badanie klimatu dla przedsiębiorczości w czechowicach – dziedzicach

Załącznik nr 2
BADANIE KLIMATU DLA
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
W CZECHOWICACH –
DZIEDZICACH
Katowice, październik 2000 – maj 2001.
RAPORT Z BADANIA KLIMATU DLA ROZWOJU
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI NA TERENIE MIASTA I GMINY
CZECHOWICE-DZIEDZICE
W listopadzie 2000 roku przeprowadzono wśród pracodawców z terenu CzechowicDziedzic, zatrudniających mieszkańców miasta i gminy, badanie ankietowe na temat klimatu dla
rozwoju przedsiębiorczości. Badanie stanowiło część procesu opracowania lokalnego planu
strategicznego
rozwoju,
finansowanego
ze
środków
budżetowych
Urzędu
Miejskiego
w Czechowicach-Dziedzicach.
Celem
badania
było
uzyskanie
wiarygodnych
i
możliwych
do
wykorzystania
w praktyce informacji na temat postaw osób, które inwestują i tworzą miejsca pracy na terenie
miasta i gminy Czechowice-Dziedzice. Ankieta zawierała pytania dotyczące historii firmy, rodzaju
prowadzonej działalności, zatrudnienia i zagadnień pracowniczych, informacji dotyczących
nieruchomości
posiadanych
przez
firmę,
usług
komunalnych
i
kontaktów
z władzami lokalnymi, a także na temat ogólnej oceny Czechowic-Dziedzic jako miejsca do
robienia interesów.
Poniżej wybrano najważniejsze wyniki badania ankietowego:
•
Obecnie wszystkie badane firmy zatrudniają łącznie 5126 pracowników (dwie duże firmy nie
udzieliły odpowiedzi o liczbie zatrudnionych w latach 1995-2000). Ogółem w 1995 roku
przedsiębiorstwa
te
zatrudniały
6145
pracowników
(istniało
wtedy
27
z 29 ankietowanych firm) a w 1999 r. 5795.
•
Zatrudnienie we wszystkich 29 badanych przedsiębiorstwach zmniejszyło się od 1995 roku
(istniało wtedy 27 z 29 ankietowanych firm) o blisko 20%. Tendencja ta związana jest ze
specyficzną
sytuacją
gospodarki
polskiej
w
dobie
przemian
ustrojowych
i własnościowych. Wielkie państwowe przedsiębiorstwa z powodu nierentowności uległy
likwidacji bądź prywatyzacji majątku. Byli pracownicy dużych zakładów państwowych stali
się współwłaścicielami małych i średnich przedsiębiorstw powstałych na bazie majątków
firm prywatyzowanych. Znaczna część drobnych przedsiębiorstw powstała na początku lat
dziewięćdziesiątych kiedy pracownicy zwalniani z zakładów państwowych zostali zmuszeni
przez sytuację gospodarczą kraju do zakładania własnych działalności gospodarczych.
2
Jednak dla dużej części zwalnianych pracowników zabrakło miejsc pracy w nowo
tworzonych, małych i średnich przedsiębiorstwach. Kwalifikacje i umiejętności nabyte w
zakładach przemysłu ciężkiego nie zawsze były adekwatne do zapotrzebowania lokalnego
rynku pracy, który właśnie przechodził rewolucyjne zmiany. Zwolnienia związane
z restrukturyzacją kopalń węgla kamiennego, branży usług okołogórniczych oraz
pozostałych gałęzi gospodarki silnie powiązanych z przemysłem ciężkim (np. PKP, zaplecze
socjalne, produkcja maszyn i urządzeń elektrotechnicznych dla przemysłu ciężkiego, etc.)
były na tyle poważne, iż nowe miejsca pracy powstałe na terenie Czechowic-Dziedzic nie
wchłonęły takiej liczby osób - stąd zatrudnienie w ankietowanych firmach zmniejszyło się
o blisko 20% w stosunku do roku 1995. Jednak nie oznacza to, że w tym okresie na terenie
Czechowic-Dziedzic drastycznie wzrosło bezrobocie. Miasto znajduje się w bardzo dobrym
położeniu komunikacyjnym. W niedalekiej odległości znajdują się duże centra gospodarcze
(katowicki okręg przemysłowy, rybnicki okręg przemysłowy, Bielsko-Biała), w których
pracę znalazło wielu mieszkańców Czechowic-Dziedzic. W połączeniu z dobrze
prosperującymi (po restrukturyzacjach) zakładami lokalnymi, stopę bezrobocia na terenie
miasta szacuje się nieco powyżej 6%, co jest znaczącym wynikiem.
