gmina miejska zgorzelec - BIP Urząd Miasta Zgorzelec
Transkrypt
gmina miejska zgorzelec - BIP Urząd Miasta Zgorzelec
„Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego GMINA MIEJSKA ZGORZELEC Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ul. 1 Maja 27, 58-500 Jelenia Góra tel. +4875 7527500 fax +4875 7522794 e-mail: [email protected], Jelenia Góra 2008 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 1 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” „Mamy dość czasu, jeśli wykorzystujemy go właściwie” Johann Wolfgang Goethe 2 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr została opracowana przez zespoły w składzie: Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A. : dr Andrzej Raszkowski tel. kom.: 608 875 894 e-mail: [email protected] mgr Mariusz Zbadyński tel. kom.: 502 608 890 e-mail: [email protected] mgr Maria Fruba e-mail: [email protected] Autorzy opracowania pragną podziękować wszystkim osobom i instytucjom, których wiedza i doświadczenie pozwoliły na powstanie niniejszej Koncepcji. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 3 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Wstęp W dobie nasilonej konkurencji, takŜe między Jednostkami Samorządu Terytorialnego, wiedza o posiadanych zasobach, umiejętność właściwego kreowania produktów turystycznych staje się kluczowym czynnikiem w aspekcie długofalowej strategii konkurencyjnej kaŜdego regionu. Regiony, które w odpowiednim czasie wykreują własne unikalne produkty turystyczne mają szansę na szybszy rozwój i podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców, które powinno być jednym z waŜniejszych efektów finalnych wdraŜanej Koncepcji. W kaŜdej jednostce terytorialnej tkwi ukryty potencjał turystyczny, marketingowy, wizerunkowy. Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ma na celu optymalne wykorzystanie silnych stron i pojawiających się szans w otoczeniu w zakresie pozyskiwania turystów, inwestorów i rezydentów. Jest ona odpowiedzią na zapotrzebowanie w obszarze kreowania silnych produktów turystycznych i wzmacniania marki danego obszaru. RóŜnicowanie swojej oferty na tle konkurencji jest jednym ze skutecznych sposobów promowania produktów turystycznych danej Jednostki Samorządu Terytorialnego. Organizowane imprezy, zabytki, produkty lokalne, szlaki turystyczne, zasoby naturalne właściwie wypromowane, pozwalają anonimowym dotychczas obszarom przekształcić się w atrakcyjne i chętnie odwiedzane przez turystów regiony. ZrównowaŜony rozwój w zakresie turystyki powinien być wspomagany przez subregionalne sieciowe produkty turystyczne. Proponowana Koncepcja moŜe być podstawą do przygotowania wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć związanych z turystyką, która w nowym okresie programowania 2007-2013 traktowana jest jako jeden z priorytetów, a co za tym idzie przeznaczona jest znaczna pula środków pozabudŜetowych na ten cel (m.in. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013). Mamy nadzieję, Ŝe w niedalekiej przyszłości wykorzystanie Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr przyczyni się do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej Subregionu i rozwoju turystyki na jego terytorium. Autorzy 4 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Spis treści Wstęp _____________________________________________________________________4 Spis treści__________________________________________________________________5 1. Analiza potencjału turystycznego Subregionu_________________________________8 1.1. Gmina i Miasto Gryfów Śląski ______________________________________________9 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.2. Atrakcyjność turystyczna regionu _________________________________________________ 9 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 15 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 17 Gmina Leśna ___________________________________________________________20 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.3. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 20 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 26 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 30 Gmina Lubomierz _______________________________________________________33 1.3.1. 1.3.2. 1.3.3. 1.4. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 33 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 38 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 41 Gmina i Miasto Lwówek Śląski ____________________________________________43 1.4.1. 1.4.2. 1.4.3. 1.5. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 43 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 48 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 51 Gmina Sulików__________________________________________________________54 1.5.1. 1.5.2. 1.5.3. 1.6. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 54 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 60 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 61 Gmina Wleń ____________________________________________________________63 1.6.1. 1.6.2. 1.6.3. 1.7. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 63 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 71 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 73 Gmina Zgorzelec ________________________________________________________76 1.7.1. 1.7.2. 1.7.3. 1.8. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 76 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 79 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 81 Miasto i Gmina Bogatynia ________________________________________________84 1.8.1. 1.8.2. 1.8.3. 1.9. Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 84 Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 92 Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 97 Gmina Lubań __________________________________________________________100 1.9.1. 1.9.2. 1.9.3. 1.10. Atrakcyjność turystyczna regionu _______________________________________________ 100 Infrastruktura turystyczna regionu _______________________________________________ 105 Dominujące formy turystyki ___________________________________________________ 107 Gmina Miejska Zawidów ________________________________________________110 1.10.1. 1.10.2. 1.10.3. 1.11. Gmian Miejska Zgorzelec ________________________________________________125 1.11.1. 1.11.2. 1.11.3. 1.12. Atrakcyjność turystyczna regionu _____________________________________________ 110 Infrastruktura turystyczna regionu ____________________________________________ 119 Dominujące formy turystyki _________________________________________________ 122 Atrakcyjność turystyczna regionu _____________________________________________ 125 Infrastruktura turystyczna regionu ____________________________________________ 136 Dominujące formy turystyki _________________________________________________ 139 Powiat Lubański _______________________________________________________142 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 5 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.12.1. 1.12.2. 1.12.3. 1.13. Powiat Lwówecki ______________________________________________________ 162 1.13.1. 1.13.2. 1.13.3. 1.14. 2. Atrakcyjność turystyczna regionu _____________________________________________ 162 Infrastruktura turystyczna regionu_____________________________________________ 164 Dominujące formy turystyki _________________________________________________ 167 Analiza wizerunku Subregionu___________________________________________ 170 1.14.1. 1.14.2. 1.14.3. 1.14.4. 1.14.5. 1.15. Atrakcyjność turystyczna regionu _____________________________________________ 142 Infrastruktura turystyczna regionu_____________________________________________ 149 Dominujące formy turystyki _________________________________________________ 159 Analiza wizerunku Subregionu _______________________________________________ 170 System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr ___________________ 187 Analiza aktywności marketingowej Subregionu __________________________________ 192 Analiza aktywności społeczności lokalnej oraz branŜy turystycznej w Subregionie. ______ 194 Analiza wskaźnikowa ruchu turystycznego w subregionie __________________________ 203 Analiza SWOT ________________________________________________________ 207 Kierunki programu rozwoju turystycznego Subregionu ______________________ 212 2.1. ZałoŜenia strategiczne realizacji Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr __________________________________________________________ 212 2.1.1. Wizja i misja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr___________________________ 212 2.1.2. Cele strategiczne rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr __________________________ 213 2.1.3. ZbieŜność załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr z zewnętrznymi planami strategicznymi ___________________________________________________ 219 2.2. Kierunki programu rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr ________________ 221 2.2.1. Cele operacyjne realizacji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa- Kwisa – Bóbr ___ 221 2.2.2. Program promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ________ 239 2.2.3. Projekcja współpracy w implementacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ____________________________________________________ 246 3. ZałoŜenia do Studium Wykonalności Koncepcji SPT ________________________ 275 3.1. Inwestycje w Subregionie sprzyjające rozwojowi turystyki____________________ 275 3.1.1. Gmina i Miasto Gryfów Śląski__________________________________________________ 275 3.1.2. Gmina Leśna________________________________________________________________ 283 3.1.3. Gmina Lubomierz____________________________________________________________ 289 3.1.4. Gmina i Miasto Lwówek Śląski _________________________________________________ 292 3.1.5. Gmina Sulików______________________________________________________________ 298 3.1.6. Gmina Wleń ________________________________________________________________ 303 3.1.7. Gmina Zgorzelec ____________________________________________________________ 307 3.1.8. Miasto i Gmina Bogatynia _____________________________________________________ 310 3.1.9. Gmina Lubań _______________________________________________________________ 316 3.1.10. Gmina Miejska Zawidów ___________________________________________________ 326 3.1.11. Gmian Miejska Zgorzelec ___________________________________________________ 332 3.1.12. Powiat Lubański __________________________________________________________ 351 3.1.13. Powiat Lwówecki _________________________________________________________ 352 3.1.14. Inwestycje turystyczne, w tym: rozbudowa bazy komunikacyjnej, noclegowej, gastronomicznej ____________________________________________________________________ 353 3.1.15. Inwestycje wspierające rozwój turystyki w subregionie / infrastruktura paraturystyczna i informacyjna /______________________________________________________________________ 354 3.1.16. Inwestycje w działania promocyjne i wizerunkowe _______________________________ 355 3.2. Finansowanie i dostępność funduszy ______________________________________ 357 3.2.1. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 _____ 358 3.2.2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013 ______________________ 360 3.2.3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 ____________________ 362 3.2.4. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 ______________________________ 363 3.2.5. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013_________________________________________________________________________ 366 3.2.6. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska – Saksonia 2007-2013 _______ 369 6 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2.7. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.4. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - LEADER __________________ 372 Zarządzanie SPT i monitoring ____________________________________________373 Zarządzanie SPT ____________________________________________________________ 373 Monitorowanie i ocena SPT____________________________________________________ 382 Etapy realizacji SPT ____________________________________________________387 Zakończenie______________________________________________________________388 Spis tabel ________________________________________________________________389 Spis rysunków ____________________________________________________________391 Załączniki _______________________________________________________________392 1. Kwestionariusz ankietowy adresowany do jednostek samorządu terytorialnego________392 2. Kwestionariusz ankietowy adresowany do turystów odwiedzających Subregion _______397 3. Mapy _____________________________________________________________________400 4. System Identyfikacji Wizualnej dla Subregionu __________________________________402 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 7 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. Analiza potencjału turystycznego Subregionu W skład Subregionu wchodzą następujące jednostki samorządu terytorialnego: • Gmina i Miasto Gryfów Śląski • Gmina Leśna • Gmina Lubomierz • Gmina i Miasto Lwówek Śląski • Gmina Sulików • Gmina Wleń • Gmina Zgorzelec • Miasto i Gmina Bogatynia • Gmina Lubań • Gmina Miejska Zawidów • Gmina Miejska Zgorzelec • Powiat Lubański • Powiat Lwówecki PoniŜej prezentujemy połoŜenie subregionu na tle województwa dolnośląskiego. Rysunek 1. PołoŜenie subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr na tle województwa dolnośląskiego. Źródło: Opracowanie własne. 8 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.1. Gmina i Miasto Gryfów Śląski 1.1.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.1.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina Gryfów Śląski połoŜona jest w zachodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie lwóweckim, na Pogórzu Izerskim. Teren gminy rozciąga się na wysokości 325 m n.p.m. W centralnym punkcie gminy znajduje się miasto Gryfów Śląski oddalone od stolicy powiatu Lwówka Śląskiego o 18 kilometrów. W odległości 50 kilometrów od Gryfowa Śląskiego znajduje się przejście graniczne z Czechami w Jakuszycach, a 36 km jest do przejścia granicznego z Niemcami Jędrzychowic zaś stolica województwa połoŜona jest w odległości 134 kilometrów. Gmina Gryfów zajmuje powierzchnię 6661 ha i ma charakter miejsko-wiejski. Graniczy od północy z gminą Nowogrodziec, od wschodu z gminą Lwówek Śląski, od południa z gminą Mirsk oraz Lubomierz oraz od zachodu z gminą Lubań i Olszyna. Obszar wiejski podzielony jest administracyjnie na sołectwa: − Gryfów Śląski − Krzewie Wielkie − Młyńsko − Proszówka − Rząsiny − Ubocze − WieŜa − Wolbromów 1.1.1.2. Walory turystyczne 1.1.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych. Z uwagi na to, gmina Gryfów Śląski spełnia te funkcje, dzięki swoim walorom turystycznym, sprzyjającym klimatem jak równieŜ znajdującym się na terenie gminy atrakcyjnych miejsc, takich jak malownicze wzgórza oraz dolina rzeki Kwisy i Zalew Złotnicki. Sprzyjają one wypoczynkowi, pieszym wędrówkom, rowerowym wycieczkom oraz uprawianiu sportów wodnych. Przez teren gminy prowadzą ciekawe i niepowtarzalne szlaki turystyczne z licznymi pomnikami przyrody i historii oraz rzadkimi okazami flory i fauny. 1.1.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Gmina Gryfów Śląski połoŜona jest na terenie dawnego księstwa świdnickojaworskiego. W toku dziejów tereny te były pod władaniem Korony Czeskiej (od 1392 roku do 1741 roku), następnie weszły w skład Prus, by dalej przejść pod władanie Cesarza Niemieckiego. Od 1945 roku ponownie tereny te są częścią Polski. Tereny gminy obfitują w liczne zabytki z okresu średniowiecza, renesansu i baroku. Niezwykle cennym jest renesansowy dwór w Rząsinach, który w dobie baroku został przebudowany na okazały pałac. Równie cenne są ruiny średniowiecznych zamków obronnych. XII – wieczny zamek „Gryf” wraz z parkiem na górze zamkowej u podnóŜa którego znajduje się XIX wieczny dwór. Zamek „Gryf” był siedzibą rodu Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 9 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Schaffgotschów. Zamek Podskale w Rząsinach z przełomu XIII i XIV w., siedziba rodu Talkenbergów. Na terenie sołectwa Ubocze zachowały się do dzisiaj, choć w róŜnym stopniu, cztery rezydencje majątków ziemskich, które niegdyś istniały na obszarze wsi. Ponadto na uwagę zasługują równieŜ: − kościół N.M.P. w Uboczu − późnogotycki kościół w Rząsinach − park przypałacowy w Uboczu Średnim, gdzie w XVIII-XIX wieku istniał pałac − park przypałacowy w Uboczu Dolnym − park przypałacowy z Wolbromowie − cmentarz w Uboczu oraz Wolbromowie − Kościół parafialny św. Jadwigi - Gryfów Śląski, Plac Kościelny − Kościół cmentarny św. Wawrzyńca - Gryfów Śląski, ul. Lubańska − Ratusz - Gryfów Śląski − Kamienice w Rynku - Gryfów Śląski − pozostałości obwarowań miejskich - Gryfów Śląski − Pomnik ku czci 63 Rosjan - Gryfów Śląski − Fontanna (kamienna rzeźba) - Gryfów Śląski, Rynek − Kaplica Św. Anny (Leopolda) – Proszówka − Kościół filialny Jana Nepomucena – Wolbromów − KrzyŜe pokutne przy Ŝółtym szlaku turystycznym z Lubomierza do Gryfowa Śląskiego. Cennym elementem krajobrazu są równieŜ liczne kamienne mosty i wiadukty, dworce i urządzenia kolejowe. Na terenie gminy, w szczególności w okolicach Ubocza, Wolbromowa, Gryfowa oraz Proszówki, zidentyfikowano 140 stanowisk archeologicznych. W gminie Gryfów Śląski moŜna podziwiać piękne widoki z czterech punktów widokowych: 1. Zamek Gryf – (448 m n.p.m.) połoŜony w Proszówce na szczycie wzgórza zamkowego. Rozległy widok w kierunku południowym i południowo – wschodnim. Obejmuje całe Góry Izerskie i Karkonosze aŜ po przełęcz Okraj. 2. Wzgórze Kapliczne – (423 m .p.m.) połoŜone na wschód od wsi Proszówka. Rozległy widok na Karkonosze, Pogórze Izerskie i część Gór Izerskich. Dostęp drogą z centrum wsi (ok. 0,5 km podejścia). 3. Ulica Partyzantów – w Gryfowie Śląskim, doskonały widok na Góry Izerskie i Karkonosze oraz południową część Pogórza Izerskiego z zamkiem Gryf i wzgórzami nad Proszówką. 4. Fragment drogi widokowej – przy wyjeździe szosą z Lwówka Śląskiego z Lasu Uboczańskiego na Ubocze. Widok na Karkonosze i Góry Izerskie. Atrakcyją w Gryfowie Śląskim, w czasie wakacji, są Kwisonalia. Jest to cykliczne Święto Miasta. Nazwa nawiązuje do przepływającej przez Gryfów rzeki Kwisy o bogatej faunie i florze. Trzydniowy blok imprez kulturalno – rozrywkowych odbywa się w niecodziennej scenerii. Na specjalnie do tego celu przygotowanym kilkuhektarowym, malowniczo połoŜonym nad rzeką terenie organizowanych jest wiele atrakcji m.in.: są to występy estradowe, imprezy sportowe i rekreacyjne: turniej piłki plaŜowej, przeprawa przez Kwisę „Na czym kto moŜe”, a takŜe organizowane wspólnie z organizatorem Festiwalu Smaku „Mistrzostwa Polski w potrawach z pstrąga ”dla kucharzy 10 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” zawodowych oraz dla amatorów ze Związku Gmin „Kwisa”. Promocja pstrąga występującego w wodach rzeki Kwisy oraz produkt regionalny „Pstrąg po gryfowsku”. KaŜdego roku Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury organizuje imprezy z okazji świąt państwowych oraz inne imprezy rocznicowe i kulturalne, takie jak: - święto miasta, - Święto Konstytucji 3 M-aja, - Dzień Zwycięstwa, - rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego, - Dzień Wojska Polskiego, - Rocznica wybuchu II Wojny Światowej, - Rocznica Bitwy pod Lenino, - Święto Niepodległości, - przegląd zespołów kolędniczych, - powitanie wiosny, - wystawy plastyczne w ratuszu i budynku MGOK, - obchody Święta Wsi Polskiej, - obchody wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, - gminne uroczystości doŜynkowe, - turniej tańca towarzyskiego, - zabawy taneczne. 1.1.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Na obszarze gminy krzyŜują się trzy szlaki turystyczne: Ŝółty, niebieski i zielony. Na uwagę zasługuje szlak Ŝółty prowadzący z Zawidowa przez przełom Kwisy do Lubomierza z licznymi zabytkami i interesującymi krajobrazowo terenami. Miasto Gryfów Śląski stanowi punkt węzłowy sześciu tras: • Gryfów – Olszyna – Radostów – Uniegoszcz – Lubań (znaki niebieskie, 3 godz. 45min.) • Gryfów – Płóczki Górne – Lwówek Śląski (znaki zielone, 4 godz. 5 min). • Gryfów – Lubomierz (znaki Ŝółte i zielone, 1 godz. 40 min.) • Gryfów – zamek Gryf – Gierczyn – Świeradów Zdrój (znaki zielone i niebieskie, 3 godz.) • Gryfów – Biedrzychowice – Leśna (znaki Ŝółte, potem bez znaków, 2 godz. 45min). • Gryfów – zamek Czocha – Leśna (znaki Ŝółte, 3 godz. 35 min) Jezioro Złotnickie, w którego wodach występują rozliczne gatunki ryb słodkowodnych (m.in. leszcz, płoć, karp, amur, sandacz, szczupak, sum) oraz górska rzeka Kwisa (m.in. pstrąg potokowy) stanowią doskonałą bazę do uprawiania wędkarstwa. 1.1.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Rejon gminy Gryfów Śląski został zakwalifikowany do regionu zgorzeleckiego – obszaru najcieplejszego w Sudetach. Średnia roczna temperatura nie przekracza 8ºC. Średnia temperatura w miesiącu styczniu wynosi 1,7ºC, a lipca 18,1ºC. Okres wegetacji trwa średnio 222 dni, a lato 90 dni. Pokrywa śnieŜna zalega w ciągu roku przeciętnie przez 40-55 dni. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 11 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Opady roczne kształtują się na poziomie od 737 mm (stacja Rząsiny) do 798 mm (stacja Krzewie). W rejonie Gryfowa Śląskiego dominują wiatry z kierunków południowo-zachodniego, zachodniego oraz północno-zachodniego. FAUNA W gminie występuje bogata fauna. Jest to spowodowane między innymi połoŜeniem gminy nad rzeką Kwisą. A ta znana jest jako Perła Dolnośląskich Rzek, nie tylko ze względu na swoje walory przyrodnicze ale takŜe ze względu na bogactwo wielu rzadkich i chronionych gatunków zwierząt. W dorzeczu Kwisy zlokalizowano występowanie ok. 50 gatunków ssaków. Spotkać moŜemy np. z parzystokopytnych - jelenia, sarnę, daniela, dzika, lisa; z łasicowatych - borsuka, kunę leśną i domową, tchórza, gronostaja, łasicę; z owadoŜernych - jeŜa zachodniego, jeŜa wschodniego, kreta; z ryjówkowatych - ryjówkę aksamitną, ryjówkę malutką, ryjówkę górską, rzęsorka rzeczka, ziębiełka karliczka; z pospolitych gryzoni występują nornikowate i myszowate, a z wiewiórkowatych - wiewiórka ruda i wiewiórka czarna; z pilchowatych stwierdzono występowanie orzesznicy, niestety, pięknej popielicy nie udało się aktualnie zlokalizować; największy gryzoń - bóbr, który został całkowicie wytępiony został wysiedlony na ten teren z północno-wschodniej Polski. Do zwierząt związanych z rzeką naleŜą takie ssaki jak np. dobrze znana wydra i piŜmak oraz największy gatunek europejski ryjówkowatych - rzęsorek rzeczek, karczownik ziemnowodny i nietoperze, a wśród nich najmniejszy polski i europejski nietoperz karlik malutki. Te jedyne, zdolne do aktywnego lotu ssaki znajdują się w sytuacji nieustannego zagroŜenia z powodu kurczących się zasobów pokarmowych, niszczenia siedlisk i zimowisk. Na tym terenie rozpoznano aŜ 8 gatunków nietoperzy. Nad Kwisą Ŝyje około 155 gatunków ptaków, z których większość jest pod całkowitą ochroną, a 10 gatunków jest niestety zagroŜonych. W tym latającym towarzystwie królują; zimorodek, pluszcz, pliszka górska, słowik szary, bocian czarny, łabędź niemy, Ŝuraw, kania rdzawa, błotniak łąkowy, puchacz oraz cietrzew i głuszec. Dość liczna jest grupa ptaków drapieŜnych. W dziuplach dębów tuŜ nad rzeką moŜna zobaczyć tracza nurogęsia - największego z traczy oraz gągoła (gatunek zagroŜony), jedyne w Polsce kaczki gnieŜdŜące się w dziuplach. Na stosunkowo bystrym nurcie unoszą się majestatycznie - objęte całkowitą ochroną - łabędzie nieme. Niektóre pary mają tu swoje miejsca stałego gniazdowania i pobytu inne zaś przylatują tylko na zimowiska. Dość wartki nurt nie pozwala na szybkie zamarzanie wody i daje im szansę przetrwania w niekorzystnych warunkach. Z płazów moŜemy spotkać salamandrę plamistą, rzekotkę drzewną, traszkę zwyczajną, górską i grzebieniastą, ropuchę szarą i Ŝaby, a spośród gadów zaskrońca zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę Ŝyworodną, Ŝmiję zygzakowatą, padalca. Wszystkie gady w Polsce są pod całkowitą ochroną. Inwentaryzacje przyrodnicze nie zajmują się drobnymi zwierzętami, a szczególnie bezkręgowcami. Jedynym źródłem w tym aspekcie są obserwacje i informacje od hobbystów. Stąd jest wiadome, Ŝe w dorzeczu Kwisy występują takie chronione owady wśród chrząszczy jak: liszkarz tęcznik, biegacz fioletowy i biegacz skórzasty, jelonek rogacz, i prawdopodobnie kozioróg bukowiec. Bogaty świat motyli ma i tutaj swoich przedstawicieli a z gatunków chronionych: mieniaka struŜnika, mieniaka tęczowca, pazia królowej, pazia Ŝeglarza, przeplatkę aurinię, strzępotka edypusa, postojaka wiesiołkowa oraz pięknego motyla nocnego – zmierzchnicę trupią główkę. śyją tu takŜe trzmiele, które wszystkie są w Polsce pod ochroną. Charakterystyczne dla terenów Kwisy są teŜ dwa piękne motyle: rusałka pawik i rusałka Ŝałobnik. 12 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W wodach rzeki nie spotkamy niestety juŜ naszego polskiego raka rzecznego, który został wyparty przez sprowadzonego przed laty raka amerykańskiego. Nie spotkamy teŜ skójki perłorodnej (słodkowodnego małŜa perłopława). Kwisę zasiedla 26 gatunków ryb i jeden gatunek minoga. W wodzie uwijają się pstrągi potokowe, lipienie, brzany, klenie i miętusy. śyją wśród nich cztery gatunki ryb ściśle chronionych: strzebla potokowa, śliz, róŜanka i piskorz. Natomiast minóg strumieniowy został wpisany do "Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt". Szczególnie bogate w rybostan są wody dolnego biegu Kwisy w przeciwieństwie do odcinka górnego, gdzie przy zakwaszeniu wody, powyŜej 4,3 pH w niektórych miejscach ryby zupełnie nie występują. Wędkarze w dolnym odcinku rzeki spotkali dwa nowe gatunki z rodziny łososiowatych - głowacice, która introdukowana w Bobrze przez Polski Związek Wędkarski przeszła do Kwisy, oraz troć wędrowną . Podobnie jak sama rzeka tak i dwa jeziora, będące integralnymi elementami hydrologicznymi Kwisy, tj. Jezioro Leśnianskie i Jezioro Złotnickie, są intensywnie zarybiane cennymi gospodarczo gatunkami. Za gospodarkę rybną w Kwisie odpowiada Polski Związek Wędkarski. ZagroŜeniem dla rybostanu rzeki są kłusownicy, którzy wyrządzają największe szkody. ZagroŜeniem dla całej rzeki są nieodpowiedzialni ludzie wyrzucający do niej śmieci, urządzający nad brzegami dzikie wysypiska i odprowadzający ścieki. FLORA Lasy gminy Gryfów Śląski stanowiące ponad 25% powierzchni gminy połoŜone są w V Śląskiej Krainie Przyrodniczo-Leśnej w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego. Warunki orograficzne, glebowe i klimatyczne przyczyniły się do tego, iŜ na obszarze gminy występuje kilka typów siedlisk leśnych. Dominują lasy mieszane wyŜynne z przewagą świerku, uzupełnianego przez sosnę, buk, dąb i topolę. Drugim pod względem zajmowanego obszaru jest kompleks wyŜynny, którego tworzy świerk przy znacznym współudziale buku oraz brzoza, sosna, modrzew, dąb i jesion oraz lipa. Mniejsze znaczenie odgrywa bór mieszany wyŜynny z dominującym gatunkiem – sosną oraz ols rozpościerający się w dolinach cieków wodnych, z przewagą olszy i świerka. Większość kompleksów leśnych na terenie gminy powstał wskutek sztucznych nasadzeń i ma przewaŜnie charakter wodochronny. Z gatunków flory dominujących w krajobrazie gminy naleŜy wymienić: kruszynę pospolitą, kalinę koralową, kopytnika zwyczajnego, storczykowate, parzydło leśne, wilczełyko, naparstnicę purpurową, bluszcz pospolity spotykane w parkach i na cmentarzach. Na terenie gminy nie występują rezerwaty przyrody. Z obiektów objętych ochroną naleŜy wymienić pomniki przyrody: • Platan klonolistny – Gryfów Śląski, ul. Partyzantów; w centrum parku • klon jawor – Proszówka, Góra Zamkowa; przy zielonym szlaku turystycznym • jesion wyniosły – Proszówka, Góra Zamkowa; przy zielonym szlaku turystycznym W 1994 roku wokół Jeziora Złotnickiego ustanowiono na mocy Uchwały Rady Miejskiej w Gryfowie Śląskim strefę ciszy. GLEBY Na terenie gminy Gryfów Śląski dominują gleby bielicowe i brunatne, a w dolinach rzek mady. UŜytki rolne w przewaŜającej mierze znajdują się na glebach utworzonych z pyłów ilastych i glin średnich i są zaliczane do gleb klasy IIIa-IVa – kompleks pszenny górski. Mniej powszechne są gleby zaliczane do kompleksu pszennego wadliwego – gleby klasy IVa-IVb, gleby klasy IVb-V – kompleks Ŝytni dobry na podłoŜu piaskowym, klasy V- VI kompleks Ŝytni słaby wytworzone na Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 13 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” piaskach lub szkielecie oraz mady i mady średnie – dość Ŝyzne i często podmokłe (uŜytki zielone). Zgodnie z ustawą z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16 poz. 78 z późniejszymi zmianami) ochronie przed przeznaczeniem na grunty nierolnicze i nieleśne podlegają gleby klas III-IV. WODA Obszar Gminy Gryfów Śląski pod względem hydrograficznym, poza niewielkim obszarem lasów znajdujących się w jej północno-zachodniej części, naleŜy do zlewni Kwisy. Teren w północno- zachodniej części naleŜy do zlewni Bobru. Do Kwisy stanowiącej główną oś hydrograficzną obszaru dopływają: Oldza z Młyńską Strugą, Długi Potok, Olszówka i Wilka ze swoimi dopływami. W północnej części gminy znajdują się tereny źródliskowe LuciąŜy i Sowinki. Na terenie gminy poniŜej Gryfowa Śląskiego znajduje się jeden z dwóch zbiorników zaporowych na rzece Kwisa – Jezioro Złotnickie. Kwisa jest rzeką typową górską charakteryzująca się szybkim przyborem wód podczas roztopów i deszczy nawalnych przypadających na lipiec-sierpień. Jest rzeką uregulowaną umocnioną murami oporowymi w miejscach, gdzie przepływa w sąsiedztwie terenów zajętych przez róŜnego rodzaje inwestycje. Brak jest jednak pełnej ochrony przeciwpowodziowej. Wały przeciwpowodziowe zbudowano na terenach najbardziej naraŜonych na zalanie. Na terenie gminy nie ma równieŜ wyznaczonych administracyjnie terenów zalewowych. W rejonie Długiego Potoku istnieje największy na terenie gminy kompleks stawów hodowlanych – Stawy Rębiszowskie. Mniejszy zespół stawów znajduje się w dolinie Oldzy. Generalnie teren gminy charakteryzuje się dość duŜą liczbą małych przydomowych stawów i sadzawek. Stan czystości rzeki Kwisy badany poniŜej ujścia Czarnego Potoku oraz poniŜej ujścia Oldzy wskazuje na odcinku od ujścia Oldzy do Zbiornika Złotnickiego kwaśny odczyn, przez co została ona zaliczona do III klasy czystości, przy czym pozostałe parametry odpowiadały I i II klasie czystości, podobnie jak w odcinku powyŜej. Pod względem biologicznym wody Kwisy spełniają wymogi II klasy czystości, natomiast pod względem sanitarnym nie odpowiadają normom. Wody Czarnego Potoku zawierały zbyt duŜe stęŜenie bakterii typu coli, a pozostałe wskaźniki kwalifikowały go do III klasy czystości wód. Oldza została zakwalifikowana do rzek silnie zanieczyszczonych. Jej stan czystości jest zbliŜony do Czarnego Potoku, jednak w wodach Oldzy stwierdzono dodatkowo przekroczenie stęŜenia fosforu ogólnego. Na terenie gminy Gryfów Śląski nie występuje Ŝaden z głównych zbiorników wód podziemnych. Występuje kilka poziomów wodonośnych uwarunkowanych rodzajem podłoŜa geologicznego i morfologią. Pierwsze zwierciadło wód podziemnych zalega na głębokości 5-20 metrów w rejonie Gryfowa Śląskiego i Ubocza, powyŜej 20 metrów w północnej części gminy. DuŜo płycej zalega woda gruntowa w dolinach rzek i potoków. Pod warstwą piasków i Ŝwirów woda gruntowa występuje tu na głębokości od kilkudziesięciu centymetrów do około 2,5 metra. W utworach krystalicznych przewaŜają wody szczelinowe, a w utworach ilastych w postaci sączeń. Prowadzone w stacji w Uboczu pomiary jakości wód podziemnych pokazują, iŜ jakość wód utrzymuje się w klasie Ib. MoŜna uznać, Ŝe podobnymi parametrami charakteryzują się wody na terenie całej gminy. Lokalne obniŜenie jakości wód moŜe wystąpić w rejonach przy składowisku odpadów, dzikich wysypiskach śmieci, zakładach przemysłowych, np. Fabryki Nawozów Fosforowych w Uboczu . 14 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.1.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.1.2.1. Baza noclegowa Baza noclegowa stanowi podstawę turystyki pobytowej. Bazę noclegową turystyki i wypoczynku w gminie przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 1. Baza noclegowa gminy Gryfów Śląski NAZWA ADRES LICZBA MIEJSC AGROTURYSTYKA „ NAD STAWAMI ” ul. Nad Stawami 1 59-620 Gryfów Śląski 50 AGROTURYSTYKA „PODSKALE” Rząsiny 28, 59-620 Gryfów Śląski 10 AGROTURYSTYKA „KASZTANEK” Rząsiny 25, 59-620 Gryfów Śląski 6 POKOJE GOŚCINNE ul. Wojska Polskiego, „WILLE-TRANS” 59-620 Gryfów Śląski 6 AGROMURENA ul. Nad Stawami 2, 59-620 Gryfów Śląski 10 miejsc noclegowych Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów JST 1.1.2.2. Baza gastronomiczna Bazę gastronomiczną na terenie gminy przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 2. Baza gastronomiczna gminy Gryfów Śląski Nazwa Adres i telefon Ilość miejsc Specjalność PUB YOY Rynek 30 Bar piwny PIZZERIA „LA STORIA” Wojska Polskiego 27 50 Pizza Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 15 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Pizza Kuchnia chińska RESTAURACJA-PIZZERIA „TREVI” Rynek 14 60 RESTAURACJA „AVANTI” Jeleniogórska 7 25 PIZZERIA „PASJA” Kolejowa 25 38 Nad Stawami 2 80 Grill SmaŜalnia Rynek 30 20 Kuchnia Polska BAR SZERY Wiśniowa 18 10 Bar piwny BAR-ROśNO RELAX Lubańska – Fast ford IMBISS Jeleniogórska - VITANA Uczniowska 13 20 Fast ford Bar piwny Fast ford MINI IMBIS Proszówka 75 A 8 Bar piwny KLUBO-KAWIARNIA Proszówka 70 20 Bar piwny BAR Krzewie Wielkie 48 a 20 Bar piwny SMAśALNIA „MURENA” BAR KONSUMPCYJNY RYB MLECZNO- Kuchnia domowa Włoskie Staropolskie Fusion Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów JST 1.1.2.3. Baza paraturystyczna NiezaleŜnie od rozwoju turystyki na danym obszarze infrastruktura turystyczna uzupełniana jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). WyróŜnia się: środki komunikacji danego obszaru turystycznego, urzędy administracyjno-usługowe, kulturalne, socjalne. Głównym zadaniem urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest obsługa stałych mieszkańców danego regionu, a turyści są jedynie pewną częścią uŜytkowników. W Gryfowie istnieje Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, w którego skład wchodzą: − Gryfowski Ośrodek Kultury, − Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy − świetlice wiejskie we wsiach: Krzewie Wielkie, Młyńsko, Proszówka, Rząsiny, Ubocze, WieŜa, Wolbromów, − Klub Seniora, W Gryfowie działa kilka klubów sportowych które reprezentują kilka dyscyplin sportowych. Są to: − Gryfowski Klub Sportowy "GRYF", − Ludowe Zespoły Sportowe: Ludowy Klub Sportowy „ Zryw” Ubocze Ludowy Klub Sportowy „ Rolnik” w Rząsinach Klub Sportowy LZS „Błękitni” − Uczniowski Klub Sportowy „ Mirkus” w Gryfowie Śląskim 16 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Uczniowski Klub Sportowy Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Gryfowie Śląskim − Uczniowski Klub Sportowy „ Atleta” w Rząsinach 1.1.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.1.2.4.1. Infrastruktura drogowa Drogi przecinające teren gminy stwarzają odpowiednie uwarunkowania dla rozwoju gospodarczego, pozwalają takŜe na łatwy dojazd do innych ośrodków miejskich i dogodne skomunikowanie miejscowości wchodzących w skład gminy. Gryfów leŜy blisko przejść granicznych z Czechami i Niemcami. KrzyŜują się tutaj waŜne trasy o znaczeniu wojewódzkim, ogólnopolskim i lokalnym. Przez gminę przebiega łącznie 123,5 km dróg, z tego: - 5,2 km drogi krajowej nr 30 zwanej „drogą podsudecką” stanowiącą gospodarczą oś subregionu łączącą najwaŜniejsze jego miasta i przebiegającą od Zgorzelca przez Lubań, Gryfów Śl., Jelenią Górę, Bolków, Świebodzice, Świdnicę, DzierŜoniów i Ząbkowice Śląskie. Sieć dróg na terenie gminy przedstawia się następująco: - 14,7 km dróg wojewódzkich, - 40,1 km dróg powiatowych, - 63,5 km dróg gminnych. Przez miasto przebiegają drogi: - droga krajowa nr 30 (Zgorzelec – Lubań – Jelenia Góra) - droga wojewódzka nr 360 (Gryfów Śląski – Giebułtów) - droga wojewódzka nr 364 (Gryfów Śląski – Lwówek Śląski – Legnica) Oraz liczne drogi lokalne m.in. do Leśnej, Lubomierza, Olszyny. 1.1.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Podstawową siecią komunikacyjną w gminie jest sieć drogowa. Sieć kolejowa straciła na znaczeniu i obecnie funkcjonują tylko stacja kolejowa w Gryfowie Śląskim, Uboczu i Młyńsku. 1.1.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna Połączenie z lotniskami kraju i Europy zapewnia Gminie Gryfów Śląski Międzynarodowy Port Lotniczy we Wrocławiu, odległy około 135 km. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w kraju w Katowicach, Poznaniu oraz za granicą w Pradze (Czechy), Dreźnie i Berlinie (Niemcy). Na terenie gminy nie istnieje infrastruktura wodna słuŜąca do przewozów towarów i ludzi. 1.1.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 17 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.1.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego zastosować moŜna następujące wskaźniki: funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Ze względu na brak dostępnych danych w GUSie1 oraz brak informacji ze strony gminy, obliczenie tychŜe wskaźników jest niemoŜliwe. 1.1.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Ze względu na występowanie w gminie walorów do uprawiani turystyki kwalifikowanej – pieszej, rowerowej oraz wodnej – występuje sezonowość. Najwięcej turystów przybywa w okresach ciepłych, umoŜliwiających korzystanie z turystycznych walorów. 1.1.3.3. Modele przyjazdu do regionu Przyjazd do gminy jest związany przede wszystkim z korzystaniem z walorów specjalistycznych na tym obszarze. DuŜą rolę o przyjeździe odgrywa prezentacja gminy Gryfów Śląski jako turystycznego obszaru naleŜącego do Związku Gmin Kwisa oraz pozytywne relacje przekazywane przez znajomych. PrzewaŜająca część odwiedzających przyjeŜdŜa własnym samochodem, rzadziej autobusem. Dominują przyjazdy grupowe – z rodziną i przyjaciółmi. Głównymi motywami przyjazdu jest wypoczynek, turystyka aktywna oraz zwiedzanie. 1.1.3.4. Postrzeganie regionu Gmina Gryfów Śląski stanowi obszar bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym. Świadczą o tym liczne zabytki oraz ciekawe obiekty przyrodnicze. Jednak gminie Gryfów Śląski potrzebna jest lepsza promocja walorów turystycznych i zorganizowanie działań marketingowych, które pozwoliłyby wypromować oryginalną formułę rozwoju turystyki dostosowaną do specyfiki regionu. WaŜną rolę w promocji gminy spełnia przynaleŜność do Związku Gmin Kwisa – któremu gmina zawdzięcza pozytywne postrzeganie obszaru. Gmina znajduje się w pobliŜu znanych, atrakcyjnych i bogatych regionów turystycznych. 1.1.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. 1 GUS nie prowadzi ewidencji turystów przybywających do gminy oraz nocujących ze względu na brak w gminie obiektu naleŜącego do grupy duŜych obiektów noclegowych. 18 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Gminę charakteryzuje zróŜnicowana struktura turystów są to zarówno osoby młode jak i starsze, płeć takŜe nie gra istotnej roli. W zaleŜności od wieku osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki, które mają miejsce nie tylko w samej gminie ale równieŜ w okolicznych miejscowościach. Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii i architektury. Poziom wykształcenia równieŜ ma wpływ na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy formę spędzania czasu. I tak, osoby z wykształceniem niŜszym niŜ średnie najczęściej uczestniczą w imprezach masowych. Osoby z wykształceniem średnim równieŜ wybierają imprezy masowe, ale takŜe imprezy artystyczne oraz turystykę krajoznawczą. Osoby z wyŜszym wykształceniem preferują przede wszystkim imprezy artystyczne. WNIOSKI: • Sprzyjający klimat oraz atrakcyjne miejsca (punkty widokowe, szlaki rowerowe i piesze trasy) sprawiają, iŜ gmina to miejsce, do którego warto przybyć w celu wypoczynkowym, • Liczne zabytki w gminie świadczą o bogatej historii zapisanej na jej terenach, • Nie tylko walory przyrodnicze są atrakcją gminy, ale równieŜ znane w całym regionie cykliczne imprezy, jak np. Kwisonalia, przyciągające liczne grono turystów i wycieczkowiczów, • Występujące na obszarze wody to miejsca stwarzające dobrą bazę do uprawiania wędkarstwa, • Bazę noclegową stanowią głównie gospodarstwa agroturystyczne – brak hoteli. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 19 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.2. Gmina Leśna 1.2.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.2.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina miejsko-wiejska Leśna w powiecie lubańskim zajmuje powierzchnię 104,48 km² (miasto Leśna – 8,66 km², pozostała część gminy 95,82 km²). Gmina połoŜona jest w południowo - zachodniej części województwa dolnośląskiego, na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą. Gmina Leśna graniczy z gminami Platerówka, Lubań, Olszyna, z miastem Świeradów Zdrój (gminy powiatu lubańskiego) oraz gminami Gryfów Śląski i Mirsk z powiatu lwóweckiego, a takŜe z Republiką Czeską. Gmina Leśna połoŜona jest w zachodniej części Bloku Przedsudeckiego, w mezoregionie Pogórza Izerskiego. Na terenie gminy moŜna wydzielić następujące mikroregiony: − Przedgórze Izerskie (południowa część gminy), − Wzgórza Zalipiańskie (północno-zachodnia część gminy), − Dolina Kwisy (północno-środkowa część gminy), − Wzniesienia Radoniowskie (północno-wschodnia część gminy). W skład gminy wchodzą sołectwa: Bartoszówka, Grabiszyce (obejmuje Grabiszyce Dolne, Grabiszyce Górne i Grabiszyce Średnie), Kościelniki Górne, Kościelniki Średnie, Miłoszów, Pobiedna, Smolnik, Stankowice, Szyszkowa, Świecie, Wolimierz, Zacisze, Złotniki Lubańskie, Złoty Potok oraz miejscowości bez statusu sołectwa: Kościelniki Górne-Janówka, Smolnik-Jurków, Stankowice-Sucha. 20 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.2.1.2. Walory turystyczne 1.2.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Walory wypoczynkowe stanowią jeden z waŜniejszych elementów przyciągających turystów w ten region. Taki rodzaj turystyki słuŜy przede wszystkim odpoczynkowi od wielkomiejskiego zgiełku, regeneracji zarówno fizycznej jak i psychicznej organizmu. W grupie walorów wypoczynkowych wyróŜnić moŜna zespół cech niezbędnych, których występowanie stanowi minimum warunków do wypoczynku oraz zespół cech korzystnych podnoszących wartości wypoczynkowe terenu. Do pierwszych zaliczyć moŜna czyste powietrze (wolne od zanieczyszczeń), ciszę, niski stopień urbanizacji, występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Do cech korzystnych zakwalifikować moŜna szczególnie walory wypoczynkowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku, przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich, wodnych oraz przydatność wód do kąpieli i sportów wodnych. 1.2.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Obszar gminy naleŜy do jednego z atrakcyjniejszych obszarów turystycznych województwa dolnośląskiego. Największym atutem gminy jest jej rekreacyjny charakter – co zapewnia bezpośredni dostęp do lasów, gór oraz wody (rzeka Kwisa i 2 zbiorniki zaporowe). Ta róŜnorodność stwarza doskonałe warunki do rozwoju turystyki na terenie gminy, moŜna uprawiać sporty wodne m.in. kajakarstwo, wioślarstwo, Ŝeglarstwo i szeroko pojętą rekreację nad wodą. Szczególną rolę odgrywa tu kajakarstwo górskie – na rzece Kwisie zorganizowano tor slalomowy dla kajakarzy. Jest to jedyny obiekt na Dolnym Śląsku umoŜliwiający uprawianie tej dyscypliny. ZróŜnicowane ukształtowanie terenu na obszarze gminy sprzyja takŜe uprawianiu turystyki pieszej. Przez gminę przebiega kilka szlaków turystycznych, które udostępniają waŜniejsze obiekty kultury. Największą atrakcją turystyczną gminy jest przepięknie połoŜony zamek Czocha, który obecnie jest popularnym obiektem hotelowym. Pobyty na zamku uatrakcyjniają częste imprezy plenerowe z pokazami walk rycerskich i występami zespołów muzyki dawnej i kameralnej. W rozwijaniu działalności kulturalnej i sportowej na terenie gminy przyczynia się Ośrodek Kultury i Sportu. Od ponad 20 lat działa tu jedyna w całej zachodniej Polsce sekcja kajakarstwa górskiego – obecnie pod nazwą Ludowo-Uczniowski Klub Sportowy „Kwisa”. Jego zawodnicy swoje umiejętności zdobywają pływając na jednym z najlepszych w naszym kraju, pięknie połoŜonym w przełomie rzeki Kwisy, torze kajakowym. Wychowankowie sekcji stanowiący czołówkę polskich slalomistów, corocznie zdobywają mistrzowskie tytuły w imprezach krajowych i zagranicznych. Cyklicznie latem organizowane są Ogólnopolska Olimpiada MłodzieŜy w Slalomie Kajakowym oraz międzynarodowy „Puchar Kwisy” w kajakarstwie górskim. Wzbudzają one wielkie zainteresowanie kibiców i goszczących w Leśnej turystów. Ci, którzy chcą poznać smak pływania kajakiem po górskiej rzece mogą to uczynić pod okiem wykwalifikowanych instruktorów leśniańskiej sekcji. W mieście i gminie Leśna odbywa się szereg imprez kulturalnych i sportowych. NajwaŜniejsze z nich to: TAMA – muzyczny Międzynarodowy Festiwal Coverów, Kwisy” Ogólnopolska Olimpiada MłodzieŜy w Slalomie Kajakowym, „Puchar Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 21 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” w kajakarstwie górskim, Międzynarodowy Turniej Orki Konnej, Wielka Gonitwa Chłopska (ogólnopolskie zawody konne), Międzynarodowy Abstynencki Festiwal Muzyczny, Dni Zamku "Czocha", Zawody o Puchar Burmistrza Leśnej, Wyścigi Rowerowe, Sportowe Turnieje - "Ze sportem na ty", Bieg na orientację, Mistrz warcabów, Turniej tenisa stołowego. Władze Miasta i Gminy Leśna podpisały umowy partnerskie z następującymi gminami z zagranicy: Leutersdorf z Niemiec, Horni Rasnice, Dolni Rasnice Nowe Mesto pod Smrkem i Jindrichovice pod Smrkem z Czech oraz Fundacją (PPL) Program Pomocy Leśnej z Heemstede w Holandii. Gmina posiada 34 obiekty wpisane do rejestru zabytków, poza tym 449 obiektów posiadających cenne walory kulturowe – najcenniejsze z nich zlokalizowane w Pobiednej i w Wolimierzu. Na uwagę zasługują teŜ liczne stanowiska archeologiczne, szczególnie interesujące wytypowano do ekspozycji terenowej – zamek Czocha i szubienica w Stankowicach oraz zamek w Świeciu. Zamek "Czocha" Hotel PołoŜony na wysokim cyplu skalnym w zakolu rzeki Kwisy - Zalew Leśniański. Powstał jako czeska warownia graniczna, na granicy śląsko-czeskiej. Od 1329 r. naleŜał do Henryka I Jaworskiego. Później do rycerskich rodów śląskich. W XVI w. został przebudowany w stylu renesansowym. Dzisiejszy kształt zamkowi nadano w 1909 - 1914 r. dokonując rekonstrukcji i przebudowy. Atrakcyjnie połoŜony jest duŜą atrakcją Leśnej. Znajduje się w nim równieŜ część muzealna przeznaczona do zwiedzania. Zalew Leśniańsko - Złotnicki W przełomowej dolinie rzeki Kwisy między Gryfowem Śląskim a Leśną połoŜony jest jeden z największych i najpiękniejszych terenów rekreacyjnych na Dolnym Śląsku. Zalewy te powstały w wyniku spiętrzenia wody rzeki Kwisy. Na uwagę zasługują zapory wodne oraz tunele na zaporze Złotnickiej. Główne przeznaczenie zbiorników to energetyczne i retencyjne. Oba zbiorniki wodne obfitują w ryby, co stanowi duŜą atrakcję dla wędkarzy. Są wymarzonym terenem do uprawiania sportów wodnych oraz biwakowania. "Sztolnie" Na obrzeŜach miasta Leśna, w kierunku Świeradowa znajdują się sztuczne groty, wybudowane w czasie II wojny światowej przez więźniów obozu koncentracyjnego. Sztolnie w Leśnej w ramach programu Natura 2000 wpisane są na listę specjalnych obszarów ochrony siedlisk. Zajmują powierzchnię 0,5 km². Obszar ostoi obejmuje dwa zespoły sztolni Boborowo i Leśna. Sztolnie są miejscem zimowania, słuŜą jako kwatery przejściowe i miejsca godowe dla wielu unikatowych gatunków nietoperzy. Na terenie gminy Leśna odbywają się cykliczne imprezy kulturalno-sportowe i naleŜą do nich: − TAMA – cykl imprez plenerowych, − Dni Zamku Czocha, − Międzynarodowy Abstynencki Festiwal Muzyczny − Międzynarodowy Turniej Orki Konnej, − Wielka Gonitwa Chłopska (ogólnopolskie zawody konne), Organizowane są równieŜ imprezy sportowe o znaczeniu krajowym i gminnym: − Ogólnopolską Olimpiadę MłodzieŜy w Slalomie Kajakowym; − Międzynarodowy Puchar Kwisy w kajakarstwie górskim; 22 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Mistrzostw Polski Seniorów w Kajak Polo. Zlokalizowany na rzece Kwisie tor slalomowy kajakarstwa górskiego – jest jedynym tego typu obiektem na Dolnym Śląsku i w całej południowo-zachodniej części Polski. UmoŜliwia on uprawianie tej oryginalnej dyscypliny sportu - w mieście, od 24 lat działa sekcja kajakarstwa górskiego, będąca chlubą gminy. 1.2.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Turystyczny Szlak Rowerowy Przez teren miasta i gminy Leśna przebiegają oznakowane szlaki rowerowe. Główną osią jest euroregionalny szlak rowerowy ER-7 biegnący z Görlitz do ŚwieradowaZdroju. Jest to trasa niezwykle urozmaicona pod względem widokowym i poznawczym, przebiegająca w pobliŜu najciekawszych obiektów zabytkowych, turystycznych i przyrodniczych. Uzupełnieniem tej trasy są oznakowane róŜnymi kolorami szlaki rowerowe przebiegające przez atrakcyjne miejsca gminy. Informacje o przebiegu szlaków rowerowych umieszczone są na mapie turystycznej: „Gmina Leśna-szlakiem wygasłych wulkanów” oraz na tablicach informacyjnych ustawionych na terenie całej gminy. Szczegółowy przebieg poszczególnych tras rowerowych oraz inne niezbędne informacje dla rowerzystów umieszczone są na stronie internetowej Gminy Leśna (www.lesna.pl) w zakładce rowery. Szlaki rowerowe gminy Leśna łączą się z trasami rowerowymi w Republice Czeskiej i UmoŜliwiają uprawianie turystyki rowerowej po Pogórzu i Górach Izerskich. Przyczyniają się teŜ do poznawania walorów przyrodniczych i atrakcji turystycznych naszych południowych sąsiadów. Od momentu wejścia Polski do strefy Schengen wycieczki rowerowe po terenach przygranicznych stały się jeszcze bardziej atrakcyjne umoŜliwiając dotarcie do miejsc nieosiągalnych wcześniej. Krótka charakterystyka oznakowanych tras rowerowych na terenie gminy Leśna: Trasa Nr 1 – Leśna – stoŜki wulkaniczne: Perkuna i Światowida – Miłoszów Długość trasy: 11 km; Trasa Nr 2 – Leśna – Smolnik – Szyszkowa – Kościelniki Średnie – Janówka – BoŜkowice – Leśna Długość trasy: 16 km; Trasa Nr 3 – Leśna tzw.”Droga Giebułtowska” – Stankowice – Augustów Długość trasy: 7 km z Leśnej do Augustowa, powrót do Leśnej przez Świecie: 10,5 km, przez Zacisze, Złotniki Lubańskie: 12 km, szlakiem rowerowym ER-7: 10 km; Trasa Nr 4 – Leśna – „Orle Skały” Ośrodek Wypoczynkowy „Baworowa” – zapora na Jeziorze Leśniańskim – Leśna Długość trasy: 6,5 km; Trasa Nr 5 – Leśna tzw. „piaskownia” – Miłoszów – Świecie – Wola Sokołowska – Pobiedna – Leśna Długość trasy: 23 km; Trasa Nr 6 – Główny szlak rowerowy ER-7: Görlitz - Świeradów-Zdrój, przez teren Gminy Leśna przebiega przez następujące miejscowości: Grabiszyce Średnie – Miłoszów – Leśna – Stankowice Długość trasy: 19 km (na terenie gminy) Trasa Nr 7 – tzw. „zerwany most” w Stankowicach – Stankowice Długość trasy: 5 km. Szlak kajakarstwa górskiego Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 23 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W Leśnej od ponad 20 lat działa jedyna w całej zachodniej Polsce sekcja kajakarstwa górskiego – obecnie Ludowo-Uczniowski Klub Sportowy „Kwisa”. Jego zawodnicy swoje umiejętności zdobywają pływając na jednym z najlepszych w naszym kraju, pięknie połoŜonym w przełomie rzeki Kwisy, torze slalomowym. Wychowankowie sekcji stanowiący czołówkę polskich slalomistów, corocznie zdobywają mistrzowskie tytuły w imprezach krajowych i zagranicznych. Cyklicznie latem organizowane są międzynarodowe i krajowe zawody kajakowe i w kajak-polo Wzbudzają one wielkie zainteresowanie kibiców i goszczących w Leśnej turystów. Ci, którzy chcą poznać smak pływania kajakiem po górskiej rzece mogą to uczynić pod okiem wykwalifikowanych instruktorów leśniańskiej sekcji. 1.2.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Klimat obszaru gminy Leśna kształtuje się pod wpływem mas powietrza napływających znad Atlantyku i Skandynawii, rzadziej znad północnej Afryki i południowej Europy. Jest to zatem klimat o dominujących cechach oceanicznych, umiarkowanie chłodny i wilgotny. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, najcieplejszym lipiec, przy czym rozkład temperatur pozostaje w związku z wysokością: przeciętnie co 100 m temperatura obniŜa się o 0,5ºC. Suma opadu rocznego wynosi od 870 do 1020 mm. Maksimum opadowe wypada w lipcu, minimum w lutym. Śnieg utrzymuje się około 50 dni. Dominują wiatry zachodnie: zimą z południowego zachodu, latem z północnego zachodu. Najkorzystniejsze warunki pogodowe panują we wrześniu i w lutym - marcu. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,4ºC. Okres wegetacyjny trwa tu około 30 tygodni. FLORA Lasy i tereny zadrzewione zajmują powierzchnię 2 608 ha, co stanowi około 23% obszaru miasta i gminy, średnia dla kraju wynosi 28,6%. Struktura własności terenów leśnych przedstawia się następująco: − Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Świeradów – 2414 ha − Lasy prywatne – 74 ha − Lasy AWRSP – 71 ha − Lasy Skarbu Państwa – Starosta – 6 ha − Lasy Skarbu Państwa – inne – 5ha (w tym 4 ha Wojskowa Agencja Mieszkaniowa) − Lasy komunalne – 7 ha − Lasy inne – 31 ha Jak widać z powyŜszego zestawienia lasy państwowe w stosunku do powierzchni leśnej gminy stanowią 92%, lasy prywatne zaś 2%. Obszary prawnie chronione: Pomniki przyrody: Na terenie miasta i gminy Leśna znajduje się 14 pomników przyrody, z czego 12 dotyczy przyrody oŜywionej, a 2 - nieoŜywionej. Pomniki przyrody oŜywionej to drzewa, które wyróŜniają się z otoczenia ciekawą formą, rozmiarami czy wiekiem. Kilka znajduje się na terenie przedszkola w obrębie Smolnik, inne wokół zamku ,,Czocha" w Stankowicach - Suchej. Trzy szczególnie atrakcyjne pomniki przyrody oŜywionej znajdują się na terenie miasta Leśna. Dwa obiekty są pomnikami przyrody nieoŜywionej. Są nimi wulkaniczne stoŜki zbudowane ze skały bazaltowej, połoŜone na terenie sołectw wiejskich: Smolnik 24 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” (StoŜek Perkuna) i Miłoszów (StoŜek Światowida), w odległości około 800 m od siebie. Dokładne zestawienie przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 3. Pomniki przyrody w gminie Leśna Leśna – ul. Świerczewskiego 42 750 m w kierunku Miłoszowa (w parku obok przedszkola, przy ogrodzeniu, 3 m od ulicy) Leśna – Świerczewskiego 4, z Rynku 50 m w kierunku Miłoszowa, między wejściami 4C i 4D Stankowice – ogród z kamienną altaną przed wejściem (50 m) od zamku Czocha (po prawej stronie) Leśna – ul. Świerczewskiego 42, 750 m w kierunku Miłoszowa (w parku obok przedszkola – 12 m od części naroŜnej budynku obok piaskownicy) Leśna – ul. Świerczewskiego 42750 m w kierunku Miłoszowa (w parku obok przedszkola – 25 m od części naroŜnej budynku) Stankowice – wschodnia część parku przy zamku Czocha, na wysokości drugiej przypory od strony północnej Leśna – ul. Świerczewskiego 42750 m w kierunku Miłoszowa (w parku obok przedszkola – 25 m od części naroŜnej budynku) Leśna - ul. Świerczewskiego 14250 m w kierunku Miłoszowa (w parku obok nieczynnego Ŝłobka, przy ogrodzeniu i bramie posesji) Leśna – ul. Świerczewskiego 42750 m w kierunku Miłoszowa (w parku obok przedszkola, w naroŜniku ogrodzenia, 80 m od budynku, 2,5 m od ulicy) Choinka kanadyjska Cis pospolity Cis pospolity Cyprysik groszkowy Sosna wejmutka Bluszcz pospolity Buk pospolity Dąb czerwony Dąb szypułkowy Klon jawor Leśna – ul. Kościuszki 9 przy szkole podstawowej nr 1 w naroŜniku ogrodzenia (mur i siatka) 20 m od budynku szkoły Lipa szerokolistna Stankowice – ok. 2 km od Leśnej, 250 m od stacji paliw, 750 m od zamku Czocha (po lewej stronie na ostrym zakręcie drogi) Miłorząb dwuklapowy, miłorząb japoński Stankowice – ogród z kamienną altaną przed wejściem (50 m) do zamku Czocha (po prawej stronie) Skała bazaltowa – stoŜek wulkaniczny Miłoszów - ok. 2,3 km na południowy StoŜek Perkuna zachód od stacji kolejowej Leśna Skała bazaltowa – stoŜek wulkaniczny Miłoszów - ok. 3 km na południowy zachód StoŜek Światowida od stacji kolejowej Leśna Źródło: Urząd Miejski w Leśnej Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 25 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Obszary wartościowe pod względem przyrodniczym i zasługujące na ochronę: − Las Miłoszowski i Góra Bobrzycka - 380 ha − Kompleks Leśny i Dolina Potoku Bruśnik - 210 ha − Przełomowy odcinek Kwisy - 175 ha − Wąwóz Kwisy koło Złotników Lubańskich - 102 ha − Wulkany - 125 ha − Łąki koło Pobiednej - 57 ha − Dolina Grabiszówki - 38 ha − Las Bukowy na Górze Liściastej - 25 ha. Planuje się teŜ utworzenie Leśniańsko – Złotnickiego Parku Krajobrazowego wokół jezior zaporowych na rzece Kwisie. Na terenie gminy Leśna jego obszar liczyłby około 800 hektarów powierzchni, a zajmowałby fragmenty Kościelnik Górnych, Złotnik Lubańskich, Złotego Potoku i miasta Leśnej. GLEBY Występuje zdecydowana przewaga gleb średnich (IV klasa) - 54,5% powierzchni uŜytków rolnych i dobrych (III klasa) - 37,2% w gminie. Najlepsze gleby występują we wsi: Grabiszyce Dolne (81,34% gleb klasy II i III), Kościelnik Górny, Kościelnik Średni i Szyszkowa (76,05%gleb klasy II i III). NajniŜszy wskaźnik bonitacji gleb w gminie występuje we wsiach: Świecie (95,48% gleb IV-VI klasy), Pobiedna (91,71% gleb IV-VI klasy), Stankowice i Wolimierz. Występują tu gleby górnostokowe, o duŜej zawartości szkieletu skalnego, zaliczane do górskich kompleksów: zboŜowo-ziemniaczanego i owsiano-pastewnego. W północnej części spotyka się kompleks zboŜowy górski i rzadziej pszenny górski. Wartość bonitacyjna gleb w gminie przedstawia się następująco: Gleby klasy II - 94,26 ha (1,39 %) Gleby klasy III - 2521,58 ha (37,19 %) Gleby klasy IV - 3696,96 ha (54,53%) Gleby klasy V - 442,88 ha (6,53%) Gleby klasy VI - 23,91 ha (0,35%) WODY Obszar całej gminy leŜy w dorzeczu górnego odcinka rzeki Kwisy. Charakteryzuje się ona duŜą zmiennością przepływu wód spowodowaną gwałtownymi i długotrwałymi opadami latem oraz szybkim topnieniem śniegów wiosną , co stwarza niebezpieczeństwo powodzi. W celu zapobiegania powodziom wybudowano 2 zbiorniki retencyjne na rzece: Leśniański i Złotnicki. Zbiorniki te ze względu na przypisane im funkcje winny podlegać szczególnej ochronie. Na terenie gminy Leśna Kwisę zasila szereg potoków – największymi z nich są dopływy lewobrzeŜne: Bruśnik, Miłoszowski Potok i Grabiszówka. Wszystkie cieki wodne wraz z ich licznymi dopływami mają charakter rzek górskich. Wymienione cieki stanowią jednocześnie urządzenia melioracji podstawowych. Na terenie gminy Leśna zlokalizowane są 4 najwaŜniejsze cieki – Złotniczka, Bruśnik, Grabieszówka, Miłoszówka oraz wały przeciwpowodziowe (2,1 km). Łączna długość cieków w gminie wynosi 27,2 km. 1.2.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa 26 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.2.2.1. Baza noclegowa Odwiedzający tereny leśniańskie mogą dziś korzystać z licznych hoteli, pensjonatów, ośrodków wczasowych, kwater agroturystycznych, które oferują turystom, oprócz bazy noclegowej, aktywne formy wypoczynku. Największą atrakcją turystyczną gminy jest przepięknie połoŜony zamek Czocha, który obecnie jest popularnym obiektem hotelowym. Na terenie gminy funkcjonuje kilka gospodarstw agroturystycznych oferujących łącznie 67 miejsc noclegowych. Oprócz bazy noclegowej oferują one aktywne formy wypoczynku, jak imprezy plenerowe, wędkowanie, ogniska i piesze wędrówki. Rozwój turystyki wspomagany jest przez rozwój bazy noclegowej, gmina oferuje na dzień dzisiejszy około 267 miejsc noclegowych w całorocznych i 277 okresowych ośrodkach wczasowych oraz gospodarstwach agroturystycznych. Baza noclegowa w gminie jest reprezentowana głównie cztery całoroczne obiekty noclegowe: − Zamek „Czocha” w Stankowicach − Hotel „Leliwa” w Leśnej − Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy "Złoty Sen" w Złotnikach Lubańskich − Ośrodek Wypoczynkowy „Baworowa” w Leśnej Znajduje się teŜ kilka ośrodków sezonowych o łącznej liczbie ok. 300 miejsc. Tabela 4. Baza noclegowa w gminie Leśna w 2008 roku NAZWA Wolimierz 133 LICZBA MIEJSC NOCLEGOWYCH 8 Podgórna 23 6 Wolimierz 50 15 Wolimierz 155 22 Wolimierz 4 10 Stankowice-Sucha 11 30 Miłoszów Grabiszyce Górne 43 23 14 6 Świecie Rynek 92 8 10 40 Wolimierz 129 20 Stankowice Stankowice - Sucha 54 6 111 MIEJSCOWOŚĆ, ULICA Czerwony Dom „Pod Topolami” Franciszka Gawkowska Gospodarstwo Agroturystyczne " Na Starej Skibie" Gościnny Dom Przysłupowy "EDUCARE" Dagmar, Ursula Muller Gospodarstwo Agroturystyczne „U Wioli” Wioletta i Ryszard Sosnowscy "Gościniec u Buckich" Sudeckie Gospodarstwo Agroturystyczne Jerzy Bucki Andrzej Chudziński, Katarzyna Wójtowicz "Farma pod Wulkanem" Andrzej Szeremet "Lulandia" Gospodarstwo Eko-Agroturystyczne "Bikówka" Justyna i Dariusz Bik Hotel "Leliwa**" Gospodarstwo Agroturystyczne "Alchemik" Monika Fijałkowska-Mokosa Gospodarstwo agroturystyczne Krzysztof Rozenbajger Ośrodek Szkoleniowo – NR DOMU Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 27 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Wypoczynkowy "Zamek Czocha" Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy "Złoty Sen" Złotniki Lubańskie 100 Złoty Potok Resort Złoty Potok 42 40-80 Ośrodek Wczasowy "Baworowa" Baworowo 100 140 Ilona Cichoń Złoty Potok 21 4 Gospodarstwo Agroturystyczne „HUSKY FARM” Wolimierz 51 20 Gospodarstwo Agroturystyczne „Na Wzgórzu” Magdalena Kuźniarz Wolimierz 191 12 Agroturystyka u Ronalda Stankowice 111 Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów dostarczonych przez JST Subregionu 1.2.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, obok bazy noclegowej, podstawowym elementem infrastruktury turystycznej. DuŜe znaczenie mają usługi świadczone przez indywidualnych restauratorów. Do obiektów gastronomicznych w gminie naleŜą: NAZWA KOD POCZTA MIEJSCOWOŚĆ, ULICA Bar - Pizzeria "Toscana" Dariusz Twardowski 59-820 Leśna Rynek Bar "Piekiełko" Dorota Bielecka 59-820 Leśna Kochanowskiego Bar "Top" 59-820 Leśna Grabiszyce Górne Bar „Olimp” 59-820 Leśna Rynek Kawiarnia - Ośrodek "Złoty Sen" 59-820 Leśna Złotniki Lubańskie Restauracja „Leliwa” 59-820 Leśna Rynek Kawiarnia "Zamek Czocha" 59-820 Leśna Stankowice-Sucha Mini Bar Janina Bucka 59-820 Leśna Czocha Pawilon Gastronomiczny Henryk Dudziński 59-820 Leśna Miłoszów Pizzeria "Magic" 59-820 Leśna Miłoszów Restauracja Zamek Czocha 59-820 Leśna Stankowice-Sucha Zamek Czocha "Bar" 59-820 Leśna Stankowice-Sucha Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów dostarczonych przez JST Subregionu 1.2.2.3. NR DOMU 9 16 1 16 8 2 17 5 2 2 Baza paraturystyczna Na terenie miasta i gmina Leśna podstawową jednostką kulturalną jest Ośrodek Kultury i Sportu, w skład którego wchodzą następujące placówki: − Dom Kultury w Leśnej − Wiejski Dom Kultury w Stanowicach − Wiejski Dom Kultury w Grabiszycach − Filia Biblioteki w Pobiednej − Filia Biblioteki w Kościelniku − Biblioteka Publiczna w Leśnej. − Basen w Leśnej − Stadion sportowy w Leśnej − Boiska sportowe w Pobiednej i Szyszkowej W zakresie kultury fizycznej, sportu i rekreacji miasto dla swoich mieszkańców oferuje ponadto moŜliwość uprawnia sportu w Ludowo-Uczniowskim Klubie Sportowym „Kwisa”, Miejsko-Gminnym Klubie Sportowym „Włókniarz”, w Klubie śeglarskim „Izery” oraz w Zespołach Ludowych w Pobiednej, Świeciu, 28 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Obiekty sportowe w gminie: − Tor slalomowy kajakarstwa górskiego na rzece Kwisie − Stadion miejski − Basen kąpielowy − Zespół boisk w O.W. „Baworowa” − Hala sportowa przy S.P. w Smolniku − Boiska sportowe (trawiaste z zapleczem) w Leśnej, Świeciu, Pobiednej, Miłoszowie – korzystanie po uzgodnieniu z klubami sportowymi. Do pozostałych atrakcji w gminie naleŜą: − Tor kajakowy na rzece Kwisie, Leśna, ul. Reja 3 – LUKS „Kwisa” Leśna – cały rok − Husky Farm – Wolimierz – nauka jazdy zaprzęgami z psami husky – cały rok − Jazdy konne, skoki konne przez przeszkody na torze – Złoty Potok – cały rok − Kąpielisko i plaŜa z wypoŜyczaniem sprzętu pływającego – Czocha (Jezioro Leśniańskie) i Klub śeglarski „Izery” koło Stankowic – w sezonie letnim. Większość gestorów turystyki z Gminy Leśna oferuje zintegrowany pakiet usług turystycznych w ramach ŁuŜyckiej Karty Turystycznej (www.lkt.com.pl) , funkcjonującej na terenie Powiatu Lubańskiego. 1.2.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.2.2.4.1. Infrastruktura drogowa W gminie Leśna jest 51,3 km dróg powiatowych, w tym 4 km o nawierzchni tłuczniowej, długość dróg gminnych wynosi 62 km, w tym 11 km dróg o nawierzchni asfaltowej (łącznie z ulicami miejskim). Pozostałe drogi to drogi tłuczniowe. W gminie brak jest połączeń kolejowych. Na sieć komunikacyjną gminy składają się: − Drogi wojewódzkie - 3 − Drogi powiatowe - 11 − Drogi gminne Drogi wojewódzkie mają w gminie długość 28,4 km: − Nr 358 Włosień – Leśna – Czerniawa Zdrój − Nr 359 Lubań – Leśna − Nr 360 Gryfów Śląski – Giebułtów - granica państwa. Drogi powiatowe w gminie o długości 47,3 km : − Nr 12366 Leśna – Złotniki Lubańskie – droga nr 360. − Leśna – Miłoszów – granica państwa − Nr 12370 Miłoszów – Grabiszyce − Nr 12378 Złoty Potok – Zacisze − Odcinek drogi nr 12346 Wola Sokołowska – Pobiedna − Odcinek drogi nr 12363 Stankowice – droga 360 Drogi gminne w gminie mają długość 73 km. Planowane inwestycje dotyczą modernizacji wybranych ciągów drogowych oraz budowy nowych odcinków – przede wszystkim dróg wylotowych z Leśnej w kierunku Lubania, Pobiednej i Miłoszowa. Na terenie Miasta i Gminy Leśna znajduje się przejście graniczne w Miłoszowie. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 29 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.2.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Do Leśnej prowadzi linia kolejowa nr 337 obecnie uŜywana dla ruchu towarowego. Stacja została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Budynek stacji został adaptowany do innych celów, a plac przed dworcem został przekształcony w dworzec autobusowy. W 2008 roku reaktywowano na tej linii przewozy towarowe. 1.2.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna NajbliŜszym krajowym międzynarodowym lotniskiem, z którego korzystają najczęściej mieszkańcy to port Wrocław – Strachowice oddalone o około 151 km (ok. 140 minut) od Leśnej. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w Katowicach. W związku z bliskim połoŜeniem przy granicy mieszkańcy gminy mogą skorzystać z portów lotniczych w Dreźnie (Niemcy), w Pradze (Czechy) oraz w Berlinie (Niemcy). 1.2.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.2.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy Leśna z roku 2007 przedstawiają się następująco (w nawiasach podano wskaźniki dla miasta Leśna): - funkcji turystycznych Baretje’a – 4,3 (4,1) - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 143,3 (47,9) - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 299,8 (104,4) - wykorzystania pojemności noclegowej – 69,4 (25,6) - gęstości ruchu – 147,5 (256,5) - gęstość bazy noclegowej – 4,4 (22,7) - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 33,2 (11,7) 30 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.2.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Ze względu na walory przyrodnicze, kulturalne i turystyczne największy ruch turystyczny odnotowuje się w miesiącach letnich kiedy moŜliwy jest wypoczynek i czynna rekreacja. W miesiącach jesienno - zimowych przyjazdy turystów jest mniejszy, przybywają oni w tym czasie między innymi ze względu na odbywające się imprezy. 1.2.3.3. Modele przyjazdu do regionu Model przyjazdu do gminy moŜna określić jako typowo rekreacyjno-turystyczny. Gmina jest przede wszystkim celem zabawy, rozrywki i turystyki, a takŜe celem spotkań z historią (np. ciekawa historia Zamku Czocha). Na trenie gminy najczęściej spotykana jest turystyka indywidualna, rodzinna, oraz w grupach zorganizowanych. Dotyczy to zarówno uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych czy imprezach masowych, jak i korzystania z walorów specjalistycznych gminy. Czas pobytu jest z reguły ściśle związany z długością trwania konkretnej imprezy i wynosi od jednego do dwóch dni. Wypoczynek wakacyjny trwa zazwyczaj około od 7 do 10 dni. 1.2.3.4. Postrzeganie regionu Obszar gminy naleŜy do jednego z atrakcyjniejszych obszarów turystycznych województwa dolnośląskiego. Największym atutem gminy jest jej rekreacyjny charakter – co zapewnia bezpośredni dostęp do lasów, gór oraz wody (rzeka Kwisa i 2 zbiorniki zaporowe). Obie zapory do dziś stanowią niezwykłą atrakcję dla wszystkich turystów a okalające je tereny są wymarzonym miejscem do letniego wypoczynku. Ich specyfika pozwala na uprawianie m.in. sportów wodnych w szerokim zakresie oraz doskonały relaks, chociaŜby poprzez wędkowanie. 1.2.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Na analizowanym obszarze osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby starsze rzadziej uczestniczą w tego typu wydarzeniach. Korzystanie z walorów specjalistycznych – będące wcześniej domeną przewaŜnie osób młodych – staje się powoli niezaleŜne od wieku, chociaŜ nadal widać znaczną przewagę osób młodych i w średnim wieku. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających powiat, to w takim samym stopniu na teren gminy przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. Znaczącym czynnikiem wpływającym na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy na formę spędzania czasu jest takŜe wykształcenie. I tak, osoby z wykształceniem niŜszym niŜ średnie najczęściej uczestniczą w imprezach masowych. Osoby z wykształceniem średnim równieŜ wybierają imprezy masowe, ale takŜe imprezy artystyczne oraz turystykę krajoznawczą. Osoby z wyŜszym Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 31 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” wykształceniem preferują przede wszystkim imprezy artystyczne. Poziom wykształcenia nie wpływa istotnie na korzystanie z obiektów rekreacyjnych. Struktura ekonomiczna turystów przyjeŜdŜających do gminy uzaleŜniona jest od takich czynników jak cena noclegu, wyŜywienia, koszt dojazdu i pobytu (bilety, karty wstępu, pamiątki). Wielu turystów korzysta ze zintegrowanego systemu obsługi gości w ramach funkcjonującej na terenie gminy ŁuŜyckiej karty Turystycznej. WNIOSKI: • Gmina znana jest z rekreacyjnego charakteru, co idealnie przyczynia się do rozwoju turystycznego, • Magnesem przyciągającym turystów jest Zamek Czocha, • Imprezy organizowane w gminie mają charakter regionalny, krajowy a nawet międzynarodowy, • Baza noclegowa gminy jest rozwinięta, i podobnie jak baza gastronomiczna spełnia oczekiwania przyjezdnych, • Baza gastronomiczna i noclegowa umiejscowiona jest na całym obszarze gminy, • Dobre połączenie komunikacyjne sprzyja rozwojowi turystycznemu. 32 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.3. Gmina Lubomierz 1.3.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.3.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina Lubomierz połoŜona jest w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, na Pogórzu Izerskim, rozciągająca się pomiędzy Wzgórzami Rębiszowskimi, Radoniowskimi i Radomickimi. Występują tu doliny przełomowe Bobru, Kwisy, Srebrnej, Kózki i Oldzy. Takie ukształtowanie terenu powoduje, Ŝe prawie kaŜde wzgórze jest doskonałym punktem widokowym na obszar gminy oraz pasmo górskie Karkonoszy i Gór Izerskich. Od siedziby województwa gmina Lubomierz jest odległa o ok. 120 km. Gmina Lubomierz zajmuje powierzchnię 130,39 km2, z tego 68% zajmują uŜytki rolne i 24% uŜytki leśne. Miasto i Gmina Lubomierz obejmuje jednostki Pogórza Izerskiego, wśród których pod względem krajobrazowym na wyróŜnienie zasługują: Wzgórza Radomickie oraz Wzniesienie Radoniowskie. Pierwsze z nich stanowią obszar o zróŜnicowanej morfologii, utworzony przez kopulaste wzgórza, urozmaicone dolinami często o charakterze wciosowym i przełomowym. Jest on atrakcyjny krajobrazowo, a jego walory estetyczne podnoszą dobrze zachowane kompleksy leśne. Drugie – wyróŜnia występowanie płaskich i łagodnych pagórków oraz sieć niewielkich dolin o wyraźnych i stromych zboczach. 1.3.1.2. Walory turystyczne 1.3.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych. Z uwagi na to, gmina Lubomierz spełnia te funkcje, dzięki swoim walorom turystycznym, sprzyjającym klimatem jak równieŜ znajdujących się na terenie gminy atrakcyjnych miejsc, takich jak malownicze wzgórza widokowe. Sprzyjają one wypoczynkowi, pieszym wędrówkom, rowerowym wycieczkom. 1.3.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Ukształtowanie terenu gminy oraz małe zalesienie powoduje, Ŝe prawie kaŜde wzgórze na terenie gminy jest doskonałym punktem widokowym zarówno na obszar gminy jak i Karkonosze oraz Góry Izerskie. Widoki roztaczające się z tych wzgórz porównywalne są z widokami z gór Kaczawskich na Karkonosze. Mimo tego są one bardzo mało znane. Widoki roztaczające się z wzgórz odznaczają się nie tylko wielkimi walorami estetycznymi, ale takŜe poznawczymi, a nawet naukowymi. UmoŜliwiają one studiowanie i zapoznanie się z ukształtowaniem terenu znacznej części Sudetów Zachodnich. Do najbardziej interesujących punków gminy naleŜą: 1. Bojanka (440 m) – na południe od Pasiecznika 2. Stanek (350 m) – na południowy wschód od Pokrzywnika 3. Krzywdy (492 m) – na południe od Popielówka 4. Koziarki (481 m) – na południowy zachód od Maciejowca 5. Zabawa (434 m) – na wschód od Pasiecznika Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 33 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. Rozwalisko (442 m) – połoŜenie Wojciechów (kopalnia bazaltu) 7. Milęcicka Góra (467m) – w połowie drogi między Wojciechowem, a Golejowem 8. Skalnik (Kamiennik) (469 m) – na północ od Lubomierza 9. Polna (479 m) – na północny wschód od Milęcic 10. Wzgórze (452 m) – na południe od Janic 11. Głębiec (422 m) – na północ od Radoniowa. Cennymi zabytkami w Lubomierzu są: • Zespół budynków dawnego klasztoru s.s. benedyktynek, stanowiący wyraźną dominantę przestrzenną w układzie zabudowy całego Lubomierza. Składa się on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Maternusa , a takŜe z budynków słuŜebnych, takich jak plebania, budynki dla świeckich oficjalistów i słuŜby oraz obiekty gospodarcze. • Rynek - zachował niemal w niezmienionym kształcie swój jeszcze średniowieczny układ urbanistyczno – przestrzenny. W rynku dominuje budynek Ratusza, którego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom. • „Dom Płócienników” – z renesansowym układem przestrzennym z sienią przelotową pośrodku i wewnętrzną wiatą, doświetlającą ulokowaną tu klatkę schodową. • Kościół cmentarny p.w. św. Anny • Kościół p.w. św. KrzyŜa • Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych - dawne Katolickie Seminarium Nauczycielskie Szkoła Podstawowa – dawny katolicki sierociniec • Obwarowania miejskie – zachowane fragmenty pochodzą z XV i XVI wieku. Na uwagę zasługują ponadto: liczne zespoły rzeźbiarskie, kapliczki, figury, krzyŜe pokutne oraz inne detale architektoniczne, które stwarzają niepowtarzalną atmosferę tego miejsca. Rejestr obiektów zabytkowych obejmuje 55 pozycji na terenie miasta i 18 pozycji na terenie gminy. Do obiektów o duŜej wartości zabytkowej na terenie Gminy naleŜy zaliczyć: Zespół pałacowo-parkowy w Maciejowcu – jeden z najpiękniejszych kompleksów zabytkowych, niestety mocno zaniedbany, w skład którego wchodzi zdewastowany dwór renesansowy z I poł. XVII w oraz towarzyszące mu zabudowania gospodarcze, pałac klasycystyczny z I poł. XIX w, kaplica z XVII w, mauzoleum z XIX w i rozległy romantyczny park z I poł. XIX w. Kościoły w Chmieleniu, Golejowie, Maciejowcu, Olesznej Podgórskiej, Pasieczniku, Pławnej, Popielówku, Radoniowie i Wojciechowie. WaŜnym zabytkiem o znaczeniu ponadregionalnym jest zespół budynków klasztoru sióstr Benedyktynek. W zespole tym najcenniejszym obiektem jest kościół p.w. „Wniebowzięcia NMP i Św. Maternusa”, budynki klasztoru, oraz budynki słuŜebne stanowiące imponujący i zwarty kompleks budynków. W kościele oraz na pobliskiej plebanii znajduje się najbogatszy zespół ruchomych dzieł sztuki, który licząc ok. 300 obiektów stanowi po zespole krzeszowskim najbogatszą grupę dzieł sztuki sakralnej na terenie byłego województwa jeleniogórskiego. Na terenach wiejskich w rejestrze zabytków znajdują się: a) W Chmieleniu: 34 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - Kościół parafialny p.w. Św. Mikołaja, - Cmentarz przykościelny, b) W Golejowie: - Kościół p.w. Św. Feliksa i Adaukta, c) W Maciejowcu: - Dwór, - Park, - Pałac, - Kaplica, - Mauzoleum, d) W Olesznej Podgórskiej: - Kościół poewangelicki, e) W Pasieczniku: - Kościół fil. p.w. Św. Michała, - Cmentarz przykościelny, - WieŜa dzwonnicy po kościele ewangelickim, f) W Pławnej: - Spichlerz, - Kościół parafialny p.w. Św. Tekli, - Cmentarz przykościelny, g) W Popielówku: - Kościół fil. p.w. Św. Katarzyny, - Cmentarz przykościelny, h) W Radoniowie: - Kościół fil. p.w. PodwyŜszenia Św. KrzyŜa, i) W Wojciechowie: - Kościół parafialny p.w. Św. Bartłomieja. Oprócz wspaniałych zabytków architektury znakomitą atrakcję stanowi Muzeum "Kargula i Pawlaka”. Są w nim zgromadzone rekwizyty filmowe, przede wszystkim z najpopularniejszej polskiej komedii filmowej z tryptyku Sylwestra Chęcińskiego „Sami Swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Warto zaznaczyć, Ŝe walory architektoniczne oraz plenerowe były podstawą nakręcenia w Lubomierzu 8 filmów a wśród reŜyserów były takie znakomitości filmu jak: Kazimierz Kutz, Magdalena i Piotr Łazarkiewiczowie, Sylwester Chęciński, Teresa Kolarczyk, Jacek Bromski, Agnieszka Holland. Od 1997 roku zawsze w połowie sierpnia organizowany jest Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych. Do miasteczka przybywają niezliczone rzesze turystów, ekipy telewizyjne, radiowe i oczywiście aktorzy i twórcy filmowi, dla których utworzono „Zaułek Filmowy” z wmurowanymi tablicami pamiątkowymi. W Szkole Podstawowej moŜna podziwiać ekspozycję - „Dziedzictwo Historyczne i Kulturowe Ziemi Lubomierskiej”. Na terenie gminy znajduje się takŜe 200 stanowisk archeologicznych. Jednym z nich jest grodzisko średniowieczne z XIII wieku połoŜone w Milęcicach, pozostałe - to stanowiska pochodzące z róŜnych okresów historycznych, osady, grodziska, znaleziska luźne, relikty górnictwa kruszców. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 35 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.3.