optymalizacja
gospodarki odpadami w
kierunku niskoemisyjności.
1. Edukacja i
promocja zastosowania pojazdów charakteryzujących się
niską emisją
spalin do atmosfery.
2. Popularyzacja
niskoemisyjnych
alternatywnych
rozwiązań komunikacyjnych.
71
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
7. Określenie wizji i celów strategicznych PGN
Plan gospodarki niskoemisyjnej jako lokalny dokument o charakterze strategicznooperacyjnym określa wizję stanowiącą bazę dla określenia dostosowanych do warunków
lokalnych, celów wynikających z realizacji unijnej i krajowej polityki niskoemisyjnej. Samorząd lokalny miasta realizując poszczególne działania powinien dąŜyć do realizacji odpowiednio sformułowanych i dostosowanych do warunków lokalnych miasta celów strategicznych planu gospodarki niskoemisyjnej.
Zakres podejmowanych na bazie PGN działań winien zapewnić realizację wizji sformułowanej dla miasta.
7.1.
Wizja
Bytom jako miasto subregionu centralnego województwa śląskiego jest miastem
zarządzanym w sposób efektywny, przyjaznym dla środowiska naturalnego,
mieszkańców i przedsiębiorców. Infrastruktura miasta ukierunkowana na rozwój
niskoemisyjny zapewnia coraz lepsze warunki Ŝycia mieszkańcom, rozwój
gospodarczy miasta i obszaru.
7.2.
Cele strategiczne
Misja jw. oraz zaprezentowane poniŜej cele strategiczne Planu gospodarki niskoemisyjnej
dla Gminy Bytom uwzględniają określony w ZałoŜeniach Narodowego Programu Rozwoju
Gospodarki Niskoemisyjnej cel główny: Rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównowaŜonego rozwoju kraju oraz cele szczegółowe:
Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii,
Poprawa efektywności energetycznej,
Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami,
Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych,
Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami,
Promocja nowych wzorców konsumpcji.
Jak równieŜ są zgodne z „Programem ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego,
w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu,
a w szczególności dla Aglomeracji Górnośląskiej.
Cele strategiczne Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Bytom to:
1. Zwiększenie efektywności wykorzystywania i wytwarzania energii
Zwiększenie efektywności energetycznej winno stanowić podstawowy parametr wszystkich działań inwestycyjnych i eksploatacyjnych miasta i działających na jego terenie obiektów i infrastruktury. Poprawą efektywności energetycznej mają się równieŜ cechować
wszystkie działania administracyjne i organizacyjne miasta.
72
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
2. Racjonalne
zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł
odnawialnych
Zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach i infrastrukturze gminy oraz propagowanie i wspieranie ich rozwoju w pozostałych sektorach jest jednym z głównych środków ograniczenia zuŜycia paliw kopalnych wspomagając osiągnięcie efekty rozwoju niskoemisyjnego. Wymaga uprzedniego potwierdzenia zasadności energetycznej i ekonomicznej ich realizacji.
3. Efektywne zarządzanie infrastrukturą miasta i jej rozwój ukierunkowany na wykorzystanie rozwiązań niskoemisyjnych
Efektywne zarządzanie infrastrukturą miasta to poszanowanie zasobów naturalnych przy
spełnianiu kryteriów ekonomicznych i środowiskowych realizacji zadań, co da poprawę
warunków Ŝycia mieszkańców.
4. Wprowadzenie racjonalnych wzorców konsumpcji energii i jej nośników we
wszystkich sektorach gospodarki miasta
Świadome i wykształcone w zakresie poszanowania energii i jej nośników społeczeństwo
realizując potrzeby własne, przyczyniać się będzie swoją działalnością do ograniczania
kosztów i realizacji niskoemisyjnego rozwoju. Sektor publiczny w tym zakresie winien
spełniać rolę wzorcową.
5. Rozwój transportu niskoemisyjnego
Rozwój transportu niskoemisyjnego obejmując równolegle sferę organizacji transportu publicznego, modernizacji infrastruktury drogowej oraz modernizacji taboru przedsiębiorstw
usług komunikacyjnych stworzy szansę z jednej strony na poprawę komfortu przemieszczania się mieszkańców miasta, z drugiej stanowić będzie znaczący element poprawy jakości powietrza i obniŜenia poziomu hałasu w mieście.
PowyŜsze cele strategiczne stanowią jakościowe ujęcie celu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej miasta jakim jest ograniczenie zuŜycia energii końcowej, ograniczenie emisji CO2
i wzrost udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych w bilansie miasta. Cele ilościowe zostały przedstawione w oparciu o bazową inwentaryzację emisji przedstawioną
w dalszej części opracowania.
73
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Rysunek 7-1. Cele planu gospodarki niskoemisyjnej
Cel główny PGN
Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców i rozwój
gospodarczy Bytomia przy załoŜeniu
niskoemisyjności realizowanych działań
Cele strategiczne
CS 1
Zwiększenie
efektywności
wykorzystania
i wytwarzania
energii
CS 2
Racjonalne
zwiększenie
wykorzystania
energii z OZE
CS 3
Efektywne zarządzanie infrastrukturą miasta
i jej rozwój ukierunkowany na
wykorzystanie
rozwiązań niskoemisyjnych
CS 4
Wprowadzenie
niskoemisyjnych wzorców
konsumpcji
energii i jej nośników we
wszystkich sektorach gospodarki
CS5
Rozwój
transportu niskoemisyjnego
Cele szczegółowe – kierunki działań w sektorach
Projekty do realizacji
Cele ilościowe PGN
74
EE
7.3.
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Kierunki działań - cele szczegółowe
7.3.1. Zwiększenie efektywności wykorzystywania i wytwarzania energii
Do kierunków działań, które naleŜy przeprowadzić dla osiągnięcia celu strategicznego jakim jest zwiększenie efektywności naleŜy zaliczyć:
1.1. Kompleksową modernizację energetyczną i termomodernizację budynków uŜyteczności publicznej i budynków mieszkalnych gminy,
1.2. Rozbudowę systemu zarządzania i monitoringu zuŜycia nośników energii i wody
w obiektach uŜyteczności publicznej,
1.3. Przyspieszenie procesów termomodernizacji pozostałych budynków mieszkalnych,
1.4. Przyspieszenie zmiany sposobu zaopatrzenia w ciepło na niskoemisyjne w budownictwie wielorodzinnym, w tym przyłączenie do sieci ciepłowniczej,
1.5. Przyspieszenie zmiany sposobu zaopatrzenia w ciepło dla zabudowy jednorodzinnej poprzez kontynuację programów,
1.6. Niskoemisyjne budownictwo komercyjne, jako wynik stworzonego przez gminę
systemu zachęt dla właścicieli i inwestorów,
1.7. Przyspieszenie działań związanych z kompleksowym ograniczeniem niskiej emisji
i rozwojem zdalaczynnych systemów zaopatrzenia w ciepło,
1.8. Niskoenergetyczne i mniej kosztowne oświetlenie uliczne, jako wynik modernizacji
i zastosowania systemów „inteligentnego” zarządzania,
1.9. Modernizacja sieci systemów ciepłowniczych i źródeł wytwórczych jako element
poprawy efektywności energetycznej systemu oraz dotrzymania dopuszczalnych,
zaostrzonych norm emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.
7.3.2. Racjonalne zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł
odnawialnych
Do kierunków działań, które naleŜy przeprowadzić dla osiągnięcia celu strategicznego jakim jest zwiększenie wykorzystania OZE naleŜy zaliczyć:
2.1. Zastosowanie racjonalnych ekonomicznie rozwiązań OZE do produkcji energii
elektrycznej i ciepła/chłodu w obiektach uŜyteczności publicznej,
2.2. Popularyzacja w budownictwie mieszkaniowym racjonalnych rozwiązań OZE poprzez system zachęt dla mieszkańców,
2.3. Popularyzacja racjonalnych do zastosowania rozwiązań OZE w obiektach usług
komercyjnych i przedsiębiorstwach.
7.3.3. Efektywne zarządzanie infrastrukturą miasta i jej rozwój ukierunkowany
wykorzystanie rozwiązań niskoemisyjnych
Do kierunków działań, które naleŜy przeprowadzić dla osiągnięcia celu strategicznego jakim jest niskoemisyjny rozwój infrastruktury naleŜy zaliczyć:
3.1. Kierowanie się zasadą spełniania warunku niskoemisyjności w podejmowaniu decyzji administracyjnych,
3.2. Niskoenergetyczne i mniej kosztowne oświetlenie uliczne jako wynik modernizacji
i zastosowania systemów „inteligentnego" zarządzania,
75
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
3.3. Niskoemisyjna gospodarka odpadowa i wodno-ściekowa jako wynik miedzy innymi
zagospodarowania odpadów i gazów wysypiskowych oraz rozbudowy systemu kanalizacyjnego,
7.3.4. Wprowadzenie niskoemisyjnych wzorców konsumpcji energii i jej
nośników we wszystkich sektorach gospodarki miasta.
Do kierunków działań, które naleŜy przeprowadzić dla osiągnięcia celu strategicznego jakim jest kształtowanie wzorców konsumpcyjnych naleŜy zaliczyć:
4.1. Wprowadzenie systemu zamówień publicznych z uwzględnieniem kryterium niskoemisyjności, zwiększy oddziaływanie gminy na innych uŜytkowników energii poprzez pełnienie wzorcowej roli w zakresie energii i środowiska,
4.2. Promocja niskoemisyjności poprzez realizacje kampanii społecznych, rozbudowę
tematycznej strony internetowej oraz organizacje punktu informacji o efektywności
energetycznej dla mieszkańców,
4.3. Pełnienie wzorcowej roli przez gminne obiekty uŜyteczności publicznej w zakresie
efektywnego wykorzystania OZE, ograniczania zuŜycia energii i ponoszonych za
nią kosztów,
4.4. Świadome korzyści i efektów gospodarki niskoemisyjnej społeczeństwo jako wynik
edukacji (np. powołanie lokalnego centrum konsultacji dla zainteresowanych).
7.3.5. Rozwój transportu niskoemisyjnego
Do kierunków działań, które naleŜy przeprowadzić dla osiągnięcia celu strategicznego jakim jest niskoemisyjny transport naleŜy zaliczyć:
5.1. Stworzenie alternatywy komunikacyjnej w postaci ciągów pieszo-rowerowych i
punktów przesiadkowych,
5.2. Rozbudowa i modernizacja ciągów komunikacyjnych – dróg i sieci tramwajowej,
5.3. Efektywne energetycznie i ekonomicznie środki transportu w gestii gminy i jednostek publicznych jako wynik modernizacji i wymiany na niskoemisyjne
76
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
8. Wyniki inwentaryzacji bazowej emisji z terenu Bytomia
8.1.
ZałoŜenia i metody
8.1.1. Przyjęte zasady opracowania inwentaryzacji
Sporządzenie inwentaryzacji bazowej emisji moŜe być ogólnie opisane, jako proces zbierania wymaganych danych, a następnie wprowadzania ich do narzędzia inwentaryzacji
w formie modelu obliczeniowego.
Podejście analityczne jest istotnym kryterium, poniewaŜ modele z wykorzystaniem podejścia Top-down i Bottom-up, w wypadku rozwiązywania tego samego problemu, mogą dać
zupełnie odmienne wyniki. Analizy z wykorzystaniem podejścia (Bottom-up) „z dołu do góry” zwykle określane jest jako podejście inŜynierskie do zagadnienia. Natomiast podejście
Top-down „od góry do dołu” określane jest jako podejście ekonomiczne. Na poniŜszym
rysunku przedstawiono porównanie obu podejść dla zobrazowania róŜnic pomiędzy nimi.
Rysunek 8-1. Typy podejścia analitycznego
PODEJŚCIE ANALITYCZNE
BOTTOM-UP
Charakterystyka:
Modele
równowagi
cząstkowej. Szczegółowy opis strony popytowej i podaŜowej. Brak powiązań
z innymi dyscyplinami gospodarki.
Podejście: Zbieranie danych u źródła.
KaŜda jednostka podlegająca inwentaryzacji podaje dane, które później agreguje
się w taki sposób, aby były one reprezentatywne dla większej populacji lub obszaru.
Wyniki: Metodologia szczegółowa, niesie
niepewność odnośnie popełnienia błędu
przy analizie i obróbce danych oraz niepewność, czy cała docelowa populacja
została ujęta w zestawieniu.
TOP-DOWN
Charakterystyka: Modele równowagi ogólnej.
Strona popytowa i podaŜowa w modelu
w ogólnych uwarunkowaniach rynkowych. Powiązania z innymi dyscyplinami.
Podejście: Polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla większej jednostki lub populacji. Jakość danych jest wtedy teoretycznie
lepsza, poniewaŜ jest mała ilość źródeł tych
danych. JeŜeli zagregowane dane nie są reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, naleŜy tak je przekształcić (skalibrować),
aby jak najwierniej obrazowały zaistniałą sytuację.
Wyniki: Głównym defektem tej metody jest
mała rozdzielczość danych, która moŜe ukryć
trendy, mogące pojawić się przy większej rozdzielczości.
W bazie opracowanej na potrzeby niniejszej inwentaryzacji wykorzystano oba podejścia
analityczne, róŜnicując ich zastosowanie w zaleŜności od moŜliwych do uzyskania informacji.
Generalnie przyjęto zasadę pozyskiwania danych na drodze ankietyzacji (Bottom-up)
a sformułowane na tej podstawie wyniki w celu weryfikacji skonfrontowano z dostępnymi
77
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
danymi zagregowanymi (Top-down). Tak więc ostateczny bilans obejmujący wszystkie
sektory gospodarki oraz wszystkich konsumentów i dostawców energii został sporządzony
z zastosowaniem obu metod, opisanych powyŜej.
8.1.2. Wykaz źródeł danych uwzględnionych w inwentaryzacji bazowej
Całość danych uzyskanych na podstawie korespondencji z instytucjami i w wyniku przeprowadzonej akcji ankietowej stanowi z jednej strony podstawę analiz inwentaryzacyjnych,
z drugiej materiał potwierdzający akces zainteresowanych do uczestnictwa w realizacji
Planu.
8.1.3. Unikanie podwójnego liczenia emisji
W celu wyeliminowania moŜliwości podwójnego liczenia emisji zastosowano następujące
środki zapobiegawcze:
całość obliczeń wykonano w jednym modelu co zapobiega ewentualnemu dublowaniu
się obiektów, które zostały przyporządkowane do punktów adresowych (rekordów);
zakwalifikowane do poszczególnych grup obiekty zweryfikowano pod kątem powtórzeń;
w wypadku zastosowania danych zagregowanych wykonano dodatkowe analizy weryfikujące w celu eliminacji ewentualnych powtórzeń.
