zobacz wykład w pdf

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wydział Biologii i Nauk o Ziemi
Instytut Nauk o Ziemi
Zakład Geografii Regionalnej
Prof. dr hab. Marian Harasimiuk,
Prof. dr hab. Andrzej Świeca
mgr Renata Krukowska
mgr Andrzej Tucki
Potencjały i uwarunkowania rozwoju
funkcji turystycznych i rekreacyjnych
gminy Sosnowica
UŜytkowanie terenu
1. Sosnowica pod względem zalesienia zdecydowanie
przewyŜsza średnią krajową; tereny leśne zajmują około 45%
powierzchni całej gminy (fragmenty kompleksu Lasów
Parczewskich
2. torfowiska i bagna Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego
zaliczone są (obok Bagien Biebrzańskich, torfowisk w
dorzeczu Narwi i kompleksu „Imielity Ług” w Parku
Krajobrazowym Lasy Janowskie) do najcenniejszych i
najmniej przekształconych ekosystemów w skali Europy –
wg Europejskiego Biura UNESCO (D. Urban 2005).
3. spośród 67 jezior Pojezierza na obszarze Gminy
Sosnowica znajduje się 8 jezior (12%) -Białe
Sosnowickie, Czarne Sosnowickie, Tomaszne
(Domaszne), Skomielno, Zagłębocze, Cycowe,
Zienkowskie, Gumienek
Zjawiska wodne - stawy
1.stawy na północ i północny-wschód od wsi
Sosnowica; do największych naleŜą;
Hetman, Anielski, Kłoda, Jedlina,
2.stawy w Libiszowie: Morskie Oko,
Kościuszko, Racławice, Stawy Giewont,
3.stawy na południe od wsi Sosnowica:
Nowy, Stary, Zbiornik, Podkowa,
4.stawy na południe od wsi Pieszowola:
Głęboki, Horodyszcze i inne.
- łącznie ponad 14 zbiorników
Warunki bioklimatyczne
Analizowany obszar wyróŜnia się
pod
względem
warunków
insolacyjnych.
Usłonecznienie rzeczywiste, czyli
liczba godzin z odkrytą tarczą słoneczną,
osiąga na terenie Polesia wartości
najwyŜsze w Polsce (B.M. Kaszewski
2005). Rzeczywiste sumy usłonecznienia
przekraczają 1650 godzin w roku, czyli
średnio około 4,5 godz. dziennie.
Najwięcej godzin z odkrytą tarczą
słoneczną notuje się w okresie lata –
średnio powyŜej 650 godz.
Gminy atrakcyjne
turystycznie
Ź r ó d ł o: Tucki (2007)
WYNIKI BADAŃ
atrakcyjność turystyczna
gmin
MIERNIKI
ATRAKCYJNOŚ
ATRAKCYJNOŚCI
SMAT (0,394 – 0,147)
Ź r ó d ł o: Tucki (2007)
Tabela 2. Zbiorcza kwalifikacja syntetycznego miernika
atrakcyjności turystycznej (SMAT) gmin regionu
lubelskiego
Wielkość
Wielkość
miernika
Klasa
atrakcyjnoś
atrakcyjności
Liczba gmin
>0,211
bardzo atrakcyjne
28 ( Urszulin,
Sosnowica,
Uścimów)
0,148–0,211
atrakcyjne
59
0,084–0,147
przeciętnie
atrakcyjne
93
<0,084
mało atrakcyjne
28
Rys. Syntetyczny miernik atrakcyjności turystycznej (SMAT) gmin regionu lubelskiego
Ź r ó d ł o: Tucki (2007)
inwentaryzacja
analiza
wiodących
form turystyki/
analiza rynku
ocena
potencjału
turystycznego
perspektywy
rozwoju/
zarys idei
produktu
turystycznego
Strategiczne
dokumenty
planistyczne
Ź r ó d ł o: opracowanie własne
Zagospodarowanie
turystyczne
Baza noclegowa
- cztery obiekty w tym dwa całoroczne, (Centrum
Szkoleniowo-Rekreacyjne Dworek Kosciuszki i dworek
„Rybakówka” w Libiszowie) oraz dwa sezonowe (Szkolne
Schronisko MłodzieŜowe w Szkole Podstawowej w
Sosnowicy oraz Ośrodek Wczasowy Spółdzielni Gminnych
Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Lublinie nad Jeziorem
Zagłębocze);
- łącznie dysponowały one 244 miejscami noclegowymi, z
czego aŜ 94% stanowią miejsca w obiektach sezonowych. W
obiektach tych w roku 2006 udzielono 2 816 noclegów;
- Ośrodek Wypoczynkowy Gminnych Spółdzielni
„Samopomoc Chłopska” z wewnętrznym polem biwakowym i
kempingowym.
