9-10 marca 1968 r. Załącznik do Biuletynu Wewnętrznego MSW

9-10 marca 1968 r. Załącznik do Biuletynu Wewnętrznego MSW

9-10 marca 1968 r.
Załącznik do Biuletynu Wewnętrznego MSW
Informacja dotyczy dalszych ekscesów studenckich
W dniu 10 bm. ujawniono liczne fakty rozpowszechniania w różnych punktach Warszawy
wrogich ulotek i napisów, które w swej treści nawoływały studentów" organizowania dalszych
manifestacji oraz fałszywie i w sposób demagogiczny informowały o zajściach na UW i ulicach
miasta. Min. w Domu Akademickim przy al. Niepodległości rozlepiono ulotkę o treści:
„Poniedziałek godzina 12.00 - wszyscy idą na Uniwersytet", w Domu Akademickim przy
ul. Kickiego rozrzucono ulotki atakujące członków ZMS, na drzwiach kościoła p.w. A. Boboli
ul. Komarowa naklejono plakat informujący o rzekomym zabiciu studentki w czasie zajść na UW.
Około godz. 12.00 na ul. Kickiego, obok akademika, grupa studentów (przeważnie 1 roku) w
liczbie 100-150 osób wznieciła ognisko, w którym spaliła pewną ilość dzieł W. Lenina oraz prasę
stołeczną. Niektóre osoby zgromadzone wokół ogniska wznosiły okrzyki: „Precz z komunizmem,
chcemy wolności i demokracji". Wśród nich najbardziej agresywnie zachowywał się student UW Olczak. W tym samym czasie z okien domu akademickiego wyrzucono na ulicę ulotki,
oskarżające prof. Rybickiego o zdradę studentów.
W późnych godzinach wieczornych dnia 9 bm. w klubie studenckim przy tej ulicy miało
miejsce spotkanie studentów z prof. Bobrowskim. Uczestniczący w nim student UW
Dajczgewand, zwołał następnie grono kolegów, których poinformował o mającym się odbyć w
dniu 11 bm. wiecu na Akademii Wychowania Fizycznego i o rzekomej śmierci - na skutek pobicia
przez MO - dwojga studentów UW.
Szczególną aktywnością w szerzeniu plotek o śmierci studentów, oprócz Dajczgewanda i A.
Zambrowskiego, wyróżniają się - Julia Juryś, Roma Lityńska, Wanda Leopold i Szechter oraz
wśród adwokatów warszawskich - J. Konopka i J. Olszewski.
Ustalono, iż w czasie zgromadzenia studentów na dziedzińcu UW w dniu 8 bm. znajdował się
tam prof. Z. Raabe, który w rozmowie ze studentami m.in. oświadczył: „będąc w waszym wieku
też demonstrowałem i o ironio - o te same ideały".
Pełną solidarność z ekscesami studentów Warszawy wyrażał w swoim otoczeniu dyrektor
Zespołu Współpracy Międzynarodowej IBJ — W. Karliner.
Grupa studentów pochodzenia żydowskiego - prowodyrów ekscesów - określa się nazwą
„Komandosi". Nazwy tej używa m.in. również A. Zambrowski, który czyni usilne starania w celu
uzyskania, według jego słów, danych, „ilu i kto z naszych komandosów został zatrzymany".
Ekscesy studentów warszawskich nie znalazły dotychczas szerszego oddźwięku w innych
1
ośrodkach studenckich na terenie kraju. Stwierdzono natomiast sporadyczne przypadki pojawienia
się wrogich ulotek i napisów nawiązujących i solidaryzujących się w swej treści ze studentami
Warszawy. Ulotki takie ujawniono w Domu Akademickim UJ w Krakowie, w rejonie akademika
w Lublinie, w Studium Nauczycielskim w Olsztynie, na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym
Uniwersytetu Łódzkiego i na jednej z ulic Łodzi.
Z napływających informacji wynika, iż studenci na ogół nie są bliżej zorientowani w
przyczynach wrogich wystąpień studentów Warszawy, ich przebiegu oraz intencjach
organizatorów tych ekscesów.
W dniu 10 bm. w Warszawie zatrzymano 6 dalszych osób, które osadzono w areszcie.