8.1.4. Przyjęte wskaźniki emisji CO2
Do inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla CO2 w roku bazowym 2013 dla danego paliwa,
nośnika energii, posłuŜono się następującymi wskaźnikami:
węgiel kamienny:
0,342 Mg/MWh – wg „Wskazówek dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby
ocen bieŜących i programów ochrony powietrza” (Ministerstwo Środowiska, Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa 2003),
ciepło sieciowe uśrednione ze źródeł zasilających systemy ciepłownicze działające na
terenie Bytomia:
-0,374 Mg/MWh – wyznaczone dla układu kogeneracyjnego według Poradnika „Jak
opracować plan działań na rzecz zrównowaŜonej energii (SEAP) (rozdz. 2.5.1. Kogeneracja) z uwzględnieniem dokonania podziału zuŜycia paliwa oraz wielkości emisji
pomiędzy produkcję ciepła i produkcję energii elektrycznej oraz uwzględnieniem
sprawności przesyłu,
gaz ziemny wysokometanowy:
0,198 Mg/MWh – wg „Wskazówek dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby
ocen bieŜących i programów ochrony powietrza” (Ministerstwo Środowiska,
0,812 Mg/MWh – wg KOBIZE - Referencyjny wskaźnik jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego
dla projektów JI realizowanych w Polsce,
Olej opałowy:
0,273 Mg/MWh - wg „Wskazówek dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby
ocen bieŜących i programów ochrony powietrza” (Ministerstwo Środowiska,
78
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Gaz koksowniczy - 0,171 Mg/MWh wg KOBIZE,
Biogaz -– 0,196 Mg/MWh wg KOBIZE – Wartości opałowe i wskaźniki emisji CO2
w roku 2011 do raportowania w ramach WSHU do emisji za rok 2014.
8.2.
Wyniki obliczeń
Końcowe zuŜycie energii w Bytomiu, w roku bazowym 2013, z podziałem na poszczególne
sektory oraz rodzaj nośnika energii, przedstawiono w tabeli poniŜej. Zestawienie to nie
uwzględnia zuŜycia energii w źródłach wytwórczych energii cieplnej i elektrycznej.
Tabela 8-1 Końcowe zuŜycie energii w Bytomiu w 2013 r. [MWh]
Kategoria
Energia
elektryczna
razem
Ciepło
sieciowe
paliwa
Węgiel
w transkamienny porcie
Gaz
ziemny
inne
paliwa
OZE
BUDYNKI, WYPOSAśENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ
Budynki mieszkalne
45 094
74 268
29 841
18 816
-
7 201
754
122 756
301 690
161 941
397 073
-
121
1 839
5 288
-
-
-
-
-
-
291 992
78 492
77 746
7 219
-
22 024
34
Budynki razem
465 130
454 451
269 529
423 108
-
29 346
2 628
Transport razem
16 873
-
-
-
314 130
-
-
211
-
-
-
-
-
-
5 768
704
-
800
-
236
2 439
5 979
704
-
800
-
236
2 439
Przemysł
TRANSPORT
GOSPODARKA ODPADOWA I WODNOŚCIEKOWA
Gospodarka odpadowa
Gospodarka wodnościekowa
Gospodarka razem
ZuŜyciu energii jw. na terenie miasta Bytomia w roku bazowym 2013, towarzyszyła emisja
CO2 do atmosfery wg wielkości i układu, jak w poniŜszej tabeli.
Tabela 8-2 Emisja CO2 w Bytomiu w 2013 r. [Mg]
Kategoria
Energia
elektryczna
razem
Ciepło
sieciowe
Emisja CO2 [MgCO2/a]
paliwa
Gaz
Węgiel
w transziemny kamienny porcie
inne
paliwa
OZE
BUDYNKI, WYPOSAśENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ
36 616
27 783
5 909
6 435
-
1 970
-
Budynki mieszkalne
99 678
112 861
32 064
135 799
-
33
623
4 294
-
-
-
-
-
-
237 097
29 364
15 394
2 469
21
3 867
13
Budynki razem
377 685
170 009
53 367
144 703
21
5 870
636
Transport razem
13 701
-
-
-
79 234
-
-
Przemysł
TRANSPORT
79
EE
Kategoria
Energia
elektryczna
razem
energoekspert
Emisja CO2 [MgCO2/a]
paliwa
Gaz
Węgiel
w transziemny kamienny porcie
Ciepło
sieciowe
sp. z o. o.
energia i ekologia
inne
paliwa
OZE
GOSPODARKA ODPADOWA I WODNOŚCIEKOWA
Gospodarka odpadowa
Gospodarka wodnościekowa
Gospodarka razem
171
-
-
-
-
-
-
4 683
263
-
274
-
65
1 079
4 855
263
-
274
-
65
1 079
Emisja uniknięta CO2 (ekwiwalent CH4 na CO2)
19 982
Wyniki wykonanej inwentaryzacji zaprezentowane w tabelach powyŜej wskazują na sektor:
„Budynki, wyposaŜenie/urządzenia, przemysł” jako wykorzystujący najwięcej zuŜywanej
w mieście energii i generujący największą ilość emisji dwutlenku węgla i wskazują na ten
sektor, jako na główny obszar potencjalnej interwencji.
Procentowe udziały końcowego zuŜycia energii oraz wynikającej z niego emisji CO2 na
obszarze Bytomia w 2013 roku, w rozkładzie na poszczególne nośniki energii, przedstawiają poniŜsze wykresy.
Wykres 8-1 Struktura końcowego zuŜycia energii
w Bytomiu – stan na 2013 r.
Wykres 8-2 Struktura emisji CO2 w Bytomiu –
stan na 2013 r.
W Bytomiu w roku bazowym 2013, największa ilość energii końcowej pochodziła z paliw
kopalnych (ok. 1 037 GWh, tj. 52%), natomiast największy udział w emisji CO2 (ok. 47% tj.
396 241 Mg CO2) miało wykorzystanie energii elektrycznej.
Dla obiektów zlokalizowanych na terenie Bytomia będących lokalnymi wytwórcami energii
oddawanej do systemów energetycznych (systemu ciepłowniczego i elektroenergetycznego) wielkość energii wnoszonej w paliwie (energii pierwotnej) oraz wielkość emisji CO2
z ww. źródeł wytwórczych, na terenie Bytomia, przedstawia tabela poniŜej.
80
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Tabela 8-3 Energia pierwotna oraz wielkość emisji CO2 w 2013 r. ze źródeł wytwórczych energii na
terenie Bytomia
Energia
w paliwie
MWh/a
702 454
Źródła wytwórcze energii
EC Miechowice - Fortum Bytom SA
Kotłownie PEC Bytom Sp.z o.o.
Emisja CO2
Mg/a
249 096
725
372
Kotłownia PPHU ENCo Sp. z o.o.
26 424
8 283
Kotłownia U&R CALOR Sp. z o.o.
23 858
6 978
OŚ "Centralna" - Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.
5 900
1 118
Instalacja do odzysku gazu wysypiskowego - Eko Energia S.C.
7 154
1 399
Budynki, wyposaŜenie/urządzenia, przemysł
Struktura zuŜycia energii końcowej w tym sektorze w Bytomiu w roku bazowym 2013,
przedstawiała się jak na wykresie poniŜszej.
Wykres 8-3 Struktura zuŜycia energii w sektorze
„Budynki, obiekty, przemysł” w Bytomiu, w 2013 r.
Wykres 8-4 Struktura emisji CO2 w sektorze
„Budynki, obiekty, przemysł” w Bytomiu, w 2013 r.
Ogółem końcowe zuŜycie energii w tym sektorze w 2013 roku, wyniosło 1 644 191 MWh.
ZuŜyciu energii jw. towarzyszyła emisja do atmosfery, w wysokości 752 290 Mg CO2, wg
podziału jak na wykresie powyŜej.
Jak pokazują powyŜsze wykresy największe zuŜycie energii końcowej w sektorze „Budynki, obiekty, przemysł” występuje w przypadku wykorzystania energii elektrycznej. Największa emisja CO2 w tym sektorze pochodzi równieŜ z energii pozyskanej z tego nośnika.
W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych w roku bazowym 2013 zuŜyto łącznie
875 699 MWh energii końcowej i wygenerowano do atmosfery łącznie 339 412 Mg CO2.
Procentowe udziały w powyŜszym poszczególnych nośników energii, przedstawiono na
wykresach poniŜej.
81
EE
Wykres 8-5 Udział poszczególnych nośników
energii w końcowym zuŜyciu energii, w zabudowie mieszkaniowej
wielorodzinnej w Bytomiu. Stan na
2013 r.
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 8-6 Struktura emisji CO2 w zabudowie
mieszkaniowej
wielorodzinnej
w Bytomiu, w 2013 r.
Budynki mieszkalne indywidualne
W budynkach mieszkalnych indywidualnych w ciągu roku 2013 zuŜyto łącznie
109 722 MWh energii i wygenerowano do atmosfery łącznie 41 646 Mg CO2.
Procentowe udziały w powyŜszym poszczególnych nośników energii, przedstawiono na
wykresach poniŜej.
Wykres 8-7 Udział poszczególnych nośników energii
w końcowym zuŜyciu energii, w zabudowie mieszkaniowej indywidualnej
w Bytomiu. Stan na 2013 r.
Wykres 8-8 Struktura emisji CO2 w zabudowie
mieszkaniowej
indywidualnej
Budynki i obiekty uŜyteczności publicznej
W budynkach uŜyteczności publicznej w ciągu roku 2013 zuŜyto łącznie 176 GWh energii
i wygenerowano do atmosfery łącznie 78 714 Mg CO2.
Procentowe udziały w powyŜszym poszczególnych nośników energii dla budynków bezpośrednio podległych gminie i pozostałych, przedstawiają poniŜsze wykresy.
82
EE
Wykres 8-9 Struktura końcowego zuŜycia energii
w obiektach uŜyteczności publicznej w Bytomiu, w 2013 r.
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 8-10 Struktura emisji CO2 w obiektach
uŜyteczności publicznej w Bytomiu, w 2013 r.
Budynki i obiekty usług komercyjnych i przemysłu
W budynkach i obiektach usług komercyjnych i przemysłu w ciągu roku 2013 zuŜyto łącznie ok. 478 GWh energii i wygenerowano do atmosfery 288 224 Mg CO2.
Procentowe udziały w powyŜszym poszczególnych nośników energii przedstawiają poniŜsze wykresy.
Wykres 8-11 Struktura końcowego zuŜycia energii w budynkach i obiektach usług
komercyjnych i przemysłu w Bytomiu, w 2013 r.
Wykres 8-12 Struktura emisji CO2 w budynkach
i obiektach usług komercyjnych i przemysłu
Gminne oświetlenie publiczne
Na potrzeby oświetlenia ulicznego funkcjonującego na terenie miasta Bytom w 2013 r. zakupiono 5,3 GWh energii elektrycznej, co odpowiada wygenerowaniu do atmosfery łącznie
około 4 294 Mg CO2.
83
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Transport
Wyliczono, Ŝe na potrzeby ruchu środków transportu na obszarze Bytomia zuŜyto
331 GWh energii w zastosowanych paliwach, co spowodowało wyemitowanie do atmosfery łącznie około 92 935 Mg CO2. W poniŜszej tabeli przedstawiono dane dot. zuŜycia
energii oraz emisji CO2 w poszczególnych sektorach transportu.
Tabela 8-4 ZuŜycie energii oraz emisja CO2 w środkach transportu w Bytomiu
Wyszczególnienie
Transport jednostek usług publicznych
Transport publiczny (autobusy + tramwaje)
Transport kolejowy
MWh
Mg CO2
514
134,6
28 865
14 108,9
8 679
5 042,6
292 945
73 648,4
331 003
RAZEM
92 934,8
Procentowe udziały w powyŜszym w poszczególnych sektorach transportu przedstawiają
poniŜsze wykresy.
Wykres 8-13 Struktura zuŜycia energii w poszczególnych sektorach transportu
Wykres 8-14 Struktura emisji CO2 w poszczególnych sektorach transportu
Jak wynika z przedstawionych powyŜej wyników analiz największe zuŜycie energii w paliwie (88,5%) przypada na transport indywidualny, co wiąŜe się takŜe z największą emisją
CO2 do atmosfery (prawie 80% łącznej emisji). Drugi z kolei pod względem emisyjności
84
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
jest transport publiczny (komunikacja autobusowa oraz tramwajowa), na który przypada
15% łącznej emisji CO2 ze środków transportu w mieście.
Gospodarka odpadami i wodno-ściekowa
Łączne zuŜycie energii przez istniejące na terenie miasta Bytomia oczyszczalnie ścieków
(OŚ „Centralna”, OŚ „Miechowice”, OŚ „Bobrek”) oraz składowisko odpadów komunalnych, dokładniej opisane w rozdziale 4.6, wyniosło w 2013 r. 10 158 MWh. Emisja CO2
wynikająca ze wspomnianego poziomu zuŜycia energii jest równa 6 535 Mg CO2.
Dokładny podział zuŜycia energii z poszczególnych paliw oraz wielkości emisji CO2 w sektorach gospodarki odpadowej i wodno-ściekowej został przedstawiony w tabelach 8-1 i 82.
W poniŜszej tabeli przedstawiono poziom zuŜycia energii oraz emisji CO2 w podziale na
wielkości wynikające z funkcjonowania zakładów naleŜących do analizowanego sektora
oraz osobno dla źródeł wytwórczych pracujących na terenie zakładów.
Tabela 8-5Końcowe zuŜycie energii oraz emisja CO2 w sektorach gospodarki odpadowej i wodnościekowej
Końcowe zuŜycie energii [MWh]
Kategoria
Gospodarka
odpadowa
Gospodarka
wodno-ściekowa
Emisja CO2 [Mg CO2]
zw. z funkcjonowaniem zakładów
ze źródeł
wytwórczych
zw. z funkcjonowaniem zakładów
ze źródeł
wytwórczych
211
7 154
171
1 399
9 947
5 900
6 364
1 118
PowyŜsze dane przedstawiono graficznie na wykresach poniŜej.
Tabela 8-6 Końcowe zuŜycie energii w sektorze gospodarki odpadami i wodno-ściekowej
Tabela 8-7 Emisja CO2 w sektorze gospodarki odpadami i wodno-ściekowej
85
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
9. Analiza potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych
Przedstawiona we wcześniejszych rozdziałach ocena stanu istniejącego sektorów oraz
wyniki przeprowadzonej ankietyzacji podmiotów, w odniesieniu do kierunków działań interwencyjnych w PGN, pozwoliły na określenie listy projektów, których realizacja przyczyni
się do osiągnięcia załoŜonych celów strategicznych, jak równieŜ da moŜliwość określenia
celów ilościowych PGN.
9.1. Identyfikacja moŜliwych do wdroŜenia przedsięwzięć
Na podstawie zadeklarowanych przez interesariuszy w ankietach projektów preferowanych działań oraz na podstawie analizy moŜliwych kierunków interwencji określono listę
projektów do realizacji do roku 2020. PoniŜsze dane stanowią wstępny szacunek kosztów
ich realizacji wraz z potencjalnym efektem ekologicznym, które zostaną uszczegółowione
na etapie opracowania audytów energetycznych i dokumentacji projektowej.
Listę w postaci kart projektów z krótką charakterystyką zaprezentowano poniŜej.