Ocena funkcji
turystycznej
1. wskaźnik nasycenia bazą turystyczną wyraŜony
liczbą miejsc noclegowych przypadających na 1 km2
powierzchni całkowitej – wskaźnik Charvata – 1,42 (dla
województwa lubelskiego 0,76, dla Polski – 1,84);
2. intensywności ruchu turystycznego wyraŜony liczbą
turystów korzystających z noclegów, przypadającą na
1 000 mieszkańców stałych – wskaźnik Schneidera –
610 (dla województwa lubelskiego 258, dla Polski – 459);
3. funkcji turystycznej (1) wyraŜony liczbą turystów
korzystających z noclegów, przypadającą na 1 km2
powierzchni całkowitej – wskaźnik Deferta – 9,4 (dla
województwa lubelskiego 22,5, dla Polski – 56,0);
4. funkcji turystycznej (2) – wyraŜony liczbą
turystycznych miejsc noclegowych pomnoŜony przez
100, przypadających na liczbę ludności miejscowej
wskaźnik Baretje’a i Deferta – 9,3 (dla województwa
lubelskiego 0,87, dla Polski – 1,5)
Infrastruktura
paraturystyczna
1. Szlak Centralny Pojezierza ŁęczyńskoWłodawskiego (niebieski) wiodący z Włodawy przez
Pieszowolę, Sosnowicę, wokół Jeziora Czarnego,
Orzechów, Załucze Stare, Świerszczów do Urszulina.
Szlak historyczno-przyrodniczy Sosnowica-Jamniki
„Nałęcz” jest czarnym szlakiem o długości 10km z
Sosnowicy przez Górki, kurhan „Szwedzka mogiła” i „Łąki
Zienkowskie” do Jamnik, tu łączy się z czerwonym
szlakiem turystycznym PTTK.
2. ścieŜki przyrodniczo-dydaktyczne:
ŚcieŜka przyrodnicza Poleskiego Parku Narodowego
„Perehod” o długości około 5 km, wiodąca przez stawy
pieszowolskie do schronu ornitologicznego.
ŚcieŜka edukacyjno-przyrodnicza „Borek” długość
trasy 2400 m wiedzie przez zróŜnicowane drzewostany
oraz siedliska leśne.
trasę rowerową po Lasach Parczewskich
„Szlakiem Dzikiej Przyrody” (2004 r.). Trasa o długości
około 42 km rozpoczyna się ona w Parczewie (parking
przy Bazylice Mniejszej), a kończy się w Sosnowicy.
Koniec ścieŜki rowerowej jest jednocześnie początkiem
ścieŜki dydaktycznej „Borek”
Identyfikacja oraz charakterystyka wiodących form turystyki
w gminie Sosnowica
- najwaŜniejszą obecnie formą turystyki jest turystyka weekendowa – zarówno wypoczynkowa, jak i
krajoznawcza oraz kwalifikowana. (turystyka weekendowa naleŜy do form turystyki wyodrębnianych na
podstawie kryterium motywacji, a nie – kryterium długości pobytu)
-Turystyka aktywna to wszystkie formy wypoczynku wymagające wysiłku fizycznego - turystyka
rowerowa, Ŝeglarska, kajakowa, wspinaczkowa, jeździectwo itd. Turystyka aktywna naleŜy do
najdynamiczniej rozwijających się, która to tendencja powinna nadal utrzymywać się ze względu na
swoje ścisłe powiązanie z występującymi trendami społecznymi (m.in. wzrost aktywności kierowania
własnym Ŝyciem, dąŜenie do prowadzenia zdrowszego trybu Ŝycia i wzrost świadomości ekologicznej).
Wiodącą rolę wśród turystyki aktywnej w Sosnowicy odgrywają jeziora rekreacyjne:
Białe Sosnowickie wykorzystane jest do hodowli ryb, przeznaczone na łowisko
Gospodarstwa Rybackiego „Polesie”. Baza noclegowa - dworek „Rybakówka” w Libiszowie. Obecnie
jest zakładana stadnina.
Czarne Sosnowickie posiada pole namiotowe urządzone przez Nadleśnictwo w Sosnowicy.
Tomasznie/Domasznie ma urządzone pole namiotowe/działki letniskowe. Brzegi jeziora są
dostępne i piaszczyste (rekreacja)
Skomielno jest wykorzystywane jako łowisko szczupako-linowe dzierŜawione przez firmę
DODO z Lublina.