Od 1999 roku spadek zatrudnienia we wszystkich badanych firmach wyniósł 13% co
świadczy o wyhamowywaniu tej negatywnej tendencji oraz o zakańczaniu procesów
restrukturyzacyjnych i przebranżowieniowych w czechowickich przedsiębiorstwach. Plany
lokalnych pracodawców co do powiększania personelu pracowniczego wskazują, iż w 2001
roku w 8 firmach zatrudnienie wzrośnie, również w 8 przedsiębiorstwach ulegnie
zmniejszeniu, a w 11 utrzyma się na tym samym poziomie. Dwie duże firmy nie udzieliły
odpowiedzi o liczbie zatrudnionych w latach 1995-2000 ani o prognozach na 2001 rok.
•
31% respondentów „pozytywnie” oceniło wejście Polski do Unii Europejskiej,
a 17% z nich ocenia taką perspektywę „negatywnie”. 62% respondentów nie ma w tej
sprawie zdania lub uważa że integracja z Unią Europejską przyniesie dla ich firm zarówno
korzyści jak i zagrożenia.
•
Odpowiedzi na pytanie dotyczące rynków zbytu firm wskazują, że przeciętnie ponad 49%
wytworzonych towarów i usług trafia na rynki zbytu w obrębie powiatu, ponad 20%
w obrębie regionu, a 22% w całej Polsce. Jedynie 5% wytworzonej działalności
produkcyjnej i usługowej znajduje odbiorców swojej w krajach Europy Zachodniej. Tylko
w ok. 4% produkcja i oferowane usługi badanych firm trafiają na rynki zbytu Europy
Wschodniej, a 1% pochodzi z transakcji handlowych z pozaeuropejskimi krajami świata.
•
Zdaniem firm aż 99% ich pracowników zasługuje na ocenę „bardzo dobrą” (53%) lub
„dobrą” (46%).
3
•
Aż 18 z 29 firm planuje przeprowadzenie rozbudowy obiektów na terenie miasta
i gminy Czechowice-Dziedzice, poprzez dobudowę nowych pomieszczeń do istniejących
budynków
lub
wzniesienie
nowych
obiektów
na
posiadanym
terenie.
W wielu przypadkach inwestycje te są już zaawansowane. Trzy firmy zamierzają
w przyszłości opuścić miasto.
•
Władze miasta oceniane są na ogół dobrze – 46% firm przyznało im ocenę „dobrą”. Spośród
dziedzin wymagających usprawnienia najczęściej wymieniano ofertę terenów i budynków,
wsparcie
dla
małych
i
średnich
przedsiębiorstw,
ochrona
pracowników
i majątku firmy przez miejskie służby porządkowe oraz promocja gminy.
•
Opinie pracodawców o Czechowicach-Dziedzicach jako miejscu do robienia interesów były
dla gminy stosunkowo korzystne. Niemal taki sam odsetek respondentów (47%) oceniła
miasto „dobrze”, jaki „dostatecznie” (46%). Około 7% nie miała na ten temat zdania. Żadna
z firm nie oceniła Czechowic-Dziedzic „niedostatecznie”, ale też nie odnotowano oceny
„bardzo dobrej”.
METODOLOGIA
Do badań wytypowano 40 firm, z których 29 zgodziło się uczestniczyć w badaniach ankietowych.
Firmy te obejmują wszystkich liczących się pracodawców w Czechowicach-Dziedzicach.
Wywiady przeprowadzili społecznie członkowie Konwentu Rozwoju Gminy. Wszystkie wywiady
przeprowadzono w listopadzie 2000 roku.
Niniejszy raport zawiera zbiorcze zestawienie odpowiedzi udzielonych przez 29 firm.
Aby zachęcić pracodawców do udzielania wyczerpujących i szczerych odpowiedzi, osoby
wypełniające kwestionariusze były zapewniane, że analizy danych zawarte w niniejszym raporcie
nie będą zawierać nazw jakichkolwiek firm, a kwestionariusze pozostaną poufne.
4
WYNIKI BADANIA ANKIETOWEGO
Kondycja i perspektywy firm
Istotnym spostrzeżeniem jest fakt, iż aż trzynaście z 29 firm powstało po roku 1990,
co dowodzi ogromnej roli przemian ustrojowych końca lat osiemdziesiątych w sferze gospodarczej
Polski. Restrukturyzacja i prywatyzacja przedsiębiorstw spowodowała gwałtowny wzrost liczby
małych i średnich przedsiębiorstw, zapełniających nisze rynkowe powstałe po likwidacji
nierentownych zakładów państwowych.
