C 730/79 - Phillip Morris

Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji 1980
str. I – 02671
WYROK TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI
z dnia 17 września 1980 r.
Philip Morris Holland BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich
Pomoc dla producenta papierosów
Strony
Sprawa 730/79
Philip Morris Holland, przedsiębiorstwo z siedzibą w Eindhoven, reprezentowane przez B. H.
Terminy kluczowe
ter Kuile’a, adwokata w Hoge Raad w Nider1.
Pomoc udzielana przez państwa – wpływ landach i F. O. W. Vogelaara, adwokata z izby
na wymianę handlową między Państwami adwokackiej w Hadze, z adresem do doręczeń
w Luksemburgu, w siedzibie J. Loescha, adwoCzłonkowskimi – kryteria
kata, 2 rue Goethe,
(Traktat EWG, art. 92 )
skarżący, przeciwko
2.
Pomoc udzielana przez państwa - zakaz odstępstwa – pomoc, która może zostać Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej
uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem przez jej radcę prawnego, D. R. Gilmoura oraz A.
– swoboda decyzji Komisji – odniesienie F. De Savornina Lohmana, adwokata z izby adwokackiej w Rotterdamie, z adresem do doręczeń
do kontekstu wspólnotowego
w Luksemburgu, w siedzibie radcy prawnego M.
(Traktat EWG, art. 92 ust. 3)
Cervino, budynek Jean Monnet, Kirchberg,
pozwany, o:
Podsumowanie
1.
2.
W przypadku, gdy pomoc finansowa ze strony
państwa wzmacnia pozycję przedsiębiorstwa
w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami
konkurującymi w węwnątrzwspólnotowej wymianie handlowej, te inne przedsiębiorstwa
muszą zostać uznane za podlegające wpływowi
tej pomocy.
unieważnienie decyzji Komisji 79/743/EWG
z dnia 27 lipca 1979 r. w sprawie zamierzonej
pomocy rządu Niderlandów w celu zwiększenia
zdolności produkcyjnej producenta papierosów
(Dz.U. nr L 217 z 25.8. 1979, str. 17),
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Stosując art. 92 ust. 3 Traktatu EWG, Komisja ma swobodę decyzji, obejmującej oceny
wydaje następujący
ekonomiczne i społeczne, które muszą być
Wyrok
podejmowane w kontekście wspólnotowym.
Komisja ma prawo uznać system pomocy za Motywy
nie spełniający wymogów art. 92 ust. 3 lit. b)
1.
W skardze z dnia 12 października 1979
jeżeli pomoc taka umożliwiłaby przeniesienie
r. skarżący zwraca się do Trybunału, na
inwestycji, która mogłaby zostać zrealizowana
mocy art. 173 Traktatu ustanawiającew innych Państwach Członkowskich znajdugo Europejską Wspólnotę Gospodarczą,
jących się w mniej korzystnej sytuacji ekonoo unieważnienie decyzji Komisji 79/743/
micznej niż sytuacja występująca w Państwie
EWG z dnia 27 lipca 1979 r. w sprawie
Członkowskim, w którym znajduje się
zamierzonej pomocy rządu Niderlandów
przedsiębiorstwo odbiorcy pomocy.
– 15 –
Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji 1980
2.
3.
4.
str. I – 02671
w celu zwiększenia zdolności produkcyj- Dopuszczalność skargi
nej producenta papierosów (Dz.U. L 217
5.
Komisja nie kwestionuje prawa skarżącez 25.8. 1979, str. 17)
go, jako potencjalnego odbiorcy pomocy,
Skarżący jest niderlandzką spółką zależną
o której mowa w decyzji, do wniesienia
dużego producenta wyrobów tytoniowych.
skargi o unieważnienie, nawet jeżeli przedPismem z dnia 7 października 1978 r. rząd
miotowa decyzja jest skierowana do PańNiderlandów poinformował Komisję o zastwa Członkowskiego.
miarze udzielenia skarżącemu „dodatkowej
Istota sprawy
pomocy na realizację dużych projektów”,
przewidzianej w niderlandzkiej ustawie 6.