Zagłębocze, (brzeg na całym obwodzie stanowi piaszczysta plaŜa, dno jeziora jest twarde,
woda I/II klasy czystości), Infrastruktura: ośrodek wypoczynkowy Spółdzielni Gminnych Spółdzielni
„Samopomoc Chłopska”, pole namiotowe urządzone przez Urząd Gminy w Sosnowicy; działki
rekreacyjne
Identyfikacja oraz charakterystyka wiodących form turystyki
w gminie Sosnowica
- turystyka kulturowa.- turystyki związanej z historią obszaru i jej śladami w postaci zabytków;
turystyki związanej ze sławnymi ludźmi, obejmującej podróŜe po muzeach biograficznych, miejscach
pamięci, pomnikach; turystyki związanej z kulturą ludową i działalnością kulturalną, opartej o tradycje
rękodzieła ludowego; obszar gminy Sosnowica wchodzi w skład strefy „przenikania kultur”.
Perspektywy oraz moŜliwości rozwoju form turystyki –
ocena moŜliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica
Mocne strony
– malownicze o złoŜonej genezie jeziora, które stanowią główną atrakcję turystyczną gminy. Jest
ich w sumie 8, przy czym 3 z nich (Zagłębocze, Białe Sosnowickie i Skomielno) mają II klasę
czystości;
– stawy rybne zgrupowane w 4 kompleksach koło Sosnowicy, Pieszowoli i Libiszowa. Występuję
ponad 30 gatunków ryb, takŜe bobry i wydry oraz 157 gatunków ptaków, w tym 135 lęgowych.
– Teren całej gminy objęty Międzynarodowym Rezerwatem Biosfery „Polesie Zachodnie” ;
– 68% obszaru gminy jest prawnie chroniona w granicach Poleskiego Parku Narodowego,
Poleskiego Parku Krajobrazowego i Poleskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu o wyjątkowo
wysokich walorach przyrodniczych.
funkcja wspomagająca dla budowy produktu turystycznego w gminie Sosnowica. Mogą stanowić
atrakcje dla wycieczek szkolnych wnosząc do tradycyjnego programu nauczania (np. biologii) dodatkowy
aspekt dydaktyczno-poznawczy. Rezerwat stanowić moŜe atrakcyjne zaplecze dla rozwoju turystyki
kwalifikowanej (np. obozy ornitologiczne, plenery fotograficzne).
– szlaki piesze i rowerowe;
– obiekty o wysokich wartościach kulturowych i typowych tylko dla tego regionu;
– atrakcyjne miejsca pod zabudowę letniskową,
na obszarze gminy Sosnowica wydzielono 690 działek , z tego 446 w Lejnie (Lejno-wieś i LejnoZamłyniec, okolice Jeziora Zagłębocze), 203 działki w Nowym Orzechowie (okolice jezior: Zagłębocze i
Domaszne) i 41 działek w Starym Orzechowie (okolice jezior: Skomielno i Domaszne)
– koło Łowieckie nr 70 „Sokół” z siedzibą w Sosnowicy;
– kultowanie tradycji kulturalnych i ludowych (Ludowy Zespół Śpiewaczy „Hetmanki”.
Perspektywy oraz moŜliwości rozwoju form turystyki –
ocena moŜliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica
Słabe strony
– Emigracja ludzi młodych i przedsiębiorczych z powodu braku miejsc pracy.
Saldo migracji w kolejnych latach okresu 2000-2006 było ujemne osiągając w skrajnym przypadku (rok
2001) wielkość minus 38 (w 2006 roku wskaźnik ten wynosił minus 19).
– Aktywność gospodarcza mieszkańców gminy Sosnowica jest niewielka.
Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON wynosi 126, co daje średnio 48,1
jednostki gospodarcze na 1000 mieszkańców.
– Brak lokali gastronomicznych i mała ilość punktów obsługi turystycznej.
W gminie Sosnowica znajduje się restauracja w „Dworku Kościuszki” i bar oraz obiekty małej gastronomii
nad Jeziorem Zagłębocze. Do Ośrodka SGS”SCh” przylega sezonowy zespół handlowo-gastronomiczny
(stołówka, kawiarnia na plaŜy). W gminie Sosnowica punkt IT nie funkcjonuje. Rolę IT pełni Gminny
Ośrodek Kultury .
– Gmina ze względu na swoje walory przyrodniczo-krajobrazowe i w stosunku do licznych
gospodarstw rolnych, posiada zbyt małą ilość gospodarstw agroturystycznych.