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Za walory turystyczne specjalistyczne uznaje się uznaje się cechy środowiska przyrodniczego, w oparciu o które moŜliwe jest uprawianie róŜnych form turystyki kwalifikowanej aktywnej. Baza specjalistyczna gminy nie jest wysoko rozwinięta. Przez teren gminy przebiegają cztery szlaki turystyczne doprowadzające turystów do Jeleniej Góry (25 km), Świeradowa Zdroju (16 km), Lwówka Śląskiego (16km). 1.3.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Pod względem klimatycznym Gmina naleŜy do regionu przejściowego podgórskiego gdzie średnia roczna temperatura wynosi 7,5ºC, a okresu wegetacyjnego, trwającego 210 dni – poniŜej 14ºC. Ilość opadów przypadająca na okres wegetacyjny jest stosunkowo duŜa i wynosi średnio ok. 555 mm. Największe opady występują najczęściej w lipcu zaś minimum opadów przypadają na luty. Największe opady śniegu przypadają na miesiąc styczeń. Na terenie gminy przewaŜają wiatry z kierunku południowego i południowozachodniego, następnie z kierunku zachodniego i północno - zachodniego. Wiatry z kierunku południowego i południowo-zachodniego, w chłodnych porach roku występują jako fazy, przynoszące ze sobą ciepłe i suche masy powietrza, które na wiosnę powodują szybkie topnienie śniegu. Procent zachmurzenia w roku wynosi ok. 60%, a ilość dni słonecznych ok. 40%. FLORA Lasy, grunty leśne i zadrzewione zajmują powierzchnię ok. 3 tys. ha co stanowi ok. 24% ogólnej powierzchni Gminy. Większe partie lasów występują głównie w środkowej i południowo wschodniej części Gminy. Dominującym typem siedliskowym jest las i bór mieszany wyŜynny, a gatunkiem świerk, sosna, dąb. Zdecydowaną większość stanowią lasy państwowe, pełniące głównie funkcję gospodarczą. Tereny południowo-wschodnie Gminy, za miejscowościami Pokrzywnik i Maciejowiec (ok.660 ha) włączone zostały w obszar Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, a tereny leŜące na wschód od drogi Pasiecznik - Lwówek Śląski zajmuje otulina tego Parku. Jednym z najcenniejszych fragmentów Parku Krajobrazowego Doliny Bobru jest tzw. Dziki Wąwóz prowadzący z Maciejowca do doliny Bobru, gdzie przewidziany jest do utworzenia leśny rezerwat „Dolina Dzikiego Potoku”, rosną tu unikalne buki, jesiony i graby. Tereny Dzikiego Wąwozu wraz z pobliskim, połoŜonym na powierzchni ok. 30 ha parkiem przy pałacu i dworze w Maciejowcu tworzą unikalną w skali ponadregionalnej całość. Sam park pochodzący z XIX wieku tworzy bardzo wartościowy obiekt przyrodniczy, rośnie w nim 59 gatunków drzew, w tym wiele egzotycznych, dobrze zaaklimatyzowanych drzew oraz gatunków krzewów. Drugim cennym krajobrazowo terenem, przewidzianym do ochrony rezerwatowej jest przełom Bobru pomiędzy górą „Stanek” a „Wysokimi Skałami” obejmujący skalisty cypel „Stanek” przy ujściu Kamienicy do Bobru oraz na drugim brzegu Bobru grupę skał tzw. „Wysokie Skały”. Obok załoŜenia parkowego w Maciejowcu na szczególne wyróŜnienie zasługują takŜe przyklasztorne załoŜenia parkowe w Lubomierzu z XIX w. wraz z ogrodem i stawem załoŜonymi w XVII w. z rosnącymi tu 29 gatunkami i odmianami drzew. GLEBY 36 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Na terenie gminy największą powierzchnię uŜytków rolnych ok. 50% zajmują gleby wietrzeniowe utworzone z glin pylastych lekkich i średnich, średnio-głębokie zalegające na szkielecie lub rumoszu skalnym. Na gruntach ornych gleby te zaliczone są głównie do kompleksu zboŜowego górskiego. Następną pozycję ok. 30 % pow. uŜytków rolnych zajmują gleby wytworzone z glin pylastych całkowite lub głębokie, zalegające na utworach szkieletowych. W gruntach ornych gleby te w całości zaliczono do kompleksu pszennego górskiego. Dalszą pozycję zajmują gleby wytworzone z glin pylastych i lekkich, płytkie, zalegające na szkielecie lub rumoszu skalnym. Udział tych gleb w obszarze uŜytków rolnych wynosi ok. 10% . Są to gleby wietrzeniowe szkieletowe zaliczone do kompleksu zboŜowo-pastewnego górskiego i kompleksu Ŝytniego słabego. Podobne właściwości mają gleby wytworzone z piasków gliniastych i gliny lekkiej, płytkie, zalegające na podłoŜu przepuszczalnym. Stanowią one ok. 3% uŜytków rolnych. Gleby te zaliczane są do kompleksu Ŝytniego słabego. Gleby wytworzone z glin pylastych średnio-głębokie zalegające na przepuszczalnym podłoŜu zajmują równieŜ ok. 3% obszaru uŜytków rolnych. Zaliczane są do kompleksu zboŜowego Ŝytniego. Pozostałe 4% uŜytków rolnych zajmują gleby wytworzone z utworów lessowych i pyłów ilastych. Są to gleby całkowite i niecałkowite, zalegające na glinach lub na utworach szkieletowych. Gleby te naleŜą do najlepszych na terenie gminy, zaliczane są do kompleksu pszennego górskiego. Omawiane gleby w 95% naleŜą do gleb średnio cięŜkich do uprawy. Wykazują one skład mechaniczny najczęściej gliny średniej pylastej lub pyłu ilastego. Pozostałe 5% zajmują gleby lekkie do uprawy o składzie mechanicznym piasków gliniastych. Poza cięŜkością na terenie gminy występują trudności w uprawie spowodowane znacznymi nachyleniami pól uprawnych połoŜonych na stokach i szkieletowością gleb. WODY Pod względem hydrograficznym gmina leŜy w dorzeczu Bobru (zlewnie Kamiennej, Kózki i mniejszych dopływów Bobru) oraz Kwisy (zlewnie Oldzy , Długiego Potoku i Młyńskiej Strugi) będącej dopływem Bobru. Głównym ciekiem gminy jest Potok Oldza o długości 14 km przepływający przez jej środek z płd-zach na pn-zach i wpadający w Gryfowie do Kwisy. Na terenie Gminy nie ma naturalnych zbiorników wody. W granicach gminy jest natomiast fragment największego zbiornika zaporowego w Sudetach zachodnich jeziora pilchowickiego. Powstało ono ok. 1912 r. po wybudowaniu zapory w przełomowym odcinku Bobru ok. 1,7 km na południe od Pilchowic. Spiętrza ona wodę Bobru do wys. max. ok. 44 m. Objętość w ten sposób powstałego jeziora wynosi ok. 50 mln m3. Inne sztuczne akweny wodne to niewielkie stawy (Lubomierz, Oleszna Podgórska, Wojciechów, Maciejowiec), oraz zbiorniki powstałe w nieczynnych wyrobiskach piaskowni i kamieniołomów. W obszarze Gminy występują dwa rodzaje wód podziemnych: poziomu czwartorzędowego oraz poziomu paleozoicznego. Najzasobniejszy jest poziom czwartorzędowy, występujący w ObniŜeniu Lubomierza. Woda gruntowa występuje tu w piaskach i Ŝwirach tworzących przewarstwienie w glinach na głębokości 5-10m. Wydajność przeciętna szacowana jest na ok. 10-50 m3/h, większą stwierdza się w pojedynczych studniach. Rejon doliny Oldzy stwarza największe moŜliwości dla ujęcia wód podziemnych. Ich zwierciadło występuje na zmiennej głębokości często na kilku poziomach, przeciętnie od 2,4 do 13m. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 37 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.3.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjna, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjną. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.3.2.1. Baza noclegowa Istniejąca w diagnozowanej gminie baza noclegowa stanowi niezastąpiony element zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym terenie. Obiekty noclegowe przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 5. Baza noclegowa w gminie Lubomierz Lokalizacja Nazwa Adres Lubomierz Internat Zespołu Szkół Plac Kościelny 4 Ogólnokształcących i Zawodowych w Pokoje Gościnne w Plac Wolności 35 Lubomierzu Chmieleń Pokoje gościnne "La Chmieleń 84 Petite France" Gospodarstwo Chmieleń 1 Agroturystyczne "Gościniec Monika" Monika Wiśniowska Golejów Gospodarstwo Golejów 55 Agroturystyczne "Zbójecka Debra" Maciejowiec Schronisko MłodzieŜowe "Maciejówka" w budynku Szkoły Podstawowej "Gospodarstwo Maciejowiec 29 agroturystyczne "Sokolik" GraŜyna i Tadeusz Sokolińscy Oleszna Podgórska Gospodarstwo Agroturystyczne "Agata" Gospodarstwo Oleszna Podgorska 86 agroturystyczne "Lawinowe Wzgórze" "Prawdziwa ta wieś" Oleszna Podgorska 124 Pasiecznik Agroturystyka "Kulczyk" Pasiecznik 106 Pławna Pensjonat agroturystyczny Pławna Dolna 87 "Jaśmin" "Cafe Galerie Miliński" Pławna Dolna 93 Pod Grotą - Agroturystyka Pławna Dolna 13 38 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Pokrzywnik "Dom Gościnny Pokrzywnik 11" "Zaczarowana Dolinka" Gospodarstwo agroturystyczne Gospodarstwo Agroturystyczne "Radoniów" Popielówek Radoniów Pokrzywnik 11 Pokrzywnik 35 Popielówek 23 Radoniów 2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie portalu gminy 1.3.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, obok bazy noclegowej, podstawowym elementem infrastruktury turystycznej. Obiekty gastronomiczne w gminie przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 6. Baza gastronomiczna gminy Lubomierz Lokalizacja Nazwa Adres Lubomierz Chmieleń Pławna Pizzeria "NORRA" Art Bar Cegielski Pub Adam Pub Bungalow, Restauracja - Bistro Petite France Chmieleń Pl. Wolności 37 Chmieleń 93 Pławna Dolna 92 Pławna Dolna 93 La Chmieleń 84 Źródło: Opracowanie własne na podstawie portalu gminy 1.3.2.3. Baza paraturystyczna Turystyczna baza uzupełniająca obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. UmoŜliwiają one uprawianie turystyki aktywnej i sportu, zaś dobre zaplecze rekreacyjno-sportowe daje moŜliwości organizowania ciekawych imprez, nawet o zasięgu ogólnopolskim czy międzynarodowym. Infrastruktura paraturystyczna to takŜe instytucje i urządzenia które nie są rozstrzygająco limitowane przez ruch turystyczny i których egzystencja nie opiera się przede wszystkim na popycie turystycznym. W chwili obecnej baza towarzysząca nie jest rozbudowana. Do najczęściej wymienianych zadań przez mieszkańców gminy zaliczymy: − poprawę stanu bazy obiektów kulturalnych - świetlic i klubów oraz ich doposaŜenie, − modernizację istniejącego Muzeum Kargula i Pawlaka, − utworzenie Muzeum Detalu Architektonicznego w Maciejowcu, − budowę boisk sportowych, − poprawę bazy infrastruktury obiektów sportowych, − modernizację kąpieliska miejskiego, − budowę nowej sali sportowej. 1.3.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.3.2.4.1. Infrastruktura drogowa Drogi przelotowe przez miasto Lubomierz jak i poszczególne wsie stanowią drogi kategorii powiatowej, krajowej, wojewódzkiej. Są one pod zarządem Generalnej Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 39 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu, Zarządu Województwa i Zarządu Powiatu. Sieć dróg krajowych i wojewódzkich, łączących gminę z najbliŜszymi głównymi ośrodkami osadniczymi województwa tj. Bolesławcem, Lwówkiem Śląskim, Jelenią Górą i Zgorzelcem oraz głównymi przejściami w Jakuszycach i w Zgorzelcu tworzą następujące drogi : 1. Nr 297 - Jelenia Góra - Pasiecznik - Pławna - Lwówek - Bolesławiec (droga IV kl. technicznej o zmiennych parametrach technicznych, stanowiąca główną oś komunikacyjną o znaczeniu regionalnym w kierunku północ-południe w województwie, doprowadzająca ruch z zachodniej części kraju do Kotliny Jeleniogórskiej i w rejon Karkonoszy). 2. Nr 30 Pasiecznik-Zgorzelec (droga IV kl. technicznej, stanowiąca główną oś komunikacyjną o znaczeniu regionalnym w kierunku wschód-zachód w południowej części województwa, łącząca przejście graniczne w Zgorzelcu z Kotliną Jeleniogórską i obszarem Sudetów Zachodnich). 3. Nr 2491 D Pławna – Wleń. Stan techniczny w/w dróg krajowych jest niezadowalający, co wiąŜe się ze znacznym ich zuŜyciem oraz brakiem prac modernizacyjnych, w wyniku których korektom uległaby geometria układu tych dróg, ich szerokość oraz stan nawierzchni. Sieć dróg powiatowych obsługujących bezpośrednio gminę tworzą drogi klasy V klasy technicznej: • Nr 2494D Pasiecznik-Janice • Nr 2510D Pilchowice-Pasiecznik • Nr 2511D Radoniów-Lubomierz-Pławna do drogi 297 • Nr 2598D Chmieleń- Młyńsko • Nr 2517D Chmieleń-Lubomierz • Nr 2522D Wojciechów-Maciejowiec • Nr 2523D Maciejowiec – Pokrzywnik • Nr 2524D Lubomierz-Wojciechów do drogi 297 • Nr 2525D Lubomierz – Oleszna Podgórska • Nr 2529D Milęcice-Wojciechów • Nr 2535D Lubomierz-Popielówek-Chmieleń Stan techniczny i parametry tych dróg są niezadowalające. Przebiegają one przez gęstą zabudowę, a zabudowania często wchodzą w koronę dróg. Nienormatywne łuki poziome, pionowe, znaczne spadki podłuŜne, brak widoczności, stwarzają zagroŜenia dla bezpieczeństwa ruchu i ograniczają przepustowość tych dróg. Ich nawierzchnie posiadają niedostateczną nośność dla potrzeb np. cięŜkiego sprzętu. Sieć dróg gminnych tworzą pozostałe drogi ogólnodostępne obsługujące poszczególne jednostki osiedleńcze. Długość dróg gminnych i lokalnych o numerach 112561D -112593D wynosi łącznie 37,1 km z tego utwardzonych jest 19,5 km. 1.3.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Nie odnaleziono informacji dotyczących infrastruktury kolejowej na terenie gminy. 1.3.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna Podobnie jak w innych opisywanych wcześniej gminach, w gminie Lubomierz nie istnieje infrastruktura lotnicza oraz wodna. Połączenie z lotniskami kraju i Europy 40 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” zapewniają Międzynarodowe Porty Lotnicze na przykład we Wrocławiu, Dreźnie, Berlinie. 1.3.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.3.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy Lubomierz z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 0,6 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 7,9 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 17,3 - wykorzystania pojemności noclegowej – 29,4 - gęstości ruchu – 3,6 - gęstość bazy noclegowej – 0,3 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 13,4. 1.3.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Napływ turystów do Gminy obserwuje się w miesiącach wiosennych i letnich, kiedy moŜliwe jest uprawianie turystyki pieszej i rowerowej. W tym czasie równieŜ odbywa się Festiwal Filmów Komediowych. W 2009 roku doŜynki powiatowe będą odbywać się właśnie w Lubomierzu, co wpłynie na wzrost napływu turystów w okresie letnim. W miesiącach zimowych turyści odwiedzają gminę zdecydowanie rzadziej. 1.3.3.3. Modele przyjazdu do regionu Modele przyjazdu do gminy moŜna określić typowo kulturalno - rekreacyjno turystyczne. Gmina jest przede wszystkim celem spotkania z historią, kulturą i naturą. Dominują przyjazdy zorganizowane (z rodziną oraz w gronie znajomych). Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 41 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.3.3.4. Postrzeganie regionu Lubomierz stanowi jedno z najciekawszych, wykształconych jeszcze w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny i strukturę zabudowy. Do Lubomierza niewątpliwie przyciąga turystów fakt kręcenia znanego filmu Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, potwierdza to liczne grono przyjeŜdŜających turystów z całej Polski na Festiwal Filmów Komediowych. RównieŜ walory przyrodnicze gminy stanowią o pozytywnym postrzeganiu przez odwiedzających omawianego obszaru. 1.3.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od takich zmiennych, jak wiek, płeć, poziom edukacji i wychowania oraz zasobność społeczeństwa. Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Na analizowanym obszarze organizowanymi wydarzeniami kulturalnymi, które mają miejsce w gminie najczęściej zainteresowane są osoby młodsze. Osoby w średnim wieku takŜe wybierają udział w imprezach masowych oraz artystycznych. Najrzadziej z takiej formy korzystają osoby starsze. W równym stopniu, zarówno osoby młodsze, jak i osoby w średnim wieku czy teŜ starsze są zainteresowane dziedzictwem przyrodniczo - kulturowym, jak i tradycją polskiej wsi. Tutaj warto zauwaŜyć, Ŝe umoŜliwiają im to zasoby oraz zabytki gminy, gdyŜ w gminie Lubomierz zachował się układ przestrzenny i struktura zabudowy. Analizując strukturę społeczno – ekonomiczną odwiedzających gminę Lubomierz, warto podkreślić, Ŝe ani poziom wykształcenia, jak i struktura płci turystów nie wypływa jednoznacznie na korzystanie z obiektów turystyczno – rekreacyjnych, gdyŜ w takim samym stopniu przyjeŜdŜają osoby bardziej, jak i mniej wykształcone, a takŜe w porównywalnym stopniu kobiety i męŜczyźni. WNIOSKI: • Ukształtowanie terenu sprawia, iŜ teren gminy jest atrakcyjny krajobrazowo – istnieje wiele punktów widokowych, • Na terenie gminy znajdują się zabytki sakralne oraz świeckie, • Koncentracja ruchu turystycznego występuje w okresie letnim. Szczególnym okresem jest miesiąc, w którym odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych, przyciągający turystów z całego kraju. • Oprócz zabytków magnesem przyciągającym wycieczkowiczów jest Muzeum Kargula i Pawlaka, • Bazę noclegową stanowią głównie gospodarstwa agroturystyczne, • Baza gastronomiczna nie jest rozwinięta. • Połączenie gminy z innymi ośrodkami miejskimi zapewnia komunikacja drogowa. 42 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.4. Gmina i Miasto Lwówek Śląski 1.4.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.4.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina Lwówek Śląski leŜy w południowo-zachodniej Polsce. Administracyjnie połoŜona jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego. Wraz z gminami Gryfów Śląski, Mirsk, Wleń i Lubomierz, Lwówek Śląski naleŜy do powiatu lwóweckiego. Na obszar gminy składają się: miasto Lwówek Śląski oraz 28 sołectw. Od południa Lwówek Śląski graniczy z gminami Wleń i Lubomierz, od południowegozachodu z gminą Gryfów Śląski, od północnego-zachodu z gminą Nowogrodziec, od zachodu z gminami Bolesławiec i Warta Bolesławiecka, a od wschodu z gminą Pielgrzymka. Gmina Lwówek Śląski graniczy równieŜ od północy z powiatem bolesławieckim, a od wschodu z powiatem złotoryjskim. Siedzibą władz gminy jest Lwówek Śląski. Lwówek Śląski jest takŜe siedzibą władz powiatu lwóweckiego. Rysunek 2. PołoŜenie gminy Lwówek Śląski Źródło: www.lwowekslaski.pl Powierzchnia gminy wynosi 240,37 km2. Stanowi to 33,8% powierzchni powiatu lwóweckiego. Gmina Lwówek Śląski jest siódmą co do wielkości gminą województwa dolnośląskiego. W skład sołectw gminy wchodzą: Bielanka, Brunów, Chmielno, Dębowy Gaj, DłuŜec, Dworek, Gaszów, Górczyca, Gradówek, Kotliska, Mojesz, Nagórze, Niwnice, Pieszków, Płóczki Dolne, Płóczki Górne, Radłówka, Radomiłowice, Rakowice Małe, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 43 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rakowice Wielkie, Skała, Skorzynice, Sobota, Ustronie, Włodzice Małe, Włodzice Wielkie, Zbylutów, śerkowice. 1.4.1.2. Walory turystyczne 1.4.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Zgodnie z definicją, za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych. 1.4.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Lwówek Śląski jest jednym z najstarszych miast Dolnego Śląska. Prawa miejskie zostały Lwówkowi nadane przez Henryka I Brodatego w 1217 r. Świetność miasta przypada na okres średniowiecza i związana była z połoŜeniem na znanym szlaku handlowym zwanym Królewską Drogą (Via Regia) oraz z wydobywanym w okolicy złotem. W późniejszym okresie miasto nigdy nie odzyskało juŜ swojej wcześniejszej świetności. Z okresu świetności pozostały jednak na terenie miasta i gminy cenne zabytki. Niestety wiele zabytków Lwówka Śląskiego zostało zniszczonych podczas II wojny światowej m.in. wyniosłe, renesansowe kamienice, zdobiące południową pierzeję rynku oraz barokowe domy pierzei północnej, mieszczące ongiś gospody i piwiarnie. NajwaŜniejszym zabytkiem na terenie gminy jest ratusz w Lwówku Śląskim, który po wrocławskim uwaŜany jest za najcenniejszy na Dolnym Śląsku. Początki historii ratusza sięgają połowy XIII w. W Lwówku Śląskim uwagę przyciągają ponadto dość dobrze zachowane i naleŜące do najciekawszych na Dolnym Śląsku mury obronne. W mieście zachowały się takŜe średniowieczne wieŜe: WieŜa Bramy Bolesławieckiej oraz WieŜa Bramy Lubańskiej. Zespół fortyfikacji miejskich sprawił, Ŝe turyści nazywają Lwówek Śląski polskim Carcassone. W Lwówku Śląskim cennymi zabytkami są ponadto: − XIV-wieczny Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP − Kościół o.o. franciszkanów − Dawna Komandoria Joannitów − WieŜa kościoła ewangelickiego − Pałac w Lwówku Śląskim przy ul. Pałacowej. Godnym uwagi jest takŜe pochodzący z 1558 r. kamienny most na Bobrze oraz połoŜony przy drodze do Gryfowa Śląskiego XIX-wieczny pałac ksiąŜęcy Hohenzollernów. Poza miastem Lwówek Śląski cenniejsze i najlepiej zachowane zabytki znajdują się w: − Brunowie – zespół pałacowo-parkowy − Chmielnie – kościół filialny p.w. Narodzenia NMP. − Niwnicach – pałac klasycystyczny − Zbylutowie – kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP Problemem Gminy jest brak wystarczających funduszy na ochronę zabytków. Główne inwestycje kierowane są na stopniowy remont ratusza. Poza zabytkami znajdującymi się na terenie Gminy, jej obszar atrakcyjny jest takŜe ze względów krajobrazowych. Na terenie gminy znajduje się Park Krajobrazowy Doliny Bobru. Na szczególną uwagę zasługują Jaskinie Piaskowcowe w śerkowicach, Panieńskie Skały (zespół skał piaskowcowych) i Lwóweckie Skały 44 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” (tzw. „Szwajcaria Lwówecka”) - są to bardzo cenne geologicznie i geomorfologicznie formy skalne, utworzone w wyniku wietrzenia czerwonych i szarych piaskowców. W celu uatrakcyjnienia oferty turystyczno-kulturalnej gmina organizuje na swoim terenie cykliczne imprezy plenerowe. NajwaŜniejsza z nich to Lwóweckie Lato Agatowe – odbywające się rokrocznie w połowie lipca święto kopaczy agatów. Ta plenerowa impreza ściąga kilkadziesiąt tysięcy osób z pobliskich terenów oraz turystów z Polski i zagranicy. We wrześniu 2004 r. Lwóweckie Lato Agatowe otrzymało certyfikat dla najlepszej imprezy turystycznej przyznawany przez Polską Organizację Turystyczną. Dodatkowo organizowane są na terenie gminy: − w lutym – Zimowe Marsze na Orientacje − w kwietniu – Ogólnopolska Impreza na Orientację (III runda Pucharu Polski) − w maju – Międzynarodowy Spływ Kajakowy na Bobrze − w maju – Rajd Turystyczny im. H. Brodatego − w maju - Rajd Nocny − w październiku – Rajd „Babie Lato” − w grudniu - Jasełka Uliczne Ponadto organizowane są na terenie gminy cykliczne wystawy Galerii „Klatka”. 1.4.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Walory krajobrazowe predysponują gminę do rozwoju turystyki pieszej oraz rowerowej. Na terenie gminy usytuowany jest dobrze rozbudowany system szlaków turystycznych przeznaczonych do wędrówek pieszych. Są to: • Szlak Agatowy: Lwówek Śląski – Płóczki Dolne (jaskinie) – Płóczki Górne Wzgórze Lipień (pola agatowe) – Szpitalna Góra - Lwówek Śląski. Długość 12,5 km • Szlak Ŝółty: Lwówek Śl. - Radłówka – Niwnice. Długość - 10 km • Szlak Ŝółty: Lwówek Śl. - Lwóweckie Skały - Dębowy Gaj – zamek Lenno – Wleń. Długość 15 km • Szlak Ŝółty: Gradówek - Pirszyn - Kołodziej – Pławna. Długość 13 km • Szlak zielony: Lwówek Śl. - Płóczki Górne – Nagórze – Oleszna Podgórska – Gryfów . Długość 18 km • Szlak zielony: Lwówek Śl. - Chmielno - Skała - śerkowice - Włodzice Wielkie. Długość 15 km • Szlak czerwony: Dworek - Sobota - Radomiłowice – Ostrzyca. Długość 11 km • Szlak niebieski: Lwówek Śl. - Skałka - Dworek - Bielanka – zamek Grodziec. Długość 21 km • Szlak czarny: Lwówek Śl. - Płóczki Dolne (jaskinie) - Pirszyn – Rząsiny. Długość 11 km Gmina rozwija takŜe na swoim terenie turystykę rowerową. Na terenie gminy zlokalizowane są trasy rowerowe oraz ścieŜki rowerowe. • ŚcieŜka rowerowa Lwówek Śląski – Pławna - 7,6 km • Trasa rowerowa - LW - 1 - 53,3 km (PTTK) (Lwówek Śląski - Dworek - Sobota - Bielanka - Skorzynice - Zbylutów - Chmielno - Ustronie - Skała - śerkowice - Włodzice Wielkie - Rakowice Małe - Kotliska Niwnice - Radłówka - Lwówek Śląski) • Euroregionalne trasy rowerowe ER-4 i ER-6 Ofertę turystyczno-rekreacyjną w gminie uzupełniają: wyciąg narciarski na Górę Okrąg o długości 200 m oraz powstająca na terenie gminy infrastruktura Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 45 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” wspinaczkowa. Ukształtowanie terenu gminy sprzyja adoptowaniu skał na potrzeby wspinaczki skałkowej. Do wspinaczki przeznaczona jest juŜ tzw. Skała z medalionem, a planowane są kolejne adaptacje. 1.4.1.3. Stan środowiska naturalnego Gmina Lwówek Śląski połoŜona jest w północnej części Sudetów Zachodnich. Na terenie Gminy znajdują się dwa mezoregiony: Pogórza Kaczawskiego i Pogórza Izerskiego. Pierwszy składa się z czterech mikroregionów: Doliny Bobru, Wzniesień Płakowickich, Rowu Zbylutowa oraz Pogórza Bolesławieckiego. Mezoregion Pogórza Izerskiego składa się natomiast z trzech mikroregionów: Niecki Lwóweckiej, Wzniesienia Gradowskiego oraz Wzgórza Radomickiego. Teren gminy leŜy na wysokości ok. 180 – 400 m n.p.m. NajwyŜszym punktem jest szczyt Kołodziej (442 m n.p.m.). KLIMAT Klimat obszaru Gminy, podobnie jak klimat Sudetów Zachodnich i całej południowozachodniej Polski, kształtuje się głównie pod wpływem mas powietrza napływających znad Atlantyku i Skandynawii. Dominują w nim cechy oceaniczne. Średnia roczna temperatura w gminie wynosi ok. 8°C. Najcieplejszym i miesiącami są lipiec (śr. temp. 17,5°C) oraz sierpie ń (16,4° C), a najzimniejszymi s ą styczeń (-1,7°C) i luty (-0,4°C). Liczba dni z temperaturą powyŜej 5°C wynosi ok. 217, z temp. powy Ŝej 10°C - 155, zaś z temp. powyŜej 15°C - 79 dni. Lato i zima trwaj ą tu po ok. 12 tygodni. Okres wegetacyjny zaczyna się między 31 marca a 5 kwietnia i trwa ok. 32 tygodnie. Roczna suma opadów wynosi ok. 600-700 mm. Największe opady występują w lipcu (12,8 mm) i sierpniu (11 mm). Natomiast najmniej opadów jest w lutym (5,9 mm), marcu i listopadzie (6,5 mm). Pierwszy opad śniegu występuje średnio ok. 1-10 listopada, natomiast ostatni opad średnio ok. 15-20 kwietnia. Średnia długość okresu potencjalnego opadu śnieŜnego wynosi ok. 160-170 dni, z kolei średnia liczba dni z tym opadem wynosi ok. 45 dni. FAUNA Świat zwierzęcy jest znacznie uboŜszy od roślinnego, ze względu m.in. na wytępienie w XVII-XIX w. duŜych drapieŜników (niedźwiedź, ryś, Ŝbik i wilk). Obecnie największym zwierzęciem jest jeleń. Pospolitymi zwierzętami występującymi w lasach gminy są sarny, lisy, dziki, kuny, łasice, wiewiórki czarne i rude, zające oraz jeŜe. Bogaty jest świat drobnych ssaków, występują tu m.in. nornice, ryjówki i myszy. Licznie występują równieŜ ptaki, a wśród nich m.in. zięby, rudziki, sójki, sikory, drozdy, dzięcioły, pliszki, jaskółki oraz ptaki drapieŜne jak jastrzębie, myszołowy, a nawet odnaleziono jedno orle gniazdo. Rzadziej spotkać moŜna gady, np. padalca, zaskrońca, salamandrę plamistą czy Ŝmiję zygzakowatą. W rzekach, potokach i wyrobiskach Ŝwirowych występują m.in. pstrągi potokowe, lipienie, karasie, płocie, głowacze, szczupaki oraz sumy. W 1999 r. na terenie gminy zinwentaryzowano, na ogólną liczbę 112 gatunków ptaków, 11 gatunków objętych ochroną gatunkową (m.in. bocian czarny, bielik, puchacz, sóweczka), które uznawane są za zagroŜone wyginięciem w Polsce. W rzekach Płóczce, Kwilicy oraz Srebrnej występują chronione gatunki ryb: szczebla potokowa, śliz oraz chronione tarliska pstrąga potokowego. FLORA Roślinność obszaru Gminy naleŜy do piętra pogórza, gdzie rozległe tereny zajmują pola uprawne i łąki, rzadziej występują większe kompleksy leśne. Lasy stanowią jedynie 2,1% powierzchni gminy. Na tle innych gmin województwa dolnośląskiego 46 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” procent zalesienia nie jest jednak mały (Gmina plasuje się pod tym względem na piętnastym miejscu w województwie). Ponadto naleŜy do tej liczby dodać liczne zadrzewienia występujące na terenie gminy. Znaczną powierzchnię lasów zajmują lasy grupy I – ochronne (wodochłonne i glebochłonne) oraz lasy masowego wypoczynku (kompleksy połoŜone w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Lwówek Śląski, przeznaczone do rekreacji). Te ostatnie cenne są ze względu na swe walory krajobrazowe i geologiczne. Najpospolitszymi zespołami leśnymi są grądy, w których dominuje grab zwyczajny, dąb szypułkowy i bezszypułkowy oraz lipa drobnolistna, a towarzyszą im m.in. klon, jawor i buk. W dolinach rzek występują łęgi podgórskie z olchą czarną i siwą, jesionem oraz jaworem. W części północnej i wschodniej gminy (okolice Kotlisk, Niwnic, Płakowic, Bielanki) rosną podgórskie bory z sosną i świerkiem o ubogim runie, z borówką czarną i czerwoną, tomką wonną, wrzosem zwyczajnym i śmiałkiem pogiętym. Na terenie Gminy znajduje się 29 drzew chronionych jako pomniki przyrody oŜywionej. Teren Gminy jest częściowo objęty prawną ochroną przyrody. Południowowschodnia część gminy znajduje się bowiem w obrębie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru i jego otuliny. W parku usytuowana jest część Lwówka Śląskiego wraz z Dębowym Gajem. Park Krajobrazowy utworzony został w 1989 r. Zajmuje powierzchnię 12295 ha, a jego otulina 11475 ha. Na terenie gminy znajdują się takŜe trzy pomniki przyrody. Są to: 1. Jaskinia „Zimna Dziura” w Lwówku Śląskim 2. Ostaniec piaskowcowy w śerkowicach „Skałka z medalionem” 3. Zespół jaskiń „Czerwona”, „Krótka” oraz „Lisia” w Płóczkach Dolnych. Grupa skalna „Lwóweckie Skały” oraz „Panieńskie Skały” są wpisane do programu NATURA 2000. GLEBY Gleby na terenie Gminy są średniej jakości. PrzewaŜają tu gleby bielicowe powstałe na skałach osadowych i osadach polodowcowych. Ponadto na terenie Gminy występują tzw. gleby bielicowo-brunatne oraz gleby brunatne terenów górzystych. Dominuje III i IV klasa bonitacyjna gleb, które mogą być przeznaczone pod wszelką uprawę polową oraz intensywne warzywnictwo. Sporadycznie występują gleby klasy II (najwięcej w Gorczycy i Sobocie). Szczególnie przydatne do zagospodarowania rolnego są znajdujące się na terenie gminy gleby nizinne i wyŜynne. UŜytki rolne stanowią 63,4 % powierzchni gminy. WODY Sieć hydrograficzna na terenie Gminy jest gęsta i dobrze rozwinięta. Gmina w całości leŜy w dorzeczu Bobru – dopływu Odry, w zlewisku Morza Bałtyckiego. Bóbr to rzeka o łącznej długości 268 km i powierzchni zlewni 5938 km2. Na terenie Gminy przewaŜa powierzchniowo lewa część dorzecza Bobru. NajwaŜniejszym lewobrzeŜnym dopływem Bobru jest Płóczka z jej dopływem Słotwiną. Drugim lewobrzeŜnym dopływem jest Srebrna, a jej dopływy to Wilczyca i Kwilica. Obie rzeki, Płóczka i Srebrna wpływają do Bobru w Lwówku Śląskim. LewobrzeŜnym dopływem Bobru jest równieŜ Rakówka. Wśród prawobrzeŜnych dopływów Bobru najwaŜniejszymi są Widnica, Bukownica oraz Chmielowski Potok płynący w Rowie Zbylutowskim. Wszystkie wymienione rzeki i potoki mają typowo górski charakter. Charakteryzują się śnieŜno-deszczowym ustrojem zasilania. Topnienie śniegu na stokach wzniesień i gór powoduje wysokie stany wody na wiosnę (marzec, kwiecień). Z letnim maksimum opadowym (czerwiec, lipiec, sierpień) Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 47 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” wiąŜą się wezbrania letnie, które niejednokrotnie powodują powaŜne powodzie w dolinach (np. w 1997 r.). WaŜniejszymi zbiornikami wodnymi na tym obszarze jest kilka wyrobisk po Ŝwirowniach w Rakowicach Wielkich i Małych. W występujących w dolinach rzecznych piaskach i Ŝwirach znajdują się wody podziemne warstwowo-szczelinowe lub szczelinowe. Natomiast w skałach osadowych np. w piaskowcu, głównie występują wody gruntowe warstwowe, które wypełniają próŜnie międzyskalne. 1.4.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.4.2.1. Baza noclegowa Gmina posiada na swoim terenie siedem zorganizowanych miejsc/terenów noclegowych. Na infrastrukturę noclegową składają się: dwa hotele, cztery kwatery prywatne - dwie o charakterze agroturystycznym, jedno pole namiotowe oraz dwa miejsca na rozbijanie namiotów przy kwaterach prywatnych. Zaletą miejsc noclegowych na terenie gminy jest ich relatywnie niski koszt. Komfort miejsc noclegowych jest w większości standardowy. Tabela 7. Baza noclegowa gminy Lwówek Śląski Nazwa i typ obiektu Miejscowość Hotel „Olimp” Wzgórze Kombatantów Lwówek Śląski Hotel „Piast” Lwówek Śląski Dom pod Kasztanem Rakowice Małe – kwatera prywatna, agroturystyka 48 Ilość miejsc noclegowych 31 (+ 30 miejsc do rozbicia namiotów) Dodatkowa infrastruktura plac zabaw dla dzieci, miejsce na ognisko, taras, sauna, kort tenisowy, boisko do piłki noŜnej, koszykówki, lekkiej atletyki, siłownia, sale konferencyjne, parking 56 (+ 4 miejsca dla ogród/park, plac przyczep zabaw dla dzieci, kempingowych) taras, sale konferencyjne, parking, moŜliwość przyjazdu ze zwierzętami 20 boisko, miejsce na ognisko, plac zabaw, parking Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” „Poturówka” – Brunów kwatera prywatna i pole namiotowe Pokoje gościnne i Włodzice pole namiotowe Wielkie 20 Pokoje gościnne Agroturystyka 10 Płóczki Dolne 43 DłuŜec 12 (+ namiotowe) parking, moŜliwość przyjazdu ze zwierzętami pole plac zabaw, miejsce na ognisko, taras, parking, garaŜe parking, moŜliwość przyjazdu ze zwierzętami, miejsce na ognisko, plac zabaw dla dzieci Źródło: www.lwowekslaski.pl 1.4.2.2. Baza gastronomiczna Na terenie gminy funkcjonuje dość zróŜnicowana baza gastronomiczna. Większość restauracji i barów znajduje się w Lwówku Śląskim. Na bazę gastronomiczną na terenie gminy składają się: − Restauracja w Hotelu "Piast" - Lwówek Śl., ul. Jaśkiewicza 1 − Restauracja "Pod Czarnym Krukiem" - Lwówek Śl., pl. Wolności (rynek) − Kawiarnia w Hotelu "Olimp" - Lwówek Śl., ul. Kościuszki 3 − Pizzeria - Lwówek Śl., al. Wojska Polskiego 26 − Pizzeria „Fantazja”, Lwówek Śl., ul. Jaśkiewicza 2 − Bar Mikro - Lwówek Śl. ul. Dworcowa − Bar "Krokus" - Lwówek Śl., al. Wojska Polskiego 3 − Bar "Skrzat" - Lwówek Śl., ul. T. Kościuszki 1.4.2.3. Baza paraturystyczna Gmina Lwówek Śląski planuje rozwój turystyczny regionu takŜe w obszarze rekreacji i turystyki wodnej. Na terenie gminy w miejscowości Rakowice znajduje się atrakcyjny do zagospodarowania na potrzeby turystyczno-rekreacyjne zbiornik wodny. Gmina poczyniła pierwsze kroki w celu zagospodarowania zbiornika, tworząc plany rozwoju terenów wokół zbiornika. W planie przewidziano budowę zespołu plaŜ wokół zbiornika, budowę brodzika dla dzieci oraz wydzielonych basenów. Wokół zbiornika powstać ma infrastruktura dla turystów. Składać się na nią mają przebieralnie, toalety, obiekty usługowo-gastronomiczne, ścieŜki do spacerowania, ścieŜki rowerowe, parkingi (pojemność na około 750 pojazdów) oraz dojazdy. Ponadto planuje się zagospodarowanie miejsca na pola namiotowe. Przy jeziorze zlokalizowana ma zostać równieŜ przystań dla sprzętu wodnego. Na terenie przyległym do zbiornika w Rakowicach planuje się budowę placu z estradą przeznaczonego na plenerowe festyny i koncerty (wielkość na ok. 10 tys. uczestników). W centrum miasta znajduje się punkt informacji turystycznej, w którym moŜna zasięgnąć informacji na temat atrakcji miasta i gminy, sieci noclegowej i gastronomicznej oraz znaleźć materiały informacyjne (mapy, przewodniki, publikacje). Punkt naleŜy do Sieci Informacji Turystycznej. W gminie znajduje się 1 biblioteka – Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Lwówku Śląskim. Biblioteka dysponuje dodatkowo jednym Oddziałem DziecięcoMłodzieŜowym w Lwówku Śląskim oraz 8 filiami na terenie gminy (Chmielno, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 49 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Gradówek, Kotliska, Płóczki Górne, Radłówka, Sobota, Rakowice Wielkie, Niwnice). Zdecydowana większość woluminów znajduje się jednak w Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lwówku Śląskim (prawie 93%). W gminie nie ma funkcjonującego kina. Jedyne istniejące jest nieczynne. Gmina dysponuje dobrym dostępem do Internetu. We wszystkich szkołach na terenie gminy działają pracownie komputerowe z dostępem do Internetu. Na terenie Lwówka Śląskiego przy ul. Oświęcimskiej znajduje się stadion sportowy naleŜący do miejscowego OSiR-u. Stadion wykorzystywany jest głównie przez funkcjonujące w Lwówku Śląskim sekcje piłkarskie. Gmina dofinansowuje korzystające ze stadionu druŜyny piłkarskie (róŜne grupy wiekowe). Na terenie miasta zlokalizowany jest równieŜ odkryty basen (przy ul. Betleja). Gorzej infrastruktura sportowa wygląda w szkołach na terenie gminy. Jedynie Gimnazjum w Lwówku Śląskim posiada salę gimnastyczną. Szkoły podstawowe takich sal albo nie posiadają, albo do zajęć sportowych adaptowane są małe sale. Na terenie Gminy zlokalizowanych są 4 stacje benzynowe - trzy znajdują się w Lwówku Śląskim, jedna w Rakowicach Wielkich, 4 bankomaty, 3 apteki oraz 2 biura podróŜy. 1.4.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.4.2.4.1. Infrastruktura drogowa Gmina posiada dobrze rozwinięty system sieci drogowej. Pod względem gęstości sieci układ drogowy jest wystarczający. Łączna długość dróg publicznych na terenie gminy wynosi 225 km. Przez gminę nie przebiegają drogi o znaczeniu krajowym. Lwówek Śląski połoŜony jest jednak w nieduŜej odległości od autostrady A4 do oraz autostrady A8. Miasto Lwówek Śląski jest połoŜone w odległości 42 km od przejścia granicznego w Czerniawie Zdrój na granicy polsko-czeskiej oraz w odległości 55 km od przejścia granicznego w Zgorzelcu na granicy polsko-niemieckiej. Na układ drogowy gminy Lwówek Śląski składają się: • drogi wojewódzkie – 35 km • drogi powiatowe – 106 km • drogi gminne – 84 km NajwaŜniejszymi drogami w gminie, stanowiącymi podstawowy układ komunikacyjny są: • Droga wojewódzka nr 297 Jelenia Góra – Lwówek Śląski – Bolesławiec – Szprotawa • Droga wojewódzka nr 364 Gryfów Śląski – Lwówek Śląski – Złotoryja Legnica • Drogi wojewódzkie nr 297 oraz nr 364 są drogami o parametrach klasy „G” (6 metrów szerokości jezdni oraz nieutwardzone pobocze). Układ drogowy uzupełniony jest drogami powiatowymi: • Nr 12507 Lwówek Śląski – Sobota – Rząśnik • Nr 12513 Nowogrodziec – Lwówek Śląski • Nr 12514 Brzeźnik – Rakowice – Lwówek Śląski • Nr 12515 Brunów - Raciborowice • Nr 12506 Sobota – DłuŜec - Pielgrzymka • Nr 12521 Gradówek – Kotliska - Rakowice 50 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • Nr 12562 Gradówek - Wolbromów • Nr 12545 Gościszów – Włodzice Wielkie • Nr 12532 Chmielno – Zbylutów – Skorzynice • Nr 12538 śerkowice - Gaszów • Nr 12584 Ustronie - śeliszów • Nr 12548 Lwówek Śląski (d. Płakowice) - Bielanka • Nr 12539 Pławna – Sobota • Nr 12553 Dworek – Sobota • Nr 12530 Płóczki Dolne – Nagórze Sieć dróg powiatowych na terenie gminy jest siecią o niepełnych parametrach klasy „Z” (szerokość jezdni 5,5 m z obustronnymi poboczami szer. 1,0-1,5 m). Na terenie gminy istnieje sieć połączeń autobusowych (PKS). Dworzec autobusowy znajduje się w Lwówku Śląskim. Miasto posiada połączenia z większością wsi na terenie gminy oraz z innymi miastami Polski m.in. Bolesławcem, Głogowem, Gryfowem Śląskim, Jelenią Górą, Lubinem, Szklarską Porębą, Wrocławiem, Zieloną Górą, Zgorzelcem, Złotoryją, Koszalinem, Szczecinem. 1.4.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez gminę przebiega linia kolejowa nr 283 relacji Jelenia Góra – Zebrzydowa – śagań oraz linia nr 284 relacji Legnica – Złotoryja – Jerzmanice Zdrój – Lwówek Śląski. Ruch pasaŜerski odbywa się tylko na trasie Jelenia Góra – Lwówek Śląski – Jelenia Góra. Dziennie kursują na tej linii cztery pociągi. Liczba pociągów kursujących przez teren gminy sukcesywnie spada. Połączeniu z Jelenią Górą takŜe grozi likwidacja. 1.4.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna W gminie nie istnieje infrastruktura lotnicza. NajbliŜsze lotniska znajdują się we Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu, Dreźnie, Pradze oraz Berlinie. W gminie zlokalizowana jest zapora wodna we Włodzicach Małych. Pełni ona funkcję małej elektrowni wodnej. 1.4.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.4.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 51 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczy miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy Lwówek Śląski z roku 2007 przedstawiają się następująco (w nawiasach podano wskaźniki dla miasta Lwówek Śląski): - funkcji turystycznych Baretje’a – 1,8 (2,9) - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 37,5 (62,2) - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 68,8 (115,5) - wykorzystania pojemności noclegowej – 38,7 (40,4) - gęstości ruchu – 28,1 (356,2) - gęstość bazy noclegowej – 1,3 (16,4) - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 21,1 (30,6). 1.4.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Ze względu na występujące na terenie gminy Lwówek Śląski walory turystyczne, ruch turystyczny moŜe praktycznie występować przez cały rok. Jednak nasilenie ruchu turystycznego występuje w miesiącach wiosennych i letnich za sprawą imprez kulturalnych i masowych. Dzieje się tak szczególnie w okresie, kiedy w mieście odbywa się Agatowe Lato. RównieŜ w okresie tym więcej osób zwiedza elementy kultury materialnej i duchowej. Walory specjalistyczne miasta takie jak szlaki turystyczne i trasy rowerowe równieŜ przyciągają turystów częściej w miesiącach ciepłych (od kwietnia do października). W miesiącach zimowych liczba osób odwiedzających miasto w celach turystycznych jest niŜsza niŜ w miesiącach letnich. 1.4.3.3. Modele przyjazdu do regionu Modele przyjazdu do gminy moŜna określić typowo rekreacyjno - turystycznye. Gmina jest przede wszystkim celem spotkania z historią i naturą. Ze względu na występowanie na obszarze Gminy Lwówek Śląski Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, licznych obiektów zabytkowych, pomników przyrody i szlaków turystycznych, coraz większą rolę w gminie odgrywa turystyka oraz wypoczynek indywidualny i zorganizowany. 1.4.3.4. Postrzeganie regionu Lwówek Śląski naleŜy do grupy najstarszych miast Dolnego Śląska. Niestety stan obiektów dziedzictwa kulturowego jest niezadowalający. Wiele z zabytków, które znajdują się w rejestrze zabytków jest w ogólnie złym stanie, a część pozostaje w ruinie. Co powoduje niekorzystny wpływ na postrzeganie regionu. Urząd Gminy i Miasta oraz jednostki organizacyjne gminy w swojej działalności starają się podnieść walory turystyczne oraz zwiększyć atrakcyjność obszaru gminy poprzez podniesienie estetyki obiektów i terenu, poprzez likwidację dzikich wysypisk, systematyczne sprzątanie miasta, utrzymanie zieleni miejskiej oraz w miarę moŜliwości modernizacje dróg. 52 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.4.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi (np. artystycznymi, literackimi, muzycznymi i teatralnymi) oraz masowymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii i architektury miasta. Pobyt w obiektach rekreacyjnych jest niezaleŜny od wieku. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających Lwówek Śląski, to w takim samym stopniu do miasta przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. Znaczącym czynnikiem wpływającym na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy na formę spędzania czasu jest takŜe wykształcenie. I tak, osoby z wykształceniem niŜszym niŜ średnie najczęściej uczestniczą w imprezach masowych. Osoby z wykształceniem średnim równieŜ wybierają imprezy masowe, ale takŜe imprezy artystyczne oraz turystykę krajoznawczą. Osoby z wyŜszym wykształceniem preferują przede wszystkim imprezy artystyczne. Poziom wykształcenia nie wpływa równieŜ istotnie na korzystanie z obiektów rekreacyjnych. WNIOSKI: • Istniejące na terenie gminy cenne zabytki świadczą o jej bogatej historii, • Istotnym elementem wpływającym na rozwój turystyki jest dobre połączenie komunikacyjne i kolejowe, • Celem przyjazdu do gminy jest nie tylko chęć zwiedzania zabytków oraz atrakcyjnych miejsc, ale równieŜ uczestnictwo w organizowanych imprezach • Bardzo dobrze rozwinięta jest sieć szlaków pieszych i rowerowych, • Wspinaczka skałkowa tworzy potencjał sprzyjający rozwojowi turystycznemu, • Baza noclegowa oraz gastronomiczna spełnia oczekiwania przyjezdnych. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 53 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.5. Gmina Sulików 1.5.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.5.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina Sulików to obszar o powierzchni 95 km2 leŜący w powiecie Zgorzeleckim w bezpośrednim sąsiedztwie granicy z Czechami i gminami Platerówka, Siekierczyn, Zgorzelec oraz Miastem Zawidów. Z racji swojego usytuowania jest dobrze połączona z pobliskimi przejściami granicznymi z Czechami w Zawidowie (8 km), oraz z Niemcami w Zgorzelcu (8km), Jędrzychowicach (10 km), Sieniawce (30 km) i w Radomierzycach (5 km). Gmina naleŜy do Euroregionu "Nysa" i współpracuje w ramach Związku Gmin Ziemi Zgorzeleckiej. W skład gminy wchodzi 16 sołectw: Sulików, Bierna, Mała Wieś Dolna, Mała Wieś Górna, Miedziana, Mikułowa, Radzimów Dolny, Radzimów Górny, Stary Zawidów, Skrzydlice, Studniska Dolne, Studniska Górne, Wilka, Wilka Bory, Wrociszów Dolny, Wrociszów Górny. Obszar gminy znajduje się w obrębie Pogórza Izerskiego, które moŜna podzielić na cztery części fizyczno-geograficzne: Wzgórza Zalipiańskie, Wysoczyznę Siekierczyńską, ObniŜenie Zawidowa i Równinę Zgorzelecką. Najbardziej urozmaiconą rzeźbę terenu i najwyŜsze wysokości względne mają Wzgórza Zalipiańskie leŜące w południowo-wschodniej części gminy Sulików (m. Miedziana, Bierna, Radzimów Górny). NajwyŜszym punktem jest szczyt Wyszyny (ponad 414 m n.p.m.). Druga, co do wysokości jest Góra Piekielna – 385 m n.p.m. Wzgórza rozcięte są doliną Czerwonej Wody i jej dopływów. Kształt dolin uzaleŜniony jest od materiału, z jakiego zbudowane jest podłoŜe. Spotyka się doliny wciosowe z wysokimi skarpami oraz płaskie doliny nieckowate. Kształt doliny zmienia się na róŜnych jej odcinkach. Największa część gminy to Wysoczyzna Siekierczyńska, zajmująca część centralną i północno-wschodnią. PrzewaŜają tu rozległe lekko sfalowane powierzchnie o spadkach do 5%. Rzeźbę terenu urozmaicają lokalnie pagóry (na ogół bazaltowe) o kopulastych kształtach. Największy z nich zwany Górą Ognistą posiada wysokość względną ok. 70 m i jest eksploatowany przez kopalnię bazaltu. Wysoczyzna porozcinana jest malowniczymi wciosowymi dolinkami Lipy, Czerwonej Wody i Płonki. Na południowo-zachodnią część gminy przypada ObniŜenie Zawidowskie, które jest zapadliskiem tektonicznym łagodnie pochylonym ku zachodowi. Główną doliną ObniŜenia jest dolina Witki, szeroka, podmokła, wykorzystana w duŜej mierze przez jezioro zaporowe, którego lustro znajduje się poniŜej 210 m n.p.m. Mniejsze dolinki, np. Kociego Potoku, mają wyraźny, nieckowaty kształt i są na ogół podmokłe. Północno-zachodnią część gminy zajmuje Równina Zgorzelecka. Jest najniŜej połoŜoną częścią gminy – od 200 do 230 m n.p.m. Lokalnie tylko w rejonie wierzchołka góry Pop wysokość wynosi 242 m n.p.m. Równina porozcinana jest dość gęstą siecią szerokich, nieckowatych dolinek. Największą z nich jest dolina Czerwonej Wody i Lipy - do 700 m szerokości. Ogólnie obszar gminy Sulików moŜna scharakteryzować jako lekko falisty, pochyły i otwarty na północ. 54 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.5.1.2. Walory turystyczne 1.5.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Zgodnie z definicją, za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych. 1.5.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Atrakcyjność turystyczna to określona cecha przyciągająca turystów w pewne tereny dzięki walorom krajobrazu naturalnego, klimatu, pomników historii, a takŜe róŜnych interesujących obiektów zagospodarowania turystycznego. Do takich w gminie Sulików niewątpliwi naleŜą: − Kościół Parafialny pod wezwaniem PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego w Sulikowie - najstarszy kościół w Sulikowie był drewniany ale juŜ w 1234 roku funkcjonował jako parafialny. W 1524 roku Hans Frenzel, ówczesny właściciel miasteczka sprowadził na probostwo do Sulikowa wypędzonego ze Zgorzelca luterańskiego kaznodzieję Benedykta Fischera. Tym sposobem Sulików stał się pierwszą gminą luterańską w ŁuŜycach Górnych. Obecny wygląd kościół uzyskał po odbudowie w 1668 roku. Pracami budowlanymi kierował wówczas Hans Leonard z śytawy. Bogata snycerka wyszła spod dłuta budziszyńskiego rzeźbiarza Daniela Richtera. Dzwony kościelne odlał znany zgorzelecki ludwisarz Abraham Sievert. Od 1945 roku, wraz z napływem osiedleńców z kresów wschodnich, kościół pełni funkcję kościoła parafialnego parafii rzymsko-katolickiej p.w. PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego w Sulikowie. − Kościół filialny parafii Sulików p.w. Świętej Anny w Studniskach Dolnych Kościół wzniesiony został w XIII wieku. Budowlę przebudowywano i restaurowano w latach 1759 i 1839-1840. Podczas tej ostatniej przebudowy kościół otrzymał nowy dach. W XIX wieku dostawiono wysoką przybudówkę po stronie południowej oraz od zachodu. W wyniku przekształceń otworów okiennych kościół utracił pierwotny wygląd. Jednak mimo to zachował się romański portal oraz sklepienia krzyŜowo-Ŝebrowe. W kościele znajduje się ołtarz z 1610 r. i ambona z pierwszej połowy XVII wieku. Obok kościoła stoi dawna pastorówka z 1736 r. Po II wojnie światowej świątynia stała się kościołem filialnym parafii rzymsko-katolickiej p.w. PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego w Sulikowie. − Kościół filialny Parafii Zawidów pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Miedzianej - Kościół istniał juŜ od 1346 roku i naleŜał do parafii Zawidów, jednak juŜ w początkach XV wieku utworzono tutaj probostwo. Podczas wojny trzydziestoletniej kościół wraz z plebanią został spalony. W latach 1725-1730 postawiono nową, murowaną świątynię, która w niezmienionym kształcie zachowała się do czasów obecnych i jest jednym z piękniejszych wiejskich kościołów barokowych. Inicjatorem budowy był baron Otto Konrad von Hoberg, ołtarz i ambonę wykonał mistrz Lindner, a organy z 17 registrami były dziełem Ŝytawianina Jana Tamitio. Na wieŜy zamontowano 3 dzwony, z których jeden, ufundowany w 1798 roku przez dziedzica Biernej Krzysztofa von Linnenfelda, zachował się do dzisiaj. Interesującym zabytkiem w kościele jest rokokowy piec kaflowy pochodzący z 1730 roku. Po II wojnie światowej świątynia stała się kościołem filialnym parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem św. Józefa Robotnika w Zawidowie. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 55 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Kościół parafialny p.w. Świętej Marii Magdaleny w Radzimowie - jest kościołem parafialnym Parafii Rzymsko-Katolickiej pod tym samym wezwaniem w Radzimowie. Kościół istniał juŜ w 1346 roku i podlegał dziekanowi zgorzeleckiemu i proboszczowi Sulikowa. W 1686 roku miała miejsce gruntowna przebudowa kościoła, któremu dobudowano wtedy nową wieŜę. W XVIII wieku w kościół kilkakrotnie uderzały pioruny. GroŜący zawaleniem, a ponadto nie mieszczący juŜ wszystkich parafian kościół, został w 1803 roku rozebrany, a na jego miejsce został wzniesiony nowy, murowany obiekt, który w niezmienionym kształcie zachował się do czasów obecnych. Jego oddanie i konsekracja miały miejsce w październiku 1806 roku. Po drugiej wojnie światowej, wraz z osiedlaniem się w Radzimowie i Biernej (miejscowości aktualnie wchodzące w skład Parafii) katolickiej ludności polskiej z byłych kresów wschodnich, poprotestancki kościół został oddany w jej uŜytkowanie i przystosowany do sprawowania liturgii katolickiej. Do pozostałych miejsc turystycznych naleŜą: − Dom ŁuŜycki w Sulikowie, − Zespół pałacowo – parkowy w Miedzianej, − Pałac w Mikułowej, − Zalew Witka, − ŚcieŜka Edukacyjna w Sulikowie „Szwajcaria Sulikowska”. Gminny Ośrodek Kultury organizuje wiele imprez kulturlno-rekreacyjnych. Wydarzenia odbywające się w poprzednim roku przedstawia poniŜsza tabela. Do cyklicznych imprez naleŜą Gminne DoŜynki oraz Rajd Rowerowy „Szlakami Gminy Sulików”. Tabela 8. Kalendarz imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy Sulików obowiązujący 2007 roku. Wydarzenie Finał WOŚP Rozpisanie konkursu literackiego „Moje myśli” Przygotowanie dekoracji do przedstawienia grupy dziecięcej Styczeń Wykonanie dekoracji i strojów do przedstawienia „Dorośli Dzieciom” Organizacja spotkań z okazji Dnia Babci i Dziadka Kulig Luty Bal karnawałowy Rozpisanie Gminnego Konkursu Recytatorskiego 56 Sposób realizacji Zbiórka pieniędzy Utworzenie regulaminu konkursu. Rozpropagowanie regulaminu na terenie Gminy. Promocja form literackich. Organizacja wieczoru literackiego Malowanie dekoracji na płótnie o wymiarach 300*550 cm Malowanie i wykańczanie eksponatów Spotkanie dziadków i babć z wnukami przy cieście i kawie. Prezentacje programu artystycznego Wyjazd do świetlicy w Platerówce Nieodpłatne udostępnienie sali Pisemne powiadomienie szkół Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Organizator GOK Sulików GOK Sulików GOK Sulików GOK Sulików Świetlice: Mikułowa, Stary Zawidów, Studniska Górne, Bierna Świetlice w Mikułowej Publiczne Przedszkole w Sulikowie GOK Sulików „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Ferie zimowe w GOK Sulików Ferie zimowe w świetlicach Gminny Konkurs Recytatorski Marzec Rozpisanie konkursu na najpiękniejszą wielkanocną pisankę i dekorację świąteczną Dzień kobiet Propagowanie ludowych obrzędów Wieczornica dla dzieci Finał Konkursu „Moje Myśli” Kwiecień J. Ch. Andersen Zabawy plastyczne – wykonanie obrazów metodą kolage, prezentów walentynkowych, origami. Konkursy – gry planszowe DruŜynowe konkurencje sprawnościowe Zajęcia komputerowe Zajęcia ruchowokorekcyjne Zabawy plastyczne, konkursy, zabawy walentynkowe Przesłuchanie uczestników konkursu: klas I-III, klas IV-VI oraz klas gimnazjalnych Zorganizowanie wystawy zebranych eksponatów Zorganizowanie spotkania dla kobiet Praca z dziećmi nad: stroikami, pisankami, palmami, wykonanie Marzanny Czytanie bajek Andersena Wieczornica połączona z prezentacją twórczości mieszkańców naszej gminy, rozstrzygnięcie konkursu i wręczenie nagród Poetyckie spotkania na których bibliotekarz i uczniowie czytają wybraną poezję Brzechwy a następnie wykonują do niej ilustrację. Zapoznanie dzieci z historią Ŝycia pisarza, wspólna zabawa w teatr – dzieci przychodzą przebrane w jedną z postaci bajek autora Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. GOK Sulików Świetlica w: Starym Zawidowie, Miedzianej, Mikułowej, Studniskach Górnych GOK Sulików GOK Sulików Świetlica w: Starym Zawidowie, Miedzianej, Mikułowej, Studniskach Górnych Świetlica w: Starym Zawidowie, Miedzianej, Mikułowej, Świetlica w Mikułowej GOK Sulików GOK Sulików 57 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1 z 10 – Konkurs ekologiczny III Festiwal piosenki przedszkolnej „Z ekologią za pan brat” Akademia patriotyczna z okazji uchwalenia Konstytucji 3 maja Dzień Matki Maj „Spotkania majowe” Spektakl teatralny Lipiec Doroczny konkurs ekologiczny dla dzieci i młodzieŜy szkolnej zorganizowany na wzór teleturnieju „1 z 10” z okazji obchodów „Dnia Ziemi” Prezentacja utworów muzycznych w wykonaniu dzieci przedszkolnych KrzyŜówka ekologiczna dla dzieci ze szkoły podstawowej Sprzątanie świata MontaŜ słowno – muzyczny w wykonaniu młodzieŜy Spotkanie dzieci z mamami Festyn dla mieszkańców wsi - spektakl teatralny Teatru Babki Reginy – „Dorośli – Dzieciom” Pt. „Pinokio”, Półkolonie letnie Akcja letnia dla dzieci Festyn Impreza plenerowa Sierpień Sezon urlopowy „Święto Ziemniaka” Wrzesień DoŜynki Gminne 2007 PoŜegnanie lata Jesienne Spotkania Muzyczne Październik „Wieczorne spotkania z bajką” Otwarty Turniej Tenisa Stołowego Spotkania patriotyczne Listopad Maraton filmowy 58 Gry i zabawy dla dzieci, konkursy sprawnościowe, zakończone ogniskiem Impreza plenerowa Dyskoteka Koncert dzieci i młodzieŜy ze Szkoły Muzycznej w Zgorzelcu Spotkanie literackie z dziećmi w ramach akcji „Cała Polska Czyta Dzieciom” Zawody Sportowe Akademia z okazji rocznicy Odzyskania Niepodległości Pokaz filmów w ramach DKF Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. GOK Sulików Przedszkole Sulikowie w Świetlica w Biernej Świetlica w Mikułowej GOK Sulików Świetlice: Miedziana, Mikułowa, Stary Zawidów, Studniska Górne, Bierna Świetlica w Biernej Świetlice wiejskie GOK Sulików GOK Sulików Świetlice: Miedziana, Mikułowa, Stary Zawidów, Studniska Górne, Bierna Świetlice w Mikułowej, Starym Zawidowie GOK Sulików Świetlica w Miedzianej GOK Sulików Świetlica w Biernej GOK Sulików GOK Sulików Świetlica w Mikułowej GOK Sulików GOK Sulików „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Zabawa Andrzejkowa Zabawa dla dorosłych Mikołajki Impreza dla dzieci Spotkania Mikołaja z dziećmi i mieszkańcami miejscowości Wspólne zabawy Rozdawanie prezentów Impreza dla dorosłych Grudzień Bal Sylwestrowy GOK Sulików Świetlice: Miedziana, Mikułowa, Stary Zawidów, Studniska Górne, Bierna GOK Sulików Świetlice: Miedziana, Mikułowa, Stary Zawidów, Studniska Górne, Bierna GOK Sulików Świetlice: Miedziana, Mikułowa, Stary Zawidów, Bierna Źródło: www.bip.sulikow.pl 1.5.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Za walory turystyczne specjalistyczne uznaje się cechy środowiska przyrodniczego, w oparciu o które moŜliwe jest uprawianie róŜnych form turystyki kwalifikowanej aktywnej a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków klimatycznych. W gminie Sulików do takich walorów naleŜy: − ŚcieŜka edukacyjno-rekreacyjna w Sulikowie − ŚcieŜki rowerowe na terenie gminy. Planowane jest utworzenie: − ŚcieŜki rowerowej do granicy z Czechami w Miedzianej − ŚcieŜki rowerowej do Łowina. 1.5.1.3. Stan środowiska naturalnego Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodnicza całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających sie do objęcia konserwatorską ochrona przyrody). Na podstawie wyników inwentaryzacji zaprojektowano sieć obiektów, które naleŜy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować róŜnorodność przyrody gminy oraz wkład gminy do róŜnorodności biologicznej regionu i kraju. Walory o randze lokalnej występujące w gminie to: − Obiekty w dolinie strumienia Czerwona Woda: fragmenty lasów zboczowych i łąk ze stanowiskami roślin lokalnie rzadkich. − Kompleks zbiorników wodnych na północ od Studnisk Dolnych. − Roślinność naskalna na zboczach kamieniołomu na północny-wschód od Sulikowa. Walory gminy Sulików na tle innych gmin regionu i pasa przygraniczneg. W porównaniu z innymi gminami, w gminie Sulików nie stwierdzono obszarów z wyraźnymi skupieniami wartości przyrodniczych. Brak obiektów o randze ponadregionalnej i regionalnej oraz występowanie przeciętnej liczby obiektów lokalnie cennych, stawiają gminę wśród przeciętnych pod względem przyrodniczym gmin pasa przygranicznego. Do specyficznych elementów przyrody gminy Sulików, odróŜniających ją od innych gmin pasa przygranicznego, naleŜą: Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 59 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Urozmaicony krajobraz kulturowy charakterystyczny dla obszaru Pogórza Izerskiego. − Charakterystyczny układ roślinności, szczególnie leśnej, w dolinach i na zboczach cieków wodnych, obecność lasów typu gradów zboczowych z wysokim udziałem klonu i lipy w drzewostanie. − Obecność wychodni skalnych z interesującą roślinnością ciepłolubną. Potencjalną roślinność niemal całego obszaru stanowią grądy podgórskie. GLEBY LeŜąca w obrębie Pogórza Izerskiego gm. Sulików jest gminą rolniczą przewaŜającą część powierzchni stanowią uŜytki rolne. PrzewaŜają tu gleby kompleksu pszennego dobrego (III i IV klasy bonitacyjnej). WODY Na trenie gminy Sulików w południowej części zlokalizowano 2/3 zalewu Witka – jest to zbiornik zaporowy, popiętrzony - zapora w Niedowie. 1.5.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.5.2.1. Baza noclegowa Baza noclegowa na ternie Gminy Sulików nie jest rozwinięta. NaleŜą do niej dwa obiekty: − Dom ŁuŜycki „Ostry NaroŜnik” − Gospodarstwo Agroturystyczna „Farma na rozdroŜu” w Mikułowej 1.5.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest bardzo istotnym elementem infrastruktury turystycznej, jednak podobnie jak w przypadku bazy noclegowej praktycznie nie istnieje. W gminie znajduje się tylko jeden obiekt gastronomiczny: Bar „u Jana”. 1.5.2.3. Baza paraturystyczna Turystyczna baza paraturystyczna obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. Stanowią one o atrakcyjności obszaru w szczególności dla amatorów turystyki aktywnej i sportu. W przypadku gminy oprócz występujących sieci szlaków pieszych i rowerowych istnieje Gminny Ośrodek Kultury w Sulikowie - Gminny Ośrodek Kultury w ramach swej stałej działalności prowadzi: zajęcia teatralne, kółko taneczne, radę kobiet, posiada pracownię komputerową. 60 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.5.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.5.2.4.1. Infrastruktura drogowa Z racji swojego usytuowania Gmina Sulików jest dogodnie połączona z pobliskimi przejściami granicznymi w Zawidowie do Czech ok. (8 km), oraz z Niemcami w Zgorzelcu (8 km), Jędrzychowicach (10 km.), w Radomierzycach (5 km) i Sieniawce (30 km). 1.5.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez Sulików przebiega linia kolejowa z przejścia granicznego w Zawidowie i z Bogatyni w kierunku Węglińca oraz Jeleniej Góry. W Sulikowie znajduje się stacja towarowa z rampą przeładunkową. 1.5.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna W gminie nie istnieje infrastruktura lotnicza ani wodna utworzona w celach przewozu towarowego oraz osobowego. Jednak bliskie połoŜenie z granicą państwa, umoŜliwia skorzystanie z najbliŜszych lotnisk znajdujących się Dreźnie (122 km – 1,5 h), Pradze (151 km - 2,2 h) czy we Wrocławiu (165 km – 2,2 h). 1.5.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.5.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego zastosować moŜna następujące wskaźniki: funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Ze względu na brak dostępnych danych w GUSie2 oraz brak informacji ze strony gminy, obliczenie tychŜe wskaźników jest niemoŜliwe. 1.5.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Turyści odwiedzający gminę najczęściej przybywają tutaj w miesiącach letnich w celu skorzystania z walorów przyrodniczych, które przyczyniają do wypoczynku. Niestety w gminie brak jest rozwiniętej infrastruktury turystycznej umoŜliwiającej dłuŜszy pobyt. 2 GUS nie prowadzi ewidencji turystów przybywających do gminy oraz nocujących ze względu na brak w gminie obiektu naleŜącego do grupy duŜych obiektów noclegowych. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 61 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.5.3.3. Modele przyjazdu do regionu Model przyjazdu do gminy jest rekreacyjno – wypoczynkowy. Turyści przyjeŜdŜają do gminy w celach wędrówkowych czy teŜ w celu uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych organizowanych przez Gminny Ośrodek Kultury. 1.5.3.4. Postrzeganie regionu Gmina Sulików jest gminą typowo rolniczą. Niewielka ilość zabytków i atrakcyjnych miejsc stawiają gminę w nienajlepszym świetle. Brak jest równieŜ wydarzeń kulturalnych o zasięgu większym niŜ lokalny. 1.5.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze stanowi struktura społeczno-ekonomiczna. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od wieku, podobnie organizowane w gminie nieliczne imprezy przyciągają na swoje tereny osoby w róŜnym przedziale wiekowym. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających Gminy, to w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. WNIOSKI: • Urozmaicona rzeźba terenu sprzyja wędrówkom pieszym, • Organizowane imprezy maja charakter lokalny, co nie wpływa na rozwój turystyczny • Niewielka liczba zabytków oraz atrakcyjnych miejsc stawiają gminę w cieniu sąsiadujących z nią gmin, • Baza noclegowa i gastronomiczna nie jest rozwinięta, • Połączenia z gminą zapewnia tylko komunikacja drogowa. 62 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.6. Gmina Wleń 1.6.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.6.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Geograficznie Wleń połoŜony jest między Górami Kaczawskimi a Pogórzem Kaczawskim w centralnej części Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, 18 km od Jeleniej Góry i Lwówka Śl. UwaŜany za jedno z najpiękniej połoŜonych miasteczek Dolnego Śląska. Od wschodu otoczony rzeką Bóbr, a od północnego zachodu zamknięty potęŜną górą bazaltową na szczycie której znajdują się ruiny średniowiecznego zamku z dobrze zachowaną basztą. Gmina Wleń połoŜona jest w południowej części województwa dolnośląskiego. Administracyjnie graniczy od południa i południowego – wschodu z gminą wiejską JeŜów Sudecki, od zachodu z gminą miejsko – wiejską Lubomierz, od północy z gminą miejsko – wiejską Lwówek Śląski oraz od wschodu z gminą wiejską Pielgrzymka i gminą miejsko – wiejską Świerzawa. Gmina Wleń połoŜona jest na terenie powiatu lwóweckiego, stanowi ona 12% jego powierzchni i jest jedną z najmniejszych gmin pod względem zajmowanego tu obszaru. Pod względem geograficznym obszar gminy naleŜy do Sudetów Zachodnich i mieści się w obrębie mezoregionów: Góry Kaczawskie, Pogórze Kaczawskie i Pogórze Izerskie. Rzeźba terenu jest mocno zróŜnicowana i charakteryzuje się znacznym rozczłonkowaniem wzgórz, przy gęstej sieci dolin rzecznych. W krajobrazie gminy wyraźnie wyróŜnia się przełomowa dolina Bobru, rozcinająca południkowo Pogórze. Posiada ona strome zbocza, często o charakterze krawędziowym w postaci skalnych progów. W skład miasta i gminy wchodzą miasto Wleń i 12 wsi sołeckich: Klecza, Radomice, Pilchowice, StrzyŜowiec, Nielestno, Modrzewie, Tarczyn, Bystrzyca, Bełczna, Przeździedza, Marczów, Łupki. Miasto i gmina Wleń prawie w całości połoŜone są na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Z ogólnej powierzchni gminy 8600 ha w granicach Parku znajduje się 6049 ha, co stanowi 70,3% jej powierzchni. 1.6.1.2. Walory turystyczne 1.6.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Na walory wypoczynkowe składają się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych. Czyste tereny, nieskaŜona przyroda i spokój oraz piękne widoki zdecydowanie sprzyjają wypoczynkowi w gminie. 1.6.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Miasto, aŜ do XVIII w. znane było na Śląsku z targów gołębiami, które odbywały się w kaŜdą Środę Popielcową. W rocznicę 700 lecia miasta (1914 r.) wystawiono przed ratuszem posąg dziewczyny karmiącej gołębie. Obecnie Wleń jest niewielkim ośrodkiem miejskim o charakterze turystycznoletniskowym i uzdrowiskowym. Do ciekawych miejsc w gminie naleŜą: Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 63 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” ZESPÓŁ PAŁACOWO-PARKOWY - Pałac wybudowany przez Adama Koulhasa w latach 1653-1662. Przebudowany w stylu barokowym w XVIII w. przez Grunfelda. Jest to niewielki budynek o trzech kondygnacjach, kryty mansardowym dachem. Wewnątrz freski z XVII w. Reprezentacyjna kamienna klatka schodowa. Nad wejściem do pałacu herby rodowe właścicieli. W skład zespołu ponadto wchodzi: pawilon reprezentacyjny zwany "Salą Rycerską", zabytkowy gołębnik, budynki gospodarcze, ozdobny ogród z renesansowymi rzeźbami. RUINY ZAMKU - Budowę zamku przypisuje się Bolesławowi Krzywoustemu (11021138). Potwierdza to bulla PapieŜa Hadriana IV z 1155 r. Bolesław Wysoki umacnia zamek konstrukcjami murowanymi. Henryk Brodaty zbudował wnętrze zamku, wznosząc kaplicę p.w. NMP, budynek mieszkalny oraz więŜę sześciokątną i cylindryczną ostatecznej obrony. W czasie wojny trzydziestoletniej w 1646 r. zamek został wysadzony na rozkaz generała Montecuculi i do dziś pozostaje w ruinie. W latach 1989-94 prowadzono na zamku badania archeologiczne (Katedra Archeologii Uniwersytetu we Wrocławiu). ZałoŜeniem tych badań było dalsze poznanie rozwoju przestrzennego zamku oraz identyfikacji wzmiankowanej w źródłach pisanych historii Kasztelanii Wleńskiej. Dobrze zachowana baszta udostępniona jest dla turystów, z której przy pięknej pogodzie moŜemy podziwiać pasmo Karkonoszy a takŜe panoramę Gór Kaczawskich i Pogórza Izerskiego. KOŚCIÓŁ PW. ŚW. JADWIGI - Wzniesiony w XIII w. na polecenie księŜnej Jadwigi. Pierwsza udokumentowana wzmianka o kościele połoŜonym poza murami zamku z 1349 r. Przebudowany w XVI w. W czasie wojny trzydziestoletniej doszczętnie zniszczony. Odbudowany w 1662 r. przez Adama von Koulhasa. W czasie odbudowy wykorzystano fragmenty ze starszej budowli. Pozostała zakrystia i fragmenty renesansowej polichromii. Nad wejściem do kościoła fundator wmurował kartusz herbowy i tablicę fundacyjną. Wewnątrz rzeźbiony ołtarz główny z początku XVII w. W krypcie obok ołtarza znajdują się dwa sarkofagi rodziny Grunfeldów, oparte na orłach ciosanych w piaskowcu. W murze cmentarnym obok kościoła znajduje się średniowieczna kapliczka pokutna z piaskowca. Od 1971 r. jest kościołem filialnym Parafii Rzym.-Kat. we Wleniu. WLEŃSKI GRÓDEK - Największą atrakcją zabytkową Wlenia jest zamek i cały zespół architektoniczny przy nim, zwany Wleńskim Gródkiem. Obejmuje on ruiny średniowiecznej warowni, zespół pałacowoparkowy, kościół p.w. Św. Jadwigi oraz rezerwat przyrody "Góra Zamkowa". SANATORIUM - ZałoŜone w 1893 roku, w następnych latach rozbudowane przez Zgromadzenie Sióstr ElŜbietanek. Był to zakład leczniczy o charakterze belneologicznym, w którym stosowano metody lecznicze opracowane przez Sebastiana Kneippa. Ordynującym lekarzem w sanatorium był dr KarI Scholz. Obecnie sanatorium jest Ośrodkiem Rehabilitacyjnym i Opiekuńczym. W parku sanatoryjnym znajduje się kapliczka z tufu wulkanicznego, podarowanego Siostrom ElŜbietankom przez Jana Henryka Hochberga z KsiąŜa. Obok sanatorium rośnie tzw. Dąb Pokoju, posadzony po wojnie trzydziestoletniej. PAŁAC WE WLENIU - Jest do dwuryzalitowa budowla w stylu baroku francuskiego prawdopodobnie z XVI w. Wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Od 64 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” strony dziedzińca znajduje się dwuprzęsłowy podcień wsparty na kolumnach, nad którym umieszczono osiem herbów rodów śląskich. KRZYś POKUTNY - W naroŜniku ul. Dworcowej w ogrodzie naleŜącym do plebani, tkwi okazały krzyŜ typu maltańskiego wykuty w piaskowcu. Jest to krzyŜ o podwójnie wykutym wizerunku narzędzi zbrodni (miecz i topór). Pokuta za dokonane bratobójstwo w 1362 r. Jedyny tego typu w Polsce. KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. MIKOŁAJA - Pierwsza budowla powstała z fundacji biskupa Wawrzyńca w latach 1215-1217. Przebudowany w latach 1863-64 w stylu neogotyckim na miejscu budowli średniowiecznej, z której zachowała się czworoboczna wieŜa z ok. 1500 roku. We wnętrzu renesansowa chrzcielnica z XVI w. Polichromia wykonana przez wlenianina Maxa Schulza w 1899 roku. W murze cmentarnym płyty nagrobne z XVII wieku. RYNEK - Dookoła rynku wznoszą się domy z XIX wieku ustawionych kalenicowo do rynku, tworząc przyjemny nastrój, pełen lirycznego ciepła i spokoju. Do ciekawszych pod względem architektonicznym zaliczyć moŜna budynki z pierzei wschodniej i północnej rynku. U zbiegu ulic Kościelnej i Pocztowej zachował się stary budynek sprzed 1813 roku. RATUSZ - Wzniesiony w pierwszej połowie XIV w. W obecnej postaci zbudowany został w latach 1823-24, po wielkim poŜarze miasta w 1813 r. Jest to budynek jednopiętrowy, pokryty dwuspadowym mansardowym dachem, ze smukłą wieŜą, zwieńczoną kopulastym hełmem i wejściem w trójosiowym ryzalicie. Nad wejściem do budynku umieszczono łacińską sentencję: "Post nubila Phocbus - Excinere Phoenix 1813-1824" (Po deszczu słońce, z popiołów odradza się Feniks).Gmina przyciąga na swoje tereny turystów nie tylko dzięki swoim walorom przyrodniczym oraz kulturowym. W ciągu roku organizowanych jest wiele wydarzeń kulturalnych. PoniŜsza tabela prezentuje plan imprez kulturalno – rekreacyjnych na rok 2008. Tabela 9. Plan imprez gminy Wleń na rok 2008 Lp. NAZWA IMPREZY TERMIN MIEJSCE 1. I Gminny Przegląd Kolęd i Pastorałek "Aniołowie w Betlejemie Bogu chwałę wyśpiewali" 11 stycznia OKSiT Wleń 2. 3. 4 Biesiada Sołtysów IV Targi Gołębi Pocztowych Droga KrzyŜowa ulicami miasta 26 stycznia 10 lutego 14 marca OKSiT Wleń OKSiT Wleń Ulice Miasta Wleń 5. Jarmark Wielkanocny ( niedziela palmowa ) 16 marca Rynek Miasta Wleń 6. Wleńscy Pielgrzymi- Wielkiemu Pielgrzymowi wystawa zdjęć Medjugorie 07 31 marca OKSiT Wleń 7. Koncert III rocznicę śmierci Jana Pawła II 2 kwietnia Kościół Parafialny we Wleniu 8. Gminny Przegląd Recytatorski Michałki - plener malarski ( pamięci Michała Fludra ) 20 kwietnia OKSiT Wleń 5-9 maja OKSiT Wleń 10. XVII Memoriał Uliczny im. Michała Fludra 11 maja Rynek i ulice miasta Wleń 11. Wleńlandia - Miasto Dzieci 2-3 czerwca Rynek i ulice miasta Wleń 9. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 65 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 12. II Gminny festiwal Piosenki Dziecięcej " Zakręcona Nutka" 3 czerwca OKSiT Wlen 13. 14. 15. Dni Miasta i Gminy Wleń Ognie św. Wawrzyńca DoŜynki Gminne 25-27 lipca sierpień wrzesień 16. III Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego wrzesień Rynek i ulice miasta Wleń Wleń Gmina Wleń Miasto i gmina Wleń Pałac Lenno VI Festiwal Tańca Towarzyskiego Wleń Open 2008 18. II Jarmark Adwentowy Źródło: www.wlen.pl 17. 1.6.1.2.3. październik Hala sportowa 20 grudnia Rynek Miasta Walory specjalistyczne regionu Warto zauwaŜyć bardzo ciekawe moŜliwości rozwoju oferty turystycznej okolic Wlenia. Nie są one obecnie wykorzystane w pełni, poniewaŜ nowoczesna turystyka wymaga powaŜnych nakładów finansowych i wspomagania ze strony władz. Gmina leŜy w dość atrakcyjnym terenie woda – las, co automatycznie umoŜliwia tworzenie warunków i infrastruktury dla róŜnorodnych form czynnego wypoczynku. Z punktu widzenia interesu gminy inwestycje w infrastrukturę turystyczną mają za zadanie przyciągnięcie bogatszej klienteli na teren Wlenia w jak najszerszym zakresie w ciągu całego roku. Jest to moŜliwe wyłącznie przez stworzenie szczególnych atrakcji oraz nowoczesnych, aktywnych form wypoczynku – przede wszystkim w przyległych do miasta sołectwach. Spływy wodne Tereny gminy połoŜone są prawie w całości w zlewni róŜnicowej Bobru z dopływami. Do najbardziej malowniczych odcinków rzeki Bóbr naleŜą: − przełom Borowego Jaru, gdzie na długości około 4 km rzeka wcięła się na głębokość 80-100 m w bardzo odporne granitognejsy i granity, tworząc skalisty, zalesiony dzisiaj wąwóz zamknięty sztuczną tamą i Jeziorem Modrym; − przełom w okolicach Wrzeszczyna (z kolejną zaporą i Jeziorem Wrzeszczyńskim), którego niepowtarzalny charakter podziwiać moŜna ze skalnego wzniesienia "Stanek", przy ujściu Kamienicy do Bobru; − przełom między Wleniem a Marczowem, gdzie Bóbr wśród licznych wzgórz opływa zakolem miasto. Rzeka stanowi naturalną atrakcję turystyczną. Wskazane jest utworzenie stanicy wodnej oraz małej Ŝeglugi turystycznej w okolicy Wlenia. Turystyka kajakowa - spływ z Nielestna do Marczowa trwa ok. 3 godziny, - spływy: do Lwówka Śląskiego (7 godzin) oraz do śagania (4 dni). Z kajaków korzystają osoby w kaŜdym wieku. Bóbr jest rzeką w miarę łatwą i bezpieczną. MoŜna równieŜ wypoŜyczyć sobie kajak i popływać po Zalewie Pilchowickim. Szlaki turystyczne Przez miasteczko przebiegają szlaki turystyczne: − śółty Szlak - Szlak Wygasłych Wulkanów [Wleń - Tarczyn - Babiniec ( 486m npm.) - Rogatka ( 490m npm.) - Okole (721m npm.) - Lubiechowa – Świerzawa] [Wleń - Wleński Gródek - Łupki - Marczów - Lwóweckie Skały - Lwówek Śl]. 66 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Zielony Szlak - Szlak Zamków Piastowskich [Wleń - Ostrzyca (501m npm.) - Rochów - Chojniec - Czaple - Nowa Wieś Grodziska - Zamek Grodziec] [Wleński Gródek - Wietrznik (482m npm.) - Radomice - Maciejowiec - Dziki Wąwóz - jezioro Pilchowickie - Siedlęcin - Perła Zachodu - Wzgórze Krzywoustego - Jelenia Góra] − ŚcieŜka św. Jadwigi Śląskiej - Trasa ma ok. 2 km i jest moŜliwa do pokonania pieszo. Prowadzi od szkoły do kościoła na górze zamkowej, dalej wiedzie górą, obok cmentarza komunalnego i kończy się pod pomnikiem przyrodydębem "Pokoju". Na trasie postawiono 6 kamieni z tablicami, na których widnieją ryciny oraz napisy. Bogata przeszłość historyczna oraz walory przyrodnicze sprawiły, Ŝe obszar gminy jest doskonałym miejscem do uprawiania turystyki zmotoryzowanej, rowerowej, pieszej oraz sportów wodnych. Stadniny koni Ośrodek Turystyki Jeździeckiej OTJ Radomice zaprasza wszystkich pragnących wypocząć w ciszy i spokoju w kontakcie z naturą. Ośrodek połoŜony jest na Pogórzu Izerskim w gminie Wleń na obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Ośrodek prowadzi od kilku lat hodowlę koni rasy huculskiej. Głównym kierunkiem aktywności turystycznej jest organizacja wycieczek i rajdów konnych po górach Izerskich, Kaczwskich i Rudawach Janowickich (Sudety Zachodnie). 1.6.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT W regionalizacji klimatycznej Dolnego Śląska obszar gminy Wleń leŜy na pograniczu regionu przedgórskiego i jeleniogórskiego. Stosunki klimatyczne komplikuje silne urzeźbienie terenu. Średnia roczna temperatura powietrza we Wleniu wynosi 7,0oC, a ciepłej pory roku (kwiecień-wrzesień) ok. 13oC. Lato termiczne trwa tutaj 8-10 tygodni (średnia temperatura lipca wynosi 17,8oC). Klimatyczna zima trwa z kolei przeciętnie 14-16 tygodni, przy czym średnia temperatura stycznia, będącego najchłodniejszym miesiącem roku, wynosi -2,3oC. Długość okresu wegetacyjnego wynosi 210-215 dni a więc na tle całych Sudetów trwa on stosunkowo długo. Roczna suma opadów we Wleniu wynosi ok. 700 mm. NajwyŜsze sumy opadów notuje się w lipcu (96 mm), natomiast najniŜsze w lutym (35 mm), co jest typowe dla klimatu niemal całej Polski. Okres potencjalnych opadów śnieŜnych trwa ok. 170 dni i jest jak na warunki sudeckie stosunkowo krótki. FAUNA Na obszarze gminy występują liczne gatunki kręgowców, w tym gatunki objęte ochroną prawną. Na terenie gminy stwierdzono łącznie obecność 33 gatunków ssaków, w tym 10 chronionych i 11 łownych. Najliczniejszą grupę stanowią gryzonie (77%), które występują na terenie całej gminy. Dominującymi gatunkami są: nornica ruda, mysz leśna i nornik. Udział pozostałych gryzoni jest niewielki. Na terenie gminy występuje dziesięć rzadkich gatunków chronionych: wszystkie ryjkowate, jeŜ, popielica, wiewiórka, gronostaj, łasica i wydra. Na terenie gminy występuje teŜ nornik północny oraz darniówka zwyczajna. Wśród nietoperzy dominują gatunki synantropijne takie jak: nocek duŜy, mroczek późny, gacek brunatny, karlik malutki, zamieszkujące głównie w budynkach i inne preferujące dziuple drzew: nocek rudy, borowiec wielki, mopek. Łącznie na terenie Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 67 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” gminy stwierdzono występowanie 9 gatunków nietoperzy. Kilka większych kolonii gacka brunatnego stwierdzono w Marczowie, Radomicach i Nielestnie. Na szczególną uwagę zasługuje bardzo duŜa kolonia rozrodcza nocka duŜego w kościele we Wleniu licząca ok. 500 samic. FLORA Na terenie gminy Wleń ochroną prawną objęte są następujące obszary i obiekty: Park Krajobrazowy Doliny Bobru utworzony na mocy Uchwały Nr VIII/47/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w dn. 16.11.1989 r. Powierzchnia Parku w granicach określonych Rozporządzeniem Nr 56/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 31 grudnia 1992 r. wynosiła 13.270 ha. W wyniku aktualnych prac rozliczeniowych przeprowadzonych w ramach Planu Ochrony PKDB ustalono powierzchnię Parku na 12.295 ha. Miasto i gmina Wleń w granicach Parku zajmuje powierzchnię 6049 ha, co stanowi 49,2% jego powierzchni. W obszar Parku wchodzą w całości następujące miejscowości (obręby): miasto Wleń oraz wsie Marczów, Nielestno, Pilchowice i Radomice. Rezerwat przyrody „Zamkowa Góra” utworzony w 1994 roku na powierzchni 21 ha. Celem jego ochrony jest zachowanie szeregu cennych gatunków roślin chronionych oraz cennych obiektów kultury materialnej. Teren ten wyróŜnia się bardzo dobrze zachowanym wielogatunkowym Ŝyznym lasem liściastym – grąd zboczowy typu Aceri-Carpinetum wraz z szeregiem rzadkich roślin w runie leśnym. Ponadto na szczycie wzgórza występują lawy pukliste stanowiące interesujący obiekt geologiczny. Pomnik przyrody nieoŜywionej: odsłonięcie geologiczne w Łupkach – dawny kamieniołom bazaltu, w którym tkwią porwaki porfirowe. Pomniki przyrody oŜywionej: − Cis pospolity w Bystrzycy, − Leszczyna pospolita w Kleczy. Obok istniejących obszarów i obiektów objętych ochroną prawną postuluje się: 1. Objąć ochroną w formie rezerwatów przyrody następujące zespoły florystyczne: „Dziki Wąwóz”, Kamieniołom wapieni koło Radomic. 