lekcja matematyki

LEKCJA
Lekcja, jako podstawowa jednostka organizacyjna procesu dydaktycznego, jest formalnym
rodzajem interakcji nauczyciela z uczniami, nastawionym na realizację celów kształcenia
i celów wychowania. Lekcja opiera się na realizacji określonego zadania dydaktycznego jako
procesu poznawczego uczniów organizowanego i kierowanego przez nauczyciela.
Lekcja (według W. Okonia) jest organizacyjną formą nauczania, opartą na realizacji
określonego zadania dydaktycznego w ciągu ustalonego czasu. Uznaje się ją za podstawową
formę nauczania i uczenia się, dzięki której odbywa się proces kształcenia.
Struktura lekcji (według Cz. Kupisiewicza) zależy od realizowanych celów, treści
merytorycznych, zadań dydaktycznych, wieku uczniów oraz stosowanych metod i środków
nauczania. Każda lekcja powinna realizować co najmniej jedną z głównych funkcji
dydaktycznych, takich jak: sprawdzanie wiadomości, umiejętności i nawyków, połączone
przeważnie z oceną pracy uczniów; zaznajamianie uczniów z nowym materiałem; utrwalanie
opanowanej przez uczniów wiedzy, czemu towarzyszy wiązanie teorii z praktyką.
Kupisiewicz uważa, że dla nauczyciela bardzo pomocne w przygotowaniu dobrej lekcji mogą
być poniższe pytania:
• Kiedy i jak zapoznam uczniów z tematem lekcji oraz wynikającymi z niego zadaniami?
• Czy i w jaki sposób sprawdzę stopień opanowania przez uczniów materiału z poprzedniej
lekcji?
• Za pomocą jakich metod i środków zaznajomię uczniów z nowym materiałem?
• Jakie pomoce naukowe zastosuję w tym celu?
• W jaki sposób utrwalę zrealizowany na lekcji materiał?
• Czy i jak będę wdrażał uczniów do samodzielnego posługiwania się nim?
• Czy i jak skontroluję uzyskane wyniki nauczania?
• Czy i jaką zadam uczniom pracę domową?
• Czy i jak będę różnicował trudności przerabianego na lekcji materiału, aby dostosować go
do możliwości poszczególnych uczniów?
• Jakie zagadnienia realizowane podczas lekcji, powinienem wykorzystać, aby rozwijać
u uczniów samodzielne myślenie i działanie oraz kształtować pożądane postawy?
Nauczając matematyki trzeba mieć świadomość, po co się to robi i co chce się osiągnąć.
Ogólnie – uczniowie powinni zdobyć te wiadomości i umiejętności matematyczne, które
przydadzą się im w życiu codziennym, ułatwią posługiwanie się językiem matematyki i jej
metodami w formułowaniu i rozwiązywaniu problemów należących do innych dziedzin
wiedzy, a także umożliwią dalsze kształcenie. Potrzebna w życiu codziennym jest orientacja
w liczbach naturalnych, ułamkach (w tym dziesiętnych) oraz rozumienie znaczenia czterech
działań i stosowanie ich do rozwiązywania prostych problemów. Ważna jest umiejętność
wykonywania prostych obliczeń w pamięci oraz zaokrąglania i szacowania. Często pojawiają
się procenty – trzeba je rozumieć, umieć wykonywać proste obliczenia procentowe, a także
szacować. Potrzebna jest umiejętność odczytywania wykresów i diagramów, rozumienie
danych statystycznych. Z zakresu geometrii ważnej jest mierzenie długości, pola i objętości –
trzeba je rozumieć, znać podstawowe jednostki miary i umieć się nimi posługiwać.
Należy jednak pamiętać, że nauczanie matematyki nie sprowadza się tylko do jej
używania w życiu codziennym. Matematyka jak żaden inny przedmiot stwarza możliwości
kształcenia logicznego myślenia, kojarzenia, wyciągania wniosków, uzasadniania lub
obalania sądów, uogólniania, znajdowania analogii i dostrzegania sprzeczności. Aby jednak
osiągnąć te cele nauczania trzeba dostosować nauczanie do możliwości uczniów. Ważne jest
odkrywanie matematyki, czyli dochodzenie do nowych dla ucznia pojęć poprzez samodzielny
i twórczy wysiłek.
1
Typy lekcji – podział ze względu na cel lekcji, jaki ma być osiągnięty:
• lekcja zasadnicza (podająca, wprowadzająca) – ma na celu zapoznanie uczniów z nowym
materiałem,
• lekcja ćwiczeniowa (utrwalająca) – ma na celu zastosowania teoretyczne i praktyczne oraz
utrwalanie umiejętności i nawyków,
• lekcja powtórzeniowa – ma na celu systematyzowanie i utrwalanie wiadomości,
• lekcja kontrolno-oceniająca (sprawdzająca)– ma na celu sprawdzenie wiadomości
i umiejętności oraz ich ocenę,
• lekcja mieszana łącząca kilka z powyższych elementów.
Konstrukcja lekcji – zasadnicze elementy:
I. Czynności organizacyjne (organizacja klasy, kontrola frekwencji, kontrola pracy
domowej),
II. Część główna lekcji (podanie celu lekcji, wprowadzenie do nowej lekcji, rozwinięcie
tematu lekcyjnego, ćwiczenia w stosowaniu nowych wiadomości),
III. Podsumowanie (podsumowanie nowych wiadomości, zadanie pracy domowej).
Budowa lekcji – przygotowanie konspektu lekcji
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
materiał, z którego lekcja ma być budowana (należy sprawdzić, jakie podręczniki są
potrzebne, co na dany temat napisane jest w literaturze, ile pamiętamy za danej tematyki,
a ile musimy uzupełnić),
wybór odpowiednich elementów – ustalenie ogólnych i specyficznych celów lekcji
(należy zdecydować co ma wystąpić na lekcji i po co, jakie mają być osiągnięte cele
i wprowadzać wszystkie konieczne elementy ze względu na program nauczania oraz na
uczniów, a nie ze względu na to, co lubi nauczyciel),
projekt budowy – pomysł na lekcję (należy unikać schematów, tych samych zabiegów
dydaktycznych i stereotypowych postaw),
fundamenty budowy – podstawy lekcji (należy ustalić, jakie wiadomości są już znane
i będą potrzebne na lekcji, przemyśleć, jak je przypomnieć, pogłębić i powiązać z nowymi
treściami),
szkielet konstrukcji – plan lekcji (należy ułożyć wybrane elementy w całość zwracając
uwagę na ich kolejność, powiązania, zależności, usunięcie elementów niepotrzebnych),
rozpracowanie szczegółów i opracowanie poszczególnych części lekcji (należy
przemyśleć, jakie problemy, zadania i pytania będą stawiane i jakich oczekujemy
odpowiedzi, jaka będzie metoda pracy na lekcji),
wystrój zewnętrzny lekcji – szata językowa i graficzna lekcji (należy zastanowić się nad
formą słowną i symboliczną pytań, zadań i poleceń, nad tym, kto będzie formułował
wnioski i gdzie oraz jak będą zapisywane),
kontrola techniczna – sprawdzenie pod względem merytorycznym, logicznym
i językowym poprawności każdego elementu lekcji,
rzut oka na całość z uwzględnieniem płynności lekcji i jej rytmu (należy zastanowić się,
czy wszystkie elementy pasują do siebie, czy nie ma luk lub niezrozumiałych przeskoków,
czy wystarczy czasu na ich zrealizowanie na lekcji),
finał budowy – konspekt.
2