Z niesłabnącym zainteresowaniem nadal śledzą przebieg ekscesów studenckich korespondenci
zachodni akredytowani w Warszawie. Przesadnie i nieobiektywnie relacjonują oni przebieg
sobotnich wydarzeń. Do wyróżniających się w fałszowaniu faktów należą korespondenci - J.
Randal z NYT, Zucker z AP, Martin z UPI i Farquhar z Reutera.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Gabinet Ministra, Załącznik do Biuletynu Wewnętrznego nr 60/6K.
Warszawa 11 marca 1968 r., Tajne (AMSWiA, 126/5a, k. 22-23).
10 marca 1968 r.
Informacja Wydziału Organizacyjnego KC PZPR
O reperkusjach ekscesów na Uniwersytecie Warszawskim
1. W niedzielę dnia 10 marca na ulicach i na terenie uczelni nie notowano zbiorowych
wystąpień. Nasiliło się kolportowanie ulotek o treści związanej z ekscesami na UW, mających na
celu zgromadzenie młodzieży studenckiej i szkolnej na wiecu w dniu 11 marca. Kolportowane są
wersje, iż tym razem wiec będzie legalny.
Robotnicy z Zakładów T-12 (Praga Północ) zdjęli z murów na Powiślu ulotki pisane odręcznie
o następującej treści:
- „Żądamy szanowania i przestrzegania praw studentów";
- Złamano prawo azylu na UW!";
„Prorektor Rybicki w porozumieniu z władzami wpuścił na teren UW 8 autokarów z
tajniakami i MO. Protestujemy!";
- „Śmierć studentki na skutek bestialskiego pobicia przez MO";
- „Prorektor Rybicki podziękował »towarzyszom« za rozprawienie się ze studentami.
Studenci żądają usunięcia Rybickiego z zajmowanego stanowiska" (z dopiskiem „popieramy");
2
- „Cała Warszawa ze studentami".
„Artykuł »Życia« o wczorajszym zajściu jest bzdurą! Spójrzcie prawdzie w oczy".
Na blokach mieszkalnych WSM-Żoliborz stwierdzono ulotki o treści:
- „O wolność i demokrację"
- „MO to hitlerowcy"
- „Zamiast chleba dali pałki".
W późniejszych godzinach popołudniowych ujawniono powielaną, a więc najprawdopodobniej
rozprowadzoną w dużym nakładzie ulotkę, skierowaną do robotników Warszawy o następującej
treści:
Czarny piątek na UW!!!
Robotnicy!
W piątek na dziedzińcu UW odbyła się manifestacja 5000 studentów w obronie 2 bezprawnie
usuniętych z uczelni kolegów. Po wiecu na dziedziniec wtargnęła uzbrojona milicja. Na
rozchodzących się spokojnie studentów posypały się bestialskie ciosy. Bito gdzie i kogo popadło.
M.in. pobito 3 dziekanów i profesorów. Bito i kopano dziewczęta nawet leżące na ziemi
nieprzytomne. Robotnicy! Protestujemy przeciwko tej haniebnej masakrze. W sobotę protestowali
studenci na PW.
Na Politechnice Warszawskiej ukazała się ulotka następującej treści:
Koleżanki i koledzy studenci!
Konstytucja Polski gwarantuje nam ponoć wolność słowa i myśli, prawo wypowiadania na głos
swych poglądów, gdzież jest ta wolność? Czy tylko na papierze? Zabrano nam naszych wieszczów
narodowych. Dzieła Mickiewicza i Wyspiańskiego muszą wrócić na deski teatrów w
niezmienionej postaci!
Dlaczego pogwałcono autonomię Uniwersytetu zagwarantowaną rzekomo Konstytucją? Tych,
którzy domagają się naszych praw, aresztują i biją. Nasza koleżanka z Uniwersytetu nie żyje. Była
współtowarzyszem walki każdego z nas i taką pozostanie w naszej pamięci. Zbrodniarze z
Golędzinowa, mordujący pałkami bezbronną dziewczynę, jak żywo przypominają stalinowski
terror sprzed lat.
Studenci czerwonej Politechniki . Czy pozwolimy aresztować naszych kolegów? - !!!
Przeżyliśmy potop szwedzki, przeżyjemy i sowiecki. Naród idzie z nami, precz ze stalinowskim
reżimem. Razem młodzi przyjaciele.
W godzinach popołudniowych w niedzielę ukazała się na Politechnice ulotka pod hasłem.