Skarżący wysuwa dwa argumenty przemaz dnia 29 czerwca 1978 r. w sprawie wspiewiające za unieważnieniem zaskarżonej
rania i ukierunkowywania inwestycji (Stadecyzji. Po pierwsze, decyzja Komisji a)
atsblad z 1978 r., nr 368). Ta dodatkowa
stanowi naruszenie art. 92 ust. 1 Traktapomoc na projekty inwestycyjne o wartotu, b) stanowi naruszenie jednej lub kilku
ści przekraczającej 30 000 000 HFL jest
ogólnych zasad prawa wspólnotowego,
uzależniona od liczby utworzonych w ich
w szczególności zasady dobrej praktyki
wyniku miejsc pracy i jej wielkość może
administracyjnej, ochrony uzasadnionych
wynosić do 4% wartości inwestycji, której
oczekiwań i proporcjonalności, oraz jednej
dotyczy. Zgodnie z art. 6 tej ustawy, dolub kilku zasad polityki konkurencji przydatkowa pomoc nie może być przyznana
jętej przez Komisję, c) stanowi naruszenie
w zakresie, w jakim, zdaniem Komisji, jej
art. 190 Traktatu pod tym względem, że
udzielenie nie byłoby zgodne ze wspólnym
Komisja uzasadniła decyzję w sposób nierynkiem w świetle warunków określonych
zrozumiały lub wewnętrznie sprzeczny.
w art. 92 do 94 Traktatu.
7.
Po drugie, stwierdzenie, że postanowieCelem pomocy, o której mowa było wsparnia art. 92 ust. 3 Traktatu, dotyczące odcie skarżącego, by mógł on przeprowadzić
stępstw, nie stosują się w okolicznościach
koncentrację i rozwinąć produkcję papieniniejszej sprawy stanowi naruszenie wyżej
rosów poprzez zamknięcie jednego zakławymienionych postanowień Traktatu oraz
du produkcyjnego z dwóch posiadanych
zasad prawa wspólnotowego.
w Niderlandach oraz zwiększenie zdolności
Pierwszy zarzut prawny
produkcyjnej drugiego zakładu produkcyjnego, zlokalizowanego w Bergen-op-Zoom, 8.
Art. 92 ust. 1 Traktatu Rzymskiego przena południu kraju, do 16 000 milionów
widuje, że:
sztuk papierosów rocznie, zwiększając
„Z zastrzeżeniem innych postanowień przew ten sposób zdolność produkcyjną spółki
widzianych w niniejszym Traktacie, wszelka
zależnej o 40% i łączną produkcję w Nipomoc przyznawana przez Państwo Członderlandach o około 13%.
kowskie lub przy użyciu zasobów państwoPo zbadaniu projektów pomocy zgodwych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca
nie z art. 93 Traktatu, Komisja przyjęła
lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez
sporną decyzję, zgodnie którą Królestwo
sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom
Niderlandów nie może udzielić proponolub produkcji niektórych towarów, jest
wanej „dodatkowej pomocy na realizację
niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakredużych projektów”, zgłoszonej Komisji
sie, w jakim wpływa na wymianę handlową
listem z dnia 4 października 1978 r., na
między Państwami Członkowskimi.”
inwestycję w Bergen-op-Zoom,
9.
Skarżący utrzymuje, że w celu stwierdze– 16 –
Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji 1980
nia, w jakim zakresie dana pomoc jest
niezgodna ze wspólnym rynkiem, należy
przede wszystkim zastosować kryteria pozwalające ustalić, czy mają miejsce jakiekolwiek ograniczenia konkurencji, o których
mowa w art. 85 i 86 Traktatu. Dlatego
Komisja musi przede wszystkim określić
„właściwy rynek” i w tym celu wziąć pod
uwagę produkt, terytorium i określony
okres czasu. Musi zatem zbadać strukturę
rynku, o którym mowa, aby móc ocenić,
jak dalece pomoc w danym wypadku ma
wpływ na relacje między konkurującymi
podmiotami. Jednakże, te aspekty o zasadniczym znaczeniu nie zostały uwzględnione
w spornej decyzji. W decyzji nie definiuje
12.
się właściwego rynku ani z punku widzenia produktu, ani w odniesieniu do czasu.