Chociaż proces prywatyzacji na terenie gminy został już praktycznie zakończony, to jednak jak
wynika z ankiety państwo i gmina w dalszym ciągu zatrudniają blisko 50% ludności pracującej w
Czechowicach-Dziedzicach.
Znamienny jest także fakt, iż Czechowice-Dziedzice (podobnie jak sąsiedni Śląsk Cieszyński) są
jednym
z
najstarszych,
tradycyjnych
obszarów
rozwoju
prywatnej
przedsiębiorczości
w Polsce. Świadczy o tym chociażby liczba dużych zakładów założonych przed 1945 rokiem.
5
Struktura firm wg roku założenia
3%
24%
49%
7%
17%
przed 1900
1900-1945
1945-1980
1980-1990
po 1900
Analiza form własności ankietowanych przedsiębiorstw pokazuje, iż mimo postępującej
prywatyzacji
w
dalszym
ciągu
zatrudnienie
w
firmach
państwowych
i gminnych na terenie Czechowic-Dziedzic sięga 50%. Wynika to z obecności na rynku lokalnym
kilku zakładów o znaczeniu strategicznym dla państwa, których prywatyzacja jest bardzo złożonym
i trudnym problemem do rozwiązania. Tak duży odsetek zatrudnionych przez państwo tworzą
przede wszystkim zakłady taboru kolejowego PKP oraz kopalnia węgla kamiennego. Zarówno
PKP, jak i górnictwo węglowe w dalszym ciągu pozostają w gestii własnościowej państwa.
Uwagę zwraca stosunkowo duży odsetek zatrudnionych przez zagraniczne podmioty prawne
– 22% (niemal co czwarty zatrudniony). Świadczy to o atrakcyjności Czechowic-Dziedzic dla
przedsiębiorców zagranicznych, co powinno być poważnym bodźcem do działania dla władz
samorządowych i pozarządowych organizacji biznesowych w celu przyciągania inwestorów
zewnętrznych.
Duży odsetek stanowią również zatrudnieni w firmach posiadających osobowość prawną –
20%. Są to z reguły duże przedsiębiorstwa, o rodowodzie sięgającym często początków XX wieku.
Kilka z nich notowanych jest na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
6
Zatrudnieni w firmach będących własnością osób fizycznych stanowią 8%. Biorąc pod
uwagę, że są to przede wszystkim niewielkie kilkuosobowe przedsiębiorstwa, należy wnioskować,
iż dają zatrudnienie pokaźnej rzeszy pracowników.
Struktura zatrudnienia wg własności
22%
47%
20%
8%
państwo
gmina
osoby fizyczne
3%
osoby prawne
podmioty zagraniczne
Pod względem ilości badanych firm zdecydowanie przeważały podmioty osób fizycznych
(40%). Przedsiębiorstwa o osobowości prawnej stanowiły 27%, firmy państwowe 17%, podmioty
zagraniczne 13%, a zakłady gminne 3%.
7
Struktura ilościowa firm wg własności
13%
17%
3%
27%
40%
państwo
gmina
osoby fizyczne
osoby prawne
podmioty zagraniczne
Rodzaj prowadzonej działalności
Biorąc pod uwagę firmy zaproszone do udziału w badaniu ankietowym, można sądzić że
gospodarka w Czechowicach-Dziedzicach jest zróżnicowana pod względem branżowym, przy coraz
większej roli odgrywanej przez sektor usług i stosunkowo dobrze funkcjonujących dużych
przedsiębiorstwach przemysłowych. Przemysł reprezentowany jest przede wszystkim przez firmy z
branży wydobywczej (górnictwo węgla kamiennego), przetwórstwa ropy naftowej, technologii
elektroinstalacyjnych, taboru kolejowego, materiałów budowlanych, części samochodowych,
maszynowej i narzędziowej. W sferze usługowej wyraźnie dominują firmy związane z handlem,
transportem, usługami dla przemysłu i budownictwa, obrotem nieruchomościami oraz bankowością.