Aktualnie znajdują się tu 4 gospodarstwa agroturystyczne, oferujące łącznie zrzeszone w NadbuŜańskim
Stowarzyszeniu Agroturystycznym z siedzibą w Woli Uhruskiej: „Zagroda” w Górkach, „Zagroda Poleska”
w Sosnowicy Dwór, „Agroturystyka z pawiem” w Sosnowicy i u Państwa Mikulskich w Sosnowicy.
– Pogarszający się stan nawierzchni dróg gminnych;
– Brak strategii rozwoju turystyki w gminie;
– Brak aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego.
Perspektywy oraz moŜliwości rozwoju form turystyki –
ocena moŜliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica
Szanse
– przyciągnięcie kapitału wewnętrznego i zewnętrznego (zwłaszcza w zakresie bazy noclegowej);
– moŜliwość z korzystania ze środków i dotacji z Unii Europejskiej;
– tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczenie bezrobocia;
– wykorzystanie potencjału wykształconej młodzieŜy;
– Rozwój agroturystyki;
– Wzrost popytu zewnętrznego na ofertę turystyczno-wypoczynkowego gminy w ciągu roku.
– Promocja gminy i jej walorów przyrodniczo-krajobrazowych.
– Dynamika przyrostu turystów.
Perspektywy oraz moŜliwości rozwoju form turystyki –
ocena moŜliwości rozwoju turystyki w gminie Sosnowica
ZagroŜenia
– brak skutecznej promocji walorów przyrodniczo-krajobrazowych i turystycznych
gminy.
– niekontrolowany rozwój turystyki.
– brak wspólnej polityki w zakresie ochrony środowiska (gospodarka odpadami).
– dewastacja środowiska naturalnego gminy.
– silna konkurencja innych miast i gmin w przyciąganiu inwestycji zewnętrznych.
– Szybki rozwój sąsiednich gmin (Ludwin, Urszulin).
STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYTKI
NA LATA 2007-2013
Obszaru priorytetowego 1 - Produkt turystyczny o wysokiej
konkurencyjności
Obszaru priorytetowego 2 - Rozwój zasobów ludzkich na rzecz
rozwoju turystyki
Obszaru priorytetowego 3 - Wsparcie marketingowe
Obszaru priorytetowego 4 - Kształtowanie przestrzeni
turystycznej
Wsparcie rozwoju turystyki
w programach operacyjnych na lata 2007-2013
1.
2.
3.
4.
PO Innowacyjna Gospodarka
16 Regionalnych Programów Operacyjnych
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
PO Rozwój Polski Wschodniej
5. PO Infrastruktura i Środowisko
6. PO Kapitał Ludzki
+ PO Rozwój Obszarów Wiejskich
(w ramach Wspólnej Polityki Rolnej)
PO Rozwój Polski Wschodniej(1)
• Priorytet I. Nowoczesna gospodarka
Działanie I.4. Promocja i współpraca
Projekty m.in. wspólne kampanie promocyjne dla
przyciągnięcia inwestorów i turystów
• Priorytet II. Wojewódzkie ośrodki wzrostu
Działanie II.2. Infrastruktura turystyki kongresowej i
targowej
Projekty m.in. z zakresu budowy i modernizacji
infrastruktury konferencyjno-wystawienniczo-targowej
PO Rozwój Polski Wschodniej(2)
• Priorytet III. Infrastruktura transportowa
Działanie III.2. Trasy rowerowe
Kompleksowy projekt mający na celu stworzenie podstawowej infrastruktury
związanej z obsługą ruchu rowerowego. Projekt obejmujący swym zasięgiem 5
województw Polski Wschodniej, składać się będzie z dwóch komponentów:
• budowa i oznakowanie ścieŜek rowerowych o utwardzonej nawierzchni
(głównie na terenie miast), które umoŜliwią bezpieczne przemieszczanie
się po mieście oraz połączą miejsca kluczowe z punktu widzenia ruchu
rowerowego (dworce kolejowe, autobusowe, parkingi, atrakcje
turystyczne), a takŜe bezpiecznie wyprowadza ruch rowerowy poza
obszar miejski.
• Wytyczanie i oznakowanie tras rowerowych na terenie pozamiejskim
gdzie z uwagi na środowisko naturalne nie jest wskazane połoŜenie
nawierzchni bitumicznej lub betonowej.
Uzupełniająco wsparciem zostaną objęte działania polegające na budowie i
montaŜu podstawowej infrastruktury towarzyszącej tj. stojaków na rowery, wiat
postojowych, wiat widokowych, itp.