2. Objąć ochroną w formie uŜytków ekologicznych następujące obiekty florystyczne i faunistyczne: − Kompleks leśny na północ od Marczowa; − Dolina Bobru od ujścia potoku Jamna do Marczowa; − Góra Folwarczna; − Góra Dudek; − Łąka w Łupkach; − Góra Gniazdo i lasy między Wleniem a Kleczą; − Murawa koło StrzyŜowca; − Dolina Chrośnickiego Potoku między Czernicą a Nielestnem; − Łąki koło Modrzewi; − Parzydło leśne koło Modrzewi; − Stawy w Modrzewiu; − Łąki na górze Tarczynka; − Lasy na Sołtysiej Czubie; − Kserotermiczne zakrzaczenia na stokach Wzgórza Galica; − Zespół stawów i kompleks leśny na zachód od Przeździedzy. 3. Objąć ochroną w formie zespołów przyrodniczo – krajobrazowych - Północny brzeg jeziora Pilchowickiego. 68 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4. Objąć ochroną w formie stanowisk dokumentacyjnych następujące obiekty geologiczne: − Masyw Góry Gniazdo na SW od Wlenia; − Odsłonięcie „Diabelska ściana” Pilchowice – Nielestno; − Odsłonięcie na północnym brzegu jeziora Pilchowickiego; − Odsłonięcie na zachód poniŜej zapory Pilchowickiej na pograniczu gm. Wleń i gm. Lubomierz; − Kamieniołom dolomitu na południe od drogi polnej z Golejowa do Łupek na pograniczu gm. Lubomierz i gm. Wleń; − Kamieniołom wapieni w Radomicach. 5. Objąć ochroną w formie pomników przyrody następujące obiekty geologiczne: − Odsłonięcie „Marczowska Skała”; − Skałka „Zimna Skała” w Modrzewiu. Celem ochrony cennych terenów i obiektów geologicznych oraz geomorfologicznych jest zachowanie ich w istniejącej postaci, uformowanej przez naturę. Pozwoli to zachować wysoką atrakcyjność turystyczną gminy. Zbiorowiska leśne zajmują 35% powierzchni gminy. Większe, zwarte obszary zbiorowisk leśnych znajdują się głównie w południowej i wschodniej części gminy. Stosunkowo duŜe powierzchnie zajmują lasy liściaste i mieszane; monokultury świerkowe rozpowszechnione są głównie w południowej części, zaś kultury sosny w najbardziej na zachód wysuniętych fragmentach gminy, w okolicach Łupek i Marczowa. Spośród zbiorowisk leśnych najbardziej rozpowszechnionym zespołem są grądy. W zaleŜności od usytuowania i Ŝyzności podłoŜa wykazują one dość duŜe zróŜnicowanie. Drzewostan budują głównie: lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, grab, wiąz górski, lipa szerokolistna, jawor. Stosunkowo duŜy jest udział grabów. W okolicach Wlenia występuje największe zagęszczenie stanowisk w Sudetach Zachodnich. Warstwa krzewów jest róŜnie wykształcona, przewaŜnie dominuje leszczyna. Bardzo bogate i zwykle bujne jest runo, które budują najczęściej: konwalia majowa, marzanka wonna, gajowiec Ŝółty, zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny i wiele innych. Na stokach w miejscach Ŝyznych i nasłonecznionych spotkać moŜna w okolicach Wlenia grądy zboczowe, które odznaczają się występowaniem w drzewostanie lipy szerokolistnej i klonu, wiązu górskiego z obecnością w runie bardziej ciepłolubnych roślin. Tego typu grądy spotkać moŜna w rezerwacie przyrody „Góra Zamkowa”. Stosunkowo niewielkie powierzchnie zajmują na obszarze gminy buczyny. Fragmenty kwaśnej buczyny górskiej, oznaczają się skąpą, acidofilną roślinnością w runie. Na niewielkich obszarach kwaśna buczyna górska występuje koło Modrzewii oraz w rezerwacie „Góra Zamkowa”. Bardziej rozpowszechnione na terenie gminy, choć zajmujące równieŜ niewielkie powierzchnie, są fragmenty Ŝyznej buczyny górskiej występujące na siedliskach Ŝyźniejszych. Runo jest zwykle bujne i wielogatunkowe. U podnóŜa północnych stoków góry Dudek koło Wlenia stwierdzono płaty jaworzyny górskiej, zajmującej siedliska bardziej wilgotne od Ŝyznych buczyn. W drzewostanie dominuje jawor z domieszką jesionu. Na stromych stokach pagórków oraz na eksponowanych zboczach na Bobrem w wielu miejscach rozwinęły się fragmenty kwaśnych dąbrów. Drzewostan budują głównie dęby: szypułkowy i bezszypułkowy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 69 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Przy potokach oraz w dolinie Bobru rozwinęły się fragmenty lasów łęgowych. W drzewostanie dominuje jesion, jawor oraz miejscami, w miejscach silnie zabagnionych – olsze. Zbiorowiska łęgowe, często zuboŜałe, zajmujące niewielkie powierzchnie, spotkać moŜna najczęściej przy potokach wpadających do Bobru na obszarze całej gminy. Drzewostany iglaste reprezentowane są głównie przez kultury świerkowe rozpowszechnione przede wszystkim w południowej części gminy. Sztucznie wprowadzone drzewostany sosnowe lub mieszane z duŜym udziałem sosny rozpowszechnione są w północno – zachodniej części gminy. Interesujące fragmenty drzewostanów sosnowych, reprezentujące sosnowy bór świeŜy występują na górze Gniazdo na południe od Wlenia. Drzewostan jest mało zwarty, a sosny mają skarlały pokrój. Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe zajmują na terenie gminy dość znaczny obszar gruntów uŜytkowanych rolniczo. UŜytki rolne stanowią 58% powierzchni miasta i gminy, z czego połowę zajmują łąki i pastwiska. W przewaŜającej części są to pastwiska albo intensywnie uŜytkowane albo opuszczone, zarastające krzewami róŜy, głogów i tarniny. Fragmenty łąk o większym zróŜnicowaniu florystycznym zachowały się jedynie w dolinach rzek i potoków oraz miejscami na stromych skarpach i zboczach okresowo koszonych bądź wypasanych. Roślinność wodna i szuwarowa na terenie gminy rozwinęła się głównie na Bobrze i w jego sąsiedztwie oraz na nielicznych, rozproszonych zbiornikach wodnych, głównie niewielkich stawów. GLEBY Zgodnie z systematyką gleb Polski na terenie gminy wyróŜnić moŜna następujące jednostki typologiczne: − gleby litogeniczne - zalicza się tutaj gleby mineralne inicjalne i słabo wykształcone; − gleby autogeniczne - są to gleby powstałe pod wpływem kilku czynników, bez wyraźnej przewagi jednego z nich, charakterystyczne dla danej strefy klimatyczno – glebowej; gleby brunatnoziemne wytworzone są z glin lekkich i średnich pylastych o róŜnej genezie i róŜnej ilości szkieletu; − gleby semihydrogeniczne - związane są z warunkami nadmiernego uwilgotnienia spowodowanego przewaŜnie wysiękiem wód gruntowych; głównymi procesami glebotwórczymi jest tu proces glejowy oraz proces bagienny, polegający na spowolnieniu rozkładu materii organicznej; gleby te występują na terenie gminy w postaci niewielkich płatów i zazwyczaj w kompleksach z innymi glebami; − gleby napływowe - powstawanie ich związane jest z erozyjno – sedymentacyjną działalnością wód rzecznych oraz wód spływających po stoku, a takŜe z innymi procesami stokowymi (spełzywanie, osuwanie, lód włóknisty). Mady rzeczne powstają w wyniku osadzania się namułów niesionych przez wody w czasie wezbrań. Typowe mady występują w dolinie Bobru i jego większych dopływów. WODY Tereny gminy połoŜone są prawie w całości w zlewni róŜnicowej Bobru z dopływami. Tylko wschodnie obrzeŜa gminy w rejonie wsi Bełczyna odwadniane są przez dopływy innego systemu rzecznego II rzędu – dorzecza Kaczawy. Osią hydrograficzną gminy jest Bóbr, jedna z największych rzek sudeckich, płynąca przez gminę niemal dokładnie z południa na północ. Dopływami Bobru na tym odcinku są jedynie potoki odwadniające stosunkowo niewielkie zlewnie. 70 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” PrawobrzeŜnymi dopływami są StrzyŜówka, Chrośnicki Potok i Klinkówka. LewobrzeŜnymi dopływami są: Potok Pilchowicki i Jamma. Bóbr przez teren gminy przepływa głęboką doliną o płaskim dnie, w obrębie którego koryto rzeki wytworzyło liczne meandry. Ten naturalny meandrujący charakter częściowo zachował się. Podobnie zachowane są liczne odcinki o naturalnym meandrującym charakterze na mniejszych potokach stanowiących dopływy Bobru. Największą antropogeniczną zmianą w fizjonomi doliny było wybudowanie w latach 1908-1911 zapory wodnej powyŜej Pilichowic, która przegradza rzekę Bóbr na jej 196,7 km od ujścia. Tama o wysokości 62 m spiętrza wody Bobru tworząc jedno z największych sztucznych jezior w Sudetach. Jego powierzchnia wynosi 240 ha a pojemność 50 mln m3. PoniŜej Pilichowic zbudowano kilka stopni wodnych spiętrzających wodę na wysokość kilku metrów dla potrzeb małych elektrowni i młynów. W Nielestnie wodę do elektrowni doprowadza sztucznie przekopany kanał o długości ok. 1 km ścinający rozległe zakole rzeki. Budowa zapory na rzece Bóbr nie jest najlepszą metodą ochrony przeciwopowodziowej - nie daje pewności bezpieczeństwa a doprowadziła do biologicznego zuboŜenia i przekształcenia przyrody doliny rzecznej Bobru. 1.6.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.6.2.1. Baza noclegowa Baza noclegowa na terenie gminy Wleń i okolic nie jest szczególnie rozwinięta. Działania przewidziane strategią gminy będą zmierzać w kierunku jej rozbudowy. DuŜy nacisk naleŜy połoŜyć na rozwój gospodarstw agroturystycznych we wszystkich miejscowościach leŜących na terenie gminy, w tym w pierwszej kolejności w Kleczy, Radomicach, Pilchowicach, Marczowie, Tarczynie, Modrzewiu i StrzyŜowcu. Ukształtowanie terenu, warunki przyrodnicze, obiekty dziedzictwa kulturowego są wyraźnymi przesłankami dla wspomagania lokalnych inicjatyw sołectw w zakresie agroturystyki. Dotyczy to zwłaszcza wsi połoŜonych w pobliŜu przełomów rzeki Bóbr. Tabela 10. Baza noclegowa w gminie Wleń Pensjonat "Pałac KsiąŜęcy" 59-610 Wleń ul. Winiogórska 11 Schronisko Szkolno-MłodzieŜowe 59-610 Wleń ul. Stachowicza 5 Schronisko MłodzieŜowe 59-610 Wleń, Łupki 22 Gospodarstwo Agroturystyczne " W Doline Sów" 59-610 Wleń, Modrzewie 1A Agroturystyka " U Czarta" 59-610 Wleń, Modrzewie 7 Gospodarstwo Agroturystyczne 59-610 Wleń, Modrzewie 8 Agroturystyka "Pod Brzózkami" 59-610 Wleń, StrzyŜowiec 45 Gospodarstwo Agroturystyczne " Na Wzgórzu" 59-610 Wleń, Marczów 25 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 71 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Gospodarstwo Agroturystyczne "Jaskółka" Gospodarstwo Agroturystyczne Pole Namiotowe 59-610 Wleń, Marczów 56 59-610 Wleń, Radomice36 59-610 Wleń Źródło: opracowanie własne 1.6.2.2. Baza gastronomiczna Pozytywnymi cechami przemian w zakresie gastronomii w gminie Wleń jest pojawienie się sieci róŜnych zakładów gastronomicznych świadczących szeroki wachlarz usług. Są to kawiarenki, drink-bary, pijalnie piwa, itp. Rozmieszczenie usług w gminie nie jest równomierne, gdyŜ widoczna jest wyraźnie ich koncentracja w mieście. NaleŜy jednak sądzić, Ŝe w miarę oŜywiania sytuacji gospodarczej, a takŜe zwiększenia dochodów ludności, zapotrzebowanie asortymentowe na usługi będzie się rozszerzało. Poza tym usługi (zwłaszcza w kontekście rozwoju funkcji turystycznej) powinny być takŜe jedną z dziedzin gospodarki lokalnej, których rozwój będzie preferowany. Do obiektów gastronomicznych w gminie naleŜą m.in: - Pub ”Casino”, 59-610 Wleń, ul. pl. Bohaterów Nysy - Pub „Biały Domek”, 59-610 Wleń ul. Jana Pawła II 1.6.2.3. Baza paraturystyczna Infrastruktura paraturystyczna to instytucje i urządzenia które nie są rozstrzygająco limitowane przez ruch turystyczny i których egzystencja nie opiera się przede wszystkim na popycie turystycznym. Do obiektów, których znaczenie społeczne stale wzrasta, zaliczane są boiska i stadiony sportowe. Kultura fizyczna w gminie dysponuje obiektami nie tylko we Wleniu, lecz takŜe w większych miejscowościach wiejskich gminy (w Pilchowicach, StrzyŜowcu i w Bystrzycy). SłuŜą one zarówno sportowi wyczynowemu jak i szeroko rozumianej rekreacji. Wśród obiektów o sportowo-rekreacyjnym charakterze wyróŜnia się kort tenisowy oraz pełnowymiarowa hala sportowa przy szkole podstawowej we Wleniu. Jest ona miejscem nie tylko dla spotkań sportowych, lecz równieŜ dla wielu róŜnych imprez kulturalnych. W Gminnym Ośrodku Kultury działają koła zainteresowań: muzyczne, modelarskie, plastyczne, a takŜe sekcje tenisa stołowego i szachowa. W gminie istnieje równieŜ kawiarenka internetowa oraz biblioteka. 1.6.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.6.2.4.1. Infrastruktura drogowa Podstawowy układ komunikacji gminy stanowią drogi powiatowe: − Nr 1027 Jelenia Góra – Pławna kategorii „G ½”, z jezdnią szerokości 6,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 1,0 – 1,5 m, stanowiąca główną oś komunikacyjną gminy, − Nr 12507 Lwówek – Bełczyna – Rząśnk, kategorii „Z ½”, z jezdnią szerokości 5,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5 – 1,0 m, − Nr 12508 Bełczyna – Wleń, kategorii „Z ½”, z jezdnią szerokości ok. 5,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5 – 1,25 m, − Nr 12546 Pilchowice – Radomice – Łupki, kategorii „Z ½”, z jezdnią szerokości zmiennej 3,5 – 5,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5 – 1,0 m, 72 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Nr 12509 Pilchowice – Pasiecznik, kategorii „L”, z jezdnią szerokości 4,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości po ok. 1,0 m, − Nr 12533 Wleń – Klecza, kategorii „L”, z jezdnią szerokości ok. 3,5 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 1,0 – 1,5 m − Nr 12535 Nielestno – Czernica, kategorii „L”, z jezdnią szerokości ok. 4,5 m, z nieutwardzonymi poboczami o szerokości ok. 1,0 m, − Nr 12550 Pławna Dolna – Marczów – Przeździedza, kategorii „L”, z jezdnią szerokości ok. 3,5 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości ok. 1,25 m, − Nr 12551 Wleń – Modrzewie, kategorii „L”, z jezdnią o szerokości 3,5 – 4,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,75 – 1,25 m, − Nr 12554 Modrzewie – Tarczyn, kategorii „L”, z jezdnią szerokości 3,5 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości ok. 1,0 m, − Nr 12564 Górczyca – Przeździedza – Wleń, kategorii „L”, z jezdnią szerokości zmiennej 2,5 – 4,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5 – 1,0 m, droga w części posiada nawierzchnię gruntową. PowyŜsze drogi łączą poszczególne miejscowości z ośrodkiem gminnym oraz układem dróg wojewódzkich i krajowych. Układ ten uzupełnia sieć dróg gminnych o bardzo zróŜnicowanych parametrach technicznych. Drogi te doprowadzają ruch kołowy do zespołów osiedleńczych lub nawet pojedynczych gospodarstw. 1.6.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez teren gminy przebiega: − linia kolejowa nr 283 drugorzędowa, niezelektryfikowana relacji Jelenia Góra Główna – śagań, przez Siedlęcin, Wleń, Lwówek Śląski, Zebrzydową i Świętoszów; − linia kolejowa w granicach gminy Wleń znajduje się w km od 9,630 do km 24, 870 (linia ta przewidziana jest docelowo do likwidacji). − 1.6.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna Połączenie z lotniskami kraju i Europy zapewnia Gminie Wleń Międzynarodowy Port Lotniczy we Wrocławiu. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w Katowicach, w Pradze (Czechy) oraz w Dreźnie, Berlinie (Niemcy). W gminie Wleń na Jeziorze Pilchowickim zbudowana jest zapora wodna - druga co do wysokości (po Solinie) i druga co do czasu powstania zapora w Polsce. Zbudowana wg projektu profesora O. Intze oraz dr I.C. Bachmanna. Ponadto jest to najwyŜsza w naszym kraju zapora kamienna oraz łukowa. Powstała na rzece Bóbr w latach 1904-1912 w celu ochrony przed powodziami. 1.6.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 73 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.6.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy Wleń z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 1,1 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 31,8 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 89,1 - wykorzystania pojemności noclegowej – 78,2 - gęstości ruchu – 17,2 - gęstość bazy noclegowej - 0,6 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 27,9 1.6.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Podobnie jak na innych obszarach omawianych gmin, gmina Wleń charakteryzuje się największym napływem turystów w okresie wiosenno - letnim. 1.6.3.3. Modele przyjazdu do regionu Gmina swoimi walorami przyrodniczymi zachęca do przyjazdu dlatego teŜ przyjazd do gminy jest związany przede wszystkim z korzystaniem z walorów specjalistycznych na tym obszarze (szlaki turystyczne, rowerowe, jazda konna, spływy) dlatego teŜ model przyjazdu jest typowo rekreacyjno - wypoczynkowy. Z reguły odnotowuje się przyjazdy zorganizowane najczęściej rodzinne oraz w gronie znajomych. 1.6.3.4. Postrzeganie regionu Z racji występowania walorów przyrodniczych i specjalistycznych umoŜliwiających uprawianie turystyki kwalifikowanej, Gmina Wleń jest postrzegana jako atrakcyjny teren słuŜący nie tylko wypoczynkowi ale czynnej rekreacji. Wleń uwaŜany jest za jedno z najpiękniej połoŜonych miasteczek na Dolnym Śląsku. Od wschodu i północnego zachodu opasany rzeką, zaś od zachodu zamknięty potęŜną górą bazaltową dźwigającą ruiny piastowskiego zamku z dobrze zachowaną basztą, z której roztacza się rozległy widok na Sudety Zachodnie. 74 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.6.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze stanowi struktura społeczno-ekonomiczna. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. W zaleŜności od wieku osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki. Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii i architektury miasta. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od wieku. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających gminę, to w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. Poziom wykształcenia równieŜ ma wpływ na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy formę spędzania czasu. Na organizowane w gminie imprezy przybywają turyści o róŜnym stopniu wykształcenia. Taka sama tendencja występuje wśród turystów uprawiających turystykę kwalifikowaną. WNIOSKI: • Atrakcyjne połoŜenie gminy stwarza duŜy potencjał turystyczny, • Na obszarze gminy występują liczne zabytki zarówno świeckie jak i sakralne, • Odbywające się na terenie gminy imprezy i wydarzenia mają charakter raczej lokalny, • Walory specjalistyczne gminy (spływy wodne, turystyka kajakowa, jazda konna) sprawiają, iŜ na obszar gminy przybywa wielu turystów, • Bazę noclegową tworzą głównie gospodarstwa agroturystyczne, • Koncentracja obiektów gastronomicznych występuje na terenie miasta Wleń, • Połączenia z gminą zapewnia komunikacja drogowa oraz kolejowa. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 75 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.7. Gmina Zgorzelec 1.7.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.7.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina wiejska Zgorzelec (obecnie jedna z siedmiu gmin powiatu zgorzeleckiego), połoŜona w zachodniej części województwa dolnośląskiego zajmuje powierzchnię 136 km2. Powierzchnia gminy stanowi ponad 16,2% powiatu i pod względem obszaru jest to jedna z większych jego gmin (większą powierzchnię ma jedynie gmina miejsko-wiejska Węgliniec). Administracyjnie gmina składa się z 22 sołectw o zróŜnicowanym obszarze i zaludnieniu. Są to: Białogórze, Gozdanin, Gronów, Jędrzychowice, Jerzmanki, Kostrzyna, Koźlice, Koźmin, Kunów, Łagów, Łomnica, Niedów, Osiek ŁuŜycki, Pokrzywnik, Przesieczany, Radomierzyce, Ręczyn, Spytków, Sławnikowice, Tylice, Trójca, śarska Wieś. Subregion zgorzelecki połoŜony jest na terenach nizinnych. Teren ten charakteryzuje się płaskim ukształtowaniem, bez znaczących wyniosłości. Przeciętne wysokości na terenie gminy układają się w granicach 200 – 300 m n.p.m. 1.7.1.2. Walory turystyczne 1.7.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Walory wypoczynkowe stanowią jeden z waŜniejszych elementów przyciągających turystów w ten region. Taki rodzaj turystyki słuŜy przede wszystkim odpoczynkowi od wielkomiejskiego zgiełku, regeneracji zarówno fizycznej jak i psychicznej organizmu. W grupie walorów wypoczynkowych wyróŜnić moŜna zespół cech niezbędnych, których występowanie stanowi minimum warunków do wypoczynku oraz zespół cech korzystnych podnoszących wartości wypoczynkowe terenu. Do pierwszych zaliczyć moŜna czyste powietrze (wolne od zanieczyszczeń), ciszę, niski stopień urbanizacji, występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Do cech korzystnych zakwalifikować moŜna szczególnie walory wypoczynkowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku, przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich. 1.7.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Na terenie Gminy Zgorzelec usytuowanych jest wiele zabytków. W spisie konserwatorskim znajduje się 447 obiektów historycznej architektury i budownictwa. Do rejestru zabytków zapisano 42 obiekty, w tym 11 kościołów oraz 11 pałaców i dworów. Większość obiektów stanowi własność prywatną. Dokonana ocena stanu technicznego świadczy o wyjątkowo złym ich stanie. Do atrakcyjnych obiektów turystycznych zaliczamy: - średniowieczny pałac w Łagowie, otoczony rozległymi lasami i licznymi stawami rybnymi, - kościół p.w. Antoniego Padewskiego, wzniesiony w połowie XIII w, - kościół Narodzenia NMP w Jędrzychowicach, - ruiny renesansowego pałacyku w Jędrzychowicach, - w pobliŜu wsi Białogórze znajduje się jeden z najciekawszych w Polsce zespołów archeologicznych, w skład którego wchodzą dwa wczesnosłowiańskie grodziska oraz 76 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” cmentarzysko kurhanowe. Owe „kurhany” datowane są na VIII-XI w. Znaleziono tutaj 200 mogił. Jest to zatem jedna z największych nekropolii słowiańskich z grobami ciałopalnymi na ziemiach polskich, - późnoromański kościół św. Franciszka z AsyŜu we wsi Jerzmanki - okazały pałac z charakterystyczną wieŜą w Kunowie, powstały w XVI wieku, - klasycystyczny pałac z przełomu XVIII i XIX wieku w Sławnikowicach, - kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Obok kościoła stoi wykonany ze zlepieńca, przykuwający uwagę, krzyŜ pokutny, - kościółek p.w. św. Piotra i Pawła w Trójcy, - krzyŜ pokutny z aureolą i wizerunkiem dzidy w Trójcy, - zespół pałacowy w Radomierzycach. Mieści się on na wyspie, otoczonej szeroką fosą. Pokonać wodę moŜna jedynie przez kamienny most, który prowadzi do okazałej barokowej bramy ozdobionej herbem von Ziglerów - fundatorów pałacu. - kościół p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Radomierzycach - naleŜy do najcenniejszych zabytków tej wioski. Świątynia katolicka istniała juŜ w XIII wieku. W ciągu roku w gminie Zgorzelec odbywa się blisko 30 festynów okolicznościowych, lokalnych, cyklicznych. Najbardziej prestiŜową dla Gminnego Ośrodka Kultury imprezą są: doŜynki gminne oraz „Ogólnopolski Wyścig Kolarski o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec”. Impreza ta organizowana jest od 1991 roku, zawsze w pierwszą sobotę sierpnia. Zaczęło się od „Mistrzostw Gminy w Kolarstwie Szosowym”. W czasie kolejnych lat wyścig przeszedł dwie zmiany nazwy – od „Wyścigu Kolarskiego o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec” do „Ogólnopolskiego Wyścigu Kolarskiego o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec. Miejsce organizowania wyścigu jest stałe – start i meta w miejscowości Trójca. Do imprez cyklicznych zalicza się równieŜ: turnieje warcabowe i szachowe odbywające się dwa razy do roku w świetlicy w Radomierzycach i Białogórzu. Działalność merytoryczna prowadzona jest w szkołach, w świetlicach wiejskich, na boiskach sportowych i w bibliotekach. W szkołach podstawowych – Gminny Ośrodek Kultury prowadzi 16 kół zainteresowań, m.in. taneczne, fletowe, plastyczne, teatralne, muzyczne, komputerowe, turystyczno-krajoznawcze. Oprócz tego finansuje naukę pływania dla dzieci w szkołach znajdujących się na terenie gminy Zgorzelec. W ramach edukacji kulturalnej i wychowawczej przez sztukę - GOK organizuje spotkania z ludźmi teatru, aktorami, koncerty umuzykalniające. Ośrodek kultury pomaga w tworzeniu warunków dla rozwoju folkloru w gminie – załoŜył dziecięcy zespół folklorystyczny „ŁuŜyczanie” w śarskiej Wsi. 1.7.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Teren ten sprzyja uprawianiu turystyki pieszej i rowerowej. Jako uzupełnienie układu drogowego, planuje się rozwijanie w gminie systemów szlaków turystycznych. Na system ten złoŜą się między innymi: ścieŜki rowerowe oraz pozostałe szlaki wytyczone na drogach polnych i leśnych. W 2005 r. utworzony został przez Bractwo Św. Jakuba szlak Jakubów – Zgorzelec. Rozpoczyna się w Jakubowie i wiedzie przez Grodowiec – Polkowice – Chocianów – Bolesławiec - Lubań do Zgorzelca (długość 160 km). Podobnie jak przez gminę Nowogrodziec, przez gminę Zgorzelec przebiega Via Regia (dawny główny szlak kupiecki z Rusi do Europy Środkowej, zwany równieŜ Wysoką Drogą) jako przedłuŜenie istniejącego juŜ w Niemczech szlaku turystycznego od Görlitz/Zgorzelec przez Lubań, Nowogrodziec, Bolesławiec, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 77 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Chojnów, Legnicę, Środę Śląską, Wrocław, Oławę do Brzegu i dalej w kierunku wschodnim przez Opole, Kraków, Lwów do Kijowa. 1.7.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Średnia roczna temperatura w gminie 8 – 9 C°, a średnia temperatura od kwietnia do września przekracza 17 C° podczas gdy na północy kraju j est ona przeciętnie o 2 stopnie niŜsza. PrzewaŜające wiatry z kierunków zachodnich i północnozachodnich powodują, Ŝe obszar województwa charakteryzuje się małą amplitudą temperatur, łagodnymi zimami, i dość duŜymi opadami z maksimum w okresie letnim. Średnie roczne sumy opadów kształtują się pomiędzy 500, a 600 mm i naleŜą do wyŜszych w niŜowej części kraju. Czas zalegania pokrywy śnieŜnej wynosi zaledwie do 60 dni. Taki stan rzeczy jest bardzo korzystny dla roślinności, której okres wegetacyjny trwa do 220 dni i jest najdłuŜszy w kraju. W odróŜnieniu od nizinnej części województwa góry charakteryzują się jednym z najostrzejszych klimatów w Polsce (za wyjątkiem kotlin śródgórskich). W górnych partiach Sudetów praktycznie nigdy nie występuje lato, a okres zalegania pokrywy śnieŜnej wynosi od 80 do 120 dni w roku. Na terenie Sudetów Zachodnich dominujące kierunki wiatru są zgodne z resztą województwa, tzn. zachodnie. Jednak w Sudetach Środkowych i Wschodnich większy udział ma kierunek południowy. Ciekawym zjawiskiem są występujące w Sudetach i na ich przedpolu wiatry fenowe. Niosą one suche i ciepłe masy powietrza, osiągając w górach duŜe prędkości i swym zasięgiem oddziałując na znaczącą część Niziny Śląskiej. W okresie występowania fenu moŜna zaobserwować wyraźny wzrost temperatury przy jednoczesnym silnym suchym wietrze z południa. Feny często są bezpośrednią przyczyną gwałtownego topnienia śniegu. FLORA W roślinności potencjalnej gminy bezwzględnie dominują siedliska grądowe, jednak ze względu na znaczne odlesienie terenu, w rzeczywistości występują na nich w większości zbiorowiska segetalne (na polach ornych) i łąkowe. Ku południowi roślinność nabiera cech podgórskich: na zboczach doliny Nysy pojawiają się fragmenty typowych dla pogórza lasów z dominacją jesionu, klonu i lipy. Gmina wiejska Zgorzelec posiada relatywnie niewielkie skupiska lasów. Łączny obszar uŜytków leśnych obejmuje bowiem 2274 ha. Poziom lesistości w gminie wynosi 16,7% i jest wyraźnie niŜszy od średniej wartości dla kraju (28,4%) oraz od przeciętnego dla gmin powiatu zgorzeleckiego (47,1%). GLEBY Gmina Zgorzelec posiada predyspozycje do typowej specjalizacji rolniczej. Decydują o tym zarówno istniejące warunki naturalne (jakość gleb), klimatyczne, jak i struktura uŜytkowania gruntów. W strukturze uŜytków rolnych znajdują się następujące klasy bonitacyjne gleb: − klasa I - brak − klasa II - 24,38 ha (0,4%) − klasa III a - 354,33 ha (5,4%) − klasa III b - 1.089,99 ha (16,6%) − klasa IV a - 2.672,42 ha (40,70%) − klasa IV b - 1.085,69 ha (16,5%) − klasa V - 1.255,54 ha (19,1%) − klasa VI - 83,36 ha (1,3%), 78 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” natomiast struktura uŜytków zielonych przedstawia się następująco: − klasa I - brak − klasa II - 86,43 ha (3,0%) − klasa III - 871,53 ha (30,2%) − klasa IV - 1.493,81 ha (51,7%) − klasa V - 370,57 ha (12,8%) − klasa VI - 65,57 ha (2,3%). W związku z powyŜszym, nasuwa się wniosek, Ŝe dominują gleby średniej jakości, stanowiące ponad połowę powierzchni uŜytków rolnych (55,6%). Gleby dobrej jakości stanowią 1/4 powierzchni uŜytków rolnych, a jakości słabszej 1/5. Najlepsze gleby w gminie mają obręby: Kostrzyna i Ręczyn, najgorsze: Gozdanin, Białogórze, Sławnikowice i Gronów, skupione w północno – wschodniej części gminy. Ponad 95% uŜytków rolnych posiada odczyn ph kwaśny. Zabieg wapnowania jest zatem konieczny. WODY Główną rzeką gminy jest Nysa ŁuŜycka, będąca zachodnią granicą państwa oraz gminy. W południowej części gminy największy dopływ stanowi rzeka Witka o długości 51,9 km. W Niedowie zbudowano na niej zaporę, która spiętrzyła wodę tworząc zbiornik wodny. Drugim większym dopływem jest Czerwona Woda oraz jej największy prawobrzeŜny dopływ Włosienica. Do Nysy wpływa równieŜ Jędrzychowicki Potok, którego sieć posiada liczne stawy i młynówki. 1.7.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.7.2.1. Baza noclegowa ZróŜnicowany jest stan jakościowy obiektów noclegowych w Gminie Zgorzelec, a w związku z tym, standard świadczonych usług. Struktura rodzajowa obiektów noclegowych w gminie przedstawia się następująco: − hotel „Park” w Łagowie (50 miejsc noclegowych); − Zespół Placówek Terapeutycznych im. J. Korczaka posiada 18 miejsc biwakowych; − ośrodek wypoczynku i sportów wodnych „Witka” w Niedowie dysponujący 121 miejscami (w tym 53 całoroczne); − Motel Truckera w śarskiej Wsi – 10 miejsc noclegowych; − Hotel JAN w Jędrzychowicach – 90 miejsc noclegowych – przystosowany dla osób niepełnosprawnych; − Gospodarstwo agroturystyczne w Tylicach – „Raj pstrąga” – 25 miejsc noclegowych; Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 79 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Gospodarstwo agroturystyczne w Łagowie ul. Młyńska - „Arizona” – 22 miejsca noclegowe; − kwatera prywatna w Jędrzychowicach z 20 całorocznymi miejscami noclegowymi; − kwatera prywatna przy restauracji „Zajazd” w Trójcy z 20 miejscami całorocznymi Istniejące na terenie gminy obiekty noclegowe nie są dostatecznie przygotowane do całorocznego ruchu turystycznego, zarówno krajowego, jak i zagranicznego. 1.7.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, obok bazy noclegowej, podstawowym elementem infrastruktury turystycznej. Do obiektów gastronomicznych w gminie Zgorzelec zaliczamy między innymi: − Smyk - Klubo - Kawiarnia Smyk, Radomierzyce 59-914, Osiek ŁuŜycki 19 − Bar, Trójca, Zgorzelec, Trójca 1 − U Kaśki - Bar u Kaśki, Trójca 59-913, Trójca 22 − Feniks - Klubo - Kawiarnia Feniks, śarska Wieś 59-912, Gronów 2 − U Maxa - Mini Bar u Maxa, śarska Wieś, śarska Wieś − U Szwagrów - Zajazd u Szwagrów, Łagów, Leśna 2 − Pod Krokodylem - Club pod Krokodylem, Łagów, Jeleniogórska 22 − Alba, Łagów, Górna 1 − Anna, Jędrzychowice, Jędrzychowice 1.7.2.3. Baza paraturystyczna Turystyczna baza uzupełniająca oprócz szlaków i tras turystycznych obejmuje ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. UmoŜliwiają one uprawianie róŜnych form turystyki aktywnej i sportu, zaś dobre zaplecze rekreacyjno-sportowe daje moŜliwości organizowania ciekawych imprez, nawet o zasięgu ogólnopolskim czy międzynarodowym. Koordynowaniem kultury w gminie Zgorzelec zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury. Przedmiotem działań ośrodka są zadania z zakresu upowszechniania kultury i sztuki, bibliotekarstwa, sportu i rekreacji. W ostatnich dwóch latach nastąpił wzrost zorganizowanego uczestnictwa w formach amatorskiego i rozrywkowego uprawiania sztuki i kultury - poprzez organizowanie festynów okolicznościowych. W ciągu roku odbywa się ok. 35 festynów (integracja mieszkańców). W skład struktury GOK wchodzą równieŜ biblioteki. Największą z tych placówek jest Biblioteka Publiczna w Łagowie. Atrakcją w okolicy gminy jest Zalew "Witka", który jest dobrym miejscem wypoczynku dla wędkarzy i miłośników sportów wodnych, a takŜe dla osób lubiących ciszę i kontakt z przyrodą. "Witka" stanowi wspaniała bazę aktywnego wypoczynku jednodniowego, weekendowego oraz dłuŜszych pobytów, podczas których moŜna korzystać z wypoŜyczalni sprzętu wodnego, kortu tenisowego, boisk do gier zespołowych, miejsc do grillowania, przystani Ŝeglarskiej, zagospodarowanej plaŜy i strzeŜonego kąpieliska oraz miejsc na ustawienie przyczepy czy namiotu. 80 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.7.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.7.2.4.1. Infrastruktura drogowa Transport drogowy wykorzystuje istniejącą sieć dróg o róŜnych parametrach technicznych. Podstawowymi elementami sieci drogowej Gminy Zgorzelec są odcinki: − Autostrady A-4 od przejścia granicznego Jędrzychowice-Ludwigsdorf – 1,8 km; − drogi krajowej nr 4 relacji Zgorzelec – Bolesławiec - Wrocław – 15,3 km; - drogi krajowej nr 30 relacji Zgorzelec – Lubań – Jelenia Góra – 9,3 km; − drogi wojewódzkiej nr 351 relacji Zgorzelec – śagań – 4,9 km; − drogi wojewódzkiej nr 352 relacji Zgorzelec – Bogatynia – 12,5 km; − drogi wojewódzkiej nr 355 relacji Koźmin – Zawidów – 1,6 km; − drogi wojewódzkiej nr 357 relacji Radomierzyce – Sulików - Lubań – 1,7 km; − drogi powiatowe o długości 84 km. Uzupełnieniem podstawowej sieci drogowej są drogi gminne, których długość wynosi 51 km. WaŜnym elementem infrastruktury komunikacyjnej w Gminie Zgorzelec jest takŜe przejście graniczne (z ruchem osobowym i towarowym) Jędrzychowice – Ludwigsdorf oraz przejście graniczne Radomierzyce – Hagenwerder. 1.7.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez teren gminy przebiegają trasy kolejowe relacji: Lubań – Zgorzelec, Lubań – Bogatynia oraz Zgorzelec – Pieńsk – Węgliniec. Dostępność kolejowego transportu osobowego na terenie gminy wiejskiej Zgorzelec warunkowana jest rozmieszczeniem punktów przystankowych. Aktualnie dotyczy ona jedynie dwóch miejscowości wiejskich gminy, a mianowicie Jerzmanek i Jędrzychowic. 1.7.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna NajbliŜsze lotniska: - Wrocław (168 km), Drezno (110 km) - lotnisko sportowe - Jelenia Góra (66 km) - lotnisko w śarskiej Wsi (w trakcie realizacji) Na terenie gminy nie występuje infrastruktura wodna słuŜąca przewozom osobowym i towarowym. 1.7.3. Dominujące formy turystyki 1.7.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 81 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy wiejskiej Zgorzelec z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 2,7 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 273,3 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 333,2 - wykorzystania pojemności noclegowej – 125,6 - gęstości ruchu – 159,2 - gęstość bazy noclegowej – 1,5 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 103,0 1.7.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie W poszczególnych miesiącach roku ruch turystyczny kształtuje się róŜnie największe natęŜenie krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego przypada na okres od maja do sierpnia, średnie natęŜenie na miesiące wrzesień, październik, a najmniejszy ruch turystyczny obserwuje się w zimowych miesiącach. Cieplejsze miesiące przyciągają turystów ze względu na odbywające się w gminie festyny, a takŜe zwiedzanie atrakcyjnych miejsc na omawianym obszarze sprzyja w wiosenno – letnich miesiącach. 1.7.3.3. Modele przyjazdu do regionu Przyjazd do gminy jest związany przede wszystkim z korzystaniem z walorów specjalistycznych znajdujących się na jej obszarze, a takŜe z uczestnictwem w imprezach kulturalnych odbywających się nie tylko w gminie ale równieŜ w pobliskich miejscowościach. Model przyjazdu do gminy moŜna zatem określić jako typowo rekreacyjno-turystyczny. Jest to doskonała baza wypadowa do Czech i Niemiec, z racji swojego bliskiego połoŜenie z granicą państwa. Na terenie gminy najczęściej spotykana jest turystyka indywidualna oraz rodzinna, a takŜe w grupach zorganizowanych. 1.7.3.4. Postrzeganie regionu Jest to gmina bardzo atrakcyjna, na obszarze której występuje wiele ciekawych miejsc o bogatej historii. Jednak turyści wyraŜają swoje niezadowolenie w niedostatecznym oznakowaniu obszaru (np. brak kierunkowskazów na cmentarzysko kurhanowe). Warto byłoby równieŜ przy obiektach szczególnie interesujących pod względem architektonicznym czy historycznym umieścić więcej tablic informacyjnych. Jest to istotne ze względu na niewielką ilość publikacji o atrakcjach tego obszaru. 1.7.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Pod względem społeczno-ekonomicznym osoby odwiedzające gminę Zgorzelec stanowią między innymi: młodzieŜ szkolna, akademicka a rzadziej osoby pracujące. Oznacza to, Ŝe większość z nich nie dysponuje zbyt duŜymi środkami finansowymi, które mogłyby znacząco wpłynąć na gospodarkę oraz dochody z sektora usług turystycznych gminy. PoniewaŜ baza noclegowa nie jest przystosowana do wymagań 82 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” osób o wysokich zarobkach i szukających komfortowych warunków noclegowych, nie wydaje się, aby struktura turystów zmieniła się w najbliŜszym czasie. Istotne znaczenie ma duŜa liczba przyjazdów rodzinnych oraz osób poszukujących alternatywy dla zatłoczonych kurortów i popularnych miejscowości turystycznych. WNIOSKI: • W gminie występują liczne zabytki sakralne i świeckie, które wpływają na rozwój turystyki w gminie, • Imprezy gminne mają raczej charakter lokalny, jednakŜe Wyścig Kolarski o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec ma rangę krajową, • NiezróŜnicowane ukształtowanie powierzchni sprzyja wycieczkom pieszym i rowerowym, • Baza noclegowa i gastronomiczna spełnia oczekiwania przyjezdnych, • Połączenia z gminą zapewnia komunikacja drogowa i kolejowa. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 83 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.8. Miasto i Gmina Bogatynia 1.8.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.8.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Miejsko - wiejska Gmina Bogatynia zajmuje południowo-zachodni skrawek terytorium Polski. Obszar o powierzchni 136,2 km2 znany jest w literaturze jako „Worek Turoszowski”, „Worek śytawski” lub „Półwysep Turoszowski”. Okalają go granice o łącznej długości 64 km, w tym 60,2 km to granice państwowe. Rysunek 3. PołoŜenie gminy Bogatynia Źródło: materiały dostarczone przez Urząd Gminy Bogatynia Gmina Bogatynia leŜy w makroregionie Pogórza Zachodnich Sudetów i w obrębie mezoregionów: ObniŜenia śytawsko – Zgorzeleckiego i zachodnich stoków Pogórza Izerskiego. Na obszarze Gminy moŜna wyróŜnić cztery mikroregiony: • Dolinę Nysy ŁuŜyckiej, 84 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • Kotlinę Turoszowską (składająca się z ObniŜenia Zatonia, Doliny Miedzianki, Grzbietu Rybarzowickiego, Wysoczyzny Kopacza, obszaru wyrobisk i zwałowisk Kopalni „Turów”), • Wyniosłość Działoszyna • Przedgórze Izerskie. NajwyŜsze wzniesienie w gminie – Graniczny Wierch – ma 616 m n.p.m. NajniŜej natomiast połoŜone są brzegi Nysy ŁuŜyckiej w Krzewinie – 205 m n.p.m. Samo miasto leŜy na średniej wysokości 260 m n.p.m. Kotlina Turoszowska to centralna część Gminy. Tutaj około 20 milionów lat temu bujny wilgotny las został zalany a następnie - dzięki subtropikalnemu klimatowi mioceńskiemu – powstał węgiel brunatny. Pierwotnie kotlina miała charakter płaskiej niecki, jednak wyrobisko kopalni obniŜyło jej dno o około 200 m. Obecnie jest to kotlina w kształcie misy o średnicy kilku kilometrów. W południowo – wschodniej części kotliny rozciągają się zabudowania Bogatyni oraz kilka wsi połoŜonych na zachód od niej: Opolna Zdroju, Białopola, Sieniawki i Porajowa (niegdyś znajdowały się tu jeszcze Rybarzowice, Biedrzychowice i Nadrzecze, obecnie wsie te pochłonęła odkrywka KWB „Turów”). Od wschodu odkrywkę otaczają: Turoszów, Zatonie – Kolonia, Trzciniec Dolny – wszystkie w granicach miasta Bogatynia. Przedgórze Izerskie ma charakter górzysty. Jest to najciekawszy fragment gminy. Rozciąga się od wschodniego załamania granicy z Czechami do wsi Białopole, gdzie przechodzi w Grzbiet Rybarzowicki, opadający następnie ku północy. NajwyŜszym szczytem Pogórza Izerskiego jest masyw Lyseho Vrchu, liczący 642 m n.p.m. NajwyŜszy w granicach Polski – wspomniany juŜ – Graniczny Wierch (616 m n.p.m.) zeszpecony został czeskimi wiatrakami. Jego stoki północne opadają do granic Bogatyni do wysokości około 280 m n.p.m. Natomiast stoki zachodnie mające – niemal 40 stopni spadku – opadają do doliny Potoku Przepiórka i wznoszą się ponownie aŜ nad wsią Jasna Góra osiągając 569 m n.p.m. Jest to Guślarz. Góra została tak nazwana, poniewaŜ jeszcze w średniowieczu miejscowa ludność oddawała się tam pogańskim obrzędom. Najsłabiej wyróŜniającym się wzgórzem jest Granicznik wznoszący się 364 m n.p.m. Wysoczyzna Kopacza to lekko pofałdowane wzniesienie o maksymalnej wysokości 294 m n.p.m.. Nazwa wzięła się od wsi Kopaczów połoŜonej wzdłuŜ granicy polsko – czeskiej, sąsiadującej z czeskim Oldrihovem. Wyniosłość Działoszyna ma ponad 300 m n.p.m., natomiast nachylenie stoków osiąga nawet 30 stopni. Wiedzie przez nią droga Bogatynia – Zgorzelec. Z wierzchowiny rozciąga się piękna panorama widokowa we wszystkich kierunkach. Przy dobrej widoczności moŜna stąd obejrzeć niemal wszystkie szczyty czeskich Gór Izerskich, pasmo Gór ŁuŜyckich oraz wszystkie wierzchołki Gór śytawskich. Na północy widoczna jest niemiecka Landeskrone, a nawet zabudowania Zgorzelca oraz wieŜe i kominy Lubania. Główną wsią wyniosłości jest Działoszyn. Nieopodal znajduje się kilka miejscowości tuŜ przy granicy z Czechami. Jedną z tych wsi są Wigancice leŜące w dolinie potoku Okleśnia - dziś całkowicie wysiedlone i wyburzone, poniewaŜ miały podzielić los innych wsi takich jak Rybarzowice i Strzegomice, które to zostały zasypane nadkładem produkcyjnym z Kopalni Węgla Brunatnego Turów. Od kiedy kopalnia uruchomiła zwałowisko wewnętrzne nie potrzebne juŜ jej były tereny pod hałdy i tak wieś Wigancice jako obszar -ocalała. Wieś ta w przyszłości kwalifikuje się pod zasiedlenie. Atutem tej wsi jest połoŜenie, w bezpośrednim sąsiedztwie z Czeską Wiśniową, wytyczone ścieŜki rowerowe, czyste powietrze, doskonałe tereny łowieckie, piękny widok na pogórze Izerskie. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 85 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Nieco inny los spotkał wieś Zatonie ta niewielka wieś częściowo tylko uległa likwidacji. Elektrownia Turów zaniechała rozbudowę i dzisiaj wieś Zatonie oŜywa i na nowo jest zasiedlana. Wieś Wyszków miała podzielić los Wigancic i zniknąć pod hałdą, ale decyzja o jaj likwidacji została cofnięta, dzięki temu ocalała. Wieś Wyszków jest jedyną w Polsce wsią, gdzie zachowany został w całości krajobraz kulturowy osady łuŜyckiej. Wieś objęta została ścisłą strefą konserwatorską. Dobro kulturowe tej wsi, w postaci domów przysłupowych wymaga natychmiastowej rewitalizacji. Wieś Wolanów nieopodal Wyszkowa to niewielka osada, której w latach 80-tych znajdowała się placówka PAN, w której hodowano Ŝubronie (mieszańce międzyrodzajowe Ŝubra i bydła domowego). Na południowo – zachodnich stokach wyniosłości znajduje się Zatonie – Wieś i Trzciniec Górny. Na południowy wschód Wyniosłości Działoszyna rozciąga się ObniŜenie Zatonia, gdzie w wyniku działalności człowieka rozwijają się procesy rzeźbotwórcze prowadzące do inwersji rzeźby naturalnej. Są to przede wszystkim olbrzymie wyrobiska i hałdy kopalniane. W momencie rozpoczęcia odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego amplituda rzeźby na obszarze górniczym wynosiła około 100 m. W wyniku działalności człowieka nastąpiły olbrzymie deformacje rzeźby, prowadzące do naruszenia stanu równowagi naturalnej. Miejscowości naleŜące do gminy: Białopole, Bratków, Działoszyn, Jasna Góra, Kopaczów, Krzewina, Lutogniewice, Opolno-Zdrój, Porajów, Posada, Sieniawka, Wigancice, Wolanów, Wyszków. 1.8.1.2. Walory turystyczne 1.8.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Walory wypoczynkowe to zespół cech środowiska naturalnego sprzyjających regeneracji sił witalnych człowieka. Za cechy niezbędne naleŜy uznać: czyste powietrze, ciszę, niski stopień urbanizacji, harmonijny krajobraz, występowanie wód leczniczych oraz warunki do uprawiania wypoczynku czynnego. Niestety gmina nie kwalifikuje się jako typowy region wypoczynkowy. Jest to spowodowane występowaniem na terenie gminy zakładów emitujących zanieczyszczenia. 1.8.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Na terenie regionu nie ma niestety zbyt wielu zabytków architektury. Większość z nich to obiekty sakralne, wybudowane w czasach, gdy gmina wraz z Górnymi ŁuŜycami naleŜała do Niemiec. Prawdziwym skarbem gminy jest za to jedno z największych skupisk budynków mieszkalnych i mieszkalno – gospodarczych o bardzo ciekawej konstrukcji przysłupowej zrębowej, nazywanych potocznie domami łuŜyckimi. Do dnia dzisiejszego zachowało się około 500 drewnianych i drewniano murowanych obiektów. Typowy dom jest budynkiem piętrowym, o wielofunkcyjnym wnętrzu. Parter przedzielony sienią rozdziela pracownię tkacką i izbę mieszkalną od części w której znajdował się inwentarz. Wejście główne ozdabiano kamiennymi portretami, bogato zdobionymi. Piętro wzniesione na słupach tworzących drewniane arkady, o konstrukcji ryglowej i wypełnieniu szachownicowym, często szalowane deskami. Większość domów 86 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” pokryta dachami dwuspadowymi, często naczółkowymi, pokryta była dachówką, blachą lub łupkiem. Wcześniej kryto je słomą. Do pozostałych najciekawszych obiektów zabytkowych w mieście naleŜą: • Kościół św. Piotra i Pawła wzniesiony w XVII wieku kilkakrotnie przebudowywany. Po II wojnie światowej zdewastowany, nieczynny i opuszczony. WyposaŜenie zostało rozkradzione. W 1959 roku oceniono zniszczenia na 75%. Więźba dachowa załamała się i runęła niszcząc dach i strop. W 1959 roku przekazano kościół katolikom, odbudowa trwała do 1962 roku. Pech chciał Ŝe w 1965 roku kościół cały spłonął, stopiły się dzwony, wieŜa runęła pozostały tylko mury. Kolejną odbudowę ukończono w latach 70-tych XX wieku. Odbudowa jednak zmieniła całkowicie wygląd świątyni. • Do zabytków naleŜy równieŜ kaplica cmentarna połoŜona na terenie cmentarza na południowy zachód od kościoła. Obecnie naleŜy ona do gminy ewangelickiej. • Przy kościele Piotra i Pawła znajduje się równieŜ całkowicie zdewastowany cmentarz. Ocalały jedynie nieliczne epitafia. Na części cmentarza wzniesiono nową plebanię. • Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP usytuowany w północnej części miasta. Wzniesiony w stylu neogotyckim w roku 1866. Murowany z kamienia i cegły, halowy, trójnawowy. Cmentarz przy kościele jest współczesny. UŜytkowano go do lat 50- tych XX wieku. • Kościół św. Marii Magdaleny w Zatoniu - wzniesiony został w 1569 roku a rozbudowany w 1796 roku w stylu barokowym, restaurowany w XIX wieku. We wnętrzu rzeźbiony ołtarz główny z chrzcielnicą oraz ambona z XVIII wieku. We wnętrzu znajduje się teŜ kilka zabytkowych epitafiów. Kościół usytuowany jest na wzgórzu, otoczony jest kamiennym murem oraz cmentarzem z zabytkowymi nagrobkami. • Ruiny zamku w Trzcińcu - zamek wzmiankowany juŜ w 1262 roku. Przechodził zmienne koleje losu, a w roku 1399 po oblęŜeniu i zdobyciu przez związek sześciu miast, jako Ŝe stanowił siedzibę rycerzy rozbójników, został rozebranym. Kamieni z zamku uŜyto do budowy domów we wsi. Do dziś zachowały się szczątki murów oraz studnia zamkowa. Z zabytkowych obiektów architektury przemysłowej Ŝaden juŜ nie pełni pierwotnych funkcji. Część została zamieniona na obiekty handlowe np. „Biedronka” i okoliczne markety. Dawna elektrownia pełni funkcję ośrodka kultury oraz część jest siedzibą banku. Inne spotkał jeszcze gorszy los zostały wyburzone – np. winiarnia. Do obiektów, które warto obejrzeć w Bogatyni naleŜy zespół 62 budynków łuŜyckich usytuowanych na terenie Markocic oraz w centrum miasta. Ze względu na rodzaj zabytków Bogatynia została podzielona na trzy strefy ochrony konserwatorskiej. Pierwszy obszar obejmuje najstarszą część miasta: kompleks kościół św. Piotra i Pawła oraz budynki przy ulicy 1-go Maja, L. Waryńskiego, T. Kościuszki, Krzywej, Partyzantów. Pl. Bohaterów Warszawy. Zachowały się tu budynki typu łuŜyckiego z XVIII wieku będące własnością bogatych tkaczy i faktorów – ze szczególnie unikatową snycerką i detalami architektonicznymi. Obszar drugi obejmuje budynki typu wiejskiego (zagrody, jedno i wielobudynkowe) od ulicy Turowskiej wraz z enklawą kościoła N.M.P. do Markocic włącznie. Obszar trzeci obejmuje XIX i XX wieczną rozbudowę miasta związaną z rozwojem przemysłu. NaleŜą tu kompleksy budynków fabrycznych, wille fabrykantów, kolonie domków robotniczych. Jak widać ta strefa najszybciej ulegała dewastacji. Vide winiarnia oraz obiekty fabryki włókienniczej – wykańczalnia. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 87 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Atrakcją jest równieŜ bezpośrednie połoŜenie na granicy z Republiką Czeską oraz Niemcami. Bogatynia to odpowiednia baza wypadowa do Liberca, Zittau, w Góry ŁuŜyckie i Sudety. Miasto Bogatynia słynie w regionie równieŜ z organizacji imprez rekreacyjno kulturalnych, które przyciągają liczne grupy turystów. Plan wydarzeń kulturalnych przedstawia poniŜsza tabela: Tabela 11. Kalendarz Bogatynia na rok 2008 imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy 1 Bogatyńskie Dni Węgla i Energii KARBONALIA 2 Hałda Jazz - Bogatynia 2008 3 Sobótki z Puszystymi 2008 4 Urodziny Jakuba 2008 Impreza 5 I Bogatyńskie Targi i Wystawa Ekonomii Społecznej Wystawa 6 I Bogatyński Przegląd Piosenki Abstynenckiej Koncert 7 Wakacje na sportowo Sport 8 Tour de Feminin 2008 9 openTheaven w Sieniawce Koncert 10 Streetball 2008 Sport 11 Turniej Dwuboju Rakietowego Sport 12 Akcja lato 2008 Spotkanie 13 Ludek Vele: opera w kościele Koncert 14 III Turniej Dzikich DruŜyn Sport 15 Wycieczka rowerowa Berzdorfer See 16 „XI Puchar Turowa” Mistrzostwa Polski 17 Pieszo do Heřmanic - pokaz rzeźby w drewnie Sport 18 Wycieczka rowerowa: domy przysłupowe i muzea Sport 19 Wycieczka rowerowa: u podnóŜa szczytu Luž Sport 20 I Mistrzostwa Euroregionu Nysa w Trójboju Siłowym Sport 21 You Can Dance - Patryk i śaneta zapraszają Sport 22 WernisaŜ wystawy grafik Salvatore Dali Wystawa 23 Wycieczka rowerowa: śladami rajdu aut zabytkowych Sport 24 Dzień Energetyka 2008 Impreza 25 Zittau: śladami płócien postnych Koncert czerwiec lipiec sierpień Impreza Sport Sport Sport Wystawa wrzesień 26 Koncert: Exit from... Bagdad 27 Gang Czułych Serc w Jubilacie 28 PoŜegnanie lata z Budką Suflera 29 VII Europejski Odpust Kopaczów - Oldrichov 30 Bieg Ulicami Bogatyni Sport 31 Francuska Ozma, czyli jazz w Bogatyni Koncert 32 25 lat Koła Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy Niepełnosprawnej Impreza 33 Górnik Przywraca Nadzieję po raz trzeci Impreza 88 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Koncert Koncert Impreza październik Impreza „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 34 III MFPD Śpiewający Seniorzy Impreza 35 Obstawa Prezydenta w Jubilacie Koncert 36 Pierwsza wystawa fotograficzna NiezaleŜnych fotografów Wystawa 37 VI Otwarte Mistrzostwa Karate Sport 38 Wyprzedzić raka Spotkanie 39 Festiwal Piosenki Jesienny Liść Impreza 40 LWJ: Inga Lewandowska i Kuba Stankiewicz Koncert 41 Narodowe Święto Niepodległości Impreza listopad 42 Cichosza - Turnau w Bogatyni 43 LWJ: Urszula Dudziak Koncert 44 LWJ: Dorota Miśkiewicz Koncert 45 Dziady z Teatru Arka z Wrocławia Spektakl 46 LWJ: Zbigniew „Levandek” Lewandowski A Źródło: www.e-bagatynia.pl 1.8.1.2.3. Koncert Koncert Walory specjalistyczne regionu Po obszarze gminy Bogatynia prowadzą piesze trasy turystyczne Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego, są to: • Krzewina – Bogatynia (o długości 15,5 km) prowadząca przez Bratków, Posadę, Działoszyn oraz Trzciniec, • Sieniawka – Bogatynia (o długości 15 km) biegnąca przez Kopaczów, Białopole, Opolno Zdrój oraz Jasną Górę. Warto podkreślić, Ŝe atrakcyjność turystyczną regionu wzmacniają dodatkowo szlaki rowerowe, biegnące przez teren gminy Bogatynia. Na terenie miasta i gminy Bogatynia przebiegają następujące szlaki rowerowe: • Obwodnica Bogatyńska o długości 58,1 km. Jest to najdłuŜszy szlak rowerowy biegnący przez teren gminy. • Przez trzy kraje - miedzy przejściami granicznymi Lutogniewice / Andelka i Krzewina / Ostritz o długości 4,5 km. Początek szlaku znajduje sie na przejściu granicznym Lutogniewice / Andelka. Na przejściu znajduje sie schemat ścieŜek rowerowych i szlaków turystycznych usytuowanych na terenie miasta i gminy Bogatynia oraz liczne drogowskazy. Droga asfaltowa wiedzie do miejscowości Lutogniewice, dojazd do drogi wojewódzkiej nr 352, dalej do miejscowości Krzewina. Następnie dojeŜdŜamy do Nysy ŁuŜyckiej, skręcamy w lewo i mijamy przejście graniczne Krzewina / Ostritz. Przy przejściu znajduje się tablica ze schematem ścieŜek rowerowych i szlaków turystycznych usytuowanych na terenie miasta i gminy Bogatynia. W tym miejscu kończy się szlak Ŝółty. • Między przejściem granicznym Lutogniewice / Andelka i Studniskami Dolnymi, połączenie z międzynarodowym szlakiem turystycznym Zgorzelec - Jelenia Góra o długości 19,4 km. Początek szlaku znajduje się na przejściu granicznym Lutogniewice / Andelka. DojeŜdŜamy do miejscowości Lutogniewice, skręcamy w prawo do drogi powiatowej nr 12315, do miejscowości Kostrzyna, a następnie do miejscowości Spytków. ZjeŜdŜamy z drogi asfaltowej prosto w drogę polną do Ośrodka Wodnego KWB "Turów S.A." przy jeziorze Witka. Skręcamy w lewo i wzdłuŜ jeziora jedziemy do miejscowości Reczyn. PrzejeŜdŜamy przez zaporę wodną na Jeziorze Witka i kierujemy się do miejscowości Niedów. Dalej, drogą powiatową nr 12317 do miejscowości Witka. DojeŜdŜamy do pieszego szlaku Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 89 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” niebieskiego, skręcamy w lewo i kierujemy się gminną drogą do miejscowości Wrociszów Dolny. Następnie drogą polną, szutrową do miejscowości Sulików. W Sulikowie na rynku wjeŜdŜamy w drogę powiatowa nr 12390 do miejscowości Studniska Dolne. DojeŜdŜamy do drogi wojewódzkiej nr 358. W tym miejscu, przy remizie straŜackiej OSP, kończy się szlak niebieski a zaczyna międzynarodowy szlak rowerowy Zgorzelec - Jelenia Góra. • Jasna Góra - Bogatynia o długości 5,2 km. Początek szlaku znajduje się przy przystanku autobusowym, przy odejściu od szlaku zielonego. ZjeŜdŜamy w dół drogą utwardzoną kamieniem - tzw. "droga kościelna", której walorem są wyjątkowe krajobrazy – do skrzyŜowania z drogą Bogatynia - Sieniawka obok stacji paliw. Na skrzyŜowaniu skręcamy w prawo w ul. Opolowską, a następnie w ul. II Armii WP do centrum Bogatyni. Szlaki rowerowe usytuowane są na istniejących juŜ drogach terenowych, polnych i lokalnych, z których korzystają równieŜ inni uŜytkownicy (np. pojazdy, piesi, zaprzęgi konne). JuŜ wkrótce Bogatynia będzie mogło, poszczycić się nowymi szlakami dla rowerzystów. Trasy będą obejmować całe miasto oraz część gminy Bogatynia. W ramach projektu powstanie ścieŜka przyrodniczo - dydaktyczna „Bogatynia Graniczny Wierch - Jasna Góra - Opolno - Zdrój" oraz projekt ścieŜki ekologiczno regionalnej „Dookoła Worka Turoszowskiego". 1.8.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Gmina leŜy w najcieplejszym regionie Pogórza Sudeckiego. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,9ºC. Przez 46,1% dni w roku nad omawiany obszar napływają polarno – morskie masy powietrza przynoszące latem ochłodzenie i opady, a zimą odwilŜe i mgły. Nie moŜna pominąć zagadnienia mikroklimatu obszaru górniczego. Istnienie wyrobisk sprzyja utrzymywaniu się zastoisk chłodnego powietrza na ich dnie w godzinach nocnych. Latem temperatura wyrobiska jest o kilka stopni wyŜsza, zaś zimą niŜsza od ścian odkrywki. Powoduje to recyrkulacyjny obieg powietrza polegający na wytworzeniu się dwóch sfer prądów o przeciwnych kierunkach. Powstanie zwałowiska zewnętrznego utrudnia wymianę powietrza w jego dolnej części i przyczynia się do zagęszczania szkodliwych dymów. Generalnie ciepły i wilgotny klimat panuje na tym terenie od początku czasów nowoŜytnych. W XIX spowodował nawet, Ŝe okolice Bogatyni słynęły z sadownictwa, które upadło dopiero w drugiej połowie XX wieku. GLEBY Na terenie gminy występują gleby bielicowe i pseudobielicowe – urodzajne o dobrych warunkach wilgotnościowych. Występują równoleŜnikowo od Porajowa do Bogatyni. - Brunatne – występują na wschód od Bogatyni - Mady – w dolinach rzek Nysy, Biedrzychówki i Jaśnicy - Bagienne – w obniŜeniach terenu na mułach i piaskach. Obszar gminy obejmuje 13.617 hektarów powierzchni z czego 5.992 ha przypada na miasto, a 7.625 ha to tereny wiejskie. 41,26% ogólnej powierzchni zajmują uŜytki rolne, a 23,98 to lasy. Na tym terenie dominuje produkcja roślinna: pszenica, jęczmień, Ŝyto oraz ziemniaki, buraki, rzepak. WODY 90 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Gmina Bogatynia leŜy w granicach zlewni rzeki Odry i jej dopływu Nysy ŁuŜyckiej. Rzeka Nysa ŁuŜycka wkracza na teren Polski na wysokości 235 m n.p.m. Po przepłynięciu 70 km od źródła leŜącego na terenie Czech na wysokości 748 m n.p.m. od wsi Sieniawka, rzeka płynie sztucznym wyprostowanym korytem. Gmina leŜy w całości w górnym biegu Nysy ŁuŜyckiej, który kończy się na 93,7 km rzeki koło wsi Krzewina. Jest to rzeka o wybitnie zmiennych stanach i przepływach. Wysokie wodostany występują wiosną i jesienią. Minimalne stany i przypływy występują w letnie i jesienne susze oraz mroźne okresy zimy. Drugą pod względem długości rzeką jest Miedzianka. Jej źródło leŜy na terenie Czech u podnóŜa góry Cerny Virch. W ramach gminy jej długość wynosi 10,5 km. Koryto rzeki jest obetonowane na 80-ciu % długości. Na odcinku Bogatynia – Turoszów zostało ono przesunięte w latach 60-tych na wschód bliŜej zwałowiska. Rzeka cechuje się większą zmiennością stanów i przepływów niŜ Nysa ŁuŜycka. Miedzianka uchodzi do Nysy w rejonie Trzcińca. Największym dopływem Miedzianki jest potok Jaśnica, wypływający na południe od Opolna Zdroju. Na północ od tej wsi wody płyną sztucznym korytem i wpadają do Miedzianki w Bogatyni. Potok Bystrzyk wypływa na wschód od Bogatyni, a uchodzi do Miedzianki w północnej części miasta. Na południe od Białopola, u stóp Guślarza wypływa potok Biedrzychówka, prawy dopływ Nysy ŁuŜyckiej. Jego koryto przekładano kilkakrotnie ku południu w miarę rozszerzania się odkrywki. W latach 1964 – 1967 utworzono zbiornik retencyjny w Zatoniu, przegradzając dolinę rzeki Plebianka. Znajduje się tu obecnie ujęcie wody pitnej dla Bogatyni. W pobliŜu Elektrowni znajduje się zbiornik wyrównania dobowego o pojemności 45 tys. m3. W obszarach źródliskowych, u podnóŜa hałd, wzdłuŜ dolinek naturalnych cieków i w starorzeczach Nysy, występują stałe lub okresowe mokradła oraz stawy sztuczne lub naturalne. W 1972 roku utworzono w Bogatyni zalew wykorzystując naturalne połoŜenie terenu. W Niecce Turoszowskiej występują cztery poziomy wodonośne w trzech formacjach geologicznych. Nieckowatość terenu sprzyja występowaniu wód artezyjskich. W strefie osadów trzeciorzędowych odkryto wody podziemne zawierające Fe SO4. W latach międzywojennych wykorzystywano wody lecznicze z okolic Opolna Zdroju, jednakŜe działalność górnicza zniszczyła zasoby wód mineralnych. Obecnie silnie uprzemysłowiona gmina nie posiada wystarczających zasobów wody dla zaspokojenia własnych potrzeb, a woda jest tłoczona ze zbiornika Witka w gminie Zgorzelec. Według kronik niemieckich w latach 1592-1916 Bogatynię nawiedzało 37 klęsk powodziowych. FLORA Na obszarze gminy występują trzy główne zbiorowiska roślinne: - lasy (9,5 % powierzchni gminy) - łąki i pastwiska (około 600 ha). Przed powstaniem kombinatu w Turoszowie, gmina była rejonem rolniczym. Pierwotna szata roślinna została zniszczona lub przekształcona przez człowieka. Tylko powyŜej pól uprawnych na wyniesieniach otaczających nieckę i w dolinach rzek zachowały się niewielkie fragmenty lasów i łąk. Najbogatszym w gatunki drzew jest kompleks lasów nad Nysą, gdzie zachowały się stare skupiska buków, dębów, modrzewi, jaworów, grabów i wiązów. Na tereny poeksploatacyjne wprowadza się nowe odmiany i gatunki drzew i innych roślin. FAUNA Świat zwierzęcy reprezentują gatunki typowe dla fauny środkowej Europy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 91 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Intensywna działalność gospodarcza spowodowała powaŜną degradację środowiska naturalnego na terenie gminy. Przez wiele lat niewiele robiono w celu zmniejszenia niekorzystnego wpływu na środowisko trzech podmiotów mających największy wpływ na jego zanieczyszczenie to jest kopalni, elektrowni i samego miasta. Jednak publiczne zainteresowanie sprawą degradacji środowiska spowodowało, Ŝe rządy całego świata w tym i Polski podejmują róŜnorodne działania aby niwelować niekorzystne skutki działalności gospodarczej. Odkrywkowa eksploatacja węgla brunatnego spowodowała powstanie na terenie gminy wielkoprzestrzennych, antropogenicznych form terenowych – odkrywkowego wyrobiska górniczego oraz nadpoziomowego zwałowiska nadkładu. Ograniczenie ujemnego wypływu na powierzchnię terenu juŜ zajętego odbywa się przez odpowiednią gospodarkę terenami, rekultywację oraz zagospodarowanie terenów zrekultywowanych. Rekultywacja zwałowiska prowadzona jest od lat 60-tych XX wieku. Corocznie poddawane jest rekultywacji około 70 hektarów. Część zalesionego terenu przekazuje się lasom państwowym, na części prowadzi się prace pielęgnacyjne. 1.8.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjną. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.8.2.1. Baza noclegowa W gminie Bogatynia obiekty noclegowe są dosyć dobrze rozwinięte. Bazę noclegową tworzą głównie obiekty zlokalizowane w mieście, naleŜą do niej m.in.: - Hotel „Rychło”, ul. Pocztowa 15, Bogatynia - Hotel Ewa, ul. Główna 2, Bogatynia - Hotel Górnik, ul. Pocztowa 2, Bogatynia - Noclegi Bogatynia, ul. Górna 1, Bogatynia - Pokoje Gościnne, ul. Kusocińskiego 17, Bogatynia - Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Białogórska, Bogatynia 1.8.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Oprócz obiektów gastronomicznych, indywidualnych przedsiębiorców, zlokalizowanych w mieście, znaczenie mają tu usługi świadczone przez gestorów bazy restauracyjnej i hotelowej, jako usługi kompleksowe łączące nocleg z całodniowym wyŜywieniem. W gminie Bogatynia przewaŜają bary oraz kawiarnie. Częstym zjawiskiem są sezonowe, polowe punkty małej gastronomii. W sołectwach obserwuje się łączenie funkcji sklepu z barem samoobsługowym. Do bazy gastronomicznej naleŜy: - Bar „Tawerna”, ul. Dąbrowskiego 22, Bogatynia, 92 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - Bar „śytawska”, ul. Daszyńskiego 17, Bogatynia, - Pizzeria „Rusticana”, ul. Zamoyskiego 33, Bogatynia, - Restauracja Hoker, Kawiarnia „Cafe eR”, ul. Pocztowa 15, Bogatynia, - Klub „Astra”, ul. Krakowska 7, Bogatynia, - Restauracja „Gospoda”, u. 1-go Maja 15/1, Bogatynia, - Bar „Alf”, ul. Dworcowa, Bogatynia, - Bar „Bolero”, ul. II Armii Wojska Polskiego 14, Bogatynia - Bar „Orient”, ul. Rolnicza 1, Sieniawka, - Club – Restauracja „Jubilat”, ul. Pocztowa 2a, Bogatynia, - Pizzeria „Kon-tiki”, ul. Pocztowa 13, Bogatynia, - Kawiarnia „Parkowa”, ul. II Armii Wojska Polskiego 2, Bogatynia 1.8.2.3. Baza paraturystyczna NiezaleŜnie od rozwoju turystyki na danym obszarze infrastruktura turystyczna uzupełniana jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). Głównym zadaniem urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest obsługa stałych mieszkańców danego regionu, a turyści są jedynie pewną częścią uŜytkowników. Cechą charakterystyczną infrastruktury paraturystycznej jest fakt, iŜ teoretycznie jej istnienie nie jest niezbędne dla istnienia ruchu turystycznego, ale praktycznie to właśnie ona ma często największy wpływ na podejmowanie decyzji o wyjeździe w konkretne miejsce. Na infrastrukturę okołoturystyczną składają się szlaki turystyczne, ośrodki sportowo - rekreacyjne, wypoŜyczalnie sprzętu turystycznego, punkty informacji turystycznej, parkingi i inne obiekty (m.in. banki, bankomaty, apteki itp.), których istnienie uatrakcyjnia i ułatwia pobyt turysty w danym miejscu. W gminie Bogatynia do bazy paraturystycznej zaliczamy: • Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy w Bogatyni (Filia w Zatoniu, Działoszynie, Opolnie Zdroju, Filia w Porajowie) • Bogatyński Ośrodek Kultury – prowadzi działalność merytoryczną propagującą podstawowe dziedziny sztuki na bazie istniejących zespołów artystycznych i sekcji zainteresowań: taniec, (zespół tańca ludowego „Turoszowianie”, zespół piosenki i ruchu „Układ”), teatr (grupa teatralna „Hannah”), plastyka (dziecięce i młodzieŜowe ognisko plastyczne), muzyka (grupy muzyczne „Plastik”, „Save your soul”, „Dubbing”), poezja śpiewana, fotografia. A takŜe: lektorat angielskiego i niemieckiego, gimnastyka rekreacyjna dla pań, zajęcia grupy młodych organizatorów imprez, klub krótkofalowców. W Bogatyńskim Ośrodku Kultury funkcjonują ponadto: kino „Kadr”, galeria wystawiennicza. • Filia Bogatyńskiego Ośrodka Kultury w Zatoniu prowadzona jest działalność w sekcjach: teatralnej, muzycznej, plastycznej, fotograficznej, szachowej. • Telewizja, radio, prasa: Stowarzyszenie Radio – Telewizja w Bogatyni, Gazeta Zakładowa Kopalni Węgla Brunatnego. • Ośrodek Sportu i Rekreacji Tereny sportowo – rekreacyjne zlokalizowane na terenie samorządu zarządzane są przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Bogatyni. Infrastruktura sportowa składa się z następujących obiektów: • kryty basen oraz hala sportowa wraz z kręgielnią przy szkole podstawowej nr 3 w Bogatyni wraz z kompleksem boisk sportowych oraz pełnowymiarową halą sportową, • dwa stadiony sportowe (stadion lekkoatletyczny z wymaganymi certyfikatami oraz stadion lekkoatletyczny wraz z halą sportową), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 93 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • korty tenisowe, • boiska piłkarskie w sołectwach. W mieście funkcjonuje klub piłkarski „MKS Granica Bogatynia”, a w kaŜdej wsi gminy działają równieŜ Ludowe Zespoły Sportowe. 1.8.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.8.2.4.1. Infrastruktura drogowa PołoŜenie miejscowości czy regionu blisko znanych i uczęszczanych szlaków komunikacyjnych zawsze miało ogromne znaczenie dla ich cywilizacyjnego rozwoju. Szlaki ułatwiały podróŜowanie, handel, wymianę wiedzy, umiejętności i doświadczeń. Bogatynia była od początku istnienia jedną z najbogatszych wsi „kraju Ŝytawskiego”. Wynikało to między innymi z faktu, iŜ połoŜona była przy starej i bardzo uczęszczanej drodze handlowe j- „starej drodze Ŝytawskiej” - biegnącej z śytawy przez Sieniawkę, Biedrzychowice do Bogatyni, a następnie przez Frydlant do Lubania, Gryfowa i Jeleniej Góry. Droga ta stanowiła fragment szlaku handlowego prowadzącego z Drezna do Świdnicy, Opola i dalej do Krakowa. Droga ta straciła jednak dla Bogatyni tak duŜe znaczenie w roku 1341. Wtedy to, leŜący nieopodal, Zgorzelec uzyskał przywilej polegający na obowiązku udawania się kupców z towarami na wschód przez to miasto, drogą zwaną „Via Regia” - „Drogą Królewską”. Droga ta, zwana takŜe po niemiecku „Wysoką Drogą”, („Hohe Strasse”), od wczesnego średniowiecza była jednym z najwaŜniejszych połączeń komunikacyjnych w Europie. Zaczynała się w Hiszpanii, w Santiago de Compostela i kończyła się na terytorium Rusi. Odcinek łuŜycki tej drogi, biegnący przez Zgorzelec i Lubań zwany był Via Regia Lusatica. Z Via Regia, w okolicach Zgorzelca krzyŜowały się najwaŜniejsze wówczas szlaki europejskie, m.in. trakt z Pragi do portów bałtyckich. Mimo, przez ponad 30 lat, prowadzonego przez śytawę sporu o pierwszeństwo uŜywania drogi ze Zgorzelcem, w 1378 roku cesarz Karol IV podjął decyzję podtrzymującą dotychczasowy przywilej Zgorzelca. Od tej pory droga z śytawy, przez Bogatynię, do Jeleniej Góry stała się, ze stratą dla Bogatyni i jej mieszkańców, drogą lokalną, drugorzędną. Wśród szlaków komunikacyjnych biegnących przez Bogatynię w przeszłości była równieŜ tak zwana „Złodziejska Droga”. Łączyła ona miejscowości Grabstejn i Frydlant, prowadząc po drodze przez wzgórza Hartbusch i Queiser (obecnie teren kopalni „Turów”), dalej przez Las Bogatyński – „Tschau”- i Dietrzychów. Inna wersja tej dogi prowadziła przez Jasną Górę, ścieŜkami przez Dietrzychów, do Frydlant. Dla rozwoju i modernizacji sieci komunikacyjnej na terenie ziemi bogatyńskiej znaczący był wiek XIX. Powstały wtedy nowe drogi, wyremontowano i przebudowano juŜ istniejące, powstały liczne mosty, w tym pierwszy Ŝelazny, uruchomiono wreszcie linie kolejowe. W wieku XIX rozpoczęła się modernizacja i rozbudowa sieci dróg w Bogatyni i okolicach. W latach 1839-1840 po raz pierwszy utwardzony został fragment drogi dojazdowej łączącej śytawę z Frydlantem na odcinku z Rybarzowic do Bogatyni. W kolejnych latach 1841-1848 utwardzono większość dróg na terenie Bogatyni i wychodzące z nich drogi w kierunku Zatonia, Jasnej Góry, Opolna i Turoszowa. W roku 1854 ukończono budowę drogi bitej łączącej Wigancice z Działoszynem i Ostritz. W latach 1872-1874 przeprowadzono generalny remont drogi z śytawa do Bogatyni. Przebudowano i poszerzono drogę na odcinku od wzgórza Husaren do granicy czeskiej. W 1900 roku na terenie Bogatyni przebudowano ponad 1600 metrów bieŜących ulic wiejskich i dróg dojazdowych. 94 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Przed I wojną światową, w latach 1904-1912 przebudowano główną bogatyńską ulicę Wiejską (obecnie ulice - Turowska, 1 Maja i Kościuszki). Kolejne ulice - Główną, Sądową i Kolejową (obecnie Daszyńskiego) zmodernizowano w latach 1920- 1929. Niektóre odcinki ulic były juŜ oświetlone - najpierw przez lampy gazowe, ufundowane w latach 60-tych XIX wieku przez Preibischa, a od roku 1906 takŜe przez lampy elektryczne. Po I wojnie światowej uruchomiono komunikację autobusową. Pierwsza linia połączyła Bogatynię z Hirschfelde w 1920 roku. Czynna była od czerwca do listopada. W maju 1928 roku ruszyła druga linia, która połączyła Bogatynię, Markocice i śytawę. Po drugiej wojnie światowej Bogatynia znalazła się w granicach Polski. Ze względu na swoje połoŜenie, nieliczne połączenia autobusowe i brak linii kolejowej - do najbliŜszej stacji kolejowej było 30 kilometrów - komunikacja między Bogatynią a pobliskim Zgorzelcem i resztą kraju była bardzo utrudniona. Dopiero w 1952 roku do sieci Polskich Kolei Państwowych włączono Turoszów. Stało się to moŜliwe po wybudowaniu nowego odcinka linii kolejowej, o długości 39 kilometrów, łączącego Turoszów z Mikułową. Pod koniec lat pięćdziesiątych rozpoczęto prace przy budowie nowego, 30kilometrowego, odcinka drogi do Zgorzelca. Dobrze rozwinięta jest sieć komunikacji autobusowej. Droga z Bogatyni do Zgorzelca ma do dzisiaj strategiczne znaczenie dla miasta i regionu, gdyŜ jest jedyną, która łączy Bogatynię z Dolnym Śląskiem i resztą kraju. WaŜna jest takŜe droga z Bogatyni do Sieniawki - droga tranzytowa z Niemiec do Czech, która łączy dwa przejścia graniczne: Sieniawka - Zittau i Bogatynia Kunratice. Poza tymi dwoma drogami wojewódzkimi, na terenie gminy znajdują się drogi powiatowe o łącznej długości 43,7 km, oraz drogi gminne i lokalne, razem 107,8 km. Wkrótce, po ponad dziesięcioletnich zabiegach, ma się rozpocząć budowa drogi transgranicznej, która połączy, gminę Bogatynia, Zittau, w Niemczech i Hradek nad Nysą, w Czechach. 1 maja 2004 roku, w dniu wejścia Polski do Unii Europejskiej, miała miejsce symboliczna inauguracja budowy drogi, której dokonali szefowie rządów Polski, Czech i Niemiec na styku trzech granic w Porajowie. Przez terytorium gminy Bogatynia będzie przebiegał odcinek o długości 4,5 kilometra. Budowa drogi stworzy szansę na oŜywienie gospodarcze i rozwój gminy. Planuje się równieŜ przebudowę drogi z Sieniawki do Zatonia oraz z Zatonia do Działoszyna. Na tym drugim odcinku ma powstać między innymi dodatkowy, trzeci pas ruchu dla samochodów cięŜarowych. W Sieniawce ma powstać nowy most graniczny do Zittau. Mimo planowanych zmian, sieć dróg w gminie Bogatynia pozostanie niedoskonała. PowaŜnym problemem pozostanie fakt, Ŝe obecnie istniejący układ dróg wymusza zbyt często przejazd przez miasto, co stanowi spore utrudnienie dla podróŜujących jak i mieszkańców miasta. 1.8.2.4.2. Infrastruktura kolejowa W 1875 roku uruchomiono linię kolei Ŝelaznej między Zgorzelcem a śytawą. Przy tej trasie oddano do uŜytku przystanek kolejowy w Posadzie. W tym samym roku oddany został do uŜytku szlak kolejowy łączący Frydlant z Zawidowem. Mieszkańcy mikroregionu bogatyńskiego mogli z niego korzystać, choć z utrudnieniem. PoniewaŜ Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 95 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” trasa biegła przez terytorium Czech, jej pokonanie wiązało się z formalnościami granicznymi. TakŜe bardzo długo, bo aŜ około 20 lat, trwały starania o uruchomienie linii kolejowej łączącej Bogatynię z śytawą. Zabiegali o to przede wszystkim lokalni przedsiębiorcy popierani między innymi przez burmistrza śytawy, Haberkorna, który był członkiem specjalnego komitetu powołanego do opracowania projektu ekonomicznego tego przedsięwzięcia. Do grona przedsiębiorców popierających ideę budowy linii kolejowej z Bogatyni do śytawy naleŜał przede wszystkim K.A. Preibisch, najpowaŜniejszy wówczas działacz gospodarczy w Bogatyni. Mimo, Ŝe prace nad projektem ekonomicznym inwestycji rozpoczęły się juŜ w roku 1864, to pierwszych pomiarów dokonano dopiero w roku 1872, a właściwe prace miernicze rozpoczęto w roku 1881. Dopiero wtedy Landtag saksoński wyraził zgodę na budowę linii wąskotorowej. W roku 1882 rozpoczęły się prace ziemne, które ukończono w październiku 1884 roku. 11 listopada, tego samego roku, nastąpiło uroczyste otwarcie linii kolejowej śytawa - Bogatynia. Trasa o długości 13,6 km liczyła 4 przystanki - w Sieniawce, Biedrzychowicach, Opolnie i Bogatyni. Wąskotorowa kolejka docierała do Bogatyni Górnej. Pięć lat później linię przedłuŜono do Markocic, a w 1889 roku do Hermanic (Hermsdorfu), gdzie połączyła się z linią kolejową Liberec - Frydlant, tak by moŜna było dalej połączyć się z Jeleną Górą i Dreznem. Otwarcie nowej trasy miało miejsce 25 sierpnia 1890 roku. Przy ulicy Kolejowej - obecnie Daszyńskiego - zbudowano specjalny budynek, który pełnił funkcję Dworca Głównego. Obecnie w budynku znajduje się Dworzec Główny PKS. Z dworca kolejka jeździła w dwóch kierunkach: - południowo- wschodnim- do Hermanic, Dietrzychowa i Frydlantu (czeski odcinek tej trasy istnieje do dnia dzisiejszego, ale nie jest uŜywany); - zachodnim- Ŝelaznym mostem nad Miedzianką koło zakładów włókienniczych, gdzie znajdował się drugi przystanek, (istnieje do dziś - tzw. „dom z zegarem” z nieistniejącą wówczas przybudówką, w której dzisiaj znajduje się sklep), w kierunku Sieniawki. Nysę przekraczała w Porajowie i dalej, istniejącą nadal nitką torów, prowadziła do Dworca Głównego w śytawie. Stąd moŜna było kontynuować podróŜ do kurortu Oybin lub, tradycyjną koleją, do dowolnego punktu Niemiec. Z odgałęzień linii kolejowej korzystały zakłady bawełniane, firma Rolle zajmująca się przetwórstwem owocowym, (po II wojnie światowej przez wiele lat Bogatyńskie Piwnice Win Importowanych - dziś nieistniejące), oraz dawna elektrownia (dziś Bogatyński Ośrodek Kultury przy ulicy Daszyńskiego). Na terenie Bogatyni i okolic, do dnia dzisiejszego, pozostały juŜ tylko nieliczne ślady istnienia linii kolejki wąskotorowej - dworcowe budynki, zatopione w asfalcie fragmenty szyn i mosty na Miedziance. Rozwój przemysłu na terenie gminy, powstanie w 1958 roku przedsiębiorstwa „Kopalnia i Elektrownia Turów w budowie” sprawiło, Ŝe uznano za konieczne rozpoczęcie budowy toru kolejowego do Bogatyni. W ten sposób - dzięki nowoczesnej, jak na owe czasy, drodze do Zgorzelca i połączeniu kolejowemu do Bogatyni- miasto zostało „przyłączone” do Dolnego Śląska. Trakcja kolejowa, z Bogatyni do Mikułowej, istnieje do dnia dzisiejszego, ale przewozy pasaŜerskie na tej trasie zostały zlikwidowane w roku 1999. Na potrzeby kopalni i elektrowni utrzymano przewozy towarowe. Przez gminę przebiega teŜ linia kolejowa łącząca Niemcy z Czechami, ale nie jest obsługiwana przez Ŝadną polską stację kolejową. 96 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.8.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna NajbliŜszym międzynarodowym lotniskiem, z którego korzystają najczęściej mieszkańcy gminy, to port Wrocław – Strachowice oddalone o 200 km (ok. 150 minut od Bogatyni. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w Katowicach, Dreźnie, Pradze (Czechy) oraz w Berlinie (Niemcy). Infrastruktura wodna w gminie nie występuje. 1.8.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.8.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy Bogatynia z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 1,2 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 35,1 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 97,5 - wykorzystania pojemności noclegowej – 83,4 - gęstości ruchu – 65,0 - gęstość bazy noclegowej - 2,2 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 30,0 1.8.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Niewątpliwie omawiany region charakteryzuje się sezonowością przyjazdu turystów wiosenno – letnią, ze względu na korzystanie z walorów przyrodniczych – szlaków pieszych oraz rowerowych. Pewnym jest, Ŝe do gminy Bogatynia przyjeŜdŜają turyści chcący uczestniczyć w organizowanych imprezach kulturalno – sportowo – rekreacyjnych (np. Bogatyńskie Dni Węgla i Energii KARBONALIA), które posiadają nie tylko rangę lokalną ale i regionalną. