docOZE – poziom krajowy Prawo energetyczne
download 
Reklamacja Transkrypt
OZE – poziom krajowy Prawo energetyczne
2011 Uwarunkowania prawne wdrażania ekoinnowacji Najnowsze trendy i przewidywane zmiany prawne Programy na szczeblu krajowym i europejskim Piotr Gradziuk Poziomy regulacji Obszar energetyki odnawialnej jest uregulowany na trzech poziomach: 1. międzynarodowym globalnym 2. międzynarodowym albo ponadnarodowym regionalnym 3. krajowym OZE – poziom globalny • Najistotniejszą regulacją globalną odnosząca się do rozwoju energetyki odnawialnej stanowi Konwencja Klimatyczna, która przyjęta została 9 maja 1992 r. w Nowym Yorku i weszła w życie 21 marca 1994 r. • Wspomniana umowa międzynarodowa tworzy fundament dla systemu prawa ochrony klimatu oraz wyznacza długofalowe cele zmierzające do transformacji gospodarki ( co najmniej na kilkadziesiąt lat ). • Stabilizacja gazów cieplarnianych jest w obszarze redukcji emisji ściśle powiązana z wprowadzaniem nowych technologii w sektorze energetycznym. OZE – poziom globalny • Protokół z Kyoto , został przyjęty w 1997 r. • Jest kolejnym aktem globalnym, który odnosi się do rozwoju energetyki odnawialnej – tym razem bezpośrednio. • W związku z obowiązkami redukcyjnymi paostw wysokorozwiniętych przewidziano szereg instrumentów, wśród których znajdują się: badania , wsparcie, rozwój i wzrost wykorzystania nowych i odnawialnych zasobów energii . OZE – poziom globalny – Protokół z Kyoto • Przeważa ścieżka ograniczenia emisji • Zobowiązania dotyczą paostw rozwiniętych • Ściśle określony przedział czasowy 2008-2012 • Rozpoczynają się negocjacje nad post-Kioto • Dla rozwoju OZE są istotne trzy mechanizmy elastyczne: handel uprawnieniami do emisji ET mechanizm wspólnych wdrożeo JI mechanizm czystego rozwoju CDM OZE – poziom unijny - przyczyny • Podstawowe znaczenie posiada osiągniecie zrównoważonego rozwoju, na który wpływają dwa zagadnienia: bezpieczeostwo dostaw oraz ochrona środowiska . • Aspekt gospodarczy - Europa jest w coraz większym stopniu uzależniona od importu nośników energii. • Aspekt środowiskowy - Energetyka jest główną przyczyną zmian klimatycznych i zanieczyszczenia powietrza. • Aspekt społeczny - Polityka energetyczna powinna generalnie przyczynid się do rozwoju gospodarczego i powstawania nowych miejsc pracy w Europie. Powinna dad ważny impuls dla rozwoju nowych technologii i przełożyd się na rozwój nauki i edukacji. OZE – poziom unijny Traktat o funkcjonowaniu FUE • 1 grudnia 2009 r. wszedł w życie Traktat Lizbooski z 13 grudnia 2007 r. • Zgodnie z art. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej energia lit i oraz transport lit g należą do kompetencji dzielonych. • Paostwa Członkowskie wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia nie wykonała swojej kompetencji. Paostwa Członkowskie ponownie wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia postanowiła zaprzestad wykonywania swojej kompetencji – art. 2 ust. 2. • Oprócz lit. i i g do energii będą się odnosiły pośrednio postanowienia dotyczące: unii celnej i ustanawiania reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz rynku wewnętrznego, polityki społecznej, spójności gospodarczej, środowiska naturalnego, sieci transeuropejskich. OZE – poziom unijny – dyrektywa 2001/77/EC • Podstawowym aktem odnoszącym się do OZE w prawie wtórnym jest dyrektywa 2001/77/EC z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. • Jak dotychczas jest to swoista „konstytucja” dla OZE w prawie unijnym . OZE – poziom unijny – polityczne podstawy pakietu klimatyczno-energetycznego • Polityka energetyczna dla Europy 5282/07 [COM(2007) 1] • • Ograniczenie globalnych zmian klimatu do 2 stopni Celsjusza – Droga do 2020 r. i dalej 5422/07 + ADD 1 + ADD 2 [COM(2007) 2] • Wkład Rady Energetycznej do wiosennej Rady Europejskiej 2007 - 6453/07 • Cele UE w obszarze dalszego rozwoju międzynarodowego prawa zmian klimatu po 2012 - 6621/07 • Dokument podstawowych kwestii Rady Środowiskowej do wiosennej Rady Europejskiej 2007 - 6629/07 Cele pakietu klimatyczno-energetycznego • 20 procentowy udział energii wyprodukowanej w oze w ogólnej konsumpcji energii • 10 procentowy udział biopaliw w całkowitej konsumpcji paliw • 20 procentowa redukcja emisji gazów cieplarnianych w porównaniu do 