Struktura rynku nie została sprecyzowana,
nie zostały też określone relacje między konkurującymi podmiotami z niej wynikające,
które w omawianym przypadku mogą zostać
zakłócone przez sporną pomoc.
10.
11.
str. I – 02671
wysoki procent jego produkcji przeznaczonej na wywóz do innych Państw Członkowskich. Pomoc, o której mowa miała być
przeznaczona na zwiększenie zdolności produkcyjnej, a w konsekwencji zdolności do
utrzymania przepływu handlowego, w tym
również odbywającego się między innymi
Państwami Członkowskimi. Ponadto, pomoc przypuszczalnie przyczyniłaby się do
zmniejszenia kosztów zmiany przeznaczenia urządzeń produkcyjnych i w ten sposób
skarżący zyskałby przewagę konkurencyjną
nad producentami, którzy zwiększyli lub
zamierzają na własny koszt zwiększyć zdolności produkcyjne swoich zakładów.
Te okoliczności, które zostały wymienione
w akapitach preambuły do spornej decyzji
i których nie zakwestionował skarżący, stanowią wystarczające uzasadnienie pozwalające
Komisji stwierdzić, że proponowana pomoc
mogłaby mieć wpływ na wymianę handlową
między Państwami Członkowskimi i zagroziłby zakłóceniem konkurencji między przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność
w różnych Państwach Członkowskich.
Nie ulega wątpliwości, że po zrealizowaniu planowanej inwestycji, skarżący niemal
50% całej produkcji papierosów będzie
13. Z powyższych rozważań wynika, że pierwuzyskiwał w Niderlandach i oczekuje on,
szy zarzut prawny musi zostać odrzucony
że ponad 80% produkcji wywiezie do injako bezzasadny, także w części dotyczącej
nych Państw Członkowskich. „Dodatkowa
niewłaściwego uzasadnienia decyzji.
pomoc na realizację dużych projektów”,
której udzielenie na rzecz skarżącego za- Drugi zarzut prawny
proponował rząd Niderlandów, wynosiła
14. W drugim zarzucie prawnym skarżący skry6,2 milionów HFL (2,3 miliona EUA [eutykował decyzję Komisji, ponieważ została
ropejskich jednostek rozliczeniowych]), co
ona podjęta na podstawie założenia, że
stanowi 3,8% zainwestowanego kapitału.
w omawianym przypadku nie stosują się
W przypadku, gdy pomoc finansowa ze
odstępstwa przewidziane w art. 92 ust. 3
strony państwa wzmacnia pozycję przedsięTraktatu, w szczególności w lit. a), b) i c).
biorstwa w porównaniu z innymi przedsię15. Artykuł ten stanowi, że za zgodną ze wspólbiorstwami konkurującymi w węwnątrzwnym rynkiem może być uznana:
spólnotowej wymianie handlowej, te inne
przedsiębiorstwa muszą zostać uznane za
a.
pomoc przeznaczona na sprzyjanie
podlegające wpływowi tej pomocy. W nirozwojowi gospodarczemu regioniejszej sprawie, pomoc, której zamierzał
nów, w których poziom życia jest
udzielić rząd Niderlandów była przeznaczonienormalnie niski, lub regionów,
na dla przedsiębiorstwa mającego prowadzić
w których istnieje poważny stan
handel międzynarodowy, czego dowodzi
niedostatecznego zatrudnienia,
– 17 –
Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji 1980
16.
17.
b.
pomoc przeznaczona na wspieranie 18.
realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego
europejskiego zainteresowania lub
mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce
Państwa Członkowskiego,
c.
pomoc przeznaczona na ułatwianie
rozwoju niektórych działań gospo- 19.
darczych lub niektórych regionów
gospodarczych, o ile nie zmienia
warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.”