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 97 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.8.3.3. Modele przyjazdu do regionu Przyjazd do gminy jest związany z korzystaniem z walorów specjalistycznych znajdujących się na jej obszarze, a takŜe z uczestnictwem w imprezach kulturalnych odbywających się w gminie. Model przyjazdu do gminy moŜna zatem określić jako typowo rekreacyjno-turystyczny. Jednak równieŜ obserwuje się przyjazdy biznesowe. Na terenie gminy najczęściej spotykana jest turystyka indywidualna oraz rodzinna, a takŜe w grupach zorganizowanych. Masowe imprezy zazwyczaj przyciągają ludzi młodych. Starsze wiekiem osoby zainteresowane są historią miasta oraz jej walorami kulturowymi. 1.8.3.4. Postrzeganie regionu Bogatynia znana jest raczej z przemysłu cięŜkiego i ewentualnie z nadgranicznego połoŜenia. Jest to jedna z najbogatszych gmin w Polsce. To stolica tzw. „worka turoszowskiego”, obszaru industrialnego, na jej terenie znajdują się BOT Kopalnia Węgla Brunatnego Turów SA oraz BOT Elektrownia Turów SA zatrudniające łącznie ok. 7 tysięcy osób. Bogatynia uczestniczy we współpracy z miastem czeskim Hradek nad Nisou i niemiecką śytawą (Zittau). Co przyczynia się do działań promocyjnych gminy. Mimo, iŜ niekorzystnym jest fakt, Ŝe na obszarze znaczną część zajmują wykopaliska kopalniane, wartym podkreślenia jest, Ŝe Bogatynia zaistniała jako bardzo znany w Polsce ośrodek jazzowy. Miejsce, gdzie grają najwięksi muzycy z całego świata, ma sięgające daleko tradycje związane z muzyką jazzową. 1.8.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od takich zmiennych, jak wiek, płeć, poziom edukacji i wychowania oraz zasobność społeczeństwa. W zaleŜności od wieku, osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki. Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii i architektury miasta. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od wieku. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających powiat, to w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. Poziom wykształcenia równieŜ ma wpływ na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy formę spędzania czasu. Na organizowane w gminie imprezy przybywają turyści o róŜnym stopniu wykształcenia. Taka sama tendencja występuje wśród turystów uprawiających turystykę kwalifikowaną. WNIOSKI: • Gmina charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu, • Występująca na terenie gminy działalność gospodarcza wpłynęła negatywnie na stan środowiska, • Większość zabytków w gminie stanowią obiekty sakralne, jednakŜe chlubą gminy są liczne domy łuŜyckie, • Przygraniczne połoŜenie (z Czechami i Niemcami) sprawia, iŜ gmina jest dobrą bazą wypadową do pobliskich ciekawych miejsc poza granicami państwa, 98 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • Liczne imprezy, znane nie tylko w regionie lecz w całym kraju, przyciągają liczne grono odwiedzających, • Gminę uatrakcyjniają liczne szlaki piesze i rowerowe, • Dobrze rozwinięta jest sieć połączeń autobusowych z gminą. Niestety brak w gminie jest połączeń kolejowych. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 99 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.9. Gmina Lubań 1.9.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.9.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Gmina Lubań połoŜona jest w zachodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie lubańskim, w obrębie Pogórza Izerskiego, duŜej jednostki geograficznej rozciągającej się między doliną Bobru na wschodzie i doliną Nysy ŁuŜyckiej na zachodzie. W Gminie wyróŜnia się następujące mikroregiony: - dolinę rzeki Kwisy, - wąskie doliny bocznych dopływów Kwisy, - Wysoczyznę Siekierczyńską, - Wzgórze Gradowskie. Granicę Gminy od północy stanowią: Gmina Nowogrodziec i Zgorzelec, od południa Gmina Leśna, Olszyna, Platerówka, a od zachodu Gmina Siekierczyn. Pozostałą część granicy wyznacza miasto Lubań, które jednocześnie z uwagi na swe połoŜenie stanowi centrum kulturo – handlowo – usługowe. W związku z tym, Ŝe siedziba Urzędu Gminy zlokalizowana jest w mieście Lubań, stanowi ono równieŜ centrum administracyjne gminy. Powierzchnia Gminy wynosi 14 215 ha. W jej skład wchodzi 12 sołectw skupiających 13 wsi. Sołectwa: Henryków Lubański, Jałowiec, Kościelnik, Kościelniki Dolne, Mściszów, Nawojów ŁuŜycki, Nawojów Śląski, Pisarzowice, Radogoszcz, Radostów Dolny i Radostów Średni (wspólne sołectwo), Radostów Górny, Uniegoszcz. Obszar Gminy Lubań wynosi 14 215 hektarów. PrzewaŜają grunty orne, łąki i pastwiska, które stanowią 71,95 % ogólnej powierzchni uŜytków. 1.9.1.2. Walory turystyczne 1.9.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Walory wypoczynkowe stanowią jeden z waŜniejszych elementów przyciągających turystów w ten region. Taki rodzaj turystyki słuŜy przede wszystkim odpoczynkowi od wielkomiejskiego zgiełku, regeneracji zarówno fizycznej jak i psychicznej organizmu. W grupie walorów wypoczynkowych wyróŜnić moŜna zespół cech niezbędnych, których występowanie stanowi minimum warunków do wypoczynku oraz zespół cech korzystnych podnoszących wartości wypoczynkowe terenu. Do pierwszych zaliczyć moŜna czyste powietrze (wolne od zanieczyszczeń), ciszę, niski stopień urbanizacji, występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Do cech korzystnych zakwalifikować moŜna szczególnie walory wypoczynkowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku, przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich, wodnych oraz przydatność wód do kąpieli i sportów wodnych. 1.9.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Na terenie Gminy Lubań znajduje się kilka godnych polecenia obiektów zabytkowych: Jałowiec − Pałac w stylu klasycystycznym wzniesiony około XIX wieku. Jest to harmonijna budowla zbudowana na planie prostokąta, dwukondygnacyjna 100 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” z portykiem kolumnowym od strony parku. W pobliŜu pałacu znajduje się niewielki teren parkowy z aleją lipową oraz marmurowy nagrobek jednego z właścicieli, umieszczony pod neogotyckim baldachimem. Kościelnik − Kościół p.w. Ścięcia Jana Chrzciciela, zbudowany przed rokiem 1346, a rozbudowany w latach 1654 i 1735. W kościele znajduje się późnogotycki tryptyk z roku 1496 roku z rzeźbami patrona – św. Jana Chrzciciela, św. Anny i św. Jadwigi Śląskiej. Pisarzowice − Kościół parafialny p.w. Macierzyństwa Marii Panny, wzniesiony na przełomie XV i XVI wieku, przebudowany w XVIII wieku. We wnętrzu zachował się gotycki portal, klasycystyczny ołtarz i kilka kamiennych epitafiów. − W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła parafialnego zlokalizowany jest zespół pałacowy składający się z pałacu, oficyny pałacowej i zabudowań gospodarczych. Pałac został zbudowany na początku XVIII wieku, a został zniszczony po 1945 roku (obecnie ruina). − Zespół pałacowo – parkowy pochodzący prawdopodobnie z drugiej połowy XVIII wieku. W latach 60 – tych XIX wieku załoŜono na terenie dworskich łąk park krajobrazowy ze stawami, natomiast na początku XX wieku od strony południowo – wschodniej powstał ozdobny park. Do 2006 roku w pałacu mieściła się szkoła podstawowa. − Na uwagę zasługuje zajazd pocztowy z 1802 roku znajdujący się przy drodze K-30 Lubań – Zgorzelec oraz odnaleziony słup poczty polsko – saskiej. Mściszów − Ruiny Kościoła św. Jerzego, wzniesionego w 1501 roku i zniszczonego w 1945 roku. Ruiny są otoczone murem cmentarnym z bramą. − Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego, zbudowany został w 1742 roku, a przebudowany w latach 1806 – 1811. Dawniej był to kościół protestancki, który słuŜył jako „dom ucieczkowy”. Nawojów ŁuŜycki − Renesansowy dwór, pochodzący z lat 1570 – 71, przebudowany w XVIII wieku. PowaŜnie zniszczony w 1945 roku odbudowany został w latach 1966 – 68. Jest to załoŜenie składające się z dwóch skrzydeł ustawionych pod kątem prostym. W jednym z nich mieści się obecnie kościół filialny, natomiast drugie jest nieuŜytkowane i popadło w ruinę. Od strony dziedzińca zachowały się dwukondygnacyjne, renesansowe kruŜganki, bogato zdobione, wykonane z piaskowca, wsparte na kolumnach toskańskich na parterze i w górnej kondygnacji jońskich. Górna kondygnacja kruŜganków dekorowana jest licznymi płasko rzeźbionymi kartuszami herbowymi. Dwór uznawany jest za „perełkę” wśród zabytków. Nawojów Śląski − Słowiańskie grodzisko załoŜone na planie owalu o wymiarach 26 x 40 m. Powstanie grodziska datuje się na XIII wiek. Henryków Lubański − Zespół kościelny obejmujący Kościół p.w. św. Mikołaja z XIII wieku, plebanię, mur cmentarny z podcieniami i bramą z II połowy XVIII wieku; − Przy drodze z Henrykowa od Godzieszowa znajduje się głaz narzutowy z wyrytym nazwiskiem pruskiego generała H.J. Ziethena oraz datą 23 listopada 1745 roku. Obelisk upamiętnia stoczoną tam bitwę pomiędzy Prusami a Sasami podczas wojny śląskiej. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 101 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Radostów − Zlokalizowana jest tam jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich w okolicach Lubania. Na podstawie stylu architektonicznego datuje się budowę kościoła na XIII wiek. W 1660 roku powstała wieŜa kościelna, zaś w 1824 roku świątynia została przebudowana. Przed kościołem stoi barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena. Niewątpliwie do atrakcji gminy naleŜy rosnący w Henrykowie Lubańskim cis pospolity liczący sobie ponad 1300 lat, uznawany za najstarsze drzewo w Polsce. Ponadto do ciekawych i atrakcyjnych miejsc w gminie moŜna zaliczyć: − wyrobisko glinki kaolinowej - powierzchniowy pomnik przyrody w Nawojowie ŁuŜyckim, obejmujące torfowisko, utworzone w jednym z dawnych wyrobisk gliny. Obiekt cenny ze względu na występujące tu płazy i gady, a takŜe rzadką roślinność wodną i bagienną. Spotkać tutaj moŜna rosiczkę okrągłolistną, widłaka goździstego i bagno zwyczajne; − aleja lipowa przy kompleksie folworczno-pałacowym w Jałowcu, pomnikowa aleja obsadzona jest 21 lipami drobnolistnymi, wiek drzew określa się na ok 200lat; − aleja dębowa (potocznie nazywana drogą przez "dęby") łącząca Radostów Średni z Uniegoszczą, długość około 2 km; − wyeksploatowane wyrobisko bazaltu znajdujące się na Górze OstróŜek (dawniej kopalnia "Uniegoszcz"). Teren dawnego wyrobiska jest bogato urzeźbiony i pokryty róŜnowiekową szatą roślinną. Wyrobisko to stanowi cenny kompleks przyrodniczo-krajobrazowy o wysokich walorach estetycznych, poznawczych i rekreacyjnych. Na stałe do kalendarza organizowanych imprez na terenie Gminy Lubań zapisane są: Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa Lubańskiego, które odbywają się co roku w miesiącu lipcu, gminne doŜynki, zawsze organizowane w ostatnią niedzielę sierpnia lub pierwszą niedzielę września. Ponadto corocznie w miesiącu maju organizowany jest „Dzień sportu”. W imprezie udział biorą głównie dzieci i młodzieŜ ze szkół gminnych. 1.9.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Przez Gminę Lubań przebiegają dwa oznakowane szlaki turystyczne. Szlak niebieski jest fragmentem szlaku Sulików - Siekierczyn - Lubań - Gryfów Śląski. Odcinek znajdujący się na terenie Gminy ma ok. 6 km długości i prowadzi od Pisarzowic do Lubania, następnie podnóŜem Harcerskiej Góry lasami biegnie ku granicy na północ od Jałowca. Drugi ze szlaków, szlak zielony bierze początek i prowadzi przez Kamienną Górę do Lubańskiego Lasu, gdzie wkracza na teren gminy. Długość szlaku na odcinku gminy wynosi ok. 3,5 km i prowadzony jest przez tereny leśne. Godnym uwagi jest szlak pielgrzymkowy Św. Jakuba, który przebiega między innymi przez miejscowości wchodzące w skład gminy, tj. Radogoszcz, Nawojów Śląski, Pisarzowice oraz Henryków Lubański. Ideą utworzonego szlaku było połączenie Jakubowa, jako ośrodka kościelnego kultu Św. Jakuba do znanego europejskiego szlaku pielgrzymkowego wiodącego do Santiago de Compostela w Hiszpanii. 102 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Z inicjatywy Fundacji Partnerstwo Izerskie Bogactwem Trójgraniczna, przy współpracy gmin, w 2007 roku zostały wytypowane oraz oznaczone szlaki konne. Z tego tytułu wydana została mapa „Agroszlaki – Konno po Pogórzu Izerskim”. Znaczna ich część przebiega przez gminę i jej miejscowości, tj. Radostów Średni, Radostów Dolny, Nawojów Śląski, Radogoszcz, Henryków Lubański. Głównym celem wytyczenia szlaków konnych jest rozwój turystyki wiejskiej na Pogórzu Izerskim. DuŜą atrakcją gminy, w najbliŜszej przyszłości, będzie powstające w Kościelniku Clearcut Ranch. W załoŜeniu będzie to ośrodek sportowo – hodowlany nastawiony na trening koni racy American Quarter Korse. Teren powstającego rancza obejmuje 130 ha. Z całego obszaru stadniny wydzielonych zostanie 6 hektarów, przeznaczonych pod główny kompleks, który składać się będzie z krytej ujeŜdŜalni o przeznaczeniu treningowo – widowiskowym, stajni oraz części biurowej i hotelowej. W oparciu o posiadany materiał hodowlany planowana jest hodowla i trening wysokiej klasy koni przeznaczonych głównie do konkurencji reining. Planowany jest równieŜ rozwój szeroko rozumianej rekreacji konnej, głównie górskiej turystyki jeździeckiej na bazie posiadanego stada koników polskich. Cala inwestycja została podzielona na 3 roczne etapy i ma się zakończyć w 2010 roku. Przez teren Gminy Lubań przebiega równieŜ szlak euro regionalny „Dolina Kwisy” przeznaczony dla rowerzystów. Jest to szlak wyznaczony wzdłuŜ rzeki Kwisy i prowadzi między innymi przez Kościelnik, Uniegoszcz, Radogoszcz oraz Nawojów Śląski.Drogą leśną do Radostawia Dolnego przez Radostów Średni do Mściszowa i dalej do Gościszowa. Niebywałą atrakcją gminy jest tor motocrossowy znajdujący się w miejscowości Jałowiec. Ta nietypowa dyscyplina sportu przyciąga coraz większą rzeszę zawodników. Regularnie na torze odbywają się treningi klubów sportowych. Ponadto organizowane na torze organizowane są zawody krajowe, jak i międzynarodowe. Ponadto w Gminie Lubań funkcjonują trzy zespoły folklorystyczne: Cisowianki i Cisowianeczki z Henrykowa Lubańskiego oraz Marysieńki z Radostowa. Pierwszy z nich jest laureatem wielu prestiŜowych nagród, w tym I nagrody Przeglądu Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. Drugim, niemniej zasłuŜonym zespołem są Marysieńki z Radostowa. Najkrótszym staŜem artystycznym pochwalić się moŜe zespół Cisowianeczki. Niemniej jednak w jego szeregach są jedynie dziewczęta, które nie ukończyły jeszcze 18 roku Ŝycia. 1.9.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Pod względem klimatycznym gmina naleŜy do regionu zgorzeleckiego, charakteryzującego się najbardziej łagodnymi warunkami w obrębie Sudetów. Średnia temperatura roczna wynosi +8,0°C, za ś ciepłej połowy roku /IV-IX/ ponad +14,0°C. Okres wegetacyjny trwa ponad 220 dni, nato miast długość okresu ze średnią temperaturą dobową poniŜej 0 oC waha się od 12 do 14 tygodni. Średnia roczna suma opadów oscyluje wokół 750 mm, zaś szata śnieŜna zalega około 40-45 dni. FAUNA Na obszarze gminy stwierdzono 26 gatunków ssaków w tym gatunki chronione i łowne. Z gatunków chronionych występują: kret, jeŜ zachodni, ryjówka, rzęsorek Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 103 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” rzeczek, zębiełek, wiewiórka, wydra, gronostaj, łasica łaska. Na podkreślenie zasługuje występowanie tak rzadkich gatunków jak ryjówkowate, jeŜ, wiewiórka, gronostaj, łasica, wydra. Z gatunków łownych występują: dzik, sarna, jeleń, lis, kuna leśna, kuna domowa, tchórz, norka amerykańska, zając szarak, piŜmak. WaŜnymi obszarami dla teriofauny są wszelkie kompleksy leśne, tereny wilgotne z ciekami wodnymi, stawami, gdzie występuje róŜnorodność siedlisk. W takich środowiskach bytują drobne ssaki oraz ssaki drapieŜne i kopytne. Nietoperze naleŜą do grupy najbardziej zagroŜonych wymarciem zwierząt na Ziemi. Wszystkie gatunki podlegają ochronie. W gminie stwierdzono 8 gatunków. Kolonie rozrodcze, przejściowe, zimowiska lub miejsca schronienia dziennego dla samców stwierdzono na strychach i wieŜach kościołów w Uniegoszczy, Mściszowie, Radostowie i Pisarzowicach oraz na strychu szkoły w Pisarzowicach. Stwierdzono obecność 121 gatunków ptaków w tym 112 gatunków lęgowych lub prawdopodobnie lęgowych oraz 9 gatunków ptaków przelotnych lub zalatujących. Dwa z nich to gatunki zagroŜone w skali ogólnopolskiej /sóweczka, bielik/, 6 - gatunki zagroŜone na Śląsku /bocian czarny, kania czarna, kobuz, przepiórka, derkacz, samotnik/. Wszystkie gatunki gadów i płazów w Polsce objęte są ochroną prawną. W gminie stwierdzono 9 gatunków płazów i 4 gatunki gadów. Istnieją korzystne warunki dla ich bytowania. Stwierdzono 17 gatunków ryb, w tym 3 gatunki chronione oraz 5 zagroŜonych i rzadkich. FLORA Szata roślinna gminy jest silnie zuboŜała i nosi ślady wielowiekowej kultury rolniczej. Interesujące gatunki i zbiorowiska roślinne występują tu sporadycznie i z reguły na siedliskach wtórnych. Nie ma tu Ŝadnego gatunku wpisanego na Czerwoną Listę Flory Polskiej. Stwierdzono tu 150 stanowisk gatunków objętych ochroną częściową oraz 24 stanowiska roślin objętych ochroną całkowitą. Na terenie gminy moŜna wyróŜnić: siedliska łąk podmokłych i wilgotnych, łąki świeŜe, turzycowiska, zespoły typowo wodne, zarośla wierzbowe, zbiorowiska porębowe zaroślowe i ziołoroślowe, a takŜe pojedyncze płaty dobrze zachowanych pierwotnych zespołów leśnych: grądy, grądy zboczowe, buczyna wyŜynna, łęgi. Zespoły łąkowe wykazują stadia degradacji powstałej wskutek nadmiernego wzbogacenia w azot. Częste są zadrzewienia i zakrzewienia pasowe (śródpolne, przydroŜne) oraz zagajniki o niewielkich powierzchniach, stanowiące schronienie dla leśnych gatunków roślin, ptaków i bezkręgowców. Na terenie gminy występują następujące gatunki objęte ochroną: - całkowitą: barwinek pospolity, bluszcz pospolity, cis pospolity, listera jajowata, orlik pospolity, pióropusznik strusi, podrzeń Ŝebrowiec, rosiczka okrągłolistna, śniedek baldaszkowaty, sromotnik bezwstydny, śnieŜyczka przebiśnieg, wawrzynek wilczełyko, - częściową: bagno zwyczajne, kalina koralowa, konwalia majowa, kopytnik pospolity, kruszyna pospolita, marzanka wonna, pierwiosnka wyniosła, porzeczka czarna. Lasy zajmują zaledwie 22,41% powierzchni gminy i są skupione głównie na ich obrzeŜach. Prawie cała powierzchnia leśna zajęta jest przez zastępcze zbiorowiska leśne o róŜnym składzie gatunkowym /świerkowe, świerkowodębowo-brzozowe, sosnowo-dębowe, mieszane z udziałem gatunków obcych/. Są to zbiorowiska 104 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” jednowiekowe, zwykle w młodych klasach wieku, ze słabo wykształconym runem. Lasy podlegają intensywnej gospodarce leśnej. Gospodarkę leśną na terenie gminy prowadzą Nadleśnictwa: Lwówek Śląski, Pieńsk, Świeradów. Kompleksy leśne w sąsiedztwie terenów zurbanizowanych są zakwalifikowane jako lasy masowego wypoczynku, w których nie prowadzi się tradycyjnej gospodarki leśnej. Spory procent powierzchni stanowią młodniki /do 40 lat/, chronione i nie udostępnione rekreacji. Dominują lasy gospodarcze, lasy ochronne występują w pd-wsch części gminy. GLEBY Dominują gleby wysokich klas bonitacyjnych II i IIIb kompleksu pszennego bardzo dobrego. Są to gleby wytworzone z glin cięŜkich, lessów ilastych i pyłów ilastych. Najczęstsze typy gleb to bielice, gleby brunatne i mady. Gleby słabe, lekkie wytworzone z piasków zajmują niewielkie powierzchnie. Stanowią one IV i V klasę gruntów ornych kompleksu Ŝytniego. Podsumowując gleby umoŜliwiają prowadzenie szerokiej gamy upraw polowych oraz warzywnictwa i sadownictwa. WODY Gmina Lubań połoŜona jest na obszarze dorzecza Odry. Sieć hydrograficzną gminy tworzy Kwisa wraz z jej dopływami - prawobrzeŜnymi /Olszówka, Struga/ oraz lewobrzeŜnymi /Siekierka, Łazek, Złoty Stok/, uchodzącymi do Kwisy na terenie gminy. Z większych cieków jedynie Sowinka i Czerna Wielka uchodzą do Kwisy na innym terenie. Wszystkie ww. cieki biorą początek na Pogórzu Izerskim a ich długość na terenie gminy wynosi od 2,4 km /Olszówka/ do 10,6 km /Struga/. Kwisa ma częściowo charakter naturalny zwłaszcza w północnej części gminy, gdzie częste są starorzecza. Mniejsze cieki płynące przez wsie zostały w znacznej części uregulowane, obudowane lub umocnione faszyną. Stan zbliŜony do pierwotnego zachował się w dolnym biegu Łazka, Złotego Stoku i Strugi oraz w środkowym biegu Sowińca. W gminie brak większych zbiorników wód powierzchniowych. NaleŜą do nich: starorzecza Kwisy k/Nawojowa ŁuŜyckiego, stawy hodowlane naleŜące do właścicieli indywidualnych /Mściszów, Jałowiec, Kościelnik. Kościelniki Dolne, Staw Rybi k/Nawojowa/, zalane glinianki, piaskownie i kamieniołomy. 1.9.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.9.2.1. Baza noclegowa Na terenie gminy nie ma rozbudowanej bazy noclegowej. Wpływa to negatywnie na rozwój turystki na tym terenie. Aktualnie na terenie gminy rozwijają się gospodarstwa agroturystyczne z małą gastronomią (szczególnie rybną) oraz zajazd „EUREKA”, w których zapewniona jest baza noclegowa i gastronomiczna. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 105 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Na terenie Gminy Lubań znajdują się trzy całoroczne obiekty hotelowe obsługujące turystów: − Zajazd "Eureka" - Uniegoszcz 53 - 12 miejsc noclegowych − "Ponde Rosa" - pokoje gościnne - Jałowiec 53 - 10 miejsc noclegowych − Gospodarstwo Agroturystyczne - Nawojów ŁuŜycki 30 - 8 miejsc noclegowych 1.9.2.2. Baza gastronomiczna W gminie funkcjonuje jedna placówka gastronomiczna – zajazd EUREKA w Uniegoszczy. 1.9.2.3. Baza paraturystyczna Turystyczna baza uzupełniająca obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. UmoŜliwiają one uprawianie róŜnych form turystyki aktywnej i sportu, zaś dobre zaplecze rekreacyjno-sportowe daje moŜliwości organizowania ciekawych imprez, nawet o zasięgu ogólnopolskim czy międzynarodowym. Do obiektów naleŜących do uzupełniającej bazy w gminie naleŜą: − gminne biblioteki; − boisko do gry w piłkę noŜną w Radostowie; − boisko wielofunkcyjne w Radostowie; − boisko do gry w piłkę noŜną w Radogoszczy; − boisko do gry w piłkę noŜną w Henrykowie Lubańskim; − sala gimnastyczna w Publicznym Gimnazjum im. Aleksandra Fredry w Pisarzowicach; − boisko do gry w piłkę noŜną w Pisarzowicach. Natomiast w samym mieście Lubań: − Hala Sportowa MOSiR, ul. Ludowa − Pływalnia „Laguna”, ul. RóŜana 2 − Stadion Sportowy MOSiR, ul. Ludowa − Stadion Kartingi, ul. Działkowa − Kort Tenisowy przy Szkole Podstawowej nr 1, ul. Mickiewicza − Boisko do tenisa, koszykówki, piłki noŜnej, ręcznej, siatkówki. W sześciu miejscowościach, tj. w Pisarzowicach, Henrykowie Lubańskim, Radogoszczy, Nawojowie ŁuŜyckim, Radostowie Średnim oraz Mściszowie znajdują się świetlice wiejskie. Wykorzystywane są one głównie do organizacji przyjęć weselnych oraz imprez dla społeczności lokalnej. Świetlica w Radogoszczy oraz w Radostowie Średnim ponadto wykorzystywana jest do zajęć sportowych, w których uczestniczy lokalna młodzieŜ. NiezaleŜnie od świetlic wiejskich na terenie Gminy działa pięć świetlic środowiskowych, zlokalizowanych w miejscowościach: Pisarzowice, Radostów, Mściszów, Henryków Lubański i Kościelnik. 1.9.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.9.2.4.1. Infrastruktura drogowa Z układem komunikacyjnym kraju łączy gminę droga krajowa nr 30 i drogi wojewódzkie Nr 296, Nr 357 i Nr 359. 106 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Droga krajowa Nr 30; Jelenia Góra – Zgorzelec posiada parametry techniczne klasy drogi głównej ruchu przyspieszonego, nawierzchnię bitumiczną przystosowaną do ruchu cięŜkiego i stanowi główną oś komunikacyjną gminy. − Droga wojewódzka Nr 296; Lubań - śagań posiada niepełne parametry techniczne drogi głównej i wymaga modernizacji. − Droga wojewódzka Nr 357; Sulików – Lubań – Nowogrodziec posiada niepełne parametry techniczne drogi głównej, wymaga modernizacji i korekty łuków. − Droga wojewódzka Nr 359 Lubań – Leśna jest w trakcie II etapu przebudowy i modernizacji. Bezpośrednią obsługę mieszkańców gminy zapewniają drogi powiatowe i gminne, obsługujące tereny przyległe do dróg krajowych i wojewódzkich. Drogi te posiadają zróŜnicowane parametry techniczne, bardzo róŜne szerokości nawierzchni. Wymagają modernizacji. Na drodze powiatowej nr 12355 w Henrykowie Lubańskim został zakończony II etap modernizacji drogi. Na terenie gminy są takŜe drogi wewnętrzne o bardzo zróŜnicowanych parametrach technicznych. Na terenie Gminy Lubań znajdują się drogi gminne zajmujące 174 ha powierzchni, drogi zarządzane przez Zarząd Powiatowy – 51 ha powierzchni, drogi zarządzane przez Starostę Lubańskiego – 89 ha. 1.9.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez teren Gminy przebiegają zelektryfikowane linie kolejowe Lubań - Węgliniec, oraz Lubań - Jelenia Góra. W Gminie nie ma jednak stacji kolejowych, nie licząc stacji w Kościelniku i w Kościelnikach Dolnych, połoŜonych na ponownie uruchomionej linii Lubań – Leśna dla ruchu towarowego. Rejon obsługuje dworzec kolejowy w Lubaniu. Ilość kursów pociągów systematycznie maleje, rośnie natomiast rola komunikacji samochodowej, niestety ze szkodą dla środowiska naturalnego. 1.9.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna Połączenie z lotniskami kraju i Europy zapewnia Gminie Lubań Międzynarodowy Port Lotniczy we Wrocławiu, odległy około 125 km. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w kraju w Katowicach, Poznaniu oraz za granicą w Pradze (Czechy), Dreźnie i Berlinie (Niemcy). Na terenie gminy nie istnieje infrastruktura wodna słuŜąca do przewozów towarów i ludzi. 1.9.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.9.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 107 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy Lubań z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 0,4 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 28,0 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 46,3 - wykorzystania pojemności noclegowej – 111,4 - gęstości ruchu – 384,2 - gęstość bazy noclegowej – 6,3 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 67,3. 1.9.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Zdecydowana większość turystów odwiedza region w miesiącach wiosenno – letnich niŜ zimowych. To walory przyrodniczo – kulturowo – zabytkowe przyciągają tu turystów w okresach ciepłych. 1.9.3.3. Modele przyjazdu do regionu Model przyjazdu do moŜna określić jako rekreacyjny. Gmina Lubań jest zazwyczaj celem wycieczek turystycznych – korzystanie ze szlaków, w związku z tym zwiedzanie gminy przez turystów odbywa się w grupach zorganizowanych i indywidualnie. Przyjazdy rodzinne dotyczą przede wszystkim uczestnictwa we wcześniej wymienionych imprezach takich jak doŜynki gminne czy Dzień Sportu. Pobyt turystów związany jest z trwaniem imprezy oraz korzystaniem z walorów przyrodniczych i wynosi zazwyczaj jeden dzień. 1.9.3.4. Postrzeganie regionu Gmina Lubań mimo posiadania wielu walorów naturalnych nie jest postrzegana w gminie tak atrakcyjnie jak w przypadku znanych w powiecie lubańskim kurortów wypoczynkowych – Leśna, Świeradów Zdrój. Odwiedzający gminę – czy to spacerujący po szlakach czy teŜ korzystający ze szlaków rowerowych, konnych lub korzystający z organizowanych imprez – doceniają jej walory przyrodnicze jakimi obdarzyła ją natura, jednak słabe wypromowanie gminy nie przyciąga duŜej liczby turystów, ma to odbicie w niskich wskaźnikach dotyczących intensywności ruchu turystycznego w porównaniu ze wskaźnikami powiatu lubańskiego. 1.9.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze stanowi struktura społeczno-ekonomiczna. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od 108 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” wieku, podobnie organizowane w gminie nieliczne imprezy przyciągają na swoje tereny osoby w róŜnym przedziale wiekowym. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających powiat, to w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. WNIOSKI: • Zlokalizowane na obszarze gminy zabytki i atrakcyjne miejsca tworzą potencjał dla rozwoju turystyki, • Imprezy organizowane mają charakter lokalny, • Baza noclegowa na terenie gminy nie jest rozwinięta, jednakŜe spełnia oczekiwania przyjezdnych, • Bazę gastronomiczną tworzy tylko jeden obiekt, co nie przyczynia się do rozwoju turystycznego, • Istotnym elementem jest dobre połączenie komunikacyjne oraz kolejowe. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 109 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.10. Gmina Miejska Zawidów 1.10.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.10.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Miasto Zawidów zlokalizowane jest na terenie powiatu Zgorzeleckiego w województwie Dolnośląskim, na granicy z Republiką Czeską. Miasto Zawidów leŜy w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, na Pogórzu Izerskim. Teren miasta charakteryzuje sie zróŜnicowaną konfiguracją, licznymi pagórkami i dolinami. W północno-wschodniej, południowej i w centralnej części miasta najwyŜsze rzędne osiągają 244-257 m. n.p.m. Teren opada wyraźnie w kierunku zachodnim do 220-215 m n.p.m. Głównym ciekiem powierzchniowym w obrębie Zawidowa jest Potok Kocia, prawobrzeŜny dopływ rzeki Witki. Rejon Zawidowa zaliczany jest do tzw. Regionu Zgorzeleckiego. Obejmuje on zachodnią i południowo - zachodnią część Pogórza Izerskiego pod Nysa ŁuŜycką. Jest to najcieplejszy rejon podgórzy, bardzo zbliŜony do najcieplejszego na Dolnym Śląsku regionu nadodrzańskiego. Powierzchnia gminy Miejskiej Zawidów wynosi 607 ha. UŜytki rolne zajmują 67,5% powierzchni gminy, a lasy 5,2%. Liczba ludności waha sie w granicach 4700 osób. Miasto Zawidów stanowi samodzielną jednostkę administracji samorządowej stopnia podstawowego. 1.10.1.2. Walory turystyczne 1.10.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Zgodnie z definicją, za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych. Atrakcyjne połoŜenie geograficzne, urozmaicone ukształtowanie terenu i dostępność komunikacyjna tworzą wysokiej rangi warunki dla rozwoju turystyki w Zawidowie. Konieczne jest jednak odpowiednie wyposaŜenie miasta w urządzenia infrastruktury turystycznej i paraturystycznej, dzięki której moŜliwości wypoczynkowe gminy będą na znacznie zadawalającym poziomie. 1.10.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu W Zawidowie zlokalizowanych jest wiele atrakcyjnych obiektów zabytkowych mogących być przedmiotem bardziej intensywnej penetracji turystycznej. Do obiektów tych naleŜy w szczególności zaliczyć Stare Miasto (z zespołem domów przyrynkowych z XVIII i XIX wieku), zespół parkowo-leśny Góra Zamkowa, zespół rezydencjonalny OstróŜno oraz obiekty sakralne (w tym kościół p.w. św. Józefa). Nadmienić przy tym naleŜy, iŜ wskazane obiekty i tereny zabytkowe wymagają intensywnych prac renowacyjnych i rewitalizacyjnych. Jak wspomniano wyŜej do atrakcyjnych miejsc w gminie moŜemy zaliczyć: • Ratusz - Jak podają źródła historyczne pierwszy budynek Ratusza wznosił się na środku rynku. Wybudowany został w 1709 roku, spłonął podczas wielkiego poŜaru miasta w 1769 r. W tym samym miejscu w 1771 r. z funduszy mieszczan wybudowano kolejny budynek dla rajców miejskich, który spłonął w 1834. Obecny budynek Urzędu Miejskiego w Zawidowie wzniesiono w 1837 110 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • r. Usytuowany jest naroŜnie w północno-zachodniej pierzei rynku. Był on dwukrotnie przebudowywany. Nie został jednak zrealizowany projekt z 1902 roku, który zakładał dobudowanie wieŜy ratuszowej. Do chwili obecnej uŜytkowany jest zgodnie z przeznaczeniem, mieszczą się tu biura władz administracyjnych Zawidowa. Dworzec Kolejowy - Budowę kolei w Zawidowie rozpoczęto juŜ w latach 18731875. Dworzec kolejowy wybudowany został w latach 70-tych XIX wieku. Monumentalny charakter budynku podkreślało jego otoczenie, przed którym rozciągał się plac i niewielki park. Oprócz głównego budynku znajdowały się inne zabudowania stacyjne oraz dwie lokomotywownie. W niedługim czasie obok dworca powstał duŜy zakład przemysłowy produkujący cegłę i dachówkę oraz osiedle willowe. Dworzec tworzy typowe dla XIX wieku skupisko zabudowy miejskiej. JuŜ przed II wojną światową był to tak jak obecnie dworzec stacji granicznej. Poczta - Budynek poczty powstał w latach 1925-1927. Do chwili obecnej uŜytkowany jest zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, zachowany w bardzo dobrym stanie. Wnętrze utrzymane jest w stylu lat 20-tych XX wieku. Na parterze mieszczą się pomieszczenia Poczty Polskiej, natomiast na piętrze pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze. Uroczyste otwarcie Urzędu Pocztowego w Zawidowie po zakończeniu II wojny światowej odbyło się 20 września 1945 roku. Wzgórze zamkowe zwane Górą Michała - Z górą Michała nierozerwalnie wiąŜe się historia miasta Zawidów. Obszar ten od końca XII wieku, co potwierdza dokument z 1186 roku, stanowiący jednocześnie pierwszą wzmiankę o grodzie Syden, do połowy XIII wieku był własnością biskupstwa Miśni. To właśnie w tym miejscu znajdował się jeden z najstarszych Kościołów Misyjnych Górnych ŁuŜyc. Budowę kościoła pod wezwaniem św. Michała Archanioła datuje się na okres przed 1100 rokiem. Od 1307 roku był on główną siedzibą biskupstwa miśnieńskiego. Kościół uległ zniszczeniu w 1427 r w wyniku najazdu Husytów. W miejscu spalonego kościoła wzniesiono kaplicę, a pod koniec XIX-go wieku wybudowano istniejący do dziś, neogotycki kościół parafialny p.w. św. Józefa Robotnika. Neogotycki Kościół Parafialny p.w.św. Józefa Robotnika - Jednym z pomników historii Zawidowa jest neogotycki Kościół pod wezwaniem św. Józefa Robotnika. Parafię rzymsko-katolicką w Zawidowie ustanowiono 7 stycznia 1983 r. wtedy teŜ postanowiono rozpocząć budowę kościoła na wzgórzu św. Michała. Budowę rozpoczęto w 1894 r. a zakończono w 1896. Dzisiejszy wystrój kościoła m.in. ołtarzy, ambona, witraŜe, konfesjonały, chrzcielnica i organy nawiązuje do stylu neogotyckiego z XIX w. W czasie obchodów 1000lecia Chrztu Polski, parafia zakupiła dwa dzwony: „Józef” i „Maria”, które na początku lat 80-tych XX-go wieku otrzymały napęd elektryczny. Ostatniej renowacji wnętrza świątyni dokonano w 1987 roku, kładąc nową polichromię. Góra Zamkowa - Miasto Zawidów swój początek bierze od grodu obronnego zbudowanego właśnie na Górze Zamkowej, leŜącej na wschód od dzisiejszego miasta. W 1922 r. zostały odkryte fundamenty i mury obronne byłego zamku, zbudowanego wg starego niemieckiego stylu budowy. Wykopaliska wykazały, Ŝe dawny zamek pochodzenia niemieckiego istniał juŜ w czasie niemieckiej ekspansji na terytoria słowiańskie około X lub XI wieku. Zamek uległ zniszczeniu podczas najazdu Husytów w 1472 roku. Z Górą Zamkową związana jest równieŜ legenda „Landskronsage”, która mówi Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 111 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” o podziemnym skarbie ukrytym w ruinach zamku, którego strzeŜe „Czarny Pudel” o ognistych oczach. W 2003 r. teren ten został uprzątnięty, odtworzono równieŜ pomnik upamiętniający mieszkańców Zawidowa poległych podczas I Wojny Światowej. • Kościół Ewangelicki - Kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny wybudowano w 1380 r. W 1467 r. zainstalowano w nim pierwsze organy. W 1555 r. po pokoju augsburskim stał się on kościołem protestanckim. W 1590 r. poszerzono go i dobudowano do niego wieŜę, kolejna przebudowa miała miejsce w 1776 r. Kościół posiadał trzy dzwony: z XV i XVI wieku. Korpus kościoła wyburzono w 1972 r. pozostawiając jedynie wieŜę. Wraz z wyburzeniem kościoła zlikwidowano równieŜ nekropolię w jego otoczeniu. W 2001 r. pod nadzorem konserwatora zabytków gruntownie odrestaurowano wieŜę, przywracając jej pierwotny wygląd. Na wieŜy umieszczono tablicę z napisem: „W tym miejscu był od roku 1831 cmentarz z grobami dawnych mieszkańców tych ziem narodowości niemieckiej”. W 2005 r. zainstalowano zegary oraz kuranty. W Gminie organizowane są równieŜ imprezy kulturalne. Wydarzenia przewidziane na rok 2008 przedstawione są w poniŜszej tabeli: Tabela 12. Ramowy Program Imprez Ośrodka Kultury w Zawidowie na rok 2008 Miesiąc Nazwa imprezy - Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Styczeń - Spotkanie opłatkowo- noworoczne dla seniorów, - Zabawa choinkowo-mikołajkowa dla dzieci. - Ferie Zimowe – zajęcia dla dzieci i młodzieŜy: gry, zabawy Luty świetlicowe, dyskoteki, konkursy, turnieje tenisa stołowego, wyświetlanie filmów video, warsztaty języka angielskiego itp. Marzec - Dzień Kobiet – impreza dla Pań. - Przegląd piosenki i tańca przedszkolnego – z udziałem dzieci Kwiecień z Zawidowa, Sulikowa, Zgorzelca, Jeleniej Góry, Kamiennej Góry, Bogatyni oraz Frydlantu. - Zawidowska Majówka – festyn rekreacyjno-sportowy, w programie Turniej Tenisa Stołowego o Puchar Burmistrza Miasta Zawidowa, Międzynarodowy Turniej w Wyciskaniu Maj Sztangi LeŜąc o Puchar Burmistrza Zawidowa, imprezy towarzyszące, - Uroczyste spotkanie i występy z okazji Dnia Matki. -Dzień Dziecka – impreza sportowo-rekreacyjna dla dzieci, -''Urodziny Jakuba" 27-29 czerwca – trzydniowy cykl imprez Czerwiec sportowo-rekreacyjnych oraz kulturalnych. W programie występy artystyczne znanych wykonawców. - Akcja Wakacje – zajęcia dla dzieci i młodzieŜy: gry, zabawy Lipiec świetlicowe, dyskoteki, konkursy, turnieje tenisa stołowego, wyświetlanie filmów video. - śegnaj lato, Ŝegnajcie wakacje – festyn sportoworekreacyjny oraz występy artystyczne na zakończenie lata, Sierpień - Międzynarodowe Teatry Uliczne – teatr Ŝywego aktora – przedstawienia plenerowe na zawidowskim rynku. Wrzesień Brak Październik Brak 112 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Listopad Grudzień - uroczysta Akademia z okazji Dnia Niepodległości w Sali widowiskowej. -„Jasełka” – przedstawienie w wykonaniu zawidowskich uczniów, - Zabawa Sylwestrowa. Źródło: www.zawidow.info 1.10.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Przez miasto przebiegają szlaki turystyki pieszej. ZróŜnicowane ukształtowanie obszaru miasta sprzyja takŜe uprawianiu turystyki rowerowej. Rozbudowy wymaga jednak sieć ścieŜek rowerowych w mieście i ich włączenie w międzynarodowy układ tras czeskich i niemieckich. W bliskim sąsiedztwie miasta znajduje się zbiornik wodny o funkcjach rekreacyjnych (Niedów na rzece Witka o powierzchni 1,8 km2) Ponadto nieopodal miasta wyznaczono przebieg Drogi Śródsudeckiej stanowiącej szczególnie atrakcyjną krajobrazowo turystyczną trasę samochodową. Szlak Ŝółty niewątpliwie naleŜy do najpiękniejszych szlaków pogórza, urozmaicony, ale niezbyt trudny. Znaleźć na nim moŜna sporo atrakcji róŜnego rodzaju, a miłych wraŜeń dostarczają z pewnością efektowne panoramy. Polecane jest rozłoŜenie trasy na dwa dni. Szlak wychodzi z przystanku PKS w Zawidowie. Kilkaset metrów towarzyszą mu znaki niebieskie. Potem oba szlaki rozchodzą się w przeciwne kierunki. śółty wchodzi do graniczącej z Zawidowem wsi Stary Zawidów, gdzie obok klubu Rolnika skręca wyraźnymi drogami polnymi wiedzie na wschód, wspinając się łagodnie skrajem lasu na graniczną górę Grodziszcze (429 m n.p.m.). Stąd – wkraczając na mikroregion Pogórza Izerskiego – schodzi do rozłoŜonych w dolinie Grabieszówki Grabiszyc (11 km). Ogólnie dostępny ośrodek rekreacyjny znajduje się w Niedowie. Na jeziorze Witka, oprócz miłośników sportów wodnych i kąpieli, swoje pasję mogą realizować takŜe wędkarze, bowiem w jeziorze występuje wiele gatunków ryb. Jezioro Witka to jezioro zaporowe na rzece Witce, utworzone zostało w celu chłodzenia urządzeń pobliskiej Elektrowni „Turów”. W 1962 roku zakończono budowę betonowo-ziemnej tamy i rozpoczęto napełnianie zbiornika wodnego. Zapora na jeziorze ma długość blisko 300 metrów i wysokość 15 metrów. Pozwala na zgromadzenie w zalewie 5,5 mln metrów sześciennych wody. Akwen pięknie wmodelowany w środowisko naturalne, wykorzystywany jest nie tylko w celach przemysłowych, ale takŜe rekreacyjnych. 1.10.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Średnia temperatura roczna wynosi powyŜej 8°C, a średnia okresu IV-IX przekracza 14°C, podczas gdy na północy kraju jest ona przeciętnie o 2 stopnie niŜsza. PrzewaŜające wiatry z kierunków zachodnich i północno-zachodnich powodują, Ŝe obszar województwa charakteryzuje się małą amplitudą temperatur, łagodnymi zimami, i dość duŜymi opadami z maksimum w okresie letnim. Wielkość rocznych sum opadów atmosferycznych wynosi od 650 do 770 mm i naleŜą do wyŜszych w niŜowej części kraju. Czas zalegania pokrywy śnieŜnej wynosi zaledwie do 60 dni. Taki stan rzeczy jest bardzo korzystny dla roślinności, której okres wegetacyjny trwa do 220 dni i jest najdłuŜszy w kraju. Na terenie Sudetów Zachodnich dominujące kierunki wiatru są zgodne z resztą województwa, tzn. zachodnie. Jednak w Sudetach Środkowych i Wschodnich Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 113 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” większy udział ma kierunek południowy. Ciekawym zjawiskiem są występujące w Sudetach i na ich przedpolu wiatry fenowe. Niosą one suche i ciepłe masy powietrza, osiągając w górach duŜe prędkości i swym zasięgiem oddziałując na znaczącą część Niziny Śląskiej. w okresie występowania fenu moŜna zaobserwować wyraźny wzrost temperatury przy jednoczesnym silnym suchym wietrze z południa. Feny często są bezpośrednią przyczyna gwałtownego topnienia śniegu. FAUNA Drobne ssaki owadoŜerne i gryzonie pospolite w charakterystycznych dla siebie środowiskach, wykrywane najczęściej metodą odłowów, analizy zrzutek lub bezpośredniej obserwacji w terenie. − Kret - doskonale przystosowany do podziemnego trybu Ŝycia. Występuje przede wszystkim na łąkach, pastwiskach, w lasach liściastych i ogrodach, rzadko na polach uprawnych i bardzo rzadko w lasach iglastych. Unika gleb kamienistych, mokrych i kwaśnych. − JeŜ zachodni - jest przede wszystkim mieszkańcem lasów liściastych i mieszanych. Szczególnie lubi środowiska leśne o gęstej warstwie krzewów i bujnej roślinności zielnej. Spotykany takŜe w parkach, ogrodach obfitujących w krzewy, a nawet w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka. Występuje na całym terenie, ale niezbyt liczny. W Polsce występują dwa gatunki jeŜy: zachodni i wschodni, bardzo podobnych morfologicznie jak teŜ pod względem ich biologii. Na badanym terenie istnieje moŜliwość sporadycznego występowania obu gatunków, gdyŜ jeŜ wschodni bywa czasem sporadycznie odnotowywany równieŜ w zachodniej Polsce. − Ryjówka aksamitna - jest gatunkiem pospolitym i bardzo licznym. Występuje właściwie we wszystkich środowiskach jak skraje lasów i ich wnętrza szczególnie gdy występują zmurszałe pnie, wykroty, stare kłody. Spotykana na brzegach strumyków, stawów, terenach podmokłych, zrębach i łąkach śródleśnych czy śródpolnych. − Ryjówka malutka - równieŜ pospolita lecz zasadniczo mniej liczna niŜ poprzednia. Występuje w podobnych środowiskach. − Rzęsorek rzeczek - wśród wszystkich ryjówek jest to gatunek najściślej związany ze środowiskiem wodnym. Ulubionym jego miejscem są czyste wody płynące oraz nie zamulone zbiorniki wody stojącej. Występuje zarówno w wodach nizinnych jak w rzekach i strumieniach górskich o czystym nurcie i piaszczystym lub Ŝwirowym dnie, w lasach liściastych i mieszanych. MoŜna go teŜ spotkać na podmokłych łąkach i torfowiskach. NaleŜy do gatunków pospolitych lecz mniej licznych. − Wiewiórka - występuje wszędzie tam gdzie rosną grupy wysokich drzew. Szczególnie lubi suche, cieniste, wysokopienne lasy. Spotkać ja moŜna równieŜ w ogrodach, parkach, zakrzewieniach śródpolnych i w sadach. Mimo iŜ prowadzi nadrzewny tryb Ŝycia, pozostawia na ziemi wiele widocznych śladów, są to przede wszystkim rozgryzione szyszki oraz rozsypane łuski nasienne. Na badanym terenie występuje w dwu odmianach barwnych: ciemnej i rudej. Ssaki drapieŜne spotykane pojedynczo lub w niewielkiej liczbie na terenie całej gminy albo tylko w kilku stanowiskach. Z powodu częstej zmiany miejsc przebywania lokalizacja stanowisk tych gatunków nie zawsze jest moŜliwa. − Wydra - Ŝyje w pobliŜu rzek, strumieni, stawów. Preferuje zarośnięte brzegi gdzie kopie nory. Ze wszystkich łasicowatych najlepiej przystosowana do Ŝycia w wodzie. Doskonale pływa i nurkuje, w poszukiwanie nowych siedlisk 114 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” i pokarmu odbywa dalekie wędrówki. Występuje w południowej części nad rzeką Witka. − Łasica laska - najmniejszy ssak drapieŜny. Występuje w róŜnorodnych środowiskach. Najczęściej moŜna ją spotkać na polach uprawnych, łąkach, brzegach lasów, w zaroślach, a takŜe w parkach i na cmentarzach. Na okres zimy przenosi sie w pobliŜe zabudowań ludzkich. Unika terenów wilgotnych. Występuje na całym obszarze gminy. Miasto Zawidów posiada dość urozmaicone środowisko przyrodnicze. ChociaŜ ponad połowę miasta stanowią tereny rolnicze to jednak całą powierzchnię porastają małe kompleksy leśne. Dodatkowo dzięki sporej ilości stawów zapewniających dostępność wody i stanowiących Ŝerowiska nietoperzy, tutejsza fauna jest zróŜnicowana gatunkowo. Letnimi stanowiskami gatunków stwierdzonych na terenie Miasta Zawidów mogą być zarówno naturalne kryjówki w dziuplach drzew, jak i róŜnego rodzaju zakamarki budowli wzniesionych przez człowieka. Ogółem na terenie gminy stwierdzono 8 gatunków nietoperzy. Były to: nocek duŜy, nocek Natterera, nocek rudy, mroczek późny, karlik malutki, karlik większy, borowiec wielki, gacek brunatny. Do najcenniejszych dla ssaków obszarów teriofauny naleŜy zabagniony teren między rzekami Koci Potok i Witka gdzie występuje większość z wykazanych ssaków chronionych. Na terenie gminy Zawidów stwierdzono 54 gatunki ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych. Wśród gatunków stwierdzonych w gminie, 3 to gatunki potencjalnie zagroŜone na Śląsku. Wszystkie gatunki, stwierdzone na terenie gminy to: − KrzyŜówka − Myszołów − Kuropatwa − BaŜant − Czajka − Gołąb miejski − Gołąb grzywacz − Sierpówka − Kukułka − Puszczyk − Jerzyk − Zimorodek − Kretogłów − Dzięcioł duŜy − Skowronek − Dymówka − Oknówka − Świergotek drzewny − Pliszka górska − Pliszka siwa − StrzyŜyk − Rudzik − Kopciuszek − Pokląskwa − Kos − Drozd śpiewak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 115 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − Zaganiacz PiegŜa Cierniówka Kapturka Gajówka Pierwiosnek Piecuszek Modraszka Bogatka Kowalik Pełzacz leśny Wilga Dzierzba gąsiorek Sójka Sroka Wrona Kawka Szpak Wróbel Mazurek Zięba Kulczyk Dzwoniec Szczygieł Makolągwa Grubodziób Trznadel Na terenie miasta stwierdzono łącznie 8 gatunków płazów i 3 gatunki gadów. Płazy stwierdzone na terenie miasta Zawidów. − Kumak nizinny − Ropucha szara − Rzekotka drzewna − Traszka zwyczajna − śaba jeziorkowa − śaba moczarowa − śaba trawna − śaba wodna − Jaszczurka zwinka − Jaszczurka Ŝyworodna − Zaskroniec zwyczajny Na terenie miasta Zawidów jedynym korzystnym miejscem dla występowania płazów i gadów pozostają tereny leŜące w rejonie Kociego Potoku i na południe od niego. Wiązać to naleŜy z faktem obecności terenów podmokłych stanowiących miejsca rozrodu i słuŜących za drogi migracji wielu gatunków. Większość płazów koncentruje sie w rejonie zbiorników wodnych, podmokłych łąk i terenów zadrzewionych. 116 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Płazy są szczególnie zagroŜone ze względu na to, Ŝe do rozrodu niezbędna jest im obecność wody, przy czym wiele gatunków jest na trwałe przywiązanych do określonych stawków i wraz z ich zanikaniem giną całe lokalne populacje płazów (np. traszki). Stąd bardzo waŜne jest aby nie dopuszczać do zaniku stawików i rowów. Wskazane jest nawet sztuczne spiętrzenie wody wzdłuŜ blednących rowów, gdyŜ tylko w wodzie stojącej płazy mogą odbywać gody. TakŜe substancje trujące wydostające sie z nielegalnie wyrzucanych do zbiorników wodnych śmieci zagraŜają płazom. W przypadku zaskrońca mamy niestety do czynienia z bezpośrednim tępieniem tego chronionego prawnie gatunku przez ludzi. DuŜym zagroŜeniem jest wzmoŜony ruch samochodów na drogach nie posiadających odpowiednich kanałów umoŜliwiających migracje zwierząt. Do obszarów szczególnie cennych proponowanych do ochrony, naleŜy zaliczyć podmokłe tereny na brzegu Kociego Potoku (Sekwany) na południowy zachód od centrum miasta. Jest to bowiem miejsce występowania i rozrodu płazów. Stwierdzono tam obecność następujących gatunków: traszka zwyczajna, ropucha szara, kumak nizinny, Ŝaba trawna, Ŝaba moczarowa, Ŝaba wodna, Ŝaba jeziorkowa, a we wschodniej części tego rejonu pojawia sie rzekotka drzewna. Spośród gadów stwierdzono zaskrońca zwyczajnego. Z uwagi na charakter rzek i strumieni występujących na badanym terenie moŜna przyjąć załoŜenie, iŜ gatunkami chronionymi będą tutaj stosunkowo często spotykane strzebla potokowa i śliz. Z ogólno chtiologicznych danych wynika jednak, Ŝe na terenie gminy dobre warunki egzystencji i rozrodu mogłyby znaleźć równieŜ inne gatunki takie jak: chroniony minóg strumieniowy, a takŜe głowacz białopłetwy zaliczony do grupy gatunków rzadkich oraz pstrąg potokowy. Choć ten ostatni nie jest gatunkiem zagroŜonym, to jego obecność w wielu rzekach zaleŜy od ciągłego i kosztownego uzupełniania ichtiofauny rybami pochodzącymi z ośrodków zarybieniowych, natomiast występowanie naturalnych, rodzimych populacji pstrąga potokowego jest juŜ zjawiskiem rzadkim. Stwierdzono występowanie tylko dwóch gatunków chronionych tj. śliza oraz minoga strumieniowego. Śliz, mimo, iŜ jest gatunkiem chronionym jest bardzo odporny na zanieczyszczenia, a poniewaŜ ponadto składa ikrę na piasku, jest najczęstszym mieszkańcem zanieczyszczonych i regulowanych cieków. Jego obecność nie moŜe być zatem wystarczającym uzasadnieniem dla objęcia szczególną ochroną odcinka rzeki, na jakim występuje. Obecność minoga świadczy o tym, Ŝe w przypadku znacznego ograniczenia ilości zanieczyszczeń zrzucanych do rzeki w Zawidowie zaistniałaby duŜa szansa na ocalenie nielicznej populacji tego ginącego gatunku i zwiększenia zagęszczenia atrakcyjnego wędkarsko pstrąga potokowego. Spowodowałoby to z pewnością równieŜ znaczną poprawę stanu jakościowego i ilościowego ichtiofauny miasta. NaleŜy przy tym zwrócić uwagę na to, iŜ ewentualne prace restytucyjne muszą uwzględniać potrzebę zachowania zróŜnicowania genetycznego populacji poszczególnych gatunków. Oznacza to, Ŝe wszelkie prace tego typu powinny być poprzedzone badaniami genetycznymi, które pozwolą wskazać takie źródło materiału zarybieniowego. Pozwoli to na utrzymanie róŜnorodności genetycznej. Jakiekolwiek prace restytucyjne oparte o materiał zarybieniowy o przypadkowym składzie gatunkowym i pochodzeniu będą stanowiły szkodliwą ingerencję w i tak juŜ zdegradowane środowisko. FLORA Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 117 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” KaŜda z gmin powiatu została zinwentaryzowana przyrodniczo w związku z programem Zielona Wstęga. Na terenie naleŜącym do miasta Zawidów stwierdzono 9 gatunków roślin chronionych, oraz 6 gatunków objętych ochroną częściową na 9 stanowiskach. Oprócz tego na terenie naleŜącym do miasta odnaleziono jedno stanowisko bobrka trójlistkowego. Nie jest to gatunek objęty ochroną, nie ma go równieŜ na liście roślin zagroŜonych w Polsce, mimo Ŝe staje sie on coraz rzadszym elementem zbiorowisk podmokłych łąk i torfowisk. Na Dolnym Śląsku wraz z zanikającymi wilgotnymi siedliskami łąkowymi i bagiennymi, drastycznie zmniejszyła się liczba stanowisk tego gatunku. W Republice Czeskiej, gdzie stan jego zachowania jest podobny, został objęty ochroną gatunkową. Bobrek występuje na podmokłej łące, połoŜonej w bezpośredniej bliskości miasta, przy drodze z centrum Zawidowa do stacji kolejowej. Tym cenniejsze wydaje sie to miejsce, Ŝe na leŜących w pobliŜu terenach gmin Sulików i Zgorzelec tak dobrze zachowane łąki o podobnym charakterze naleŜą do rzadkości, a bobrka nie stwierdzono na Ŝadnej z nich. Oprócz gatunków chronionych, naleŜących do pospolitszych, takich jak kruszyna pospolita i kalina koralowa (częstych na terenach sąsiednich gmin), na tej samej łące stwierdzono obecność storczyka szerokolistnego. Co ciekawe, na stanowisku tym populacja gatunku jest najliczniejsza wśród stwierdzonych na obszarze miasta Zawidów i gminy Sulików łącznie. Równocześnie, podobnie jak w sąsiednich gminach, brak jest innych łąkowych gatunków, objętych ochroną. Barwinek pospolity, bluszcz pospolity, konwalia majowa i kopytnik pospolity naleŜą do najczęściej spotykanych gatunków chronionych w tej części Pogórza Izerskiego. PrzewaŜnie występują razem, w lasach liściastych, w których drzewostan tworzony jest przez dąb szypułkowy, grab, lipę drobnolistną, brzozę, podszyt jest skąpy, a w runie towarzyszą im kokoryczka wielokwiatowa, czasami kokoryczka okółkowa (gatunek górski), dzwonek pokrzywolistny, fiołek leśny i inne. Stanowisko wymienionych gatunków chronionych na terenie miasta Zawidów jest typowe. Zanotowano równieŜ pojedyncze wystąpienia porzeczki czarnej: jedno w olszynie, drugie nad potokiem stanowiącym granice państwową - oba w miejscach silnie zacienionych i wilgotnych, co jest typowe dla tego gatunku. W części północnej terenu naleŜącego do miasta, w której dominują łąki i pola uprawne, nie stwierdzono obecności gatunków chronionych. Dzięki obecności bobrka trójlistkowego i storczyka szerokolistnego w tym samym kompleksie łąkowym, korzystnie wyróŜnia się na tle sąsiednich gmin (zwłaszcza bezpośrednio z nim sąsiadującej gminy Sulików). Generalnie jednak, podobnie jak teren całego Pogórza Izerskiego, zagospodarowany rolniczo, z przekształconymi łąkami i niewielką ilością lasów, obszar ten nie obfituje w rzadsze gatunki roślin. Naturalną szatę roślinną miasta stanowią lasy. Łączna powierzchnia gruntów leśnych wynosi 32 ha (co stanowi 5,3% obszaru miasta). WaŜne miejsce w strukturze terenów zielonych w mieście zajmują ponadto zieleńce i tereny ogólnodostępnej zieleni osiedlowej o łącznej powierzchni sięgającej 5,7 ha. GLEBY W Zawidowie – mimo miejskiego statusu - widoczne są predyspozycje do typowej specjalizacji rolniczej. Decydują o tym zarówno istniejące warunki naturalne (jakość gleb), po części klimatyczne, jak i struktura uŜytkowania gruntów. Pod względem rolniczym rejon miasta zaliczany jest do terenów rolniczo paszowiskowych. Warunki glebowe charakteryzuje przewaga gleb brunatnych i pylastych, głównie III i IV klasy bonitacyjnej. Warunki klimatyczne zaś (stosunkowo 118 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” korzystny okres wegetacyjny) i niewielkie nachylenia terenów dodatkowo zwiększają rolniczą przydatność gruntów i preferują specjalizację zboŜową (kompleks pszenny i Ŝytni) i paszową. Jakość gruntów ornych mieści sie w zasadzie miedzy III a VI klasą wartości bonitacyjnej (na terenie miasta nie występują uŜytki rolne mieszczące sie w I i w II klasie bonitacyjnej). W klasie III znajduje sie ok. 42% uŜytków rolnych miasta. W tej klasie mieszczą sie gleby o przeciętnych właściwościach fizycznych i chemicznych, na których osiągane są przewaŜnie wysokie plony Ŝyta i ziemniaków oraz średnie plony pszenicy, jęczmienia, buraków cukrowych, koniczyn i warzyw. Większy udział mają jednak grunty IV klasy bonitacji (ponad 43% ogólnej powierzchni uŜytków rolnych) charakteryzujące się średnią jakością gleb przydatnych głównie do uprawy Ŝyta i ziemniaków. W klasach V i VI sklasyfikowano zaś ok. 14% uŜytków rolnych. Są to gleby słabe, a przydatne przede wszystkim do uprawy Ŝyta i łubinu, a takŜe pod zalesienie. Struktura uŜytkowania gruntów w Zawidowie kształtuje się nieco odmiennie niŜ przeciętnie w powiecie zgorzeleckim. Miasto ma przede wszystkim wyraźnie większy niŜ przeciętny w powiecie udział ziem zagospodarowanych rolniczo (67,4% ogółu powierzchni stanowią uŜytki rolne, a w gminach powiatu 39,3%, czyli o ponad 28 pkt proc. mniej). Ponadto uŜytki rolne wykorzystane są w Zawidowie odmiennie aniŜeli przeciętnie w skali całego powiatu. Większy udział (o 3,1 pkt %) mają łąki i grunty orne (o 1,6 pkt %), mniejszy zaś (o 3,2 pkt %) niŜ w powiecie zgorzeleckim jest udział pastwisk i sadów (o 0,6 pkt. %). Ekonomiczne właściwości gospodarki rolnej w mieście wynikają po części z cech strukturalno-organizacyjnych. Istotna część gruntów to własność indywidualna rolników (ponad 37% powierzchni uŜytków rolnych). Gospodarstwa te są jednak rozdrobnione, słabo wyposaŜone w środki produkcji, nastawione na wielokierunkowy, naturalny typ gospodarowania. Areał gruntów rolnych w gospodarce indywidualnej w mieście wykorzystywany jest w przewaŜającej części pod zasiew zbóŜ. Ponad 60% powierzchni gruntów rolnych obsiewa się zboŜami podstawowymi (w tym głównie Ŝytem i pszenicą, a w mniejszym stopniu owsem). W mieście zlokalizowany jest magazyn zboŜowy (prowadzony przez Stowarzyszenie Producentów Rolnych). Drugim, pod względem obszaru, rodzajem upraw są ziemniaki. Mniejszą, choć relatywnie istotną rolę w Zawidowie odgrywa produkcja zwierzęca. Wyniki gospodarowania w rolnictwie miejskim kształtują się na poziomie zapewniającym na ogół jedynie samozaopatrzenie się uŜytkowników gospodarstw rolnych. Na wyniki gospodarowania w rolnictwie miasta wpływa z jednej strony powaŜnie krytyczna sytuacja ekonomiczna rolnictwa, a z drugiej - aktualnie wyraźnie zróŜnicowane warunki opłacalności poszczególnych dziedzin rolnictwa. WODY Witka jest prawobrzeŜnym dopływem III rzędu uchodzącym w km 167,3 do Nysy ŁuŜyckiej. Ocena wyników badań w przekroju granicznym z Czechami w Zawidowie wykazała ponadnormatywne zanieczyszczenie bakteriami coli typu kałowego. PodwyŜszone stęŜenia azotu azotynowego, fosforu ogólnego, fenoli lotnych oraz wskaźnik saprobowości wyznaczały II klasę czystości. Pozostałe badane parametry fizyko-chemiczne odpowiadały klasie I. 1.10.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 119 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.10.2.1. Baza noclegowa Baza noclegowa stanowi podstawę turystyki pobytowej, lecz w Zawidowie widoczny jest jej wyraźny niedorozwój. Bazę tę od 2003 roku stanowi bowiem jedynie część hotelowa przygranicznej placówki gastronomicznej. 1.10.2.2. Baza gastronomiczna Na terenie miasta Zawidów funkcjonuje obecnie ponad 10 zakładów gastronomicznych. Pozytywnymi cechami przemian w zakresie gastronomii w mieście jest pojawienie się sieci róŜnych małych zakładów gastronomicznych świadczących szeroki wachlarz usług. Są to zatem małe kawiarenki, drink-bary, pijalnie piwa, punkty gastronomiczne typu fast food, itp. 1.10.2.3. Baza paraturystyczna NiezaleŜnie od rozwoju turystyki na danym obszarze infrastruktura turystyczna uzupełniana jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). Głównym zadaniem urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest obsługa stałych mieszkańców danego regionu, a turyści są jedynie pewną częścią uŜytkowników. Cechą charakterystyczną infrastruktury paraturystycznej jest fakt, iŜ teoretycznie jej istnienie nie jest niezbędne dla istnienia ruchu turystycznego, ale praktycznie to właśnie ona ma często największy wpływ na podejmowanie decyzji o wyjeździe w konkretne miejsce. Na infrastrukturę okołoturystyczną składają się szlaki turystyczne, ośrodki sportowo - rekreacyjne, wypoŜyczalnie sprzętu turystycznego, punkty informacji turystycznej, parkingi i inne obiekty (m.in. banki, bankomaty, apteki itp.), których istnienie uatrakcyjnia i ułatwia pobyt turysty w danym miejscu. W gminie Zawidów do bazy paraturystycznej zaliczamy: - Gminne Centrum Informacji, - Biblioteka Publiczna, - Ośrodek Kultury, - Stadion Miejski - działalność merytoryczną w ramach której prowadzone są kółka zainteresowań: kółko teatralne, plastyczne, muzyczne i taneczne, - Bank Spółdzielczy w Sulikowie, Filia Zawidów (59-970 Zawidów, ul. Zgorzelecka 26), - Agencja PKO BP S.A. (59-970 Zawidów, ul. Zgorzelecka 34), - bankomat naleŜący do Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. - sklepy i punkty usługowe (np. apteka, zakład fotograficzny). 120 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.10.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.10.2.4.1. Infrastruktura drogowa Sieć dróg na terenie miasta Zawidów charakteryzuje się zróŜnicowanymi parametrami technicznymi. Podstawowym elementem sieci drogowej miasta Zawidów jest odcinek drogi wojewódzkiej nr 355 (Zgorzelec – Zawidów) wraz z drogowym przejściem osobowym i towarowym (Zawidów/Habartice). Droga ta posiada jednak niewłaściwe (dla intensywnego ruchu drogowego) parametry. Widoczna jest wyraźnie konieczność segregacji ruchu tranzytowego i lokalnego oraz budowy obwodowego obejścia miasta. Sieć drogową w Zawidowie uzupełniają drogi lokalne (gminne), których długość wynosi 13 km. Zdecydowana większość tych dróg posiada nawierzchnię twardą ulepszoną (10 km, tj. 76,9% łącznej ich długości). Stan jednak nawierzchni dróg lokalnych nie jest zadowalający i wyznacza skalę zadań władz lokalnych w zakresie remontów i modernizacji. Analizę sieci drogowej Zawidowa moŜna takŜe prowadzić z wielu innych punktów widzenia. Istotna wydaje się być jednak ocena układu sieci dróg pod kątem: − współczesnych kierunków ciąŜeń społeczno-gospodarczych, − moŜliwości powiązań z głównymi ośrodkami miejskimi regionu. Układ drogowy w Zawidowie powstawał stopniowo w miarę narastania potrzeb, uwarunkowanych względami gospodarczymi i społecznymi róŜnych okresów. Główne drogi miasta stanowią połączenia umoŜliwiające powiązania ludności przede wszystkim z pobliskimi ośrodkami subregionalnymi – Zgorzelcem, Lubaniem i Bogatynią, których rezultatem są silne ciąŜenia społeczno-gospodarcze w tych kierunkach. Pomimo narastającej konkurencji indywidualnego transportu osobowego, liczba połączeń transportu osobowego jest wysoka wobec istniejącego potencjału demograficznego miasta. PodaŜ usług publicznych przewoźników osób, tworzy bowiem dobre warunki do duŜej ruchliwości przestrzennej mieszkańców miasta, motywowanych wahadłowymi dojazdami do pracy, nauki oraz w celach turystycznych i rekreacyjnych. Warto równieŜ zauwaŜyć moŜliwość bezpośredniej (o wysokiej częstotliwości) komunikacji autobusowej Zawidowa ze Zgorzelcem, a takŜe innymi miastami (m.in. Lubaniem i Jelenią Górą). Na tychŜe bowiem kierunkach odbywają się intensywne wahadłowe przemieszczenia przestrzenne motywowane podejmowaniem pracy, nauki, korzystaniem z wyspecjalizowanych usług róŜnego rodzaju, i inne. 1.10.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Lokalny transport kolejowy coraz silniej wypierany jest przez transport drogowy, jako bardziej elastyczny przestrzennie i konkurencyjny w rachunku kosztów. Przez teren Zawidowa przebiega linia kolejowa o międzynarodowym znaczeniu relacji: Węgliniec – Pieńsk - Zgorzelec – Zawidów – (Frydland – Praga). Linia ta została zbudowana w latach 1872-1875. W okresie tym powstał takŜe obiekt dworca kolejowego. Kolejowy transport osobowy w Zawidowie dostępny był jednak do 2000 roku, a wcześniej miasto posiadało bezpośrednie połączenia kolejowe ze Zgorzelcem, Bogatynią i Lubaniem. Wstrzymując jednak ruch na tych liniach (likwidując moŜliwość kolejowych powiązań przestrzennych) Dolnośląska DOKP, nawet eksperymentalne, nie sprawdziła opłacalności uruchomienia autobusów szynowych. Propozycja zastosowania takiego rozwiązania wymaga nadal wnikliwego Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 121 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” rozwaŜenia (m.in. na forum Związku Gmin Ziemi Zgorzeleckiej). Regularne i bezpośrednie połączenia kolejowe Zawidowa z okolicznymi (nie tylko krajowymi) ośrodkami miejskimi są bowiem jednym z czynników gospodarczej (w tym turystycznej) aktywizacji miasta. Ponadto zlokalizowane jest tu towarowe kolejowe przejście graniczne (Zawidów – Frydlant). 1.10.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna Na terenie Gminy Zawidów, jak i na terenie powiatu zgorzeleckiego, nie zostało ulokowane lotnisko, nawet o lokalnym znaczeniu. NajbliŜsze lokalne lotniska znajdują się w Legnicy (wykorzystywane do lotów awionetek) i w Lubinie. Jednak dobra lokalizacja gminy i powiatu stwarza dogodne moŜliwości korzystania z krajowej i międzynarodowej komunikacji lotniczej. NajbliŜszym międzynarodowym lotniskiem, z którego korzystają najczęściej mieszkańcy gminy, jak i powiatu to port Wrocław – Starachowice oddalone o 152 km (ok. 2,5 h) od Zawidowa. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w Katowicach (318 km), w Pradze (143 km), Dreźnie (130 km) oraz w Berlinie (232 km). Gmina Zawidów nie posiada infrastruktury wodnej słuŜącej transportowi osobowemu czy towarowemu. 1.10.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.10.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego zastosować moŜna następujące wskaźniki: funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Ze względu na brak dostępnych danych w GUSie3 oraz brak informacji ze strony gminy, obliczenie tychŜe wskaźników jest niemoŜliwe. 1.10.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Ze względu na niedobór infrastruktury turystycznej, umoŜliwiającej oraz zachęcającej turystów w miesiącach jesienno – zimowych do przyjazdu, największą sezonowością charakteryzują się miesiące wiosenno – letnie. Najczęściej turyści korzystają 3 GUS nie prowadzi ewidencji turystów przybywających do gminy oraz nocujących ze względu na brak w gminie obiektu naleŜącego do grupy duŜych obiektów noclegowych. 122 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” z przebiegających przez omawiany teren szlaków oraz z organizowanych imprez kulturalnych. 1.10.3.3. Modele przyjazdu do regionu Model przyjazdu do moŜna określić jako rekreacyjno-rozrywkowy. Gmina Zawidów jest zazwyczaj celem wycieczek turystycznych – np. korzystanie ze szlaków, lecz rzadziej jest celem zabawy i rozrywki oraz sportu, jest to spowodowane małym rozpromowaniem odbywających się na terenie gminy wydarzeń oraz organizowaniem imprez na mniejszą skalę, głównie z przeznaczeniem dla lokalnych mieszkańców i okolic. Z reguły wyprawy w ten region odbywają się w grupach zorganizowanych, a czas pobytu wiąŜe się z uczestnictwem w imprezie lub korzystaniem z walorów przyrodniczych. W związku z moŜliwością prowadzenia działalności inwestycyjnej na terenie gminy, obszar ten chętnie odwiedzany jest przez potencjalnych inwestorów. 1.10.3.4. Postrzeganie regionu Gmina Zawidów jest bardzo dobrze postrzegana pod kątem inwestycyjnym – z tego teŜ tytułu otrzymała nagrodę „Fair Play” oraz posiada status Złotej Lokalizacji Biznesu. Jednak pod kątem turystyki gmina nie odnosi sukcesów. Mimo to gmina posiada potencjał i tą sytuację moŜna zmienić. Jest wiele obszarów które wymagają uwagi. I tak na przykład moŜna skupić się nad: • rozwojem turystyki: - wykorzystanie walorów środowiskowych i krajoznawczych, - wytyczenie ścieŜek rowerowych, - budowa szlaków turystycznych, - utworzenie parku rododenonowo - azaliowego, - włączenie miasta w ciąg Drogi Śródsudeckiej - rozwój bazy noclegowej. • rozwojem rekreacji i sportu: - zaplecze rekreacyjno-sportowe dla ośrodków przemysłowych, - rozwój infrastruktury sportowej Obecnie walorem gminy chętnie eksploatowanym jest bliskość terenów o wysokich wartościach turystycznych oraz istniejąca infrastruktura turystyczna na terenie Zawidowa i okolic. Przez miasto przebiegają szlaki turystyki pieszej. ZróŜnicowane ukształtowanie obszaru sprzyja takŜe uprawianiu turystyki rowerowej. Najistotniejszym zatem obecnie zadaniem odnośnie turystyki będzie dla władz samorządowych opracowywanie na bazie istniejących szlaków całego systemu ścieŜek rowerowych, będących częścią regionalnych i międzynarodowych tras, takich jak chociaŜby system transgranicznej sieci szlaków rowerowych Euroregionu Nysa. 1.10.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze stanowi struktura społeczno-ekonomiczna. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 123 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W zaleŜności od wieku, osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki. Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy kulturalne i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii i architektury miasta. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od wieku. Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających gminę, to z reguły w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni. Poziom wykształcenia równieŜ ma wpływ na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy formę spędzania czasu. Na organizowane w gminie imprezy przybywają turyści o róŜnym stopniu wykształcenia. WNIOSKI: • Zlokalizowane zabytki na Tereni gminy wymagają prac renowacyjnych i rewitalizacyjnych, • Odbywające się Tereni gminy imprezy mają charakter lokalny, • Ukształtowanie zagospodarowanie powierzchni sprzyja uprawianiu turystyki pieszej, • Bazę noclegową stanowi tylko jeden obiekt, • Baza gastronomiczna jest na niskim poziomie, • Sprawną komunikację między gminą a większymi miastami zapewniają częste połączenia autobusowe. 124 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.11. Gmian Miejska Zgorzelec 1.11.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.11.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Zgorzelec jest miastem powiatowym połoŜonym w województwie dolnośląskim, na obszarze ObniŜenia śytawsko- Zgorzeleckiego. Usytuowany jest na prawym brzegu rzeki Nysy ŁuŜyckiej i graniczy z Niemcami. Od południa miasto otacza zachodni skraj Sudetów - Góry i Pogórze Izerskie, a od północy Puszcza Zgorzelecka. Przez miasto przebiega 15 południk ziemski, dzięki czemu w Zgorzelcu słońce zachodzi najpóźniej w Polsce. Zamieszkuje go ok. 33 tys. mieszkańców i zajmuje powierzchnię 16 km², z czego 39,5% to uŜytki rolne, a 3,3% - lasy. Jest tu 58 ha terenów rekreacyjnych, w tym m.in. 6 parków miejskich, skwery a takŜe 15 pomników przyrody. Zgorzelec wraz z okolicznymi powiatami Polski, Czech i Niemiec naleŜy do Euroregionu „Nysa”. PołoŜenie przy międzynarodowej trasie A-4 oraz sąsiedztwo Czech i Niemiec stanowi o wyjątkowości miasta i jego atrakcyjności gospodarczej. Dzięki dwóm drogowym przejściom granicznym, z których jedno autostradowe Zgorzelec Ludwigsdorf jest największym tego typu w kraju. Zgorzelec określany jest „bramą" między Europą Zachodnią, a Polską. Tutaj takŜe znajduje się kolejowe przejście graniczne, po którym pociągi przejeŜdŜają po pięknym ponad półkilometrowej długości wiadukcie z 1846 roku. Poza wspomnianą trasą A-4 Zgorzelec znajduje się przy drodze nr 30 prowadzącej do Jeleniej Góry oraz przy trasie nr 352, która poprzez oddalone 12 km od miasta przejście graniczne Zawidów - Habartice (Republika Czeska) prowadzi do Pragi i dalej do Wiednia. W pobliskim Zawidowie znajduje się kolejowe przejście graniczne dla pociągów towarowych. 1.11.1.2. Walory turystyczne 1.11.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Walory wypoczynkowe, stanowią podstawę rozwoju funkcji wypoczynkowej, czyli tej, która słuŜy regeneracji sił fizycznych i psychicznych. Zalicza się do nich: czyste powietrze, ciszę, niski stopień urbanizacji, brak przeciwwskazań klimatycznych a takŜe występowanie walorów estetycznych krajobrazu. Właśnie takich walorów nie brakuje na omawianym terenie oraz w jego okolicy. 1.11.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Na obszarze miasta Zgorzelca istnieją 64 obiekty wpisane do rejestru zabytków. Spośród nich przewaŜającą większość stanowią kamienice mieszczańskie i czynszowe zlokalizowane głównie w rejonie Przedmieścia Nyskiego (najstarsze z XVII wieku). Ponadto około 300 obiektów na terenie Zgorzelca wpisanych jest do ewidencji konserwatorskiej. PrzewaŜają wśród nich budynki (wille, domy mieszkalne i mieszkalno - gospodarcze) z końca XIX i początku XX wieku. Ze względu na to, Ŝe do 1945 roku Zgorzelec nie był samodzielnym miastem, nie posiada on określonego układu urbanistycznego. Nie moŜna równieŜ rozwaŜać układu przestrzennego Zgorzelca w oderwaniu od Görlitz. Zgorzelec stanowi jego dawne przedmieście, odcięte od centrum miasta Nysą ŁuŜycką i intensywnie Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 125 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” rozbudowywane dopiero od połowy XIX wieku. W pierwszej połowie XX wieku do Zgorzelca przyłączono wieś Ujazd. Potrzeba zaistnienia polskiej części Zgorzelca po II wojnie światowej, jako samodzielnego organizmu miejskiego, uwarunkowała wykształcenie się quasi centrum w rejonie ulic Partyzantów, Staszica, Domańskiego, Bohaterów Getta. Dalszy rozwój polegał na dość chaotycznym dołączaniu kolejnych osiedli i uzupełnianiu istniejącej zabudowy. Wnętrze obszaru miasta Zgorzelca naleŜy do krajobrazów zurbanizowanych. Charakterystyczny jest tutaj ograniczony widnokrąg, zasłonięty ścianami ukształtowanymi ręką człowieka. Krajobrazy otwarte, odznaczające się szerokim, naturalnym widnokręgiem, ograniczają się do obszaru pól uprawnych, łąk i nieuŜytków przylegających od północy i wschodu do zainwestowanych terenów miasta. Na terenie miasta i jego przygranicznego partnera – miasta Görlitz, znajduje się wiele miejsc wartych odwiedzenia. Niewątpliwie naleŜą do nich: • Dolny Rynek wraz z Ratuszem - stanowi niewątpliwie najwaŜniejszą część starego Goerlitz. Najstarsza wzmianka źródłowa o Ratuszu (połoŜony w poludniowozachodnim naroŜniku Dolnego Rynku) pochodzi z 1369 r., choć początki tej budowli sięgają około 1350 r. Wielokrotnie przebudowywany zachował elementy typowe dla architektury gotyku, renesansu i baroku. WieŜa ratuszowa, poświadczona w 1378 r., została poddana przebudowie w lalach 1511-1516. Po podwyŜszeniu do około 60 m otrzymała późnogotycką formę architektoniczną. Po uszkodzeniach związanych z uderzeniem pioruna w 1742 r. wieŜę zwieńczono nowym, barokowym hełmem. Najsławniejsze są schody ratuszowe wybudowane w latach 1537-1538. Ich autorem jest Wendel Rosskopf, słynny architekt, który na ŁuŜycach i Śląsku wzniósł wiele budowli w duchu renesansu. Nad schodami od 1488 r. znajdują się wykonane w kamieniu, późnogotyckie herby Macieja Korwina (zm. w 1490 r.), władcy węgierskiego panującego na ŁuŜycach. W południowo-wschodniej części Dolnego Rynku (Untermarkt nr 14) wznosi się budynek wagi miejskiej powstałej przypuszczalnie w 1453 r. a przebudowanej w latach 1599-1600 według projektu Jonasza Rosskopfa. Staromiejska zabudowa „centrum" posiada szereg niezwykle cennych kamienic, z których kaŜda ma odrębną, bardzo ciekawą historię. Wprawdzie fasady tutejszych kamienic reprezentują renesans i barok, to większość domów kryje w sobie gotyckie relikty i posiada plany załoŜone w oparciu o średniowieczne działki budowlane. Szczególną wartość ma Schonhof, połoŜony w południowo-wschodniej pierzei Dolnego Rynku. Jest to najstarszy w Niemczech renesansowy dom mieszczański, wzniesiony na miejscu starszego w 1526 r. Budynek był przebudowywany w 1617 r. i w latach 1716-1717. Z kolei w północno-wschodniej pierzei wznosi się renesansowa kamienica z lat 1550-1552, w której w 1771 r. August Struve załoŜył aptekę (Untermarkt nr 24). Elewację budynku zdobią zegary słoneczne i rysunki astronomiczne wykonane przez Zachariasza Scultetusa, brata bardziej znanego Bartłomieja Scultetusa. • Dom barokowy (Barockhaus) w Görlitz - obiekt ten wyróŜnia się ozdobną elewacją, bogatym portalem i okazałym dziedzińcem. W obecnym kształcie powstał on w latach 1727-1729. Budynek zaprojektował znany architekt saski Jan Fryderyk Karcher dla kupca Chrystiana Ameisa. W barokowym budynku przy Neifistr. 