„Kogo popieracie", wymieniająca nazwiska Michnika, Smolara, Góreckiego, Szlajfera,
Grudzińskiej, Zarzyckiej, Toruńczyk, Dajczgewanda, Flato, Topolskiego, Winawer wraz z
3
funkcjami rodziców, określeniem ich jako „kwiatu bananowej młodzieży", „naturalnych
przywódców na zasadzie rodowej, nie mającej kłopotów i trosk materialnych".
2. W dniu 10 marca w Domu Akademickim przy ul. Kickiego (Praga Południe) w godzinach
południowych studenci z kilku okien rzucali zapalone gazety, śpiewając „sto lat”. Wyrostki
korzystając z tego rozpalały ogniska przed budynkiem. W wyniku reakcji samych mieszkańców
Domu Akademickiego oraz przechodniów incydent zlikwidowano.
3. Jest szereg sygnałów, że wichrzycielskie grupy młodzieży przygotowując się do wiecu na
dzień 11 marca „uzbrajają się" w pręty metalowe, kije, środki chemiczne itd. Są również sygnały,
iż na Wydziale Elektroniki PW opracowano system zakłócania łączności milicyjnej.
4. Zarząd Stołeczny ZMS w dniu 10 marca zorganizował spotkanie aktywu studenckiego, w
którym wzięło udział 400 osób. Po informacji przewodniczącego Zarządu stołecznego ZMS na
temat ostatnich wydarzeń w środowisku studenckim, zgłoszono szereg pytań, na które udzielił
odpowiedzi kierownik Wydziału Propagandy KW. Informacje i odpowiedzi na pytania zebrani
przyjęli z aprobatą. Spotkanie niewątpliwie miało wpływ na umocnienie jedności działania
organizacji ZMS-owskiej w środowisku studenckim w warunkach aktualnej sytuacji. Po spotkaniu
aktyw rozjechał się do Domów Akademickich.
5. W dniu 10 bm. odbyły się na Uniwersytecie: zebranie dziekanów i prodziekanów, na którym
przekazano list ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz ustalono zadania pracowników
nauki w dniu 11 marca w związku z zamierzonym wiecem studenckim oraz zebranie Komitetu
Uczelnianego PZPR na UW. Komitet Uczelniany ustalił środki partyjnej mobilizacji pracowników
nauki w celu przeciwdziałania zamierzonym przez wichrzycielską grupę studencką nowym
ekscesom. Wśród członków Komitetu Uczelnianego występowało zdecydowane stanowisko
niedopuszczenia do odbycia się wiecu. Jednocześnie nie było wśród nich wątpliwości co do
konieczności używania siły wobec wichrzycielskich grup poza terenem Uniwersytetu.
6. Wobec szeregu prowokacyjnych plotek zwrócono się o oficjalną informacją do Wydziału
Zdrowia i Opieki Społecznej Stołecznej Rady Narodowej oraz Zespołu LeczniczoProfilaktycznego dla studentów. Z informacji Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej Stołecznej
Rady Narodowej wynika, iż stan zdrowia pacjentek Barbary Szczawińskiej i Gertrudy Dyjas,
przywiezionych przez pogotowie do szpitala praskiego w dniu 8 marca br. jest zadowalający.
Pierwsza została przyjęta z rozpoznaniem urazu brzucha, druga z podejrzeniem wstrząsu mózgu.
Według stwierdzeń lekarza dyżurnego w dniu 10 marca bm. w/w pacjentki wymagają jeszcze
przez kilka dni obserwacji szpitalnej.
Zespół Leczniczo-Profilaktyczny dla Studentów (Palma) informuje, że w dniach 8 i 9 marca
br. na terenie swoich przychodni i oddziału szpitalnego przy ul. Mochnackiego 10 nie stwierdzono
żadnych zgłoszeń ze strony studentów przypadków urazowych.
7. W celu przeciwdziałania ewentualnym ekscesom Komitety Dzielnicowe poza normalnymi
siłami porządkowymi MO i ORMO, zgromadziły w dniu 9 bm. ok. 1500 osób aktywu i w dniu 10
4
marca ok. 1300 osób.
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny, Wydział Organizacyjny), L.dz.Org/T/Ol/17,
Informacja Nr 1O/A/4347, Warszawa 11 marca 1968 r., Tajne (AAN, KC PZPR 237/VII-5340, k. 43-40)
5