Na co mogą być wydane pieniądze w skali
lokalnej?
Na co mogą być wydane pieniądze w skali
lokalnej?
Na co mogą być wydane pieniądze w skali
lokalnej?
Kompozycja produktu turystycznego gminy
Sosnowica
Produkt turystyczny
(idea)
Sosnowica – kraina z
wędką
uwarunkowania/elementy skł
składowe
- wody powierzchniowe stanowią 6% pow. gminy;
stawy skupione w 4 duŜe kompleksy,
- 8 jezior o duŜej przydatności rekreacyjnej
- obszary do zainwestowania: strefy brzegowe
akwenów, zaplecze wędkarskie
Edukacyjna
Sosnowica
- bliskość PPN, elementów kulturowych (Skansen i
cerkiew w Holi), ośrodki edukacyjne (Muzeum PPN w
Załuczu Starym i Urszulinie)
- tradycyjne rzemiosło ludowe i kultura ludowa
środki i formy promocji
Logo/znak
markowy
produktu
proponowana
forma
realizacji
- zawody wędkarskie
- informacja w Lubelskim
Związku Wędkarskim
?
ZAWODY
WĘDKARSKIE
- organizacja Zielonych Szkół;
- edukacja ekologiczna
- propozycje ścieŜek dydakt.
?
ZIELONE SZKOŁY
?
TURYSTYKA
WYPOCZYNKOWA,
WEEKENDOWA
- obszary do zainwestowania:
- kąpielisko i pole namiotowe nad jez. Czarnym;
budowa ścieŜek rowerowych, szlaków konnych
(sąsiedztwo istniejącego juŜ Poleskiego szlaku
konnego);
Sosnowica aktywna
- obszary do zainwestowania: zagospodarowanie
brzegowe terenów jeziornych dla rekreacji,
gastronomia, wyznaczanie szlaków rowerowych.
(szlak powinien był wyposaŜony w małą infrastrukturę
- miejsca wypoczynkowe, spójne graficznie tablice
informacyjne z mapami i logo szlaku. Szlaki rowerowe
powinny prowadzić drogami o utwardzonej
powierzchni o niskim natęŜeniu ruchu
samochodowego. )
- tablice informacyjne na
granicy gminy, festiwale letnie i
imprezy w tzw. Długie
Weekendy
- organizacja rajdów
rowerowych;
Sosnowica stolicą rowerów
Pojezierza
Ź r ó d ł o: opracowanie własne
Podstawa planowych działań koncepcji rozwoju gospodarki turystycznej
w gminie:
- analiza uwarunkowań przyrodniczych, społecznych, ekonomicznych i prawnych rozwoju
turystyki;
- określenie barier rozwojowych i moŜliwych konfliktów przestrzennych i funkcjonalnych;
- koncepcja przestrzenna rozwoju i funkcjonowania zjawisk turystycznych;
- strategia rozwoju turystyki jako dokumentu planistycznego
- powołanie lokalnego menedŜera turystyki:
- opracowanie koncepcji obsługi ruchu turystycznego,
- udzielanie pomocy finansowo-prawnej mieszkańcom zainteresowanym
podejmowaniem działań proturystycznych,
- badanie i monitoring lokalnego rynku turystycznego,
- współpraca z sąsiadującymi gminami,
- organizacja i prowadzenie banku danych produktów turystycznych.
Argumenty, które pozwalają przypisać duŜą rolę samorządom
lokalnym w rozwoju turystyki:
*reforma administracyjna i decentralizacja zadań rozwoju lokalnego w tym lokalnej
gospodarki turystycznej;
*w wyniku procesów transformacji, samorząd gminny posiada osobowość prawną,
która sprawia Ŝe stał się on podmiotem gospodarowania, podejmującym decyzje na
własny rachunek i odpowiedzialność;
*obecność gospodarki rynkowej wymusza na władzach samorządowych jako na
animatorach procesów rozwojowych, stwarzanie warunków przyjaznych do stabilnego,
harmonijnego rozwoju gospodarczego, w tym pozyskiwanie prywatnych inwestorów;
*konkurencyjność - jako jedna z właściwości gospodarki rynkowej, wymusza na
gminach podejmowanie efektywniejszych procesów zarządzania, a z drugiej strony
przyczynia się do pobudzania współpracy międzygminnej;
*następuje wzrost świadomości i toŜsamości regionalnej/lokalnej społeczeństwa, które
przejawiają się ich aktywnością w sferze społeczno-ekonomicznej i kulturowej