30 mieści się muzeum miejskie (od 1951 r.). MoŜna tutaj podziwiać przebogate zbiory grafik i obrazów, starych mebli, porcelany i szkła. DuŜe wraŜenie robi znajdujący się tutaj Gabinet Fizyczny z oryginalną aparaturą i urządzeniami naleŜącymi do Adolfa Traugotta von Gersdorfa (1744-1807), „uczonego pana z Unięcic", który wspólnie z Antonem załoŜył GórnołuŜyckie Towarzystwo Naukowe w 1779 r. Jedna 126 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” z ekspozycji poświęcona jest Jakubowi Böhme (1575-1624), mistykowi i teozofowi zgorzeleckiemu. W opisywanym budynku mieści się ponadto biblioteka, licząca ponad 100 tyś. tomów. • Dom Biblijny - renesansowa kamienica wybudowana w 1570 r. przez Hansa Heinzego, handlarza marzanną barwierską. Fasada tego domu przyozdobiona jest płaskorzeźbami ze scenkami Starego i Nowego Testamentu. Pochodząca z tej budowli renesansowa, kamienna balustrada z charakterystycznymi postaciami halabardników, jest do obejrzenia w muzeum w Kaisertrutz. • Kościół św. Mikołaja - ma odległa metrykę średniowieczną, gdyŜ jego początki sięgają przełomu XI i XII w. Pierwsza wzmianka o świątyni (wtedy jeszcze drewnianej) pochodzi jednak dopiero z 1298 r. W dokumencie z 1298 r. określa się kościół jako parafialny (do 1372 r. jedyny kościół parafialny w Zgorzelcu). W roku 1452 zapoczątkowano budowę murowanego kościoła. Na zakończenie prac budowlanych i konsekrację świątyni trzeba było czekać aŜ do 1520 r. W 1582 r. budowlę nakryto nowym dachem. W latach 1642 i 1717 świątynię trawiły poŜary. W odbudowanym w latach 1717-1722 kościele do 1925 r. nie przeprowadzono Ŝadnych powaŜniejszych zmian. Jedynie w 1786 dostawiono charakterystyczną sygnaturkę. Kościół od wieków pełni rolę kaplicy cmentarnej. W jego sąsiedztwie połoŜony jest cmentarz, na którym spoczywają szczątki doczesne wielu zasłuŜonych mieszczan zgorzeleckich. • Kościół św. Trójcy - był powiększany i rozbudowywany m.in. w latach 14501508 i 1713-1715. Z najstarszego wyposaŜenia zachował się m.in. późnogotycki ołtarz „Złotej Marii" (Goldene Maria) wykonany przez Hansa Olmiitzera i rzeźba Chrystusa Frasobliwego z około 1500 r. Barokowy ołtarz z obrazem przedstawiającym Chrystusa na Górze Oliwnej jest dziełem Kacpra Gottloba von Rodewitza, ucznia Permosera. • Landeskrone - najpiękniejsza góra w okolicy Goerlitz, choć liczy zaledwie 419,5 m wysokości n.p.m. widoczna jest z bardzo daleka. Ten bazaltowy stoŜek wulkanicznego pochodzenia (góra powstała 30 milionów lat temu) porastają obecnie lasy bukowe, grądy, jak i sztuczne świerczyny. Na stokach góry, w bogatym runie leśnym moŜemy zaobserwować m.in. przylaszczkę pospolitą, marzankę wonną, zawilca Ŝółtego, kopytnika pospolitego oraz największą rzadkość w tej części ŁuŜyc obrazki plamiste. Osobliwością faunistyczną tego obszaru jest orzesznica, piękny gryzoń z rodziny pilchowatych. Ze względu na walory przyrodnicze juŜ w 1940 r. na Landeskrone został utworzony rezerwat przyrody. Na podstawie znalezisk archeologicznych moŜemy stwierdzić, iŜ góra juŜ w prehistorycznych czasach była zamieszkiwana przez ludzi. W epoce brązu na jej szczycie z pewnością istniały osiedla ludzkie. We wczesnym średniowieczu znajdował się tutaj najwaŜniejszy gród plemienia Bieśniczan (BieŜuńczan). Gród ten, znany wówczas jako „Bu-sinc", odgrywał istotną rolę w okresie wojen polsko-niemieckich, prowadzonych w latach 1003-1018. Obecnie jest to popularne miejsce wycieczkowe. Przy dobrej przejrzystości powietrza z Landeskrone moŜna podziwiać pasma Gór śytawskich (Zittauer Gebirge), Gór Izerskich i Karkonoszy. • Święty Grób - Fundacja zgorzeleckiego burmistrza Jerzego Emericha (14221507), który w celu zmazania grzechów młodości w latach 60. XV w. odbył pielgrzymkę do Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Wykonane w Jerozolimie rysunki pozwoliły Emerichowi wybudować wierną kopię Grobu Chrystusa w Zgorzelcu. Miejscowa Kalwaria powstała w latach 1481-1505 i składa się z kaplicy św. KrzyŜa, kaplicy Grobu Świętego, kaplicy namaszczenia, w której moŜna zobaczyć rzeźbę Marii pochylonej nad ciałem Jezusa (dzieło przypuszczalnie Hansa Olmutzera) oraz Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 127 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Drogi KrzyŜowej. Zgorzelecki Święty Grób cieszył się w przeszłości znacznym zainteresowaniem, co moŜemy stwierdzić na podstawie pamiętników i listów podróŜnych (takŜe z Polski) odwiedzających miasto. W mieście i okolicy moŜemy podziwiać pozostałości średniowiecznych fortyfikacji miejskich: Ochsenbastei (Baszta Wołowa), w okolicy kościoła św. Piotra i Pawła (Peterskirche) moŜemy podziwiać fragmenty dawnych murów miejskich, w Görlitz ocalały ponadto trzy wieŜe (spośród czterech): Frauenturm (WieŜa Panny Marii; inna nazwa Dicker Turm - Gruba WieŜa) o murach grubych miejscami na ponad 5 m (wzmiankowana w 1305 r.), Nikolaiturm (WieŜa Mikołajska), w pobliŜu której w XIV w. mieszkali zgorzeleccy śydzi oraz Reichenbacher Turm (WieŜa Reichenbachska), połoŜona przy Górnym Rynku i broniąca dawniej dostępu do miasta od zachodu. Barbakan Kaisertrutz - budowla obronna, była wysunięta przed linię murów miejskich i otoczona fosą. Kaisertrutz pełni funkcje muzealne. Początkowo była tu filia Muzeum Cesarza Fryderyka połoŜonego na prawym brzegu Nysy ŁuŜyckiej. • Waidhaus, naleŜy do najstarszych świeckich, kamiennych budowli w Görlitz. Na przestrzeni dziejów Waidhaus pełnił róŜne funkcje. Po 1728 r. budynek pełnił równieŜ rolę spichlerza zboŜowego. • Barokowy pałacyk przy ulicy Francuskiej (dzielnica Ujazd) powstał około 1730 r. ZałoŜony na planie prostokątnym, dwukondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem z lukarnami. Na kalenicy stoi drewniana wieŜyczka z iglicowym hełmem. Na naroŜniku zamontowany jest zegar słoneczny. • Bulwar Grecki - jego nazwa i historia wiąŜe się z osiedleniem w 1950 roku w Zgorzelcu około 15 tys. uchodźców politycznych z Grecji. Na ich przyjazd zostały przystosowane kamienice przy ul. J. Daszyńskiego oraz ul. Warszawskiej. W ten sposób stworzono w tej części miasta duŜe skupisko emigrantów, którzy przez dłuŜszy czas zachowywali odrębność w ubiorze (ciemne kolory), kultywowali swoje tradycyjne obyczaje, elementy kultury. Ta odrębność kulturowa i trwanie przy tradycyjnych formach Ŝycia przeniesionych z Grecji nadały tej części miasta szczególny, orientalny wygląd. Dla upamiętnienia pobytu Greków w tej części miasta terenowi zielonemu przylegającemu do Nysy ŁuŜyckiej na ulicy J. Daszyńskiego nadano nazwę Bulwaru Greckiego. Po roku 1952 kontakt emigrantów greckich z mieszkającymi w Zgorzelcu Polakami oŜywił się. Rozpoczął się proces adaptacji i integracji środowiska emigrantów ze społecznością miasta, a nierzadko i asymilacja. Uchodźcy doszli do przekonania, Ŝe izolacja niekorzystnie wpłynęła na ich warunki socjalne. Nastąpiło otwarcie istniejącego dotąd swoistego „getta etnicznego” i początek szerszej współpracy ze społeczeństwem”. Dzieci i młodzieŜ grecka zaczęła chodzić do polskich szkół, częste były mieszane małŜeństwa polskogreckie. Wskutek wtórnej migracji do innych miast w Polsce, skupisko emigrantów w Zgorzelcu zaczęło się zmniejszać, ale liczna kolonia Greków pozostała do dziś. Nie moŜe zatem dziwić, Ŝe z inicjatywy Związku Greków w Polsce (z siedzibą we Wrocławiu), przy duŜej aktywności Greków mieszkających w Zgorzelcu, od 1999 roku organizowany jest tutaj Międzynarodowy Festiwal Piosenki Greckiej. Głaz narzutowy – pomnik w parku. Głaz narzutowy spod Węglinca znajduje się w pobliŜu Miejskiego Domu Kultury przy placu ks. Jerzego Popiełuszki z tablicą upamiętniającą proklamację z dnia 5 maja 1998 roku dotyczącą utworzenia Europa – Miasta Zgorzelec/Görlitz. Projekt stanowi wizję wspólnej idei scalania się w jedno, dwupaństwowego miasta Zgorzelec–Görlitz. • Pomnik Millenium symbolizuje krzyŜ słowiański z wyrytym na nim orłem w koronie. Dzieło to ma upamiętniać fakt wejścia w nowe Tysiąclecie. Autorem pomnika jest ormiański artysta rzeźbiarz Vahan Bego. Odsłonięty został 11 listopada 128 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2000 roku, a znajduje się przed budynkiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu pomiędzy ul. Armii Krajowej i ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego. • Zabudowania Domu Pomocy Społecznej przy ulicy Przechodniej 8 to dawny Kruczy Folwark (Rabenvorwerk), występujący równieŜ w starych źródłach pod nazwą Dworu Scultetusa (Scultetushof). • Zespół dworski przy ul. Henrykowskiej - dawny folwark Tischbrucke wzmiankowany juŜ w 1382 r. Nazwa folwarku pochodzi od połoŜonego w najbliŜszej okolicy prowizorycznego mostu na Nysie ŁuŜyckiej. Tutejsze zabudowania mocno ucierpiały w okresie wojen napoleońskich. W 1880 r. wzniesiono nowy budynek mieszkalny o cechach neobarokowych (zastąpił on znany z rysunków dom szachulcowy). Przypuszczalnie w tym samym czasie załoŜono park. W okresie II wojny światowej w folwarku zatrudniani byli jeńcy wojenni. W II połowie XX w. w budynku rządcówki miał swoją siedzibę PGR w Zgorzelcu. • Budynek Miejskiego Domu Kultury. Stanowi on najbardziej reprezentacyjną budowlę Zgorzelca. Został wzniesiony przez architekta Hugo Behra w latach 1898 1902 w stylu wilhelmińskiego neobaroku, na kwadratowym planie, chociaŜ zauwaŜyć moŜna cechy szczególne dla eklektyzmu lub secesji. Prace murarskie i ciesielskie prowadził zgorzelecki mistrz Franciszek Grunert, a odlane z brązu rzeźby lwic wykonał berliński rzeźbiarz Johannes Pfuhl. Dawna Hala Chwały znajduje się przy ul. Parkowej 1. Kopuła wieńcząca budynek sięga 42 metrów wysokości. Monumentalizm gmachu miał być pierwotnie odpowiednikiem potęgi Rzeszy Niemieckiej, dlatego teŜ jego symbolika odnosi się do czasów Cesarstwa Rzymskiego. Najbardziej jednak, obecny - Miejski Dom Kultury, znany jest z podpisanego w tym miejscu w dniu 6 lipca 1950 roku Układu Zgorzeleckiego, w którym uznano granicę polsko – niemiecką na Odrze i Nysie ŁuŜyckiej. Upamiętniająca to wydarzenie tablica pamiątkowa zawiera tekst: „ Dnia 6 – go lipca 1950 roku w tym gmachu został podpisany układ między Polską Rzeczpospolitą Ludową, a Niemiecką Republiką Demokratyczną o wytyczeniu ustalonej i istniejącej między obu państwami nienaruszalnej granicy pokoju i przyjaźni na Odrze i Nysie ŁuŜyckiej.” • Młyn przy ulicy Wrocławskiej - istniał od początków miasta. Najstarsza o nim wzmianka źródłowa pochodzi z 1273 r. W średniowiecznych źródłach określany był mianem „młyna szpitalnego" lub, i to najczęściej, „młyna trójkołowego". W 1938 r. obok młyna wzniesiono wysoki spichlerz przypominający wieŜę obronną. W połowie lat 90. ubiegłego wieku w dawnym młynie trójkołowym otwarto restaurację „Piwnica Staromiejska". Na ścianach spichlerza w 1998 r. powstała wielka płaskorzeźba o nazwie „WAZE" (Wizerunek Artystyczny Zjednoczonej Europy), którą wykonali Ormianin Vahan Bego i Michał Bulak, mieszkaniec Gronowa koło Zgorzelca. • Cmentarz II Armii Wojska Polskiego - w mieście Zgorzelec historię wydarzeń II Wojny Światowej dokumentuje Cmentarz II Armii Wojska Polskiego - największa wojenna nekropolia w naszym kraju. Pochowano na nim 3430 Ŝołnierzy walczących na ŁuŜycach w kwietniu i maju 1945 roku. śołnierze i oficerowie pochowani są w identycznych mogiłach oznaczonych betonowymi krzyŜami grunwaldzkimi. Cmentarz ma kształt zagłębionego prostokąta, otoczonego wałem, podzielonego symetrycznie na 4 kwatery. Na cmentarzu pochowano (według stopni wojskowych): 1 podpułkownika Nikifora Jaśkiewicza, 7 majorów, 24 kapitanów, 43 poruczników, 195 podporuczników, 98 chorąŜych, 7 podchorąŜych (w czasie wojny zaliczano ich do oficerów).4 4 Zgłobicki R., Obozy i cmentarze wojenne w Zgorzelcu, Jelenia Góra 1995 s. 150 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 129 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • Pomnik Orła Piastowskiego - góruje nad cmentarzem Bohaterów II Armii Wojska Polskiego. Pomnik odsłonięto 6 maja 1978 r. Na cokole — piastowski orzeł zwrócony w stronę granicy na Nysie ŁuŜyckiej. Rzeźba wykonana według projektu doc. rzeźbiarza Józefa Potępy5. Pomnik składa się z fundamentu Ŝelbetonowego, zagłębionego w gruncie 1,5 m poniŜej poziomu chodnika. Cokół (55) został odlany z figurą orła, wysokość orła 5,5 m, waga 8000 kg. Wysokość pomnika 9,80 m. ObłoŜony on został od zewnątrz płytami z granitu strzegomskiego. Składa się z wielu elementów. Odlew pomnika z brązu wykonały Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych.6 Pomnik usytuowano tak aby zapewnić do niego dojście z czterech stron. Od strony cmentarza jest szerokie dojście; stanowi ono główną część placu apelowego, gdzie odbywają się główne uroczystości. Znajdują się na nim: stanowiska dla fanfarzystów, miejsce dla orkiestry, wojskowego pocztu sztandarowego, kompanii honorowej oraz dla delegacji z wieńcami. W mieście Zgorzelec na stałe wpisały się równieŜ imprezy kulturalne, do których naleŜą: • „Jakuby – święto starego miasta” W ostatni weekend sierpnia Zgorzeleckie Przedmieście Nyskie zapełniają postacie jakby przeniesione z innej epoki. Dzięki zaproszonym rzemieślnikom, bractwom rycerskim kaŜdy zainteresowany ma okazję, choć trochę poznać magię średniowiecza. Pierwsze dwa dni piątek i sobota, to przede wszystkim spotkanie z historią, dzień trzeci - niedziela to spotkanie z sztuką. Jakuby odbywają się równolegle do Altstadtfest (Festyn Starego Miasta) w Goerlitz, jednej z największych tego rodzaju imprez w Niemczech. Altstadtfest i Jakuby odbywają się w najstarszych częściach Zgorzelec i Goerlitz, miast o wspólnej historii. • Dni Zgorzelca oraz Zgorzelecka Majówka - oferta oparta jest równieŜ na róŜnicy w tradycjach świętowania mieszkańców Zgorzelca i Görlitz, W programie znalazły się np. prezentacje kuchni regionalnych narodowych, rękodzieła itp. Poza koncertami zespołów, na scenie amfiteatru, atrakcje „dzieją" się równieŜ na terenie, wokół, który staje się wielkim jarmarkiem wszelkich róŜności", odbywają się równieŜ działania integracyjnych o charakterze happeningów z udziałem mieszkańców obu miast. Ponadto teren wokół zamienił się w place zabaw, stoiska warsztatowe, sprawnościowe tory przeszkód itp. Istotne jest, Ŝe w tej materii współpracują ze sobą i słuŜą ogromną pomocą stowarzyszenia z Görlitz. • Festiwal Kultur - jest to impreza kulturo-twórcza, integrująca ludzi Ŝyjących w róŜnych krajach, ale mających tę samą pasję. Spotkania odbywają się jesienią kaŜdego roku. Prezentowane programy muzyczne obejmują róŜne rodzaje muzyki. Wspaniały klimat i atmosfera panująca wśród uczestników spotkań, a takŜe znakomity odbiór publiczności, powodują, Ŝe spotkania z roku na rok cieszą się coraz większym powodzeniem. • W grudniu odbywa się Koncert Kolęd MłodzieŜowej Orkiestry Mandolinistów. • 1.11.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Baza towarzysząca o charakterze turystycznym to głównie szlaki rowerowe, na które składają się: • ER-4 Zgorzelec – Lwówek Śląski, • ER-7 Zgorzelec – Mirsk, • Dolnośląska Droga św. Jakuba (Gniezno – Zgorzelec) , 5 6 libdem, s.149 libdem, 130 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • VIA REGIA (Brzeg – Zgorzelec). Zgorzelecka Grupa Rowerowa korzysta równieŜ z poniŜszych tras: • Zgorzelec - Görlitz (wjazd na Landeskrone) - Przyjemna trasa prowadzona szlakiem rowerowym koloru niebieskiego, ostry podjazd pod górę, powrót ścieŜkami rowerowymi w mieście. Długość ok. 20 km. • Zgorzelec – Czubatka - Trasa łatwa, w większości po nawierzchni asfaltowej. ZagroŜenie moŜe stanowić fakt, Ŝe w większości przebiega drogami, po których poruszają się samochody. Długość ok. 35 km. • Zgorzelec - Konigshain (nieczynna kopalnia granitu) - Trasa stosunkowo łatwa, w pierwszym etapie prowadząca przez miasto, następnie ścieŜką rowerową do Girbigsdorf. Tu musimy poruszać się po drodze. Trudności pojawiają się na ostatnim etapie w Konigshain gdzie jest duŜy podjazd. Długość ok. 42 km. • Zgorzelec – Witka - Trasa łatwa, w większości po nawierzchni asfaltowej. ZagroŜenie moŜe stanowić fakt, Ŝe w większości przebiega drogami, po których poruszają się samochody. Długość ok. 45 km. • Zgorzelec – Serbska - Trasa łatwa, w większości po nawierzchni asfaltowej. ZagroŜenie moŜe stanowić fakt, Ŝe w większości przebiega drogami, po których poruszają się samochody. Ostry zjazd w Grabieszycach. Długość ok. 75 km. 1.11.1.3. Stan środowiska naturalnego KLIMAT Warunki klimatyczne Zgorzelca determinowane są w ogólnym zarysie przez dwa czynniki: geograficzny wynikający z lokalizacji obszaru opracowania w środkowej Europie i połoŜenia u podnóŜa bariery geograficznej Sudetów Zachodnich, oraz czynnik cyrkulacyjny związany z ruchami morskich, arktycznych i kontynentalnych mas powietrza. Zgorzelec, zgodnie z opracowaną przez A. Schmucka regionalizacją klimatyczną Sudetów naleŜy do regionu zgorzeleckiego, obejmującego zachodnią i południowozachodnią część Pogórza Izerskiego po Nysę ŁuŜycką. Region ten jest najcieplejszym regionem pogórzy. Średnia roczna temperatura powietrza w Zgorzelcu wynosi 8,6OC. Dla porównania, w Kotlinie Jeleniogórskiej wartość ta jest o 1,1OC niŜsza. Ponadto, w Zgorzelcu znacznie łagodniejsze niŜ w Jeleniej Górze są dobowe amplitudy temperatur, co jest pozytywnie odczuwalne w samopoczuciu, a takŜe korzystne dla wegetacji roślin. RównieŜ średnia temperatura okresu IV-IX jest tutaj najwyŜsza na obszarze Sudetów i wynosi 14,5OC. Przeciętnie w ciągu roku jest 20 mroźnych dni, z ujemną temperaturą maksymalną, przy czym dni bardzo mroźnych (t<-10OC) jest tylko 11. Z drugiej stron, liczba dni gorących z temperaturą maksymalną większą niŜ 25OC równa jest 28. Długość okresu bezprzymrozkowego, który liczy się od dnia wystąpienia ostatniego przymrozku wiosennego (średnio 14 maja) do pierwszego przymrozku jesiennego (średnio 10 października) wynosi 148 dni. Okres wegetacyjny (217 dni w Zgorzelcu – 214 dni w Jeleniej Górze) oraz długość lata (82 dni) w regionie Zgorzeleckim naleŜą do najdłuŜszych w Sudetach. FAUNA Na terenie Zgorzelca odnotowano następujące gatunki zwierząt : Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 131 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 13. Fauna na terenie miasta Zgorzelec L.P. Nazwa gatunkowa Miejsce występowania i inne uwagi A Nietoperze 1. Nocek rudy Dolina Nysy 2. Mroczek późny 3. Karlik malutki 4. Borowiec wielki 5. Gacek brunatny strych kościoła Jana Chrzciciela, schr. dzienne B Ptaki 1. Sierpówka dość licznie, gat. chroniony 2. Ślepowron tereny wodonośne, gat. zagroŜony w Polsce 3. Łabędź krzykliwy Dolina Nysy, zalew Czerwona Woda 4. Hełmiatka Dolina Nysy, gat. zagroŜony w Polsce 5. Jerzyk dość częsty, chroniony 6. Dzięcioł duŜy liczny, chroniony 7. Dzięciołek nielicznie nad Nysą, chroniony 8. Dzięcioł zielony Park Ujazdowski, gat. chroniony 9. Dzierlatka przelotnie, gat. chroniony 10. Dymówka liczny, chroniony 11. Oknówka liczny, chroniony 12. Rudzik liczny, szczególnie w parkach, chroniony 13. Kopciuszek dość liczny w całym mieście, chroniony 14. Pliszka nieliczny, spotykany na peryferiach, chroniony 15. Kos liczny wśród zieleni miejskiej, chroniony 16. Strumykówka w dolinach rzecznych, nielicznie nieliczny, spotykany na peryferiach, rzadki na 17. Świerszczak Dolnym Śląsku 18. Trzciniak nieliczny, na terenach wodonośnych na północnych peryferiach miasta, zagroŜony na 19. Dziwonia Śląsku C Płazy 1. Traszka zwyczajna tereny wodonośne, stawy w parku II AWP 2. Traszka grzebieniasta tereny wodonośne PWIK 3. Traszka górska tereny wodonośne PWIK 4. Rzekotka drzewna tereny wodonośne PWIK 5. Ropucha szara tereny wodonośne PWIK 6. śaba wodna tereny wodonośne PWIK 7. śaba jeziorowa tereny wodonośne PWIK 8. śaba moczarowa tereny wodonośne PWIK D Gady 1. Padalec lasek przy gazowni 2. Zaskroniec tereny wodonośne PWiK Źródło: opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Zgorzelec. FLORA Zgorzelec nie ma ściśle określonego układu zieleni. Tereny te skupione są nieregularnie w wielu miejscach miasta. Obszary najcenniejsze przyrodniczo połoŜone są w południowej części miasta w dzielnicy Ujazd. Najcenniejszymi obszarami są starorzecza i meandry Nysy ŁuŜyckiej oraz ujście potoku Czerwona 132 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Woda. Są to obszary bardzo waŜne dla utrzymania bioróŜnorodności. Stanowią ostoję dla wielu gatunków płazów, ptaków oraz zwierząt bezkręgowych. Bardzo waŜnym elementem przyrodniczym miasta jest dolina Nysy która pełni funkcję korytarza ekologicznego dla całej aglomeracji miejskiej Zgorzelec-Görlitz. DuŜa część doliny porośnięta jest cennymi zbiorowiskami leśnymi, są to głównie lasy łęgowe i grądowe. Roślinność ta, w szczególności na stromych skarpach doliny nie powinna być usuwana poniewaŜ pełni nie tylko funkcje ekologiczne, ale równieŜ bardzo istotną rolę glebochronną. Na terenie miasta znajduje się wiele parków. Najcenniejszym z nich jest Park Ujazdowski, który ma charakter lasu grądowego i jest największym tego typu obiektem w Zgorzelcu. Na terenie pozostałych parków miejskich przeprowadzane są regularne zabiegi pielęgnacyjne, co ogranicza ich bioróŜnorodność. Bardzo waŜną rolę w systemie zieleni miejskiej pełnią ogródki działkowe. Największe skupienia tych obiektów zlokalizowane są w południowej części miasta – na południe od Parku A. Błachańca, oraz w części północnej – pomiędzy ulicą Henrykowską i Bolesławiecką, a takŜe w okolicy Fabryki Maszyn Górniczych KOPEX FAMAGO. Pozostałe ogrody działkowe nie mają większej powierzchni i są rozproszone. RównieŜ dość istotną rolę w systemie zieleni mają cmentarze – komunalny i wojskowy, zlokalizowane są we wschodniej części miasta. Na uwagę zasługują równieŜ zadrzewienia śródpolne, które są w krajobrazie rolniczym lub wśród zabudowań waŜną ostoją dla wielu organizmów. Niestety bardzo często na ich terenie znajdują się dzikie wysypiska śmieci i gruzu. Zadrzewienia takie znajdują się głównie w północnej części miasta, np. w okolicy Zakładu Gazowniczego, parki podworskie w rejonie ulic Henrykowskiej i Bolesławieckiej, stary kamieniołom bazaltu koło ul. Bolesławieckiej, czy zadrzewienie koło hipermarketu Real. Wymienione wyŜej liczne parki, zadrzewienia, cmentarze i ogródki działkowe potencjalnie dają moŜliwość stworzenia spójnego systemu zieleni. W rzeczywistości tereny te są często rozproszone i izolowane oraz nie spełniają podstawowych kryteriów stawianych systemom zieleni w nowoczesnym ujęciu opartym o zaleŜności ekologiczne, czyli w kształtowaniu Ekologicznego Systemu Zieleni Miejskiej. Często niewłaściwa jest struktura gatunkowa roślinności. W niektórych parkach zaznacza się deficyt warstwy krzewów, ponadto ogrody działkowe z uwagi na swój czysto gospodarczy charakter i silną ingerencję w roślinność i glebę, pomimo duŜej masy zieleni nie stwarzają dogodnych warunków do bytowania i rozwoju większości dzikich gatunków roślin i zwierząt. Dominującymi formacjami roślinności na obszarze miasta są zbiorowiska synantropijne, poniewaŜ teren pokryty jest w duŜej mierze przez nieuŜytki i tereny rolnicze. Na obszarze gruntów rolnych rozwijają się zbiorowiska pól uprawnych, tzw. zbiorowiska segetalne. Stanowią one wyodrębnioną grupę ekosystemów, powstających spontanicznie w warunkach swoistej, ale skrajnej antropopresji. Są to skupienia roślin, które pojawiają się samorzutnie w uprawach roślin uŜytkowych jako chwasty – niepoŜądani konkurenci pokarmowi usilnie zwalczani przez człowieka. Uprawom roślin zboŜowych towarzyszą zbiorowiska rzędu Centauretalia cyani. Poszczególne zespoły wykształciły się w warunkach tradycyjnej agrotechniki. Współczesne, udoskonalone metody uprawy, a zwłaszcza zastosowanie na wielką skalę herbicydów powodują głębokie zmiany w strukturze tych zbiorowisk. Na razieobserwuje się zuboŜenie florystyczne i zanikanie charakterystycznych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 133 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” gatunków. Gatunki charakterystyczne tego rodzaju zbiorowisk to m. in. chaber bławatek, mak polny, ostróŜeczka polna, owies głuchy, wyka płotowa i owłosiona. Uprawom roślin okopowych towarzyszą zbiorowiska rzędu PolygonoChenopodietalia. Flora tych zbiorowisk, dzięki specyfice uprawy, składa się wyłącznie z gatunków jednorocznych rozwijających się i wydających nasiona latem i jesienią. Gatunki charakterystyczne to: komosa biała, chwastnica pospolita, mlecz polny, łoboda rozłoŜysta. Na ugorach i nieuŜytkach wytwarza się roślinność ruderalna, z klasy Artemisietea vulgaris, złoŜona głównie z okazałych bylin i pnączy. Rośliny wchodzące w skład tych zbiorowisk to: bylica pospolita, wrotycz pospolity, ostroŜeń polny, szczaw tępolistny, nawłoć kanadyjska i olbrzymia, krwawnik pospolity. Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe odgrywają na terenie miasta dość znaczącą rolę w krajobrazie. Pokrywają one 11% ogólnej powierzchni miasta i skoncentrowane są głównie w dolinach rzek. NaleŜą do klasy Molinio- Arrhenatheretea. Są to półnaturalne i antropogeniczne zbiorowiska darniowe najbardziej rozpowszechnione wśród ekosystemów nieleśnych. Fitocenozy łąkowe i pastwiskowe reprezentowane są przez następujące jednostki syntaksonomiczne: Zespoły z rzędu Arrhenatheretalia (tzw. łąki rajgrasowe), wytwarzają się na Ŝyznych, świeŜych (tj. niezbyt wilgotnych) glebach. Zbiorowiska przewaŜnie mezo- i eutroficznych łąk kośnych z rzędu Molinietalia caeruleae, wytwarzają się na siedliskach trwale podmokłych lub tylko okresowo wilgotnych. Zbiorowiska dywanowe z rzędu Plantaginetalia majoris, tak zwane (spodzichy), tworzą się w miejscach silnie wydeptywanych, złoŜone są z gatunków znoszących uszkodzenia mechaniczne i tworzących niskie, przylegające do ziemi murawy. Składają się one głównie z następujących gatunków: tasznik pospolity, Ŝycica trwała, babka zwyczajna, rdest ptasi, wiechlina roczna, rumianek bezpromieniowy, głowienka pospolita. Stosunkowo duŜy udział mają zbiorowiska roślinne związane z terenami podmokłymi oraz wodnymi. W silnie zanieczyszczonej Nysie spotyka się tylko sporadycznie rdestnicę pływającą. W starorzeczach i nad stawami spotkać moŜna moczarkę kanadyjską i pływające po powierzchni wody lemnidy: rzęsę wodną i spirodelę wielokorzeniową oraz Ŝabiściek pływający. Pasy roślinności szuwarowej wokół stawów i starorzeczy tworzy zwykle trzcina pospolita, pałka wąsko- i szerokolistna, niekiedy tatarak, a wzdłuŜ Nysy i innych strumieni mozga trzcinowata i manna mielec. MoŜna wydzielić następujące kompleksy leśne w obrębie Zgorzelca: − w dolinie Czerwonej Wody, − w rejonie ulicy Francuskiej (Park Ujazdowski), − w południowej części miasta, dawne tereny wojskowe, − w północnej części miasta, rejon ul. Bolesławieckiej. W oparciu o kryteria glebowe, drzewostanowe i florystyczne, na terenie Zgorzelca wyodrębniono następujące typy siedliskowe lasów: − Bór mieszany świeŜy − Las mieszany świeŜy − Las świeŜy Zgodnie z rejestrem Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Jeleniej Górze na terenie miasta ustanowiono jeden pomnik przyrody nieoŜywionej. Jest to odsłonięcie geologiczne - wychodnia szarogłazów o wymiarach 24 metrów szerokości i 15 metrów wysokości przy ul. Struga. Natomiast brak jest w rejestrze głazu narzutowego 134 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” o obwodzie 780 cm i wysokości 180 cm ( w minionym okresie był on objęty ochroną jako pomnik przyrody nieoŜywionej). Na terenie Zgorzelca zarejestrowane są następujące pomniki przyrody oŜywionej: − dąb szypułkowy - posesja Liceum Medycznego − dąb szypułkowy - przy ul. Powstańców Śląskich − lipa drobnolistna - ul. Henrykowska przy bramie na teren POD − lipa drobnolistna - w naroŜniku ogrodzenia parku przy ul. Henrykowskiej 5 − dąb szypułkowy - w parku przy ul. Bolesławieckiej 8 − dąb szypułkowy - przy polnej drodze ok.150 m od wiaduktu przy ul. Henrykowskiej (nad trasą do terminalu w Jędrzychowicach) − dąb szypułkowy - przy ul. Św. Jana − buk pospolity - w wąwozie przy ul. Francuskiej u zbiegu z ul. Św. Jana − dąb szypułkowy - ok. 150 m od ujścia Czerwonej Wody do Nysy − dąb szypułkowy - w zakolu prarzecza Czerwonej Wody ok. 200 m od zabudowań przy ul. Francuskiej 27 − dąb szypułkowy - obwód 330 cm - przy wjeździe na teren ogródków działkowych od strony ul. Bolesławieckiej − dąb szypułkowy - przy ul. Powstańców Śląskich za przejazdem kolejowym − dąb szypułkowy - na terenie ogródków działkowych na placyku wydzielonym między ogródkami - wjazd do POD od strony Bolesławieckiej. GLEBY Pokrywa glebowa jako element przyrody nieoŜywionej nie jest niestety postrzegana w kategoriach wartości przyrodniczych (choć zaliczanie gleby do tej kategorii jest sprawą czysto umowną, gdyŜ w rzeczywistości jest to twór Ŝywy z uwagi na występowanie korzeni roślin, licznej fauny glebowej, grzybów i bakterii). W obecnych czasach intensywnego rozwoju gospodarczego gleba w sensie podstawy produkcji Ŝywności równieŜ przegrywa z innymi priorytetami, takimi jak rozwój infrastruktury, budownictwa itp. NaleŜy mocno podkreślić, Ŝe o ile na gruntach ugorowanych moŜna w łatwy sposób przywrócić produkcję rolną, o tyle przeznaczenie gleb (szczególnie najlepszych) na cele inne niŜ rolnicze jest równoznaczne z bezpowrotną utratą tych areałów. Teren Zgorzelca, jako obszar wysoce zurbanizowany posiada środowisko glebowe silnie przekształcone przez działalność człowieka. Występują tu gleby przekształcone mechanicznie, geochemicznie, hydrologicznie i fizyko-chemicznie. Na znacznej przestrzeni, w wyniku długotrwałego procesu urbanizacji trwającego przez cały okres istnienia miasta wykształcone zostały grube warstwy gruntów nasypowych. W obrębie miasta i obszaru zurbanizowanego występuje wiele destruktów glebowych. W obrębie zwartej zabudowy blokowej struktura gleb została niemal w całości zniszczona przez procesy inwestycyjne. Gleby z terenów zabudowy jednorodzinnej nie uległy takim deformacjom, a nawet są wzbogacane przez uprawę ogródków przydomowych. WODY Przez teren miasta Zgorzelec przepływa graniczna rzeka Nysa ŁuŜycka i jej dopływ Czerwona Woda. Nysa ŁuŜycka wypływa z południowo-zachodnich stoków Gór Izerskich, z rezerwatu przyrody na terenie Czech. Rzeka ta zbiera wody z obszaru 4297 km2 i odprowadza do Odry w 542,4 km jej lewego brzegu na terenie województwa lubuskiego. Długość Nysy wynosi 251,6 km. Górny odcinek o długości 53,8 km i powierzchni zlewni 375,3 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 135 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” km2 znajduje się na terenie Czech. Od 197,8 km Nysa jest rzeką graniczną Polski i Niemiec. Nysa ŁuŜycka wpływa na teren Polski z Czech na wysokości 230 m n.p.m. poniŜej miasta Hradek. Na długim odcinku zbiera wody spływające potokami z Gór Izerskich i Gór ŁuŜyckich. W rejonie Zittau zbiegają się granice trzech państw: Polski, Czech i Niemiec. PoniŜej Zittau Nysa ŁuŜycka płynie po wielkim łuku przez Bramę ŁuŜycka, a następnie rzeka przyjmuje kierunek południkowy i aŜ do ujścia płynie na północ wyznaczając granice między Polską a Niemcami. W górnym biegu Nysy ŁuŜyckiej leŜy śytawskie Zagłębie Węglowe, którego wschodnią część stanowi Turoszowskie Zagłębie Węgla Brunatnego. Opuściwszy Kotlinę Turoszowską Nysa ŁuŜycka tworzy kilka przełomów, między innymi na północ od Turoszowa przez granitowy zrąb Wyniosłości Działoszyńskiej (289-350 m n.p.m.), po czym kilkoma zakolami wpływa do ObniŜenia śytawsko- Zgorzeleckiego, a następnie przepływa przez Bory Dolnośląskie. Głównymi dopływami Nysy ŁuŜyckiej po stronie polskiej w rejonie Zgorzelca jest Czerwona Woda i Jędrzychowicki Potok, a po stronie niemieckiej Pliessnitz (powyŜej Zgorzelca). Czerwona Woda jest prawobrzeŜnym dopływem III kat. o długości 26,5 km i powierzchni zlewni 132 km2, uchodzącym do Nysy ŁuŜyckiej w km 154,8. 1.11.2. Infrastruktura turystyczna regionu 1.11.2.1. Baza noclegowa Istniejąca baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na obszarze miasta. Odpowiedni standard i róŜnorodność obiektów noclegowych ze zróŜnicowanymi cenami jest kluczowym elementem w procesie podejmowania decyzji o wyborze miejsca pobytu zarówno krótkiego, jak i dłuŜszego. Do obiektów naleŜących do zgorzeleckiej bazy noclegowej naleŜą m.in.: • Hotel „Pawłowski” **, ul. Reymonta 37 • Hotel „Pod Orłem” ***, ul. Warszawska 17 • „Dom Turysty”, ul. Partyzantów 2 • „Dom Sportowca”, ul. Maratońska 2a • „Camping”, ul. Lubańska 1a • 1.11.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie kształtowania produktu turystycznego oraz planowania intensyfikacji ruchu turystycznego jest bardzo duŜe. Dobry standard i smaczne menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat odwiedzanego obszaru. PoniŜsze zestawienie przedstawia tylko część oferowanych usług gastronomicznych w mieście. Na całość obiektów składa się 128 placówek gastronomicznych. 1. „Dworek” 2. 2 Brothers Pub 3. Bar „Axel” 4. Bar „Cent” 5. Bar „Steff” 136 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. Bar „Zorbaś” Grill Bar Kawiarnia „Przy Jakubie” CORSICA - restauracja, pizzeria McDonalds Pizzeria „da Franco” Pizzeria „Kalifornia” Pizzeria „Sawanna” Pub „B7” Pub B.E.S.T. 2 Brothers Pub Restauracja „El Greco” Restauracja “Kaprys” RISTORANTE & PIZZERIA espresso Restauracja ETNA MARIO restaurant Zagroda Kołodzieja Restauracja „Piwnica Staromiejska” Restauracja „Prima” Restauracja w hotelu „Pod Orłem” Tawerna „Naoussa” Zajazd Grota Zajazd u Kowala 1.11.2.3. Baza paraturystyczna Infrastruktura paraturystyczna jest niezwykle waŜnym elementem zagospodarowania obszaru, pozwala bowiem na prawidłowe wykorzystanie walorów turystycznych, a przez to efektywne funkcjonowanie produktów turystycznych. Jej rola jest nie do przecenienia, jeŜeli chodzi o rozwój zrównowaŜony, w kontekście ochrony środowiska naturalnego. Istotą istnienia tego typu infrastruktury jest równieŜ moŜliwość sprzedaŜy oferty turystycznej i zagospodarowania czasu wolnego w przypadku, gdy zawodzi pogoda. Dotyczy to zarówno turystów, jak i mieszkańców. Cechą, bowiem immanentną tego typu infrastruktury jest fakt, iŜ – w odróŜnieniu do bazy noclegowej i gastronomicznej – słuŜy ona w takim samym stopniu turystom, jak i mieszkańcom. Z punktu widzenia obszaru objętego projektem, do najwaŜniejszych elementów infrastruktury paraturystycznej naleŜą szlaki turystyczne, baza sportowo-rekreacyjna oraz jednostki świadczące usługi informacji turystycznej. Zgorzelczanie mają moŜliwość wypoczynku na oddalonym o 11 km zalewie Witka lub malowniczych jeziorach zaporowych: Złotnickim i Leśniańskim. W tamtejszych ośrodkach wypoczynkowych moŜna korzystać z domków letniskowych, wypoŜyczalni sprzętu wodnego lub uprawiać Ŝeglarstwo. Tylko kilkadziesiąt minut jazdy samochodem dzieli Zgorzelec od Karkonoszy, Gór Izerskich i śytawskich, a w nich tak znanych kurortów jak Karpacz, Szklarska Poręba, Harrachow, Świeradów Zdrój. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 137 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tyle samo jest do Drezna i Szwajcarii Saksońskiej. Miłośnicy sztuki mają sposobność do spacerów po perle dolnośląskiej architektury jaką stanowi Görlitz. Mieszkańcy Zgorzelca dysponują dobrą i dość rozwiniętą ale wymagającą modernizacji i dalszych inwestycji całoroczna baza sportową. Centrum Sportowe składa się z: − krytych basenów, − pełnowymiarowej hali Sportowej, − siłowni, − sauny. Najsłabszym punktem związanym ze sportem jest brak profesjonalnych obiektów i terenów oraz bazy noclegowej niezbędnych do aktywnego spędzania wolnego czasu, a przede wszystkim zachęcających dzieci i młodzieŜ do korzystania z nich. Od 2002 roku tj. od roku, w którym Miasto przejęło Centrum Sportowe od Kopalni Węgla Brunatnego „Turów" basen wzbogacony został o 70-metrowej długości rynnę do zjazdów wodnych. Obok Miejskiego Domu Kultury wybudowano specjalną „rampę" dla rolkarzy, a na zgorzeleckich osiedlach przybyło nowych placów zabaw. W Zgorzelcu działa kilkanaście klubów sportowych skupiających m.in. koszykarzy, lekkoatletów, bokserów, siatkarzy i pływaków. Za Miejskim Domem Kultury w pięknej scenerii znajduje się amfiteatr wybudowany w 1966 roku na 3 tys. miejsc. Autorem projektu amfiteatru jest inŜ. Świrko, a autorem projektu muszli inŜ. Janiak. Pozostałą bazę uzupełniającą w mieście tworzą: − Kino DKF Poza, − Kino Grunwald, − Grota Solna, − 2 Galerie Sztuki, − Salon Gier, − Miejska Biblioteka Publiczna, − Miejski Dom Kultury, − Biura podróŜy − 7 banków wraz z bankomatami, − Około 6-ciu kantorów wymiany walut, − Parkingi, − Punkty usługowe (np. fryzjerskie). − 1.11.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.11.2.4.1. Infrastruktura drogowa Podstawowe powiązania miasta z otoczeniem zapewniają następujące drogi: • autostrada A4 (istniejący fragment między przejściem drogowym a węzłem przy ul. Słowiańskiej) – do Berlina, Drezna i Görlitz, • droga krajowa Nr 4 – do Wrocławia, Legnicy i Warszawy; przez miasto prowadzi ulicami: Piłsudskiego –236m, Daszyńskiego – 224m, część ulicy Kościuszki od Boh. Getta – 190m, Armii Krajowej - 1444m, Słowiańska – 960m; razem –3054m w granicach miasta; • droga krajowa Nr 30 – do Jeleniej Góry (w kierunku wschodnim) i Görlitz (w kierunku zachodnim), 138 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • droga wojewódzka Nr 352 – do Bogatyni i Zawidowa oraz poprzez przejście graniczne z Niemcami i Czechami – do Liberca i Zittau, Nr 351 – do Pieńska i Jagodzina; prowadzi ulicami: Słowiańska –1450m, Andersa – 887m, ŁuŜycka, - 1628 razem – 3965m; • Nr 357 – Granica Państwa- Pieńsk; prowadzi ulicami: Henrykowska – 2830m, Bolesławicka – 1910m; razem, w obrębie miasta: 3740m; • drogi powiatowe Nr 1364, 12322, 12309 – do Sulikowa, Zawidowa oraz miejscowości gmin sąsiednich. Ogółem, na terenie Zgorzelca znajduje się 69 754m dróg, z czego 54 045m jest pod zarządem miasta. Miasto posiada własną linię miejskiej komunikacji autobusowej (nr 50). Ponadto istnieje regularna linia komunikacji autobusowej łącząca Zgorzelec i Görlitz. 1.11.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez miasto przechodzą linie kolejowe nr 274, 278 i 778, wśród których szczególne znaczenie ma linia łącząca Zgorzelec poprzez punkt graniczny z pobliskim Görlitz. Dworzec w Görlitz umoŜliwia dogodne połączenia z głównymi ośrodkami Niemiec i Europy Zachodniej. W mieście są dwie stacje kolejowe – Miasto i Ujazd. Przez Zgorzelec przebiegają linie kolejowe w kierunku: • linia kolejowa magistralna - E30 : Wrocław - Legnica - Bolesławiec - Węgliniec – Zgorzelec - Drezno. • Jeleniej Góry przez Lubań, • Bogatyni i Zawidowa. • 1.11.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna NajbliŜsze międzynarodowe porty lotnicze znajdują się we Wrocławiu, Dreźnie i Pradze. W Görlitz i Jeleniej Górze znajdują się lokalne lotniska dla niewielkich samolotów sportowych i pasaŜerskich. 1.11.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.11.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 139 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla gminy miejskiej Zgorzelec z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 1,1 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 120,1 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 158,3 - wykorzystania pojemności noclegowej – 142,0 - gęstości ruchu – 2470,2 - gęstość bazy noclegowej - 22,9 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 107,8 1.11.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Najwięcej osób przybywających do miasta Zgorzelec obserwuje się w miesiącach letnich. Najczęściej przyciągają ich imprezy kulturalno – sportowo – rekreacyjne. Wydarzenia te mają nie tylko charakter regionalny ale równieŜ ogólnopolski. Liczne trasy rowerowe równieŜ przyciągają turystów w okresach cieplejszych. W pozostałych porach roku ruch zdecydowanie jest mniejszy. 1.11.3.3. Modele przyjazdu do regionu Modele przyjazdu do miasta moŜna określić jako typowo zwiedzająco - rozrywkowy i rekreacyjno - turystyczny. Miasto jest głównie celem uprawiania turystyki aktywnej – szczególnie rowerowej, ale równieŜ celem korzystania z organizowanych imprez. Zwiedzanie miast przez turystów odbywa się głownie indywidualnie lub w grupach zorganizowanych, natomiast uczestnictwo w róŜnego typu imprezach odbywa się indywidualnie lub rodzinnie. Przyjazdy rodzinne dotyczą przede wszystkim uczestnictwa w imprezach masowych i kulturalnych takich jak „Jakuby – święto starego miasta”, ”Dni Zgorzelca”. Walory zabytkowe przyciągają zarówno grupy zorganizowane, jak i turystów indywidualnych oraz rodziny. Czas pobytu jest z reguły związany z powodem przyjazdu do miasta i wynosi od jednego do kilku dni. 1.11.3.4. Postrzeganie regionu Dzisiejszy Zgorzelec, do końca II wojny światowej stanowiący przedmieście ówczesnego Görlitz, miasta o szczególnie bogatej historii i jednego z głównych ośrodków osadniczych dawnych ŁuŜyc, od 1945 roku rozwija się jako samodzielny organizm miejski. W okresie minionych 60 lat znacznie rozbudował się układ przestrzenny miasta, powstały nowe osiedla mieszkaniowe i nowe obiekty uŜyteczności publicznej, w tym m.in. hala sportowa oraz nowy, monumentalny kościół p.w. św. Józefa. Miasto dysponuje atrakcyjnymi terenami do zainwestowania. Liczne obiekty kulturalne w mieście i okolicy, miejsca przyrodnicze oraz obiekty sportowo rekreacyjne sprawiają, Ŝe Zgorzelec staje się miastem szczególnie polecanym do odwiedzenia i poznania jego ciekawej historii. 140 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.11.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Na analizowanym obszarze organizowanymi wydarzeniami kulturalnymi, które mają miejsce w mieście najczęściej zainteresowane są osoby młodsze oraz osoby w średnim wieku. W równym stopniu, zarówno osoby młodsze, jak i osoby w średnim wieku czy teŜ starsze są zainteresowane dziedzictwem przyrodniczo – kulturowym. NaleŜy tutaj podkreślić, iŜ umoŜliwiają im to nie tylko zabytki Zgorzelca i Görlitz, ale takŜe miejsca historyczne z nimi związane, czy teŜ pomniki przyrody. Z walorów specjalistycznych najczęściej korzystają osoby młode i w średnim wieku. W odniesieniu do poziomu wykształcenia to najczęściej osoby z wykształceniem średnim i niŜszym wybierają wydarzenia kulturalne masowe, ale takŜe turystykę krajoznawczą (najczęściej rowerowe wyprawy). Osoby z wykształceniem wyŜszym preferuję wydarzenia kulturalno – artystyczne, ale takŜe wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych. Analizując strukturę społeczno – ekonomiczną odwiedzających gminę naleŜy stwierdzić, iŜ ani poziom wykształcenia, jak i struktura płci nie wypływa jednoznacznie na korzystanie z obiektów turystyczno – rekreacyjno – wypoczynkowych. W takim samym stopniu przyjeŜdŜają osoby mniej lub bardziej wykształcone, a takŜe na porównywalnym poziomie kobiety i męŜczyźni. WNIOSKI: • Miasto stanowiło niegdyś przedmieście niemieckiego miasta Görlitz. Dlatego teŜ, dziś odwiedzając Zgorzelec odwiedzamy równieŜ jego niemieckiego partnera. W obu tych miasta występują liczne atrakcyjne miejsca i zabytki, • Imprezy i wydarzenia kulturalne są atrakcją przyciągającą turystów do miasta, • Baza noclegowa oraz gastronomiczna, jest na odpowiednim poziomie, spełniająca oczekiwania z nich korzystających, • Istniejąca baza paraturystyczna równieŜ jest dodatkowym atutem miasta, • Połączenia z gminą zapewnia komunikacja drogowa i kolejowa. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 141 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.12. Powiat Lubański 1.12.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.12.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Powiat lubański połoŜony w zachodniej części województwa dolnośląskiego. Powiat ten, pod względem administracyjnym, składa się z siedmiu gmin, a mianowicie: • dwóch gmin miejskich (Lubań, Świeradów Zdrój), • dwóch gminy miejsko-wiejskiej (Leśna Olszyna), • trzech gmin wiejskich (Lubań, Platerówka, Siekierczyn). W gminach powiatu lubańskiego znajduje się 48 sołectw. Sieć osadniczą powiatu lubańskiego tworzą cztery miasta (Lubań, Leśna, Olszyna i Świeradów Zdrój) oraz 53 wsie. Ogólna zaś powierzchnia powiatu wynosi niemal 428,2 km2. Ośrodki miejskie zajmują łącznie 10,6% powierzchni powiatu, natomiast tereny wiejskie niemal 90% jego obszaru. Rysunek 4. PołoŜenie powiatu lubańskiego Źródło: Internet 1.12.1.2. Walory turystyczne 1.12.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Walory wypoczynkowe stanowią jeden z waŜniejszych elementów przyciągających turystów w ten region. Taki rodzaj turystyki słuŜy przede wszystkim odpoczynkowi od wielkomiejskiego zgiełku, regeneracji zarówno fizycznej jak i psychicznej organizmu. 142 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W grupie walorów wypoczynkowych wyróŜnić moŜna zespół cech niezbędnych, których występowanie stanowi minimum warunków do wypoczynku oraz zespół cech korzystnych podnoszących wartości wypoczynkowe terenu. Do pierwszych zaliczyć moŜna czyste powietrze (wolne od zanieczyszczeń), ciszę, niski stopień urbanizacji, występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Do cech korzystnych zakwalifikować moŜna szczególnie walory wypoczynkowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku, przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich, wodnych oraz przydatność wód do kąpieli i sportów wodnych. 1.12.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Obszar powiatu lubańskiego obfituje w dobra turystyczne, na które składają się nie tylko walory stanowiące elementy klimatyczne oraz przyrodnicze. Obok typowych dóbr naturalnych na obszarze powiatu lubańskiego występują liczne zabytki architektury sakralnej i świeckiej, zbiory muzealne, wytwory sztuki współczesnej (główne ośrodki to Lubań i Świeradów-Zdrój) oraz wielkie budowle wodne (dwie zapory wodne na rzece Kwisie z początku XX wieku). Do licznych atrakcji turystycznych moŜemy zaliczyć: W mieście i gminie Leśna: − Atrakcyjne, malownicze tereny Pogórza Izerskiego − Zalewy Leśniański i Złotnicki z zaporami na nich oraz ośrodkami wypoczynkowymi i plaŜą nad Zalewem Leśniańskim − Zamek Czocha oraz ruiny Zamku Świecie − Unikatowe w skali kraju stoŜki wulkaniczne (Światowida i Perkuna) między Miłoszowem i Grabiszycami − Zabytkowy rynek miasta górniczego w Złotnikach Lubańskich − Rynek w Leśnej z podcieniowymi kamieniczkami i zabytkowym Ratuszem − Liczne trasy rowerowe i piesze W mieście Lubań: − Malowniczy krajobraz w dolinie rzeki Kwisy − Stosunkowo wysoka klasa czystości wód powierzchniowych − Interesujące obiekty zabytkowe: 7 wieŜ miejskich, m.in. WieŜa Bracka (1318 r.), WieŜa Kramarska (1225 r.), WieŜa Trynitarska (1320 r.), wspaniały renesansowy Ratusz (1539 r.), mury miejskie (1318r.), Dom Solny (1539 r.), Starówka i kamieniczki tzw. bloku śródrynkowego, Słup Milowy Poczty Saskiej, Muzeum Regionalne mieszczące się w Ratuszu, Kościół p.w. Świętej Trójcy. − Bazaltowe wzgórze Kamienna Góra (282 m n.p.m.) – park krajobrazowy. − Cenne zespoły roślinności: 27 pomników przyrody oŜywionej, 2 pomniki architektury pałacowo-parkowej. − Stawy hodowlane. − ŚcieŜki dydaktyczne pieszo-rowerowe: - „Szlak Pomników Przyrody OŜywionej”, - „Szlak Wygasłych Wulkanów”. − ŚcieŜki rowerowe: szlak niebieski i zielony oraz rowerowy „Szlak Doliny Kwisy” i obwodnica rowerowa „Lubański Las”. − „Spacer po Starym Lubaniu” – wędrówka z przewodnikiem przybliŜająca bogatą historię łuŜyckiego miasta. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 143 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − szlak pielgrzymkowy „Droga św. Jakuba” − kryty basen w kompleksie sportowym MOSiR W gminie Lubań: Najbardziej znaną atrakcja turystyczną Gminy Lubań jest henrykowski cis – najstarsze drzewo w Polsce. Pragnąc go promować co roku organizowane są, w okolicach 20 lipca, Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa Lubańskiego, podczas których m.in. sławni Henrycy sadzą sadzonki cisa. Drugi godny uwagi turystów obiekt znajduje się Nawojowie ŁuŜyckim koło kościoła. Jest to renesansowy dwór z kruŜgankami. W niemalŜe kaŜdej miejscowości naszej gminy jest coś interesującego, wyjątkowego i zabytkowego do zobaczenia. Stąd teŜ szczegóły dotyczące atrakcji turystycznych gminy Lubań znaleźć moŜna w rozdziale dotyczącym omawianej jednostki samorządu. W mieście i gminie Olszyna: − kościoły w Olszynie i Biedrzychowicach, − załoŜenia pałacowo-parkowe w Olszynie Średniej i Olszynie Dolnej, − pałac w Biedrzychowicach z XVI w., − potęŜny głaz polodowcowy w Krzewiu Wielkim, − zapora Złotnicka, − Zamek Rajsko. − W gminie moŜna uprawiać turystykę rowerową, pieszą i wodną. Istnieją szlaki turystyczne: niebieski (Gryfów – Olszyna – Lubań), czerwony (Czerniawa Zdrój – Jezioro Złotnickie – Biedrzychowice) i Ŝółty (Lubomierz – Gryfów – Leśna). − Parki przy ruinach zamku „Rajsko” w Zapuście, przy pałacach w Olszynie Dolnej, Biedrzychowicach i Olszynie Średniej, które moŜna zaliczyć do obszarów rekreacyjnych. − Budownictwo wiejskie z połowy XIX w. i początku XX w. o konstrukcji szachulcowo – przysłupowej. W gminie Platerówka: − urozmaicone środowisko przyrodnicze, które decyduje o jej duŜych walorach krajobrazowych. Ponad połowę obszaru gminy zajmują tereny rolnicze, które tworzą postać mozaiki, w której grunty orne przeplatają się z łąkami, pastwiskami oraz dominują zadrzewienia śródpolne − rozległe obszary leśne oraz wzgórza (Wzgórza Zalipiańskie oraz wulkaniczne stoŜki bazaltowe) stanowią o atrakcyjności widokowej terenu gminy. Nad urozmaiconym terenem wyraźnie górują: góra Staniewicza (334 m.n.p.m.), góra Czubatka (353 mn.p.m.) i góra Czapli (330 mn.p.m.) − większą część obszaru gminy, bo 1713 ha zajmuje Wielki Las Lubański administrowany przez Nadleśnictwo Świeradów − międzynarodowy szlak rowerowy z Gorlitz do Świeradowa − wzdłuŜ południowej granicy gminy przebiega Ŝółty szlak turystyczny prowadzący z Zawidowa do Leśnej. Szlak ten przebiega przez wzniesienie Grodziszcze, które jest najwyŜej połoŜony w gminie. Jeszcze na pocz. XX w. w tym miejscu widoczne były ruiny średniowiecznego zamku. W sąsiedztwie gminy od strony północnej przebiega szlak niebieski: z Gryfowa przez Lubań do Zawidowa. − walory turystyczne i wypoczynkowe, duŜe kompleksy sprzyjające rekreacji, świeŜe powietrze i czysta woda z ujęć głębinowych, 144 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Pałac we Włosieniu, który został wzniesiony w latach 1715-1720 z inicjatywy ówczesnego posiadacza dóbr Johanna Gottloba von Gablentza. W 1888 roku Georg von Eichel poddał go gruntownej przebudowie utrzymanej w duchu renesansu. Do roku 1979 był to dwukondygnacyjny, wysoko podpiwniczony budynek. Obecnie pałac pozostaje w ruinie. − Pałac i park przypałacowy we Włosieniu Górnym. Aktualnie pełni on funkcję oświatową, mieści się tu Zespół Szkół Gimnazjalnych i Ponadgimnazjalnych. − kościół parafialny p.w. Niepokalanego Serca NMP wzniesiony około 1520 r. na miejscu wcześniejszego. Powiększony w pocz. XVII w., restaurowany w latach 1720 ( 1711 - 1713 przebudowany na barok) oraz w latach 1783 i ok. XVII wieku − dwór Salza, dawnego właściciela Platerówki i Zalipia. LeŜy on na pagórku połoŜonym w rozwidleniu potoku Lipa. Jest on prostym, zbudowanym z kamienia trzykondygnacyjnym budynkiem. Według dawnych przekazów kościół i dwór są ze sobą połączone przejściem podziemnym. − szereg zabudowań mieszkalno-gospodarczych o konstrukcji przysłupowej i szachulcowej, w większości XIX wiecznych. Jednym z ciekawszych obiektów jest dawna pastorówka z 1713 r. (obecnie siedziba SP w Platerówce), przebudowana w XIX-XX w. oraz młyn wodno-elektryczny (obecnie elektryczny) z 4 ćw. XIX w., znajdujący się we Włosieniu. − we wsi Zalipie znajdują się ruiny kamiennego wiatraku z początku XIX wieku. − muzea: Izba pamięci w Szkole Podstawowej w Platerówce poświęcona osadnictwu wojskowemu po II Wojnie Światowej a konkretnie Samodzielnemu Batalionowi Kobiecemu im. Emilii Plater, którego Ŝołnierze – kobiety – w liczbie około 130 osiedleni zostali na tym terenie tuŜ po II wojnie. W gminie Siekierczyn : − odrestaurowany park i pałac szlachecki w Zarębie, − przebiegający przez gminę szlak rowerowy, − teren rekreacyjno-wypoczynkowy w Siekierczynie (tzw. dawny basen), W mieście Świeradów-Zdrój: − Dom Zdrojowy − Kościół p.w. Św. Józefa − Czarci Młyn − Schronisko Na Stogu Izerskim − Rezydencja Marzenie − Pomnik śabki − Pomnik Juliusa Pintscha − Źródło Cesarza Józefa − Źródło dr Adama (Adams Quelle) − Łazienki Ludwika − Domek Myśliwski − Tablica pamiątkowa Jednostki organizacyjne gmin i powiatu oraz róŜnego rodzaju stowarzyszenia działające bardzo licznie na terenie powiatu lubańskiego, są organizatorami wielu imprez kulturalnych dla szerokiego grona odbiorców. Coraz waŜniejsze są imprezy cykliczne, m. in.: − Święto Kultury Powiatu Lubańskiego – Lubań − Parada Powitania Wiosny - Lubań, Leśna Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 145 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” − Tydzień Kultury Języka Polskiego – Biedrzychowice − Międzynarodowy Dzień Ziemi – Lubań − Międzynarodowy Przegląd Zespołów Artystycznych Szkół Specjalnych i DruŜyn "Nieprzetartego Szlaku" – Lubań − LAWA Obchody Dni Lubania − Dni Kwitnących Rododendronów - Świeradów Zdrój − Igrzyska Samorządowe Związku Gmin "KWISA" − Powiatowy Zjazd Rowerowy – Włosień − Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta Gminy Siekierczyn − Międzynarodowe Potyczki Rodzinne TAMA – Leśna − Międzynarodowe Spotkania z Muzyką Dawną - Świeradów Zdrój − Rajd Rowerowy "Zaręba - Siekierczyn - Frydland" − Gminny Przegląd Dziecięcych Zespołów Artystycznych – Siekierczyn − VI Sacro – Song Festiwal „Śpiewajmy na Chwałę Pana” - Lubań − "ŁuŜyckie Wędrówki" w ramach X Międzynarodowego Rajdu Pieszy "3 Dni - 3 Kraje - 3 Wędrówki (PTSM Lubań) − Letni sezon koncertowy cykl sobotnich koncertów o zróŜnicowanej tematyceŚwieradów-Zdrój − Międzynarodowy Festiwal Amatorski Orkiestr Dętych - Olszyna − VI Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego- Lubań − Dzień Dziecka – Festyny kulturalno-rekreacyjne w poszczególnych gminach − Majowy Cross Rowerowy – Siekierczyn − „Z podwórek na boiska” Turniej piłki noŜnej dzikich druŜyn - Leśna − Międzynarodowy Abstynencki Festiwal Muzyczny - Leśna − Lubański Festiwal Folklorystyczny FolkArt - Lubań − Imieniny Henryka i Henryki w Henrykowie Lubańskim − Festiwal Kultury Romskiej - Lubań − Rowerowy rajd rodzinny - Leśna − DoŜynki Gminne - tradycyjne i cykliczne, imprezy plenerowe w poszczególnych gminach. − „Ziemniak w roli głównej” - Leśna − Międzynarodowy Zlot Samochodów Amerykańskich UsaShow - Świeradów -Zdrój − III Międzynarodowy Zlot Pojazdów Zabytkowych- Świeradów –Zdrój − Turniej Szachowy - Świeradów –Zdrój − Konkurs Solistów i Instrumentalistów WP- Świeradów –Zdrój − Europejskie Spotkania Młodych Muzyków “Eurounionorchestries” im. Władysława Balickiego- Świeradów –Zdrój − Letni sezon koncertowy cykl sobotnich koncertów o zróŜnicowanej tamatyce Świeradów –Zdrój. 1.12.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Góry i Przedgórze Izerskie to doskonałe tereny nie tylko do uprawiania turystyki pieszej czy rowerowej ale przede wszystkim do uprawiania narciarstwa zjazdowego i biegowego. Rzeka Kwisa stwarza moŜliwość uprawiania turystyki wodnej (kajakarstwa górskiego, wioślarstwa, Ŝeglarstwa) oraz spędzania czasu na kąpielach słonecznych i wędkowaniu. 146 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Proponowane wycieczki i wędrówki po powiecie lubańskim to na przykład: „Szlakiem Wygasłych Wulkanów” (ścieŜka pieszo–rowerowa, wytyczona na bazaltowej Kamiennej Górze 2 km długości, wariant 4- i 7-kilometrowy do czynnego kamieniołomu), „Szlakami Gór Izerskich”, „Po starym Lubaniu z przyrodą i historią w plecaku”, „Śladami pomników przyrody oŜywionej i nieoŜywionej”, „Lubań – miasto klonów” oraz wycieczki z przewodnikiem w ramach systemu ŁuŜyckiej Karty Turystycznej. W gminie Siekierczyn moŜe być uprawiana turystyka piesza i rowerowa, zwłaszcza na odcinku niebieskiego szlaku turystycznego z Zawidowa przez teren gminy (Rudzica, Siekierczyn, Wesołówka) do Lubania i dalej do Gryfowa. Przez teren gminy Platerówka przebiega międzynarodowy szlak rowerowy z Görlitz do Świeradowa-Zdroju. W gminie Olszyna moŜna uprawiać turystykę rowerową, pieszą i wodną. Istnieją szlaki turystyczne: niebieski (Gryfów – Olszyna – Lubań), czerwony (Czerniawa Zdrój – Jezioro Złotnickie – Biedrzychowice) i Ŝółty (Lubomierz – Gryfów – Leśna). W Lubaniu moŜna uprawiać przede wszystkim turystykę pieszą i rowerową. Szlaki turystyczne i rowerowe są oznakowane i przebiegają: z Zawidowa do Lubania i dalej do Gryfowa (szlak niebieski) oraz w Lubaniu sprzed dworca kolejowego do Leśnej, Pobiednej i przejścia granicznego na Stogu Izerskim (szlak zielony). W parku na Kamiennej Górze zostały oznakowane i opisane dwie pieszo rowerowe ścieŜki dydaktyczne: „Szlakiem wygasłych wulkanów” i „Szlakiem pomników przyrody oŜywionej”. Przez Gminę wiejską Lubań przebiegają dwa oznakowane szlaki turystyczne. Szlak niebieski jest fragmentem szlaku Sulików – Siekierczyn – Lubań – Gryfów Śląski. Odcinek znajdujący się na terenie gminy ma około 6 km długości i prowadzi od Pisarzowic do Lubania, następnie podnóŜem Harcerskiej Góry lasami biegnie ku granicy na północ od Jałowca. Drugi ze szlaków – zielony bierze początek i prowadzi przez Kamienną Górę do Lubańskiego Lasu, gdzie wkracza na teren gminy wiejskiej Lubań, długość szlaku na terenie gminy wynosi około 3,5 km i prowadzony jest przez tereny leśne. Przez teren gminy wiejskiej Lubań przebiega równieŜ szlak euroregionalny „Dolina Kwisy” przeznaczony dla rowerzystów. Jest to szlak wyznaczony wzdłuŜ rzeki Kwisy i prowadzi między innymi przez Kościelnik, Uniegoszcz, Radogoszcz oraz Nawojów Śląski. Turyści odwiedzający Świeradów-Zdrój nastawiają się głównie na realizację turystyki leczniczej, wypoczynkowej i biznesowej. Gmina posiada doskonałe warunki do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, narciarstwa zjazdowego, narciarstwa biegowego, snowboardu i innych sportów zimowych, turystyki konnej, wędkarstwa. Szczególnym impulsem dla rozwoju gminy jest zbudowana Kolej Gondolowa. 1.12.1.3. Stan środowiska naturalnego Obszar powiatu lubańskiego częściowo przynaleŜy do geograficznego makroregionu Sudetów Zachodnich (obejmując m.in. zbudowane z granitów Góry Izerskie), częściowo zaś do makroregionu Przedgórza Sudeckiego (którego fragmentem jest Pogórze Izerskie zbudowane z piaskowców kredowych, wapieni i bazaltów). Z urozmaiconą budową geologiczną terenu powiatu lubańskiego wiąŜe się występowanie róŜnorodnych kopalin. Powiat ten jest terenem bogatym w złoŜa kruszywa naturalnego (Ŝwiry, piaski, pospółka). Występują one przede wszystkim w rzecznych osadach wypełniających dolinę rzeki Kwisy. Jest to kruszywo o wysokich Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 147 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” właściwościach uŜytkowych. Powiat naleŜy takŜe do znaczących producentów wysoko jakościowego kamienia drogowego oraz budowlanego (w tym głównie bazaltu). Natomiast wśród surowców dla ceramiki budowlanej na terenie powiatu znajdują się wysokiej jakości iły trzeciorzędowe (rejon Olszyny i złoŜe „Słowiany” – gmina wiejska Lubań). Obszar powiatu lubańskiego prawie w całości leŜy w lewobrzeŜnym dorzeczu Odry. Główną rzeką powiatu jest Kwisa. Wszystkie cieki wodne wraz z ich licznymi dopływami mają cechy rzek górskich. Taki charakter cieków wodnych powoduje bardzo nierównomierny w czasie przepływ wód. RównieŜ wody podziemne są mało stabilne. Z uwagi na istotne (choć systematycznie malejące) zanieczyszczenie wód powierzchniowych, podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę są zasoby wód podziemnych. Na czwartorzędowym poziomie wodonośnym bazuje większość ujęć wodnych zarówno komunalnych, indywidualnych jak i przemysłowych. Pozostałe poziomy wodonośne stanowią w zasadzie lokalne źródła zaopatrzenia w wodę ze względu na ograniczony obszar ich występowania. Swoiste bogactwo powiatu lubańskiego stanowią zasoby podziemnych wód leczniczych i mineralnych. Stwarzają one dodatkowe (poza korzystnymi warunkami klimatycznymi) okoliczności sprzyjające rozwojowi lecznictwa uzdrowiskowego (rejon Czerniawy Zdroju - szczawy wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowe Ŝelaziste, wody radoczynne, rejon Świeradowa Zdroju - szczawy radoczynne i szczawy wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowe Ŝelaziste, wody radoczynne oraz wody termalne). Globalne zasoby wodne pokrywają istniejące potrzeby ludności i gospodarki w tym zakresie. JednakŜe ich nierównomierne rozłoŜenie w czasie i przestrzeni oraz nieodpowiedni do potrzeb stan jakości wód, powodują trudności w zaopatrzeniu w wodę niektórych części powiatu. Wody powierzchniowe w powiecie lubańskim naraŜone są na stałe zagroŜenie zanieczyszczeniami pochodzącymi z róŜnych źródeł. Głównymi źródłami zanieczyszczającymi wody powierzchniowe są nie oczyszczane lub niedostatecznie oczyszczane ścieki przemysłowe oraz komunalne. Ogólnie biorąc, ilości odprowadzonych do wód powierzchniowych ścieków wykazują jednak tendencje spadkowe m.in. w wyniku zakończenia w ostatnich latach wielu inwestycji związanych z kanalizacją miast i wsi oraz budową wysokosprawnych oczyszczalni ścieków. Stąd teŜ m.in. w ostatnich latach obserwuje się niewielką, ale systematyczna, poprawę wód rzeki Kwisa (zmniejsza się zanieczyszczenie substancjami organicznymi, poprawia się stan sanitarny rzeki). Rzeka swymi parametrami fizyczno chemicznymi i hydrobiologicznymi odpowiada obecnie wodom II klasy czystości (w niektórych górnych odcinkach I klasie). Na obszarze powiatu na rzece Kwisie znajdują się dwa sztuczne zbiorniki retencyjne: Złotnicki i Leśniański. Zbiorniki te pełnią głównie funkcje rekreacyjne, energetyczne i przeciwpowodziowe. Jakość powietrza atmosferycznego na obszarze powiatu lubańskiego ulega systematycznej poprawie. W latach 90-tych zarówno emisja pyłów, jak i zanieczyszczeń gazowych wyraźnie się zmniejszyła, co jest efektem m.in. podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego. Niemniej jednak nadal głównym źródłem zanieczyszczeń atmosfery w tym rejonie są zakłady produkcyjne zlokalizowane w sąsiednich powiatach (w tym w szczególności zgorzeleckim) oraz na terenie Niemiec i Czech oraz gospodarstwa domowe. 148 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” ZróŜnicowanie warunków geologicznych, rzeźby i klimatu powoduje, Ŝe na terenie powiatu lubańskiego wytworzyły się róŜnorodne gleby, z dominacją jednak gleb niŜszych klas bonitacyjnych. Występują tu bowiem głównie gleby bielicowe oraz brunatne. W dolinach Kwisy i jej dopływów występują zaś mady. Gleby na terenie powiatu lubańskiego w duŜej mierze mają charakter kwaśny naturalny zintensyfikowany przez rolnictwo i kwaśne opady atmosferyczne. Są ponadto istotnie naraŜone na zanieczyszczenia pyłowe (w tym związane z metalami cięŜkimi). Gleby w powiecie ulegają takŜe degradacji geomechanicznej. Dotyczy to zwłaszcza tych rejonów, w których prowadzona jest eksploatacja kopalin. Istotnym elementem środowiska przyrodniczego powiatu są takŜe znaczne tereny leśne o róŜnej kondycji biologicznej. Powiat lubański naleŜy do rejonów województwa dolnośląskiego o przeciętnym poziomie lesistości (ponad 23% ogólnej powierzchni wobec 28,3% w skali województwa). Największy kompleks leśny połoŜony jest w gminie Platerówka (o powierzchni ok. 1700 ha), a łączny obszar uŜytków leśnych w powiecie przekracza 9800 ha. Drzewostan lasów składa się natomiast głównie z drzew świerkowych i sosnowych, częściowo jest liściasty. Stan zdrowotny drzewostanów od kilku lat utrzymuje się na niezadowalającym poziomie. Niszczenie lasów przez pyły i gazy wywołuje dotkliwe skutki. Następuje bowiem pogorszenie ich stanu sanitarnego (zmniejszenie odporności drzewostanów na destrukcyjne działania szkodników i chorób drzew), obniŜenie ich produkcyjności, a przede wszystkim wywołuje to ograniczenie wypełniania przez tereny leśne istotnych funkcji pozaprodukcyjnych (w tym głównie rekreacyjno-wypoczynkowej). Ograniczenie zasięgu i stopnia zagroŜenia ekologicznego lasów na terenie powiatu lubańskiego będą z pewnością długotrwałym procesem, wymagającym przy tym takŜe skutecznej współpracy międzynarodowej. Lasy na terenie powiatu lubańskiego wypełniają, poza funkcjami produkcyjnymi, równieŜ wiele istotnych zwłaszcza ze względów społecznych, funkcji ochronnych. W strukturze funkcjonalnej lasów w tymŜe rejonie istotne miejsce zajmują lasy chroniące inne komponenty środowiska przyrodniczego. Do grupy tej naleŜą w szczególności lasy w sąsiedztwie uzdrowisk chroniące walory lecznicze klimatu i surowców leczniczych (głównie zasobów wód mineralnych). Istotnym elementem polityki ekologicznej jest naleŜyte postrzeganie konieczności ochrony przyrody i krajobrazu. Podstawowymi formami ochrony przyrody na terenie powiatu lubańskiego są: obszar chronionego krajobrazu Karkonosze-Góry Izerskie oraz liczne pomniki przyrody. Postrzegana jest ponadto konieczność utworzenia Leśniańsko-Złotnickiego Parku Krajobrazowego (o powierzchni niemal 4 tys. ha) obejmującego środkową część biegu Kwisy. 1.12.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjnąa Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 149 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.12.2.1. Baza noclegowa Powiat lubański jest dobrze przygotowany na przyjęcie turystów. W ofercie pobytowej znajduje się około 106 obiektów noclegowych i są to hotele, motele, pensjonaty, domy wycieczkowe i ośrodki wypoczynkowe, uzdrowiskowe, gospodarstwa agroturystyczne, pokoje gościnne i pola namiotowe, schronisko młodzieŜowe i schronisko górskie. Ogółem we wszystkich obiektach przygotowano około 4400 miejsc noclegowych dla turystów ( w tym 542 w obiektach uzdrowiskowych). Dominującą pozycję pod względem liczby obiektów noclegowych zajmuje Świeradów Zdrój, gdzie skupia się 63,2 % całej bazy noclegowej z 75 % wszystkich miejsc noclegowych w powiecie7. PoniŜsza tabela przedstawia obiekty noclegowe w powiecie (ostatnia kolumna zawiera liczbę miejsc w obiekcie). Tabela 14. Baza noclegowa w powiecie lubańskim Miasto Świeradów-Zdrój, 61 podmiotów, 2786 miejsc noclegowych 1. Hotel Świeradów Świeradów-Zdrój Piłsudskiego 29 66 2. Agro Sport Lizak Halina i Jan Lizak Świeradów-Zdrój Sudecka(Czerniawa) 22 20 3. Averon Świeradów-Zdrój Źródlana 3a 16 4. Berliner Świeradów-Zdrój Piłsudskiego 8 120 5. Centrum Rehabilitacji „REHA” Świeradów-Zdrój Spadzista 1-3 60 6. Centrum Uzdrowiskowe „Ewa” Świeradów-Zdrój Spadzista (Czerniawa) 2 71 7. Czeszka i „Słowaczka” Świeradów-Zdrój Graniczna 5 116 8. Dębowy Dwór Świeradów-Zdrój Wczasowa 4 31 9. Dom Wczasowy „Magnolia II” Świeradów-Zdrój Stokowa 3 49 10. Dom Wczasowy „Magnolia III” Świeradów-Zdrój Wczasowa1 47 11. Dom Wczasowy „Magnolia” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 9 48 12. Dom Wczasowy „Na Stoku” Świeradów-Zdrój Leśna 14 26 13. Dom Wczasów Dziecięcych Świeradów-Zdrój Marii Skłodowskiej-Curie 4 140 14. Dom Wypoczynkowy „Kaja” Świeradów-Zdrój Piłsudskiego 2-4 68 15. Dom Wypoczynkowy „Piwowar” 16. Dom Wypoczynkowy „Pod Wyciągiem” Świeradów-Zdrój Bronka Czecha 3a 26 Świeradów-Zdrój Leśna 2 110 17. Flins Świeradów-Zdrój Piastowska 5 28 18. Izery Świeradów-Zdrój Orłowice 21 60 19. Hotel „Kryształ” * Świeradów-Zdrój Zdrojowa 60 45 20. Hotel „Kwisa” ** Świeradów-Zdrój Zdrojowa 8 45 21. Hotel „Malachit” ** Świeradów-Zdrój Kościuszki 1 195 22. Hotel „Pod Jeleniem” * Świeradów-Zdrój NadbrzeŜna 5 86 7 72 % bez obiektów uzdrowiskowych 150 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 23. Hotel „Tewa” ** Świeradów-Zdrój Górska 12 48 24. Hotel Leśny Gród ** Świeradów-Zdrój Gajowa 2 56 25. Hotel Narcyz* Świeradów-Zdrój Sienkiewicza 14 48 26. Izerska Chata Świeradów-Zdrój Źródlana 2 10 27. Izery Świeradów-Zdrój Długa 10 92 28. Joanna Szczerbowicz – „Wysoka” Świeradów-Zdrój 29. Leo Świeradów-Zdrój Sudecka 23 Orzeszkowej(Czerniawa) 8 183 30. Leo-Wiktoria Świeradów-Zdrój B. Prusa 40 31. Malwa 32. Małgorzata i Władysław Jusza „Agro-Tur” Świeradów-Zdrój Bronka Czecha 2 32 Świeradów-Zdrój Starowiejska 1 16 33. Maria Luiza Świeradów-Zdrój Młodych Techników 3 26 34. Marzenie Świeradów-Zdrój Asnyka 10 24 35. Nad Strumykiem Świeradów-Zdrój Strumykowa 4 51 36. Ośrodek Wczasowy „Relax” Świeradów-Zdrój Grunwaldzka 17 41 37. Ośrodek Wypoczynkowy „Alma” Świeradów-Zdrój Budowlanych 4 40 38. Ośrodek Wypoczynkowy „Alma” II Świeradów-Zdrój Sudecka 22 40 39. Ośrodek Wypoczynkowy „Beatka” Świeradów-Zdrój Budowlanych 6 48 40. Pałacyk Hotelik Świeradów-Zdrój Piastowska 9 33 41. Park – Hotel ** Świeradów-Zdrój Orzeszkowej 2 98 42. Pensjonat „Arka” ** Świeradów-Zdrój ul. Willowa 6 20 43. Pensjonat „Eldorado” ** Świeradów-Zdrój Piastowska 1 18 44. Pensjonat „Fortuna” ** Świeradów-Zdrój Kościelna 4 95 45. Pensjonat „Mimoza” ** Świeradów-Zdrój Leśna 2 37 46. Pokoje gościnne Anna Gawryluk 47. Pokoje gościnne Bogusława Bronicka Świeradów-Zdrój Strumykowa 2 8 Świeradów-Zdrój Piastowska 6 12 48. Pokoje gościnne Czesław Wneta Świeradów-Zdrój Piastowska 8 6 49. Pokoje gościnne Danuta Szmyrka Świeradów-Zdrój Młodych Techników 4 10 50. Pokoje gościnne ElŜbieta Marszałek Świeradów-Zdrój Krótka 1a 7 51. Pokoje gościnne Halina Gajak Świeradów-Zdrój Willowa 3 6 52. Pokoje gościnne Iwona Wojsa Świeradów-Zdrój E. Orzeszkowej 1/1 4 53. Pokoje gościnne Leszek Cieniński Świeradów-Zdrój Nad Basenem 7 11 54. Pokoje gościnne Lucyna Jurkiewicz Świeradów-Zdrój Sienkiewicza 12 8 55. Pokoje gościnne Marian Haka Świeradów-Zdrój Młodych Techników 5 9 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 151 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 56. Pokoje gościnne Mikołaj Dzierewianko 57. Pokoje gościnne Ryszard Marcinkowski Świeradów-Zdrój Krótka 5 7 Świeradów-Zdrój Willowa 4 4 58. Schronisko „Chatka Górzystów” Świeradów-Zdrój Hala Izerska 1 16 59. Schronisko „Na Stogu Izerskim” Świeradów-Zdrój Stóg Izerski 73 60. Szach – Mat Świeradów-Zdrój Słoneczna 2 16 61. Anna Drozd Czerniawa Rolnicza 9 10 + 10 Miasto i Gmina Leśna 21 obiektów , 574 miejsca noclegowe bez danych z 1 obiektu 62. Czerwony Dom 63. „Pod Topolami” Franciszka Gawkowska 64. Gospodarstwo Agroturystyczne „ Na Starej Skibie” 65. Gościnny Dom Przysłupowy „EDUCARE” Dagmar, Ursula Muller 66. Gospodarstwo Agroturystyczne „U Wioli” Wioletta i Ryszard Sosnowscy 67. „Gościniec u Buckich” Sudeckie Gospodarstwo Agroturystyczne Jerzy Bucki 68. Andrzej Chudziński, Katarzyna Wójtowicz „Farma pod Wulkanem” 69. Andrzej Szeremet „Lulandia” 70. Gospodarstwo Eko-Agroturystyczne „Bikówka” Justyna i Dariusz Bik 71. Hotel “Leliwa” 72. Gospodarstwo Agroturystyczne „Alchemik” 73. Monika Fijałkowska-Mokosa 74. Gospodarstwo agroturystyczne Krzysztof Rozenbajger 75. Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy „Zamek Czocha” 76. Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy „Złoty Sen” Pobiedna Wolimierz 133 8 Pobiedna Podgórna 23 6 Pobiedna Wolimierz 50 15 Pobiedna Wolimierz 155 22 Pobiedna Wolimierz 4 10 Leśna Stankowice-Sucha 11 30 Leśna Miłoszów 43 14 Leśna Grabiszyce Górne 23 6 Leśna Świecie 92 10 Leśna Rynek 8 40 Leśna Wolimierz 129 20 Leśna Stankowice 54 6 Leśna Stankowice – Sucha 111 Leśna Złotniki Lubańskie 100 77. Ośrodek Wczasowy „Baworowa” 78. Pensjonat Agroturystyczny „MOGADOR” Ewa Nowicka Leśna Baworowo 100 140 Leśna Szyszkowa 88 10 79. Ilona Cichoń Leśna Złoty Potok 21 4 80. Zygmunt Mularczyk „Eguus” 81. Gospodarstwo Agroturystyczne „HUSKY FARM” 82. Gospodarstwo Agroturystyczne „Na Wzgórzu” Magdalena Kuźniarz Leśna Zacisze 30 Leśna Wolimierz 51 20 Leśna Wolimierz 191 12 Gmina i Miasto Olszyna, 10 obiektów , 356 miejsc noclegowych bez danych z 3 obiektów 83. Gospodarstwo agroturystyczne ElŜbieta Wencel Biedrzychowice Biedrzychowice 154 8 84. Hotel „Nad Jeziorem” 152 Biedrzychowice Karłowice 1 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 12 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 85. Ośrodek Wypoczynkowy „Rajsko” 86. Ośrodek Wypoczynkowy Politechniki Wrocławskiej „Rajsko” Biedrzychowice BoŜkowice 100 Biedrzychowice Zapusta 98 87. Dariusz CzyŜewski „Rancz Joshi” Olszyna Olszyna Dolna 60 88. Eugeniusz Tołwiński Olszyna Olszyna Dolna 14 89. Hotel „Zaułek” Olszyna Wolności 36 90. Krystyna i Józef Wiśniewscy Olszyna Krzewie Małe 22 91. Kwatery prywatne 92. Ośrodek Rekreacyjno – Wypoczynkowy „TRAMP” Olszyna śymierskiego 6 Olszyna Karłowice Miasto Lubań 20 6 112 5 obiektów, 116 miejsc noclegowych 93. Kwatery prywatne Lubań Sikorskiego 11 5 94. Bursa Szkolna Lubań Bankowa 7 42 95. Motel „ŁuŜycki”** 96. Pokoje Gościnne Urzędu Miasta Lubań Lubań Zgorzelecka 51 35 Lubań Mickiewicza 6 21 97. Pokoje gościnne w Lubaniu Lubań Spółdzielcza 12 18 Gmina Lubań 3 obiekty, 34 miejsca noclegowe 98. Gospodarstwo agroturystyczne „Krystyna” Lubań Nawojów ŁuŜycki 30 10 99. „Agroturystyka „Ponde Rosa” Lubań Jałowiec 53 20 100. Lubań Uniegoszcz 53 4 Motel „Eureka” Uzdrowiska, sanatoria, szpitale uzdrowiskowe Miasto Świeradów-Zdrój 1. 2. 3. 4. 5. Dom Zdrojowy Świeradów-Zdrój Sanatorium „Słoneczko” Świeradów-Zdrój Sanatorium „Willa Gracja” Świeradów-Zdrój Szpital uzdrowiskowy „Wacław” Świeradów-Zdrój Centrum Rehabilitacji i Reumatologii „Goplana” Świeradów-Zdrój 6. Dom Zdrojowy (Czerniawa-Zdrój) Czerniawa-Zdrój Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów JST Konstytucji 3 Maja 1 B.Prusa 4 Ul. Parkowa 3 Sienkiewicza 13 212 43 43 75 Piłsudskiego 16 Sanatoryjna 48 84 85 1.12.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie planowania intensyfikacji ruchu turystycznego jest bardzo waŜne. Dobry standard i smaczne menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być takŜe kolejnym powodem przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku. Dokładne omówienie obiektów gastronomicznych przedstawia poniŜsza tabela. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 153 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 15. Baza gastronomiczna w powiecie lubańskim Miasto Świeradów-Zdrój, 21 lokali gastronomicznych 1. Bar „Grota” Świeradów-Zdrój Sanatoryjna 36a 2. Bar „Izerska Chata” Świeradów-Zdrój Źródlana 2 3. Bar „Kupiecki” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 4 4. Bar „ŚnieŜynka” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 19 5. Bar „U BoŜeny” Świeradów-Zdrój 11 Listopada 14 6. Bar Tadeusz Aficki 7. Cafe – bar „Klekowski” – czynny sezonowo Świeradów-Zdrój Zdrojowa 1 Świeradów-Zdrój Zdrojowa 6a 8. Cafe „Monika” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 11 9. Cukiernia Świeradów-Zdrój Zdrojowa 12 10. Kawiarnia „Aqua Cafe” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 12 11. Kawiarnia „Arnika” Świeradów-Zdrój Piastowska 3 12. Kawiarnia „Cafe 154e 154e” Świeradów-Zdrój Dom Zdrojowy 13. Kawiarnia „Czeszka” Świeradów-Zdrój Graniczna 5 14. Kawiarnia „Jankowiecki” Świeradów-Zdrój Sienkiewicza 6a 15. Kawiarnia „Malachit” Świeradów-Zdrój Kościuszki 1 16. Kawiarnia „Pałacyk” Świeradów-Zdrój Piastowska 9 17. Kawiarnia „Zdrojowa” Świeradów-Zdrój Dom Zdrojowy 18. Lodziarnia tarasowa „Jabłuszko” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 6a 19. Piwnica pod Orłem Świeradów-Zdrój Zdrojowa 4 20. Restauracja „Eldorado” Świeradów-Zdrój Piastowska 1 21. Restauracja „Fortuna” Świeradów-Zdrój Kościelna 4 22. Restauracja „Kryształ” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 22 23. Restauracja „Kwisa” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 8 24. Restauracja „Leśny Gród” Świeradów-Zdrój Gajowa 2 25. Restauracja „Magnolia” Świeradów-Zdrój Zdrojowa 9 26. Restauracja „Malachit” Świeradów-Zdrój Kościuszki 1 27. Restauracja „Park – Hotel” Świeradów-Zdrój Orzeszkowej 2 28. Restauracja „Pod Jeleniem” Świeradów-Zdrój NadbrzeŜna 5 29. PUB „Biesiada” Świeradów-Zdrój Górska17 Miasto i Gmina Leśna, 17 lokali gastronomicznych 30. Bar – Pizzeria „Toscana” Dariusz Twardowski Leśna Rynek 9 31. Bar „Piekiełko” Dorota Bielecka Leśna Kochanowskiego 16 154 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 32. Bar „Top” Anna Konarska Leśna Grabiszyce Górne 1 33. Bar „Zacisze” Roman Kaźmierczak Leśna Sienkiewicza 36 34. Bar Bogusław Wiszniewski Leśna Kościelniki Górne 2 35. Bar Tomasz Ryszko 36. Bar Uniwersalny „Relax”Zbigniew Badko Leśna śeromskiego 9A Leśna Rynek 16 37. Kawiarnia – Ośrodek „Złoty Sen” 38. Kawiarnia „Viktor”Katarzyna Jaworska 39. Kawiarnia „Zamek Czocha”Anna Konarska 40. Klubo – Kawiarnia „Świcianka” Lucyna Lewandowska Leśna Złotniki Lubańskie Leśna Rynek 8 Leśna Stankowice-Sucha 2 Leśna Świecie 196 41. Mini Bar Janina Bucka 42. Pawilon Gastronomiczny Henryk Dudziński Leśna Czocha Leśna Miłoszów 17 43. Restauracja „Leliwa” Leśna Rynek 8 44. Restauracja „Magic” Leśna Miłoszów 5 45. Restauracja Zamek Czocha 46. Zamek Czocha „Bar” Anna Konarska Leśna Stankowice-Sucha 2 Leśna Stankowice-Sucha 2 Miasto Lubań, 34 lokale gastronomiczne 47. Alibi Lubań Sikorskiego 5 48. Pijalnia Piwa Lubań Górnicza 13 49. Dyskoteka „VICTOR 2” Lubań Rybacka 25a 50. Inter – Cafe Lubań RóŜana 2 51. Lokal gastronomiczny „Viking” Lubań Szkolna 2 52. Pub „Jaskinia” Lubań Bracka 16/1 53. Restauracja „Wabia” 54. Lokal gastronomiczno – handlowy „Pod Dębem” Lubań Kościuszki 25 Lubań Izerska 7 55. Caffe Bar Lubań Spółdzielcza 14 56. Lokal gastronomiczny „Piwnica” Lubań Bracka 4 57. Lokal gastronomiczny „Studnia” Lubań Bracka 7a 58. Restauracja „Zanubia” Lubań Armii Krajowej 30 59. Pizzeria „Vezuvio” Lubań Dąbrowskiego 25a 60. Pub „Iron Horse” Lubań Izerska 7 61. Restauracja „Barkarola” Lubań Izerska 8 62. Restauracja „Dolomity” Lubań Rybacka 25 63. Restauracja „Słoneczna” Lubań 7 Dywizji 6 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 155 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 64. Restauracja przy Motelu „ŁuŜyckim” Lubań Zgorzelecka 51 65. Restauracja grecka „Takis” 66. Restauracja w Kamieniczce i Bar Ratuszowy Lubań Jeleniogórska 4 Lubań Rynek 13 67. Kawiarnia „Siódme Niebo ” 68. Przedsiębiorstwo handlowogastronomiczne „Faraon” 69. Lokal gastronomiczny przy Stacji Paliw Lubań Rynek-Sukiennice 25 Lubań RóŜana 2 Lubań Jeleniogórska 14 70. Restauracja „Hotel Zaułek” Lubań Dworcowa 36 71. Lokal gastronomiczny „BARTEK” Lubań Dworcowa 16 72. Karczma Piwna Lubań Włókiennicza 6 73. Lokal gastronomiczny „Aran” Lubań Słowackiego 10 74. „Cafe Parnas”- Bar Lubań Łączna 5 75. Mała Gastronomia Lubań Grunwaldzka 8 76. Restauracja „Bawaria” Lubań Dąbrowskiego 2 77. Pijalnia Piwa Iga Sasiela Lubań Zawidowska 78. Punkt gastronomiczny Lubań Rynek 7-8 79. Punkt Małej Gastronomii Lubań Spółdzielcza 15 80. Gastro- Manhattan Lubań śymierskiego 2 Gmina Lubań, 1 lokal gastronomiczny 81. Bar „Eureka” Lubań Uniegoszcz 53 Gmina Olszyna, 11 lokali gastronomicznych 82. Bar Gastronomiczny – SmaŜalnia Ryb Biedrzychowice BoŜkowice 83. Mała Gastronomia Biedrzychowice BoŜkowice 84. Bar „Cezar” Olszyna Wolności 9 85. Bar „Zagłoba” Olszyna Biedrzychowice 76 86. Bar Gastronomiczny Olszyna Wolności 30a 87. Bar Gastronomiczny „Lido” Olszyna Wolności 55 88. Kawiarnia Olszyna Wolności 38 89. Mała Gastronomia Olszyna Wolności 102 90. Mała Gastronomia „Łasuch” Olszyna Legnicka 91. Mała Gastronomia „Sajgon” Olszyna Legnicka 48 92. P&M Bar Gastronomiczny Olszyna Wolności 1 Gmina Siekierczyn, 1 lokal gastronomiczny Lubań 93. Kawiarnia „Aga” Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów JST 156 Zaręba, ul. Słowackiego 31 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.12.2.3. Baza paraturystyczna NiezaleŜnie od rozwoju turystyki na danym obszarze infrastruktura turystyczna uzupełniana jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). WyróŜnia się: środki komunikacji danego obszaru turystycznego, urzędy administracyjno-usługowe, kulturalne, socjalne. Głównym zadaniem urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest obsługa stałych mieszkańców danego regionu, a turyści są jedynie pewną częścią uŜytkowników. Baza sportowo – rekreacyjna stanowi bardzo istotny element zagospodarowania turystycznego powiatu lubańskiego. Składają się na nią: • Kolej Gondolowa w Świeradowie - Zdroju − baseny otwarte (Świeradów Zdrój, Leśna, Lubań – wymaga remontu), − kąpielisko (Siekierczyn), − baseny kryte (Świeradów Zdrój, Lubań), − stadiony (Lubań, Świeradów Zdrój, Leśna, Olszyna, Platerówka, Zaręba), − hale sportowe (Lubań, Leśna, Włosień) , − korty tenisowe (Lubań, Świeradów Zdrój), − place zabaw, − boiska, − sale gimnastyczne, − kręgielnia automatyczna (Świeradów Zdrój, Karłowice), − tor saneczkowy (Świeradów Zdrój), − wyciągi narciarskie (Świeradów Zdrój), − trasa slalomowa dla kajaków na Kwisie (Leśna), − amfiteatr (Lubań, Olszyna), − tor motocrossowy (Olszyna), − strzelnica małokalibrowa (Lubań), − ośrodek jazdy konnej (Zacisze, Lubań), − wypoŜyczalnie sprzętu wodnego (Leśna, Karłowice, BoŜkowice), − baza miejskich i gminnych ośrodków kultury, sportu i rekreacji (Lubań - miasto i gmina, Leśna, Olszyna, Zaręba, Siekierczyn). Działające w powiecie lubańskim ośrodki wypoczynkowe nad jeziorami Leśniańskim i Złotnickim posiadają wypoŜyczalnie sprzętu wodnego, głównie kajaków, rowerów wodnych, łodzi Ŝaglowych, łodzi wiosłowych. W Świeradowie Zdroju działają wypoŜyczalnie sprzętu narciarskiego. Domy i ośrodki kultury są instytucjami, które prowadzą swoją działalność juŜ dla najmłodszych mieszkańców powiatu lubańskiego. Na terenie powiatu działa 6 domów i ośrodków kultury: 1) Miejski Dom Kultury w Lubaniu 2) Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Lubaniu 3) MłodzieŜowy Dom Kultury w Lubaniu 4) Ośrodek Kultury i Sportu w Leśnej 5) Gminny Ośrodek Kultury w Olszynie 6) Dom Kultury w Siekierczynie 7) Osiedlowy Dom Kultury w Zarębie Istotną rolę w upowszechnianiu kultury przypisać naleŜy bibliotekom publicznym. Na terenie powiatu lubańskiego istnieją 2 kina dysponujące 669 miejscami. Kino "Wawel" w Lubaniu jest przystosowane do projekcji filmów w stereofonicznej wersji dźwiękowej. Kino to posiada 459 miejsc na widowni i naleŜy do Przedsiębiorstwa „Odra–Film” będącego własnością samorządu wojewódzkiego. Kino w Leśnej Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 157 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” powstałe w 1999 r. liczy ponad 200 miejsc na widowni. WaŜną rolę w kulturze powiatu pełnią muzea. Muzeum Regionalne w Lubaniu posiada zbiory dotyczące historii osadnictwa wojskowego i historii tego regionu. Od kilku lat działa teŜ Sala Tortur i Muzeum Przedzamcza Zamku Czocha Ponadto w gminie Platerówka działa Izba Pamięci E. Plater. 1.12.2.4. Dostępność komunikacyjna Czynnikiem integracji przestrzennej o znaczącej sile oddziaływania jest sieć komunikacyjna obejmująca połączenia i powiązania zarówno kolejowe, jak i drogowe. Węzłem transportowym o subregionalnym znaczeniu jest miasto Lubań. Tutaj bowiem mamy do czynienia z przemieszczaniem osób i towarów zarówno na zewnątrz, jaki do wewnątrz miasta. 1.12.2.4.1. Infrastruktura drogowa Transport drogowy natomiast wykorzystuje sieć dróg o róŜnym znaczeniu i parametrach technicznych. Układ drogowy tego subregionu powstawał stopniowo w miarę narastania potrzeb, uwarunkowanych względami gospodarczymi i społecznymi róŜnych okresów. Podstawową sieć drogową powiatu stanowią: a) odcinek drogi krajowej: - nr 30 Zgorzelec-Lubań-Gryfów Śl.