Spośród czynników negatywnie wpływających na rozwój działalności gospodarczej badanych
podmiotów, najczęściej wymienianymi były (wg podanej kolejności):
• Warunki rynkowe – ogólny stan gospodarki polskiej
• Wysokie stopy procentowe – drogie kredyty
• Konkurencja krajowa
• Konkurencja zagraniczna
• Wysokie koszty robocizny
• Wysokie koszty energii
8
• Wysokie koszty materiałów
Poza tym przedsiębiorcy skarżyli się również na przestarzały park maszynowy i zbyt małą
powierzchnię, ograniczenia rządowe (np. w przypadku górnictwa, niektórych branży przemysłu
ciężkiego) oraz utrudniony dostęp do źródeł finansowania.
Bariery dla rozwoju przedsiębiorczości
4%
4%
3%
1% 1%
16%
5%
5%
13%
7%
8%
9%
13%
11%
stan gospodarki
stopy procentowe
konkurencja krajowa
konkurencja zagraniczna
koszty robocizny
koszty energii
koszty materiałów
zbyt mała powierzchnia
ograniczenia rządowe
przestarzały park maszynowy
dostęp do źródeł finansowania
władze samorządowe
brak wykwalifikowanej kadry
problemy komunikacyjne
Innym ważnym spostrzeżeniem wynikającym z ankiety jest pozytywny, aczkolwiek dość
ostrożny stosunek przedsiębiorstw do starań rządowych o przyjęcie Polski do struktur Unii
Europejskiej. Prawie 1/3 firm oceniła te starania jako pozytywne pod względem prowadzonych
przez nie działalności gospodarczych – 31%.
17% respondentów udzieliła odpowiedzi negatywnej, a aż dla 52% badanych podmiotów
gospodarczych nie robi to wyraźnej różnicy w prowadzonej działalności gospodarczej lub widzą w
tym zarówno pozytywne jak i negatywne strony.
9
Opinie na temat wejścia Polski do UE
31%
52%
17%
pozytywne
negatywne
obie odpowiedzi
Respondenci podawali najczęściej następujące argumenty przemawiające za wejściem do
Unii Europejskiej:
•
Likwidacja barier celnych – nowe rynki zbytu
•
Podniesienie poziomu konkurencyjności na rynku – lepsza jakość materiałów,
produktów, usług
•
Dopływ kapitału inwestycyjnego
•
Wzrost możliwości kredytowych – fundusze strukturalne UE
Opinie negatywne najczęściej motywowane były groźbą upadku miejscowego przemysłu
pod naporem konkurencji z krajów Unii Europejskiej, dysponującej nowocześniejszymi i tańszymi
technologiami produkcji, większym kapitałem, dostępem do tanich kredytów i innych źródeł
finansowania.
Odbiorcy
Ważnym spostrzeżeniem jest to, że gospodarka lokalna, mimo korzystnego położenia
komunikacyjnego i geograficznego, w stosunkowo małym stopniu nastawiona jest na eksport, gdyż
zaledwie 5% produkcji i usług wytwarzanych przez badane firmy eksportuje się do Europy
Zachodniej, a ok. 4% do krajów Europy Wschodniej. Mimo korzystnego położenia przy dużych
szlakach transportowych i przejściach granicznych przy południowej granicy kraju, eksport
10
produktów i usług zagranicę stanowi ogółem jedynie 10% - tylko 10 firm na 29 badanych
wykazało, iż posiada odbiorców zagranicznych. Pozostałe firmy są nieobecne na rynkach
zagranicznych lub w bardzo niewielkim stopniu sprzedają tam własne towary. Sytuacja ta
spowodowana
jest
zapewne
jeszcze
wciąż
niską
konkurencyjnością
jakościową
i marketingową polskich firm na rynkach zachodnioeuropejskich oraz niedawnym krachem
gospodarczym państw Europy Wschodniej (szczególnie Rosji), nieustabilizowaną sytuacją
ekonomiczną i polityczną oraz jeszcze stosunkowo niewielką siłą nabywczą rynków zbytu
w krajach wschodnioeuropejskich. Czechowickie firmy w przeważającej większości nastawione są
głównie na zaspokajanie potrzeb rynków w obrębie powiatu (49% wytwarzanej produkcji i usług),
regionu (województwa) – 20%.
Pozytywnym trendem i dowodem na znaczącą rolę miejscowych firm jest wysoki odsetek
sprzedaży
produktów
i
usług
na
rynki
ogólnopolskie.
Wynosi
on
ponad
22%.
Na wykresie poniżej przedstawiono rynki zbytu dla wszystkich badanych przedsiębiorstw.
Zatrudnienie i sprawy pracownicze
Struktura rynków zbytu
4%
5% 0%
22%
49%
20%
powiat
region
kraj
Europa Wsch.