1990 r. • 20 procentowa oszczędnośd energii OZE – poziom unijny – dyrektywa 2009/28/EC • Rozwój energetyki odnawialnej powinien stanowid istotny element w osiągnięciu podwójnego celu, jakim jest zwiększenie bezpieczeostwa dostaw i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Oznacza to, iż niezbędna jest zmiana sposobu w jaki Wspólnota promuje OZE. Konieczne jest wzmocnienie i rozszerzenie istniejących ram prawnych. W szczególności ważne jest zapewnienie podjęcia przez wszystkie paostwa członkowskie koniecznych działao gwarantujących zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w ich koszyku energetycznym. OZE – poziom unijny – dyrektywa 2009/28/EC - cele • ogólny wiążący cel wspólnotowy przewidujący 20%-owy udział odnawialnej źródeł energii w zużyciu energii ( obecnie 8,5 udział ) • wiążące cele krajowe udziału OZE do 2020 r., które są zgodne z ogólnym celem wspólnotowym wynoszącym 20% • minimalny wiążący cel przewidujący 10%-owy udział biopaliw w transporcie, który ma zostad osiągnięty przez wszystkie paostwa członkowskie • zagwarantowanie pewności dla inwestorów OZE – poziom unijny – dyrektywa 2009/28/EC – obszar regulacji • Dyrektywa dotyczy trzech sektorów: elektroenergetyki, ciepłownictwa i chłodnictwa oraz transportu. Postanowienia zakładają zachowanie przez paostwa członkowskie uprawnienia do decydowania o udziale tych sektorów w osiągnięciu celu krajowego. Proponuje się jednak, aby każde paostwo członkowskie osiągnęło co najmniej 10%-owy udział energetyki odnawialnej (przede wszystkim biopaliw) w sektorze transportu do 2020 r. • Dyrektywa opiera się na podziale pomiędzy Paostwa Członkowskie zobowiązao zgodnie z zasadą wspólnej lecz zróżnicowanej odpowiedzialności – na marcowej Radzie 2008 r. ustalono, iż Polska będzie posiadała 15 % udział oze w 2020 r. • Importowana energia elektryczna, wyprodukowana poza terytorium Wspólnoty ze źródeł odnawialnych, może byd zaliczana na poczet realizacji celów paostw członkowskich. Dyrektywa 2009/28/EC – krajowe systemy wsparcia • Realizacji celów dyrektywy mają służyd odpowiednie krajowe systemy wsparcia przygotowane i wdrażane przez Paostwa Członkowskie. • System wsparcia oznacza system wywodzący się z interwencji paostwa członkowskiego na rynku, który przyczynia się do znalezienia rynku zbytu dla energii ze źródeł odnawialnych dzięki zmniejszeniu kosztów produkcji tej energii, zwiększeniu ceny, za którą można ją sprzedad, lub zwiększeniu – poprzez nałożenie obowiązku stosowania energii odnawialnej lub w inny sposób – jej nabywanej ilości. Dyrektywa 2009/28/EC – Krajowy plan działania • Każde paostwo członkowskie przyjmuje krajowy plan działania, w którym określa się dla danego paostwa członkowskiego docelowe udziały energii ze źródeł odnawialnych w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 r. oraz odpowiednie środki, które należy podjąd dla osiągnięcia tych celów, w tym krajowe strategie ukierunkowane na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowao, a także środki, które należy podjąd w celu wypełnienia zobowiązao. • Paostwa członkowskie powiadamiają Komisję o swoich krajowych planach działania najpóźniej do dnia 31 marca 2010 r. Dyrektywa 2009/28/EC – gwarancja pochodzenia • • • W celu zmniejszenia kosztów osiągnięcia celów, zezwolono na to, aby paostwa członkowskie mogły zaliczad na poczet ich celów energię wyprodukowaną w oze w innych krajach. Realizacji tej możliwości służy instrument w postaci gwarancji pochodzenia energii elektrycznej oraz energii stosowanej w celu ogrzewania lub chłodzenia. Gwarancja pochodzenia oznacza elektroniczny dokument poświadczający, że dana ilośd energii została wyprodukowana ze źródeł odnawialnych Obowiązek wydania, na życzenie, gwarancji pochodzenia dla ogrzewania lub chłodzenia wyprodukowanego z odnawialnych źródeł energii, powinien byd ograniczony do obiektów o mocy co najmniej 5 MWth, tak aby uniknąd nadmiernych obciążeo administracyjnych, które zostałyby nałożone, gdyby obowiązkiem tym objęto również mniejsze instalacje, w tym instalacje znajdujące się w gospodarstwach domowych. Dyrektywa 2009/28/EC – gwarancja pochodzenia • Paostwa członkowskie uznają gwarancje pochodzenia wydane przez inne paostwa członkowskie zgodnie z niniejszą dyrektywą • Paostwo członkowskie