-Pasiecznik, b) oś komunikacyjna powiatu: - Miłoszów-Leśna-Lubań-Godzieszów-Węgliniec (składająca się z drogi powiatowej nr 12367 Miłoszów-Leśna i dwóch dróg wojewódzkich: nr 296 WęgliniecGodzieszów-Lubań oraz nr 393 Lubań-Leśna) c) sieć drogową powiatu lubańskiego uzupełniają: - drogi wojewódzkie o łącznej długości 85,5 km, - drogi powiatowe o łącznej długości 182,2 km (w tym zamiejskie 166,5 km i w granicach administracyjnych miast 15,7 km ), - oraz drogi gminne o łącznej długości 305 km (w tym zamiejskie 208 km i w granicach administracyjnych miast 97 km ). Na obszarze powiatu zlokalizowane są dwa przejścia graniczne z Republiką Czeską, a mianowicie: Czerniawa Zdrój / Nove Mesto pod Smrkem (drogowe, autobusowe) oraz Miłoszów (gmina Leśna) / Srbska (piesze i rowerowe od niedawna drogowe). Ponadto sezonowo funkcjonuje turystyczne przejście górskie na Smreku. Potrzeby lokalnych przemieszczeń przestrzennych ludności zaspokaja Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej - spółka z o.o. w Lubaniu. Zapewnia ono sieć powiązań autobusowych między poszczególnymi gminami i miejscowościami powiatu oraz powiązania zewnętrzne (Wrocław, Zgorzelec, Bolesławiec, Jelenia Góra i inne miasta). W powiecie lubańskim istnieje równieŜ indywidualny transport osobowego. PodaŜ usług publicznych przewoźników osób, tworzy zatem dobre warunki do duŜej ruchliwości przestrzennej mieszkańców gmin, motywowanych wahadłowymi dojazdami do pracy, nauki czy handlu oraz w celach konsumpcyjnych. Ogólnie biorąc, rozwinięta sieć komunikacyjna oraz węzłowe połoŜenie Lubania, stwarzają dogodne warunki do rozwoju silnych międzygminnych powiązań gospodarczych, społecznych oraz instytucjonalnych. 158 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.12.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez teren powiatu lubańskiego przebiegają obecnie dwie linie kolejowe, a mianowicie: linia 252 – Lubań – Zgorzelec – Görlitz oraz linia 255 – Jelenia Góra – Lubań – Węgliniec. Warto nadmienić, iŜ jeszcze kilka lat temu Świeradów Zdrój posiadał bezpośrednie połączenia kolejowe z Gryfowem Śląskim (przez Mirsk). Lubań natomiast posiadał takowe połączenie takŜe z Leśną. PKP nie jest zainteresowana uruchamianiem połączeń lokalnych, a nierentowne linie lokalne są zawieszane i likwidowane : Lubań – Leśna, które funkcjonuje tylko jako linia transportowa i Mirsk - Świeradów Nadleśnictwo). W opracowaniu jest koncepcja programowa uruchomienia regionalnej komunikacji pasaŜerskiej: Dolnośląska Kolej Dojazdowa, Dolnośląska Kolej Lokalna, Kolej Izerska. Dostępność kolejowego transportu osobowego na terenie powiatu lubańskiego warunkowana jest rozmieszczeniem punktów przystankowych. Aktualnie dotyczy ona jedynie czterech miejscowości powiatu, a mianowicie Lubania, Olszyny, Włosienia (gmina Platerówka) oraz Zaręby (gmina Siekierczyn). Mimo relatywnie niewielkich odległości dzielących te miejscowości liczba połączeń kolejowych jest mała. Lubań posiada obecnie takŜe bezpośrednie połączenia kolejowe ze Szczecinem i Zieloną Górą, lecz od kilku lat pozbawiony został bezpośrednich połączeń międzynarodowych. Lokalny transport kolejowy coraz silniej wypierany jest przez transport drogowy, jako bardziej elastyczny przestrzennie i konkurencyjny w rachunku kosztów. Sądzić jednak moŜna, Ŝe znaczący dla mieszkańców powiatu kolejowy transport osobowy utrzyma się nadal na liniach PKP relacji Jelenia Góra - Lubań - Węgliniec oraz relacji Lubań - Zgorzelec. 1.12.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna W powiecie nie istnieje cywilna infrastruktura lotnicza oraz wodna umoŜliwiająca przewóz osobowy i towarowy. Mieszkańcy powiatu mogą korzystać z najbliŜszych międzynarodowych portów lotniczych znajdujących się we Wrocławiu, Dreźnie oraz Pradze 1.12.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.12.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 159 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla powiatu lubańskiego z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 4,7 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 98,4 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 594,8 - wykorzystania pojemności noclegowej – 125,9 - gęstości ruchu – 131,4 - gęstość bazy noclegowej – 6,3 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 20,8. 1.12.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Ruch turystyczny w powiecie lubańskim odbywa się zarówno w okresie zimowym jak i letnim. W powiecie istnieje infrastruktura turystyczna sprzyjająca uprawianiu turystyki kwalifikowanej przez cały rok. 1.12.3.3. Modele przyjazdu do regionu Przyjazdy do regionu charakteryzują się typowo w celach rekreacyjno-turystycznokulturalnych. Odwiedzający przybywają na obszar powiatu nie tylko w celach korzystania z tras wędrówkowych, rowerowych czy teŜ narciarskich. Znanym w całym kraju a takŜe poza nim z walorów uzdrowiskowych jest Świeradów Zdrój, który zapewnia bogatą ofertę turystyczną począwszy od wypoczynku, wędrówek, wycieczek rowerowych, aŜ po sporty zimowe. Magnesem jest takŜe Zamek Czocha w gminie Leśna. To właśnie w tych miejscowościach odnotowuje się najwięcej z całego powiatu przyjazdów turystów. Te właśnie walory sprawiają, Ŝe do regionu przybywają licznie całe rodziny oraz grypy zorganizowane i indywidualni turyści. Najczęściej korzystający z pensjonatów i uzdrowisk, przyjeŜdŜający transportem prywatnym lub publicznym. 1.12.3.4. Postrzeganie regionu Powiat lubański jest dobrze postrzegany. Walory krajobrazowe, kulturowe oraz historyczne przyciągają licznie turystów nie tylko z Polski ale równieŜ spoza jej granic. JednakŜe niektóre gminy pozostają w cieniu. Mimo posiadających walorów turystycznych pięknych zabytków i ciekawych miejsc, brakuje im promocji oraz rozwiniętej infrastruktury turystycznej, która przyciągnęłaby liczniejsze grono turystów. Jak dotąd Leśna oraz Świeradów Zdrój to miejscowości znane w całej Polsce oraz poza granicami kraju. Swoje ofertę pobytową poprawia teŜ Lubań. 1.12.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od takich zmiennych, jak wiek, płeć, poziom edukacji i wychowania oraz zasobność społeczeństwa. 160 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Ze względu, iŜ do powiatu naleŜy gmina Świeradów Zdrój, która posiada status uzdrowiska, w powiecie przewaŜają osoby starsze, które korzystają właśnie z walorów uzdrowiskowych. JednakŜe do miejscowych hoteli, pensjonatów i innych obiektów noclegowych w sezonie przybywają ludzie młodzi celem uprawiania sportów, a takŜe uczestniczeniu w organizowanych imprezach na terenie gmin całego powiatu lubańskiego. WNIOSKI: • Na terenie powiatu występują liczne atrakcyjne miejsca sprzyjające turystyce pobytowej jak równieŜ rekreacyjnej, • Ukształtowanie terenu i przygotowane trasy sprzyjają wędrówkom pieszym i wycieczkom rowerowym, • Liczne zabytki sakralne i świeckie świadczą o bogatej historii powiatu, • Organizowane imprezy na terenie powiatu posiadają rangę regionalną, krajową oraz międzynarodową, co sprzyja rozwojowi turystyki, • NaleŜące do powiatu miasto Świeradów-Zdrój jest bardzo znanym ośrodkiem turystycznym, w którym ruch turystyczny odbywa się przez cały rok, • Baza gastronomiczna, a przede wszystkim baza noclegowa jest na wysokim poziomie, • Elementem wpływającym na rozwój turystyczny jest bogata baza uzupełniająca. • Dogodne połączenia komunikacyjne i kolejowe sprzyjają rozwojowi turystycznemu w powiecie. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 161 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.13. Powiat Lwówecki 1.13.1. Atrakcyjność turystyczna regionu 1.13.1.1. PołoŜenie województwa regionu – ogólna charakterystyka na tle Powiat lwówecki leŜy w południowo-zachodniej części Dolnego Śląska pomiędzy Doliną Bobru i Doliną Kwisy i obejmuje fragmenty Pogórza Kaczawskiego, Pogórza Izerskiego oraz Gór Kaczawskich i Gór Izerskich. Graniczy z powiatami: bolesławieckim, lubańskim, jeleniogórskim i złotoryjskim, a takŜe w części południowej z Czechami. Rysunek 5. PołoŜenie powiatu lwóweckiego Źródło: Internet Powiat jest zróŜnicowany krajobrazowo. Znajdujące się tu budowle prezentują spore zróŜnicowanie architektoniczne. Na terenie powiatu znajdują się dwa znaczące ośrodki miejskie (Lwówek Śląski, Gryfów Śląski), posiadające podobny potencjał ludnościowy i społeczny oraz odgrywające podobną rolę w Ŝyciu społeczności lokalnej. Natomiast pozostałe trzy miasta (Wleń, Mirsk, Lubomierz) w stosunku do większych powiatowych miast posiadają znacznie mniejsze moŜliwości. W skład powiatu lwóweckiego wchodzi 5 gmin. Powiat zajmuje 710 km2 i pod tym względem naleŜy do grona powiatów średnich. 1.13.1.2. Walory turystyczne 1.13.1.2.1. Walory wypoczynkowe regionu Zgodnie z definicją, za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił 162 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” fizycznych i psychicznych. Dzięki swoim walorom jakie oferują gminy wchodzące w skład powiatu, odpoczynek w powiecie lwóweckim to dobre miejsce na odnowę sił witalnych. Infrastruktura turystyczna dysponująca szeroką ofertą usług wypoczynkowych, noclegowych, gastronomicznych, a takŜe całe otoczenie: środowisko, klimat sprzyja regeneracji fizycznej i psychicznej. 1.13.1.2.2. Walory krajoznawcze regionu Zasoby kultury materialnej naleŜy ocenić jako liczne i posiadające duŜe wartości. W granicach powiatu lwóweckiego znajduje się wiele zabytkowych obiektów architektury. Do najwaŜniejszych i cenniejszych naleŜą: W Lwówku Śląskim: − gotycko-renesansowy ratusz z XVI wieku, − kościół i klasztor Franciszkanów datujący swoje powstanie na XIII wiek, a następnie rozbudowywany i przebudowywany w XV i XVI wieku, − późnogotycki kościół parafialny, − obronne mury miejskie z basztami, wieŜami mieszkalnymi i bramami z XII – XVI wieku, − kamienice mieszkalne budowane na przestrzeni XVI i XVIII wieku. W Gryfowie Śląskim: − późnobarokowy ratusz z XVII wieku, − późnogotycki kościół parafialny, − kamienice mieszczańskie wokół rynku z XVI do XVII wieku, − kamienice barokowe. W Lubomierzu: − opactwo benedyktyńskie załoŜone w XIII wieku, − późnobarokowy kościół i klasztor z XV – XVII wieku, − kamienice mieszczańskie z XVI i XVII wieku. We Wleniu: − wczesnośredniowieczny zamek. Ponadto duŜą wartość mają zapory i budowle na Bobrze (w tym elektrownie). W wielu innych miejscowościach, mimo braku zabytkowych obiektów architektonicznych o bezcennej wartości, spotkać moŜna przykłady dawnej świetności, ciekawych rozwiązań urbanistycznych, załoŜeń pałacowych czy parkowych, a takŜe architektury zagrodowej. Powiat posiada znaczące walory przyrodniczo-krajobrazowe. Bez przesady moŜna stwierdzić, iŜ pod tym względem jego atrakcyjność jest duŜa. Najbardziej widoczne jest to wzdłuŜ Doliny Bobru, gdzie w 1989 roku utworzono Park Krajobrazowy, obejmujący wraz ze strefą ochronną całą gminę Wleń, część gminy Lubomierz, część gminy i miasta Lwówek Śląski. Na terenie powiatu znajdują się dwa rezerwaty przyrody: − „Torfowisko Izerskie”, − „Góra Zamkowa nad Wleniem” z ruinami średniowiecznego zamku. Wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe powiatu praktycznie nie są wykorzystane dla celów rozwojowych, głównie dlatego, Ŝe tereny te są ubogie w infrastrukturę turystyczną. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 163 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.13.1.2.3. Walory specjalistyczne regionu Za walory turystyczne specjalistyczne uznaje się uznaje się cechy środowiska przyrodniczego, w oparciu o które moŜliwe jest uprawianie róŜnych form turystyki kwalifikowanej aktywnej a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków klimatycznych. Dokładne przedstawiane tychŜe walorów zostało omówione w rozdziałach dotyczących poszczególnych gmin. 1.13.1.3. Stan środowiska naturalnego W związku z tym, iŜ kaŜda z pięciu gmin powiatu lwóweckiego została opisana w niniejszym projekcie, równieŜ stan środowiska naturalnego został dokładnie omówiony w poszczególnych gminach. 1.13.2. Infrastruktura turystyczna regionu Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak i dostępność komunikacyjnau. Ich aktualny stan, poziom jakości sług, oryginalność oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym mieście czy regionie. 1.13.2.1. Baza noclegowa Baza noclegowa to jeden z podstawowych elementów zagospodarowania turystycznego, w skład którego wchodzą róŜnego rodzaju obiekty noclegowe i urządzenia towarzyszące, pozwalające turystom na przebywanie poza miejscem stałego zamieszkania w warunkach zbliŜonych do ich stałych upodobań. Charakter i struktura bazy noclegowej w znacznym stopniu zaleŜą od uwarunkowań przyrodniczych oraz społeczno-ekonomicznych. Istniejąca w regionie baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze. Według danych z 2007 roku w powiecie lwóweckim zanotowano 11 obiektów zbiorowego zakwaterowania, które oferują ponad 623 miejsc noclegowych, z czego 428 jest całorocznych. W roku 2007 skorzystało z nich 12 795 osób, w tym 1 355 turystów zagranicznych. W powiecie udzielono 38 799 noclegów, w tym 12 235 turystom zagranicznym8. JednakŜe w powiecie istnieje duŜo więcej obiektów noclegowych, których statystyki GUS-u nie biorą pod uwagę (np. brak ujmowania gospodarstw agroturystycznych, których w powiecie jest bardzo duŜo). Dokładne przedstawienie obiektów noclegowych, znajduje się w rozdziałach dotyczących gmin powiatu. Dodatkowo w gminie Mirsk, która nie została omówiona w niniejszym opracowaniu, funkcjonują obiekty noclegowe: • Dudek Bed & Breakfast - Kwieciszowice 22 A, 59-630 Mirsk, • Schronisko PTTK – „Na Stogu Izerskim”, Grzbiet Wysoki w Izerach, 59-850 Świeradów - Zdrój, 8 Dane GUS „Turystyka w województwie dolnośląskim”. 164 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • Schronisko „Chatka Górzystów”, Hala Izerska 1 – Grzbiet Wysoki, • Schronisko PTSM „Halny”, Kamień 22/23, 59-630 Mirsk, • Domy Wczasowe „Czeszka” i „Słowaczka”, Krobica – Osada Stóg Izerski nr 2 i 3, ul. Graniczna 5, Świeradów - Zdrój, • Dom Wczasowy „Izery”, Orłowice 21, 59 - 850 Świeradów - Zdrój • Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod Gruszą”, Gierczyn 38, 59-630 Mirsk, • Gospodarstwo Agroturystyczne, „Pod Świerkami”, Giebułtów 154, 59-630 Mirsk, • Gospodarstwo Agroturystyczne, „Banachówka”, Przecznica 118, 59-630 Mirsk, • Gospodarstwo Agroturystyczne, „Wichura”, Kłopotnica 20, 59-630 Mirsk, • Gospodarstwo Agroturystyczne, „U Zuzanny”, Proszowa 35, 59-630 Mirsk, • Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod Bukiem”, Gierczyn 3, 59-630 Mirsk • Leśniczówka „Puchatek”, Przecznica 4, 59-630 Mirsk • Pole kempingowe – Camping Mirsk, Wola Augustowska 41, 59-630 Mirsk. 1.13.2.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie planowania intensyfikacji ruchu turystycznego jest bardzo waŜne. Dobry standard i smaczne menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być takŜe kolejnym powodem przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku. Dokładne omówienie obiektów gastronomicznych zostało zaprezentowane w rozdziałach dotyczących gmin. Dodatkowo w gminie Mirsk, która nie została omówiona w niniejszym opracowaniu, funkcjonują obiekty gastronomiczne: • Karczma „Paprotka”, Pl. Wolności 34, 59-630 Mirsk, • „Cafe Kiper”, ul. Zdrojowa, 59-630 Mirsk, • „Pub”, ul. Bohaterów znad Nysy 6, 59-630 Mirsk, • Pizzeria „Marsyl”, ul. Mickiewicza 5, 59-630 Mirsk, • „Ewa”, Orłowice 66, 59-630 Mirsk, • Lokal gastronomiczny, Rębiszów 20, 59-630 Mirsk, • Bar „U Siwego”, Rębiszów 90, 59-630 Mirsk • Kawiarnia „Michałek”, ul. B. Głowackiego 2A, 59- 630 Mirsk 1.13.2.3. Baza paraturystyczna Powiat lwówecki moŜe pochwalić się takimi dyscyplinami sportu, jak tenis stołowy, piłka noŜna, piłka ręczna, czy lekkoatletyka i w te dziedziny naleŜy inwestować. Poziom klubów sportowych, jak na moŜliwości powiatu, jest wysoki, ludzie pracujący w klubach to sprawdzona i kompetentna kadra. NaleŜałoby jednak rozszerzyć ich ofertę. W powiecie lwóweckim istnieją baseny zlokalizowane w Gryfowie, Mirsku i Lubomierzu i jeden basen otwarty w Lwówku Śląskim. We Wleniu i Lwówku Śląskim znajdują się hale sportowe. Powiat dysponuje kortami tenisowymi, trzema stadionami piłkarskimi i licznymi boiskami zlokalizowanymi głównie przy szkołach. Na terenie powiatu są teŜ oznakowane szlaki turystyczne, oraz jedna ścieŜka rowerowa Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 165 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” z Lwówka Śląskiego do Pławnej, a w planach jest dalsza jej rozbudowa do Świeradowa-Zdroju. 1.13.2.4. Dostępność komunikacyjna 1.13.2.4.1. Infrastruktura drogowa Przez Powiat Lwówecki przebiega 671,5 km dróg, w tym: 1. Krajowych 18 km 2. Wojewódzkich 97,2 km 3. Powiatowych 326,4 km 4. Dróg Gminnych – miejskich i zamiejskich 229,9 km w tym: − Gmina Mirsk 19,2 km − Gmina Gryfów 63,7 km − Gmina Lubomierz 47 km − Gmina Lwówek Śląski 63 km − Gmina Wleń 37 km 1.13.2.4.2. Infrastruktura kolejowa Przez teren powiatu przebiegają linie kolejowe: • W gminie Gryfów Śląski: obecnie funkcjonują tylko stacja kolejowa w Gryfowie Śląskim, Uboczu i Młyńsku. • W gminie Wleń przebiega: linia kolejowa nr 283 drugorzędowa, niezelektryfikowana relacji Jelenia Góra Główna – śagań, przez Siedlęcin, Wleń, Lwówek Śląski, Zebrzydową i Świętoszów; linia kolejowa w granicach gminy Wleń znajduje się w km od 9,630 do km 24,870 (linia ta przewidziana jest docelowo do likwidacji). Przez gminę przebiega linia kolejowa nr 283 relacji Jelenia Góra – Zebrzydowa – śagań oraz linia nr 284 relacji Legnica – Złotoryja – Jerzmanice Zdrój – Lwówek Śląski. Ruch pasaŜerski odbywa się tylko na trasie Jelenia Góra – Lwówek Śląski – Jelenia Góra. Zgodnie z planem PKP, w 2008 roku kursowało 10 pociągów, natomiast w planie przygotowana na 2009 jest 5 pociągów. Liczba pociągów kursujących przez teren gminy sukcesywnie spada. Połączeniu z Jelenią Górą takŜe grozi likwidacja. • W gminie Mirsk: Mirsk jest połoŜony przy lokalnej, niezelektryfikowanej nigdy linii kolejowej Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój. Linia ta juŜ od ostatniej dekady XX wieku nie jest wykorzystywana do przewozu pasaŜerów, w połowie grudnia 1995 wstrzymano na niej takŜe ruch towarowy, a od połowy lutego 1996 jest zupełnie nieuŜywana; odcinek w pobliŜu Świeradowa jest zdewastowany. Budynki stacji kolejowej Mirsk nie są juŜ potrzebne PKP, częściowo przeznaczono je na mieszkania. W gminie czynna stacja kolejowa znajduje się w Rębiszowie. • Pociągi kursują równieŜ na trasie Lwówek Śląski – Zebrzydowa oraz Lwówek Śląski – Trutnov (Czechy). 1.13.2.4.3. Infrastruktura lotnicza/wodna Na terenie powiatu nie zostało ulokowane Ŝadne lotnisko, nawet o lokalnym znaczeniu. NajbliŜsze lokalne sportowe lotniska znajdują się w Jeleniej Górze 166 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” (wykorzystywane do lotów awionetek). Niemniej dobra lokalizacja powiatu stwarza jednak moŜliwość korzystania z krajowej i międzynarodowej komunikacji lotniczej. NajbliŜsze międzynarodowe lotniska to: − Wrocław - Starachowice oddalone o 117 km od stolicy powiatu, − Drezno – oddalone od stolicy powiatu o 163 km, − Praga – oddalone o 176 km od Lwówka Śląskiego W dalszej odległości znajdziemy takŜe międzynarodowe porty lotnicze w: − Poznań - Ławica oddalone o 223 km od stolicy powiatu, − Katowicach (294 km), − stolicy Niemiec – Berlinie (259 km). Powiat lwówecki nie posiada infrastruktury wodnej słuŜącej transportowi osobowemu czy towarowemu. 1.13.3. Dominujące formy turystyki Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca. 1.13.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w powiecie zastosować moŜna następujące wskaźniki: - funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), - intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), - wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), - gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), - gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych). Wskaźniki dla powiatu lwóweckiego z roku 2007 przedstawiają się następująco: - funkcji turystycznych Baretje’a – 1,3 - intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 26,7 - intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 80,9 - wykorzystania pojemności noclegowej – 62,3 - gęstości ruchu – 18,0 - gęstość bazy noclegowej – 0,9 - wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 20,5. 1.13.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie Ruch turystyczny w powiecie odnotowuje się zarówno w okresach letnich i zimowych. Infrastruktura w powiecie jest przystosowana do uprawiania sportów zimowych (np. w Mirsku – Grzbiet Wysoki) oraz turystyki kwalifikowanej. Znajdujące się w niewielkiej Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 167 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” części w powiecie lwóweckim Jezioro Złotnickie stanowi doskonałą bazę wypadową nie tylko na odpoczynek weekendowy. 1.13.3.3. Modele przyjazdu do regionu Modele przyjazdu do gminy moŜna określić typowo rekreacyjno – turystyczne. Powiat jest przede wszystkim celem spotkania z historią i naturą. Ze względu na występowanie na obszarze powiatu lwóweckiego Krajobrazowego Parku Doliny Bobru, obiektów zabytkowych i wypoczynkowych, pomników przyrody i szlaków turystycznych, coraz większą rolę w powiecie odgrywa turystyka oraz wypoczynek indywidualny i zorganizowany. 1.13.3.4. Postrzeganie regionu Powiat lwówecki, z malowniczym pasmem Gór Izerskich na południu, ma wiele obszarów przyrodniczo chronionych, jak np. Park Krajobrazowy Doliny Bobru czy Rezerwat Góra Zamkowa oraz wiele wyjątkowo czystych zbiorników wodnych. Te walory i nieskaŜone powietrze czynią z powiatu lwóweckiego atrakcyjny kompleks turystyczny, aczkolwiek ciągle nie w pełni wykorzystany. Dlatego teŜ władze powiatu są świadomi przeprowadzania aktywnej promocji regionu. Powiat reklamuje się na targach turystycznych, organizuje wystawy, wydaje publikacje oraz realizuje projekty mające na celu promocję regionu. I tak teŜ np. dwa lata temu zakończono realizacje projektu „Euroregionalny Rok Promocji Powiatu Lwóweckiego - Turystyka”. 1.13.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu od takich zmiennych, jak wiek, płeć, poziom edukacji i wychowania oraz zasobność społeczeństwa. Powiat lwówecki odwiedzają w sezonie letnim zarówno ludzie młodzi jak i starsi w celach rekreacyjno – wypoczynkowych, natomiast w okresie zimowym przewaŜają ludzie młodsi, których to domeną jest uprawianie narciarstwa. Gdy mowa o wykształceniu, to osoby z wykształceniem średnim i niŜszym niŜ średnie częściej uczestniczą w imprezach masowych i kulturalnych, z kolei osoby z wykształceniem wyŜszym chętniej wybierają aktywną turystykę. W duŜym stopniu na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy na formę spędzania czasu wpływ ma zasobność portfela. Większość wśród osób uczestniczących w imprezach kulturalnych czy masowych stanowią osoby mniej zamoŜne, odwrotnie jest w przypadku uprawiania czynnego wypoczynku. Wybór określonej formy rozrywki nie jest równieŜ zdeterminowany płcią. 168 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” WNIOSKI: • Obszar powiatu jest bardzo waŜny pod względem historycznym, czego dowodem są zabytki świeckie, sakralne, etc., • Sprzyjający w gminie klimat oraz atrakcyjne miejsca sprawiają, Ŝe powiat to miejsce, do którego warto przybyć w celu wypoczynku, szczególnie w okresie wiosenno-letnim, • Organizowane na terenie powiatu cykliczne imprezy mają wpływ na rozwój turystyczny regionu, • Większość obiektów noclegowych w powiecie stanowią gospodarstwa agroturystyczne, • Baza gastronomiczna w porównaniu z sąsiadującymi powiatami nie jest wysoko rozwinięta, • Walory specjalistyczne tworzą potencjał rozwoju turystycznego – np. wędkarstwo, spływy kajakowe, jazda konna, etc., • Urozmaicona rzeźba terenu sprawia, Ŝe powiat jest atrakcyjny równieŜ krajobrazowo. • Istotnym elementem wpływającym na turystykę w powiecie jest jego dogodne połączenie zarówno drogowe jak i kolejowe. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 169 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.14. Analiza wizerunku Subregionu 1.14.1. Analiza wizerunku Subregionu Zachodzące przemiany w gospodarce determinują poszukiwanie nowych obszarów, w których moŜna budować trwałą przewagę konkurencyjną. Nie omijają one jednostek terytorialnych. Kreowanie pozytywnego wizerunku Subregionu moŜe przekładać się na wzrost zainteresowania danym obszarem przez inwestorów krajowych i zagranicznych. W dłuŜszej perspektywie moŜe wpływać na wzrost jakości Ŝycia mieszkańców będący jednym z najwaŜniejszych obszarów zainteresowania władz lokalnych. NaleŜy podkreślić kluczową rolę wspomnianych władz w budowaniu wizerunku Subregionu. Na drugim biegunie znajdują się mieszkańcy, przedstawiciele świata biznesu i środowisko naukowe, którzy powinni swoją wiedzą i zaangaŜowaniem wspierać ten proces. Wizerunek to sposób, w jaki dany obszar, firma jest postrzegany przez innych. Immanentną cechą wizerunku jest jego zmienność i niestabilność. MoŜe on ulegać wzmocnieniu, jednak poprzez niewłaściwe działania stosunkowo szybko zostaje nadszarpnięty lub całkowicie zaprzepaszczony. W uproszczeniu moŜna powiedzieć, iŜ jest to kreowanie w opinii publicznej pozytywnego obrazu organizacji. Podmioty, którym udaje się stworzyć taki obraz i których nazwa wywołuje w szerokiej opinii publicznej pozytywne skojarzenia, mają znacznie większe szanse na pozyskanie wartościowych partnerów i na korzystne ułoŜenie sobie współpracy z nimi9. W innym ujęciu moŜemy powiedzieć, Ŝe wizerunek to konglomerat doświadczeń, informacji, opinii, oczekiwań, wyobraŜeń, emocji, skojarzeń dotyczących danego produktu lub regionu ukształtowany w świadomości lub podświadomości znaczącej liczby odbiorców (turystów)10. Wizerunek moŜemy takŜe traktować jako subiektywny oraz emocjonalny stosunek, pogląd i ocenę odnośnie danego obszaru lub miejscowości11. W ostatnim czasie coraz więcej regionów podejmuje działania mające na celu umocnienie swojej pozycji w walce o inwestorów, rezydentów, turystów12. Poszukując spójnej koncepcji kreowania pozytywnego wizerunku Subregionu moŜna zacząć od analizy sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej badanego podmiotu. W ramach analizy zewnętrznej istotnej jest diagnozowanie trendów pojawiających się w bliŜszym i dalszym otoczeniu. Jednymi z ciekawszych trendów wydaje się być m.in. większa dbałości o ekologię, moda na zdrową Ŝywność, informatyzacja społeczeństwa. W ramach analizy zewnętrznej mieszczą się równieŜ działania marketingowe innych jednostek terytorialnych, system połączeń komunikacyjnych, pojawiające się stereotypy i poglądy opiniotwórczych środowisk, sfera medialna, elementy percepcji potencjalnych odbiorców produktów turystycznych. W ramach analizy czynników wewnętrznych mieszczą się aktualne zasoby Subregionu wpływające na jego wizerunek, są to m.in.: tradycja, historia, kultura, świadomość mieszkańców, markowe produkty turystyczne występujące na danym obszarze, jakość obsługi klienta w instytucjach publicznych i komercyjnych, komunikacja wewnętrzna. 9 A. Koźmiński, W. Piotrowski: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWE 1996, s. 131. 10 M. Zboralski: Nazwy firm i produktów. PWE 2000, s. 272. 11 A. Kornak: Jak gospodarować w regionach, gminach, miejscowościach turystycznych i uzdrowiskowych. Toruń: Wydawnictwo Comer 1997, s. 166. 12 D. Malicka, A. Rybak: Mocny element promocji miasta. W: Media Business, nr 4/2008, s. 8. 170 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Wizerunek jednostki terytorialnej powinien bez przeszkód docierać do grupy docelowej, aby tak się stało powinny być spełnione następujące warunki13: • powinien być zakomunikowany w sposób moŜliwie najprostszy i najbardziej jednoznaczny, • naleŜy mieć na uwadze, Ŝe promowanie wizerunku jest tylko jednym z elementów szerszej strategii realizowanej w danej jednostce, • naleŜy pamiętać, Ŝe budowanie wizerunku powinno być ściśle podporządkowane precyzyjnie określonym celom, zapisanym w strategii rozwoju i określone w taki sposób, aby moŜna było je monitorować, • działania promocyjne nie dzieją się w próŜni, lecz w konkurencji z innymi podmiotami. Istotność kreowania pozytywnego wizerunku wynika z pełnionych przez niego wielu waŜnych funkcji. MoŜna go uznać za nośnik charakteru danej jednostki terytorialnej i element wpływający na wybory inwestycyjne, miejsce zamieszkania. Wizerunek stanowi w pewnym sensie uproszczenie rzeczywistości, swoisty skrót myślowy, pozwala na róŜnicowanie poszczególnych podmiotów i przyspiesza podejmowanie decyzji. Daje on, poza wymiernymi korzyściami, takŜe zestaw wartości dodanych związanych z odczuwaniem prestiŜu, satysfakcji z zamieszkiwania w określonym miejscu. Wypracowanie pozytywnego wizerunku podnosi zaufanie społeczności lokalnej do władz, jako strony najbardziej odpowiedzialnej za realizowane strategie. Sprzyja takŜe przywiązaniu mieszkańców i turystów do określonych produktów lokalnych, które wizerunek współtworzą. Pomaga on redukować pojawiające się negatywne informacje. Wizerunek pozwala władzom lokalnym na efektywniejsze wykorzystanie prowadzonych działań promocyjnych oraz pozwala na lepsze opracowanie strategii w ramach poszczególnych elementów marketingu – mix (4P – product, price, place, promotion). Stałe uwidacznianie indywidualnych cech i unikalnego charakteru Subregionu przyczynia się do odróŜniania go od konkurencji oraz wyodrębniania spośród innych. Pozytywny wizerunek, szczególnie w oczach mieszkańców, pomaga władzom lokalnym realizować zadania, które mogą budzić mniejsze poparcie społeczne. Trudne, strategiczne decyzje, nierzadko niepopularne społecznie, łatwiej realizować przy dobrych relacjach z poszczególnymi grupami społecznymi przy wspomagającym charakterze dobrego wizerunku gminy. Wreszcie napływ inwestycji, czy wykształconych, kreatywnych rezydentów w pewnym stopniu jest uwarunkowany tkwiącym w społecznej świadomości określonym wizerunkiem danego regionu14. W marketingu terytorialnym moŜemy odnaleźć podejście odnoszące się do wartości dla klienta/inwestora dostarczanych przez jednostkę terytorialną. Jedną z tych wartości jest wizerunek regionu. Suma łącznych korzyści składa się z następujących pozycji15: • wartości udostępnionych pozycji gruntowych, budynkowych i lokalnych, • wartości udostępnionych zasobów naturalno – przyrodniczych, • wartości dotacji i subwencji (pomoc publiczna), • wartości przekazanych informacji, • wartości usług, 13 T. Domański: Skuteczna promocja miasta i regionu podstawowym zadaniem marketingu terytorialnego [w:] T. Markowski (red.) Marketing terytorialny. Warszawa: Wydawnictwo PAN KPZK 2006, s. 128 – 130. 14 A. Łuczak: Wizerunek miasta. W: Samorząd Terytorialny, nr 1-2/2001, s. 89 – 91. 15 A. Szromnik: Marketing terytorialny jako proces kształtowania i oferowania wartości dla klientów miast i regionów. W: Samorząd Terytorialny, nr 1-2/2007, s. 118. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 171 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • wartości przekazanych dóbr ruchomych (maszyn, urządzeń, półfabrykatów, surowców), • wartości pracowników, • wartości marketingowego wizerunku regionu (miasta), • wartości dostępu do rynku zbytu, • wartości dostępu do infrastruktury ekonomicznej, społecznej i technicznej, • wartości atmosfery społecznej (akceptacji mieszkańców). Pozytywny wizerunek pozwala na działania słuŜące osiąganiu przewagi konkurencyjnej. Subregion, w poszukiwaniu przewagi konkurencyjnej, moŜe realizować strategię koncentracji na marce, przyciągając wysoką jakością świadczonych usług turystycznych, atrakcyjnym wizerunkiem, rozpoznawalnymi produktami lokalnymi, itd. Z taką strategią powinny być zgodne poszczególne elementy podsystemu personalnego w jednostkach samorządowych (selekcja, ocena, wynagrodzenie i rozwój pracowników)16. W tym wypadku moŜna wykorzystać jedną z metod zarządzania kadrami, tzw. model kapitału ludzkiego, zakładający, Ŝe najlepszą inwestycją kaŜdej organizacji jest wykształcony, kompetentny, profesjonalny pracownik. Metoda kapitału ludzkiego jest tym bardziej efektywna, gdy konkurujemy w oparciu o pozytywny wizerunek17. W nowym modelu zarządzania publicznego (new public management) odnajdujemy wiele elementów odnoszących się do kwestii profesjonalizmu w zarządzaniu, szczególnie w zakresie motywowania, komunikacji, kreatywności i lojalności pracowników18. Jedną z technik wprowadzania zmian nakierowanych na wdroŜenie nowego modelu zarządzania publicznego jest marketyzacja usług publicznych polegająca na realizacji mieszanych strategii wykorzystujących co najmniej jedną cechę mechanizmu rynkowego (np. konkurencję, ustalanie cen, bodźce finansowe, procesy decyzyjne typu biznesowego). NaleŜy dodać, Ŝe pojęcie marketyzacji nie obejmuje dwóch skrajnych rozwiązań, tj. tradycyjnego dostarczania usług publicznych oraz całkowitej prywatyzacji19. MoŜna więc przyjąć, Ŝe marketyzacja oznacza zarządzanie publiczne przy wykorzystaniu mechanizmów typu rynkowego. Problematyka wizerunku regionu/subregionu (miasta, gminy) zajmuje w marketingu terytorialnym waŜne miejsce, choć jest tylko jednym z jego elementów. Pozytywny lub negatywny wizerunek w duŜej mierze zaleŜy od sposobu, w jaki o swoim miejscu zamieszkania wypowiadają się jego mieszkańcy. Jest on jednocześnie relacją między mieszkańcami a osobami z zewnątrz. MoŜemy mówić o wizerunku obiektywnym (rzeczywisty stan rzeczy), subiektywnym (sposób postrzegania danej jednostki terytorialnej) oraz poŜądanym (jak byśmy chcieli postrzegać daną jednostkę terytorialną). W przypadku negatywnych tendencji naleŜałoby ukierunkować działania władz lokalnych na przywrócenie mieszkańcom poczucia dumy, prestiŜu, komfortu z zamieszkiwania określonego obszaru. Polityka kreowania pozytywnego wizerunku powinna być nastawiona na pobudzanie dynamiki wewnętrznej, wzmacniającej poczucie więzi mieszkańców ze swoim regionem. Społeczności lokalne powinny być solidarnie zmobilizowane we wspieraniu prowadzonych działań promocyjnych. W takim podejściu promowany wizerunek Subregionu jest odzwierciedleniem zbiorowego zaangaŜowania i entuzjazmu 16 A. Koźmiński, W. Piotrowski: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Wyd. cyt., s. 498. 17 J. Biernat: Zarządzanie potencjałem kadrowym organizacji. Wałbrzych: Wydawnictwo WWSZiP 2002, s. 44. 18 M. Sikora: Najbardziej podziwiane firmy świata. W: Marketing i Rynek, nr 6/2003, s. 41. 19 B. KoŜuch: Zarządzanie publiczne. Istota i zakres pojęcia. W: Współczesne Zarządzanie, nr 2/2002, s. 32. 172 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” mieszkańców. NaleŜy bazować na akcentowaniu istniejących zasobów i silnych stron, jednocześnie wizerunek powinien być nierozerwalnie związany z poprawą jakości Ŝycia oraz wyglądu określonej przestrzeni. W procesie budowania wizerunku istotną rolę odgrywa toŜsamość lokalna/regionalna, której wyrazem odnośnie członków społeczności lokalnych moŜe być poczucie wspólnoty podstawowych wartości, poczucie powiązania z terytorium i własnej odrębności w stosunku do innych społeczności20. Budowanie toŜsamości jest procesem złoŜonym i powinno się opierać na realnych atutach danej jednostki terytorialnej. Mogącym się pojawić problemem jest zróŜnicowane zaangaŜowanie samorządów w działania mające na celu kreowanie wizerunku, wiedza samorządowców w tym zakresie jest równieŜ bardzo zróŜnicowana. Tymczasem potrzebne są szeroko zakrojone działania, które poprzez swój kompleksowy charakter mają większą szansę na powodzenie i skuteczność. W budowaniu pozytywnego wizerunku poŜądane są otwartość oraz elastyczność w stosunku do przyszłych klientów, odbiorców. MoŜna się spotkać z sytuacjami, w których jednostki samorządu terytorialnego nie potrafią naleŜycie wyeksponować, wypromować swoich naturalnych atutów, nie zdając sobie sprawy z marketingowego potencjału, jaki w nich drzemie21. W tym miejsce przedstawione zostaną wyniki badań ankietowych skierowanych do turystów odwiedzających Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr. Badania prowadzone zostały przez Karkonoską Agencję Rozwoju Regionalnego, przy współudziale i pomocy JST Subregionu. Badania przeprowadzone zostały w drugiej połowie 2008 r. Rysunek 6. Źródła informacji wykorzystywane podczas podejmowania decyzji o przyjeździe do Subregionu*. 3,90% 0,00% 33,77% 36,36% 3,90% 6,49% 10,39% 3,90% 1,30% 0,00% internet prasa telewizja radio katalogi biur podróŜy foldery/ulotki targi/imprezy znajomi ambasada szkoła * respondenci mogli wybierać więcej niŜ jedną odpowiedź Źródło: Opracowanie własne Decyzję o przyjeździe do Subregionu turyści najczęściej opierali się na rekomendacjach znajomych i informacjach umieszczanych na stronach 20 R. Brol (red.): Gospodarka lokalna. Wrocław: Wydawnictwo AE 1995, s. 9. 21 T. Domański: Skuteczna promocja miasta i regionu podstawowym zadaniem marketingu terytorialnego. Wyd. cyt., s. 128 – 130. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 173 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” internetowych. Wyniki badań potwierdzają tezę o kluczowym znaczeniu wizerunku Subregionu w rozwoju turystyki. Zadowoleni, dobrze postrzegający Subregion turyści przekazują tę informację i subiektywne odczucia osobom, z którymi się spotykają. Niebagatelne znaczenie ma sprawne funkcjonowanie stron internetowych, na których zainteresowani znajdują niezbędne informację odnośnie bazy noclegowej, gastronomicznej, atrakcji turystycznych, organizowanych imprez, dojazdu, itd. W tym świetle waŜne jest aktualizowanie witryn, ich przejrzysty układ. Na dalszych miejscach znalazły się foldery/ulotki, informacje z telewizji, prasa. System Identyfikacji Wizualnej Subregionu moŜe wspomóc całościowe postrzeganie oferty turystycznej i przyczynić się do większej lojalności turystów. Rysunek 7. Środek transportu wykorzystywane przez turystów odwiedzających Subregion. 0,00% 1,47% 0,00% 4,41% samolot tanie linie lotnicze 17,65% samochód autokar autobus kursowy 7,35% kolej 69,12% motocykl pieszo rower Źródło: Opracowanie własne Zdecydowanie najpopularniejszym środkiem transportu dla turystów odwiedzających Subregion był samochód osobowy. Na dalszych miejscach uplasowały się autokar i autobus kursowy. Mniejsza popularnością cieszyła się kolej. W aspekcie otrzymanych wyników uwidacznia się rola infrastruktury drogowej w Subregionie. W ramach działań związanych z rozwojem funkcji turystycznych w Subregionie, infrastruktura drogowa powinna zajmować priorytetowe miejsce. 174 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 8. Sposób podróŜowania turystów odwiedzających Subregion. udział procentowy 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% udział procentow y samotnie z rodziną z przyjaciółmi w grupie zorganiz. z rodziną i przyjaciółmi 13,51% 36,49% 37,84% 12,16% 0,00% Źródło: Opracowanie własne Najwięcej turystów przyjeŜdŜa do Subregionu z rodziną i znajomymi. Taka sytuacja sprzyja rozwojowi turystyki rodzinnej. Dla podmiotów funkcjonujących w Subregionie (zarówno branŜy turystycznej, jak i samorządów) jest to sygnał i drogowskaz jak najlepiej pozycjonować swoją ofertę turystyczną. Podejmowane działania powinny uwzględniać atrakcje skierowane do rodzin z dziećmi i grup przyjaciół. Mniej wskazań uzyskały samotne podróŜe i w zorganizowanej grupie. Wyjazd do Subregionu organizowany jest w większości przypadków indywidualnie. Turyści stosunkowo rzadko korzystają z innych moŜliwości. Rysunek 9. Sposób zorganizowania wyjazdu przez turystów odwiedzających Subregion. 9% 0% 10% 0% indywidualnie przez biuro podróŜy przez zakład pracy,szkołę instytucję społeczną inaczej 81% Źródło: Opracowanie własne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 175 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 10. Główny cel pobytu turystów odwiedzających Subregion*. inne 0,00% poprawa zdrowia, rehabilitacja hobby obowiązki słuŜbowe zakupy uprawianie turystyki kwalifikowanej 2,75% 6,42% 2,75% 2,75% 8,26% 22,94% uczestnictwo w imprezach wypoczynek (w lesie, nad wodą) 12,84% 25,69% zwiedzanie odwiedziny u krewnych 15,60% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% * respondenci mogli wybierać więcej niŜ jedną odpowiedź Źródło: Opracowanie własne Najczęstszym celem pobytu turystów odwiedzających Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr jest zwiedzanie i uczestnictwo w imprezach organizowanych na jego terenie. Takie wskazania pokazują silną pozycję i rozpoznawalność subregionalnych eventów. Zwiedzanie powiązane jest m.in. z turystyką krajoznawczą i kulturową. Na podstawie niniejszych badań moŜna wyodrębnić waŜniejsze obszary dla rozwoju subregionalnych produktów turystycznych. W dalszej kolejności respondenci wskazali odwiedziny u krewnych i wypoczynek, jako cele swojego pobytu. Analizując długość pobytu turystów odwiedzających Subregion zauwaŜamy, Ŝe zdecydowana większość spędza w nim ponad jeden dzień z noclegiem. Takie wskazania moŜna uznać za korzystne i przemawiające za silną pozycją Subregionu na turystycznej mapie województwa dolnośląskiego. W ramach wskazań naleŜałoby zauwaŜyć konieczność sukcesywnego rozbudowywania bazy noclegowej, dopasowanej jakościowo do oczekiwań turystów. Najwięcej osób przebywa w Subregionie odpowiednio 1 do 3. dni oraz 4 do 7. dni. DłuŜsze pobyty, poza ewidentnymi korzyściami, są teŜ pozytywne z punktu widzenia budowania marki turystycznej subregionu (m.in. wzrost lojalności turystów) i pozwalają lepiej poznać zwiedzającym walory turystyczne Subregionu. W przyszłości naleŜy podjąć próby skłonienia turystów, poprzez oferowane atrakcje, do dłuŜszych pobytów w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr. 176 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 11. Ilość dni pobytu turystów odwiedzających Subregion. 9,52% 26,98% 63,49% do pół dnia (do 6 godzin) jeden dzień bez noclegu więcej dni z noclegiem Źródło: Opracowanie własne Rysunek 12. Długość pobytu turystów odwiedzających Subregion. ilośc dni >15 8-14 ilośc dni 4-7 1-3 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00% 90,00% Źródło: Opracowanie własne Najwięcej osób podczas pobytu zatrzymuje się w mieszkaniu krewnych, znajomych. W tym wypadku jest to jedna z najtańszych opcji noclegowych. Na dalszych pozycjach znalazły się hotel, motel, zajazd, pensjonacie, co moŜe świadczyć o pewnym wzroście wymagań podróŜujących odnośnie odpowiedniego standardu i komfortu wypoczynku. Cena w tym wypadku niej jest czynnikiem rozstrzygającym. Popularnością cieszą się równieŜ schroniska, domy wycieczkowe. Stosunkowo niewielką ilość wskazań otrzymały gospodarstwa agroturystyczne, moŜna więc załoŜyć konieczność większych działań promocyjnych i poprawę standardu obsługi w tych obiektach. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 177 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 13. Rodzaj obiektu noclegowego, z jakiego korzystają turyści przebywający w Subregionie. 2% 4% 4% 2% 2% 32% 26% 2% 26% mieszkanie znajomych, krewnych domek letniskowy na działce rekreacyjnej ośrodek wypoczynkowy gospodarstwo agroturystyczne inne hotel, motel, zajazd, pensjonat schronisko, dom wycieczkowy kwatera prywatna kemping, pole biwakowe, bungalow Źródło: Opracowanie własne Rysunek 14. Deklarowana kwota wydatków turystów w Subregionie NysaKwisa-Bóbr. >2000 1000-2000 500-1000 200-500 0-200 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% Źródło: Opracowanie własne Turyści Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wydają najczęściej do 200 zł podczas swojego pobytu. Sugeruje to stosunkowo oszczędne spędzanie wolnego czasu, prawie połowa mniej wydaje środki w przedziale 200 – 500 zł. Znikoma liczba osób zostawia w Subregionie ponad 2000 zł. Wraz z rozwojem infrastruktury turystycznej i paraturystycznej moŜna spodziewać się większych wydatków ze strony odwiedzających. 178 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W kwestii wizyt turystów w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr najwięcej respondentów odpowiedziało, Ŝe było juŜ w tutaj kilkakrotnie. Niewątpliwie pozytywna jest stosunkowo duŜa liczba wskazań odnosząca się do stałych przyjazdów do Subregionu. Taka sytuacja świadczyć moŜe o zadowoleniu turystów i pozytywnym postrzeganiu Subregionu. Blisko jedna siódma respondentów odpowiedziała, Ŝe jest w Subregionie pierwszy raz. Tacy turyści są cenni w kwestii potencjalnego przejścia ich do grupy przyjeŜdŜającej regularnie. Rysunek 15. Wizyty turystów w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr. 14,29% 19,05% 9,52% pierwszy raz drugi raz 11,11% byłem tutaj kilka razy więcej niŜ kilka razy przyjeŜdŜam stale 46,03% Źródło: Opracowanie własne Rysunek 16. Forma turystyki aktywnej najlepiej rozwinięta w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. 5,62% 3,37% 3,37% 2,25% piesza rowerowa 49,44% narciarstwo konna wodna wspinaczka 35,96% Źródło: Opracowanie własne Za najbardziej rozwinięte formy turystyki w Subregionie uznane zostały turystyka piesza oraz rowerowa. Z uwagi na specyfikę Subregionu i jego walory naturalne naleŜy taki wynik uznać za pozytywny, jest to jednocześnie wskazanie dla władz samorządowych i branŜy turystycznej kierunku rozwoju kluczowych obszarów Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 179 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” turystyki. Pozostałe formy nie uzyskały duŜej liczby wskazań i mogą wymagać nakładu większych środków na rozbudowę i promocje. Rysunek 17. Elementy infrastruktury wymagające najpilniejszych inwestycji w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. wartość procentowa 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% w artość procentow a piesza row erow a narciarstw o konna w odna w spinaczka 23,76% 31,68% 12,87% 9,90% 14,85% 6,93% Źródło: Opracowanie własne Pomimo uznania za najbardziej rozwinięte formy turystyki w Subregionie respondenci uznali jednocześnie, Ŝe szlaki rowerowe oraz piesze wymagają najpilniejszych inwestycji. Taka sytuacja moŜe wynikać z faktu, Ŝe turyści najlepiej znają te elementy infrastruktury turystycznej i chcieliby mimo wszystko ich poprawy. Za najmniej pilne zostały uznane inwestycje w zakresie ośrodków wspinaczkowych. Interesujące wnioski płyną z analizy skojarzeń turystów z Subregionem Nysa – Kwisa - Bóbr. Najwięcej osób odpowiedziało, ze Subregion kojarzy im się z przyrodą i krajobrazami. Takie wskazania wydają się zgodne z wyborem turystyki pieszej i rowerowej, jako najbardziej rozwiniętych. Na drugim miejsce znalazły się rzeki, co zwarzywszy na połoŜenie Subregionu, jest wynikiem jak najbardziej zasadnym. Większą liczbę wskazań otrzymał równieŜ skojarzenia z granicą trzech państw i zamkami, pałacami Subregionu. 180 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 18. Pierwsze skojarzenia z Subregionem turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. Kopalnia i elektrownia Turów 3,30% Zabytki 6,59% Wypoczynek 4,40% Granica trzech państw 9,89% Zamki i pałace 9,89% Góry 6,59% Turystyka 7,69% Bolesławiec, ceramika 5,49% Przyroda, krajobrazy Dolny Sląsk 19,78% 3,30% Rzeki, woda 10,99% Inne odpowiedzi* 0,00% 12,09% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% * wśród innych odpowiedzi Patały takie odpowiedzi jak: imprezy, KrzyŜowa, Lwówek Śląski, Lubań, ŁuŜyce, złe drogi, Złotniki. Źródło: Opracowanie własne Rysunek 19. Najciekawsze przejawy kultury w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. szlaki turystyczne zwiazane z wybitnymi postaciami 1,47% 3,68% festiwale i imprezy cykliczne kulinaria i produkty leśne tradycje rzemieślnicze 19,85% 4,41% 2,94% obiekty kultu religijnego zabytkowe obiekty przemysłowe 13,24% 3,68% pałace 13,24% zamki 22,06% podziemne fortyfikacje 7,35% zabytkowe uzdrowiska 0,00% 8,09% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% Źródło: Opracowanie własne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 181 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Za najciekawsze przejawy kultury w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr zostały uznane zamki oraz festiwale i imprezy cyklicznie. Potwierdza to po raz kolejny silną pozycję i wysoką jakość imprez subregionalnych. Na dalszych miejscach znalazły się obiekty kultu religijnego i pałace. Rysunek 20. Ocena przez turystów poszczególnych elementów oferty turystycznej Nysa – Kwisa – Bóbr. 2,18 Poziom zadow olenia z pobytu 2,09 Atmosfera miejscow ości Otw artość mieszkańców 1,24 Gościnność mieszkańców 1,41 Potencjał turystyki aktyw nej 1,39 1,83 Atrakcyjnosc obietków dziedzictw a kulturow ego 1,25 Informacja turystyczna Dojazd do miejsca pobytu -0,89 0,86 Toalety publiczne Transport -0,38 lokalny Czystość ulic 0,00 0,97 Bankomaty Zaopatrzenie w podstaw ow e dobra 1,55 1,33 Jakość urządzeń sportow o - rekreacyjnych 0,47 Cena urządzeń sportow o - rekreacyjnych 0,87 Oferta kulturalno – rozryw kow a 1,29 Jakość usług gastronomicznych Ceny usług gastronomicznych 0,76 1,26 Jakość usług noclegow ych Cena usług noclegow ych -1,50 -1,00 -0,50 0,00 0,08 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 Źródło: Opracowanie własne Zestawieniem zbiorczym, mającym charakter podsumowujący, jest ocena przez turystów poszczególnych elementów oferty turystycznej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. Odpowiedzi mieściły się w przedziale od – 3 (niska ocena) do + 3 (wysoka ocena). W tym układzie, bardzo istotny, ogólny poziom zadowolenia z pobytu oceniony został najwyŜej. Dobrze wypadała teŜ atmosfera Subregionu mająca niebagatelne znaczenie w przypadku turystyki i kreowania markowych produktów turystycznych. Atrakcyjność obiektów dziedzictwa kulturowego oceniona została równieŜ wysoko. Dobre wskazanie uzyskało zaopatrzenie w podstawowe dobra, gościnność mieszkańców i potencjał turystyki aktywnej. Zdecydowanie najgorzej oceniony został stan toalet oraz transport lokalny. Słabo wypadł takŜe ceny usług noclegowych i urządzeń sportowo – rekreacyjnych. Wśród turystów odwiedzających Subregion przewagę mają męŜczyźni. 182 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 21. Płeć turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. 38,10% 61,90% Kobieta MęŜ czyzna Źródło: Opracowanie własne Tabela 16. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. Województwo Dolnośląskie zachodnio-pomorskie Śląskie Łódzkie Lubuskie Pomorskie Wielkopolskie Podkarpackie Małopolskie Opolskie Mazowieckie kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Źródło: Opracowanie własne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Udział procentowy 71,43% 3,17% 3,17% 0,00% 4,76% 0,00% 6,35% 1,59% 3,17% 4,76% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 183 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 22. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-KwisaBóbr 3,17% 3,17% 0,00%4,76% 0,00% 6,35% 1,59% 3,17% 4,76% 71,43% dolnośląskie zachodnio-pomorskie śląskie łódzkie lubuskie pomorskie wielkopolskie podkarpackie małopolskie opolskie Źródło: Opracowanie własne Przytłaczająca większość turystów Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr to mieszkańcy Dolnego Śląska. Poza nimi liczniejszą grupę stanowią turyści z wielkopolski, województwa lubuskiego i opolskiego. Analiza pochodzenia turystów pozwala lepiej dopasować planowane działania promocyjne. Wydaje się, Ŝe rozsądnym kierunkiem działania jest wzmacnianie ekspansji turystycznej Subregionu w województwach: wielkopolskim, opolskimi lubuskim. Z jednej strony naleŜy wzmacniać promocję skierowaną do najliczniejszych grup, z drugiej starać się dotrzeć do moŜliwie najszerszego grona turystów (równieŜ zagranicznych). Rysunek 23. Wykształcenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-KwisaBóbr. 6,45% 4,84% 0,00% 11,29% 46,77% 12,90% 17,74% wyŜsze policealne średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zaadnicze zawodowe gimnazjalne podstawowe ukończone Źródło: Opracowanie własne 184 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Odwiedzający Subregion przewaŜnie mają wykształcenie wyŜsze. Następne w kolejności grupy stanowią osoby z wykształceniem policealnym, średnim zawodowym i średnim ogólnokształcącym. Rysunek 24. Ilość osób zamieszkujących wspólne gospodarstwo domowe turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. 8,20% 13,11% 14,75% 31,15% 32,79% 1 2 3 4 5 i więcej Źródło: Opracowanie własne Rysunek 25. Główne źródło dochodów turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. pozostawanie na utrzymaniu inne dochody zasiłek dla bezrobotnych lub inne świadczenia 11,67% 3,33% 0,00% emerytura lub renta praca dorywcza na własny rachunek praca stała na własny rachunek lub pomoc 8,33% 0,00% 3,33% pracodawca uŜytkowanie gospodarstwa rolnego lub pomoc praca najemna dorywcza 15,00% 1,67% 0,00% praca najemna stała 56,67% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% Źródło: Opracowanie własne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 185 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 26. Poziom dochodów netto na osobę w gospodarstwie domowym turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. 6,78% 1,69% 5,08% 18,64% 0-200 35,59% 200-500 500-1000 1000-1500 1500-2000 >2000 32,20% Źródło: Opracowanie własne Odnośnie liczby osób w gospodarstwie domowym trzy, cztero i dwu osobowe gospodarstwa uzyskały największą ilość wskazań. Najmniej liczną grupę turystów stanowią osoby, w których gospodarstwach domowych znajduje się pięć i więcej osób. Głównym źródłem dochodów dla turystów Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr jest praca najemna stała. Najmniej turystów pobiera zasiłek dla bezrobotnych. W kwestii dochodu na osobę w gospodarstwie domowych najwięcej turystów ma do dyspozycji 1000 – 1500 zł. W ramach wniosków odnoszących się do kreowania wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr moŜna zwrócić uwagę na znaczenie działań mających na celu komunikowanie spójnego, zgodnego z rzeczywistością wizerunku turystycznego. Przekaz powinien być jednolity, prosty, spójny, łatwy do zapamiętania i jednocześnie wyróŜniający Subregion na tle konkurencji. W ramach stosownych działań naleŜy wymienić opracowanie i dystrybucję filmów promocyjnych i prezentacji multimedialnych o Subregionie. W miarę moŜliwości naleŜy dąŜyć do kolportowania przygotowanych materiałów w innych regionach kraju i poza jego granicami. Następna kwestią jest aktywne zachęcanie podmiotów prywatnych do posługiwania się Systemem Identyfikacji Wizualnej i nazwą Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr. Jak najwięcej materiałów prasowych powinno ukazywać się w prasie regionalnej i krajowej. Oprócz prasy branŜowej artykuły naleŜy publikować w prasie o szeroko rozumianym profilu społeczno – gospodarczym. 186 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.14.2. System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr22 Otaczająca nas rzeczywistość wymusza ciągły rozwój samorządów, regionów na róŜnych płaszczyznach. Nie wystarcza juŜ tylko dobre połoŜenie, bogata oferta i turyści odwiedzający dany region. W dłuŜszej perspektywie w stabilnym rozwoju turystyki coraz większą rolę odgrywa wizerunek, czyli to jak dany obszar postrzegany jest wewnątrz i na zewnątrz. W ramach promowania Subregionu, kreowania jego wizerunku moŜna wykorzystać tzw. System Identyfikacji Wizualnej (Corporate Identity). Początkowo System Identyfikacji Wizualnej wykorzystywano w odniesieniu do firm, z czasem zaczęto go uŜywać w procesie budowania toŜsamości wizualnej jednostek terytorialnych. W uproszczeniu moŜna powiedzieć, Ŝe stanowi on podstawę do wykreowania unikalnego wizerunku marki firmy, produktów, wydarzeń, regionów, miast zgodnie z poŜądanym kierunkiem pozycjonowania podmiotu na rynku. Układa w logiczną i spójną całość ogół symboli oraz zachowań stworzonych przez firmę, region, miasto w celu jednoznacznego rozpoznania i wyróŜnienia na rynku. Określa zespół strategicznie zdefiniowanych narzędzi, które budują kompleksowy program całościowej identyfikacji. Trzy elementy są kluczowe dla całościowej identyfikacji: system wizualny, system zachowań oraz system komunikacji. Jednym z zadań Systemu Identyfikacji Wizualnej jest ukształtowanie osobowości rynkowej złoŜonego organizmu, jakim jest Subregion. Przez System Identyfikacji Wizualnej regionu, miasta moŜna rozumieć zarządzanie spójnością takich elementów jak nazwa i logotyp, układ graficzny, kolorystyka, i charakterystyka wszystkich materiałów uŜywanych w promocji. Na przykładowy System Identyfikacji Wizualnej mogą składać się: • logo i logotyp, • kolory firmowe, • symbole dekoracyjne, • typografie dekoracyjne, • druki firmowe/urzędowe (papier, koperty, dokumenty, teczki, itd.), • identyfikatory pracowników, np. Urzędu Miasta, • stemple, • materiały reklamowe (broszury), • materiały drukowane dla celów public relations, • środki transportu (właściwie oznakowane pojazdów), • ubiór pracowników, • wystrój stoisk targowych, wystawienniczych, • aranŜacja wnętrza siedziby firmy/urzędu oraz wygląd otoczenia, • tablice i tabliczki informacyjne, • system oznakowania atrakcji turystycznych • szyldy reklamowe, • przewodnie hasło reklamowe • układ strony internetowej, np. miasta, 22 System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr stanowi integralną część niniejszej pracy i został umieszczony na odrębnym CD stanowiącym załącznik Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 187 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • pamiątki odnoszące się w swojej stylistyce do motywów SIW gadŜety i wiele innych elementów. Rysunek 27. Proces powstawania projektu Corporate Identity Stan istniejący (określenie cech startowych: misja, strategia, pozycja) Wizja (określenie osobowości podmiotu: definicja cech wizualnych i werbalnych) Jak realizować wizję – metody (określenie kanałów komunikacji z otoczeniem) Czym realizować wizję – narzędzia (program Corporate Identity) Realizacja i kontrola (wdroŜenie, zarządzanie) Źródło: Ruszak P., Prewęcka K.: Marka dobrze zidentyfikowana. W: Media i Marketing, nr 4/2002. Na powyŜszym rysunku przedstawiony został przykładowy proces dochodzenia do Systemu Identyfikacji Wizualnej (Corporate Identity). W kwestii powodzenia wprowadzanego systemu istotne jest konsekwentne i długofalowe (wieloletnie) postępowania zgodnie z zasadami i wytycznymi przyjętymi w projekcie. System Identyfikacji Wizualnej moŜe być w miedzy czasie rozbudowywany o dodatkowe elementy, sama jego konstrukcja pozwala na takie rozwiązanie, naleŜy jednak trzymać się podstawowych elementów stanowiących o jego oddziaływaniu (logo, kolorystyka, itd.) W miejscu naleŜy zauwaŜyć, Ŝe część jednostek terytorialnych posiada juŜ profesjonalne Systemy Identyfikacji Wizualnej lub wybrane elementy systemu. Jako przykład mogą tutaj posłuŜyć, m.in. gminy: Polkowice, Osiecznica, Niedrzwica DuŜą, czy Powiat Poznański. Wśród miast moŜna wymienić: Lublin, Czeladź, Sieradz, Puławy, Ostrołękę. System funkcjonuje w województwie łódzkim. Powstają takŜe systemy całościowej wizualizacji odnoszące się do subregionów danego województwa. Na Dolnym Śląsku są to subregiony: Karkonosze i Góry Izerskie, Przedgórze Sudeckie, Pogórze Kaczawskie, Nysa – Kwisa – Bóbr, Dolina Odry Wschód, Dolina Odry Zachód, Masyw ŚlęŜy, Wzgórza Trzebnickie i Dolina Baryczy, Ziemia Kłodzka, Ziemia Wałbrzyska, Bory Dolnośląskie. MoŜna stwierdzić, Ŝe postępujący wzrost znaczenia marketingu terytorialnego i promocji pozwoli na rozprzestrzenianie się idei systemów wizualizacji na obszarze całego kraju. 188 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Dobrze zaprojektowany System Identyfikacji Wizualnej opiera się głównie na zasadzie moŜliwie najczęstszego powtarzania charakterystycznych znaków, kształtów czy kolorów. Jego celem jest uzyskanie pełnego zapamiętania nazwy, aby utrwalić ją w świadomości otoczenia i wykreować pozytywny wizerunek na rynku. NaleŜy podkreślić, Ŝe efektywne zarządzanie wizerunkiem, w tym wizerunkiem subregionu warunkowane jest standaryzacją działań wizualnych, czyli prawidłowym doborem i funkcjonowaniem Systemu Identyfikacji Wizualnej. Przyjrzyjmy się teraz charakterystyce wybranych elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej. Logo jest drugim, zaraz po nazwie, elementem budującym toŜsamość Subregionu. Z definicji logo to znak graficzny spełniający rolę marketingową a jednocześnie informacyjną, poprzez skrótowe, ale łatwo zauwaŜalne i łatwo zapamiętywane przedstawienie symbolu regionu, firmy, instytucji, organizacji, lub teŜ jakiejś idei, pomysłu, ale takŜe mogące spełniać rolę jako charakterystyczne oznaczenie czegoś, czyli spełniające rolę znaku informacyjnego. Logo zbudowane jest na ogół z sygnetu i logotypu. Sygnet jest to symbol graficzny, natomiast logotyp jest to znak graficzny, w postaci stylizacji liter stworzony na podstawie nazwy firmy czy marki. Tak więc, specyficznym rodzajem logo jest sam logotyp lub sam sygnet. Poprawnie zaprojektowane logo powinno być schematycznym, lecz starannie dopracowanym rysunkiem. Musi ono być czytelne oraz łatwo rozpoznawalne. Znacznie wpływa na to ma prostota budowy oraz uŜycie niewielkiej liczby kolorów. Poza podstawową wersją logo, dobrze jest posiadać wersję pionową (lub poziomą), wersję monochromatyczną oraz achromatyczną. Właściwie zaprojektowane logo ma na celu przyciągnięcie uwagi, powinno jednoznacznie wyraŜać charakter danego podmiotu oraz wywoływać odpowiednie skojarzenia. Często dodatkowym elementem występującym w logo, coraz chętniej wprowadzanym, jest hasło firmowe. Zajmijmy się teraz cechami skutecznego logo, powinno ono być: • proste i jednoznaczne. Proste do odczytania (czytelne znaczeniowo na róŜnych rynkach). Łatwe do zapamiętania. Nie budzące niepowołanych (negatywnych) skojarzeń, • oryginalne. WyróŜniające się w tłumie charakterystycznym obrazem, nietypowym zestawieniem kolorów, unikalnym krojem czcionki itp. Apelujące do emocji odbiorców, • spójne. Tworzące jednolitą kompozycyjną całość, • praktyczne. Łatwe do wykorzystania w reklamie wizualnej. Rozpoznawalne na róŜnych nośnikach (naklejka, długopis, balon, koszulka itp.). Posiadające czytelną wersją czarno – białą, równowaŜną kolorowemu pierwowzorowi, • właściwie uŜytkowane. Posiadające wyznaczony obszar i kontekst uŜytkowania (określone miejsce, forma, czas, kontekst i towarzystwo pojawienia się znaku). Konsekwentnie stosowane w ramach konstansu promocyjnego. Kolorystyka – kolory danego podmiotu wyróŜniają go i określają jego charakter. Kolorystyka ma duŜy wpływ na percepcję i świadomość odbiorców. Kolor oŜywia system identyfikacji firmy i po pewnym czasie staje się jednym z silniejszych elementów skojarzeniowych z organizacją. Typografie firmowe – to krój czcionek stosowanych we wszelkich materiałach drukowanych. Poprzez odpowiedni dobór czcionek moŜna kreować Subregion na nowoczesny bądź tradycyjny. UwaŜa się, Ŝe wszelkie krągłości wywołują wraŜenie spokoju i łagodności, natomiast kształty kanciaste – niepokój i skłonność do agresji. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 189 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Druki firmowe są niezbędnym elementem identyfikacji wizualnej dbającego o swój wizerunek podmiotu. To papier i koperty firmowe, notatniki, wizytówki, identyfikatory pracowników. Poszczególne elementy tych materiałów, tzn. papier, treść, liternictwo i kolorystyka powinny współgrać z ogólnie przyjętymi zasadami systemu identyfikacji wizualnej. Elementem druków firmowych jest tzw. konstans, czyli stały układ graficzny znaku firmowego, pełnej nazwy i niezbędnych danych o Subregionie (adres, numer telefonu i faksu, strona www i adres e-mail). Akcydensy – to wszystkie te druki okolicznościowe o charakterze uŜytkowym (cenniki, ulotki, katalogi, a takŜe etykietki, naklejki, koperty). MoŜna wyróŜnić trzy podstawowe typy wizytówek: prywatne, słuŜbowe i kombinowane (wykorzystywane najczęściej przez lekarzy i naukowców). Format wizytówki najkorzystniej dostosować do standardowego wizytownika. Kolorystyka wizytówki powinna uwzględniać kolory zawarte w SIW. Standardowe dane zamieszczane na wizytówce to pełna nazwa instytucji, logo, imię i nazwisko, stanowisko słuŜbowe, dane teleadresowe. W wizytówkach kombinowanych adres słuŜbowy powinien być umieszczony u dołu po prawej stronie, a prywatny u dołu po lewej stronie. W przypadku, gdy firma utrzymuje kontakty zagraniczne, naleŜy mieć równieŜ wizytówki przygotowane w odpowiednim języku obcym. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr powinny być to wizytówki w językach polskim, angielskim, niemieckim i czeskim. 190 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 28. Logotyp Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr. Źródło: opracowanie własne Graficzna prezentacja logotypu oraz System Identyfikacji Wizualnej Subregionu dołączony została na końcu pracy w formie Załącznika. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 191 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.14.3. Analiza aktywności marketingowej Subregionu Jednym z najbardziej skutecznych przejawów aktywności marketingowej w Subregionie są organizowane na jego terenie imprez o zasięgu międzynarodowym, krajowym, regionalnym, subregionalnym i lokalnym. W Subregionie odbywa się stosunkowo duŜo róŜnego rodzaju imprez, które są pozytywnie oceniane przez turystów. Poprzez działania w ramach Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr mniejsze wydarzenia mogą być bardziej eksponowane i tym samym cieszyć się większą popularnością. Nie naleŜy zapominać, Ŝe nawet mniejsze lokalne wydarzenia mają swój wkład w budowanie marki i wizerunku Subregionu. Wybrane eventy (imprezy) świadczące o marketingowej aktywności Subregionu 23 : o Architektura Domów Przysłupowych w Zgorzelcu o Bieg z pochodniami Mostami Europa-Miasta w Zgorzelcu o Biesiada Sołtysów we Wleniu o Bogatyńskie Targi i Wystawa Ekonomii Społecznej o Dni Zamku Czocha w Leśnej o Dzień Energetyka w Bogatyni o Dzień Otwartych Zabytków w Zgorzelcu o EUROPAMARATHON 2008 w Zgorzelcu o Europejskie Dni Dziedzictw w Zgorzelcu o Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego we Wleniu o Festiwal kolęd i Pastorałek w Bogatyni o Festiwal Kultur w Zgorzelcu o Festiwal Piosenki Jesienny Liść w Bogatyni o Festiwal Teatrów Ulicznych w Zgorzelcu o Forsowanie Nysy ŁuŜyckiej w Zgorzelcu o Hałda Jazz – Bogatynia o JAKUBY 2008 w Zgorzelcu o Jarmark Świąteczny w Zgorzelcu o Jasełka Uliczne we Lwówku o Karbonalia. Bogatyńskie Dni Węgka i Energii o Koncert Zgorzeleckiej Orkiestry Mando o Kwisonalia w Gryfowie Śląskim o Lwóweckie Lato Agatowe o ŁuŜyckie tradycje wigilijne w Gminie Zgorzelec o Międzynarodowe Teatry Uliczne w Zawidowie o Międzynarodowy Spływ Kajakowy na Bobrze we Lwówku o Mistrzostwa Euroregionu Nysa w Trójboju Siłowym w Bogatyni o Mosty łączą przekraczanie granic w Zgorzelcu o Noc Muzeów w Zgorzelcu o Noc Świętojańska - Lwóweckie Wianki o Noc Świętojańska w Gminie Zgorzelec o Ognie św. Wawrzyńca we Wleniu o Ognisko Walpurgii w Zgorzelcu o Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych w Lubomierzu o Ogólnopolski Wyścig Kolarski o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec 23 Na podstawie analizy potencjału turystycznego Subregionu i stron internetowych poszczególnych JST 192 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” o Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa Lubańskiego w Henrykowie o Otwarty Turniej Tenisa Stołowego w Sulikowie o Przegląd Zespołów Kolędniczych w Gryfowie Śląskim o Rajd Turystyczny im. H. Brodatego we Lwówku o Regaty Trzech Krajów w Zgorzelcu o Regaty w slalomie kajakowym o "Puchar Kwisy" w Leśnej o Regaty śeglarskie o Puchar Burmistrza Miasta i Gmin Leśna o Regionalny Festiwal Kolęd i Pastorałek we Lwówku o Rzut snopkiem w Chmielniku o Slalom Kajakowy: Mistrzostwa DruŜynowe o Puchar Polski w Leśnej o Spływ na Byle Czym po Nysie w Zgorzelcu o Spotkania Majowe w Sulikowie o Święto Chleba w Lwówku o Święto Wsi Polskiej w Gryfowie Śląskim o Święto Ziemniaka w Sulikowie o TAMA w Leśnej o Targi Gołębi Pocztowych we Wleniu o Teatralny Listopad w Zgorzelcu o Turniej Piłki NoŜnej o Puchar Wójta Gminy Lubań o Urodziny Jakuba w Zawidowie o Wakacje na Sportowo w Zgorzelcu o Wleńlandia we Wleniu o Zaduszki Poetyckie w Zgorzelcu o Zawidowska Majówka o Zgorzelecka Majówka Kolejnym ciekawym przykładem aktywności marketingowej Subregionu w zakresie promocji turystycznej jest ŁuŜycka Karta Turystyczna, która została zgłoszona do konkursu Polskiej Organizacji Turystycznej na Najlepszy Produkt Turystyczny. ŁuŜycka Karta Turystyczna to regionalna karta turystyczna, która uprawnia do korzystania z rabatów oferowanych przez wybrane podmioty tworzące bogatą ofertę turystyczną, rekreacyjną i kulturalną Powiatu Lubańskiego. Na bazie raportu na temat funkcjonowania ŁuŜyckiej Karty Turystycznej otrzymujemy informacje na temat okazicieli Karty i osób towarzyszących24: • Polska - 629 os. • Niemcy - 135 os. • Holandia - 11 os. • Dania - 4 os. • Czechy - 3 os. • USA - 2 os. • Francja - 2 os. • Belgia - 2 os. • Izrael - 1 os. • Austria - 1 os. • Anglia - 2 os. • Szwajcaria - 2 os. • Włochy - 2 os. 24 Raport na temat funkcjonowania ŁuŜyckiej Karty Turystycznej Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 193 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” PowyŜsze wskazania potwierdzają znaczącą rolę turystów z Niemiec w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr. Podobna sytuacja występuje w większości Subregionów turystycznych Dolnego Śląska. W ramach wniosków moŜna zalecić przygotowywanie spójnej oferty turystycznej Subregionu z uwzględnieniem preferencji naszych zachodnich sąsiadów (np. opisy atrakcji turystycznych w języku niemieckim, szkolenia języka niemieckiego dla samorządowców i przedstawicieli branŜy turystycznej, itp.) Samorządy i podmioty turystyczne Subregionu goszczą stacje telewizyjne. Działają lokalne rozgłośnie radiowe i prasa. Poszczególne JST prezentują swoją ofertę na targach turystycznych, imprezach promujących bogatą tradycję kulinarną Subregionu. Ukazują się mapy, przewodniki turystyczne, foldery. Wzrasta teŜ świadomość władz lokalnych i mieszkańców o roli turystyki w podnoszeniu konkurencyjności Subregionu. Coraz większego znaczenia nabierają produkty lokalne/regionalne świadczące o unikalności Subregionu, jego niepowtarzalności i bogactwie tradycji. W kolejnych latach powinna następować integracja i precyzyjne ukierunkowanie aktywności marketingowej pod wspólnym logo Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. 