Europa Zach.
inne kraje świata
27 badanych firm (dwie duże firmy nie podały danych o zatrudnieniu) zatrudnia dziś łącznie
5126 osób, wobec 6145 pracowników przed pięciu laty, co oznacza spadek zatrudnienia o blisko
20%. Ten dość duży spadek zatrudnienia w lokalnych przedsiębiorstwach związany był ze
specyficzną sytuacją gospodarki polskiej w dobie przemian ustrojowych i własnościowych. Wielkie
państwowe przedsiębiorstwa z powodu nierentowności uległy likwidacji bądź prywatyzacji
11
majątku. Byli pracownicy dużych zakładów państwowych stali się współwłaścicielami małych
i średnich przedsiębiorstw powstałych na bazie majątków firm prywatyzowanych. Znaczna część
drobnych przedsiębiorstw powstała na początku lat dziewięćdziesiątych kiedy pracownicy
zwalniani z zakładów państwowych zostali zmuszeni przez sytuację gospodarczą kraju do
zakładania własnych działalności gospodarczych. Jednak dla dużej części zwalnianych
pracowników zabrakło miejsc pracy w nowo tworzonych, małych i średnich przedsiębiorstwach.
Kwalifikacje i umiejętności nabyte w zakładach przemysłu ciężkiego nie zawsze były adekwatne do
zapotrzebowania lokalnego rynku pracy, który właśnie przechodził rewolucyjne zmiany.
Zwolnienia związane z restrukturyzacją kopalń węgla kamiennego, branży usług
okołogórniczych oraz pozostałych gałęzi gospodarki silnie powiązanych z przemysłem ciężkim (np.
PKP, zaplecze socjalne, produkcja maszyn i urządzeń elektrotechnicznych dla przemysłu ciężkiego,
etc.) były na tyle poważne, iż nowe miejsca pracy powstałe na terenie Czechowic-Dziedzic nie
wchłonęły takiej liczby osób - stąd zatrudnienie w ankietowanych firmach zmniejszyło się o blisko
20% w stosunku do roku 1995. Jednak nie oznacza to, że w tym okresie na terenie CzechowicDziedzic drastycznie wzrosło bezrobocie. Miasto znajduje się w bardzo dobrym położeniu
komunikacyjnym. W niedalekiej odległości znajdują się duże centra gospodarcze (katowicki okręg
przemysłowy, rybnicki okręg przemysłowy, Bielsko-Biała), w których pracę znalazło wielu
mieszkańców miasta. W połączeniu z dobrze prosperującymi (po restrukturyzacjach) zakładami
lokalnymi, stopę bezrobocia na terenie miasta szacuje się nieco powyżej 6%, co jest znaczącym
osiągnięciem przy ponad 14% średniej stopie bezrobocia dla Polski.
Od 1999 roku spadek zatrudnienia we wszystkich badanych firmach wyniósł 13%
co świadczy o wyhamowywaniu tej negatywnej tendencji oraz o zakańczaniu procesów
restrukturyzacyjnych i przebranżowieniowych w czechowickich przedsiębiorstwach. Plany
lokalnych pracodawców co do powiększania personelu pracowniczego wskazują, iż w 2001 roku w
8 firmach zatrudnienie wzrośnie, również w 8 przedsiębiorstwach ulegnie zmniejszeniu, a w 11
utrzyma się na tym samym poziomie. Dwie duże firmy nie udzieliły odpowiedzi o
liczbie
zatrudnionych w latach 1995-2000 ani o prognozach na 2001 rok.
Bardzo ważnym spostrzeżeniem jest fakt, iż mimo ogólnego spadku zatrudnienia
w ostatnich latach, w nowych małych i średnich przedsiębiorstwach następuje systematyczny
wzrost liczby nowych miejsc pracy. Tak więc ogólne spadki zatrudnienia w badanych firmach
generowane są głównie przez duże prywatyzowane i restrukturyzowane przedsiębiorstwa.
12
Poziom zatrudnienia
7000
6145
5795
6000
5126
4967
5000
4000
3000
2000
1000
0
pięć lat temu (1995) przed rokiem (1999)
obecnie (2000)
za rok (2001)
Zmiany zatrudnienia w małych i dużych przedsiębiorstwach
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
pięć lat temu (1995)
przed rokiem (1999)
obecnie (2000)
duże przedsiębiorstwa założone przed 1990 r. (powyżej 200 zatrudnionych)
za rok (2001)
małe przedsiębiorstwa założone po 1990 r.