powinno desygnowad organ właściwy do wydawania gwarancji pochodzenia, prowadzenia rejestru oraz umarzania gwarancji pochodzenia. • Paostwa członkowskie powinny mied możliwośd stworzenia systemu wcześniejszej autoryzacji przekazywania gwarancji pochodzenia między paostwami członkowskimi, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw energii, do osiągnięcia celów związanych ze środowiskiem, leżących u podstaw ich systemu wsparcia lub do osiągnięcia zgodności z celami określonymi w niniejszej dyrektywie. • Paostwa, które mają nadwyżkę energii z oze mogą przekazad gwarancję pochodzenia do umorzenia właściwym organom paostw, które maja niedobory. Dyrektywa 2009/28/EC – uproszczenie procedur • Paostwa członkowskie zapewniają, że wszelkie krajowe przepisy dotyczące procedur autoryzacji, certyfikacji i licencjonowania, które są stosowane w elektrowniach wytwarzających energię elektryczna, energię do ogrzewania lub chłodzenia ze źródeł odnawialnych oraz w procesie przekształcania biomasy w biopaliwa lub inne produkty energetyczne, są proporcjonalne i niezbędne. Dyrektywa 2009/28/EC – uproszczenie procedur Paostwa członkowskie zapewniają w szczególności: • wyraźne określenie obowiązków administracyjnych organów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie procedur autoryzacji, certyfikacji i licencjonowania • usprawnienie i przyspieszenie procedur administracyjnych na odpowiednim poziomie administracyjnym • obiektywnośd, przejrzystośd i niedyskryminacyjny charakter zasad autoryzacji, certyfikacji i licencjonowania oraz uwzględnienie w nich charakterystyki poszczególnych technologii energii odnawialnej • ustalenie jasnych wytycznych koordynacji między organami administracyjnymi w odniesieniu do terminów, przyjmowania i rozpatrywania wniosków dotyczących planowania i wniosków o pozwolenia • przejrzystośd i zasadnośd w odniesieniu do kosztów opłat administracyjnych • uproszczenia dla mniejszych projektów • mediacje Dyrektywa 2009/28/EC – uproszczenie procedur • Paostwa członkowskie wyraźnie określają specyfikacje techniczne, które muszą zostad spełnione przez urządzenia i systemy wykorzystujące energię odnawialną w celu skorzystania z systemów wsparcia. • W przypadku, gdy istnieją normy europejskie, łącznie z oznakowaniem ekologicznym, etykietami energetycznymi i innymi systemami referencji technicznych ustanowionymi przez europejskie organy normalizacji, specyfikacje techniczne są określone na podstawie tych norm. Specyfikacje techniczne nie wyznaczają miejsca certyfikacji urządzeo i systemów • wymagają, aby lokalne i regionalne organy administracyjne uwzględniały instalację urządzeo i systemów grzewczych, chłodzących i elektrycznych, wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych oraz urządzeo i systemów lokalnego ogrzewania i chłodzenia podczas planowania, projektowania, budowy i remontów obszarów przemysłowych lub mieszkalnych. Dyrektywa 2009/28/EC – dostęp do sieci • • • Stworzenie infrastruktury sieci energetycznej umożliwiającej uwzględnienie dalszego rozwoju wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, łącznie z połączeniami międzysieciowymi między paostwami członkowskimi. Gwarancja przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii - bez uszczerbku dla zachowania niezawodności i bezpieczeostwa sieci. Priorytetowy dostęp do systemu sieciowego dla energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Dyrektywa 2009/28/EC – dostęp do sieci • O ile pozwala na to bezpieczeostwo krajowego systemu elektroenergetycznego, przy wyborze instalacji wytwarzających energię elektryczną, operatorzy systemów przesyłowych przyznają pierwszeostwo instalacjom wykorzystującym odnawialne źródła energii. • Wymóg stworzenia i opublikowania standardowych zasad, odnoszących się do ponoszenia i podziału kosztów dostosowao technicznych, takich jak przyłączenia do sieci czy wzmocnienia sieci, koniecznych w celu włączenia nowych producentów dostarczających energię elektryczną wytwarzaną ze źródeł odnawialnych do wspólnej sieci. • W stosownych przypadkach paostwa członkowskie mogą wymagad od operatorów systemów przesyłowych i systemów dystrybucji pokrycia w całości lub w części kosztów. Dyrektywa 2009/28/EC – dostęp do sieci • • • • Obowiązek przedstawienia wyczerpującej