Wyświetl PDF - Nestlé Nutrition Institute

Niedobory mikroelementów i wpływ suplementacji na korektę ich
poziomu w organizmie
S. Zlotkin
Przyczyny niedoborów mikroelementów w okresie niemowlęcym są dobrze opisane.
Niedobory występują najczęściej w wyniku jednego z czterech scenariuszy: a) niskie
początkowe zasoby mikroelementów wynikające z niedoborów tychże w czasie ciąży, w
wyniku przedwczesnego przyjścia na świat lub niskiej wagi urodzeniowej; b) szybki wzrost
postnatalny; c) spożycie pokarmów z niską koncentracją mikroelementów; d) patologie
układu pokarmowego powodujące nieprawidłową absorpcję substancji odżywczych, w tym
mikroelementów. Zrozumienie przyczyn niedoborów jest bardzo ważne dla zaplanowania
interwencji zapobiegających im lub leczących je. To podsumowanie opisze odżywcze
przyczyny niedoborów mikroelementów i najnowsze strategie nakierowane na ich
przezwyciężenie.
Pochodzenie pokarmowe niedoborów mikroelementów
Z wyjątkiem witaminy D, pokarm kobiecy dostarcza wszystkich mikroelementów
potrzebnych do wzrostu i rozwoju niemowlęcia w pierwszym półroczu życia. Jednakże, po 6
miesiącu życia, mleko matki nie jest wystarczający jako jedyne źródło składników
odżywczych. Istnieje zatem potrzeba suplementacji pewnych substancji odżywczych, w
szczególności żelaza i energii. By sprostać zapotrzebowaniu energetycznemu niemowląt w
wieku 6-24 mies., organizm musi otrzymywać kalorie z pokarmów uzupełniających.
Podobnie, istnieje zapotrzebowanie na mikroelementy poza tymi, które znajdują się w mleku
matki i niesuplementowanych pokarmach uzupełniających.
Zdrowie publiczne – możliwe podejścia do zapobiegania niedoborom mikroelementów
Istnieją trzy rodzaje fortyfikacji w substancje odżywczych: pierwsza to fortyfikacja
artykułów spożywczych ogólnie dostępnych na rynku, polegające na dodawaniu
mikroelementów do np. mąki, olejów roślinnych lub soli. Główną zaletą takiej fortyfikacji jest
fakt, iż jest niedroga i używana w pokarmach spożywanych przez większość osób. Jednakże,
poziom fortyfikacji jest w tych pokarmach niski i niemowlęta i dzieci nie spożywają ich
wystarczająco dużo by pokryć całkowite zapotrzebowaniu organizmu.
Drugi sposób to fortyfikacja docelowa, która wykazuje wysoką efektywność w
zapobieganiu/leczeniu niedoborów mikroelementów. Celem jest fortyfikacja pokarmów
spożywanych tylko przez niemowlęta i dzieci znajdujące się w populacjach o podwyższonym
ryzyku. Na przykład – tylko niemowlęta spożywają przeznaczone dla nich kaszki i mleko
modyfikowane, dlatego w obu tych rodzajach pokarmów poziom suplementacji jest
dopasowany do zapotrzebowania niemowląt i małych dzieci. Chociaż suplementacja
docelowa jest, przynajmniej teoretycznie, efektywną metodą zapewniania adekwatnych ilości
mikroelementów w diecie, zakłada się, że niemowlęta i dzieci spożywają też pokarmy
fortyfikowane ogólnie dostępne dla wszystkich. Jednakże w większości gospodarstw
domowych w krajach rozwijających się, niemowlęta nie spożywają tychże pokarmów, są one
raczej wytwarzane przez lokalnych producentów i potem przygotowywane w domach.
Dlatego takie podejście nie jest efektywne w wielu rozwijających się krajach.
Trzeci model - koncepcja „domowej fortyfikacji” - został wprowadzony i rozwinięty przez
badaczy w szpitalu w Toronto w Kanadzie. Rozwiązanie to jest nakierowane na poprawę
jakości odżywczej pokarmów przygotowywanych w domu poprzez dodanie proszków
mikroelementowych zawierających minerały i witaminy. Dla przypadków, kiedy ilość
makroelementów i energii dostarczona niemowlęciu jest adekwatna, ale pokarmom brakuje
mikroelementów, proszek może zostać dodany do jedzenia bezpośrednio przed posiłkiem.
Systematyczne badania i metaanaliza domowej fortyfikacji pokarmów uzupełniających
zostały niedawno przeprowadzone przez zespól Deweya. Badania wykazują, że proszki
mikroelementowe są tak samo efektywne, jak krople żelaza, ale są lepiej przyswajalne i dają
mniej efektów ubocznych.
Wnioski
Z tych trzech sposobów fortyfikacji pokarmu tylko dwa ostatnie są efektywne w
grupie niemowląt i małych dzieci. Badania przeprowadzone w krajach rozwijających się,
takich, jak Ghana, Indie, Bangladesz wykazały skuteczność domowej fortyfikacji w
zapobieganiu i leczeniu niedoborów mikroelementów. W związku z powyższym, domowa
suplementacja proszkami mikroelementowymi została niedawno włączona do strategii
rekomendowanych przez WHO/UNICEF.