Zdaniem skarżącego błędem ze strony Komisji jest przyjęcie ogólnej zasady, że pomoc
udzielona przez Państwo Członkowskie
przedsiębiorstwom mieści się w zakresie
odstępstw przewidzianych w art. 92 ust. 20.
3, wyłącznie wówczas, gdy Komisja może
stwierdzić, że taka pomoc przyczyni się do
osiągnięcia jednego z celów określonych
w odstępstwach, którego w normalnych
warunkach rynkowych przedsiębiorstwa ją
otrzymujące nie osiągnęłyby w drodze własnych działań. Pomoc na podstawie art. 92
ust. 3 Traktatu jest dopuszczona wyłącznie,
jeżeli plan inwestycji będący przedmiotem
badania jest zgodny z celami wymienionymi w lit. a), b) i c).
Ten argument nie może być uwzględniony.
Z jednej strony nie uwzględnia on tego, że
art. 92 ust. 3, w przeciwieństwie do art. 92 21.
ust. 2, daje Komisji prawo rozstrzygnięcia
według jej uznania, ponieważ przewiduje,
że pomoc, o której w nim mowa „może”
być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem. Z drugiej strony, z tego argumentu,
mogłoby wynikać, że Państwom Członkowskim zezwala się na dokonywanie płatności, które przyczyniłyby się do poprawy
sytuacji finansowej przedsiębiorstw otrzymujących pomoc, mimo że te płatności
nie byłyby konieczne dla osiągnięcia celów
określonych w art. 92 ust. 3.
– 18 –
str. I – 02671
W związku z tym, należy zaznaczyć, że
w spornej decyzji wyraźnie stwierdza się,
że rząd Niderlandów nie był w stanie
przedstawić, ani Komisja znaleźć podstaw
do stwierdzenia, że proponowana pomoc
spełnia warunki pozwalające na zastosowanie któregokolwiek z odstępstw przewidzianych art. 92 ust. 3 Traktatu.
Skarżący utrzymuje, że Komisja nie miała
racji, twierdząc, że obszar Bergen-op-Zoom
nie jest regionem o „nienormalnie niskim”
poziomie życia i poważnym stanie niedostatecznego zatrudnienia w rozumieniu art. 92 ust. 3 lit. a). W rzeczywistości
w regionie Bergen-op-Zoom wskaźnik
niedostatecznego zatrudnienia jest wyższy,
a dochód na głowę mieszkańca niższy od
średniej krajowej w Niderlandach.
Jeśli chodzi o art. 92 ust. 3 lit. b), skarżący
kwestionuje stwierdzenie Komisji, że system „dodatkowej pomocy” nie może być
traktowany jako pomoc „mająca na celu
zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego”, oraz
że zajęcie innego stanowiska umożliwiłoby
Niderlandom, w kontekście pogorszenia
koniunktury gospodarczej oraz dużej skali
bezrobocia w całej Wspólnocie, przeniesienie, z korzyścią dla siebie, inwestycji, które
mogą być prawdopodobnie zrealizowane
w innych Państwach Członkowskich znajdujących się w mniej korzystnej sytuacji.
Zdaniem skarżącego nie jest możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy istnieje
poważne zaburzenie gospodarki Państwa
Członkowskiego, a jeśli tak, czy specjalna
pomoc krajowa zaradzi temu zaburzeniu,
poprzez zbadanie, jak zrobiła to Komisja,
czy inwestycja podjęta przez przedsiębiorstwo, do której odnosi się pomoc pochodząca od danego Państwa Członkowskiego,
mogłaby, w razie konieczności zostać, zrealizowana w innych Państwach Członkowskich znajdujących się w mniej korzystnej
sytuacji niż to Państwo Członkowskie.
Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji 1980
22.