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Podmiot odpowiedzialny za realizację
Finansowanie
Korzyści społeczne
i finansowe
1
Termomodernizacja komunalnych budynków mieszkalnych w Bytomiu,
w tym zmiana źródła zasilania w ciepło
Zwiększenie efektywności wykorzystywania i wytwarzania energii w obiektach na terenie miasta
Projekt obejmuje termomodernizację komunalnych budynków mieszkalnych oraz wymianę
oświetlenia na energooszczędne. Dodatkowo istnieje takŜe moŜliwość zmiany dotychczasowego źródła zasilania w ciepło z preferencją w kierunku systemu ciepłowniczego.
Koszt projektu:
Efekt ekologiczny projektu:
37 442 000 PLN
6 534 Mg CO2
Miasto Bytom
BudŜet Miasta Bytom + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynkach. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie obiektów, obniŜenie kosztów ogrzewania, zmniejszenie zuŜycia energii (paliwa), obniŜenie
emisji CO2.
86
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
2
Termomodernizacja budynków wspólnot mieszkaniowych ZBM,
Projekt obejmuje budynki 19 wspólnot mieszkaniowych zlokalizowanych przy ul. Dworcowej, ul.
Jagiellońskiej, ul. Moniuszki, ul. Powstańców Warszawskich i pl. T. Kościuszki. Budynki obejmują 190 lokali mieszkalnych z 308 mieszkańcami i 100 lokali uŜytkowych o powierzchni uŜytkowej 24 772 m kw., których roczne zapotrzebowanie energetyczne przed termomodernizacją
wynosi ok. 25 000 GJ. Po termomodernizacji zapotrzebowanie na energię zmniejszy się od 25%
do 35 %, czyli od 6250 do 8750 GJ/rok.
Koszt projektu:
12 000 000 PLN
4 484 Mg CO2
Wspólnoty mieszkaniowe
Środki prywatne + budŜet Miasta Bytom + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynkach. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie obiektów, obniŜenie kosztów ogrzewania, zmniejszenie zuŜycia energii (paliwa), obniŜenie
emisji CO2.
3
Termomodernizacja budynków spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych,
Projekt moŜe obejmować termomodernizację budynków mieszkalnych oraz wymianę oświetlenia na energooszczędne w ww. budynkach. Dodatkowo istnieje takŜe moŜliwość zmiany dotychczasowego źródła zasilania w ciepło z preferencją w kierunku systemu ciepłowniczego,
montaŜ kolektorów słonecznych
Koszt projektu:
18 300 000 PLN
10 551 Mg CO2
Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe
Środki prywatne + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynkach. Ograniczenie wydatków mieszkańców na utrzymanie obiektów, zmniejszenie zuŜycia energii (paliwa), obniŜenie emisji CO2.
4
Zmiana źródła zasilania w ciepło budynków indywidualnych i ich termomodernizacja
Projekt obejmuje termomodernizację budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej i/lub
zmianę dotychczasowego źródła zasilania w ciepło z preferencją w kierunku systemu gazowniczego
Koszt projektu:
3 135 000 PLN
476 Mg CO2
Osoby fizyczne
Środki prywatne + budŜet Miasta Bytom + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynkach. Ograniczenie wydatków mieszkańców na utrzymanie obiektów, zmniejszenie zuŜycia energii (paliwa), obniŜenie emisji CO2.
87
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
5
Termomodernizacja placówek oświatowych w PPP - 17 placówek
oraz utrzymanie w okresie 15 lat
obiekty: SP 21, SP 23, SP 28, SP 33, SP 42, SP 43, SP 44, SP 45, SP 46, SP 51, SP 54,
G 8, ZSO 3, ZSO 5, ZSO 11, ZSTiO, ZSS 6
Racjonalne zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych na terenie
miasta
Projekt obejmuje ocieplenie przegród zewnętrznych, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej,
regulację instalacji c.o., montaŜ zaworów termostatycznych, remont oświetlenia, wdroŜenie
systemu zarządzania ciepłem i oświetleniem oraz modernizację węzłów w SP 21, SP 43, ZSO
11, wymianę wymiennika w SP 54 oraz modernizację kotłowni gazowej w SP 42 i SP 46.
Koszt projektu:
28 413 000 PLN
2 143 Mg CO2
Miasto Bytom
BudŜet Miasta Bytom + realizacja w ramach umowy PPP
Poprawa komfortu cieplnego w obiektach. ObniŜenie zapotrzebowania na ciepło i energię elektryczną w 17 obiektach szkolnych. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie obiektów.
6
Termomodernizacja IV Liceum Ogólnokształcącego
Projekt obejmuje kontynuację termomodernizacji w zakresie:
-docieplenie dachu,
-wymiana i remont stolarki okiennej i drzwiowej.
Koszt projektu:
527 tys. PLN
39 Mg CO2
Miasto Bytom
Poprawa komfortu cieplnego w budynku. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie
obiektu.
7
Państwowe Szkoły Budownictwa - modernizacja dachu
Kontynuacja modernizacji dachu
Koszt projektu:
300 000 PLN
23 Mg CO2
Miasto Bytom
BudŜet Miasta Bytom
Zwiększenie energooszczędności budynku
88
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
8
Termomodernizacja placówki Opiekuńczo – Wychowawczej „Szansa dla Dziecka”
w Stolarzowicach
miasta
Projekt obejmuje wykonanie ocieplenia ścian zewnętrznych, wymianę instalacji c.o., instalacji
kolektorów słonecznych
Koszt projektu:
700 000 PLN
16 Mg CO2
Miasto Bytom
Poprawa komfortu cieplnego w budynku, ograniczenie zuŜycia energii z paliw kopalnych, obniŜenie emisji CO2. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie obiektu
9
Termomodernizacja obiektów OSiR:
– Stadion "Szombierki",
- Hala Sportowa ul. Kosynierów,
- Hala Sportowa ul. Strzelców Bytomskich 131
miasta
Kompleksowa modernizacja budynku socjalnego Stadionu Szombierki oraz kotłowni węglowej
z uwzględnieniem zabudowy instalacji opartej na wykorzystaniu zgazowania drewna.
Kompleksowa modernizacja dwóch pozostałych hal, zabudowa kolektorów słonecznych na Hali
przy ul. Kosynierów
Koszt projektu:
3 600 000 PLN
287 Mg CO2
Miasto Bytom
OSiR
10
Rewitalizacja terenów po byłej KWK Rozbark uwzględniająca działania związane z wykorzystaniem rozwiązań o wysokiej efektywności energetycznej
(przeniesienie Centrum Sztuki Współczesnej "Kronika" i utworzenie Ośrodka Rozwoju
Aktywności w zrewitalizowanym budynku stacji trafo)
miasta
Adaptacja budynku stacji trafo, w tym ocieplenie ścian zewnętrznych i dachu, zabudowa kolektorów słonecznych, przyłączenie obiektu do sieci ciepłowniczej
Koszt projektu:
20 160 000 PLN
-
Parametry
projektu
Podmiot odpowieMiasto Bytom
dzialny za realizację
Finansowanie
Korzyści społeczne Poprawa komfortu cieplnego w budynku. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie
i finansowe
obiektu
Uwaga: ostateczny koszt i określenie efektu energetycznego po opracowaniu projektu i przeprowadzeniu audytu energetycznego
89
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Nr projektu
11
Tytuł projektu
Kontynuacja termomodernizacji placówek oświatowych na terenie miasta
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
Koszt projektu:
30 000 000 PLN
2 200 Mg CO2
projektu
Podmiot odpowieMiasto Bytom
dzialny za realizację
Finansowanie
Korzyści społeczne Poprawa komfortu cieplnego w budynku, ograniczenie zuŜycia energii z paliw kopalnych, obnii finansowe
Ŝenie emisji CO2. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie obiektu
Uwaga: ostateczny koszt i określenie efektu energetycznego po wytypowaniu kolejnych obiektów i przeprowadzeniu
audytu energetycznego
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
12
Termomodernizacja obiektów Szpitala nr 1 - Al. Legionów
miasta
Projekt obejmuje odpowiednio dla budynków:
- głównego - ocieplenia stropodachu, modernizację instalacji c.o., montaŜ kolektorów słonecznych,
- administracji - ocieplenie ścian zewnętrznych (poziom piwnic) i stropodachu oraz modernizację
instalacji c.o.
Koszt projektu:
2 300 000 PLN
44 Mg CO2
Miasto Bytom
13
Termomodernizacja budynków Szpitala nr 1 - ul. śeromskiego
miasta
Kompleksowe uzupełnienie działań termomodernizacyjnych dla wszystkich obiektów (9 obiektów), wymiana instalacji c.o. , montaŜ kolektorów słonecznych na 3 obiektach, wykonanie instalacji c.o. dla 1 obiektu
Koszt projektu:
7 115 000 PLN
214 Mg CO2
Miasto Bytom
90
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
14
Modernizacja gospodarki cieplnej budynków Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego
nr 4 - etap III
miasta
Zaprojektowanie i wykonanie kompleksowej termomodernizacji wraz z myciem elewacji oraz
remontem dachu zabytkowego budynku A3 Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4,
wyposaŜenie budynku w system wentylacji mechanicznej naw/wyw. ogólnej z rekuperacyjnym
odzyskiem ciepła jawnego o sprawności temperaturowej odzysku ciepła min. 50% (wg Osi),
montaŜ pompy ciepła (ankieta)
Koszt projektu:
20 000 000 PLN
317 Mg CO2
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 4
SPZOZ + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
15
Termomodernizacja budynku Wydziału Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu
Medycznego w Katowicach zlokalizowanego przy ul. Piekarskiej 18 w Bytomiu
miasta
Termomodernizacja budynku przy ul. Piekarskiej 18 będzie polegać na:
- wymianie istniejącej stolarki okiennej na okna drewniane niskoemisyjne,
- wymianie instalacji centralnego ogrzewania z zabudową zaworów termostatycznych,
- zabudowie instalacji solarnej w celu zmiany sposobu podgrzewania c.w.u.,
- dociepleniu stropu i stropodachu ostatniej kondygnacji budynku,
- dociepleniu tylnej ściany budynku oraz czyszczenie elewacji frontowej,
- modernizacji istniejącej kotłowni (automatyka w powiązaniu z instalacją solarną, orurowania do
c.w.u.),
- wykonanie wentylacji mechanicznej nawiewno – wywiewnej dla wybranych pomieszczeń.
Koszt projektu:
2 800 000 PLN
126 Mg CO2
ŚUM w Katowicach
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
16
Termomodernizacja budynku Prokuratury Rejonowej w Bytomiu
Przeprowadzenie termomodernizacji obejmującej wymianę okien i docieplenie elewacji podwórkowej po wykonaniu audytu energetycznego
Koszt projektu:
1 000 000 PLN
25 Mg CO2
Skarb Państwa
BudŜet centralny + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynku. Ograniczenie wydatków budŜetowych na utrzymanie
obiektu
91
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
17
Modernizacja Aresztu Śledczego w Bytomiu
Projekt obejmuje przeprowadzenie termomodernizacji budynku w zakresie ocieplenia stropodachu i wymiany stolarki oraz modernizację instalacji c.o. Realizacja niniejszego projektu ma na
celu zmniejszenie energochłonności budynku.
Koszt projektu:
1 500 000 PLN
103 Mg CO2
Skarb Państwa
BudŜet centralny + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynku. Ograniczenie wydatków budŜetu centralnego na
utrzymanie obiektu.
18
Termomodernizacja budynku Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu
Projekt obejmuje ocieplenie ścian zewnętrznych i stropodachu
Koszt projektu:
2 200 000 PLN
118 Mg CO2
Urząd Marszałkowski Woj. Śląskiego
BudŜet samorządu wojewódzkiego + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Poprawa komfortu cieplnego w budynku. Ograniczenie wydatków budŜetu centralnego na
utrzymanie obiektu.
19
Modernizacja gospodarki cieplnej dla gmin: Bytom i Radzionków - 2015 - 2020
Modernizacja systemu ciepłowniczego PEC Bytom
Realizacja projektu obejmuje przebudowę sieci ciepłowniczej na długości około 18,5 km, w tym
w Bytomiu - ok. 17 km oraz budowę 213 nowoczesnych indywidualnych węzłów cieplnych,
w tym w Bytomiu - 197
Koszt projektu:
69 000 000 PLN
4 400 Mg CO2
PEC Bytom
Środki PEC Bytom + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020 + kredyt komercyjny
Ograniczenie strat na dystrybucji ciepła co przełoŜy się na ograniczenia zapotrzebowania ciepła
w źródle i w konsekwencji ograniczenie poziomu emisji CO2.
92
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
20
WdraŜanie programu ograniczania niskiej emisji przez PEC Bytom - uciepłownienie
zabudowy wielorodzinnej
ZrównowaŜone zarządzanie infrastrukturą miasta ukierunkowane na niskoemisyjny rozwój
Program przyłączenia do systemu ciepłowniczego budynków wielorodzinnych dla 7 wytypowanych obszarów:
1. ul. Pułaskiego, Wrocławskiej, Generała Niedźwiadka - Okulickiego, Przemysłowej, Robotniczej, Kazimierza Wielkiego, Siemiradzkiego, Olejniczaka,
2. ul. Jainty, Rynek, Podgórna, Piłsudskiego, Murarska, Webera, Gliwicka, Pl. Kościuszki, Pl. Grunwaldzki,
3. rejon Placu Wolskiego ulice: Dworcowa, Moniuszki, Powstańców Warszawskich, Jagiellońska, K. Miarki,
4. rejon dzielnicy Bobrek-Karb – w obrębie ulic: Konstytucji, Karlika, ks. J. Popiełuszki,
Wrocławska,
5. dzielnica Bobrek,
6. rejon dzielnicy Stroszek – w obrębie ul. Tysiąclecia, Okólna, Myśliwska, Narutowicza,
Marszałka Rydza Śmigłego,
7. ul. Tuwima, Schenka, Smółki, Chorzowska, Prokopa, Głowackiego.
Koszt projektu:
10 700 000 PLN
2 100 Mg CO2
PEC Bytom
Finansowanie
Środki PEC Bytom + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
ObniŜenie poziomu zuŜycia energii z paliw kopalnych, ograniczenie emisji zanieczyszczeń
i finansowe
gazowych i pyłowych do powietrza, poprawa jakości powietrza, ograniczenie emisji CO2.
Uwaga: ostateczny koszt i określenie efektu energetycznego po uszczegółowieniu pełnego zakresu projektu
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
21
Modernizacja ciepłowni naleŜącej do U&R CALOR
Zarządzanie infrastrukturą miasta ukierunkowane na niskoemisyjny rozwój
Modernizacja ciepłowni przy ul. Siemianowickiej w zakresie:
- instalacji odpylania kotłów rusztowych WR-10 i WR2,5 dla dostosowania do standardów emisyjnych po roku 2016,
- modernizacja kotła WR-10 w zakresie montaŜu układów regulacji napędów wentylatorów ciągu
i podmuchu, pompy sieciowej przez budowę falowników
Koszt projektu:
500 000 PLN
406 Mg CO2
U&R CALOR
Środki U&R CALOR + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Modernizacja źródła będzie pozytywnie oddziaływać na środowisko naturalne poprzez znaczące ograniczenie emitowanych zanieczyszczeń pyłowych oraz poprawa sprawności źródła
i ograniczenie zuŜycia energii elektrycznej wymaganej dla eksploatacji instalacji.