i szczegółowej oceny kosztów związanych z przyłączeniem. Możliwośd zezwolenia producentom energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, pragnącym przyłączyd się do sieci na ogłoszenie przetargu na roboty przyłączeniowe. Obciążanie opłatami za przesył i dystrybucję nie może dyskryminowad energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Opłaty nakładane przez operatorów systemów przesyłowych i systemów dystrybucji za przesył i dystrybucję energii elektrycznej z elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii odpowiadają korzyściom finansowym płynącym z przyłączenia takich elektrowni do sieci. Dyrektywa 2009/28/EC – inne istotne zagadnienia • Zagadnienie wsparcia biopaliw • Informowanie i szkolenie • Monitoring i sprawozdawczośd • Transpozycja do aktów krajowych najpóźniej do dnia 5 grudnia 2010 r. OZE – poziom krajowy • Konstytucja • Prawo energetyczne • Prawo ochrony środowiska • Inne akty OZE – poziom krajowy - Konstytucja • W tekście polskiej ustawy zasadniczej - Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. wypada poszukiwad fundamentów dotyczących regulacji zagadnienia wsparcia odnawialnych źródeł energii w krajowym systemie prawnym • Ustawa zasadnicza, będąc aktem najwyższej rangi w paostwie, nie może normowad bezpośrednio tak szczegółowej tematyki, jaką jest wsparcie energetyki odnawialnej. • Upoważnienie do regulacji omawianego zagadnienia należy zinterpretowad na podstawie ogólnych postanowieo. W szczególności istotne znaczenie mają poszczególne zasady paostwa polskiego związane z ochroną środowiska, zrównoważonym rozwojem, działalnością gospodarczą oraz prawami i obowiązkami obywateli i organów władzy. OZE – poziom krajowy - Konstytucja • Zasada zrównoważonego rozwoju jest podstawową zasadą ustrojową Polski (art. 5 Konstytucji) oraz podstawową zasadą ustrojową Wspólnoty Europejskiej (art. 6 Traktat o WE). • Rozumie się przez nią stabilny i długotrwały rozwój, w którym podstawowe znaczenie odgrywają trzy równoważne obszary: aspekt społeczny, aspekt gospodarczy i aspekt środowiskowy. • Zasada powinna gwarantowad możliwośd zaspokajania podstawowych potrzeb zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleo. OZE – poziom krajowy - Konstytucja • Bezpieczeostwo jest podstawowym filarem Konstytucji RP z 1997 r. – art. 5, art. 74 i art. 146. • Bezpieczeostwo energetyczne należy rozumied jako stan gospodarki, który umożliwia pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagao ochrony środowiska - art. 3 pkt 16 ustawy z 10.04.1997 r. Prawo energetyczne. OZE – poziom krajowy - Konstytucja • Podstawowym celem jest wdrażanie stabilnego i trwałego rozwoju. • • Na zrównoważony rozwój składa się wiele elementów Z pewnością bezpieczeostwo energetyczne i ochrona środowiska stanowią jego podstawowe części składowe. • Bezpieczeostwo energetyczne jest zrównoważonym rozwojem w sektorze energetycznym. OZE – poziom krajowy Prawo energetyczne • • • Podstawowe unormowania dotyczącą odnawialnych źródeł energii prawodawca polski zamieścił w prawie energetycznym. Jest to w pełni uzasadnione zaliczaniem omawianego zagadnienia do sektora energetycznego. Pierwszeostwo przepisów prawa energetycznego odnoszących się do OZE nad postanowieniami innych działów prawa. Podstawowym aktem rangi ustawy zwykłej jest ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. Akt ten zawiera kompleksową regulację odnoszącą się do energetyki. Został uregulowany między innymi podstawowy instrument wsparcia OZE gwarancja pochodzenia, lecz również obowiązek zakupu, wsparcie przy przyłączeniu do sieci, atrybuty energii, koncesja, zawieranie umów, pierwszeostwo w świadczeniu usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii. OZE – poziom krajowy Prawo energetyczne • Prawo energetyczne – dział publicznego prawa gospodarczego normujący zasady gospodarki energetyczne. • Dział jest zaliczany do prawa publicznoprawnego, jednak zawiera coraz więcej norm prywatnoprawnych. • Zadania związane z dostarczaniem energii i paliw należy zaliczyd do zadao publicznoprawnych z silnym podkreśleniem przeplatania się interesu publicznego z interesem prywatnym. Z pewnością wraz z wprowadzaniem zasad wolnej konkurencji oraz coraz większym zakresem norm prywatnoprawnych następuję