I wreszcie, skarżący kwestionuje stwierdzenie Komisji, zgodnie z którym z badania
branży produkcji papierosów we Wspólnocie i w Niderlandach wynika, że warunki rynkowe jako takie, bez interwencji
państwa, zapewniają normalny rozwój i że
26.
zakwestionowana pomoc nie może z tego
względu być uznana za ułatwiającą rozwój
w rozumieniu art. 92 ust. 3 lit. c).
23.
Zdaniem skarżącego, w zasadzie nie ma
znaczenia wiedza, czy „bez interwencji
państwa” warunki rynkowe jako takie
zapewniają normalny rozwój produkcji
w Państwie Członkowskim i we Wspólnocie. Istotna jest jedynie informacja, czy
pomoc ułatwia rozwój czy nie. Ponadto,
decyzja została uzasadniona w sposób niezrozumiały oraz wewnętrznie sprzeczny.
24.
Te argumenty skarżącego nie mogą być
uwzględnione. Należy tu ponownie przypomnieć, że Komisja ma prawo rozstrzygnięcia według jej uznania, a w związku
z tym oceny sytuacji ekonomicznej i społecznej, która musi być dokonana w kontekście wspólnotowym.
25.
W takim kontekście, Komisja, mając
uzasadnione powody, dokonała oceny
poziomu życia i poważnego stanu niedostatecznego zatrudnienia w obszarze Bergen-op-Zoom, nie odnosząc się do średniej
krajowej w Niderlandach, lecz do poziomu
wspólnotowego. Jeśli chodzi o argumenty
przedstawione przez skarżącego na podstawie art. 92 ust. 3 lit. b) Traktatu, Komisja
z powodzeniem może zająć stanowisko,
tak jak to miało miejsce, że planowana
w tym wypadku inwestycja nie jest „ważnym projektem stanowiącym przedmiot
wspólnego europejskiego zainteresowania” i że proponowana pomoc nie może
być traktowana jako pomoc „mająca na
celu zaradzenie poważnym zaburzeniom
w gospodarce Państwa Członkowskiego”, ponieważ stworzyłaby możliwości
przeniesienia do Niderlandów inwestycji,
która mogłaby być zrealizowana w innym
27.
str. I – 02671
Państwie Członkowskim znajdującym się
w mniej korzystnej sytuacji gospodarczej
niż istniejąca w Niderlandach, gdzie krajowy poziom bezrobocia jest jednym z najniższy we Wspólnocie.
Jeśli chodzi o art. 92 ust. 3 lit. c) Traktatu,
argumenty przedstawione przez skarżącego nie znajdują uzasadnienia. Zgodność
z Traktatem pomocy, o której mowa musi
być określona w kontekście Wspólnoty,
a nie jednego Państwa Członkowskiego.
Ocena Komisji w znacznej mierze opiera
się na stwierdzeniu, że przewidziana produkcja papierosów będzie wywożona do
innych Państwa Członkowskich, w sytuacji
spowolnienia wzrostu konsumpcji, co nie
pozwoliło jej uznać, że pomoc nie będzie
miała wpływu na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Ta ocena jest uzasadniona.
Wniosek, że warunki rynkowe jako takie
w branży produkcji papierosów, bez interwencji państwa, zapewniają normalny rozwój i że wobec tego pomoc nie może być
uznana za „ułatwiającą” rozwój jest również uzasadniony, jeżeli potrzebę pomocy
ocenia się z punktu widzenia Wspólnoty,
a nie jednego Państwa Członkowskiego.
Wobec powyższego skarga zostaje oddalona.
Decyzja w sprawie kosztów
28
Zgodnie z art. 69 ust. 2 regulaminu, strona
przegrywająca zostaje obciążona kosztami;
ponieważ skarżący przegrał, zostaje on obciążony kosztami.
Sentencja
Na tej podstawie,
Trybunał Sprawiedliwości
oddalając wszelkie dalej idące lub przeciwne wnioski, orzeka:
1.
1 . oddala skargę;
2.
2 . skarżący zostaje obciążony kosztami.
– 19 –