22
Modernizacja sieci ciepłowniczej U&R CALOR
Projekt obejmuje:
- przebudowę sieci kanałowej na sieć ciepłowniczą w technologii preizolowanej lub wymianę
izolacji,
- modernizację węzłów cieplnych w zakresie automatyki sterowania niskich parametrów,
- budowa systemu zdalnego odczytu liczników ciepła u odbiorców
Koszt projektu:
500 000 PLN
1 026 Mg CO2
93
EE
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
U&R CALOR
Zwiększenie efektywności przesyłu ciepła, co bezpośrednio wpływa na obniŜenie jego zapotrzebowania w źródle.
23
Rozbudowa sieci ciepłowniczej U&R CALOR
Projekt obejmuje rozbudowę sieci ciepłowniczej przy ul. Siemianowickiej i przyłączenie nowych
odbiorców - moc zamówiona 2 MW
Koszt projektu:
2 000 000 PLN
U&R CALOR
Zmiana sposobu zaopatrywania budynków w ciepło na system ciepłowniczy pozwoli na poprawę efektywności wykorzystania oraz zwiększa ochronę środowiska w kontekście obniŜania
poziomu zanieczyszczeń w powietrzu.
24
Modernizacja oświetlenia ulicznego w Bytomiu
miasta
ZrównowaŜone zarządzanie infrastrukturą miasta ukierunkowane na niskoemisyjny rozwój
Projekt obejmuje modernizację oświetlenia ulicznego na terenie Bytomia. Projekt winien być
realizowany we współpracy z Tauron Dystrybucja.
Koszt projektu:
3 000 000 PLN
215 Mg CO2
Miasto Bytom
Zwiększenie efektywności energetycznej punktów świetlnych oraz zmniejszenie opłat za energię elektryczną.
25
Modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej
Koszt projektu:
b.d.
578 Mg CO2
Tauron Dystrybucja S.A.
Środki Tauron Dystrybucja S.A. + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Zwiększenie efektywności energetycznej -obniŜenie strat sieciowych
94
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
26
Budowa węzła przesiadkowego na placu Wolskiego w Bytomiu wraz z przystosowaniem
układu komunikacyjnego
Projekt jest przedsięwzięciem zintegrowanym z pozostałymi projektami miast Podregionu Bytomskiego i Subregionu Centralnego dotyczącymi budowy węzłów przesiadkowych (sieć zintegrowanych centrów przesiadkowych na terenie Subregionu Centralnego). Łącznie do roku 2023
w Subregionie Centralnym mają powstać 53 obiekty tego typu. Docelowo centra przesiadkowe
stanowić będą element kompleksowych działań obejmujących szeroki wachlarz działań
inwestycyjnych zapewniających, Ŝe transport zbiorowy będzie częściej wybierany niŜ samochód
jako podstawowy środek przemieszczania się w obrębie aglomeracji.
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
Celem projektu jest budowa zintegrowanego centrum przesiadkowego zlokalizowanego na
placu Wolskiego. Zakres projektu obejmować będzie:
1. parking dla pojazdów osobowych,
2. postój taxi,
3. stanowiska dla komunikacji prywatnej,
4. stanowiska dla BUS,
5. stanowiska obsługi BUS,
6. stanowiska dla komunikacji międzynarodowej,
Projekt przewiduje równieŜ budowę dróg dojazdowych wraz z budową wiaduktu w celu
połączenia węzła z Bytomską Centralną Trasą Północ-Południe, będącą nowym ciągiem drogi
wojewódzkiej (projekt planowany do realizacji w ramach RPO WSL 2014-2020).
Koszt projektu:
90 000 000 PLN
736 Mg CO2
Miasto Bytom
(Miejski Zarząd Dróg i Mostów)
Ograniczenie ruchu kołowego pojazdów osobowych w skutek uruchomienia nowoczesnego
centrum przesiadkowego pozwoli na obniŜenie zuŜycia paliwa oraz ograniczenie emisji spalin.
27
Budowa Bytomskiej Centralnej Trasy Północ – Południe w Bytomiu
(BCT N-S tzw. BeCeTki)
Przedmiotem projektu jest budowa nowego ciągu drogi wojewódzkiej na terenie Bytomia. Droga
będzie stanowić połączenie istniejących dwóch głównych dróg krajowych znajdujących się w
Bytomiu: od strony północnej DK-11 (ul. Strzelców Bytomskich w kierunku Tarnowskich Gór); a
od strony południowej DK-79 (ul. Chorzowska w kierunku Chorzowa i Katowic oraz Świętochłowic (Drogowej Trasy Średnicowej)) poprzez drogę powiatową i drogę wojewódzką nr 925. Zakres inwestycji obejmuje budowę drogi na odcinku od ul. Strzelców Bytomskich do ul. Łagiewnickiej o długości 6,7 km. Projekt pozwoli na zwiększenie mobilności regionalnej, poprawę przepustowości głównych szlaków drogowych regionu oraz wzrost dostępności komunikacyjnej
województwa śląskiego, w tym równieŜ włączenie Podregionu Bytomskiego w aglomeracyjny
system dróg kluczowych.
Koszt projektu:
297 500 000 PLN
368 Mg CO2
Miasto Bytom
(Miejski Zarząd Dróg i Mostów)
95
EE
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Zwiększenie efektywności transportu w skutek połączenia układu drogowego miasta z drogami
krajowymi. Projekt przyczyni się do rozwoju zintegrowanego transportu miejskiego, poprawy
mobilności regionalnej, płynności ruchu miejskiego.
- przyspieszenie przejazdu relacji tranzytowych,
- poprawa bezpieczeństwa i warunków ruchu oraz dostępności centrum miasta,
- wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru śródmieścia,
- zaktywizowanie terenów poprzemysłowych przeznaczonych pod inwestycje, m. in. poprzez
połączenie nowego przebiegu DK 79 z ul. Wrocławską (DK 94), Strzelców Bytomskich (DK 11) i
dalej ulicą Strzelców Bytomskich do węzła z autostradą A1.
28
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji
Śląsko – Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego - Rozbudowa linii tramwajowej wsch. – zach., Miechowice-Centrum
Projekt obejmuje zadania rozwojowe, polegające na budowie nowych odcinków linii tramwajowych na terenie miast Sosnowiec, Katowice i Bytom. W ramach projektu dla miasta Bytom
przewiduje się budowę linii tramwajowej do osiedla Miechowice w Bytomiu. Budowa torowiska
tramwajowego łącznej dł. ok. 9,3 km toru pojedynczego.
Koszt projektu:
80 000 000 PLN
74 Mg CO2
Tramwaje Śląskie S.A.
Tramwaje Śląskie S.A. + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Ograniczenie ruchu kołowego pojazdów osobowych w skutek rozbudowy linii tramwajowej, co
pozwoli na obniŜenie zuŜycia paliwa i ograniczenie emisji spalin.
29
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji
Śląsko-Zagłębiowskiej wraz zakupem taboru tramwajowego - modernizacja infrastruktury torowo-sieciowej na terenie Bytomia
Projekt składa się z następujących zadań inwestycyjnych (przewidzianych na terenie miasta
Bytom):
-Modernizacja infrastruktury torowo-sieciowej na linii nr 5 na terenie miast Zabrze i Bytom.
Modernizacja torowisk tramwajowych o łącznej dł. ok. 5,8 km.
- Modernizacja infrastruktury torowo-sieciowej na linii nr 19 na terenie miast Bytom i Chorzów
wraz z zakupem pojazdu sieciowego pogotowia technicznego. Modernizacja torowisk tramwajowych o łącznej dł. ok. 20,7 km.
- Modernizacja infrastruktury torowo-sieciowej na liniach nr 1 i 9 na terenie miast Zabrze, Ruda
Śląska i Bytom. Modernizacja torowisk tramwajowych o łącznej dł. ok. 11,1 km.
Koszt projektu:
694 470 000 PLN
96 Mg CO2
Tramwaje Śląskie S.A. + EFRR w ramach RPO WSL 2014-2020
Ograniczenie ruchu kołowego pojazdów osobowych w skutek rozbudowy linii tramwajowej, co
pozwoli na obniŜenie zuŜycia paliwa i ograniczenie emisji spalin.
96
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
30
Rewitalizacja nieruchomości w Śródmieściu Bytomia wraz z utworzeniem nowych przestrzeni publicznych
Zagospodarowanie przestrzeni miejskich w tym:
- przebudowa i remonty istniejącej substancji mieszkaniowej połoŜonej w obiektach posiadających walory architektoniczne - planuje się objąć rewitalizacją około 50 obiektów, których po2
wierzchnia uŜytkowa zasobów mieszkaniowych wynosić będzie około 30 000 m ;
- porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez odpowiednie zagospodarowanie pustych przestrzeni w harmonii z otoczeniem;
- rewitalizacja ciągów pieszych i drogowych, w tym remont torowiska tramwajowego.
Koszt projektu:
42 813 000 PLN
430 Mg CO2
Miasto Bytom
Finansowanie
Korzyści społeczne Wzrost jakości Ŝycia mieszkańców poprzez podniesienie estetyki miasta. Ograniczenie uŜycia
i finansowe
energii i emisji CO2.
Uwaga: ostateczny koszt i określenie efektu energetycznego po dopracowaniu zakresu projektu i przeprowadzeniu audytów energetycznych budynków wytypowanych do przeprowadzenia działań rewitalizacyjnych
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
31
Promowanie gospodarki niskoemisyjnej
Wprowadzenie racjonalnych wzorców konsumpcji energii i jej nośników
miasta
Projekt ma na celu realizację przez samorząd projektów miękkich w celu stymulowania rozwoju
gospodarczego uwzględniającego parametry gospodarki niskoemisyjnej.
Koszt projektu:
Łącznie dla projektów 31-34
100 000 PLN
423 Mg CO2
Miasto Bytom
Wzrost świadomości mieszkańców w kontekście efektywnego wykorzystywania energii oraz
aktywne działania władz samorządowych jako gospodarza miasta pozwolą na efektywne gospodarowanie budŜetem w kontekście działań związanych z energetyką i ochroną środowiska.
32
Planowanie energetyczne
miasta
Projekt ma na celu koordynację podejmowanych w gminie działań będących bezpośrednio
związanych z wytwarzaniem i zuŜyciem energii.
Koszt projektu:
200 000 PLN
423 Mg CO2
Miasto Bytom
97
EE
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
Nr projektu
Tytuł projektu
Zgodność z celem
strategicznym PGN
Opis projektu
Parametry
projektu
Finansowanie
i finansowe
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
33
Zamówienia publiczne uwzględniające wymaganie spełniania warunku gospodarki niskoemisyjnej
miasta
Projekt ma na celu realizację przez samorząd zamówień publicznych z uwzględnieniem w kryteriach wyboru oferty, parametru niskoemisyjności.
Koszt projektu:
50 000 PLN
423 Mg CO2
Miasto Bytom
34
Zarządzanie zuŜyciem i zakupem energii w budynkach uŜyteczności publicznej
miasta
Projekt obejmuje Zarządzanie zuŜyciem i zakupem energii w budynkach uŜyteczności publicznej, w tym zakup energii w układzie rynkowym (w formie przetargu). Zakup energii dotyczy
zarówno energii elektrycznej jak i ciepła i gazu sieciowego (jeśli są ku temu moŜliwości formalne
i techniczne).
Koszt projektu:
50 000 PLN
423 Mg CO2
Miasto Bytom
Aktywne działania władz samorządowych jako gospodarza miasta pozwolą na efektywne gospodarowanie budŜetem w kontekście działań związanych z energetyką i ochroną środowiska.
35
Modernizacja oczyszczalni ścieków "Centralna"
1. zmiana systemu napowietrzania reaktorów biologicznych - napowietrzanie ścieków na dnie
komory,
2. uporządkowanie gospodarki osadowej: instalacja hydrolizy termicznej osadu, stacja przyjmowania osadu, dodatkowy ZKF
Koszt projektu:
50 307 000 PLN
1 380 Mg CO2
Miasto Bytom
Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne
Ograniczenie energii elektrycznej wykorzystywanej w procesach technologicznych i w konsekwencji ograniczenie emisji i kosztów operacyjnych funkcjonowania oczyszczalni.
98
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
9.2. Preferencje interesariuszy Planu gospodarki niskoemisyjnej
Plan gospodarki niskoemisyjnej w swoich załoŜeniach ma za zadanie zaplanowanie i uporządkowanie działań słuŜących rozwojowi lokalnemu i poprawie warunków Ŝycia mieszańców danej Gminy. Spełnia równieŜ funkcję dokumentu koordynującego działania róŜnych
podmiotów i gminy poprzez zgrupowanie i wymianę informacji na temat planowanych działań. Istotnym parametrem zadań planowanych do realizacji w okresie planowania objętym
PGN jest ich kształt techniczny i zakres, które przekładają się na późniejsze warunki finansowe realizacji inwestycji i eksploatacji obiektów. W procesie formułowania poszczególnych projektów uwzględnione zostały preferencje poszczególnych interesariuszy projektu oraz działania planowane przez Miasto. Lista projektów przedstawiona w poprzednim
rozdziale powstała w oparciu o zgłoszenia potencjalnych interesariuszy PGN, które zgromadzono na etapie pozyskiwania danych wejściowych (m.in. w ankietach). W poniŜszej
tabeli przedstawiono syntetycznie projekty uwzględnione w PGN wraz z informacją, kto
dany projekt zgłosił i w jakiej formule i/oraz z jakim dokumentem dany projekt jest powiązany. Ta ostatnia funkcja ma szczególne znaczenie z uwagi na konieczność zapewnienia
spójności dokumentów planowania w aspekcie okresu programowania środków preferencyjnego finansowania UE na lata 2014-2020.