przesunięcie prawa energetycznego z prawa publicznego w kierunku prawa prywatnego. Chociaż właściwsze byłoby mówienie o wykorzystywaniu pewnych instrumentów prywatnoprawnych dla celów publicznoprawnych. OZE – poziom krajowy Prawo energetyczne • Ingerencja paostwa w stosunki związane z gospodarką paliwami i energią ma na celu: tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeostwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i energii, rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych monopoli, uwzględniania wymogów ochrony środowiska, zobowiązao wynikających z umów międzynarodowych oraz równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. • Szczególnym przedmiotem tego zespołu norm prawnych są: zasady kształtowania polityki energetycznej paostwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określenie organów właściwych w sprawach gospodarki paliwami i energią. OZE – poziom krajowy Prawo energetyczne - cel • Celem prawa jest zapewnienie bezpieczeostwa energetycznego kraju – art. 1 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne. • Podstawowym celem prawa energetycznego jest określenie ram stabilnego i trwałego rozwoju oraz jego wdrażanie. Na pierwszy plan wysuwają się aspekty społeczne, gospodarcze i środowiskowe. OZE – poziom krajowy Prawo energetyczne - środki • Środkami osiągania bezpieczeostwa energetycznego są elementy wymienione • w art. 1 ust 2 – efektywnośd energetyczna, rozwój konkurencji, budowanie nowych źródeł, ochrona środowiska, zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych, równoważenie interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. • Oznacza to, iż z bezpieczeostwem będą się wiązały zarówno kwestie dostaw, jak i kwestie wolnej konkurencji jak i sprawy środowiskowe. • Do zapewnienia bezpieczeostwa energetycznego mają służyd instrumenty prawne – regulacja – określone przede wszystkim ramową ustawą sektora energetycznego, takie jak: planowanie, zatwierdzanie taryf, koncesjonowanie, wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii, wsparcie efektywności energetycznej. Również instrumenty przewidziane w innych ustawach są istotne. OZE – poziom krajowy Prawo ochrony środowiska • Prawo ochrony środowiska należy traktowad jako bardzo istotne ukierunkowanie interpretacji postanowieo prawa gospodarczego, w tym prawa energetycznego. Przedsiębiorcy są zobowiązani do przestrzegania konkretnych obowiązków wynikających z norm określających dozwolone poziomy ingerencji w środowisko. • Należy zauważyd, iż w dziale prawa ochrony środowiska nieliczne są bezpośrednie odwołania do przedmiotu rozważao. Jednak odpowiednia wykładnia ogólnych przepisów posiada istotne znaczenie dla kwestii energetyki odnawialnej. Ważną rolę w zakresie regulacji wparcia odnawialnych źródeł energii pełnią przepisy ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Akt ten jako ramowa regulacja środowiskowa posiada doniosłe znaczenie przy omawianiu mechanizmów wsparcia rozwoju odnawialnych źródeł energii. OZE – poziom krajowy inne akty • Ustawa Prawo wodne • Ustawa Prawo geologiczne i górnicze • Ustawa o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych • i innych substancji • Ustawa o podatku rolnym • Ustawa o podatku akcyzowym • Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym • Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko • Ustawa o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego OZE – poziom krajowy podstawowy akt wykonawczy • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej Mechanizmy związane z ograniczeniem wolności gospodarczej i budowaniem świadomości • • • • • • • Dostęp energii z OZE do rynku Reglamentacja i jej wpływ na energetykę odnawialną Taryfowanie Środki przewidziane w prawie ochrony środowiska (zanieczyszczający płaci, kompensacja, ocena oddziaływania na środowisko, itd.) Obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, opłata zastępcza, obowiązek zakupu energii elektrycznej, obowiązek zakupu ciepła Planowanie Atrybuty Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej Pomoc publiczna - udzielanie środków • • • • Środki Funduszu Termomodernizacyjnego Środki Funduszy Ochrony Środowiska Środki budżetu paostwa i środki samorządów Środki wspólnotowe – VII Program Ramowy, Inteligentna