13
Zatrudnienie w małych i dużych przedsiębiorstwach
6000
5686
4854
5000
3651
4000
3495
3000
2000
1453
1454
1012
1000
444
0
pięć lat temu (1995)
przed rokiem (1999)
obecnie (2000)
duże przedsiębiorstwa założone przed 1990 r. (powyżej 200 zatrudnionych)
za rok (2001)
małe przedsiębiorstwa założone po 1990 r.
Jakość pracowników jest oceniana bardzo wysoko – 53% z nich uzyskało ocenę „bardzo
dobrą”, 46% „dobrą”, a jedynie 1% „dostateczną”. Nie odnotowano odpowiedzi oceniającej
„niedostatecznie” jakość pracowników. Oceny te można odnieść do procesów restrukturyzacyjnych
w miejscowych przedsiębiorstwach. Podczas likwidacji przerostów zatrudnienia nastąpiła również
Ocena jakości pracowników
1%
46%
53%
bardzo dobra
dobra
dostateczna
14
selekcja kadry pracowniczej w przekształcanych przedsiębiorstwach. Pracę zachowali wysoko
wykwalifikowani robotnicy oraz niezbędna kadra zarządzająca i administracyjna. Słabo
wykwalifikowani pracownicy zostali zmuszeni do podniesienia swoich kwalifikacji, bądź też
przebranżowienia, co było niezbędnym warunkiem znalezienia nowej posady. Poza tym redukcje
etatów oraz zwiększająca się stopa bezrobocia w kraju w znaczny sposób zwiększyła konkurencję
na rynku poszukujących pracy. W efekcie obecnie zatrudnieni w badanych przedsiębiorstwach
uzyskali bardzo wysokie oceny. Wskaźnik fluktuacji kadr wyniósł średnio 13% - jest to wartość
porównywalna ze średnią krajową.
Jedynie 19 firm (na 29 ankietowanych) udzieliło odpowiedzi na pytanie o wysokość
przeciętnego wynagrodzenia, które wynosiło średnio 2365,00 PLN dla pracowników umysłowych,
1745,00 PLN dla pracowników administracyjnych i 1639,00 PLN dla pracowników fizycznych.
Najczęściej stosowane metody rekrutacji pracowników to wyszukiwanie poprzez Urząd
Pracy, zamieszczanie ogłoszeń w prasie i innych środkach przekazu oraz poprzez współpracę ze
szkołami średnimi. Rzadziej wykorzystywanymi metodami rekrutacji jest współpraca w tym
zakresie ze szkołami wyższymi i profesjonalnymi agencjami doboru kadr. W przyszłości
pracodawcy chcą rekrutować nowych pracowników w głównej mierze poprzez rozmowy
kwalifikacyjne z zainteresowanymi, pozyskane referencje, współpracę z Urzędem Pracy, szkołami
średnimi i profesjonalnymi agencjami doboru kadr.
Informacja o obiektach firmy
Siedemnaście z 29 badanych podmiotów gospodarczych posiada własne budynki, sześć firm
mieści się w wynajętych pomieszczeniach i tyle samo wynajmuje je mimo posiadania własnych
obiektów. Osiemnaście firm planuje przeprowadzenie rozbudowy lub modernizacji posiadanych
obiektów. Prace te w kilku przypadkach są już w zaawansowanych stadiach, a pozostałe firmy
planują rozbudowy głównie w latach 2001-2002. Łączny koszt inwestycji przekroczy kwotę 6 350
000,00 PLN – jest to informacja uzyskana jedynie od ośmiu na 18 firm zdecydowanych na
rozbudowę lub modernizację obiektów. Pięć firm planuje budowę (modernizację) obiektów na
terenie powiatu, a dziesięć przedsiębiorstw posiada wizję rozszerzenia działalności poza powiat.
Najczęściej wymienianymi miejscami lokalizacji nowych obiektów są: Żory, Pszczyna, BielskoBiała, powiat cieszyński, ale także Warszawa, Poznań, Rzeszów. Trzynaście firm planuje zbycie
15
lub wynajem części nieużywanych działek lub budynków, a trzy firmy zamierzają opuścić miasto
przenosząc działalność w inne miejsce – Żory, Katowice, Kielce.