Tabela 9-1. Zestawienie interesariuszy projektów
Nr
projektu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Wyszczególnienie
Termomodernizacja komunalnych budynków
mieszkalnych w Bytomiu (Bytomskie Mieszkania),
w tym zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja budynków wspólnot mieszkaniowych ZBM, w tym zmiana źródła zasilania w
ciepło
Termomodernizacja budynków spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych w tym zmiana źródła zasilania w ciepło
Termomodernizacja budynków indywidualnych +
zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja placówek oświatowych w PPP
- 17 placówek + utrzymanie w okresie 15 lat
obiekty: SP 21, SP 23, SP 28, SP 33, SP 42, SP
43, SP44, SP 45, SP 46, SP 51, SP 54, G 8, ZSO
3, ZSO 5, ZSO 11, ZSTiO, ZSS 6
Państwowe Szkoły Budownictwa - modernizacja
dachu
Termomodernizacja placówki OpiekuńczoWychowawczej „Szansa dla Dziecka” w Stolarzowicach
Termomodernizacja obiektów OSiR
– Stadion "Szombierki",
- Hala Sportowa ul. Kosynierów,
- Hala Sportowa ul. Strzelców Byt. 131
Jednostka
zgłaszająca
Rodzaj zgłoszenia
Miasto Bytom
(Bytomskie Mieszkania)
Konsultacje z Urzędem Miasta;
Bytomskie Mieszkania - ankieta
ZBM - Wspólnoty
mieszkaniowe
Konsultacje z Urzędem Miasta
Spółdzielnie i wspólnoty
mieszkaniowe
Ankiety
Osoby fizyczne
Ankiety
Miasto Bytom
WPF 2015 - 2020
Miasto Bytom
WPF 2015 – 2020;
Miasto Bytom
WPF 2015 - 2020
Miasto Bytom
Miasto Bytom
OSIR
Konsultacje z Urzędem Miasta; ZIT
99
EE
Nr
projektu
10
11
12
13
14
Wyszczególnienie
Rewitalizacja terenów po byłej KWK Rozbark
uwzględniająca działania związane z wykorzystaniem rozwiązań o wysokiej efektywności energetycznej (przeniesienie Centrum Sztuki Współczesnej "Kronika" i utworzenie Ośrodka Rozwoju Aktywności w zrewitalizowanym budynku stacji trafo)
Kontynuacja termomodernizacji placówek oświatowych
Termomodernizacja obiektów Szpitala Specjalistycznego nr 1 - Al. Legionów
Termomodernizacja obiektów Szpitala Specjalistycznego nr 1 - ul. śeromskiego
Modernizacja gospodarki cieplnej budynków Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 – etap
III
energoekspert
Jednostka
zgłaszająca
Rodzaj zgłoszenia
Miasto Bytom
W ramach programu rozwoju
miasta do roku 2020 - projekt
zgłoszony do ZIT
Miasto Bytom
Szpital Specjalistyczny
Nr 1
Szpital Specjalistyczny
Nr 1
Samodzielny Publiczny
Zakład Opieki Zdrowotnej Wojewódzki Szpital
Specjalistyczny nr 4
21
22
23
Termomodernizacja budynku Wydziału Zdrowia
Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
Śląski Uniwersytet Mew Katowicach zlokalizowanego przy ul. Piekarskiej
dyczny w Katowicach
18 w Bytomiu
Termomodernizacja budynku Prokuratury RejonoProkuratura Rejonowa w
wej w Bytomiu
Bytomiu
Modernizacja budynku Aresztu Śledczego w BytoAreszt Śledczy
miu
Termomodernizacja budynku Muzeum GórnośląMuzeum Górnośląskie
skiego w Bytomiu
Modernizacja gospodarki cieplnej dla gmin: Bytom i
Radzionków - 2015 - 2020 - modernizacja systemu
PEC Bytom
ciepłowniczego PEC Bytom
WdraŜanie programu ograniczenia niskiej emisji
przez PEC Bytom - uciepłownienie zabudowy wiePEC Bytom
lorodzinnej
U&R CALOR
U&R CALOR
U&R CALOR
24
25
Budowa węzła przesiadkowego na placu Wolskiego w Bytomiu wraz z przystosowaniem układu
komunikacyjnego
15
16
17
18
19
20
26
27
28
29
30
31
Budowa Bytomskiej Centralnej Trasy Północ –
Południe w Bytomiu (BCT N-S tzw. BeCeTki)
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji Śląsko –
Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego - Rozbudowa linii tramwajowej wsch. – zach.,
Miechowice-Centrum
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji Śląsko –
Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego - modernizacja infrastruktury torowosieciowej na terenie Bytomia
Rewitalizacja nieruchomości w Śródmieściu Bytomia wraz z utworzeniem nowych przestrzeni publicznych
sp. z o. o.
energia i ekologia
Miasto Bytom
Tauron Dystrybucja
Miasto Bytom
Miejski Zarząd Dróg
i Mostów
Ankieta
Ankieta
ankieta
Ankieta, pismo
Ankieta
Pismo
Pismo
Pismo - Plan U&R CALOR
Pismo
WPF; Konsultacje z Urzędem
Miasta
Miasto Bytom
Miejski Zarząd Dróg
i Mostów
Konsultacje z Urzędem Miasta; projekt planowany do
dofinansowania w ramach
RPO WSL 2014-2020 (projekt
kluczowy w ramach RPO
WSL 2014-2020)
Fiszka Projektu w ramach
"Strategii ZIT SC Woj. Śl. na
lata 2014-2020";
POIiŚ 2014-2020
Fiszka Projektu w ramach
"Strategii ZIT SC Woj. Śl. na
lata 2014-2020";
POIiŚ 2014-2020
Miasto Bytom
Miasto Bytom
100
EE
Nr
projektu
Wyszczególnienie
energoekspert
Jednostka
zgłaszająca
32
Miasto Bytom
33
Zamówienia publiczne uwzględniające wymaganie
spełniania warunku gospodarki niskoemisyjnej
Miasto Bytom
34
Miasto Bytom
35
sp. z o. o.
energia i ekologia
Miasto Bytom
Rodzaj zgłoszenia
Konsultacje z Urzędem Miasta; ankieta
Źródło: opracowanie własne
101
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
10. Analiza efektów ekologicznych i harmonogram realizacji
projektów
Realizacja ww. projektów w okresie 2015-2020 pozwoli na ograniczenie zuŜycia energii
i/lub emisji zanieczyszczeń gazowych wynikających ze wzrostu efektywności przetwarzania nośnika energii lub jego zmiany.
W tabeli poniŜej w syntetyczny sposób zaprezentowano harmonogram i efekty ekologiczne wynikające z realizacji poszczególnych projektów
Tabela 10-1. Zestawienie efektów ekologicznych realizacji projektów i ich efektywności energetycznej
Nr
projektu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Wyszczególnienie
Termomodernizacja komunalnych budynków mieszkalnych w Bytomiu (Bytomskie Mieszkania), w tym zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja budynków wspólnot mieszkaniowych ZBM, w tym zmiana źródła zasilania w ciepło
Termomodernizacja budynków spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot
mieszkaniowych w tym zmiana źródła zasilania w ciepło
Termomodernizacja budynków indywidualnych + zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja placówek oświatowych w PPP - 17 placówek + utrzymanie w okresie 15 lat; obiekty: SP 21, SP 23, SP 28, SP 33, SP 42, SP 43,
SP44, SP 45, SP 46, SP 51, SP 54, G 8, ZSO 3, ZSO 5, ZSO 11, ZSTiO,
ZSS 6
Państwowe Szkoły Budownictwa - modernizacja dachu
Termomodernizacja placówki Opiekuńczo-Wychowawczej „Szansa dla
Dziecka” w Stolarzowicach
Termomodernizacja obiektów OSiR: Stadion "Szombierki", Hala Sportowa
ul. Kosynierów, Hala Sportowa ul. Strzelców Byt. 131
Rewitalizacja terenów po byłej KWK Rozbark uwzględniająca działania
związane z wykorzystaniem rozwiązań o wysokiej efektywności energetycznej (przeniesienie Centrum Sztuki Współczesnej "Kronika" i utworzenie
Ośrodka Rozwoju Aktywności w zrewitalizowanym budynku stacji trafo)
Modernizacja gospodarki cieplnej budynków Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 – etap III
Termomodernizacja budynku Wydziału Zdrowia Publicznego Śląskiego
Uniwersytetu Medycznego w Katowicach zlokalizowanego przy ul. Piekarskiej 18 w Bytomiu
Modernizacja budynku Aresztu Śledczego w Bytomiu
Modernizacja gospodarki cieplnej dla gmin: Bytom i Radzionków - 2015 2020 - modernizacja systemu ciepłowniczego PEC Bytom
WdraŜanie programu ograniczania niskiej emisji przez PEC Bytom - uciepłownienie zabudowy wielorodzinnej
Ograniczenie
końcowego
zuŜycia energii
[MWh/rok]
Ograniczenie
emisji
[Mg CO2/rok]
20 616
6 534
16 430
4 484
25 056
10 551
1 287
476
6 154
2 143
104
61
39
23
169
16
835
287
b.d.
b.d.
6 300
303
2 200
44
885
214
6 204
317
877
126
67
275
314
25
103
118
12 500
4 400
2 800
2 100
500
3 000
264
712
406
1 026
215
578
102
EE
Nr
projektu
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wyszczególnienie
Ograniczenie
końcowego
zuŜycia energii
[MWh/rok]
Ograniczenie
emisji
[Mg CO2/rok]
1 715
736
1 465
368
293
74
119
96
1 350
430
988
423
1 700
113 342
1 380
39 930
Budowa węzła przesiadkowego na placu Wolskiego w Bytomiu wraz z przystosowaniem układu komunikacyjnego
Budowa Bytomskiej Centralnej Trasy Północ – Południe w Bytomiu (BCT NS tzw. Be-CeTki)
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w
Aglomeracji Śląsko – Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego
- Rozbudowa linii tramwajowej wsch. – zach., Miechowice-Centrum
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w
Aglomeracji Śląsko – Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego
- modernizacja infrastruktury torowo-sieciowej na terenie Bytomia
Rewitalizacja nieruchomości w Śródmieściu Bytomia wraz z utworzeniem
nowych przestrzeni publicznych
RAZEM
W kolejnej tabeli przestawiono szacunkową kalkulację kosztów realizacji poszczególnych
projektów ze wskazaniem podmiotu odpowiedzialnego za jego realizację.
Nakłady na realizacje projektów określone zostały w oparciu o:
deklaracje kosztów i efektów wg uzyskanych ankiet,
zadeklarowane koszty zadań w dokumentach planistycznych, audytach i preliminarzach budŜetowych,
kalkulacje własne w oparciu o dostępne cenniki (np. BISTYP).
Tabela 10-2. Harmonogram realizacji projektów wraz z kosztami ich realizacji
Nr
projektu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Wyszczególnienie
Termomodernizacja komunalnych budynków mieszkalnych w Bytomiu (Bytomskie Mieszkania), w tym zmiana
sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja budynków wspólnot mieszkaniowych ZBM, w tym zmiana źródła zasilania w ciepło
Termomodernizacja budynków spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych w tym zmiana źródła
zasilania w ciepło
Termomodernizacja budynków indywidualnych + zmiana
sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja placówek oświatowych w PPP - 17
placówek + utrzymanie w okresie 15 lat; obiekty: SP 21,
SP 23, SP 28, Sp 33, SP 42, SP 43, SP44, SP 45, SP
46, SP 51, SP 54, G 8, ZSO 3, ZSO 5, ZSO 11, ZSTiO,
ZSS 6
Państwowe Szkoły Budownictwa - modernizacja dach
Termomodernizacja placówki OpiekuńczoWychowawczej „Szansa dla Dziecka” w Stolarzowicach
Termomodernizacja obiektów OSiR: Stadion "Szombierki", Hala Sportowa ul. Kosynierów, Hala Sportowa ul.
Strzelców Byt. 131
Planowany
okres
realizacji
Koszty
realizacji
[PLN]
Miasto Bytom
2015-2020
37 442 000
Wspólnoty mieszkaniowe
2015-2020
12 000 000
Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe
2015-2020
18 300 000
Osoby fizyczne
2015-2020
3 135 000
Miasto Bytom
2014-2015
28 413 000
Miasto Bytom
Miasto Bytom
2015
2015
527 000
300 000
Miasto Bytom
2015
700 000
Miasto Bytom
OSIR
2017-2020
3 600 000
103
EE
Nr
projektu
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Wyszczególnienie
Rewitalizacja terenów po byłej KWK Rozbark uwzględniająca działania związane z wykorzystaniem rozwiązań
o wysokiej efektywności energetycznej (przeniesienie
Centrum Sztuki Współczesnej "Kronika" i utworzenie
Ośrodka Rozwoju Aktywności w zrewitalizowanym budynku stacji trafo)
Termomodernizacja obiektów Szpitala Specjalistycznego
nr 1 - Al. Legionów
Termomodernizacja obiektów Szpitala Specjalistycznego
nr 1 - ul. śeromskiego
Modernizacja gospodarki cieplnej budynków Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 – etap III
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Planowany
okres
realizacji
Koszty
realizacji
[PLN]
Miasto Bytom
2015-2020
20 160 000
Miasto Bytom
Szpital Specjalistyczny nr 1
SP ZOZ Wojewódzki
2016-2020
30 000 000
2016-2020
2 300 000
2016-2020
7 115 000
2016-2020
20 000 000
2015-2016
2 800 000
2015-2016
1 000 000
2016-2020
1 500 000
2017
2 200 000
2015-2020
69 000 000
2015-2020
10 700 000
2014-2015
2014-2018
500 000
500 000
2015-2020
2 000 000
2016-2020
2015-2020
3 000 000
bd
2015
90 000 000
2016-2020
297 500 000
2016-2020
80 000 000
2015-2020
694 470 000
2016-2020
42 813 000
2016-2020
2016-2020
100 000
200 000
2016-2020
50 000
2016-2020
50 000
2015-2017
50 307 000
Termomodernizacja budynku Wydziału Zdrowia PubliczŚl .Uniwersytet Menego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
dyczny w Katowicach
zlokalizowanego przy ul. Piekarskiej 18 w Bytomiu
Termomodernizacja budynku Prokuratury Rejonowej w
Skarb Państwa
Bytomiu
Modernizacja budynku Aresztu Śledczego w Bytomiu
Skarb Państwa
Termomodernizacja budynku Muzeum Górnośląskiego w Urząd Marszałkowski
Bytomiu
Woj. Śląskiego
Modernizacja gospodarki cieplnej dla gmin: Bytom i
Radzionków - 2015 - 2020 - modernizacja systemu ciePEC Bytom
płowniczego PEC Bytom
WdraŜanie programu ograniczania niskiej emisji przez
PEC Bytom
PEC Bytom - uciepłownienie zabudowy wielorodzinnej
U&R CALOR
Sp. z o.o.
U&R CALOR
Sp. z o.o.
U&R CALOR
Sp. z o.o.