Energia II, Fundusz Spójności i fundusze strukturalne, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, • Dopłaty do upraw roślin energetycznych • JI i GIS Instrumenty rynkowe • Podział instrumentów ekonomicznych w kontekście globalnym jest niezwykle dyskusyjny, lecz można wyróżnid instrumenty tradycyjne dla Polski, jak: Podatki i preferencje podatkowe Opłaty Pomoc publiczna Instrumenty rynkowe Pozostałe instrumenty ekonomiczne, do których z pewnością należy zaliczyd depozyty, zastawy, ubezpieczenia • Sprawne funkcjonowanie systemu rynkowego sprawiło, iż oczy decydentów zaczęły się zwracad w kierunku wykorzystania sił rynkowych w celu wzmocnienia bezpieczeostwa energetycznego. Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej Pomoc publiczna – mechanizmy zmniejszające obciążenia • Zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych • Ulga w podatku rolnym z tytułu wydatków poniesionych na zakup i zainstalowanie urządzeo do wykorzystywania na cele produkcyjne odnawialnych zasobów energii • Zwolnienie z kar administracyjnych i opłat za korzystanie ze środowiska Instrumenty ekonomiczne • • • • Z założenia instrumenty te istotnie ingerują w rynek i zaskakująca jest sytuacja, w której w oficjalnych dokumentach wspólnotowych twierdzi się, iż mogą one funkcjonowad, ale nie mogą naruszad zasad konkurencji Warunkiem funkcjonowania instrumentów ekonomicznych są jasne reguły ich działania – ramy reglamentacyjne. Stanowią zachętę do wprowadzania innowacyjnych technologii oraz zmniejszają zużycie zasobów – poprzez zwiększenie cen albo wprowadzenie nowych technologii. Instrumenty ekonomiczne są nastawione na eliminacje kosztów zewnętrznych, zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci Skutkiem instrumentów ekonomicznych powinno byd doprowadzenie do zrównania kosztów wewnętrznych produkcji z kosztami społecznymi wytwarzania produktów. Instrumenty rynkowe • Uznano, iż należy poszerzyd wachlarz oddziaływania na społeczeostwo • Powód jest oczywisty – instrument rynkowe wspierają pożądane zachowania w sposób efektywny ekonomicznie, przy jednoczesnym tworzeniu bodźców. • Do instrumentów rynkowych obecnie istniejących w prawie polskim można zaliczyd wszelkiego typu tzw. certyfikaty, które ściśle mówiąc wiążą się z: • gwarancją pochodzenia OZE • gwarancją pochodzenia kogeneracji • handlem uprawnieniami do emisji Instrumenty rynkowe • • • • • • • Instrument finansowy zawierający prawa majątkowe, który zwykle podlega obrotowi niezależnie od podstawy. Oprócz szczegółowych rozwiązao np. w UPE, czy w ustawie o systemie handlu uprawnieniami, czy prawie budowlanym istotne znaczenie posiada ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit e do instrumentów finansowych zaliczamy: prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeo (pochodne instrumenty towarowe), Certyfikaty są oparte na określeniu pułapu bądź w postaci kija – uprawnienia do emisji bądź w postaci marchewki – gwarancje pochodzenia. Określanie kwoty. Wykonaniem zobowiązao – nie więcej niż albo nie mniej niż system wymuszonego popytu – istnienie podmiotów zobligowanych i uprawnionych – następuje sterowanie podażą i popytem. Wymuszenie popytu • Obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej uznaje się za spełniony, jeżeli za dany rok udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej ze świadectw pochodzenia, które przedsiębiorstwo energetyczne przedstawiło do umorzenia, lub z uiszczonej przez przedsiębiorstwo energetyczne opłaty zastępczej, w wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przez to przedsiębiorstwo odbiorcom koocowym, wynosi nie mniej niż: ROK % 2008 7,0 % 2009 8,7 % 2010 10,4 % 2011 10,4 % 2012 10,4 % 2013 10,9 % 2014 11,4 % 2015 11,9 % 2016 12,4 % 2017 12,9 % Gwarancja pochodzenia • Realizacja unijnego obowiązku gwarancji pochodzenia w polskim systemie prawa nastąpiła poprzez świadectwa pochodzenia. • Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub jej obrotem i sprzedające tę energię odbiorcom koocowym, przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązane, w zakresie określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 9 art. 9a: uzyskad i przedstawid do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia albo uiścid opłatę zastępczą Gwarancja