Stosunki z władzami miasta i ocena ich pracy
Do firm zwrócono się z prośbą o przeprowadzenie oceny pracy władz miasta w skali od 1 do
5 (1 = ocena bardzo dobra, 2 = ocena dobra, 3 = ocena dostateczna, 4 = ocena niedostateczna, 5 =
nie zapewniono żadnych usług). Średnia nota mieści się w zakresie oceny „dostatecznej z plusem”
i wynosi 3,16. Firmy najbardziej zadowolone były z usług w zakresie wywozu śmieci (2,10),
komunikacji miejskiej (2,52), wydawania zezwoleń przez władze miasta (2,59). Najniżej oceniono
wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (4,10), promocję miasta i gminy (3,76) oraz ofertę
działek i budynków do zagospodarowania (3,69).
Zdaniem
badanych
przedsiębiorstw
następujące
usługi
komunalne
wymagają
w największym stopniu poprawy: promocja miasta i gminy (7 głosów), wsparcie dla małych
i średnich przedsiębiorstw (7), utrzymanie dróg i ulic w pobliżu firm (6), oferta działek
i budynków do zagospodarowania (4) oraz ochrona pracowników i majątku firmy przez miejskie
służby porządkowe (3). Odpowiedzi na pytania dotyczące sposobu usprawnienia tych usług
obejmowały wiele tematów i były dobrze przemyślane. Firmy oczekują zwłaszcza:
•
Stworzenia wyczerpującej i dokładnej oferty terenów i budynków
•
Zwiększenia środków na miejskie służby porządkowe – nowy sprzęt
•
Zwiększenia środków na pomoc dla MSP
Ocena jakości usług komunalnych (1 - ocena najlepsza)
4,10
w sparcie dla MŚP
promocja
3,76
of erta budynków i gruntów
3,69
bezpieczeństw o publiczne
3,31
3,24
utrzymanie dróg i ulic
w ydaw anie zezw oleń
2,59
komunikacja miejska
2,52
w yw óz śmieci
0,00
2,10
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
3,50
4,00
4,50
16
•
Efektywnej promocji miasta i gminy
•
Poprawienia nawierzchni dróg
Zgłaszana pilna potrzeba zwiększenia wsparcia ze strony miasta dla małych i średnich
przedsiębiorstw ma podstawowe znaczenie dla poziomu zatrudnienia w przyszłości. Jest to zgodne
z postulatami zgłaszanymi przez przedsiębiorców z innych polskich miast, domagających się
większej aktywności Urzędu Miasta w tym zakresie.
Do czechowickich przedsiębiorców zwrócono się również z prośbą o ocenę kontaktów z
siedmioma wydziałami Urzędu Miasta, Starostwem Powiatowym, Urzędem Pracy oraz Urzędem
Skarbowym. Prawie wszystkie firmy doniosły o kontaktach z Burmistrzem oraz Urzędem Pracy,
Urzędem Skarbowym i wydziałem wydającym zezwolenia na prowadzenie działalności
gospodarczej. Zdecydowana większość kontaktów była zdaniem respondentów zadowalająca. Z
drugiej strony niewiele ponad 20% firm miało kontakt z Radą Miejską, Biurem Zarządu Miasta
oraz Starostwem Powiatowym.
17
Wrażenia ogólne
Firmy poproszono o przedstawienie ogólnej oceny władz samorządowych CzechowicDziedzic. Znaczna część badanych przedsiębiorstw (46%) wystawiła im ocenę „dobrą”. 32% firm
jest zdania, że Urząd Miejski zasługuje na ocenę „dostateczną”, 11% na ocenę „bardzo dobrą”, a
jedynie 4% na ocenę „niedostateczną”. 7% respondentów nie wyraziło na ten temat własnej opinii.
Ocena władz samorządowych
4%
7%
11%
32%
46%
bardzo dobra
dobra
dostateczna
niedostateczna
brak zdania
Do firm zwrócono się również z prośbą o wyrażenie ogólnej opinii o mieście jako miejscu
do prowadzenia interesów oraz odpowiedź na pytanie, czy poleciłyby Czechowice-Dziedzice innym
firmom. Jak wynika z ogólnej analizy tych pytań odpowiedzi były stosunkowo pozytywne. 47%
respondentów uznało miasto i gminę Czechowice-Dziedzice jako „dobre” miejsce do prowadzenia
interesów i niemal taka sama ilość (46%) przyznała ocenę „dostateczną”. Żadna z firm nie
postrzega Czechowic-Dziedzic jako złego miejsca do prowadzenia interesów, ale też żadna z firm
nie wystawiła miastu oceny „bardzo dobrej”. 7% firm nie wyraziło na ten temat własnego zdania.