Miasto Bytom
Tauron Dystrybucja
Budowa węzła przesiadkowego na placu Wolskiego w
Miasto Bytom
Bytomiu wraz z przystosowaniem układu komunikacyj(MZDiM)
nego
Budowa Bytomskiej Centralnej Trasy Północ – Południe
Miasto Bytom
w Bytomiu (BCT N-S tzw. Be-CeTki)
(MZDiM)
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji Śląsko – Zagłębiowskiej
Tramwaje Śląskie
wraz z zakupem taboru tramwajowego - Rozbudowa linii
S.A.
tramwajowej wsch. – zach., Miechowice-Centrum
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji Śląsko – Zagłębiowskiej
Tramwaje Śląskie
wraz z zakupem taboru tramwajowego - modernizacja
S.A.
infrastruktury torowo-sieciowej na terenie Bytomia
Rewitalizacja nieruchomości w Śródmieściu Bytomia
Miasto Bytom
wraz z utworzeniem nowych przestrzeni publicznych
Miasto Bytom
Miasto Bytom
Zamówienia publiczne uwzględniające wymaganie spełMiasto Bytom
niania warunku gospodarki niskoemisyjnej
Zarządzanie zuŜyciem i zakupem energii w budynkach
Miasto Bytom
uŜyteczności publicznej
Miasto Bytom
RAZEM 1 532 681 000
104
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Całkowite wydatki na realizację projektów wskazanych w PGN w latach 2015-2020 wyniosą łącznie ok. 1 533 mln PLN, z czego Miasto Bytom, poniesie ok. 615 mln PLN. Pozostała kwota pochodzić będzie głównie ze środków osób fizycznych oraz przedsiębiorstw, zainteresowanych realizacją projektów wskazanych w PGN. NaleŜy jednak zwrócić uwagę
na fakt, iŜ planowane przez Miasto inwestycje oparte są w znaczącej części na finansowaniu ze środków UE w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2014-2020.
W związku z powyŜszym wkład własny Miasta moŜe wynieść ok. 95-110 mln PLN w zaleŜności od wielkości pozyskanego dofinansowania.
10.1.
Efektywność energetyczna i ekologiczna projektów
Zgodnie z informacjami zawartymi w dokumentach operacyjnych nowej perspektywy finansowej na lata 2014-2020, dofinansowanie projektów będzie następować w oparciu
m.in. o ich efektywność energetyczną. W związku z tym preferowane będą projekty generujące oszczędności energii na poziomie powyŜej 60%. Projekty, których wskaźnik
oszczędności energii wyniesie poniŜej 25% nie będą mogły liczyć na dofinansowanie.
Jak zaznaczono we wcześniejszych rozdziałach, wszystkie projekty przed ich realizacją
wymagają opracowania audytów energetycznych i dokumentacji projektowej, które to
szczegółowo określą zakres działań inwestycyjnych, nakłady finansowe oraz efekty energetyczne i ekologiczne. W związku z powyŜszym na obecnym etapie prac nie naleŜy wykluczać Ŝadnego projektu z dalszej ścieŜki ich współfinansowania ze środków zewnętrznych.
Wykres 10-1 Efektywność energetyczna projektów w poszczególnych sektorach
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
9%
1%
6%
8%
5%
1%
Transport
0
5000
10000
15000
MWh
20000
25000
30000
35000
40000
45000
50000
%
105
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
Wykres 10-2 Efektywność ekologiczna projektów w poszczególnych sektorach
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
1%
5%
6%
5%
1%
Transport
0
2000
4000
6000
Mg CO2
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
%
106
energoekspert
EE
sp. z o. o.
energia i ekologia
11. Analiza ekonomiczna realizacji projektów
W celu dopełnienia analiz preferencji realizacji wybranych przedsięwzięć, dla których
zgromadzono odpowiednie dane wejściowe, dokonano ich oceny ekonomicznej z punktu
widzenia poniesionych wydatków i uzyskanych efektów.
Przeanalizowano projekty pod względem bieŜącej wartości netto (NPV), prostego okresu
zwrotu (SPBT) oraz dynamicznego kosztu jednostkowego (DGC).
Celem analizy DGC jest umoŜliwienie porównania uzyskania efektu ekologicznego przy
najniŜszych nakładach inwestycyjnych i kosztach eksploatacji. Ujęcie dynamiczne polega
na braniu pod uwagę zmiany wartości pieniądza w czasie, czyli stosowaniu metody dyskontowania. Dynamiczny koszt jednostkowy odpowiada więc cenie, która pozwala na uzyskanie zdyskontowanych przychodów równych zdyskontowanym kosztom. DGC pokazuje
jaki jest techniczny koszt uzyskania jednostki efektu ograniczenia emisji CO2. Koszt ten
jest wyraŜony w złotówkach na jednostkę efektu ekologicznego, tj. PLN/Mg CO2.
Obliczenia NPV i SPBT prowadzono wariantowo: bez dotacji i z dotacją w wysokości 58%
nakładów inwestycyjnych. Obliczenia DGC dokonano bez uwzględnienia ewentualnej dotacji.
Wyniki poszczególnych projektów realizowanych w latach 2015-2020 zostały przedstawione w tabeli poniŜej.
Tabela 11-1. Zestawienie wyników analiz finansowo-ekonomicznych
Nr projektu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Projekt
NPV bez
dotacji
[PLN]
Termomodernizacja komunalnych budynków
mieszkalnych w Bytomiu (Bytomskie Mieszkania), -7 548 000
w tym zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja budynków wspólnot mieszkaniowych ZBM, w tym zmiana źródła zasilania w 11 824 000
ciepło
Termomodernizacja budynków spółdzielni miesz18 031 000
kaniowych i wspólnot mieszkaniowych w tym
zmiana źródła zasilania w ciepło
Termomodernizacja budynków indywidualnych + -1 268 000
zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło
Termomodernizacja placówek oświatowych w
PPP - 17 placówek + utrzymanie w okresie 15
-19 490 000
lat; obiekty: SP 21, SP 23, SP 28, Sp 33, SP 42,
SP 43, SP44, SP 45, SP 46, SP 51, SP 54, G 8,
ZSO 3, ZSO 5, ZSO 11, ZSTiO, ZSS 6
Termomodernizacja IV Liceum Ogólnokształcą-376 000
cego
Państwowe Szkoły Budownictwa - modernizacja
-212 000
dach
Termomodernizacja placówki Opiekuńczo-455 000
Wychowawczej „Szansa dla Dziecka” w Stolarzowicach
Termomodernizacja obiektów OSiR: Stadion
"Szombierki", Hala Sportowa "Na Skarpie", Hala -2 389 000
Sportowa ul. Kosynierów, Hala Sportowa ul.
Strzelców Byt. 131
Termomodernizacja i rewitalizacja obiektów po
byłej KWK Rozbark (przeniesienie Centrum Sztuki Współczesnej "Kronika" i utworzenie Ośrodka
NPV z dotacją [PLN]
SPBT
SPBT z
bez
dotacją
dotacji
DGC
[PLN/Mg
CO2]
24 277 000
18,2
2,7
-80
22 024 000
7,3
1,1
182
33 586 000
7,3
1,1
118
1 396 000
24,4
3,7
-184
4 661 000
46,2
6,9
-627
71 000
50,8
7,6
-669
43 000
49,4
7,4
-643
140 000
41,4
6,2
-1 920
671 000
43,1
6,5
-574
-
-
-
-
107
energoekspert
EE
Nr projektu
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Projekt
Rozwoju Aktywności w zrewitalizowanym budynku stacji trafo)
Modernizacja gospodarki cieplnej budynków
Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 –
etap III
Termomodernizacja budynku Wydziału Zdrowia
Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach zlokalizowanego przy ul. Piekarskiej 18 w Bytomiu
Modernizacja budynku Aresztu Śledczego w
Bytomiu
Modernizacja gospodarki cieplnej dla gmin: Bytom i Radzionków - 2015 - 2020 - modernizacja
systemu ciepłowniczego PEC Bytom
WdraŜanie programu ograniczania niskiej emisji
przez PEC Bytom - uciepłownienie zabudowy
wielorodzinnej
Budowa węzła przesiadkowego na placu Wolskiego w Bytomiu wraz z przystosowaniem układu komunikacyjnego
Budowa Bytomskiej Centralnej Trasy Północ –
Południe w Bytomiu (BCT N-S tzw. Be-CeTki)
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju
infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji Śląsko
– Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego - Rozbudowa linii tramwajowej wsch. –
zach., Miechowice-Centrum
Zintegrowany projekt modernizacji i rozwoju
infrastruktury tramwajowej w Aglomeracji Śląsko
– Zagłębiowskiej wraz z zakupem taboru tramwajowego - modernizacja infrastruktury torowosieciowej na terenie Bytomia
Rewitalizacja nieruchomości w Śródmieściu Bytomia wraz z utworzeniem nowych przestrzeni
publicznych
sp. z o. o.
energia i ekologia
NPV bez
dotacji
[PLN]
NPV z dotacją [PLN]
SPBT
SPBT z
bez
dotacją
dotacji
DGC
[PLN/Mg
CO2]
-20 865 000
4 635 000
47,6
7,1
-654
-1 860 000
95 000
75,8
11,4
-2 889
-5 832 000
216 000
80,4
12,1
-1 880
-11 004 000
5 996 000
32,2
4,8
-2 397
-1 529 000
851 000
31,9
4,8
-839
-903 000
-53 000
149,9
22,5
-2 497
-1 101 000
174 000
54,6
8,2
-739
-1 745 000
125 000
70,0
10,5
-1 024
-50 875 000
7 775 000
55,2
8,3
-797
-6 640 000
2 455 000
38,2
5,7
-218
3 125 000
3 550 000
2,0
0,3
531
3 850 000
-1 083 000
-
4 275 000
1 467 000
-
1,7
22,7
-
0,3
3,4
-
259
-348
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-40 856 000
-4 464 000
317,1
47,6
-6 553
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-37 982 000
4 779 000
59,2
8,9
-1 898
108
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Analizując powyŜsze wyniki obliczeń naleŜy stwierdzić, iŜ pozyskanie dotacji zarówno
przez samorząd jak i podmioty prywatne znacznie podwyŜsza rentowności planowanych
do realizacji projektów a często wręcz decyduje o jego opłacalności. Kluczową więc rolą
władz miasta jest wspieranie podmiotów prywatnych w aplikowaniu o środki z nowej perspektywy finansowanej z UE na lata 2014-2020, poniewaŜ środki te mogą zdecydować
i przyspieszyć w znaczący sposób realizację wybranych projektów. NaleŜy przy tym zwrócić uwagę, Ŝe Miasto jako jednostka samorządowa powinna aplikować o dofinansowanie
zadań realizowanych na substancji gminnej i prowadzących do efektywności energetycznej i ochrony środowiska. Często ze względu na skalę planowanych działań i ograniczone
środki własne, dotacja/preferencyjna poŜyczka jest jedynym sposobem na sfinansowanie
koniecznych do podjęcia działań w tym zakresie. PowyŜsze działania miasta winny być
realizowane przy zachowaniu zasady rynkowości dostaw energii i nie mogą naruszać równowagi konkurencyjnej.
109
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
12. Analiza moŜliwych do uzyskania celów ilościowych
Identyfikacja zadań planowanych do realizacji do roku 2020 na obszarze Miasta Bytom
oraz związane z tym efekty, zarówno ograniczenia zuŜycia energii, jak i ograniczenia emisji gazów do atmosfery, w tym CO2, w znaczącej mierze zaleŜą od podmiotów niezaleŜnych od Miasta. Realizacja zadań, za które odpowiedzialne jest Miasto powoduje
w ogólnym rozrachunku ograniczenie zuŜycia energii o ok. 38% i ograniczenia emisji CO2
o ok. 25% w stosunku do roku 2013, co przekłada się odpowiednio na ok. 43 GWh/rok
i 10 tys. Mg CO2/rok. W wyniku tak postawionej sytuacji, jak juŜ wspomniano we wcześniejszych rozdziałach, istotne jest aby samorząd, jako główne zadanie postawił sobie
stymulowanie poprzez wsparcie w procesie pozyskiwania dotacji czy teŜ realizację programu dotacji z budŜetu Miasta, działań zawartych w niniejszym opracowaniu i innych,
które na bieŜąco realizowane będą na terenie Miasta Bytom w perspektywie roku 2020
i będą przynosić poprawę efektywności energetycznej. PoniŜej w tabelach przedstawiono
planowane zadania w podziale na projekty realizowane przez Miasto i pozostałe podmioty.
Tabela 12-1. Planowane ograniczenie emisji CO2 [Mg]
Wyszczególnienie
SUMA
Udział
Realizacja projektów przez Miasto
10 052
25%
Realizacja projektów przez inne podmioty
29 878
75%
39 930
100%
SUMA
Udział
Realizacja projektów przez Miasto
42 909
38%
Realizacja projektów przez inne podmioty
70 433
62%
113 342
100%
RAZEM
Tabela 12-2. Planowane ograniczenie zuŜycia energii [MWh]
Wyszczególnienie
RAZEM
110
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
13. Scenariusze ograniczenia emisji CO2
W celu kompleksowego zestawienia przewidywanej emisji w perspektywie roku 2020 prognozę dla sektora „Budynki, WyposaŜenie/urządzenia i Przemysł” przedstawiono w 3 scenariuszach:
1. Scenariusz 1: bazowy, który został opisany w rozdziałach poprzednich,
2. Scenariusz 2: obejmujący wzrost zuŜycia energii elektrycznej przez gospodarstwa
domowe w tempie 1% rocznie,
3. Scenariusz 3: obejmujący wzrost zuŜycia energii elektrycznej przez gospodarstwa
domowe w tempie 1% rocznie oraz wzrost zapotrzebowania na energię cieplną wynikający z planów rozwoju Miasta wg Aktualizacji projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Bytom (rok 2014).
Wyniki bilansu przedstawiono poniŜej.
Tabela 13-1. Zestawienie wg stanu na rok 2020 dla poszczególnych scenariuszy
Wyszczególnienie
Końcowe
zuŜycie
energii
[MWh/rok]
Emisja CO2 [Mg/rok]
Stan na rok 2013
1 664 190
Energia
elektryczna
377 685
Scenariusz 1
1 579 989
377 378
Scenariusz 2
1 582 567
Scenariusz 3
1601623
379 472
379 472
Ciepło
sieciowe
Gaz
ziemny
Węgiel
Inne
paliwa
Łącznie
170 009
53 367
144 703
6527
752 290
166 504
51 695
129 164
6 415
731 156
51 695
129 164
6 415
733 249
53 160
129 164
6 415
739 075
166 504
170 865
Tabela 13-2. Zestawienie wg stanu na rok 2020 dla poszczególnych scenariuszy w odniesieniu do
roku 2013 [rok bazowy=100%]
Końcowe
Emisja CO2 [% zmiany]
zuŜycie
Wyszczególnienie
energii
Energia
Ciepło
Gaz
Inne
[% zmiaelekWęgiel
Łącznie
sieciowe
ziemny
paliwa
ny]
tryczna
95,1%
99,9%
97,9%
96,9%
89,3%
98,3%
97,2%
Scenariusz 1
Scenariusz 2
95,1%
100,5%
97,9%
96,9%
89,3%
98,3%
97,5%
Scenariusz 3
96,2%
100,5%
100,5%
99,6%
89,3%
98,3%
98,2%
Wg zestawień jw. w perspektywie roku 2020 ograniczenie końcowego zuŜycia energii dla
sektora „Budynki, WyposaŜenie/urządzenia i Przemysł” na obszarze Miasta Bytom moŜe
być rzędu 4% do 5% w stosunku do roku 2013 odpowiednio dla scenariusza 3 i 1.