pochodzenia • W art. 9e prawodawca krajowy uregulował gwarancję pochodzenia jako podstawowy instrument wsparcia oze. • Potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej w odnawialnym źródle energii jest świadectwo pochodzenia tej energii, zwane dalej „świadectwem pochodzenia”. • Świadectwo pochodzenia wydaje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się wytwarzaniem energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, złożony za pośrednictwem operatora systemu elektroenergetycznego, na którego obszarze działania znajduje się odnawialne źródło energii określone we wniosku, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku. Do wydawania świadectw pochodzenia stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o wydawaniu zaświadczeo. Gwarancja pochodzenia • Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia są zbywalne i stanowią towar giełdowy, o którym mowa w art. 2 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych. • Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia powstają z chwilą zapisania świadectwa po raz pierwszy na koncie ewidencyjnym w rejestrze świadectw pochodzenia przysługują osobie będącej posiadaczem tego konta. • Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, na wniosek zobowiązanego przedsiębiorstwa energetycznego, któremu przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia, umarza, w drodze decyzji, to świadectwo pochodzenia w całości albo w części. • Świadectwo pochodzenia umorzone do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego jest uwzględniane przy rozliczeniu wykonania obowiązku określonego w art. 9a ust. 1 w poprzednim roku kalendarzowym. • Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia wygasają z chwilą jego umorzenia. Obowiązek zakupu • Sprzedawca z urzędu jest obowiązany, w zakresie określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 9, do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii przyłączonych do sieci znajdujących się w obszarze działania sprzedawcy z urzędu, oferowanej przez przedsiębiorstwa energetyczne, które uzyskały koncesje na jej wytwarzanie; zakup ten odbywa się po średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b – art. 9a ust. 6. • Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się obrotem ciepłem i sprzedające to ciepło jest obowiązane, w zakresie określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 9, do zakupu oferowanego ciepła wytwarzanego w przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w ilości nie większej niż zapotrzebowanie odbiorców tego przedsiębiorstwa, przyłączonych do sieci, do której są przyłączone odnawialne źródła energii – art. 9a ust. 7. Przywileje sieciowe • Za przyłączenie odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej zainstalowanej nie wyższej niż 5 MW pobiera się połowę opłaty ustalonej na podstawie rzeczywistych nakładów – art. 7 ust. 8. • W umowie o przyłączenie do sieci ciepłowniczej mogą byd ustalone niższe stawki opłat za przyłączenie do sieci niż ustalone na podstawie zasad określonych w ust. 8 – art. 7 ust. 11 . • Operator systemu elektroenergetycznego, w obszarze swojego działania, jest obowiązany zapewnid wszystkim podmiotom pierwszeostwo w świadczeniu usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, z zachowaniem niezawodności i bezpieczeostwa krajowego systemu elektroenergetycznego – art. 9c ust. 6. Przywileje sieciowe • Zakres, warunki i sposób bilansowania systemu elektroenergetycznego dla źródeł wykorzystujących energię wiatru, znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, określa się odmiennie niż dla pozostałych źródeł energii, uwzględniając: Udział energii elektrycznej wytworzonej w źródłach wykorzystujących energię wiatru w ilości energii elektrycznej wytworzonej w kraju; Czas, w jakim należy dokonad zgłoszenia umów sprzedaży energii elektrycznej do realizacji operatorom systemu elektroenergetycznego w stosunku do okresu, którego one dotyczą – art. 9 ust 5 Koszty wynikające ze stosowania dla źródeł wykorzystujących energię wiatru odmiennego bilansowania uwzględnia się w kosztach stanowiących podstawę do kalkulacji stawek opłat przesyłowych w taryfach operatorów systemów elektroenergetycznych – art. 9 ust. 6 Atrybuty W art. 5 prawodawca krajowy