18
Ocena Czechowic-Dziedzic jako miejsca do prowadzenia firmy
7%
0%
0%
47%
46%
bardzo dobra
dobra
dostateczna
niedostateczna
brak zdania
Te pozytywne opinie wyrażane przez czechowickich przedsiębiorców co do atrakcyjności
terenu miasta i gminy pod względem gospodarczym potwierdzają odpowiedzi na pytania, czy
Czechowice-Dziedzice można polecić innym przedsiębiorcom jako miejsce do prowadzenia
działalności w skali regionalnej i ogólnokrajowej. 77% respondentów poleciłoby miasto i gminę
Czechowice-Dziedzice jako miejsce do założenia firmy prowadzącej działalność na skalę regionu
oraz całego kraju.
Najczęściej podawane były (przez więcej niż dwie firmy) następujące pozytywne elementy
klimatu dla przedsiębiorczości w Czechowicach-Dziedzicach:
♦ Korzystne położenie geograficzne przy ważnych szlakach transportowych;
♦ Wykwalifikowana siła robocza;
♦ Wysokie
nakłady
na
inwestycje
– szybkie tempo przemian gospodarczych
w porównaniu z innymi miastami regionu;
♦ Sprawne przygotowywanie nowych inwestycji;
Przykładowe elementy niekorzystnego klimatu dla przedsiębiorczości w CzechowicachDziedzicach:
♦ Słaba promocja gospodarcza gminy;
♦ Brak współpracy władz samorządowych z pracodawcami;
19
♦ Kurczenie się terenów inwestycyjnych;
♦ Wysokie podatki od nieruchomości;
♦ Nienajlepszy stan środowiska naturalnego;
♦ Słabo rozwinięte działania kulturalne i rekreacyjne;
♦ Duże uzależnienie działalności niektórych firm od spółek węglowych oraz przemysłu
ciężkiego;
♦ Malejąca siła nabywcza społeczności lokalnej – wzrost bezrobocia;
Na zakończenie ankiety respondentów poproszono o zgłoszenie propozycji odnośnie
najważniejszych pozycji Strategicznego Planu Rozwoju Gospodarczego.
Najwięcej głosów padło na:
1. Komunikację i utrzymanie dróg (19%)
2. Wsparcie dla MŚP (18%)
3. Współpracę władz samorządowych z przedsiębiorcami (11%)
4. Przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych (10%)
5. Bezpieczeństwo publiczne (10%)
6. Modernizacja infrastruktury technicznej (9%)
7. Ochronę środowiska (8%)
Wielokrotnie wspominano również o takich zagadnieniach jak poprawa wizerunku miasta, dążenie
do utworzenia silnego ośrodka regionalnego oraz poprawa jakości życia.
W uwagach końcowych i zaleceniach powtórzono najczęściej udzielane odpowiedzi,
wskazując na główne, zdaniem lokalnych firm, problemy występujące w kontaktach
przedsiębiorców z Urzędem Miasta. Firmy oczekują większej pomocy ogólnej, wspierania
inwestycji, budowy obiektów infrastrukturalnych i zwiększenia działań oraz nakładów na promocję
gospodarczą gminy.
20
Podsumowanie
Wyniki
przeprowadzonego
badania
ankietowego
klimatu
dla
przedsiębiorczości
w Czechowicach-Dziedzicach odzwierciedlają poglądy większości znaczących, lokalnych
pracodawców. Zbiorcze opinie przedsiębiorców na temat miasta będą miały duży wpływ na to, czy
miejscowa gospodarka będzie się rozwijać, czy też ulegnie stagnacji lub będzie się kurczyć.
Członkowie Konwentu Rozwoju Gminy powinni starannie zapoznać się z niniejszym raportem.
Raport ten będzie pomocny nie tylko w pracach Konwentu Rozwoju Gminy, ale również
okaże się cennym narzędziem dla burmistrza i pozarządowych organizacji lokalnych, skupiających
w swoich szeregach miejscowych przedsiębiorców. W znaczący sposób może on ułatwić
podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia lepszego klimatu dla przedsiębiorczości
w Czechowicach-Dziedzicach, zgodnie z oczekiwaniami respondentów.
Zespół Górnośląskiej Agencji Przekształceń Przedsiębiorstw S.A. pragnie wyrazić
wdzięczność członkom Konwentu Rozwoju Gminy, którzy przeprowadzili wywiady oraz 29
pracodawcom za przekazanie informacji, które będą podstawą dalszych prac Zespołu.
21