111
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
W przypadku ograniczenia emisji CO2 obserwuje się w rozliczeniu sumarycznym minimalne obniŜenie poziomu emisji CO2 mieszczące się w granicach 2 – 3%, a wiec osiągnięty
zostanie efekt zerowego wzrostu emisji CO2 tj. równowaŜenie potrzeb wynikających
z rozwoju miasta działaniami proefektywnościowymi na substancji istniejącej miasta.
Zwraca się uwagę na zróŜnicowanie efektu obniŜenia emisji w zaleŜności od wykorzystywanego nośnika energii tj. wyraźny spadek udziału paliwa węglowego, przy równoczesnym wzroście lub utrzymaniu się na praktycznie nie zmienionym poziomie zuŜycia energii
elektrycznej i energii pozyskiwanej z systemu ciepłowniczego.
112
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
14. Finansowanie przedsięwzięć
W ramach finansowania przedsięwzięć ujętych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla
Gminy Bytom naleŜy wymienić programy mające na celu wspieranie gospodarki niskoemisyjnej, ochronę środowiska, powstrzymywanie lub dostosowanie się do zmian klimatu,
komunikację oraz bezpieczeństwo energetyczne, dostępne w ramach nowej perspektywy
finansowej UE na lata 2014-2020.
PoniŜej przedstawiono moŜliwości finansowania działań wg stanu na rok 2014. NaleŜy
jednak weryfikować potencjalne źródła finansowania oraz uzupełniać o nowe – w miarę
rozwoju systemów wsparcia inwestycji.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Oś Priorytetowa I: Zmniejszenie emisyjności gospodarki:
Priorytet
Inwestycyjny
Beneficjent
(główny)
4.1. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji
energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
przedsiębiorcy
4.2. Promowanie efektywności energetycznej
i korzystania z odnawialnych źródeł energii
w przedsiębiorstwach
4.3. Wspieranie efektywności energetycznej,
inteligentnego
zarządzania
energią
i wykorzystania odnawialnych źródeł energii
w infrastrukturze publicznej, w tym w
budynkach
publicznych,
i w sektorze
mieszkaniowym
4.4. Rozwijanie i wdraŜanie inteligentnych
systemów dystrybucji działających na niskich
i średnich poziomach napięcia
4.5. Promowanie strategii niskoemisyjnych
dla wszystkich rodzajów terytoriów, w
szczególności dla obszarów miejskich, w tym
wspieranie zrównowaŜonej multimodalnej
mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych
mających oddziaływanie łagodzące na
zmiany klimatu
4.6.
Promowanie
wykorzystywania
wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii
elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na
ciepło uŜytkowe
Min/Max wartość
projektu
wytwarzanie energii
z OZE:
min. 20 mln zł
preferowane pow. 60%,
min. 25%
przedsiębiorcy
jednostki
samorządu
terytorialnego,
przedsiębiorcy
Efektywność energetyczna
preferowane pow. 60%,
min. 25%;
min.10 mln zł.
redukcja CO2 min.30%
przedsiębiorcy
jednostki
samorządu
terytorialnego,
przedsiębiorcy
jednostki
samorządu
terytorialnego
Wytwarzanie energii
w kogeneracji:
min. 10 mln zł
min 10%
redukcja CO2 min. 30%
do wsparcia nie kwalifikują
się inwestycje redukcji emisji
gazów cieplarnianych
wymienione w załączniku I
do dyrektywy 2003/87/WE,
w tym inst. energetycznego
spalania o nominalnej mocy
cieplnej pow. 20MW;
wsparcie mogą otrzymać
instalacje na biomasę, nie
objęte ww. dyrektywą
Łączna alokacja środków wynosi około 1 528 mln euro.
113
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Środki w ramach Systemu Zielonych Inwestycji (GIS)
Priorytet 3 Ochrona atmosfery, Działanie 5.8 Wsparcie przedsiębiorców w zakresie
niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki:
Programy
priorytetowe
1. Zarządzanie energią
w budynkach
uŜyteczności publicznej
Beneficjent
(główny)
jednostki
samorządu
terytorialnego
2. Biogazownie rolnicze
przedsiębiorcy
3. Elektrociepłownie
i ciepłownie na biomasę
przedsiębiorcy
4. Budowa, rozbudowa
i przebudowa sieci
elektroenergetycznych w
celu przyłączenia źródeł
wytwórczych energetyki
wiatrowej (OZE)
przedsiębiorcy
5. Zarządzenia energią
w budynkach wybranych
podmiotów sektora
finansów publicznych
Wartość
dofinansowania
do 50% kosztów
kwalifikowalnych
dotacja: do 30%
kosztów
kwalifikowanych;
poŜyczka: do 45%
kosztów
kwalifikowanych
dotacja: do 30%
kosztów
kwalifikowanych;
poŜyczka: do 45%
kosztów
kwalifikowanych
dotacja:
200 zł/1 KW
przyłączonej mocy
elektrycznej ze
źródeł
wytwórczych
energetyki
wiatrowej, lecz nie
więcej niŜ 40%
kosztów
kwalifikowalnych
jednostki
samorządu
terytorialnego
do 100% kosztów
kwalifikowalnych
6. SOWA –
Energooszczędne
oświetlenie publiczne
jednostki
samorządu
terytorialnego
dotacja: do 45%
kosztów
kwalifikowanych;
poŜyczka: do 55%
kosztów
kwalifikowanych
7. GAZELA –
Niskoemisyjny transport
publiczny
jednostki
samorządu
terytorialnego
do 100% kosztów
kwalifikowalnych
Min/Max wartość
projektu
pow. 2 mln zł.
(projekty grupowe
pow. 5 mln zł.)
Uwaga
pow. 5 mln zł.
pow. 2 mln zł.
źródła rozproszone o
nominalnej mocy cieplnej
poniŜej 20 MWt
min. 6 mln zł.
pow. 1 mln zł.
(projekty grupowe
pow. 2 mln zł.)
koszt uzyskania
oszczędności 1GJ energii
pierwotnej (rozumianej, jako
energia zawarta w spalonym
w źródle ciepła paliwie)
wynosi nie więcej
niŜ 1200 zł/GJ
min. ograniczenie emisji CO2
o 40%;
min. ograniczenie emisji CO2
o 250 Mg/rok.
min. 8 mln zł.
Wypłaty środków z podjętych i planowanych zobowiązań dla bezzwrotnych form dofinansowania programów wynoszą około 1 282 mln zł.
Wypłaty środków z podjętych i planowanych zobowiązań dla zwrotnych form dofinansowania programów wynoszą około 802 mln zł.
114
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020
Oś Priorytetowa IV: Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka
niskoemisyjna
Beneficjent
(główny)
jednostki samorządu
terytorialnego,
przedsiębiorcy, PPP
Działanie
4.1. Odnawialne źródła energii
4.2. Efektywność energetyczna i odnawialne
źródła energii w przedsiębiorstwach
4.3. Efektywność energetyczna i odnawialne
źródła energii w infrastrukturze publicznej
i sektorze mieszkaniowym
4.4. Wysokosprawna kogeneracja
4.5. Niskoemisyjny transport miejski
i efektywne oświetlenie
przedsiębiorcy
terytorialnego,
terytorialnego,
terytorialnego,
Wartość
dofinansowania
Efektywność
energetyczna
do uzupełnienia na
późniejszym etapie
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
do uzupełnienia na
Łączna alokacja środków wynosi około 744 mln euro.
Program Priorytetowy KAWKA
Program Priorytetowy: Poprawa Jakości Powietrza
Część 2) KAWKA – Likwidacja niskiej
emisji wspierająca wzrost
efektywności energetycznej i rozwój
rozproszonych odnawialnych źródeł
energii:
Beneficjent
(główny)
Wartość dofinansowania
osoby fizyczne
i wspólnoty
mieszkaniowe
Łączne dofinansowanie: do 80% kosztów kwalifikowanych,
w tym:
- dotacja ze środków NFOŚiGW do 45%,
- poŜyczka ze środków WFOŚiGW w Katowicach do 35%.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
Priorytet: Ochrona atmosfery
Cel operacyjny
Zadania
OA 1.
Zmniejszanie
emisji pyłowogazowej, w tym
tzw. „niskiej
emisji”,
zwiększenie
efektywności
energetycznej
wytwarzania,
przesyłu lub
uŜytkowania
energii
OA 1.1. WdraŜanie projektów
nowoczesnych, efektywnych
i przyjaznych środowisku układów
technologicznych oraz systemów
wytwarzania, przesyłu lub uŜytkowania
energii
OA 1.2. Budowa lub zmiana systemu
ogrzewania na bardziej efektywny
ekologicznie i energetycznie
OA 1.3. Budowa i modernizacja
systemów redukcji zanieczyszczeń
pyłowo–gazowych
OA 1.4. WdraŜanie obszarowych
programów ograniczenia emisji pyłowogazowych
OA 1.5. Termoizolacja budynków w
zakresie wynikającym z audytu
energetycznego
OA 1.7. Instalacje do produkcji paliw
niskoemisyjnych lub biopaliw
OA 1.8. Wymiana autobusów
Beneficjent
(główny)
Uwagi
poŜyczka_ do
80% kosztów
kwalifikowanych,
jednostki samorządu terytorialnego,
przedsiębiorcy
dotacja: do 50%
lub 80% kosztów
kwalifikowanych
moŜliwość dofinansowania na
niektóre zadania
do 100% kosztów
kwalifikowalnych
zasady
udzielania
kredytów: do
90% nakładów
inwestycyjnych
lecz nie więcej
niŜ 300 .tys. zł.
115
EE
Cel operacyjny
Zadania
Beneficjent
(główny)
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Uwagi
komunikacji miejskiej z wprowadzeniem
do eksploatacji pojazdów z napędem
hybrydowym
OA 1.9. Inwestycje z zakresu ochrony
atmosfery,
dofinansowane ze środków
zagranicznych.
poŜyczka_ do
80% kosztów
kwalifikowanych,
OA 2.
Zastosowanie
odnawialnych lub
alternatywnych
źródeł energii
OA 2.1. WdraŜanie programów lub
projektów zwiększających efektywność
energetyczną, w tym z zastosowaniem
odnawialnych lub alternatywnych źródeł
energii
OA 3.
Wspieranie
budownictwa
niskoenergetyczn
ego
OA 3.1. Inwestycje polegające na
budowie obiektów uŜyteczności
publicznej o niemal zerowym zuŜyciu
energii*, realizowane przez jednostki
sektorafinansów publicznych
przedsiębiorcy
przedsiębiorcy
dotacja: do 50%
lub 80% kosztów
kwalifikowanych
niektóre zadania
do 100% kosztów
kwalifikowalnych
poŜyczka_ do
80% kosztów
kwalifikowanych,
dotacja: do 50%
lub 80% kosztów
kwalifikowanych
niektóre zadania
do 100% kosztów
kwalifikowalnych
zasady
udzielania
kredytów: do
90% nakładów
inwestycyjnych
lecz nie więcej
niŜ 300 .tys. zł.
zasady
udzielania
kredytów: do
90% nakładów
inwestycyjnych
lecz nie więcej
niŜ 300 .tys. zł.
116
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
15. System monitoringu i oceny – wytyczne
W celu kontrolowania postępów we wdraŜaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Bytom, ograniczenia emisji CO2 i zuŜycia energii oraz wprowadzania ewentualnych poprawek, konieczne jest prowadzenie stałego monitoringu PGN. WaŜnym jest, aby władze
miasta oraz pozostali interesariusze byli informowani o osiąganych postępach.
System monitoringu i oceny realizacji PGN wymaga:
gromadzenia informacji – poprzez systematyczne zbieranie danych energetycznych,
innych danych o aktywności dla poszczególnych sektorów, aktualizacja bazy danych
oraz systematyczne zbieranie danych liczbowych i informacji dotyczących realizacji
poszczególnych zadań PGN, zgodnie z charakterem zadania (według określonych
wskaźników monitorowania zadań);
selekcjonowania informacji – poprzez uporządkowanie, przetworzenie i analizę danych;
analizy zebranych danych – poprzez porównanie osiągniętych wyników z załoŜeniami
PGN, określenie stopnia wykonania zapisów przyjętego PGN, identyfikacja ewentualnych rozbieŜności, przyczyny odchyleń, określenie działań korygujących polegających
na modyfikowaniu dotychczasowych działań, ewentualne wprowadzenie nowych instrumentów wsparcia oraz w razie konieczności aktualizacji PGN przeprowadzenie
zaplanowanych działań korygujących;
raportowania – poprzez przygotowanie raportów z realizacji zadań ujętych w PGN oraz
ocena realizacji.
Zbieranie danych powinno być realizowane w ramach powołanej grupy roboczej, gdyŜ tego typu inwentaryzacje wiąŜą się z duŜym wysiłkiem oraz wysokim stopniem zaangaŜowania środków ludzkich. NaleŜy ponadto wyznaczyć odpowiedni harmonogram monitoringu efektów działania. KaŜda jednostka realizująca zadania powinna przekazywać informacje o przebiegu swoich zadań do Koordynatora PGN, odpowiedzialnego za zebranie całości danych, odpowiednią ich analizę oraz sporządzenie raportu. Informacje dotyczące monitoringu realizacji powinny być przekazywane z częstotliwością minimum raz na rok.
RównieŜ raportowanie powinno być realizowane co roku, za kaŜdy poprzedni rok i obejmować analizę stanu realizacji zadań oraz osiągnięte rezultaty w zakresie redukcji emisji
oraz zuŜycia energii.
Ocena realizacji celów wykonywana jest na podstawie danych zebranych dla poszczególnych działań oraz informacji zawartych w bazie emisji. Podstawowym sposobem oceny
realizacji PGN jest porównanie wartości wskaźników poszczególnych celów dla określonego roku z wartościami docelowymi i oczekiwanym trendem. Wskaźniki mogą wykazywać odchylenia od ogólnego trendu, który jednak w długiej perspektywie czasu powinien
być stały i zgodny z oczekiwaniem. JeŜeli zostaną zaobserwowane trendy odwrotne niŜ
oczekiwane, naleŜy uwaŜnie przeanalizować realizację działań oraz zachodzące uwarunkowania zewnętrzne, a następnie podjąć działania korygujące.
Szczegółowe wskaźniki monitorowania zostały przypisane do poszczególnych działań,
w celu umoŜliwienia skutecznego monitorowania stopnia realizacji PGN.
117
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Do głównych wskaźników monitorowania realizacji PGN naleŜą:
wielkość emisji CO2 z obszaru miasta w danym roku (Mg CO2/rok) – oczekiwany jest
trend malejący;
stopień redukcji emisji w stosunku do roku bazowego (%) – oczekiwany jest trend rosnący;
wielkość zuŜycia energii na terenie miasta w danym roku (MWh/rok) – oczekiwany jest
trend malejący;
stopień redukcji zuŜycia energii w stosunku do roku bazowego (%) – oczekiwany jest
trend rosnący;
zuŜycie energii ze źródeł odnawialnych na terenie miasta w danym roku (MWh/rok) –
oczekiwany jest trend rosnący;
udział zuŜycia energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zuŜyciu energii na terenie
miasta w danym roku (%) – oczekiwany jest trend rosnący;
3
poziom substancji w powietrzu (µg/m ) – oczekiwany jest trend malejący.