uznał, iż: • Sprzedawca energii elektrycznej informuje swoich odbiorców o strukturze paliw zużytych lub innych nośników energii służących do wytworzenia energii elektrycznej sprzedanej przez niego w poprzednim roku kalendarzowym oraz o miejscu, w którym są dostępne informacje o wpływie wytwarzania tej energii na środowisko, co najmniej w zakresie emisji dwutlenku węgla i radioaktywnych odpadów – ust. 6a. • W przypadku energii elektrycznej kupowanej na giełdzie towarowej lub importowanej z systemu elektroenergetycznego paostw niebędących członkami Unii Europejskiej, informacje o strukturze paliw zużytych lub innych nośników energii służących do wytworzenia energii elektrycznej mogą byd sporządzone na podstawie zbiorczych danych dotyczących udziału poszczególnych rodzajów źródeł energii elektrycznej, w których energia ta została wytworzona w poprzednim roku kalendarzowym – ust. 6b Zwolnienie z akcyzy • • Środek finansowo-prawny ochrony środowiska Stawki podatków i innych danin publicznych powinny byd różnicowane, z uwzględnieniem celów służących ochronie środowiska – art. 283 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska. • Zwalnia się od akcyzy energię elektryczną wytwarzaną z odnawialnych źródeł energii – ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowy. • Art. 30. 1. Zwalnia się od akcyzy energię elektryczną wytwarzaną z odnawialnych źródeł energii, na podstawie dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa pochodzenia energii, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego. • 2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się nie wcześniej niż z chwilą otrzymania dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa pochodzenia energii, poprzez obniżenie akcyzy należnej od energii elektrycznej za najbliższe okresy rozliczeniowe. Ulga w podatku rolnym • Podatnikom podatku rolnego przysługuje ulga inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych na zakup i zainstalowanie urządzeo do wykorzystywania na cele produkcyjne odnawialnych źródeł energii : wiatru, biogazu, słooca, spadku wód. • Ulga inwestycyjna przyznawana jest po zakooczeniu inwestycji i polega na odliczeniu od należnego podatku rolnego od gruntów położonych na terenie gminy, w której została dokonana inwestycja - w wysokości 25 % udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych • Ulga z tytułu tej samej inwestycji nie może byd stosowana dłużej niż przez 15 lat. Ulga w podatku rolnym • Kwota ulgi inwestycyjnej jest odliczana z urzędu w decyzji ustalającej wysokośd zobowiązania podatkowego. Podatnicy obowiązani do składania deklaracji na podatek rolny odliczają, określoną w decyzji w sprawie ulgi inwestycyjnej, kwotę przyznanej ulgi od należnego podatku rolnego. • Podatnik traci prawo do odliczenia od podatku rolnego niewykorzystanej kwoty ulgi inwestycyjnej w przypadku sprzedaży obiektów i urządzeo, od których przyznana została ta ulga, lub przeznaczenia ich na inne cele aniżeli cele produkcyjne. Podsumowanie • Aby Unia Europejska mogła stabilnie się rozwijad niezbędne są trwałe, bezpieczne i konkurencyjne dostawy energii - czasy dostępu do taniej energii już się skooczyły. • Zmiany klimatu, rosnąca zależnośd od importu surowców energetycznych i wzrost cen energii to wyzwania, przed którymi stają wszystkie paostwa członkowskie Wspólnoty. • Należy nadad priorytetowe znaczenie energii. • Nowa polityka energetyczna musi byd ambitna, konkurencyjna i długofalowa. • Wraz z wprowadzeniem wiążących celów wspólnotowych w najbliższym czasie powinien nastąpid potężny rozwój energetyki odnawialnej. Podsumowanie • Polskie mechanizmy wsparcia pozostają pod potężnym wpływem prawodawcy wspólnotowego oraz pod coraz większym wpływem prawodawcy międzynarodowego. • Powiązania pomiędzy mechanizmami są na tyle już silne, iż można mówid o tworzeniu się krajowego systemu wsparcia. • Przyszłe rozwiązania post-2012 w obszarze zmian klimatu oraz wspólnotowy pakiet klimatyczno-energetyczny wymagają od polskiego prawodawcy bardziej kompleksowego podejścia. • Tylko wzmocnienie systemu wsparcia, egzekucja prawa oraz ustanowienie organu – agencji odpowiedzialnej za administrowanie systemem daje szansę na realizację celów stawianych w obszarze rozwoju energetyki odnawialnej. Dziękuję za uwagę