Jak wcześniej zaznaczono na terenie Bytomia właściwa realizacja PGN wymaga:
ustalenia grupy roboczej, w skład które powinni wejść: koordynator główny ze strony
miasta, przedstawiciele interesariuszy zgłoszonych projektów;
monitoring stanu przygotowania do realizacji zadań i rzeczowej realizacji winien być
przedmiotem monitoringu i raportowania dla Rady Miasta przynajmniej raz w roku;
monitoring PGN winien być w cyklach trzyletnich połączony i skoordynowany
z aktualizacją „ZałoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe”, stanowiącą obowiązek ustawowy gminy wg Art. 19 ustawy Prawo energetyczne.
Monitorowanie projektów objętych PGN powinno opierać się o projektowany system monitorowania i wdraŜania „Strategii Rozwoju Miasta Bytom 2020+”.
118
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
16. Analiza uwarunkowań realizacji planu
W poniŜszej tabeli przedstawiono listę kluczowych czynników zewnętrznych i wewnętrznych związanych z realizacją PGN. Tabela przedstawia czynniki wewnętrzne: mocne i słabe strony miasta oraz czynniki zewnętrzne: szanse i zagroŜenia, mogące mieć znaczący
wpływ na realizację zadań z zakresu efektywności energetycznej i ograniczania emisji.
Tabela 16-1. Kluczowe czynniki zewnętrzne i wewnętrzne – uwarunkowania realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej
Silne strony
Słabe strony
plany modernizacji i stosowanie energooszczędnych rozwiązań systemu oświetlenia
ulicznego;
rozwinięta i moŜliwa do uŜytkowania przez
społeczność lokalną infrastruktura techniczna;
stosunkowo dobre uzbrojenie gminy w sieci
infrastruktury technicznej;
wzrastająca świadomość obywatelska
i ekologiczna mieszkańców;
promowanie postawy przedsiębiorczości
wśród młodzieŜy;
potencjał wykorzystania energii słonecznej.
konieczność modernizacji oświetlenia ulicznego;
ograniczone środki finansowe miasta w działania inwestycyjne zapisane w PGN;
przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu i pyłu w powietrzu;
zanieczyszczenie powietrza pochodzące
z komunikacji,
problem niskiej emisji, pochodzącej głównie
z indywidualnych systemów grzewczych,
niewystarczający poziom działań w zakresie
oszczędności energii.
Szanse
ZagroŜenia
krajowe zobowiązania dotyczące zapewnienia odpowiedniego poziomu energii odnawialnej i biopaliw na poziomie krajowym w
zuŜyciu końcowym;
wymagania dotyczące efektywności energetycznej i OZE (dyrektywy UE);
racjonalne gospodarowanie energią
i ograniczanie emisji w skali europejskiej
i krajowej;
rozwój technologii energooszczędnych oraz
ich coraz większa dostępność;
wymiana środków transportu na pojazdy
spełniające wymogi wyŜszych klas norm
emisji spalin;
wzrost cen nośników energii powodujący
presję na ograniczenie końcowego zuŜycia
energii;
wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa;
rozpoczęcie nowej perspektywy finansowej
UE 2014-2020;
rozwój technologii energooszczędnych oraz
ich coraz większa dostępność (np. tanie
świetlówki energooszczędne).
zaniechanie realizacji deklarowanych przez
interesariuszy PGN projektów,
brak środków zewnętrznych na realizację
poszczególnych celów,
brak wystarczającego wsparcia ze strony
władz wojewódzkich,
brak wymiany informacji pomiędzy podmiotami funkcjonującymi na lokalnym rynku
energii;
brak porozumienia w sprawie redukcji emisji i
osłabienie roli polityki klimatycznej UE;
ogólnokrajowy trend wzrostu zuŜycia energii
elektrycznej;
brak aktualnych regulacji prawnych - zagroŜona realizacja wypełnienia celów wskaźnikowych OZE (15%) w skali kraju;
utrzymywanie się wysokich cen gazu;
bardzo intensywny przyrost liczby pojazdów
poruszających się w obrębie aglomeracji;
niewystarczające zaplecze wyspecjalizowanej kadry do koordynacji realizacji PGN.
119
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
17. Podsumowanie
Opracowanie niniejszego Planu wraz z bazową inwentaryzacją emisji oparte zostało o rok
2013, tj. rok dla którego moŜna było pozyskać realne dane z terenu Miasta.
Wyniki inwentaryzacji bazowej jw. wskazują na:
zuŜycie energii na terenie Bytomia na poziomie 1 985 GWh/rok;
emisja CO2 na terenie Bytomia na poziomie 853 199 MgCO2/rok;
produkcja energii ze źródeł odnawialnych na poziomie ok. 4 459 MWh/rok, co stanowi 0,2% energii zuŜywanej w mieście.
Na podstawie tak opracowanej bazy danych wyznaczono prognozę stanu na rok 2020 biorąc pod uwagę realizację inwestycji zadeklarowanych przez gminę i interesariuszy niniejszego Planu, którzy zgłosili akces do planu.
Przyjęto do realizacji i monitorowania cele ilościowe planu na poziomie:
zuŜycie energii na terenie Bytomia na poziomie 1 908 GWh/a (ograniczenie o 4%
w porównaniu do roku 2013);
emisja CO2 na terenie Bytomia na poziomie 829 948 MgCO2/a (ograniczenie o 3%
w porównaniu do roku 2013);
produkcja energii ze źródeł odnawialnych na poziomie ok. 4 900 MWh/a, co moŜe
stanowić 0,3% zuŜywanej w mieście energii.
120
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
18. Streszczenie
Potrzeba opracowania i realizacji „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Bytom”
(PGN) wynika z niskoemisyjnej polityki unijnej i krajowej, a w szczególności z przyjętych
w 2011 r. przez Radę Ministrów ZałoŜeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (ZNPRGN). Zapisy niniejszego dokumentu są zgodne z przedmiotem zamówienia, obowiązującymi przepisami prawa, normami przyjętymi dla tego typu dokumentów
oraz zasadami współczesnej wiedzy technicznej.
Rokiem bazowym dla analiz przeprowadzonych na potrzeby PGN jest 2013 i wszystkie
dane zawarte w opracowaniu obrazują stan na 31 grudnia 2013 r., bądź najbardziej aktualne.
Miasto Bytom zlokalizowane jest w centralnej części województwa śląskiego i zajmuje obszar 69,44 km2. Liczba mieszkańców w roku bazowym 2013 wynosiła 173 439 osób
i w ostatnich latach wykazuje trend malejący.
Na terenie miasta funkcjonuje miejski system ciepłowniczy (system „bytomski” i „radzionkowski”) eksploatowany przez PEC Sp. z o.o. w Bytomiu oraz lokalne systemy ciepłownicze, do których naleŜą: s.c. „ENCo”, s.c. „U&R CALOR”, s.c. „RSC”. Na potrzeby m.s.c.
pracuje EC Miechowice (Fortum Bytom S.A.) oraz C Radzionków (PEC Bytom). Ponadto
potrzeby cieplne mieszkańców zaspokajane są przez kotłownie lokalne i indywidualne
źródła ciepła. Głównym odbiorcą ciepła sieciowego jest budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne.
Bytom jest zaopatrywany w gaz ziemny wysokometanowy (typu E) za pomocą gazociągów
wysokiego i podwyŜszonego średniego ciśnienia, których eksploatacją zajmuje się PSG
Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu. Dystrybucja paliwa gazowego na terenie miasta odbywa się
z wykorzystaniem sieci rozdzielczej ciśnienia średniego i niskiego oraz stacji redukcyjnopomiarowych I-go i II-go stopnia. Ponad 60% odbiorców gazu na terenie miasta stanowią
gospodarstwa domowe.
Źródłem wytwórczym energii elektrycznej na terenie miasta jest EC Miechowice. Dystrybucją energii elektrycznej w Bytomiu zajmują się przedsiębiorstwa –TAURON Dystrybucja
S.A., SRK S.A. oraz „PKP Energetyka” S.A. Istniejąca na terenie miasta infrastruktura
elektroenergetyczna obejmuje linie napowietrzne WN (400 kV, 220 kV i 110 kV), stacje
transformatorowe WN/SN, linie średniego napięcia (20 kV i 6 kV), linie niskiego napięcia
oraz stacje transformatorowe SN/nN. Najliczniejszą grupą odbiorców energii elektrycznej
są gospodarstwa domowe (92%), natomiast największe zuŜycie energii występuje w grupie odbiorców przemysłowych.
Ocenę zaopatrzenia miasta w energię i kalkulację towarzyszącej jej emisji wykonano na
podstawie zgromadzonych danych i wyników akcji ankietowej. W oparciu o poradnik SEAP
„Jak opracować plan działań na rzecz zrównowaŜonej energii (SEAP)?” przyjęto podział
na następujące sektory: „budynki, obiekty, przemysł” (uŜytkowanie energii), „transport”,
„inne źródła emisji” (gospodarka odpadowa i wodno-ściekowa).
121
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Głównym nośnikiem energii cieplnej wykorzystywanym w budynkach i obiektach uŜyteczności publicznej jest system ciepłowniczy (57%). Oprócz ciepła sieciowego w celach
ogrzewania i przygotowania c.w.u. wykorzystuje się w tym sektorze: gaz ziemny (23%),
węgiel (14%), olej opałowy (5%) i w niewielkim stopniu źródła odnawialne (OZE) – 1%.
W budownictwie wielorodzinnym głównym nośnikiem energii cieplnej jest węgiel (44%)
oraz system ciepłowniczy (38%). Gaz ziemny pokrywa 16% zapotrzebowania na ciepło
w tym sektorze, a energia elektryczna – 2%. W budownictwie indywidualnym dominuje
produkcja energii cieplnej z wykorzystaniem węgla - 52%, 36% potrzeb energetycznych
pokrywa energia cieplna z paliwa gazowego i oleju opałowego, a 10% - energia elektryczna. W niewielkim stopniu wykorzystuje się OZE (2%) i ciepło sieciowe – zaledwie 0,2%.
Wśród budynków i obiektów usług komercyjnych i przemysłu największe zuŜycie energii
cieplnej przypada na system ciepłowniczy (42%) oraz paliwo gazowe i olej opałowy (łącznie 43%). Pozostałe nośniki energii to węgiel (4%) i inne (11%)– m.in. gaz płynny, koksowniczy i OZE.
Z przeprowadzonych analiz wynika, Ŝe w związku z zaopatrzeniem w ciepło, największa
ilość zuŜywanej energii w sektorze „budynki, obiekty, przemysł” przypada na budynki
mieszkalne wielorodzinne – 70%.
Transport na terenie miasta obejmuje transport publiczny (autobusowy i tramwajowy), kolejowy, transport jednostek usług publicznych oraz transport indywidualny. Łączna długość
dróg na terenie miasta wynosi ok. 220 km (drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne oraz odcinek autostrady A1). Największe natęŜenie ruchu występuje na drogach wojewódzkich (41%) i krajowych (34%). Z przeprowadzonych analiz wynika, Ŝe największe zuŜycie energii w środkach transportu przypada na transport indywidualny – 88,5%, drugi
w kolejności jest transport publiczny (8,7%). Biorąc pod uwagę wykorzystywane paliwa
największe zuŜycie energii przypada na benzynę (ok. 52%) i olej napędowy (35%). ZuŜycie energii elektrycznej w sektorze wynosi 5% (transport kolejowy i tramwajowy).
Do sektora pn. „inne źródła emisji” naleŜą istniejące na terenie miasta oczyszczalnie ścieków (OŚ „Centralna”, OŚ „Miechowice”, OŚ „Bobrek”) oraz składowisko odpadów komunalnych, którymi zarządza Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. Na terenie
składowiska prowadzi się odzysk gazu wysypiskowego, który wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej. W OŚ „Centralna” wytwarzany jest biogaz, słuŜący jako paliwo
w bioelektrowni, do produkcji ciepła i energii elektrycznej. W związku z odzyskiem energii
na terenie ww. zakładów oszacowano emisję unikniętą CO2 – 19 982 Mg CO2/a.
Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, Ŝe największe końcowe zuŜycie energii w mieście występuje w sektorze „Budynki, obiekty, przemysł” (83%), co jest związane z największym poziomem emisji dwutlenku węgla (88%) i wskazuje na ten sektor, jako na główny
obszar potencjalnej interwencji. ZuŜycie energii w transporcie stanowi 17% łącznego końcowego zuŜycia energii w mieście, a emisja CO2 w tym sektorze stanowi 11% łącznej emisji w mieście. Końcowe zuŜycie energii gospodarki odpadowej i wodno-ściekowej stanowi
0,5% łącznego zuŜycia, a emisja CO2 niespełna 1% emisji na terenie miasta.
122
EE
energoekspert
sp. z o. o.
energia i ekologia
Na podstawie zgłoszeń potencjalnych interesariuszy PGN oraz analizy moŜliwych kierunków interwencji opracowano karty projektów planowanych do realizacji do roku 2020.
W związku z realizacją opisanych działań moŜliwe jest ograniczenie zuŜycia energii końcowej na terenie miasta o 113 342 MWh/rok, co stanowi 5,7% obecnego zuŜycia energii.
Ograniczenie emisji CO2 związane z obniŜeniem końcowego zuŜycia energii moŜe wynieść 39 930 Mg CO2 rocznie (zmniejszenie emisji o ok. 5% w stosunku do stanu dla roku
bazowego). Koszty realizacji zgłoszonych projektów oszacowano na 1 532,7 mln PLN.
Uzyskanie celu ilościowego na poziomie jw. wymaga zaangaŜowania w realizację PGN
interesariuszy zewnętrznych, dla których niniejszy dokument moŜe stanowić podstawową
szansę na uzyskanie preferencyjnego finansowania dla planowanych przez nich działań.
Dla oceny osiągnięcia wytyczonych w PGN celów, naleŜy systematycznie gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów. W celu
właściwej realizacji PGN konieczna jest stała współpraca między przedstawicielami miasta
oraz interesariuszy zgłoszonych projektów, a takŜe coroczna kontrola stanu przygotowania
do wykonania zaplanowanych działań. Monitoring uzyskiwanych efektów winien być prowadzony w cyklach trzy letnich i skoordynowany z aktualizacją „ZałoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”, których opracowanie naleŜy do
obowiązków gminy wg Art. 19 ustawy Prawo energetyczne.
123

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY BYTOM

Transkrypt

Podobne dokumenty

„Bytom z szuflady” - wystawa pokonkursowa

Regulamin Konkursu „ Drugie życie butelki PET ” I. Organizator

ogłoszenie - Spółdzielnia Mieszkaniowa "Miechowice"

OŚWIADCZENIE Bytom, Oświadczenia złożone po dniu 30

MIESZKANIE NA WYNAJEM liczba pokoi: 2, pow. całkowita: 62 m2

IDŹ-JEDŹ-ŻYJ-ROK PIESZEGO 2014 - Komenda Miejska Policji w