1.14.4. Analiza aktywności społeczności lokalnej oraz branŜy turystycznej w Subregionie. Aktywność mieszkańców przejawia się m. in. w organizacji i udziale społeczeństwa w imprezach kulturalnych, działalności organizacji pozarządowych, frekwencji wyborczej oraz chęci do współpracy. Stosunkowo duŜa ilość organizacji pozarządowych działających na terenie Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr pozwala zakładać, Ŝe aktywność społeczności subregionalnej jest znaczna. Wybrane organizacje pozarządowe działające na terenie Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr25 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • „Via Regia” – Międzynarodowy Dialog w Zgorzelcu Akcja Katolicka Lwówek Apostolstwo Trzeźwości im. M.M Kolbego w Zgorzelcu Automobilklub Zagłębie Turoszowskie w Zgorzelcu Biegowe Stowarzyszenie EDI-TEAM Zgorzelec Bogatyński Klub Motorowy „CROSS” Bogatyński Klub Sportów Rowerowych „Kolarz” Bogatyński Ruch Obywatelski Bogatyński Szkolny Związek Sportowy „SZERSZEŃ” Bogatyńskie Stowarzyszenie „Pogotowie Społeczne – Otwarte Drzwi” Bogatyńskie Stowarzyszenie Modelarzy ISKRA Bogatyńskie Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego Bogatyńskie Stowarzyszenie Wolontariuszy „Przyjazna Dłoń” Bogatyńskie Stowarzyszenie Wspólnot Mieszkaniowych Caritas Lwówek Centroprawica Razem w Zgorzelcu Centrum Profilaktyki Dzieci i MłodzieŜy Świetlica „Gawrosz” Centrum Wolontariatu w Zgorzelcu Demokratyczna Unia Kobiet Klub Miejski w Zgorzelcu Dolnośląskie Forum Socjaldemokracji Polskiej z siedzibą w Zgorzelcu Dziecięce Towarzystwo Sportowe "Włókniarz" Z Leśnej 25 Na podstawie informacji zamieszczanych na stronach internetowych oraz w Biuletynach Informacji Publicznej poszczególnych JST Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr 194 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Farma Na RozdroŜu Dzieciom w Mikułowej Fundacja "Partnerstwo Izerskie Bogactwem Trójgranicza" w Uboczu Fundacja Centrum Wspierania Przedsiębiorczości z/s w Zgorzelcu Fundacja Na Rzecz Wspomagania Inicjatyw Pracowniczych w Procesie Przekształceń Własnościowych Przedsiębiorstwa Budownictwa Górniczego i Energetycznego z siedzibą w Bogatyni Fundacja Niepełnosprawnym i Oczekującym Pomocy w Zgorzelcu Fundacja Ziemi Bogatyńskiej – Przyjazne Dłonie Gminne Towarzystwo Kultury we Włodzicach Wielkich Gminne Zrzeszenie LZS w Zgorzelcu GórnołuŜyckie Stowarzyszenie Pszczelarzy w Zgorzelcu Gryfowskie Stowarzyszenie Miłośników Tańca Izerski Klub Sportów i Turystyki Górskiej w Bogatyni Izerskie Stowarzyszenie Leczenia Osteoporozy i Rehabilitacji Narządu Ruchu „ Osteocyt” Katolickie Stowarzyszenie „ Civitas Chrystiana” Oddział Miejski Lwówek Śląski Katolickie Stowarzyszenie „ Civitas Chrystiana” Oddział Miejski we Wleniu Klub BrydŜa Sportowego „Kaprys” w Zgorzelcu Klub Demokratycznej Unii Kobiet w Zgorzelcu Klub Honorowych Dawców Krwi Im. Dr. Lucjana Kopcia w Leśnej Klub Karate Shotokan „AGE-KAN Bogatynia” Klub Kibica „TUR” w Zgorzelcu Klub Kobiet Po Mastektomii „Amazonki” w Bogatyni Klub Motorowy ELTUR przy BOT Elektrowni Turów w Bogatyni Klub Nauczycielski w Bogatyni Klub Puszystych „Super linia” w Zgorzelcu Klub Puszystych w Bogatyni Klub Rowerowy „Dynamo Tur’ przy BOT Elektrownia Turów S.A. Klub Seniora Emerytów i Rencistów BOT KWB Turów S.A. i BOT Elektrownia Turów S.A. Klub Sportowy "Granica" Miłoszów Klub Sportowy „Bazalt” Sulików Klub Sportowy „Błękitni” Studniska Klub Sportowy „Cosmos Radzimów” Klub Sportowy „Grom” we Lwówku Klub Sportowy „Iskra” w Łagowie Klub Sportowy „L.Z.S. śarska Wieś” Klub Sportowy „Piast” Zawidów Klub Sportowy „Turów”w Zgorzelcu Klub Sportowy GROM w Bogatyni Klub Sportowy LZS Mikułowa Klub śeglarski "Izery" Koło Gospodyń Wiejskich Grońsko Koło Gospodyń Wiejskich Lwówek Koło Gospodyń Wiejskich Pakosław KS „APIS” Jędrzychowice KS „Rackets” w Bogatyni KS Lech Ręczyn Lutogniewice KS LZS Gwiazdozbiory Radomierzyce Liga Obrony Kraju we Lwówku LKS „JAŚNICA” w Bogatyni LKS Zjednoczeni Porajów-Kopaczów Ludowo-Uczniowski Klub Sportowy " Kwisa" W Leśnej Ludowy Klub Sportowy "Świecie" Ludowy Klub Sportowy „Pogoń” Markocice w Bogatyni Ludowy Zespół Sportowy FATMA Pobiedna Lwóweckie Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych Lwóweckie Towarzystwo Piłkarskie „Pogoń” Lwóweckie Towarzystwo Wędkarskie Lwówek Śląski Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 195 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • LZS Działoszyn – Posada w Bogatyni LZS Energia – Zatonie w Bogatyni LZS FC HERT Sławnikowice LZS IZERY Jasna Góra LZS Orzeł Kostrzyna ŁuŜycki Klub Sportowy „BOKS TURÓW’ w Bogatyni ŁuŜyckie Stowarzyszenie Sołtysów w Zgorzelcu ŁuŜyckie Stowarzyszenie Wszechstronnego Wspierania Kultury w Zgorzelcu ŁuŜyckie Towarzystwo Wspierania Lokalnych Więzi Społecznych z/s w Zgorzelcu Miejski Klub Sportowy „Granica” w Bogatyni Miejski Klub Sportowy „Nysa Zgorzelec” Miejsko-Gminny Klub Sportowy "Włókniarz" Międzynarodowe Stowarzyszenie Gedeonitów w Polsce Obóz w Zgorzelcu Międzyszkolny Klub Sportowy „Osa” w Zgorzelcu MłodzieŜowe Koło Opiekunów Zabytków we Lwówku Śląskim NiezaleŜna Inicjatywa Samorządowa we Lwówku Śląskim „PH” „Bogusia” Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Biernej Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Działoszynie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Mikułowej Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Porajowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Radzimowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Sieniawce Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Sulikowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Trójcy Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Zawidowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Gozdaninie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Gronowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Kopaczowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Sławnikowicach Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Studniskach Dolnych Ochotnicza StraŜ PoŜarna we Lwówku Ochotnicza StraŜ PoŜarna z siedzibą w Radomierzycach Oddz. Terenowy Stow. Chorych Na Stwardnienie Rozsiane Ich Opiekunów i Przyjaciół w Zgorzelcu Oddział PCK w Zgorzelcu Oddział PTTK „ Ziemi Lwóweckiej” Parafialny Klub Sportowy „Józek” w Zawidowie Parafialny Zespół „CARITAS” przy Parafii św. Józefa Robotnika w Zgorzelcu Polski Komitet Pomocy Społecznej Gryfów Śląski Polski Komitet Pomocy Społecznej Stowarzyszenie Charytatywne w Zgorzelcu Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych, Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych w Zgorzelcu Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Zgorzelcu Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Lwówku Śląskim Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Gryfowie Śląskim Polski Związek Emerytów, Rencistów we Lwówku Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych we Lwówku Polski Związek Niewidomych Gryfów Śląski Polski Związek Niewidomych Zarząd Koła w Zgorzelcu Polski Związek Wędkarski Gryfów Śląski Polski Związek Wędkarski we Lwówku Polskie Stowarzyszenie „Euroopera” w Zgorzelcu Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Gminne Koło w Zgorzelcu Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło Miejskie w Zgorzelcu Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło w Bogatyni Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Oddział Rejonowy w Zgorzelcu Polskie Towarzystwo Fizjoterapii Oddział Dolnośląsko – Nadodrzański z siedzibą w Zgorzelcu 196 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Polskie Towarzystwo Pracowników Socjalnych Koło Powiatowe w Zgorzelcu Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „Pro Natura” Koło w Zgorzelcu Polskie Towarzystwo Schronisk MłodzieŜowych Zarząd Oddziału Międzyszkolnego w Zgorzelcu Polsko – Saksońska Fundacja Tschirnhaus Museion w Zgorzelcu Południowo – Zachodnie Forum Samorządu Terytorialnego „POGRANICZE” Porozumienie na rzecz Gminy – Mała Ojczyzna Posadowskie Towarzystwo Jeździeckie we Lwówku Powiatowe Stowarzyszenie Wspierania Uzdolnionej MłodzieŜy w Zgorzelcu Praca Bez Granic – Fundacja Na Rzecz Usuwania Barier Migracji Zarobkowej w Zgorzelcu Rada Stowarzyszeń Osób Chorych, Niepełnosprawnych i Seniorów w Zgorzelcu Radio Inter Taxi w Zgorzelcu Regionalne Forum Kobiet Stowarzyszenie „ Nasza Gmina – Lwówek Śląski” Rejonowy Sztab Ratownictwa Społecznej Krajowej Sieci Ratunkowej w Zgorzelcu Ruch Wspierania Samorządności w Bogatyni Schronisko "Przystań" Im. Św. Brata Alberta W Leśnej Społeczny Komitet Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej w Zgorzelcu Stowarzyszenie "AWANTURA" Gryfów Śląski Stowarzyszenie „ Euro – Partner” w Kwieciszowicach 9 Stowarzyszenie „Klub Trzeźwych Przyjaciół” w Zgorzelcu Stowarzyszenie „Kurier – Taxi” w Zgorzelcu Stowarzyszenie „Ludzie dla Ludzi” w Zgorzelcu Stowarzyszenie „Młode Centrum” Koło w Zgorzelcu Stowarzyszenie „My dla Zgorzelca” Stowarzyszenie „Porozumienie Prawicy” w Zgorzelcu Stowarzyszenie „Taxi – Emanuel” w Zgorzelcu Stowarzyszenie „TAXI EURO” w Bogatyni Stowarzyszenie „Taxi Parkowa” w Bogatyni Stowarzyszenie „Taxi Serbinów” w Bogatyni Stowarzyszenie Budowy i UŜytkowników GaraŜy w Zgorzelcu Stowarzyszenie Budowy Sali Gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Uboczu Stowarzyszenie Charytatywno – Opiekuńcze „ Dar Ludzkich Serc” Imieniem Świętego Franciszka z AsyŜu w Lwówku Śląskim Stowarzyszenie Chemików Wojskowych RP Koło w Zgorzelcu Stowarzyszenie Chrześcijan Pogranicza Śląsko – GórnołuŜyckiego Gryfów Śląski Stowarzyszenie Dla Gminy Sulików Stowarzyszenie DOM KOŁODZIEJA w Zgorzelcu Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych koło nr 2 w Zgorzelcu Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych Koło w Bogatyni Stowarzyszenie EMILKA w Zgorzelcu Stowarzyszenie Eurocentrum Kobiet w Zgorzelcu Stowarzyszenie Forum Szans w Uboczu Stowarzyszenie Handlowców Zgorzelec – Bogatynia Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego Gryfów Śląski Stowarzyszenie IN SPE w Zgorzelcu Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych „Nysa ŁuŜycka” w Zgorzelcu Stowarzyszenie Inicjatyw Rozwojowych Zgorzelec 2002 Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno- Gospodarczych na rzecz Gryfowskiej SłuŜby Zdrowia Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Trzeźwość” Baworowo 773, 59-820 Leśna Stowarzyszenie Kobiet „Interclub Femina” w Zgorzelcu Stowarzyszenie Kulturalne „TYLICE 12” Stowarzyszenie Kultury fizycznej Ludowy Klub Sportowy Błyskawica Pakosław Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Miejsko Gminny Klub Sportowy „ Szkolny Związek Sportowy” w Lwówku Śląskim Stowarzyszenie Kupców Lwóweckich Stowarzyszenie Kupców Miasta i Gminy w Leśnej Stowarzyszenie KUŹNIA w Zgorzelcu Stowarzyszenie Lotnicze Zgorzelec Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 197 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Stowarzyszenie mieszkańców Jałowiec, Kościelnik, Kościelniki Dolne Stowarzyszenie Miłośników Filmów Komediowych „ Sami Swoi” w Lubomierzu Stowarzyszenie Miłośników Górnych ŁuŜyc w Lubaniu Stowarzyszenie Miłośników Piłki KaŜdej w Bogatyni Stowarzyszenie Miłośników Wsi Pisarzowice Stowarzyszenie Miłośników Zawidowa Stowarzyszenie Motocyklistów „ Zatrybka” Stowarzyszenie Na Rzecz Pomocy Dzieciom Gawrosz w Zgorzelcu Stowarzyszenie na Rzecz Chorych Oddziału Reumatologicznego Szpitala w Gryfowie Śląskim „ Reumagryf” Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci i MłodzieŜy Wiejskiej „Koźliki” w Koźlicach Stowarzyszenie Na Rzecz Ekorozwoju Wsi Gronów, Przesieczany, Sławnikowice Stowarzyszenie na Rzecz Ofiar Wypadków Drogowych „ Pomoc” w Lwówku Śląskim Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym we Lwówku Stowarzyszenie Na Rzecz Pacjentów Szpitala Powiatowego w Zgorzelcu „Nasze Zdrowie” Stowarzyszenie Na Rzecz Promocji śeglarstwa Morskiego Bałtyk Pod śaglami w Zgorzelcu Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Liceum Ogólnokształcącego im. Braci Śniadeckich w Zgorzelcu Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Społecznego oraz Integracji Europejskiej Powiatu Lwówek Śląski Stowarzyszenie na rzecz szkół wiejskich w gminie Lwówek Śląski Stowarzyszenie Na rzecz Wspierania i Rozwoju SP Nr 3 w Zgorzelcu „Nasza Szkoła” Stowarzyszenie Nasze Miasto – Unsere Stadt w Zgorzelcu Stowarzyszenie NiezaleŜnych Inicjatorów Wsi Aktywnej „NIWA” w Stankowicach Stowarzyszenie o dobro dziecka w Zgorzelcu Stowarzyszenie Obrony Praw Członka i Lokatora Spółdzielni Mieszkaniowej w Gryfowie Śląskim Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych " Most" W Leśnej Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i śyczliwych w Zgorzelcu Stowarzyszenie OSTOJA w Zgorzelcu Stowarzyszenie Oświatowe „Dziecko” we Lwówku Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Nadpobudliwym w Zgorzelcu Stowarzyszenie Popisowa Gmina w Bogatyni Stowarzyszenie Pracodawców Gminy Sulików Stowarzyszenie Producentów Rolnych w Zgorzelcu Stowarzyszenie Profilaktyki i Profesjonalnej Pomocy Osobom UzaleŜnionym „Subsidium” w Zgorzelcu Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Pogórza i Gór Izerskich „śakwina” Stowarzyszenie Przedsiębiorców Budowlano-Usługowych w Bogatyni Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko – Francuskiej w Zgorzelcu Stowarzyszenie Radio i Telewizja Bogatynia Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Legnickiej Koło Parafialne przy Parafii św. Józefa Robotnika w Zgorzelcu Stowarzyszenie Rozwoju Henrykowa Lubańskiego Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Sołtysów Gminy Lwówek Śląski Stowarzyszenie Sportowe „Gladiator” w Bogatyni Stowarzyszenie Sportowo-Rekreacyjne „Piłki Ulicznej” w Bogatyni Stowarzyszenie Strzelectwa Myśliwskiego w Zgorzelcu Stowarzyszenie Turnieju Małych Form Satyrycznych w Bogatyni Stowarzyszenie Ubezpieczonych III Filar w Bogatyni Stowarzyszenie UŜytkowników Ośrodka Wypoczynkowego „Czocha” Stowarzyszenie Wolnych Inicjatyw Ekologicznych i Kulturalnych „ Wiek” Stowarzyszenie Wspierających Rozwój Osób Niepełnosprawnych, Starszych i Chorych „In Gremio” w Zgorzelcu Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju Integracji i Pomocy Dziecku „Malec” w Bogatyni Stowarzyszenie Współpracy z Zagranicą Lwówek Stowarzyszenie Zamek „Czocha” Szkolny Związek Sportowy Lwówek 198 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Światowy Związek śołnierzy AK Obwód Zgorzelecki Tenisowe Centrum Euroregion nysa z siedzibą w Zgorzelcu Towarzystwo Akcjonariatu Pracowniczego Górnictwo i Energetyka w Bogatyni Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Lwówku Towarzystwo Kulturalne „ Podgórzanie” Towarzystwo Miłośników Gryfowa Śląskiego Towarzystwo Miłośników Lubomierza Towarzystwo Miłośników Lwówka Śląskiego Towarzystwo Miłośników Ziemi Bogatyńskiej Towarzystwo Ochrony Przyrody i Krajobrazu TOPiK w Zgorzelcu Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział we Lwówku Śląskim Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami. Koło w Lwówku Śląskim Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Zgorzeleckie * Towarzystwo Pomocy Osobom Bezdomnym, Ofiarom Przemocy w Rodzinie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy Niepełnosprawnej w Bogatyni Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział w Zgorzelcu Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Specjalnej Troski w Gryfowie Śląskim Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych „Powrót z U” Oddział Terenowy w Zgorzelcu Towarzystwo Rozwoju Lokalnego „Perspektywa” w Małej Wsi Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych Oddział Regionalny w Zgorzelcu Towarzystwo Wiedzy Powszechnej Oddz. Regionalny w Zgorzelcu TPD Koło przy Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sulikowie TPD Koło Specjalistyczne Rodzin Dzieci i MłodzieŜy Niepełnosprawnej „Bądź wśród nas” w Osieku ŁuŜyckim Uczniowski Klub Sportowy "Olimpia" w Pisarzowicach Uczniowski Klub Sportowy ,,OLIMPIJCZYK" przy SP w Radogoszczy Uczniowski Klub Sportowy ,,SAMURAJ" Henryków Uczniowski Klub Sportowy „Iskra” we Lwówku Uczniowski Klub Sportowy „Lwy” we Lwówku Uczniowski Klub Sportowy „Promień” we Lwówku Uczniowski Klub Sportowy Kwisa przy Gimnazjum w Leśnej Uczniowski Klub Sportowy w Smolniku przy SP w Smolniku UKS „BASKET ZGORZELEC przy SP Nr 3 w Zgorzelcu UKS „Champion” przy Publicznej SP Nr 1 w Bogatyni UKS „LUSATIA” przy SP w Osieku ŁuŜyckim UKS „Opolno” przy Publicznej SP w Opolnie Zdroju UKS „SMECZ” przy Publicznym Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni UKS CHROBRY Zawidów UKS Energetyk w Zgorzelcu UKS Kick-Fighters Zgorzelec przy SP Nr 5 UKS przy MDK w Zgorzelcu z/s w Jerzmankach UKS przy Publicznym Gminnym Gimnazjum w Sulikowie UKS przy SP Nr 3 w Bogatyni UKS przy SP Nr 5 w Bogatyni UKS Siatkówki Dziewcząt przy ZSZ im. E. Plater w Zgorzelcu UKS Sprinter przy Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni UKS SQUAD w Bogatyni UKS Szachistów WIEśA przy MDK w Zgorzelcu UKS TS „ALEKS TOP” przy ZSZ im. E. Plater w Zgorzelcu UKS WARRIOR przy Gimnazjum Nr 3 im. Armii Krajowej w Zgorzelcu UKS Zapasów w Jerzmankach Wiejski Klub Sportowy „Gięty” w Krzewinie Zarząd Powiatowy Związku Ochotniczych StraŜy PoŜarnych RP w Zgorzelcu Zgorzelecka Grupa Rowerowa „THCPROMIL” Zgorzelecki Klub Bokserski Zgorzelecki Klub Kyokushin Karate Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 199 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Zgorzelecki Klub Motocrossowy „BURNING CROSS” Zgorzelecki Klub MUAY THAI w Zgorzelcu Zgorzelecki Klub Sportowy Baseball Spartakus Zgorzelecki Klub śeglarski Zgorzeleckie Bractwo Sportowe „Return” Zgorzeleckie Stowarzyszenie Taksówkarzy „Taxi Centrum 910” Zgorzeleckie Stowarzyszenie UŜytkowników GaraŜy Zgorzeleckie Towarzystwo Muzyczne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych Powiatu Zgorzeleckiego Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Gryfów Śląski Związek Gmin "Kwisa" Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Zgorzelec Związek Harcerstwa Polskiego we Lwówku Związek Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej Gryfów Śląski Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Gminne w Zgorzelcu Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Miejsko-Gminne w Bogatyni Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło w Sulikowie Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło w Zgorzelcu Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Zakładowe przy BOT Kopalnia „Turów” S.A. w Zgorzelcu Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Gryfów Śląski Związek Ogrodów Działkowych we Lwówku Związek Osadników Wojskowych Ziemi Lwóweckiej Związek SYBIRAKÓW Gryfów Śląski Związek Sybiraków Koło w Zgorzelcu Związek śołnierzy LWP w Zgorzelcu Organizacje pozarządowe działających na terenie Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr charakteryzują się zróŜnicowanymi polami działalności. Największe nasycenie powyŜszymi podmiotami występuje na terenie miast, chociaŜ naleŜy zauwaŜyć, Ŝe wśród pozostałych środowisk równieŜ działają organizacje zajmujące się istotnymi zagadnieniami z punktu widzenia rozwoju społeczno – gospodarczego regionu. Wszystkie organizacje pozarządowe funkcjonujące w Subregionie powinny przyczyniać się do budowania jego korzystnego wizerunku. 200 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 29. Frekwencja wyborcza w JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr w wyborach samorządowych 2006 (I tura 12 listopada) Miasto i Gmina Wleń Miasto i Gmina Bogatynia Miasto i Gmina Zawidów Gmina i Miasto Gryfów Śląski Gmina i Miasto Lubomierz Miasto i Gmina Leśna Powiat Lwówecki Gmina Sulików Gmina Zgorzelec Gmian Miejska Zgorzelec Gmina Lubań Polska Województwo Dolnośląskie Powiat Lubański Miasto i Gmina Lwówek 0 10 20 30 40 50 60 Źródło: www.pkw.gov.pl Mieszkańcy Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wykazują duŜą aktywność społeczną. W wyborach samorządowych w 2006 r. frekwencja wyborcza w 11. JST była wyŜsza niŜ średnia dla całego kraju i województwa dolnośląskiego. NajwyŜszą frekwencję zanotowano w gminach Wleń, Bogatynia i Zawidów. Najsłabiej pod tym względem wypadła gmina Lwówek i powiat lubański. BranŜa turystyczna w Subregionie podobnie jak w przypadku organizacji pozarządowych skupia się wokół miast. Na obszarach wiejskich prowadzona jest z reguły w formie małych prywatnych obiektów (np. gospodarstwa agroturystyczne). Jednym z problemów branŜy jest uporanie się z łagodzeniem nierównomiernego zapotrzebowania na usługi turystyczne, powodowanego sezonowością. Aktywność branŜy turystycznej przejawia się standardowymi działaniami na rzecz przyciągania turystów. Ulotki, foldery, funkcjonowanie w spisach obiektów turystycznych, na tematycznych stronach internetowych. BranŜa w Subregionie jest obecna na imprezach promujących region, np. targach turystycznych. Brakuje wspólnego mianownika prowadzonych działań. Takim mianownikiem moŜe być partycypacja w załoŜeniach Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr, aktywne włączenie się w stosowanie wytycznych Systemu Identyfikacji Wizualnej. W ramach wniosków naleŜałoby zwrócić uwagę na następujące kwestie: Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 201 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • 202 aktywny udział społeczności Subregionu w działania na rzecz rozwoju turystyki warunkowany jest przedstawieniem spójnej koncepcji i ciekawymi pomysłami mobilizującymi mieszkańców do działania, przyczyny ograniczonej aktywności społeczności subregionalnych mogą wynikać z przeświadczenia, ze niewiele od nich samych zaleŜy. Dalszych przyczyn naleŜałoby szukać w dbałości o problemy własnej rodziny, duŜym zaangaŜowaniu w pracę i utrzymanie gospodarstwa domowego, czy niskim poziomie wykształcenia, realizowanie wspólnego celu jakim jest kreowanie markowych produktów turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wzmacnia poczucie toŜsamości mieszkańców i emocjonalne powiązanie z Subregionem, branŜa turystyczna powinna, w miarę moŜliwości, starać się pogodzić własne cele organizacyjne z ideą całościowego promowania Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr w ramach wzmocnienia aktywności branŜy turystycznej naleŜałoby przywiązywać większą rolę do angaŜowania się samorządów w proces wzmacniania turystyki na swoim terenie, branŜa turystyczna działając pod wspólną marką, w tym wypadku Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr, miałaby większe szanse na wyeksponowanie swojej oferty w regionie i na rynku krajowym. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.14.5. Analiza w subregionie wskaźnikowa ruchu turystycznego W niniejszym dokumencie wykorzystano kilkanaście wskaźników dotyczących analizy ruchu turystycznego w Subregionie. Wśród nich wykorzystano następujące wskaźniki: WSKAŹNIK FUNKCJI TURYSTYCZNYCH BARETJE’A (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców), Wskaźnik ten przyjmuje wartości w anstepujących przedziałach. <100–rzeczywisty rozwój funkcji turystycznej; 100-500–funkcja turystyczna jest dobrze rozwinięta; >500–funkcja turystyczna bardzo wysoko rozwinięta. Wskaźnik wyraŜony procentowo. Rysunek 30. Wskaźnik funkcji turystycznych Baretje'a Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS WSKAŹNIK INTENSYWNOŚCI RUCHU TURYSTYCZNEGO WEDŁUG SCHNEIDERA (relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), Wskaźnik interpretuje się odnosząc do innych jednostek – gmin, powiatów, województw. Częstym jest stwierdzenie odchylenia in plus in minus. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej. Wskaźnik wyraŜony procentowo. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 203 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 31. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Schneidera Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS INTENSYWNOŚCI RUCHU TURYSTYCZNEGO WEDŁUG WSKAŹNIK CHARVATA (relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców), Wskaźnik interpretuje się odnosząc do innych jednostek – gmin, powiatów, województw. Częstym jest stwierdzenia odchylenia in plus in minus. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej. Wskaźnik wyraŜony procentowo. Rysunek 32. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Charvata Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS 204 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” WSKAŹNIK GĘSTOŚCI RUCHU (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2), Wskaźnik jest efektywnie analizowany, gdy jest zestawiony w porównaniu z poprzednimi okresami, lub w porównaniu z innymi jednostkami spełniającymi wymóg porównywalności, np. zbliŜona powierzchnia, zbliŜona liczba atrakcyjnych miejsc, etc. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej. Wskaźnik wyraŜony nominalnie. Rysunek 33. Wskaźnik gęstości ruchu Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS WSKAŹNIK WYKORZYSTANIA POJEMNOŚCI NOCLEGOWEJ (relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych), Jest to stosunek liczby udzielonych noclegów do liczby wszystkich miejsc noclegowych, przy czym obie wielkości odnoszą się do danego terenu i określonego przedziału czasowego. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej. Wskaźnik wyraŜony nominalnie. Rysunek 34. Wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 205 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” WSKAŹNIK GĘSTOŚCI BAZY NOCLEGOWEJ (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2), Wskaźnik bezpośrednio zestawia miejsca noclegowe z powierzchnią omawianej jednostki – gminy, powiatu, województwa. Dla porównywalności moŜna zestawić wskaźniki poprzednich okresów i zbadać jego tendencję, lub takŜe porównać z innymi jednostkami spełniającymi wymóg porównywalności, np. zbliŜona powierzchnia, zbliŜona liczba atrakcyjnych miejsc, etc. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym bardziej rozwinięty turystycznie jest obszar. Wskaźnik wyraŜony nominalnie Rysunek 35. Wskaźnik gęstości bazy noclegowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS WSKAŹNIK ROZWOJU BAZY NOCLEGOWEJ (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych) Wskaźnik informuje o stosunku liczby gości nocujących na danym obszarze do liczby udzielonych noclegów. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej. Wskaźnik wyraŜony nominalnie. Rysunek 36. Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS 206 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.15. Analiza SWOT Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagroŜenia). Analiza SWOT jest efektywną metodą identyfikacji kategorii słabych i silnych stron oraz szans i zagroŜeń. Przedmiotem analizy moŜe być przedsiębiorstwo, region, inwestycja lub dowolna organizacja. Zastosowanie analizy SWOT nie ma praktycznie ograniczeń, poniewaŜ moŜna ją zaimplementować do dowolnego zdarzenia ze sfery działalności człowieka. Głównym celem analizy SWOT jest określenie aktualnej i perspektywicznej pozycji przedmiotu analizy oraz prognoza strategii postępowania. Zakres rodzajowy czynników, które mają wpływ na przedmiot analizy SWOT jest bardzo szeroki. Z jednej strony są to czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, a z drugiej pozytywne i negatywne. Skuteczna ich identyfikacja jest podstawą analizy. NaleŜy dokonać diagnozy określającej silne i słabe strony organizacji oraz szanse i zagroŜenia pojawiające się w bliŜszym i dalszym otoczeniu. Diagnoza jest punktem wyjścia do prognoz określających dalsze postępowanie badanego podmiotu. Mocne strony, czyli atuty (czynniki wewnętrzne pozytywne) – to walory organizacji, które w sposób pozytywny wyróŜniają ją w otoczeniu i spośród konkurencji. Słabe strony organizacji (czynniki wewnętrzne negatywne) – są konsekwencją ograniczeń zasobów i niedostatecznych kwalifikacji. W tym wypadku kluczem do sukcesu jest szybkie i obiektywne rozpoznanie słabych stron, które pozwoli ograniczyć ich negatywny wpływ. Analiza atutów i słabości pozwala wyznaczyć siłę konkurencyjną danego podmiotu w otoczeniu rynkowym. Świadomość własnych atutów i słabości ma podstawowe znaczenie w kształtowaniu realistycznej rynkowej strategii. JeŜeli silne strony przewaŜają nad słabościami istnieje większa moŜliwość wykorzystania szans pojawiających się w otoczeniu. Szanse (czynniki zewnętrzne pozytywne) – to zjawiska i tendencje w otoczeniu, które odpowiednio wykorzystane staną się impulsem do rozwoju oraz osłabią zagroŜenia. ZagroŜenia (czynniki zewnętrzne negatywne) – to wszystkie czynniki zewnętrzne, które postrzegamy jako bariery dla rozwoju, utrudnienia, dodatkowe koszty działania. Sama analiza szans i zagroŜeń nie jest gwarantem skutecznego reagowania na nie, mobilizuje jednak do myślenia strategicznego, zmusza do śledzenia zmian zachodzących w otoczeniu przedsiębiorstwa, do korzystania z dostępnych źródeł informacji, raportów i prognoz, oraz formułowania na tej podstawie scenariuszy przewidujących przyszły rozwój wydarzeń w rozpatrywanym obszarze interesów. Trafność postawionych za pomocą analizy SWOT wniosków zaleŜy od doświadczenia, wiedzy i intuicji analityka oraz precyzyjnych badań i prognoz. Finalnie otrzymujemy cztery listy czynników: silne strony (które naleŜy wzmacniać), słabe strony (które naleŜy niwelować), szanse (które naleŜy wykorzystywać) i zagroŜenia (których naleŜy unikać)26. Prezentowana analiza SWOT poprzedzona została analizą potencjału turystycznego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr, spotkaniami konsultacyjnymi z przedstawicielami samorządów, badaniami ankietowymi skierowanymi do JST i turystów odwiedzającymi Subregion. 26 Gierszewska G., Romanowska M.: Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1995. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 207 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 17. Analiza SWOT Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr CZYNNIKI WEWNĘTRZNE Silne strony • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 208 Aktywność lokalnych mediów Aktywność społeczności lokalnej w bieŜące problemy rozwoju subregionu Bliskość chłonnych rynków zbytu, w tym niemieckiego i czeskiego Bogactwo tradycji i obyczajów na obszarach wiejskich Bogata oferta szlaków turystycznych Dobre warunki do uprawiania turystyki wodnej Dobrze rozwinięte szkolnictwo ponadgimnazjalne, ogólnokształcące i zawodowe liczba organizacji i DuŜa stowarzyszeń Gościnność mieszkańców regionu Imprezy kulturalne o ponadlokalnym znaczeniu Imprezy kulturalne o znaczeniu ponadregionalnym Korzystne warunki agroklimatyczne (sprzyjające rozwojowi rolnictwa) Korzystny poziom obsługi turystów MoŜliwość rekreacyjnego i gospodarczego wykorzystania terenów leśnych Polepszająca się baza turystyczna, się poziom Polepszający infrastruktury komunalnej PołoŜenie geograficzne sprzyjające rozwojowi turystyki Poprawa stanu czystości wód powierzchniowych i powietrza atmosferycznego Postępujący proces rozwoju infrastruktury technicznej polepszający w efekcie warunki wypoczynku Potencjał szkolnictwa, w tym wyŜszego (np. Zgorzelec) Rezerwy siły roboczej, moŜliwych do wykorzystania w usługach turystycznych, Słabe strony • „Szara strefa” w turystyce • Brak jednolitego serwisu internetowego promującego wszystkie atrakcje turystyczne Subregionu, • Brak odpowiedniej synchronizacji połączeń komunikacyjnych • Brak spójnej koncepcji promocji Subregionu • Braki w pełnej i przejrzystej informacji rynkowej dotyczącej m.in. koniunktury turystycznej, ruchu turystycznego • Emigracja młodych, przedsiębiorczych ludzi do większych miast • Nie jest w pełni wykorzystywany znaczny potencjał w kreowaniu subregionalnych sieciowych produktów turystycznych • Niedostateczna liczba biur podróŜy działających w turystyce przyjazdowej do subregionu • Niedostateczna liczba połączeń kolejowych i regionalnych kolei turystycznych. • Niewystarczająca znajomość języków obcych, w tym wśród osób zajmujących się promocją • Niewystarczające działania promocyjne w zakresie turystyki • Niewystarczające ilość i jakość obiektów sportowo – rekreacyjnych • Niewystarczające oznakowanie szlaków i atrakcji turystycznych • Niezadowalający stan sanitarny w obszarach turystycznych. • Niskie nakłady środków na działania promocyjne w zakresie turystyki • Ograniczone działania mające na celu wydłuŜenie sezonu turystycznego • Ograniczone środki na finansowanie i remont obiektów infrastruktury • Potrzeba stworzenia zintegrowanego systemu informacji turystycznej w Subregionie • Poziom kwalifikacji kadr turystycznych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Rozwijająca się sieć połączeń telekomunikacyjnych się współpraca Rozwijająca transgraniczna Rozwinięta sieć handlu (zwłaszcza w ośrodkach miejskich) Sieć podmiotów komercyjnej infrastruktury otoczenia biznesu Spodziewane zwiększenie ilości międzynarodowych i krajowych połączeń komunikacyjnych Spore zasoby surowców, zwłaszcza skalnych Stosowane ułatwienia dla inwestorów krajowych i zagranicznych Stosunkowo dobry dostęp do usług medycznych Tradycje w zakresie wyrobu ceramiki Turystyczne walory specjalistyczne, pozwalające na uprawianie np. turystyki aktywnej Unikalne i zróŜnicowane walory przyrodnicze. Unikatowe walory kulturowe (zabytki, muzea) Usytuowanie firm o znaczeniu regionalnym/krajowym Walory kulturowe łączące w sobie dorobek zróŜnicowanych kultur Wielokulturowe dziedzictwo społeczności lokalnej Wykorzystywanie zasobów naturalnych przydatnych w procesie rozwoju Subregionu Wysoki stopień prywatyzacji gospodarki Wysokiej jakości produkty lokalne Zaplecze badawczo – naukowe w postaci placówek szkolnictwa wyŜszego ZauwaŜanie roli turystyki jako waŜnego czynnika restrukturyzacji i aktywizacji gospodarczej przez administrację rządową i samorządową w regionie. Zmniejszenie się obszarów przemysłowych funkcjonalnie ZróŜnicowany • • • • • • • wymagający podwyŜszenia, np. poprzez organizowanie cyklicznych szkoleń Problemy z poziomem estetyzacji przestrzeni, skoordynowanymi rozwiązaniami urbanistycznymi Przekonanie turystów i mieszkańców o wysokich cenach usług gastronomicznych i noclegowych w Subregionie Spore zuŜycie infrastruktury technicznej Stosunkowo duŜe dysproporcje w poziomie infrastruktury turystycznej i paraturystycznej między obszarami miejskimi i wiejskimi Zły stan techniczny nawierzchni części dróg Subregionu Zmniejszające się zainteresowanie turystyką sentymentalną wśród Niemców. Znaczy stopień wyeksploatowania bazy turystycznej w niektórych częściach Subregionu Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 209 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • Subregion, zintegrowany z sąsiednimi krajami Zwiększająca się świadomość samorządowców o potencjalnych korzyściach z rozwoju turystyki • CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE Szanse • • • • • • • • • • • • • • • 210 Coraz silniejsze grupy lobbujące na rzecz rozwoju turystyki Członkostwo Polski w Unii Europejskiej i wynikające z tego korzyści (moŜliwość pozyskiwania znacznych środków na rozwój Subregionu) Działalność Polskiej Organizacji Turystycznej i Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej Identyfikacja mieszkańców z regionem MoŜliwość wykorzystania programów i funduszy pomocowych dla rozwoju turystyki (np. RPO) Nowe trendy w międzynarodowej turystyce (np. turystyka aktywna, agroturystyka) Poprawne stosunki z sąsiednimi regionami/subregionami Postępujące ujednolicenie znaków informacji i oznaczeń turystycznych Rozwijająca się współpraca z miastami partnerskimi Społeczny klimat sprzyjający rozwojowi terytorialnej samorządności Stopa inflacji na poziomie zbliŜonym do załoŜeń budŜetu centralnego Stosunkowo wysoka stopa wzrostu gospodarczego kraju Ułatwienia komunikacyjne związane z wejściem Polski do Strefy Schengen Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw turystycznych (korzystanie ze sprawdzonego know – how) Wykorzystanie nowoczesnych technik w sferze promocji ZagroŜenia • Konkurencja na rynku turystycznym ze strony innych regionów • Konkurencyjność gospodarek krajów sąsiednich i Dalekiego Wschodu (np. Chiny) • MoŜliwa stagnacja w branŜy turystycznej powodowana światowym kryzysem gospodarczym • MoŜliwe zmniejszenie nakładu środków na inwestycje turystyczne • Nadmierny fiskalizm w polityce gospodarczej państwa. • Niestabilne, niejednoznaczne przepisy prawne • Obserwowane zachowania patologiczne w niektórych grupach społecznych • Odpływ wykształconych kadr do krajów UE • Ogólny spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym • Permanentne niedobory środków centralnych na rozbudowę i infrastruktury konserwację technicznej, w szczególności drogowej • Pogarszająca się sytuacja makroekonomiczna w Europie, • Procesy globalizacyjne skutkujące konkurencyjnymi ofertami z róŜnych regionów kraju i świata • Silna konkurencyjność turystycznych wyjazdów zagranicznych dla turystyki krajowej. • Stosunkowo niska siła nabywcza społeczeństwa (np. w stosunku do społeczeństw Zachodniej Europy) • Utrudniony dostęp do preferencyjnych kredytów wynikający z trudnej sytuacji na rynkach finansowych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • • • turystycznej (m.in. zestaw • WciąŜ stosunkowo wyskoki poziom elementów Systemu Identyfikacji bezrobocia w skali kraju Wizualnej) • Wzrastające koszty pracy najemnej Wzrastające zainteresowanie • Zawirowania w strukturze turystyki turystyką bliŜej przyrody przyjazdowej do Polski. (ekoturystyka, agroturystyka) zainteresowanie Wzrastające turystyką rodzinną Wzrost uczestnictwa Polaków w turystyce krajowej Wzrost zainteresowania Subregionem ze strony zagranicznych inwestorów. Wzrost znaczenia małych i średnich przedsiębiorstw jako siły napędowej rozwoju Subregionu Znaczna mobilność zawodowa ludności. Źródło: Opracowania własne na podstawie analizy potencjału turystycznego Subregionu, spotkań konsultacyjnych, badań ankietowych skierowanych do JST i turystów Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr W ramach wniosków naleŜy zwrócić uwagę na umiejętność właściwego reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu, wraŜliwość rynkowa, marketingowa pozwalają w optymalny sposób wykorzystać pojawiające się szanse i zminimalizować niekorzystne oddziaływanie zagroŜeń. Pochodną szybkości reakcji są sukcesy innych i poraŜki drugich na polu konkurencyjności turystycznej. Przedstawiona lista szans i zagroŜeń nie ma charakteru stałego i jest zmienna w czasie, wraz z zachodzącymi procesami w bliŜszym i dalszym otoczeniu. Zestawienie szans i zagroŜeń z mocnymi i słabymi stronami, wynikającymi z czynników wewnętrznych, moŜna nam pozwolić dopasować zasoby regionu w optymalny sposób. Na podstawie takiej analizy moŜemy formułować wnioski na przyszłość i programy rozwoju turystyki. Analiza SWOT jest punktem wyjścia do sformułowania strategicznych celów Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 211 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. Kierunki programu rozwoju turystycznego Subregionu 2.1. ZałoŜenia strategiczne realizacji Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr 2.1.1. Wizja i misja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr Misja w odniesieniu do organizacji, najogólniej rzecz ujmując, to zestaw względnie trwałych dąŜeń, celów, na które zorientowane są lub powinny być działania podejmowane przez jej uczestników, to samookreślenie się organizacji poprzez odpowiedź na pytania27: • Po co organizacja istnieje? • Do czego ma dąŜyć? • Co ma osiągnąć? • Czyje i jakie potrzeby powinna zaspakajać? • Jakie jest jej społeczne posłannictwo? Misja organizacji wyznacza powód jej istnienia, wyróŜniający ją od wszystkich innych podmiotów. Misję moŜna opisać w kategoriach wyrobów, rynków, usług i klientów. Misję organizacji przekłada się na zadania, które naleŜy wykonać, by zrealizować załoŜone cele. Definiowanie misji jest waŜnym krokiem w formułowaniu celów strategicznych i operacyjnych. Misja wyznacza fundamentalny a równocześnie unikatowy stan przyszły, do którego organizacja zmierza. Misja jest ogólnym stwierdzeniem najbardziej podstawowych intencji. W odniesieniu do misji jednostki terytorialnej powyŜsze załoŜenia powinny zostać zmodyfikowane pod kątem specyfiki danego podmiotu. MoŜna jednak załoŜyć, ze fundamentalne elementy misji zostają zachowane. Wizję moŜna rozumieć jako obraz przyszłości, który chcemy wykreować. Jest to podstawowa aspiracja, która powinna być wspólna dla wszystkich, którzy chcą osiągnąć poŜądany stan rzeczywistości. Analiza potencjału turystycznego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr, badania ankietowe skierowane do JST i turystów odwiedzających Subregion, wywiady z liderami opinii publicznej, wnioski z konsultacji w zakresie formułowania załoŜeń koncepcji, analiza SWOT pozwoliły na sformułowanie wizji, misji i celów strategicznych w zakresie Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. Wizja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr „Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr będzie postrzegany jako obszar o znacznym potencjale turystycznym oraz jako subregion o atrakcyjnej ofercie turystycznej, przyjazny turystom i mieszkańcom. Poprzez bogactwo walorów naturalnych i kulturowych pozwoli w komfortowych warunkach wypoczywać turystom” 27 Koźmiński A., Piotrowski W.: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Wydawnictwo naukowe PWN. Warszawa 2000, s. 759. 212 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Jednymi z najwaŜniejszych elementów oferty turystycznej Subregionu są jego unikalne, markowe Sieciowe Produkty Turystyczne. Wspierane są one tradycyjną gościnnością mieszkańców, bogatym potencjałem turystycznym i naturalnymi walorami. Opieranie działań mających na celu podniesienie konkurencyjności Subregionu o turystykę, przynoście wymierne efekty w postaci nowych miejsc pracy, zaangaŜowania społeczności lokalnych i korzystnego wizerunku Subregionu. Rozwój turystyki wpisuje się w szerszą koncepcję długofalowego rozwoju, będącego odpowiedzią na szanse i zagroŜenia pojawiające się w bliŜszy i dalszym otoczeniu. Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr jest obszarem otwartym na nowe trendy w turystyce i rozwoju regionalnym. Jego siła tkwi w róŜnorodności i bogactwie walorów turystycznych, które słuŜą turystom i mieszkańcom w podnoszeniu jakości Ŝycia i wypoczynku. Misja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr „Subregion spokojnego wypoczynku w atrakcyjnym i przyjaznym środowisku. Na bazie swoich zasobów, kultury i tradycji sprzyjający przedsiębiorczości, podejmujący działania na rzecz przyspieszonego rozwoju i poprawy warunków bytu mieszkańców, wzmacniający swoją konkurencyjność na rynku turystycznym kraju i Europy” 2.1.2. Cele strategiczne rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr Cele strategiczne Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wynikają z jego wizji i misji, wyznaczają kierunki działania, mają charakter długookresowy i pokazują pola działania mające zwiększyć konkurencyjność turystyczną Subregionu w dłuŜszej perspektywie czasowej. Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych Markowe produkty turystyczne w swoim załoŜeniu mają obejmować poszczególne JST wchodzące w skład danego Subregionu. Występują sytuacje, w których dany produkt turystyczny nie obejmuje swoim oddziaływaniem całego Subregionu. W takiej sytuacji naturalnym jest stworzenie szerszej listy produktów, jak najpełniej dopasowującej się do optymalnego wykorzystania potencjału turystycznego i wizerunkowego Subregionu. Poprzez rozwój i promowanie markowych produktów turystycznych zyskujemy, tak cenną w konkurencyjnym otoczeniu, unikalność i niepowtarzalność. KaŜda wartość dodana markowego produktu (np. prestiŜ, wygoda, satysfakcja) finalnie będzie przekładać się na wzmocnienie pozycji konkurencyjnej i atrakcyjność w oczach turystów i potencjalnych inwestorów. Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej W ramach powyŜszego celu naleŜy priorytetowo potraktować działania mające za zadanie przyspieszenie rozwoju infrastruktury turystycznej. Główne działania powinny dotyczyć rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej, wraz z rozbudowaną Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 213 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” ofertą dodatkowych atrakcji (np. moŜliwości uprawiania turystyki aktywnej). Poza korzyściami funkcjonalnymi turyści powinni otrzymywać wartość dodaną, będącą składowym elementem kaŜdego produktu markowego (zadowolenie, satysfakcja, prestiŜ, itd.). Dodatkowo naleŜy zwrócić uwagę na sukcesywne podnoszenie kwalifikacji pracowników szeroko rozumianego środowiska turystycznego (jednostki samorządu terytorialnego, branŜa komercyjna, stowarzyszenia turystyczne, itp.), które warunkuje szybsze osiągnięcie zakładanego celu i skraca horyzont jego realizacji. Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie Wszelkie działania związane z ułatwieniem dostępu do środków finansowych mogących wspomóc sektor turystyczny. Budowanie sprzyjającego systemu około biznesowego wspierającego pojawiające się szanse rozwojowe. Ułatwianie dostępu podmiotom funkcjonującym w branŜy turystycznej do tańszych kredytów. Ścisła współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego w celu wspierania wspólnych projektów wspomagających rozwój turystyki. Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr Nadrzędnym celem wprowadzenia Systemu Identyfikacji Wizualnej jest wykreowanie marki i korzystnego wizerunku Subregionu postrzeganego jako całość. System Identyfikacji Wizualnej przyczynia się do wykreowania unikalnego wizerunku i marki Subregionu zgodnie z poŜądanym kierunkiem wszystkich działań promocyjnych realizowanych w Subregionie. Układa w logiczną i spójną całość ogół symboli oraz zachowań stworzonych przez Subregion w celu jednoznacznego rozpoznania i wyróŜnienia na rynku. Określa zespół strategicznie zdefiniowanych narzędzi, które budują kompleksowy program całościowej identyfikacji. Istotną kwestią w realizacji tego celu jest długofalowa i konsekwentna realizacja jego załoŜeń (właściwe i widoczne wykorzystywanie wszystkich elementów składowych Systemu Identyfikacji Wizualnej). Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych Wzmocnienie wizerunku (poza wprowadzeniem Systemu Identyfikacji Wizualnej) powinno obejmować cały szereg działań promocyjnych skierowanych do turystów. W realizacji tego celu naleŜy zauwaŜyć kluczową rolę kadr zajmujących się promowaniem Subregionu. Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr sfery stymulującej rozwój społeczno – gospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy Sektor turystyczny Subregionu powinien mieć priorytetowe miejsce wśród działań strategicznych realizowanych na rzecz rozwoju gospodarczego. Podejście takie łączy w sobie zaangaŜowanie zarówno ze strony samorządowej, jaki i instytucji komercyjnych i mieszkańców. 214 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Włączenie sektora turystycznego w działania generujące nowe miejsca pracy, jest wpasowywaniem się w zmiany zachodzące w otoczeniu. Przesunięcie aktywności społeczności regionalnej w stronę usług (w tym wypadku turystycznych) i odchodzenie od głównego generowania miejsc pracy poprzez przemysł cięŜki i rolnictwo jest krokiem w stronę dochodzenia do standardów funkcjonujących na europejskich rynkach pracy. Odnosząc się do powyŜszych celów strategicznych naleŜy zauwaŜyć istotną rolę marki w marketingu terytorialnym i kreowaniu produktów turystycznych. W celu precyzyjniejszego rozwinięcia tematu przedstawione zostaną wybrane definicje odnoszące się do poruszanych w Koncepcji zagadnień. Zdefiniowanie marki wymaga wcześniejszego określenia relacji między marką a produktem, poniewaŜ pojęcia te, które są ze sobą ściśle powiązane, bywają czasami mylone. Produkt w węŜszym znaczeniu to materialny wyrób lub usługa, które mogą być sprzedawane konsumentowi. W szerszym znaczeniu produkt to cokolwiek, co moŜe się znaleźć na rynku, zyskać uwagę, zostać nabyte, uŜyte lub skonsumowane i co jest w stanie zaspokoić potrzebę lub pragnienia. Produktami mogą być: przedmioty, usługi, osoby, regiony, organizacje lub idee. Zakres przedmiotowy marki jest co najmniej tak samo szeroki. Nie ma pełnej zgodności wśród ekspertów i praktyków gospodarczych, jeŜeli chodzi o uniwersalną definicję marki. W uproszczeniu moŜna przyjąć, Ŝe wytwarzane są produkty, a konsumenci kupują marki. Inaczej rzecz ujmując, marka jest ideą w umyśle konsumenta na temat produktu. Ogólnie definicje marki moŜemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa określa markę jako sumę produktu oraz pewnej wartości dodanej z nim związanej. Druga grupa definicji określa markę jako wartość dodaną do produktu, np. wizerunek, ale bez uwzględniania samego produktu28. W literaturze marketingowej i w języku potocznym termin „marka”29 występuje, co najmniej w trzech znaczeniach. W pierwszym ujęciu, moŜe oznaczać poszczególną pozycję asortymentową (produkt), linię produktu, rodzinę produktów lub cały asortyment oferowany przez określoną firmę. Po drugie, pojęcie marki bywa utoŜsamiane z pojęciem znaku towarowego. W literaturze prawniczej i aktach prawnych oba terminy traktuje się jako synonimy. Po trzecie, pojęcie marki funkcjonuje jako skrót myślowy, oznaczający rynkowy wizerunek produktu, zestawu produktów i/lub organizacji, która je oferuje. Określenie marka ma wówczas odcień wartościujący i najczęściej w tym właśnie znaczeniu istnieje w potocznej polszczyźnie. Kluczowe dla marketingu jest z pewnością podejście łączące wszystkie powyŜsze znaczenia. Przyjmując takie załoŜenie, moŜna określić markę jako produkt zapewniający korzyści funkcjonalne plus wartości dodane, które niektórzy konsumenci cenią w wystarczającym stopniu, aby dokonać zakupu30. Polskie Stowarzyszenie Wytwórców Produktów Markowych Pro – Marka definiuje markę, jako most łączący oczekiwania konsumentów z moŜliwościami producentów31. Ich zdaniem marka to obietnica stabilności i jednolitości, gwarancja 28 G. Urbanek: Zarządzanie marką. Warszawa: PWE 2002, s. 13-14. 29 Markę lub część marki, która jest prawnie chroniona i stanowi wyłączną własność jednego sprzedawcy, nazywa się znakiem towarowym (handlowym, ochronnym). Wszystkie znaki towarowe są markami, natomiast nie wszystkie marki są znakami towarowymi. (Źródło: H. Mruk, I. Rutkowski: Strategia produktu. Warszawa: PWE 1999, s. 63). 30 J. Altkorn: Strategia marki. Warszawa: PWE 1999, s.11-12. 31 www.marka.pl Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 215 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” jakości oraz sposobów zabezpieczania interesów konsumenta. Produkty markowe są powszechnie dostępne dla konsumentów, którzy znają je, lubią i kupują w zaleŜności od szczególnej potrzeby lub okazji. Konsumentowi zaleŜy równieŜ na tym, aby kupić najlepiej, w najlepszym stosunku ceny do jakości i w miarę w szerokim asortymencie, w zasadzie w kaŜdym miejscu gdzie chce. Marka jest kierunkowskazem, przywiązujemy się do nazwy, opakowania, znaku towarowego, czy producenta. Kupujemy tylko takie produkty, bo juŜ je sprawdziliśmy, juŜ o nich wiemy. I na linii producent – konsument posiadanie takiej marki jest korzystnym zjawiskiem pozwalającym z tym konsumentem się komunikować. Marka spełnia funkcję gwarancyjną dla klienta, Ŝe jeŜeli kupimy daną nazwę, to ona będzie zawsze taka sama, albo lepsza32. W polskim systemie prawnym stosuje się termin znak towarowy. W rozumieniu ustawy o prawie własności przemysłowej znakiem towarowym moŜe być kaŜde oznaczenie przedstawione graficznie lub dające się graficznie wyrazić i które nadaje się do odróŜniania na rynku towarów jednego podmiotu gospodarczego od towarów tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw; znakiem towarowym mogą być w szczególności: wyraz, rysunek, ornament, przestrzenne formy, w tym formy towaru lub opakowania, a takŜe melodia lub inny sygnał dźwiękowy33. Marka to dwa zbiory cech i wyobraŜeń na temat produktu. Pierwszy zbiór składa się z cech funkcjonalnych, czyli racjonalnych korzyści związanych z uŜytkowaniem produktu oznaczonego marką. Drugi to emocje, czyli wartości dodane, zbiór cech i korzyści irracjonalnych. Marka jest sumą tych zbiorów. Jest czymś więcej niŜ produkt, który ze względu na swoje cechy fizyczne, zaspakaja realne i racjonalne potrzeby. Ma ona jeszcze coś, co moŜna nazwać jej „duszą”. Jest to sfera ulotna, lecz właśnie poprzez oddziaływanie na tą sferę odczuć konsumentów moŜna łatwiej odnieść sukces komercyjny. Marka, która związana jest z określonym geograficznie miejscem, moŜe być przypisana do34: o kraju – marka narodowa. W tym przypadku mamy do czynienia z marką powstałą na wartościach i tradycjach kraju, którego dotyczy. Poszczególne kraje wyrobiły sobie obraz, który funkcjonuje w świadomości społeczeństwa. Im bardziej obraz ten jest pozytywny, tym większe korzyści dla kraju, którego dotyczy. Przykładowo Niemcy kojarzą się z solidnością i niezawodnością, Francja jest ojczyzną perfum, win i ekskluzywnej odzieŜy. Japonia postrzegana jest przez pryzmat zaawansowanych technologii i elektroniki, Szwajcaria ma zegarki i bankowość. Odczucia związane z wizerunkiem kraju przenoszą się na marki z niego pochodzące. Podane przykłady są jedynie uogólnieniami i poszczególny konsument moŜe podchodzić do konkretnego kraju w sposób bardziej zindywidualizowany. Polska potrzebuje silnej marki narodowej, z którą mógłby być identyfikowany nasz kraj. Silna marka narodowa promieniuje swoim oddziaływaniem na cały szereg zjawisk, jest katalizatorem wielu pozytywnych procesów. Wzrasta zainteresowanie krajem, jego regionami, tradycją, produktami. Przekłada się to na większy ruch turystyczny, aktywizację rolnictwa, handlu, a co za tym idzie na wzrost gospodarczy 32 T.GryŜewski: Skuteczna platforma komunikacji z klientem. W: Prawo i Gospodarka z dnia 11/05/ 2001 33 M. Witek-Hajduk: Zarządzanie marką. Warszawa: Difin 2001, s. 24. 34 Raszkowski A.: Marka lokalna (regionalna) [w:] Strahl D. (red.) Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce. Wrocław: Wydawnictwo AE 2006, s. 383 – 384. 216 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” i więcej miejsc pracy. Pozytywny wizerunek powinno się budować w obszarach, w których mamy do zaoferowania coś szczególnego. MoŜe to być naturalne, ekologiczne rolnictwo, atrakcyjne turystycznie tereny, czy teŜ nawet gościnność. Jednym z ciekawszych pomysłów jest promowanie kuchni polskiej, jako reprezentacyjnej marki narodowej naszego kraju. Kuchnia polska dobrze wpisuje się w pozytywny stereotyp naszego kraju funkcjonujący za granicą (tradycyjna, naturalna Ŝywność). NaleŜy takŜe zauwaŜyć, Ŝe kreowanie wizerunku kraju i jego regionów nie zawsze musi idealnie odpowiadać stanowi rzeczywistemu. W tym wypadku nadrzędnym celem jest efekt marketingowy, który moŜe przekładać się na wymierne korzyści, o regionu – marka regionalna/lokalna (dotycząca produktów i usług oferowanych przez region). Marka dotyczy produktów/usług pochodzących z regionu, które łączy np. historia, tradycja, specyficzne połoŜenie geograficzne, czy spójna sytuacja społeczno – ekonomiczna. W promowaniu takich marek duŜy nacisk jest kładziony na ścisły związek z danym regionem. Takie podejście ma na celu wzmocnienie poczucia wyjątkowości, unikalności konkretnego produktu/usługi. Istnieje duŜe bogactwo produktów lokalnych, nie wszystkie one jednak zasługują na miano marek. Warto pamiętać o wartości dodanej, która jest nieodłącznym elementem kaŜdej marki. Wspomnianą wartość moŜna rozumieć jako wszystkie atrybuty oferowanego produktu wychodzące poza korzyści czysto funkcjonalne. Klasycznym przykładem marki lokalnej w zakresie produktów spoŜywczych mogą być „oscypki” czy „sękacz”. Pomimo ekspansji najbardziej znanych marek lokalnych powinny one najlepiej „smakować” na terenie regionu, z którego się wywodzą. Jest to zresztą jeden z podstawowych elementów promocji ich wytwórców. Marka lokalna, oprócz przynoszenia spodziewanych profitów i popularyzowania „swojego” regionu dla szerszej rzeszy konsumentów, powinna przyciągać do niego jak najwięcej turystów, inwestorów, potencjalnych klientów. W tym miejscu naleŜy wyjaśnić jeszcze jedną kwestię odnośnie definiowania marki w regionie. MoŜemy zasadniczo wyszczególnić dwa podejścia. Z jednej strony moŜemy mówić o marce regionu, postrzegając go jako całość, z drugiej strony moŜna mówić o markach regionalnych, będących produktami, usługami pochodzącymi z danego terytorium. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wykorzystywane jest podejście traktujące jednostkę terytorialną jako markę. o miasta – marka miasta. Zestaw skojarzeń związanych z marką miasta powinien obiecywać konsumentom jak największe korzyści. Większość polskich miast stara się obecnie aktywnie budować swoją markę. Warszawa moŜe kreować się na nowoczesną metropolię w środku Europy, doskonałe miejsce do Ŝycia i prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku Krakowa akcent moŜe być połoŜony na kulturę, zabytki i bogatą ofertę gastronomiczną. Miasto jest postrzegane jako studenckie, artystyczne. Często podkreśla się takŜe niepowtarzalny „klimat” Krakowa. Kierunkowanie promocji marki miasta na ten właśnie element w dłuŜszym horyzoncie czasowym moŜe przynieść lepszy efekt, niŜ skupianie się na konkretnych obiektach (Rynek, Sukiennice), będących jednakŜe elementem składowym wspomnianego „klimatu”. Mniejsze miejscowości mogą budować swoją pozycję w oparciu o inne grupy atrybutów np. ekologiczny wymiar swojego miasta, turystyczno – rekreacyjne atrakcje. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 217 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Zarówno w kwestii kreowania wizerunku miasta, jak i produktów miejskich rola marki moŜe być znacząca. NaleŜy w tym miejscu podkreślić wieloaspektowe podejście do analizowanej sytuacji. Z jednej strony, poprzez działania np. władz samorządowych, promocja skierowana jest na budowanie marki miasta, jego nazwy, rozpoznawalności wśród potencjalnych turystów, inwestorów. W drugim przypadku moŜna ukierunkowywać się na działania mające na celu kreowanie konkretnych produktów, związanych i utoŜsamianych z miastem (np. imprez masowych). Oba podejścia zazębiają się w swoich finalnych efektach i oddziaływaniu na odbiorców. Znane miasto z silną rozpoznawalną marką pozytywnie promieniuje na swoje produkty. Dobre produkty miejskie ułatwiają tworzenie marki miasta. Analogiczną sytuację odnajdujemy w przypadku marki regionu i marek regionalnych. Produkt turystyczny moŜemy definiować jako kompozycję róŜnych dóbr turystycznych (walorów i atrakcji) oraz wszelkich usług umoŜliwiających ich turystyczne wykorzystanie w trakcie podróŜy lub pobytu. Produkt turystyczny jest elementem przyciągającym turystów do Subregionu. Produkt turystyczny tworzą35: • naturalne i kulturowe walory turystyczne • dobra materialne i usługi świadczone turystom (baza noclegowa i gastronomiczna, czyli podstawowa infrastruktura turystyczna oraz atrakcje turystyczne) • usługi umoŜliwiające dojazd do miejsca pobytu, pobyt i powrót do miejsca zamieszkania • usługi świadczone w powiązaniu z walorami turystycznymi (pilotaŜ, przewodnictwo, imprezy, wypoŜyczalnie sprzętu, itp.) Markowy produkt turystyczny to produkt turystyczny, który dzięki odpowiedniej filozofii funkcjonowania odróŜnia się na tle konkurencji dostarczając specyficznych korzyści motywujących konsumenta do zakupu. Elementem wspierającym jest odpowiednia nazwa, logo oraz System Identyfikacji Wizualnej (zbiór zasad i parametrów określający sposób prezentacji wizualnej komunikowania produktu na rynku). Podobnie jak w odniesieniu do samej marki zawsze niesie ze sobą swoista wartość dodaną dla turysty Markowa infrastruktura turystyczna, tak jak markowy produkt turystyczny, musi posiadać unikalne cechy odróŜniające ją od konkurencji, zaprojektowane w taki sposób by zaspokajać potrzeby konsumentów. To infrastruktura stworzona wg zasad strategii markowania, czyli wyróŜniająca się na rynku dzięki m.in. koncepcji funkcjonowania, specyficznemu projektowi. Markowa infrastruktura powinna posiadać symbol, nazwę, cechy stworzone celem identyfikacji dóbr lub usług na rynku i wyróŜnienia ich spośród konkurencji oraz System Identyfikacji Wizualizacji36. Subregionalne Sieciowy Produkt Turystyczny jest produktem turystycznym scalającym swoim oddziaływaniem większy obszar danego regionu/subregionu opiera się więc na porozumieniu partnerów, które ma na celu uzyskanie dodatkowych efektów w następującej skali: promocji, rozwoju infrastruktury, zasobów ludzkich, systemu dystrybucji. 35 36 Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego. Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego. 218 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2.1.3. ZbieŜność załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr z zewnętrznymi planami strategicznymi Zgodnie z metodologią prac nad strategiami, kaŜdy dokument niŜszego szczebla powinien bezpośrednio odnosić się do dokumentów wyŜszego szczebla. W przypadku niniejszej Koncepcji jest to Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego, Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego oraz Strategia Rozwoju Turystyki w Polsce na lata 2007-2013. Koncepcja stanowi naturalną kontynuację Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego i jego rozwinięcie na niŜszym szczeblu – subregionalnym. Metodologia tworzenia Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr jest na ramowych wytycznych zaproponowanych przez Dolnośląską Organizacje Turystyczną. Charakterystyczną cechą Koncepcji jest jej nowatorskie ujęcie odnoszące się do wybranego Subregionu województwa dolnośląskiego. Subregion promowany jako całość moŜe efektywniej eksponować swoje produkty turystyczne, stwarzać moŜliwość do poprawy wizerunku samorządów, które do tej pory nie były znane ze swojej oferty turystycznej. Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr w pewnych obszarach odnosi się do istniejących dokumentów strategicznych dotyczącymi Jednostek Samorządu Terytorialnego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. NaleŜałoby wymienić, m.in. następujące strategiczne opracowania: • Strategia zrównowaŜonego rozwoju Gminy Gryfów Śląski • Plan Rozwoju Lokalnego Gminy i Miasta Gryfów Śląski • Strategia Rozwoju Gminy Sulików • Program Rozwoju Lokalnego dla Miasta Zawidów na lata 2004 – 2006 z perspektywą realizacji do 2013 • Strategia Rozwoju Miasta Zawidów • Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Lubańskiego na lata 2007-2013 • Strategia Rozwoju Powiatu Lubańskiego 2002 • Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Bogatynia na lata 2006-2014 • Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Miasta i Gminy Wleń • Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wleń • Strategia Rozwoju Powiatu Lwóweckiego 2000 - 2010 • Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Lwówek Śląski • Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lwówek Śląski 2004-2010 • Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lubomierz na lata 2004-2006 • Strategia rozwoju Gminy i Miasta Lubomierz • Strategia Rozwoju Gminy Leśna na lata 2002 – 2006 • Strategia Rozwoju Gminy Zgorzelec do 2010 roku • Strategia Rozwoju Miasta Zgorzelec • Wieloletni Program Inwestycyjny dla Miasta Zgorzelec na lata 2007 -2015 • Program rewitalizacji części obszaru miasta Zgorzelec Wspólnym, nadrzędnym celem wymienionych dokumentów strategicznych jest wzrost i rozwój zrównowaŜony na poziomie lokalnym i regionalnym. Dodatkowo Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr i Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego odnoszą się Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 219 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” bezpośrednio do zagadnień turystycznych i ich wspólnym celem jest rozwój turystki Dolnego Śląska we wszystkich wymiarach (lokalnym, subregionalnym, regionalnym). 220 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2.2. Kierunki programu rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa Bóbr 2.2.1. Cele operacyjne realizacji Subregionalnego Turystycznego Nysa- Kwisa – Bóbr Produktu Cele operacyjne naleŜy rozumieć jako rozwinięcie i uszczegółowienie celów strategicznych rozwoju Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. Mają one krótszy horyzont czasowy realizacji niŜ cele strategiczne. Realizacja celów operacyjnych warunkuje realizację celów strategicznych. Na podstawie analizy potencjału turystycznego Subregionu, przeprowadzonych badań ankietowych, konsultacji z przedstawicielami JST Subregionu przedstawiona zostanie krótka charakterystyka poszczególnych celów operacyjnych. 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjno-wypoczynkowa Naturalne warunki przyrodnicze i turystyczne stwarzają moŜliwości do uprawiania turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr. Subregion jest wyjątkowy poprzez atrakcyjne akweny połoŜone na swoim terytorium. Turyści z większych miast szukający wytchnienia i odpoczynku od miejskiego szumu znajdą tu wiele miejsce spełniających ich oczekiwania. Turystyka wypoczynkowa ma długą historię w naszym kraju, obecnie akcenty kładzione są na zindywidualizowane, aktywne spędzanie czasu odchodząc od masowych wyjazdów znanych z minionej epoki. Nazwa rekreacja ma być kojarzona z wypoczynkiem połączonym z aktywnością fizyczną. W ostatnim czasie zauwaŜa się wzrastającą rolę turystyki weekendowej, będącej odmianą turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej. Turystyka weekendową moŜe być jedną z bardziej przyszłościowych odmian turystyki w Subregionie, tym bardziej, Ŝe w stosunku do Zachodnich standardów jest sporo do nadrobienia. Taką formę spędzania wolnego czasu preferują osoby zamieszkałe stosunkowo niedaleko docelowych atrakcji turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. Niewątpliwie korzystnym faktem jest bliskość aglomeracji Wrocławskiej. W dalszej kolejności działania promocyjne powinny być skierowane do mieszkańców Jeleniej Góry, Wałbrzycha i Legnicy. Spektrum oferowanych produktów w ramach turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej jest bardzo szerokie. Kluczowe w aspekcie rozwoju tej formy turystyki jest utrzymanie odpowiedniego poziomu infrastruktury turystycznej i paraturystycznej. 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr posiada dobre warunki do uprawiania turystyki pieszej. Wpływa na to bogactwo walorów naturalnych, ukształtowanie terenu, korzystny klimat, bogata tradycja i historia Subregionu. W ramach rozwoju turystyki pieszej naleŜy zadbać o zintegrowaną sieć oznakowania spacerowych szlaków turystycznych, miejsce odpoczynku turystów na szlaku wyposaŜone we właściwą infrastrukturę (wiaty z zadaszeniem, ławki, stoły, toalety, itd.) 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Dynamicznie rozwijający się wypoczynek rowerowy stwarza dla Subregionu moŜliwość wykreowania mocnego markowego produktu turystycznego. Piękne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 221 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” krajobrazy i sprzyjający klimat sprawiają, Ŝe taka forma spędzania wolnego czasu dostępna jest dla kaŜdego. Na rowerzystów czeka gęstą sieć dróg oraz spora liczba dróg leśnych. W ostatnich latach turystyka rowerowa cieszy się coraz większą popularnością i moŜna zakładać, Ŝe trend wzrostowy utrzyma się w przyszłości. Dla rozwoju turystyki rowerowej wymagana jest odpowiednia infrastruktura podstawowa i uzupełniająca. Przystosowane parkingi ze stojakami, punkty serwisowe, wypoŜyczalnie rowerów, miejsca postojowe, punkty widokowe oraz baza noclegowa z rozbudowaną siecią gastronomiczną. 1.4. Rozwój produktu turystyka konferencyjna Turystyka konferencyjna jest pręŜnie rozwijającą się odmianą turystyki i pozwala w części łagodzić skutki sezonowości na usługi turystyczne. Największe natęŜenie turystyki konferencyjnej obserwujemy jesienią i na wiosnę. W ramach turystyki konferencyjnej mieszczą się m.in. konferencje, kongresy, spotkania biznesowe, szkolenia, imprezy targowe. Naturalnym zapleczem dla rozwoju tej formy turystyki są hotele oferujące odpowiedni standard obsługi (sale przystosowane do konferencji, odpowiednią ilość miejsc noclegowych, rozbudowane zaplecze gastronomiczne, szereg atrakcji dodatkowych). Istnieje wiele miejsc w Subregionie, które mogłyby obsługiwać gości na konferencjach po odpowiedniej adaptacji i przystosowaniu wspomnianych obiektów. W świetle przeprowadzonych badań i rozmów z przedstawicielami branŜy turystycznej wynika wniosek, Ŝe klienci biznesowi i konferencyjni wydaja relatywnie najwięcej ze wszystkich grup turystów. Największą konkurencją w tym zakresie dla Subregionu jest Wrocław. W ramach aktywnych działań na rzecz rozwoju turystyki konferencyjnej naleŜy poszukiwać inwestorów mogących zaadaptować istniejące obiekty o dobrze rokującym potencjale. W ramach przygotowywanej oferty konferencyjnej naleŜy eksponować walory turystyczne Subregionu i przedstawiać bogaty pakiet atrakcji dodatkowych. 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Turystykę krajoznawczą i kulturową moŜna uznać za jeden z popularniejszych obszarów zainteresowań turystów. Odnajdujemy tu odniesienie do bogatej tradycji i aktywności społeczności lokalnych. Jak wykazały badanie potencjału turystycznego i aktywności społeczności lokalnych pod względem turystyki kulturowej Subregion moŜe przedstawić atrakcyjną ofertę. Jednym z waŜniejszych elementów produktu są imprez kulturalne o zasięgu międzynarodowym, krajowym i regionalnym w Subregionie. Ponadto w ramach turystyki krajoznawczej i kulturowej moŜna wyróŜnić turystykę poznawczą, weekendową, czy alternatywną (polegającą na samodzielnym planowaniu swojego pobytu i programów zwiedzania atrakcji turystycznych Subregionu). W rozwoju tego produktu zakłada się czynny udział turystów i mieszkańców Subregionu. Działania w zakresie wzmacniania turystyki krajoznawczej i kulturowej zakładają zintegrowaną akcję promocyjną mająca na celu dotarcie do jak najszerszego grona potencjalnych odbiorców w kraju i za granicą. Turystyka kulturowa wzmacnia toŜsamość mieszkańców Subregionu, którzy aktywnie uczestniczą w procesie jej tworzenia. 1.6. 222 Rozwój produktu turystyka zdrowotne / w tym spa i welles / Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Turystyka spod znaku spa&welles jest jednym z ciekawszych, rozwijających się i bardziej prestiŜowych produktów turystycznych. Dbałość o własne zdrowie jest jednym z trwale zauwaŜalnych trendów w turystyce ostatnich lat. Turystyka zdrowotna bywa powiązana z pakietami produktów turystyki konferencyjnej i wypoczynkowej. 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska Turystyka wiejska jest postrzegana jako jeden z podstawowych produktów turystycznych naszego kraju mających szanse zaistnienia na rynkach międzynarodowych. Przemawia za tym duŜe bogactwo kulturowe, podtrzymywanie wiejskich obyczajów, doskonałe produkty lokalne/regionalne wytwarzane w tradycyjny sposób, czyste wody, gleby i powietrze. Subregion ze swoimi atrakcyjnymi obszarami wiejskimi i doskonałymi produktami lokalnymi dobrze wpisuje się w tą tendencję. W ramach turystyki wiejskiej mieszczą się wszystkie formy usług turystycznych związane ze środowiskiem wiejskim. Zawierają się rodzaje aktywności rekreacyjnej związane z przyrodą, turystyką krajoznawczą, kulturową i etniczną. Wykorzystanie produktu turystyka wiejska w ramach rozwoju markowych produktów na aktywizację obszarów dotychczas turystycznych jest szansą niezagospodarowanych turystycznie. Pełne wykorzystanie potencjału, jaki jest ukryty w turystyce wiejskiej wymaga jednak znacznych nakładów w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną połączonych ze wzrostem jakości świadczonych usług. 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Produktem zazębiającym się w pewnych obszarach z turystyką wiejską jest agroturystyka. Na terenie Subregionu, jak wykazała analiza potencjału turystycznego, istnieje obecnie pewna liczba obiektów, które moŜna by zaliczyć do produktu agroturystycznego. Agroturystyka jest odpowiedzią na zapotrzebowanie turystów w zakresie wiejskiego spokoju, kontaktu z przyrodą, wyciszenia, regeneracji sił z dala od miejskiego zgiełku i masowego ruch turystycznego. Produkt agroturystyczny dobrze koreluje z wizerunkiem Subregionu, a precyzyjniej z elementami odnoszącymi się do wiejskiej tradycji, obyczajów, gościnności. Właściciele obiektów agroturystycznych starają się rozszerzać swoją ofertę o wartości dodane związane z aktywnym spędzaniem wolnego czasu (jazda konna, wędkarstwo, grzybobranie). W standardowych działaniach oferowana jest tradycyjna wiejska kuchnia odsłaniająca uroki bogactwa kulinarnego mieszkańców Subregionu, posiadające niepowtarzalny klimat pokoje gościnne, zaciszne i ustronne miejsce, w których moŜna wypoczywać podziwiające okoliczną przyrodę. W ramach wskazań na przyszłość branŜa agroturystyczna powinna się włączyć aktywnie w ideę promowania markowych produktów turystycznych. 1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna Turystyka przygraniczna i tranzytowa obejmująca jednodniową turystykę przygraniczną w celu zrobienia zakupów, wzięcia udziału w imprezach lub krótkiej wizyty; wiąŜe się ona z wykorzystaniem istniejącej i przyszłej infrastruktury (motele, zajazdy, stacje obsługi samochodów, itp.) usytuowanej wzdłuŜ głównych tras tranzytowych oraz w obrębie strefy przygranicznej. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 223 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Ze względu na połoŜenie geograficzne a takŜe na rozbudowaną sieć komunikacyjną Subregion jest predestynowany do rozwoju turystyki przygranicznej. Korzystne połoŜenie geograficzne jest równieŜ okazją do budowania wizerunku Subregionu i rozwoju markowych produktów turystycznych, wśród zagranicznych turystów. 2.1. Wspieranie rozwoju jakości bazy noclegowej i gastronomicznej Jakość oferowanych usług w zakresie standardu noclegów i gastronomii jest wizytówką kaŜdego podmiotu turystycznego. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr baza noclegowa przedstawia się w miarę korzystnie. Gorzej pod tym względem wypadają gminy wiejskie. Podobnie sprawa wygląda w tych gminach pod względem bazy gastronomicznej. Odczuwa się brak mniejszych restauracji, otwartych do późnych godzin wieczornych, oferujących potrawy dobrej jakości w przystępnych cenach. Najlepiej pod względem bazy noclegowej i gastronomicznej wypadają Lubań, Lwówek i Zgorzelec. 2.2. Podnoszenie standardów obsługi klienta Profesjonalizm w obsłudze klienta przejawia się m.in. w dbałości o szczegóły, staranności, diagnozowaniu potrzeb klientów. Uprzejmy, kompetentny pracownik to najlepsza wizytówka firmy i waŜny element w budowaniu jej wizerunku. W tym zakresie największą dbałość naleŜy przywiązywać do standardu obsługi klienta, umiejętności atrakcyjnego przedstawiania oferty turystycznej i kreatywności szeroko rozumianej kadry turystycznej. W dzisiejszych czasach wysokie standardy obsługi klienta stanowią źródło uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. Odpowiednie podejście do klienta nabiera kluczowego znaczenia w funkcjonowaniu organizacji. Poprawy wymaga równieŜ poziom znajomości języków obcych, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę połoŜenie Subregionu i jego stosunkowo dobre połączenia komunikacyjne z Zachodnią Europą. 3.1 Stworzenie zintegrowanego systemu promocji subregionu Zintegrowany system promocji obejmuje wszystkie JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr podmioty komercyjne (w szczególności z branŜy turystycznej), organizacje pozarządowe i wszystkie środowiska zainteresowane rozwojem społeczno – gospodarczym Subregionu. W ramach tego systemu naleŜy trzymać się spójnej koncepcji promocyjnej wspieranej Systemem Identyfikacji Wizualnej. Działania promocyjne powinny być koordynowane i jak największa ilość podmiotów powinna w nich uczestniczyć. Koordynatorem takich działań mogą być wybrani przedstawiciele samorządów, Dolnośląska Organizacja Turystyczna, czy teŜ jedno ze Stowarzyszeń. Alternatywnym wyjściem jest stworzenie zespołu zadaniowego odpowiedzialnego za integrowanie systemu promocji. W składzie takiego zespoły znaleźliby się samorządowcy subregionu, przedstawiciele stowarzyszeń eksperci w dziedzinie turystyki, pracownicy DOT, lokalni liderzy, przedstawiciele świata biznesu (w tym branŜy turystycznej), kadra naukowa wyŜszych uczelni. 3.2 Eksponowanie turystycznych 224 unikalnych walorów markowych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. produktów „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Unikalność w dzisiejszych czasach moŜe przesądzać o powodzeniu prowadzonych działań, w tym wypadku rozwoju turystyki. W coraz bardziej zglobalizowanym świecie indywidualność, niepowtarzalność nabierają duŜego znaczenia. Turyści poszukują rzeczy wyróŜniających dany obszar od konkurencji, takich, o których będą pamiętać i do których będą z przyjemnością wracać. Z samej definicji marki wynika oferowanie potencjalnym konsumentom wartości dodanej, jeŜeli coś jest niepowtarzalnego, łatwiej osiągnąć ten cel. Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr wiele ciekawych produktów turystycznych, które posiadają unikalne walory i są istotnym systemem wsparcia dla sektora turystycznego. 4.1. Wprowadzenie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej do wszystkich JST, organizacji pozarządowych i zainteresowanych podmiotów komercyjnych System Identyfikacji Wizualnej stanowi podstawę do wykreowania unikalnego wizerunku marki Subregionu, zgodnie z poŜądanym kierunkiem pozycjonowania na rynku. Układa w logiczną i spójną całość ogół symboli oraz zachowań stworzonych przez Subregion w celu jednoznacznego rozpoznania i wyróŜnienia na rynku. Określa zespół strategicznie zdefiniowanych narzędzi, które budują kompleksowy program całościowej identyfikacji. Elementy SIW powinny funkcjonować równocześnie we wszystkich JST, podmiotach komercyjnych i organizacjach pozarządowych. NaleŜy przekonywać wszystkie środowiska w Subregionie do stosowania sytemu i wskazywać na korzyści z tego wynikające. 4.2. Zintegrowanie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej z działaniami promocyjnymi prowadzonymi w indywidualnym zakresie przez podmioty Subregionu Elementy SIW mogą występować obok juŜ istniejących znaków firmowych stosowanych przez dane organizacje, tak by nie gubiąc swoich wypracowanych marek, partycypowały jednocześnie w kreowaniu Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. NaleŜy równieŜ w miarę moŜliwości wpasowywać się w prowadzone działania promocyjne nie burząc ustalonego schematu działania organizacji komercyjnych. 5.1. Uczestnictwo w targach turystycznych krajowych i zagranicznych Wychodzenie z ofertą turystyczna Subregionu i pokazywanie jej w otoczeniu krajowym i międzynarodowym jest niezbędnym elementem wzmacniania wizerunku Subregionu. WaŜne w tym zakresie jest przygotowanie odpowiedniej ekspozycji targowej, materiałów promocyjnych, wybranie kompetentnej kadry, która w atrakcyjny sposób przedstawi walory turystyczne Subregionu i zachęci krajowych i zagranicznych turystów do przyjazdu. 5.2. ZaangaŜowanie regionalnych autorytetów w proces kształtowania korzystnego wizerunku KaŜde środowisko międzynarodowe, krajowe, regionalne i lokalne posiada swoje autorytety. ZaangaŜowanie takich osób w proces budowania wizerunku Subregionu jest nie do przecenienia. Ich wiedza, doświadczenie, charyzma mogą być bardziej Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 225 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” skuteczne niŜ cała masa materiałów reklamowych. Autorytetami moŜemy takŜe podpierać się w obliczu podejmowania trudnych decyzji. Niewątpliwie pozytywny wizerunek osób z Subregionu po części promieniuje na sam Subregion. 6.1. Wspomaganie oferty edukacyjnej w zakresie turystyki i marketingu Pomimo boomu edukacyjnego ostatnich lat na kierunkach związanych z zarządzaniem i marketingiem w sferze praktycznej daje się odczuć pewien niedosyt. KaŜda inicjatywa wspierająca dobrą ofertę edukacyjna związaną z zarządzaniem, marketingiem i turystyką działa na rzecz poprawy funkcjonowania sektora turystycznego Subregionu i pośrednio poprawia sytuację na rynku pracy. Dobrze wykształceni absolwenci, znający języki obce duŜo łatwiej odnajdują się w konkurencyjnej rzeczywistości i nie mają problemów ze znalezieniem pracy, czy elastycznym dopasowaniem się do wymogów rynku pracy. Wspomaganie edukacji turystycznej w najprostszej formie przybiera postać dofinansowania. Nie jest to jednak jedyna forma pomocy. MoŜna zawiązać porozumienie (np. z branŜą hotelarską) w sprawie praktyk wakacyjnych i staŜy dla absolwentów. Aktywnie uczestniczyć w działaniach kół naukowych zajmujących się marketingiem i turystyką. Przekazywać swoją wiedze praktyczną na konferencjach naukowych. 6.2. UmoŜliwienie kadrom turystycznym podnoszenie swoich kwalifikacji (np. szkolenia produktowe, językowe) Nieustanne podnoszenie kwalifikacji jest elementem na stałe wpisanym w rozwój osobisty i przystosowywanie się do zmieniających się realiów rynku pracy. Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej pojawiło się wiele moŜliwości skorzystania z programów pomocowych odnoszących się do zagadnień szeroko rozumianego kapitału ludzkiego. W ramach tych środków moŜna sfinansować szkolenia z zakresu marki w turystyce, obsługi klienta, zarządzania, kreowania produktów turystycznych i wiele innych. Szkolenia moŜna takŜe finansować z budŜetów samorządów, zamawiając takie, które najlepiej odpowiadają istniejącemu zapotrzebowaniu. W ramach podnoszenia kwalifikacji nie naleŜy zapominać o językach obcych, których znajomość stanowi warunek do osiągnięcia sukcesu w braniu turystycznej. Tabela 18. Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych Cel operacyjny 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjna-wypoczynkowa Cel operacyjny 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Cel operacyjny 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Cel operacyjny 1.4. Rozwój produktu turystyka konferencyjna Cel operacyjny 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Cel operacyjny 1.6. Rozwój produktu turystyka zdrowotna / w tym spa i wellnes / Cel operacyjny 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska Cel operacyjny 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Cel operacyjny 1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna 226 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej Cel operacyjny 2.1. Wspieranie rozwoju jakości bazy noclegowej i gastronomicznej Cel operacyjny 2.2. Podnoszenie standardów obsługi klienta Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie Cel operacyjny 3.1. Cel operacyjny 3.2. Stworzenie zintegrowanego systemu promocji subregionu Eksponowanie unikalnych walorów markowych produktów turystycznych Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr Cel operacyjny 4.1. Wprowadzenie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej do wszystkich JST, organizacji pozarządowych i zainteresowanych podmiotów komercyjnych Cel operacyjny 4.2. Zintegrowanie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej z działaniami promocyjnymi prowadzonymi w indywidualnym zakresie przez podmioty Subregionu Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr jako obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych Cel operacyjny 5.1. Uczestnictwo w targach turystycznych krajowych i zagranicznych Cel operacyjny 5.2. ZaangaŜowanie regionalnych autorytetów w proces kształtowania korzystnego wizerunku Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr sfery stymulującej rozwój społeczno – gospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy Cel operacyjny 6.1. Wspomaganie oferty edukacyjnej w zakresie turystyki i marketingu Cel operacyjny 6.2. UmoŜliwienie kadrom turystycznym podnoszenie swoich kwalifikacji (np. szkolenia produktowe, językowe) Źródło: opracowanie własne W ramach celu strategicznego 1 – rozwój markowych produktów turystycznych i poszczególnych celów operacyjnych mieszczą się Subregionalne Sieciowe Produkty Turystyczne, charakteryzujące się kompleksowym oddziaływaniem na poszczególne JST Subregionu. Spełniają one funkcję łączące poszczególne JST i poprzez swój ponad lokalny charakter wydobywają i uwypuklają potencjał turystyczny Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. Warunkiem spełnienia celu strategicznego i przypisanych mu celów operacyjnych jest właściwe wykreowanie i promowanie Subregionalnych Sieciowych Produktów Turystycznych. W ramach Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr moŜna wykreować więcej sieciowych produktów, jednak zbytnie rozdrobnienie oferty turystycznej na tym etapie moŜe utrudniać spójny przekaz marketingowy, który warunkuje powodzenie całego Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 227 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 19. Subregionalne Sieciowe Produkty Turystyczne Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr Lp. Sieciowy Produkt Turystyczny Charakterystyka Kraina Domów przysłupowych bardzo dobrze wpisuje się w ideę kreowania subregionalnych produktów turystycznych. Obszar ten obejmuje historyczną krainę ŁuŜyc, powiaty: zgorzelecki, lubański, lwówecki, a nawet bolesławiecki. PowyŜsze tereny obfitują w piękną architekturę regionalną, którymi są drewniane domy przysłupowe i ryglowe, wypełnione szachulcem. Domy są nierozerwalną częścią krajobrazu Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr i zasługują na uwagę. Poprzez swoją urodę i historię są jedną z ciekawszych propozycji dla turystów odwiedzających Subregion. Dom zabudowy przysłupowej łączy w sobie dwa ludowe rodzaje budownictwa: słowiański styl belek i pochodzący z Frankonii mur pruski. Kraina Domów Nowością były przysłupy, które zobaczyć 1 Przysłupowych po stronie szczytowej i moŜna przylegającej do niej stronie okapowej, po której znajduje się równieŜ część mieszkalna. Pojęcie „Umgebinde” (przysłupy) pochodzi od słowa „umbinden” (obwiązać) i zostało wprowadzone przez saksońskiego badacza budynków O.Grunera. Dom przysłupowy nie został wynaleziony przez budowniczych, lecz przez zwykłych rzemieślników. W ciągu czterystu lat zręczni budownicy ulepszali tę konstrukcję, dopasowywując ją do coraz to nowszych wymagań. I tak istnieje dziś wiele przeróŜnych domów przysłupowych, kaŜdy z nich jest unikalny a poprzez mistrzowskie zdobienia – jedyny w swoim rodzaju. Promocją Domów Przysłupowych zajmuje się m.in. Stowarzyszenie Dom Kołodziej w Zgorzelcu. Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr sprzyja rodzinnym wycieczkom. Korzystne ŚcieŜki Rowerowe oraz połoŜenie geograficzne pozwala łączyć Piesze Pogranicza Polsko trasy trzech krajów (Polska, Niemcy, 2 – Czesko – Niemieckiego Czech), co tylko podnosi ich atrakcyjność. Łagodne ukształtowanie terenu, piękne krajobrazy i łagodny klimat sprawiają, Ŝe 228 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3 Skarby Przyrody Nysy – Kwisy – Bobru taka forma spędzania wolnego czasu dostępna jest dla kaŜdego. Turyści decydujący się na piesze wycieczki mogą spacerować nad brzegami akwenów gdzie odnajdą spokój, tak potrzebny do wypoczynku. Na rowerzystów czeka gęsta sieć dróg z rzadka uŜywanych przez samochody, oraz spora liczba dróg polnych, leśnych. W ostatnich latach turystyka rowerowa cieszy się coraz większą popularnością i moŜna zakładać, Ŝe trend wzrostowy utrzyma się w przyszłości. Rozbudowa szlaków pieszych i rowerowych przysłuŜy się niewątpliwie wzmacnianiu turystycznego wizerunku Subregionu. W ramach wskazań na przyszłość, moŜna zalecić sporządzenie całościowego planu rozwoju szlaków rowerowych oraz pieszych w Subregionie wspomaganych właściwym oznakowaniem i skoordynowanymi działaniami promocyjnymi. W wymiarze lokalnym organizowane są liczne wyścigi rowerowy po terenach gmin dla młodzieŜy i dorosłych Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr jest bogaty w róŜnorodne skarby przyrody. Dobrym przykładem w tym miejscu jest cis henrykowski w Gminie Lubań, czy Pomniki Przyrody Worka Turoszowskiego. Do pomników przyrody oŜywionej naleŜą: pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew odznaczające się sędziwym wiekiem, wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi cechami, a takŜe zabytkowe aleje drzew. Natomiast do pomników przyrody nieoŜywionej naleŜą: największe głazy narzutowe, tzw. eratyki oraz interesujące formy powierzchni ziemi np. – źródła, wodospady, jary, skałki, wywierzyska, przełomy rzeczne, jaskinie, odkrywki itp. Cis pospolity rosnący w Henrykowie Lubańskim przy szlaku Św. Jakuba jest najstarszym drzewem w Polsce i najprawdopodobniej w Europie Środkowej. W literaturze róŜnie szacuje się jego wiek: 1200, 1300, a nawet 1500 lat. Wszystko wskazuje na to, Ŝe cis z Henrykowa Lubańskiego z pewnością jest starszy od państwa polskiego. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 229 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4 Kraina Pstrąga Nysy – Kwisy – Bobru 5 Świat Filmów Komediowych 6 230 Via Regia w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr Rzeka Kwisa powszechnie znana jest z licznego pogłowia pstrąga potokowego oraz lipienia. NaleŜy do rzek, w których najłatwiej o złowienie ponad 3 kg pstrąga, a lipienie o długości 40 cm nie są równieŜ rzadkością. Charakter koryta Kwisy umoŜliwia stosowanie z powodzeniem metody muchowej. RównieŜ w Nysie ŁuŜyckiej i w Bobrze moŜemy łowić pstrągi. W Gryfowie Śląskim prowadzona jest promocja pstrąga występującego w wodach rzeki Kwisy. Hodowla i przechowalnia pstrąga w stawach gospodarstwa agroturystycznego AGRORYB, czy teŜ produkt regionalny „Pstrąg po gryfowsku” przygotowywany w smaŜalni ryb MURENA. Pstrąg ma równieŜ swoją imprezę kulinarną „Pstrąg&Roll” w ramach Kwisonaliów. Promocję pstrąga Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr moŜna połączyć z ideą promowania zdrowego stylu Ŝycia, ze względu na pozytywne efekty dla zdrowia spoŜywania ryb. Świat Filmów komediowych w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr reprezentowany jest głównie przez Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych w Lubomierzu. Impreza jest dobrym przykładem, Ŝe nawet w mniejszej miejscowości moŜna wykreować rozpoznawalny produkt turystyczny. Wszystko zaleŜy od kreatywności i zaangaŜowania władz samorządowych i współpracujących podmiotów komercyjnych. W ramach Festiwalu w Lubomierzu przebywało wielu znakomitych gości związanych ze światem filmu. Swoimi występami Festiwal uświetniło wiele znanych kabaretów i zespołów muzycznych. Imprezie towarzyszą pokazy filmów, występy estradowe, konkursy, rodzinny festyn i wiele innych atrakcji. Via Regia była drogą ponadregionalną sprzyjającą rozwojowi stosunków i kontaktów państw europejskich. Droga słuŜąca początkowo jako trakt wojskowy, stawała się z czasem coraz waŜniejszym traktem handlowym, co przyspieszało Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 7 8 Droga Św. Jakuba w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr Agroturystyka Nysy – Kwisy – Bobru rozwojowi miast leŜących na jej trasie. Na znaczeniu straciła dopiero w XIX w. kiedy dynamicznie zaczęła rozwijać się kolej Ŝelazna. Via Regia, to takŜe jedna z głównych nitek szlaku pielgrzymkowego św. Jakuba, inaczej Droga św. Jakuba, która prowadzi do Santiago de Compostela w Hiszpanii. W Polsce oznakowany obecnie na odcinku od Góry św. Anny przez Opole, Wrocław, Legnicę i Lubań do Zgorzelca. Trwają prace nad oznakowaniem odcinka biegnącego z Piekar Śląskich, m.in. przez Radzionków, do Góry św. Anny. Wybrane miejscowości na szlaku Via Regia (przebieg południowy z Ŝółtymi muszlami): Pieszków, Dworek, Płakowice, Lwówek Śląski, Radłówka, Niwnice, Wolbromiów, Radostów, Lubań, Pisarzowice, Henryków, Sławnikowice, Gronów, Pokrzywnik, Jędrzychowice, Zgorzelec. Od kilkunastu lat w wielu krajach Europy pojawiają się piesze i rowerowe szlaki oznaczone symbolem muszli: to Drogi św. Jakuba (Caminos de Santiago, Routes of St. James, Chemins de St. Jacques, Jakobswege). SłuŜyć one mają pielgrzymom, którzy w samotności lub małej grupie przemierzać chcą Stary Kontynent w poszukiwaniu jego duchowej jedności. Pragną się modlić, przemyśleć swoje Ŝycie, odetchnąć od zabiegania, odkryć pierwotną spójność naszego Kontynentu albo po prostu - zwiedzić ciekawe miejsca, poznać nowych ludzi czy zaŜyć ruchu zgodnie z zasadą "w zdrowym ciele zdrowy duch". Bo właśnie przeŜycie duchowe jest najwaŜniejsze na tym szlaku. Droga św. Jakuba – część Drogi Dolnośląskiej: Nawojów Śląski, Lubań, Pisarzowice, Henryków, Sławnikowice, Gronów, Pokrzywnik, Jędrzychowie, Zgorzelec. Agroturystyka jest odpowiedzią na zapotrzebowanie turystów w zakresie wiejskiego spokoju, kontaktu z przyrodą, wyciszenia, regeneracji sił z dala od miejskiego zgiełku i masowego ruch turystycznego. Agroturystyka jest rodzajem turystyki wiejskiej i Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 231 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 9 232 KrzyŜe Pokutne Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr charakteryzuje się powiązaniem usług turystycznych z gospodarstwem rolnym. Produkt agroturystyczny dobrze koreluje z wizerunkiem Subregionu, a precyzyjniej z elementami odnoszącymi się do wiejskiej tradycji, wielokulturowości, obyczajów, gościnności. Właściciele obiektów agroturystycznych starają się rozszerzać swoją ofertę o wartości dodane związane z aktywnym spędzaniem wolnego czasu (jazda konna, wędkarstwo, grzybobranie). W standardowych działaniach oferowana jest tradycyjna wiejska kuchnia odsłaniająca uroki bogactwa kulinarnego mieszkańców Subregionu, posiadające niepowtarzalny klimat pokoje gościnne, zaciszne i ustronne miejsce, w których moŜna wypoczywać podziwiające przyrodę. Dodatkowym okoliczną elementem wzmacniającym agroturystykę w Subregionie są niepowtarzalne warunki wędkarskie. KrzyŜe Pokutne stanowią ciekawą atrakcję turystyczną i ze względu na swoje rozproszone połoŜenie w Subregionie, tworzą obszar sieciowy. Rodowód krzyŜy pokutnych do dziś nie jest w pełni zbadany i wyjaśniony. Większość historyków twierdzi, iŜ są to specyficzne pomniki średniowiecznego prawa karnego, wystawiane na mocy wyroków sądów przez zabójcę (lub jego rodzinę) w miejscu popełnienia zbrodni. Świadczą o tym ryty na krzyŜach, a nawet sporadycznie znajdowane, zakopane pod krzyŜami szkielety ludzkie. Do części krzyŜy istnieją dokumenty: orzeczenia sądowe, zapiski w archiwach miejskich oraz kronikach. KrzyŜe pokutne występują przy cmentarzach przykościelnych, przed kościołami, na poboczach i rozstajach dróg, w ogrodach, lasach, parkach oraz na granicach wsi lub parafii. Część krzyŜy uŜyto wtórnie jako materiału do budowy murów, schodów, portali kościelnych szczególnie w ogrodzeniach cmentarzy przykościelnych, w szczytach dachów kościołów. Czasami nadawano im dodatkowe funkcje informacyjne: kamienie graniczne, drogowskazy czy wodowskazy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 10 Kraina Agatów 11 Wodny Wypoczynek Nysy – Kwisy – Bobru KrzyŜe pokutne w Subregionie moŜemy spotkać m.in. w okolicach Golejowa, Wlenia, Lubomierza, Gryfowa Śląskiego czy Lwówka. Kraina Agatów Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr reprezentowana jest przede wszystkim przez jeden z najbardziej rozpoznawalnych produktów turystycznych Subregionu, jakim jest impreza Lwóweckie Lato Agatowe. Lwóweckie Lato Agatowe (święto poszukiwaczy skarbów Ziemi) to impreza plenerowa, której głównym elementem jest międzynarodowa giełda minerałów uwaŜana za największą mineralogiczną imprezę w Polsce. Ponad 150 stoisk, kilkanaście wystaw tematycznych i kolekcjonerskich, kilka stanowisk z prezentacjami cięcia i szlifowania kamieni ozdobnych oraz płukania złota, chata walońska z zaaranŜowanym wyrobiskiem agatowym, rajdy do pól agatowych, bezpłatne ekspertyzy okazów, warsztaty dla zbieraczy minerałów, tak w skrócie przedstawiają się główne elementy imprezy. Dodatkową wartością Lwóweckiego Lata Agatowego jest znaczących rozmiarów rodzinny festyn rekreacyjny, w ramach którego odbywają się występy gwiazd polskich i zagranicznych oraz barwny jarmark rozmaitości. Lwóweckie Lato Agatowe zostało uznane przez Polską Organizację Turystyczną za najlepszy Turystyczny Produkt Roku 2004. W Nysa – Kwisa – Bóbr dobre warunki do uprawiania turystyki wodnej posiada przede wszystkim Bóbr. Wijący się wśród stromych gór, wyŜłabiający przełomy i rozlewający swoje wody w jeziorach zaporowych Bóbr jest znany wśród kajakarzy nawet spoza Polski. Spotykają się oni co roku, by uczestniczyć w międzynarodowym spływie kajakowym. Na trasie wiele ciekawostek krajoznawczych i obiektów zabytkowych. Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki przełomowe wśród gór a takŜe śródleśne. Na brzegach wiele starych dębów. Stosunkowo mniej znaną, a takŜe Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 233 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 12 Wędkarski Raj Nysy – Kwisy – Bobru 13 Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa 14 Kwisonalia 234 atrakcyjną dla kajakarzy rzeką jest Kwisa, lewobrzeŜny dopływ Bobru, z pięknymi jeziorami zaporowymi (Leśniańskim i Złotnickim) połoŜonymi w przełomowej dolinie między Gryfowem a Leśną. Nysa ŁuŜycka jest równieŜ rzeką o potencjale w zakresie szlaków kajakowych, ma korzystne przygraniczne połoŜenie, przepływa przez miasto Zgorzelec W trzech głównych rzekach Subregionu nawet najbardziej wybredni wędkarze znajdą korzystne warunki do uprawiania swojego hobby. W Bobrze występują wszelkie gatunki ryb typowe dla środowisk polskich wód górskich i nizinnych: pstrąg, lipień, kleń, brzana, okoń, szczupak, rzadziej płoć i amur. Kwisa to typowa rzeka górska, lewy dopływ Bobru. Królestwo pstrąga i lipienia. Spotkamy takŜe klenia, szczupaka i okonia, rzadziej płoć. Silny nurt, Ŝwirowe lub Ŝwirowopiaszczyste dno, liczne meandry, zróŜnicowanie terenu, oberwiska, duŜo terenów dziewiczych. Czysta woda, znikoma ilość zanieczyszczeń. Nysa ŁuŜycka – lewy dopływ Odry. Jej linia stanowi granicę z Niemcami. Typ rzeki górskiej i nizinnej. Łowimy tu pstrąga, okonia, klenia, lipienia, brzanę, szczupaka, płoć. Rzeki Subregionu tworzą naturalny sieciowy obszar, w którym moŜna łatwiej promować atrakcje turystyczne. Ogólnopolskie Imieniny Henryki, Henryka i Henrykowa w Henrykowie Lubańskim. Kolejna ciekawa impreza w Subregionie. Komitet organizacyjny przyjął generalną i przewodnią zasadę, iŜ corocznie będzie zapraszał znane i sławne osobistości o imieniu Henryk lub Henryka. Podczas imprezy odbywają się róŜne konkursy i występy z udziałem zaproszonych gości, wernisaŜe, prezentują się zespoły folklorystyczne. Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa są przykładem lokalnej inicjatywy mającej za zadanie promowanie gminy i dającej swój pozytywny wkład w ogólny wizerunek Subregionu. Kwisonalia to święto zasobnej w pstrągi Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 15 Zespoły Folklorystyczne Nysy – Kwisy – Bobru 16 Wspólna Karta Turystyczna Nysy – Kwisy – Bobru 17 Jakuby – Święto Starego rzeki Kwisy organizowane w Gryfowie Śląskim. Kwisonalia to liczne koncerty, imprezy dla publiczności, wspólne zabawy, promocja produktów regionalnych i wiele innych atrakcji. Dobra organizacja i wysoka frekwencja pozakazują wysoki poziom imprezy. NaleŜy podkreślić, Ŝe na imprezie goszczą gwiazdy krajowe i światowego formatu. Udany event w Subregionie promieniuje swoim oddziaływaniem na większym jego obszarze, Kwisonalia w Gryfowie Śląskim spełniają taką funkcję. Subregion znany ze swojej wielokulturowości i bogactwa kulturowego oferuje równieŜ turystom występy artystyczne zespołów folklorystycznych. Pielęgnowanie swojej tradycji przekazywanie jej z pokolenia na pokolenie buduje poczucie toŜsamości mieszkańców i sprzyja rozwojowi turystyki. Dla przybywających turystów występy zespołów folklorystycznych wzbogacają ofertę Subregionu. Folklor to ludowa twórczość artystyczna obejmująca: legendy, baśnie, podania, ballady, zagadki, bajki, przysłowia, muzykę (piosenki, tańce), sztukę, zdobnictwo. Zespoły folklorystyczne mają za zadanie popularyzację m.in. zabaw, pieśni i tańców Subregionu. Jako przykład wspólnej karty turystycznej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr moŜe posłuŜyć ŁuŜycka Karta Turystyczna. W chwili obecnej nie obejmuje ona swoim oddziaływaniem całego Subregionu, jednak w przypadku porozumień samorządów i branŜy turystycznej, moŜna taką sytuację uznać za osiągalną. ŁuŜycka Karta Turystyczna to regionalna karta turystyczna, która uprawnia do korzystania z rabatów oferowanych przez wybrane podmioty tworzące bogatą ofertę turystyczną, rekreacyjną i kulturalną Powiatu Lubańskiego. ŁuŜycka Karta Turystyczna została zgłoszona do konkursu Polskiej Organizacji Turystycznej na Najlepszy Produkt Turystyczny. Zgorzeleckie Jakuby – Święto Starego Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 235 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Miasta. Impreza ustanowiona ku pamięci znakomitego zgorzelczanina Jakuba Böhme, szewca i mistyka, jednej z najznamienitszych postaci, które mieszkały w Zgorzelcu. Jego dzieła wywarły ogromny wpływ na rozwój mistyki oraz XIX wiecznych romantyków. Podczas Święta w magię minionych epok, wprowadzą nas liczni rzemieślnicy, bractwa rycerskie, artyści teatralni i zespoły muzyczne specjalnie na tę okazję zaproszeni przez organizatorów. Wśród zaplanowanych atrakcji nie zabraknie barwnych szczudlarzy, jarmarku staroci, pokazów garncarskich, tańca średniowiecznego, walk rycerskich, pokazów ognia, konkursów i zabaw dla dzieci, rajdów starych samochodów. Zgorzelecka impreza łączy w sobie aurę mistycyzmu historii z teraźniejszą promocją miasta i Subregionu. W ramach tego obszaru mieszczą się wszystkie zabytkowe obiekty na terenie Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. Zabytki architektury zawsze są elementem mogącym wyróŜniać daną JST i przyciągać turystów. W ramach prowadzonych działań naleŜałoby przygotować wspólną zintegrowaną ofertę promującą najwaŜniejsze zabytki na terenie Subregionu. Turyści powinni mieć moŜliwość całościowego spojrzenia na Zabytki Architektury Nysy atrakcyjny sieciowy produkt (wspólne foldery, opracowania, wystawy, itd.). – Kwisy – Bobru WaŜna jest równieŜ rewitalizacja zabytkowych obiektów, załoŜeń parkowych i przystosowywanie ich, w miarę zapotrzebowania, do wypełniania funkcji turystycznych. Przykładem atrakcyjnego Zabytku Architektury Nysy – Kwisy – Bobru jest Zamek Czocha wzniesiony z inicjatywy króla czeskiego Wacława II w XIII wieku jako twierdza obronna. PołoŜony malowniczo na granitowo – gnejsowym wzgórzu w dolinie rzeki Kwisy. Turystyka konna jest jednym z Szlaki Konne Nysy – Kwisy ciekawszych i lepiej rozwijających się obszarów turystyki. Subregion Nysa – – Bobru Kwisa – Bóbr jest dobrym miejscem do Miasta 18 19 236 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 20 Wielokulturowy Subregion Nysa – Kwisa - Bóbr uprawiania turystyki konnej. Aktywny wypoczynek połączony ze zwiedzaniem okolicznych atrakcji turystycznych, przemierzanie konno malowniczych ścieŜek z pewnością zadowoli najbardziej wymagających turystów. Turystyka konna w połączenie z agroturystyką Subregionu stanowi atrakcyjną kompilację promocyjną. Przykładem szlaku Konnego Subregionu jest „Konno po Pogórzu Izerskim”, organizowane są równieŜ wyprawy konne (trasu jednodniowe) po terenach gmin Subregionu. Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr to niewątpliwie bogactwo wielu kultur i narodowości. Osiedlili się tutaj mieszkańcy mający róŜne korzenie: m.in.: Bośniacy, Serbowie, Chorwaci, Grecy, Białorusini, Ukraińcy. W czasach Zjednoczonej Europy wielokulturowość, przenikanie się wielu obyczajów, tradycji jest niekwestionowanym atutem. Przykładem promocji Wielokulturowego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr są działające na terenie Subregionu zespoły folklorystyczne, czy produkty lokalne. Kolejnym istotnym przejawem pozytywnego wpływu wielokulturowości jest kuchnia Subregionu łącząca w sobie wielowiekowe tradycje kulinarne pochodzące z róŜnych terenów Europy. Źródło: Opracowanie charakterystyki sieciowych produktów turystycznych na podstawie spotkań konsultacyjnych z przedstawicielami samorządów wchodzących w skład Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr, materiałów otrzymanych od JST i analizy potencjału turystycznego Subregionu. Wśród przedstawionych Sieciowych Subregionalnych Produktów Turystycznych, mających w pewnych zakresie łączyć JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr, znajdują się produkty zarówno juŜ dobrze znane i rozpoznawalne, jak i nowsze, będące w fazie promocji i kreowania. Takie zestawienia ma na celu nie tylko wzmacnianie istniejących stosunkowo silnych marek, ale takŜe ma stwarzać szansę na powstawanie nowych produktów, które mogą wspomóc rozwój turystyki w bardziej zrównowaŜony sposób. Wybrane korzyści z kreowania Subregionalnych Sieciowych Produktów Turystycznych: • wzrost rozpoznawalności konkretnych produktów, • moŜliwość wyróŜnienia się, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 237 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • wzrost zainteresowania wśród turystów, • wzrost obłoŜenia w hotelach i pensjonatach oraz obiektach gastronomicznych, • spadek skutków sezonowości, • wzrost grupy lojalnych turystów, • wzrost potrzeb poznawczych wśród grup docelowych (weekendy, częstsze pobyty w regionie), • rekomendacje zadowolonych turystów dla znajomych, rodziny. Subregionalne produkty turystyczne Nysy – Kwisy – Bobru tworzą bogaty i zróŜnicowany zestaw atrakcji, mogących przyciągnąć turystów do Subregionu. W kolejnych latach wiele będzie zaleŜało od kreatywności w promowaniu turystyki i chęci do wspólnego działania na rzecz rozwoju całego Subregionu. 238 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2.2.2. Program promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr Przez promocję moŜemy rozumieć sposób komunikowania się daje organizacji z jej rynkowym otoczeniem. Jednym z waŜniejszych celów promocji miast i regionów jest dotarcie do grup docelowych, aby postrzegały dany region jako atrakcyjne miejsce do Ŝycia, spędzania wolnego czasu i prowadzenia działalności gospodarczej. MoŜe wystąpić sytuacja, Ŝe region, który początkowo wydawało się dobrym miejscem na turystykę rodzinną z czasem w oczach turystów zacznie być postrzegane przez pryzmat obszaru, do którego warto przenieść się na stałe. Cele działań promocyjnych w ramach marketingu terytorialnego obejmują m.in. poprawę wzrostu gospodarczego na danym terenie, zwiększenie zainteresowania tym terenem, wykorzystanie potencjalnych zasobów jednostki terytorialnej, wyróŜnienie na tle konkurencji i wskazanie na unikatowe elementy oferty w zakresie produktów i usług. Zakres działań promocyjnych powinien obejmować obszar całej jednostki terytorialnej, koncentrować się na poszczególnych sferach jej funkcjonowania, uwypuklać korzyści dla potencjalnych turystów i inwestorów. Wśród całego zestawu działań i narzędzi promocyjnych będących komponentem szerszej strategii promocyjnej nastawionej na kreowanie wizerunku regionu i miasta na uwagę zasługują m.in.: • kreowanie submarek, produktów lokalnych (regionalnych), • public relations w zakresie budowania korzystnego wizerunku, • reklama zewnętrzna (billboardy, citylighty, plakaty), • reklama telewizyjna, radiowa, prasowa, • imprezy, eventy, wydarzenia kulturalne, • w zakresie marketingu bezpośredniego uruchomienie infolinii dla klientów, • obecność na targach turystycznych, sympozjach naukowych, • konferencje prasowe, • strony internetowe, • gadŜety promujące region, • logo, będące motywem przewodnim prowadzonej kampanii, • całościowy System Identyfikacji Wizualnej, • specjalne komórki zajmujące się obsługą potencjalnych inwestorów, • przewodnie symbole kojarzone jednoznacznie z danym miejscem. W promowaniu miast i regionów często podkreśla się kwestie związane z unikalnością i niepowtarzalnością danego miejsca. W konkurencyjnym otoczeniu strategia promocyjna polegająca na wyróŜnieniu swojej oferty, walorów na tle innych miejsc ma większa szansę powodzenia. W obszarze identyfikowania i promowania unikalnych walorów istnieje bardzo szerokie spektrum moŜliwości, ograniczone jedynie kreatywnością i pomysłami osób zaangaŜowanych w działania promocyjne. Zestaw wykorzystywanych skojarzeń powinien obiecywać jak największe korzyści i pozytywne emocje potencjalnym turystom, inwestorom. Jednym z podstawowych kierunków jest skupienie się na obiektach, które są nierozłącznie kojarzone z danym obszarem, są jego symbolami. MoŜna równieŜ odwoływać się do niepowtarzalnego klimatu miejsca, jego atmosfery, gościnności mieszkańców. Wszelkie atrakcje turystyczne, walory przyrodnicze, imprezy powinny być wpisane w szersza strategię promocyjną i stanowić elementy spójnych działań. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr zestaw działań promocyjnych powinien odwoływać się do celów strategicznych, operacyjnych i wybranych sieciowych produktów turystycznych. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 239 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Adresatami strategicznych działań promocyjnych realizowanych na danym obszarze mogą być następujące grupy odbiorców37: • turyści i wycieczkowicze, • mieszkańcy danego obszaru, w tym społeczność lokalna, przedsiębiorcy, członkowie instytucji samorządu gospodarczego, organizacji społecznych, pracownicy administracji, lokalni liderzy, przedstawiciele lokalnych (regionalnych) mediów, itd., • potencjalni inwestorzy zewnętrzni, • przedstawiciele krajowych i zagranicznych instytucji finansowych, funduszy inwestycyjnych, itd., • przedstawiciele mediów, • przedstawiciele turystycznych organizacji krajowych i międzynarodowych, • przedstawiciele administracji róŜnych szczebli, • potencjalni pracobiorcy – wysoko wykwalifikowana kadra i specjaliści, • szeroko rozumiana społeczność danego obszaru, kraju czy teŜ międzynarodowa. Jednym z pomysłów słuŜących promowaniu danego obszaru jest organizowanie imprez, eventów na jego terenie. Takie przedsięwzięcia z reguły generują określone koszty, jednak uzyskiwany wymiar promocyjny i medialny wydaje się być wart ich poniesienia. Skala organizacyjna takich projektów jest zróŜnicowana. Począwszy od małych imprez mających charakter typowo lokalny, aŜ do wielkich przedsięwzięć wykraczających swym oddziaływaniem znacznie poza terytorium regionu, miasta. Zarówno przy duŜym, jak i małym projekcie istotne jest doprecyzowanie szczegółów organizacyjnych związanych ze scenariuszem wydarzenia, czasem jego realizacji, czy odpowiednim doborem personelu. Pozytywna opinia na temat organizowanej w regionie imprezy moŜe przyczynić się do wzrostu zainteresowania nią ze strony firm i potencjalnych sponsorów w jej kolejnych edycjach. Kolejnym istotnym aspektem jest promowanie produktów lokalnych, regionalnych rozumianych jako wyrób lub usługa, z którą utoŜsamiają się mieszkańcy danego regionu, produkowanych w sposób niemasowy i przyjazny dla środowiska, z surowców lokalnie dostępnych. Produkt lokalny staje się wizytówką regionu poprzez wykorzystanie jego specyficznego i niepowtarzalnego charakteru oraz angaŜowanie mieszkańców w rozwój przedsiębiorczości na danym terenie. Spójna koncepcja promocji danego regionu powinna ułatwiać osiągnięcie szczegółowych celów w zakresie rozwoju danego obszaru. Wykorzystując poszczególne narzędzia marketingowe budujemy, poprzez działania promocyjne, pozycję konkurencyjną regionu na arenie krajowej i w dłuŜszym horyzoncie czasowym, międzynarodowej. W tym miejscu naleŜy podkreślić konieczność długofalowego i zintegrowanego działania w obszarze promocji i marketingu terytorialnego. Spodziewane, pozytywne efekty mogą pojawić się stosunkowo szybko, jednak część z nich moŜe nastąpić z pewnym opóźnieniem w czasie. Sama świadomość osób odpowiedzialnych za promocję i korzystny wizerunek regionu o istotności działań promocyjnych i konieczności ponoszenia określonych kosztów, jest warunkiem koniecznym i punktem wyjścia do konstruowania strategicznych koncepcji. 37 Nawrocka E.: Pozytywny wizerunek obszaru turystycznego jako źródło przewagi konkurencyjnej [w:] Brol R. (red.) Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce. Wrocław: Wydawnictwo AE, s. 541 – 542. 240 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W aspekcie kreowania wizerunku nie naleŜy zapominać o właściwych relacjach ze środowiskiem medialnym. Media w obecnych czasach stanowią waŜną platformę w komunikacji ze społeczeństwem i dla duŜej części społeczności lokalnych są opiniotwórcze. Dobry wizerunek w mediach pomaga osiągać zamierzone działania, przyczynia się do konkurencyjności i zaistnienia w świadomości szerszej grupy społeczeństwa. MoŜna tak przekazywać waŜne informację, Ŝeby zostały odpowiednio wyeksponowane w środkach masowego przekazu. Konferencje prasowe są skutecznym sposobem przekazywania dziennikarzom informacji, podczas ich organizowania kluczowy wydaje się właściwy dobór tematów, które chcemy przekazać danej społeczności38. Jednym z waŜniejszych elementów strategii kształtowania wizerunku jest skuteczne komunikowanie, czyli przekazywanie czytelnych informacji o atrybutach danego obszaru39. Tabela 20. Wybrane elementy i narzędzia promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr Lp. Narzędzie promocji Charakterystyka Głównym załoŜeniem stworzenia SIW jest ujednolicenie wizerunku oraz wszystkich innych elementów komunikacji rynkowej. SIW jest przewodnikiem, którego zalecenia powinny by przestrzegane, Ŝeby wizerunek stał się jednolity i rozpoznawalny automatycznie. Właściwy SIW w sposób znaczący przyczynia się do poprawy skuteczności promocyjnego oddziaływania na otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne. System Identyfikacji Wizualnej oferuje szeroki wachlarz elementów uŜywanych do Zintegrowany System opracowywania oraz standaryzacji wizerunku Identyfikacji Wizualnej miasta. Od nazwy, symbolu (loga), hasła, liternictwa poczynając, na ujednoliconych papierach firmowych, tablicach kierunkowych, neonach, folderach i szyldach kończąc. Tworzą go między innymi takie elementy, jak charakterystyczne kolory, specyficzne cechy budynków, biur, ich wyposaŜenie, stroje pracowników. Samo stworzenie Systemu Identyfikacji Wizualnej, który wyróŜnia miasto, nie przynosi jeszcze wymiernych efektów. Stanowi ono punkt wyjścia do długotrwałego procesu tworzenia wizerunku. Reklama zewnętrzna (billboardy, citylighty, plakaty) Reklama zewnętrzna jest jedna z najstarszych najstarszą form komunikacji wizualnej. Nośniki reklamy zewnętrznej cechuje duŜa róŜnorodność, naleŜą do nich bowiem tablice reklamowe (billboardy), plakaty oraz elementy 38 A. Dziadkiewicz: Dobry wizerunek w mediach. W: Marketing w Praktyce, nr 3/2004, s. 35-35. 39 A. Stanowicka – Traczyk: Instrumenty strategii kształtowania wizerunku na przykładzie polskich miast. W: Studia Regionalne i Lokalne, nr 3/2007, s. 69. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 241 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Reklama prasowa Reklama radiowa Reklama telewizyjna Imprezy regionalne Targi turystyczne Wydarzenia kulturalne 242 wtapiające się w infrastrukturę miasta, takie jak wiaty na przystankach autobusowych czy pojemniki na śmieci, a takŜe środki transportu. Celem reklamy zewnętrznej jest przyciągnięcie uwagi potencjalnego klienta/turysty do uwidacznianej na niej treści. Jest formą reklamy docierając do stosunkowo szerokiego gremium potencjalnych klientów. Wybierając konkretny tytuł, w którym chcemy zamieścić reklamę, naleŜy rozwaŜyć, czy poprzez niego dotrzemy do grupy docelowej, na której nam zaleŜy. W zaleŜność od obszaru, na którym chcemy się reklamować, moŜemy wybrać rozgłośnie o zasięgu krajowym, regionalny i lokalnym. Planem podstawowym powinna być stała obecność w lokalnych rozgłośniach radiowych. Reklama telewizyjna jest najskuteczniejszą i zarazem najdroŜszą formą reklamy. W przypadku ograniczeń budŜetowych moŜna skorzystać z oferty lokalnych stacji. Imprezy organizowane w regionie wpływają pozytywnie na jego wizerunek, świadczą o aktywności społeczności lokalnych i są atrakcją turystyczną uzupełniającą pozostałe elementy oferty turystycznej regionu. Pozytywna opinia na temat organizowanej w regionie imprezy moŜe przyczynić się do wzrostu zainteresowania nią ze strony turystów i potencjalnych sponsorów w jej kolejnych edycjach. Obecność na tarach turystycznych przedstawicieli szeroko rozumianej branŜy turystycznej Subregionu powinna być na stałe wpisana w kalendarz ich zajęć. Prezentując własną ofertę w zakresie produktów turystycznym, moŜemy jednocześnie zobaczyć rozwiązania stosowane przez innych. Forum wymiany róŜnych opinii i nowych pomysłów wzbogaca naszą wiedzę i poszerza horyzonty. Targi są odwiedzane przez rzesze potencjalnych turystów, którzy mogą się zainteresować naszym Subregionem, dlatego naleŜy dołoŜyć wszelkich starań w przygotowania do danej imprezy. Wydarzenia kulturalne wysokiej rangi podnoszą prestiŜ Subregionu i ściągają do niego wiele ciekawych postaci świata kultury. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Konferencje naukowe Witryny internetowe Konferencje prasowe Infolinie dla turystów Koszt poniesiony na takie wydarzenia zwraca się podwójnie: promujemy kulturę wśród mieszkańców i turystów Subregionu i kreujemy jego pozytywny wizerunek Partycypacja w konferencjach naukowych samorządowców, biznesmenów, lokalnych liderów jest zjawiskiem poŜądanym z punktu widzenia wspólnych działań na rzecz rozwoju społeczno – gospodarczego Subregionu. Poza pogłębianiem swojej wiedzy i wymianą doświadczeń przekazujemy środowisku naukowemu czytelny sygnał do włączenia się we wspólnie realizowane koncepcje. Atrakcyjna graficznie, czytelna, nowoczesna strona internetowa jest niezbędnym elementem w procesie budowy marki Subregionu, który powinien posiadać własna stronę. MoŜliwe opcje to np. www.subregionnysakwisabobr.pl, www.nysakwisa-bobr.pl, www.snkb.eu. Jedną z kwestii świadczących o waŜniejszych profesjonalnym traktowaniu mieszkańców i turystów jest aktualizowanie strony internetowej. Poza tym powinny znaleźć się tam informacje niezbędne do wygodnego uprawiania turystyki (baza gastronomiczna, noclegowa, lista atrakcji turystycznych, imprez Subregionalnych, itd.) Dobry wizerunek w mediach pomaga osiągać zamierzone działania, przyczynia się do konkurencyjności i zaistnienia w świadomości szerszej grupy społeczeństwa. MoŜna tak przekazywać waŜne informację, Ŝeby zostały odpowiednio wyeksponowane w środkach masowego przekazu. Konferencje prasowe są skutecznym sposobem przekazywania dziennikarzom informacji, podczas ich organizowania kluczowy wydaje się właściwy dobór tematów, które chcemy przekazać danej społeczności Infolinie mają za zadanie informowanie turystów o wszystkich elementach związanych z turystyką w Subregionie. Dostępne miejsca noclegowe, charakterystyka produktów turystycznych, terminy i miejsca imprez kulturalnych oraz kwestie związane z bezpieczeństwem to niektóre z waŜniejszych zagadnień. Wśród pracowników infolinii powinny się znajdować osoby posługujące się językiem angielskim, niemieckim i czeskim. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 243 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” GadŜety, gratisy Wpisują się w elementy Systemu Identyfikacji Wizualnej. KaŜdy turysta lubi dostać/kupić gadŜet związany z regionem, który odwiedza. GadŜety są drobnym elementem, ale świadczącym o dbałości o szczegóły i profesjonalnym traktowaniu zagadnienia promocji Subregionu. Źródło: Opracowanie własne W procesie konstruowania i wdraŜania strategii promocyjnej regionu istotne są m.in. następujące elementy40: • kwalifikacje władz samorządowych (kompetencje, trafność podejmowanych decyzji, itd.), • innowacyjność organizacyjna, strukturalna, • nowoczesne systemy zarządzania, elastycznie reagujące na zmiany zachodzące w lokalnej (regionalnej) przestrzeni, • dostępność komunikacyjna (handlowa, turystyczna, telekomunikacyjna), • ogólny poziom cen oferowanych usług, ulgi dla potencjalnych inwestorów, • nastawienie na kompleksowy, wielowymiarowy rozwój danego terytorium, • podkreślanie walorów związanych z unikalnością, niepowtarzalnością regionu, • atrakcyjność środowiska naturalnego, tradycja, kultura, • budowanie klimatu dla przedsiębiorczości, • współpraca zagraniczna (kooperacja, turystyka, wymiana handlowa). Wśród wymienionych elementów warto zwrócić uwagę na kwalifikację władz samorządowych. We wdraŜaniu strategii promocyjnej profesjonalizm i konsekwencja w działaniu są warunkami koniecznymi do osiągnięcia finalnego sukcesu. Dobór właściwej kadry zarządzającej projektami, kreatywność w konstruowaniu długofalowych działań promocyjnych, współpraca z lokalnymi środowiskami, pozyskiwanie pozabudŜetowych źródeł finansowania są jednymi z wielu kwestii, na które władze samorządowe powinny zwrócić szczególna uwagę. Marketing terytorialny, w całej swojej złoŜoności, pozwala dostrzec istotność właściwego promowania danych miejsc i wymierne korzyści za tym idące. W proces budowania korzystnego wizerunku i właściwej promocji powinni się włączać, oprócz władz, mieszkańcy, środowiska biznesowe, świat nauki i wszystkie osoby zainteresowane jak najszybszym rozwojem danego obszaru. Reasumując, program promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr powinien wspierać realizację celów strategicznych i operacyjnych. SłuŜy on przede wszystkim: • wykreowaniu jednolitego wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr, • realizację wizji i misji • kreowanie marki Subregionu i jego poszczególnych produktów turystycznych • zwiększeniu liczby turystów odwiedzających Subregion • zatrzymaniu przybywających turystów na dłuŜszy okres poprzez umiejętne eksponowanie oferty turystycznej • minimalizowanie efektów sezonowości 40 Olszewska J.: Strategiczne aspekty kreowania wizerunku gminy. W: Człowiek i Środowisko, nr 34/2003. 244 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • zwiększenie zadowolenia turystów z pobytu w Subregionie skutkujące częstszymi powrotami i pozytywnymi rekomendacjami wśród swoich społeczności Rysunek 37. Idea kreowania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych Odpowiadający mu cele operacyjny Cele strategiczne 2 – 6 Odpowiadające im cele operacyjne Subregionalne Sieciowe Produkty Turystyczne Źródło: Opracowanie własne Przewodnią ideą Koncepcji jest promowanie Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr jako całości. Warunkuje to realizacja poszczególnych celów strategicznych i przyporządkowanych im celów operacyjnych. Wśród celów strategicznych jedną z kluczowych pozycji zajmuje rozwój markowych produktów turystycznych. W ramach tego celu realizowany jest rozwój produktów turystycznych przyporządkowany do poszczególnych form turystyki. Realizacja celów Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 245 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” operacyjnych odbywa się poprzez kreowanie i promowanie Sieciowych Produktów Turystycznych, stanowiących jeden z waŜniejszych elementów planowanych działań. 2.2.3. Projekcja współpracy w implementacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr W zakresie realizowania Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr powinny brać udział wszystkie Jednostki Samorządu Terytorialnego wchodzące w skład Subregionu: • Gmina i Miasto Gryfów Śląski • Gmina Leśna • Gmina Lubomierz • Gmina i Miasto Lwówek Śląski • Gmina Sulików • Gmina Wleń • Gmina Zgorzelec • Miasto i Gmina Bogatynia • Gmina Lubań • Gmina Miejska Zawidów • Gmian Miejska Zgorzelec • Powiat Lubański • Powiat Lwówecki Ponadto wszystkie organizacje, które chcą wspierać Subregion w jego działaniach mających na celu podniesienie poziomu atrakcyjności turystycznej i ogólny poziom rozwoju gospodarczego, m.in.: • Dolnośląska Organizacja Turystyczna • Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. • Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo Izerskie” • Fundacja „Partnerstwo Izerskie Bogactwem Trójgranicza” • Związek Gmin Kwisa • Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Nysa • pozostałe stowarzyszenia i organizacje działające na terenie Subregionu • lokalni liderzy • Inne podmioty i środowiska zainteresowane szybszym rozwojem Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. Szczególnie waŜne jest konsekwentne wdraŜanie koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. NaleŜy wziąć pod uwagę horyzont operacyjny i strategiczny mieszczące się odpowiednio w zakresie dat 2008 – 2013 i 2014 – 2020. Takie przedziały dają czas na stopniowe wprowadzanie załoŜeń koncepcji, a jednocześnie wymagają stanowczości i wytrwałości. 246 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rysunek 38. Formuła realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr Identyfikacja (Identification) Integracja (Integration) Działanie (Action) Źródło: Opracowanie własne W ramach implementacji załoŜeń moŜna kierować się powyŜszą formułą, która wyraŜą następujące po sobie procesy zmierzające do osiągnięcia zamierzonych celów. W ramach identyfikacji naleŜy diagnozować najatrakcyjniejsze elementy oferty turystyczne Subregionu, ze szczególnym uwzględnieniem sieciowych subregionalnych produktów turystycznych. Kluczowa jest integracja zakładająca harmonijną współpracę wszystkich JST Subregionu i pozostałych środowisk zaangaŜowanych w procesu rozwoju turystyki. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe integracja słuŜąca realizacji wielu celów szczegółowych jest prawdziwym testem wspólnego działania. Ostatnim elementem formuły jest działanie. Zakłada ono realne wprowadzanie w Ŝycie wszystkich załoŜeń i konsekwentną ich realizację (np. wykorzystywanie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej, czy poszczególnych narzędzi promocyjnych). Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 247 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 21. Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych - działania i zadania. Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych Cel operacyjny 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Działania Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki piesze 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki rowerowe 248 Zadania - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci) - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie, - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.4. Rozwój produktu turystyka konferencyjna Inwestycje w infrastrukturę konferencyjną Promocja oferty w zakresie turystyki konferencyjnej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Działania wspierające wielokulturowość Subregionu Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Promocja wielokulturowości mieszkańców Subregionu 1.6. Rozwój produktu turystyka zdrowotna /w tym Inwestycje w infrastrukturę - stworzenie katalogu obejmującego obiektów spełniających wymogi spotkań konferencyjnobiznesowych, - wyszukiwanie inwestorów zainteresowanych zakupem oraz odrestaurowaniem pałaców i zamków na cele hotelowe i konferencyjne, - tworzenie ośrodków, centrów konferencyjno-biznesowych na terenie Subregionu, - rewitalizacja budynków, obiektów zabytkowych na potrzeby organizowanych konferencji, - przystosowanie sal na potrzeby konferencji (systemy audiowizualne) - przebudowa układów komunikacyjnych ośrodków Subregionu w celu poprawy dostępności do usług turystycznych - inwentaryzacja zamków i pałaców oraz inny obiektów spełniających wymogi spotkań konferencyjnobiznesowych, - wyszukiwanie inwestorów zainteresowanych zakupem oraz odrestaurowaniem pałaców i zamków na cele hotelowe i konferencyjne, - promocja wśród przedsiębiorców oferty konferencyjnej obiektów poprzez stronę internetową, - prezentacja oferty na targach branŜowe - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - oferta „turystyki sentymentalnej” dla byłych mieszkańców obszaru Subregionu, - produkty lokalne wytwarzane na podstawie receptur ludności napływowej, - utworzenie prezentacji multimedialnej prezentującej produkty lokalne, - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - organizacja konferencji z udziałem społeczności lokalnych będących potomkami ludności napływowej, - nawiązanie kontaktów z miastami partnerskimi państw ojczystych ludności napływowej, - promocja zespołów ludowych, - tworzenie prezentacji multimedialnych, - wydanie kalendarza imprez subregionalnych, - rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach turystycznych Subregionu, - tworzenie nowych obiektów słuŜących turystyce spa&wellness, - tworzenie nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 249 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Promocja zdrowego stylu Ŝycia - rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach turystycznych Subregionu, - infrastruktura sportowa wspierająca zdrowy tryb Ŝycia (boiska, hale sportowe, baseny itp.), 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska Rozwój produktów lokalnych 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Aktywizacja i wspieranie prywatnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej 1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna Promocja oferty turystycznej na terenach przygranicznych - organizacja cyklicznego jarmarku z ofertą produktów z regionu, - wydanie ksiąŜki kucharskiej z przepisami potraw z wykorzystaniem produktów lokalnych charakterystycznych dla Subregionu, - inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach wiejskich, - wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia historycznych produktów lokalnych (młyn, piec do chleba itp.) - wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki wiejskiej oraz agroturystyki, - wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i ekoturystyki, - wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych i ekoturystycznych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów, - aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych, - opracowanie wielojęzycznych wydawnictw i materiałów promocyjnych eksponujących najlepsze produkty turystyczne - systemy rabatowe na produktu lokalne dla turystów zagranicznych, - wprowadzenie weekendowej oferty promocyjnej na usługi hotelarskie i gastronomiczne dla turystów zagranicznych, Rozwój zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego Źródło: opracowanie własne Tabela 22. Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej - działania i zadania. Cel strategiczny 2 - tworzenie markowej infrastruktury turystycznej Cel operacyjny 2.1. Wspieranie rozwoju jakości bazy noclegowej i gastronomicznej Działania Wsparcie rozwoju infrastruktury gastronomiczno-hotelarskiej Zadania Poprawa świadomości turystycznej i rekreacyjnej mieszkańców gminy Podniesienie poziomu bezpieczeństwa w Subregionie 250 - wsparcie inwestycji w unowocześnienie wyposaŜenia podmiotów branŜy turystycznej w Subregionie, - pomoc w unowocześnieniu oferty hotelarskiej podmiotów branŜy turystycznej w Subregionie, - system konsultacje i porad w zakresie sposobu unowocześnienia infrastruktury gastronomicznohotelarskiej, - tworzenie tanich miejsc noclegowych, - szkolenia z zakresu rozwoju oferty turystycznej, - edukacja ekologiczna mieszkańców i turystów, - zainstalowanie zintegrowane systemu kamer monitorujących, - współpraca samorządów ze słuŜbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, - zintensyfikowane działania słuŜb porządkowych w okresie natęŜenia ruchu turystycznego w Subregionie, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2.2. Podnoszenie standardów obsługi klienta Kształtowanie i wspieranie właściwych postaw i zachowań kadry turystycznej i mieszkańców wobec turystów i odwiedzających - przeprowadzenie analizy potrzeb szkoleniowych w zakresie szeroko rozumianej turystyki, - opracowanie i wdroŜenie metodologii szkolenia oraz programów podnoszących jakość i standardy usług turystycznych, - stworzenie systemu certyfikacji promującego lokalnych producentów, - wspieranie i promowanie rękodzielnictwa wśród mieszkańców Subregionu, - promocja starych zawodów, Źródło: opracowanie własne Tabela 23. Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie - działania i zadania. Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie Cel operacyjny 3.1. Stworzenie zintegrowanego systemu promocji subregionu Działania Wprowadzanie elementów zintegrowanego systemu promocji subregionu Współpraca z organizacjami turystycznymi 3.2. Eksponowanie unikalnych walorów markowych produktów turystycznych Współpraca z zagranicznymi partnerami Upowszechnianie w mediach wszelkich działań związanych z turystyką i rekreacją w Subregionie Zadania - utworzenie portal internetowy promujący subregion wraz z centralnym systemem rezerwacji, - stworzenie zespołu koordynującego promocję subregionu, - stworzenie eksperckiej jednostki organizacyjnej (podmiotu) mającego na celu rozwój i promocję turystyki w regionie, - organizacja wspólnych wydarzeń integrujących region, - utworzenie Lokalnej Organizacji Turystycznej Subregionu, - współpraca z podmiotami działającymi w turystyce :LOT, DOT, - współpraca z PTTK, Towarzystwo Schronisk MłodzieŜowych - współpraca z pozostałymi stowarzyszeniami i organizacjami, - promocja Subregionu poprzez miasta partnerskie w kraju i zagranicą - utworzenie kalendarza imprez partnerskich w podmiotami zagranicznymi, - współpraca w zakresie wzajemnej promocji i reklamy - stworzenie punktów obsługi turystycznej, - stworzenie subregionalnego harmonogramu imprez masowych obejmującego zarówno imprezy cykliczne i imprezy jednorazowe, - przygotowanie oraz wykonanie materiałów promocyjnych dla całego subregionu, - wykorzystanie w promocji narzędzi multimedialnych, - tworzenie wirtualnych przewodników po miejscowościach Subregionu, - tworzenie wirtualnych tras turystycznych po Subregionie, - przygotowanie folderów oraz ulotek promujących ideę subregionu wśród mieszkańców oraz turystów odwiedzających subregion,\ Źródło: opracowanie własne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 251 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 24. Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr - działania i zadania. Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Borów Dolnośląskich Cel operacyjny 4.1. Wprowadzenie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej do wszystkich JST, organizacji pozarządowych i zainteresowanych podmiotów komercyjnych 4.2. Zintegrowanie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej z działaniami promocyjnymi prowadzonymi w indywidualnym zakresie przez podmioty Subregionu Działania Budowa marki turystycznorekreacyjnej Subregionu Zadania - stworzenie spójnego systemu identyfikacji wizualnej (SIW), - szkolenia dla pracowników urzędu z zakresu wspólnej promocji na bazie SIW, - szkolenia dla usługodawców z zakresu wspólnej promocji na bazie SIW, Wprowadzenie systemu informacji miejskiej i gminnej - stworzenie zespołu koordynującego promocję subregionu, - ujednolicenie grafiki tablic witających, - wprowadzenie kierunkowskazów oraz innych oznakowań turystycznych z logo subregionu, - wykorzystanie we wszystkich oficjalnych materiałach JST z subregionu logo subregionu, Źródło: opracowanie własne 252 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 25. Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr jako obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych - działania i zadania. Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Borów Dolnośląskich jako obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych Cel operacyjny 5.1. Uczestnictwo w targach turystycznych krajowych i zagranicznych 5.2. ZaangaŜowanie regionalnych autorytetów w proces kształtowania korzystnego wizerunku Działania Promocja subregionu na targach turystycznych Wzmocnienie współpracy gminy z autorytetami w Subregionie Zadania - wybór targów turystycznych na których subregion będzie promował się cyklicznie, - przygotowanie wspólnej oferty turystycznej, ulotki, foldery, plakaty, prezentacje multimedialne, - współpraca z ekspertami od turystyki marketingu z subregionu, korzystanie z ich wiedzy i doświadczenia w budowaniu oferty turystycznej, - sporządzenie listy autorytetów w zakresie kreowania wizerunku w subregionie (uczelnie wyŜsze, wydziały promocji, właściciele obiektów turystycznych itp.) (twarze regionu) - wprowadzenie cyklicznych konsultacji z autorytetami z subregionu w zakresie kierunku rozwoju turystyki subregionie, - szkolenia lokalnych liderów z zakresu rozwoju oferty turystycznej Źródło: opracowanie własne Tabela 26. Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr sfery stymulującej rozwój społeczno-gospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy - działania i zadania. Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Borów Dolnośląskich sfery stymulującej rozwój społecznogospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy Cel operacyjny 6.1. Wspomaganie oferty edukacyjnej w zakresie turystyki i marketingu Działania Współpraca ze szkolnictwem w subregionie Promocja właściwych postaw, rozwoju w zakresie turystyki i marketingu Zadania - współpraca z uczelniami i placówkami badawczymi w zakresie badań turystycznych, - współpraca ze szkołami w zakresie działań turystycznych, - kompleksowe badania turystyki w Subregionie, - wykłady dla samorządowców oraz przedstawicieli branŜy turystycznej subregionu z zakresu turystyki i marketingu, - konkursy na najlepsze produkty lokalne, - działania edukacyjne związane z promowaniem wartości produktów turystycznych Subregionu, - edukacja ekologiczna mieszkańców i turystów, - organizowanie imprez cyklicznych oraz jednorazowych integrujących mieszkańców subregionu, - drzwi otwarte w lokalnych atrakcjach przybliŜające mieszkańcom historię subregionu, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 253 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6.2. UmoŜliwienie kadrom turystycznym podnoszenie swoich kwalifikacji (np. szkolenia produktowe, językowe) Zintegrowany system szkoleń na rzecz turystyki Doskonalenie umiejętności językowych kadr turystycznych subregionu Źródło: opracowanie własne 254 - sporządzenie listy autorytetów w zakresie kreowania wizerunku w subregionie (uczelnie wyŜsze, wydziały promocji, właściciele obiektów turystycznych itp.) - wprowadzenie cyklicznych konsultacji z autorytetami z subregionu w zakresie kierunku rozwoju turystyki subregionie, - szkolenia lokalnych liderów z zakresu rozwoju oferty turystycznej - stworzenie eksperckiej jednostki organizacyjnej (podmiotu) mającego na celu rozwój i promocję turystyki w regionie, - organizacja wspólnych wydarzeń integrujących region, - system szkoleń dla pracowników administracyjnych związanych z turystyką, - system szkoleń językowych, angielski, niemiecki, czeski, oraz rosyjski dla pracowników administracyjnych oraz pracowników branŜy turystycznej w subregionie, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 27. Zadania inwestycyjne w Subregionie na tle Subregionalnych Sieciowych Produktów Turystycznych NysaKwisa-Bóbr. Lp. 1 Sieciowy Produkt Turystyczny Kraina Domów Przysłupowych Cel operacyjny 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Działanie Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zadanie - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 255 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową 2 ŚcieŜki Rowerowe oraz Piesze Pogranicza Polsko – Czesko – Niemieckiego 1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna Promocja oferty turystycznej na terenach przygranicznych 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki piesze 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki rowerowe 1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna 256 Promocja oferty turystycznej na terenach przygranicznych - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - opracowanie wielojęzycznych wydawnictw i materiałów promocyjnych eksponujących najlepsze produkty turystyczne - systemy rabatowe na produktu lokalne dla turystów zagranicznych, - wprowadzenie weekendowej oferty promocyjnej na usługi hotelarskie i gastronomiczne dla turystów zagranicznych, - tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci) - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie, - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - opracowanie wielojęzycznych wydawnictw i materiałów promocyjnych eksponujących najlepsze produkty turystyczne - systemy rabatowe na produktu lokalne dla turystów zagranicznych, - wprowadzenie weekendowej oferty promocyjnej na usługi hotelarskie i gastronomiczne dla turystów zagranicznych, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3 Skarby Przyrody Nysy – Kwisy – Bobru 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki piesze 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki rowerowe 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Działania wspierające wielokulturowość Subregionu - tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci) - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie, - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - oferta „turystyki sentymentalnej” dla byłych mieszkańców obszaru Subregionu, - produkty lokalne wytwarzane na podstawie receptur ludności napływowej, - utworzenie prezentacji multimedialnej prezentującej produkty lokalne, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 257 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4 Kraina Pstrąga Nysy – Kwisy – Bobru 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska 258 Rozwój produktów lokalnych Rozwój zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - organizacja cyklicznego jarmarku z ofertą produktów z regionu, - wydanie ksiąŜki kucharskiej z przepisami potraw z wykorzystaniem produktów lokalnych charakterystycznych dla Subregionu, - inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach wiejskich, - wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia historycznych produktów lokalnych (młyn, piec do chleba itp.) - wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki wiejskiej oraz agroturystyki, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 5 Świat Filmów Komediowych 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Aktywizacja i wspieranie prywatnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Promocja wielokulturowości mieszkańców Subregionu - wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i ekoturystyki, - wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych i ekoturystycznych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów, - aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych, - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - organizacja konferencji z udziałem społeczności lokalnych będących potomkami ludności napływowej, - nawiązanie kontaktów z miastami partnerskimi państw ojczystych ludności napływowej, - promocja zespołów ludowych, - tworzenie prezentacji multimedialnych, - wydanie kalendarza imprez subregionalnych, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 259 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6 Via Regia w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki piesze 260 - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci) - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki rowerowe 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową 7 Droga Św. Jakuba w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową - wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie, - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 261 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki piesze 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki rowerowe 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa 262 Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci) - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie, - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową 8 9 Agroturystyka Nysy – Kwisy – Bobru KrzyŜe Pokutne Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska Rozwój produktów lokalnych 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Aktywizacja i wspieranie prywatnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej 1.2. Rozwój produktu turystyka piesza Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Rozwój zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego Działania promujące szlaki piesze 1.3. Rozwój produktu turystyka rowerowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - organizacja cyklicznego jarmarku z ofertą produktów z regionu, - wydanie ksiąŜki kucharskiej z przepisami potraw z wykorzystaniem produktów lokalnych charakterystycznych dla Subregionu, - inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach wiejskich, - wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia historycznych produktów lokalnych (młyn, piec do chleba itp.) - wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki wiejskiej oraz agroturystyki, - wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i ekoturystyki, - wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych i ekoturystycznych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów, - aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych, - tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci) - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 263 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Działania promujące szlaki rowerowe 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie 10 Kraina Agatów 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki 264 - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe, - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie, - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 11 12 Wodny Wypoczynek Nysy – Kwisy – Bobru 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Wędkarski Raj Nysy – Kwisy – Bobru 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki wodne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki wodne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 265 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 13 Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego 266 - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - tworzenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 14 Kwisonalia 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - tworzenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 267 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 15 Zespoły Folklorystyczne Nysy – Kwisy – Bobru 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Aktywizacja i wspieranie prywatnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego 16 268 Wspólna Karta Turystyczna Nysy – Kwisy – Bobru 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska Rozwój zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową - wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki, - wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych Borów Dolnośląskich, - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach wiejskich, - wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia historycznych produktów lokalnych (młyn, piec do chleba itp.) - wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki wiejskiej oraz agroturystyki, - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Działania promujące szlaki rowerowe i konne Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego 17 Jakuby – Święto Starego Miasta 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową - przygotowanie folderów i ulotek promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower) - stworzenie punktów informacji turystycznej, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 269 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego 18 270 Zabytki Architektury Nysy – Kwisy – Bobru 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu, - tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu, - rewitalizacja zabytkowych centrów miast, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu, - przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Działania promujące szlaki rowerowe i konne Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego 1.6. Rozwój produktu turystyka zdrowotna /w tym spa i wellnes/ Inwestycje w infrastrukturę Promocja zdrowego stylu Ŝycia - przygotowanie folderów i ulotek promujących wyznaczone szlaki rowerowe i konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach turystycznych Subregionu, - rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach turystycznych Subregionu, - infrastruktura sportowa wspierająca zdrowy tryb Ŝycia (np. boiska, hale sportowe, baseny itp.), Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 271 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 19 Szlaki Konne Nysy – Kwisy – Bobru 1.1. Rozwój produktu turystyka rekreacyjnawypoczynkowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Działania promujące szlaki Opracowanie kompleksowej oferty w zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej 20 Wielokulturowy Subregion Nysa – Kwisa - Bóbr 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Aktywizacja i wspieranie prywatnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej 1.5. Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa Rozwój infrastruktury wspierającej turystykę rekreacyjną i wypoczynkową Zintegrowany system promocji najwaŜniejszych eventów organizowanych w Subregionie 272 - tworzenie szlaków konnych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - rewitalizacja parków i terenów zielonych, - rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych, - przebudowa ciągów pieszych w drogach, - tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej, - stworzenie punktów informacji turystycznej, - przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki konne - promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach - promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu, - powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie - przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów - wspólny projekt ekspozycji targowej - promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów - wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i ekoturystyki, - wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych i ekoturystycznych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów, - aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych, - tworzenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu, - jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków, - poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni) - promocja imprez przez stronę internetową Subregionu - promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych - włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Działania promujące turystykę krajoznawczą kulturową Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego Promocja wielokulturowości mieszkańców Subregionu 1.7. Rozwój produktu turystyka wiejska Rozwój zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego Opracowanie systemu zachęt dla przedsiębiorców z sektora turystycznorekreacyjnego Rozwój produktów lokalnych - foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu, - promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu, - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - organizacja konferencji z udziałem społeczności lokalnych będących potomkami ludności napływowej, - nawiązanie kontaktów z miastami partnerskimi państw ojczystych ludności napływowej, - promocja zespołów ludowych, - tworzenie prezentacji multimedialnych, - wydanie kalendarza imprez subregionalnych, - inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach wiejskich, - wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia historycznych produktów lokalnych (np. młyn, piec do chleba itp.) - wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki wiejskiej oraz agroturystyki, - pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom, - pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę wiejską, - ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo, kuśnierstwo itp.), - stworzenie systemu certyfikacji promującego lokalnych producentów produktów lokalnych, - promocja starych zawodów, - organizacja cyklicznego jarmarku z ofertą produktów z regionu, - wydanie ksiąŜki kucharskiej z przepisami potraw z wykorzystaniem produktów lokalnych charakterystycznych dla Subregionu, Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 273 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.8. Rozwój produktu agroturystyka Aktywizacja i wspieranie prywatnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej 1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna Promocja oferty turystycznej na terenach przygranicznych - wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i ekoturystyki, - wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych i ekoturystycznych, - podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów, - aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych, - opracowanie wielojęzycznych wydawnictw i materiałów promocyjnych eksponujących najlepsze produkty turystyczne - systemy rabatowe na produktu lokalne dla turystów zagranicznych, - wprowadzenie weekendowej oferty promocyjnej na usługi hotelarskie i gastronomiczne dla turystów zagranicznych, Źródło: opracowanie własne 274 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. ZałoŜenia do Studium Wykonalności Koncepcji SPT 3.1. Inwestycje w Subregionie sprzyjające rozwojowi turystyki 3.1.1. Gmina i Miasto Gryfów Śląski Tabela 28. Inwestycje na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym 1.Kościół parafialny św. Jadwigi Czy obiekt wymaga remontu? tak Remont wnętrza kościoła. 2.Rynek miasta z tak kamienicami Odnowienie elewacji, kamienic oraz remont i wyposaŜenie pomieszczenia w kamienicy nr 33 z przeznaczeniem na Centrum Informacji Turystycznej Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie 30 miejsc modernizacja parkingowych dla istniejącego samochodów parkingu osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów. 35 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów. - Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ławeczki kosze na śmieci, ławeczki, nasadzenie zieleni, tablica informacyjna. ławeczki, punkty gastronomiczne. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. rewitalizacja rynku, wymiana nawierzchni, mała architektura, wymiana sieci, tablice informacyjne. 275 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Ratusz tak Nowa elewacja budynku, dostosowanie budynku dla osób niepełnosprawnych (podjazd), utworzenie na wieŜy ratuszowej punktu widokowego. 4. Europejskie Centrum InformacyjnoKulturalne 5. Zamek Gryf (obiekt prywatny) 30 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych, brak miejsc parkingowych dla autokarów. - tak tak brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych 20 samochodów osobowych. 6. Zamek Podskale tak 30 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów budowa miejsc parkingowych 7.Kaplica Św. Anny tak 50 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów budowa miejsc parkingowych 276 ławeczki, punkty gastronomiczne punkt odpoczynku dla rowerzystów, stojaki na rowery. Gruntowny remont budynku - ławeczki, miejsce biwakowe Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - urządzenie punktu widokowego oraz dodatkowej infrastruktury, małej architektury. kosze, tablice informacyjne. urządzenie miejsca do biwakowania, punktu widokowego, budowa drogi, mała architektura, ławki, kosze, tablica informacyjna „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 8. Jezioro Złotnickie - 30 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych - 9. Park ul. Parkowa - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych 10.Park ul. Kolejowa - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych ławeczki, staw boisko, bieŜnia, trybuny 11. Stadion miejski 12.Wyrobisko po kamieniołomach ( WieŜa) - - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - punkty gastronomiczne, pole namiotowe, stanica dla wędkarzy, wypoŜyczalnia sprzętu wodnego, mała architektura terenu, ławeczki, kosze na śmieci. rewitalizacja parku, renowacja trawników, oświetlenie, przywrócenie stawu, ułoŜenie chodników, budowa amfiteatru, ławeczki, nasadzenie zieleni park linowy. rewitalizacja parku, odnowienie trawników, nowe rabaty kwiatowe, odnowienie chodników, urządzenie placu zabaw dla dzieci. modernizacja (odnowienie nawierzchni boiska, bieŜni, budowa nowych trybun, szatni i ogrodzenia) zagospodarowanie terenu, urządzenia miejsca do biwakowania. 277 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 29. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. Znaki niebieskie miasto Gryfów Śląski Gryfów-Biedrzychowice-Olszyna – Lubań- Sulików - Wilka brak 2. Znaki zielone miasto Gryfów Śląski Gryfów-Płóczki Górne- Lwówek Śląski brak 3. Znaki Ŝółte i zielone miasto Gryfów Śląski Gryfów –Lubomierz brak 4.Znaki Ŝółte miasto Gryfów Śląski Gryfów –zamek Czocha -Leśna brak 278 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 5.Znaki zielone miasto Gryfów Śląski,Proszówka Gryfów –Mirsk - Świeradów brak tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne miasto Gryfów Śląski,Proszówka Lubomierz-Oleszna Podgórska-Gryfów Śląski -Mirsk ławeczki w centrum miasta, stojaki na rowery 2.Niebieski Gryfów Śląski –Ubocze Rząsiny-Wolbromów Gryfów Śląski –Ubocze-RząsinyWolbromów-Gradówek- Rząsiny PKSUbocze-Gryfów Śląski ławeczki w centrum miasta, stojaki na rowery 3.śółty Rząsiny PKS –kol.Tłoki – kol.Gradówek Rząsiny PKS –kol.Tłoki – kol.Gradówek –Oleszna Podgórska PKS ławeczki, miejsce biwakowe na Zamku Podskale 4. Czarny Ubocze Ubocze (skrzyŜ.) –Nagórzański Las – Kolonia Gradówek brak tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne Rowerowe 1.Czerwony Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 279 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 5. Zielony Proszówka PKS –Młyńsko Proszówka PKS –Młyńsko-GajówkaRębiszów Dolny-Proszówka PKS brak 6.śółty Młyńsko-Krzewie Wielkie-Gryfów Młyńsko-Radoniów-Krzewie WielkieŚląski Gryfów Śląski brak 7. Niebieski (łącznik) Proszówka – Krzewie Wielkie Proszówka – Krzewie Wielkie brak 8. Czarny Gryfów ,Proszówka Gryfów –Radoniów –Proszówka brak 9.śółty Gryfów Śląski, WieŜa Gryfów-WieŜa-Zacisze-WieŜa ławeczki w centrum miasta, stojaki na rowery 280 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 10.Zielony Konne 1. Czerwony Inne 1. Szlak Św. Jakuba Gryfów Śląski- Jezioro Złotnickie-Gryfów Śląski Gryfów Śląski- Jezioro Złotnickie-Gryfów ławeczki w centrum Śląski miasta, stojaki na rowery tablice informacyjne, wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne Z Olesznej Podgórskiej leśnymi i polnymi drogami do Gryfowa Śląskiego do Gospodarstwa Agroturystycznego „Nad Stawami”, ul. Nad Stawami 1 a następnie w kierunku wsi Krzewie Wielkie i przez wieś w kierunku gminy Lubomirze Jest to część szlaku ( pętli) rozpoczynającej się w Olesznej Podgórskiej a kończącej się w Lubomierzu - wiaty, ławeczki odnowienie oznakowania na trasach, tablice informacyjne Gryfów Śląski, obok Kościoła Św. Jadwigi Jelenia Góra – Lubomierz- Lubań - punkty odpoczynku, wiaty, ławeczki, stojaki na rowery, tablice informacyjne odnowienie oznakowania na trasach, PLANOWANE Piesze – brak Rowerowe 1. Droga dla rowerów Ubocze-Gryfów Śląski Lubomierz- Gryfów Śląski- Świeradów Zdrój Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - budowa drogi rowerowej po nasypie kolejowym oraz jej oznakowanie, ławeczki, wiaty, kosze na śmieci, stojaki na rowery. 281 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. Szlak papieski Radoniów-Proszówka Radoniów-Proszówka - wytycznie i oznakowanie trasy, punkty odpoczynku, wiaty, ławeczki, stojaki na rowery, tablice informacyjne kosze na śmieci. Inne 1. Szlak kajakowy WieŜa, Gryfów Śląski Mirsk - Gryfów Śląski –Leśna - oznakowanie szlaku, budowa przystani dla kajaków, tablice informacyjne. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion 282 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.2. Gmina Leśna Tabela 30. Inwestycje na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym Czy obiekt wymaga remontu? Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie 40 miejsc budowa 40 parkingowych – miejsc dziedziniec parkingowych 100 miejsc dla samochodów parkingowych osobowych parking 1. Zamek Czocha _Stankowice Sucha tak 2. Ratusz i kamieniczki podcieniowe Leśna tak 22 miejsca parkingowe dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 40 samochodów osobowych 3. Kościół pw. Chrystusa Króla - Leśna tak 12 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 4. Zamek Świecie tak brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 12 samochodów osobowych budowa 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych Remontu wymaga podzamcze. Remont trwa. Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie 5 punktów ławeczki, handlowych, kosze na śmieci, restauracja, punktu usługowe. kawiarnia, bar, punkt z pamiątkami, kiosk spoŜywczy obok obiektu ławeczki, stylowe latarenki, kosze na śmieci, tablica informacyjna o kamieniczkach podcieniowych sklep Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ławeczki tablica informacyjna z historią kościoła - ławeczki, kosze tablica informacyjna z historią zamku 283 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 5. Pałac Pobiedna tak Remont trwa. 6. Sztolnie w Leśnej - 8 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 16 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 7. Zapora na Czosze nie 20 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 8. Zapora w Złotnikach tak 9. Rynek w Złotnikach Lub. Tak kilkadziesiąt miejsc parkingowych koło „Złotego Snu” 6 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych 10.StoŜek Perkuna Grabiszyce - 11.StoŜek Światowida Grabiszyce - brak miejsc parkingowych 12. Zalew Leśniański - kilkadziesiąt miejsc parkingowych 284 budowa 20 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych - - tablica informacyjna z historią Płacu - budowa miejsc parkingowych dla 40 samochodów osobowych - - ławeczki, latarnia, kosze na śmieci, tablica informacyjna – Natura 2000 (siedlisko nietoperzy) tablice z historią budowy zapory. budowa parkingu dla 12 samochodów osobowych budowa parkingu dla 8 samochodów osobowych budowa parkingu dla 8 samochodów osobowych - teren ośrodka „Złoty Sen” - tablica przyrodnicza tablice z dziejami zapory, kosze na śmieci, ławeczki. ławeczki, tablica historyczna o dziejach górniczego miasteczka tablica przyrodnicza tablica informacyjna ławeczki, tablice informacyjne. tablica historyczna tablica historyczna Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 13. Zalew Złotnicki - 14. WieŜa szubieniczna Złotniki - 15. Malowniczy szlak pieszy Leśna – zapora na Czosze wzdłuŜ rzeki Kwisy – 2,5 km - kilkadziesiąt miejsc parkingowych kilkadziesiąt miejsc parkingowych - tablica historyczna tablica historyczna - tablica historyczna tablice kierunkowoinformacyjne przy drogach – 4 szt. stare barierki, budowa miejsc parkingowych dla zniszczone schodki 20 samochodów osobowych okolice Rynku budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych - OW „Baworowa” Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion 22 miejsca parkingowe w Rynku, 6 miejsc parkingowych – przy OW „Baworowa” naprawa barierek, odnowienie i zrobienie schodków na trasie, wystawienie tablic informacyjnych, wystawienie ławeczek i koszy na śmieci lepsze oznakowanie szlaku. Tabela 31. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. . Malowniczy szlak pieszy Leśna – zapora na Czosze wzdłuŜ rzeki Kwisy – 2,5 km - - stare barierki, zniszczone schodki naprawa barierek, odnowienie i zrobienie schodków na trasie, wystawienie tablic informacyjnych o szlakach w gminie Rowerowe Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 285 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. Trasa Nr 1 – Leśna – stoŜki wulkaniczne: Perkuna i Światowida – Miłoszów Długość trasy: 11 km; Leśna – stoŜki wulkaniczne: Perkuna i Światowida – Miłoszów Długość trasy: 11 km; droga rowerowa asfaltowa -dojazdowa 2.Trasa Nr 2 – Leśna – Smolnik – Szyszkowa – Kościelniki Średnie – Janówka – BoŜkowice – Leśna Długość trasy: 16 km; Leśna – Smolnik – Szyszkowa – Kościelniki Średnie – Janówka – BoŜkowice – Leśna Długość trasy: 16 km; droga asfaltowa 3. Trasa Nr 3 – Leśna tzw.”Droga Giebułtowska” – Stankowice – Augustów Długość trasy: 7 km z Leśnej do Augustowa, powrót do Leśnej przez Świecie: 10,5 km, przez Zacisze, Złotniki Lubańskie: 12 km, szlakiem rowerowym ER-7: 10 km; Leśna tzw.”Droga Giebułtowska” – Stankowice – Augustów Długość trasy: 7 km z Leśnej do Augustowa, powrót do Leśnej przez Świecie: 10,5 km, przez Zacisze, Złotniki Lubańskie: 12 km, szlakiem rowerowym ER-7: 10 km; drogi o róŜnym stanie 286 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. miejsce parkingowe 6-8 stanowisk, utwardzenie trasy dojścia – dojazdu rowerami– ok. 800 m, tablica informacyjna o wulkanach na tym terenie, ławeczki, kosze na śmieci. tablice informacyjne o obiektach – pałac w Kościelnikach, kościół, pałac w Szyszkowej, Zamek Rajsko tablice informacyjne o zabytkach na trasie, ławeczki, kosze na śmieci, tablica w Złotnikach – dzieje miasteczka górniczego i wydobycia złota, dzieje ratusza,. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4. Trasa Nr 4 – Leśna – „Orle Skały” Ośrodek Wypoczynkowy „Baworowa” – zapora na Jeziorze Leśniańskim – Leśna Długość trasy: 6,5 km; - szlak niebieski Leśna – „Orle Skały” Ośrodek Wypoczynkowy „Baworowa” – zapora na Jeziorze Leśniańskim – Leśna Długość trasy: 6,5 km; - szlak niebieski droga nie utwardzona na części trasy 5. Trasa Nr 5 – Leśna tzw. „piaskownia” – Miłoszów – Świecie – Wola Sokołowska – Pobiedna – Leśna Długość trasy: 23 km; Leśna tzw. „piaskownia” – Miłoszów – Świecie – Wola Sokołowska – Pobiedna – Leśna Długość trasy: 23 km; nawierzchnia częściowo asfaltowa, część – drogi polne 6. Trasa Nr 6 – Główny szlak rowerowy ER-7: Görlitz - Świeradów-Zdrój, przez teren Gminy Leśna przebiega przez następujące miejscowości: Grabiszyce Średnie – Miłoszów – Leśna – Stankowice Długość trasy: 19 km (na terenie gminy) Trasa Nr 6 – Główny szlak rowerowy ER-7: Görlitz - Świeradów-Zdrój, przez teren Gminy Leśna przebiega przez następujące miejscowości: Grabiszyce Średnie – Miłoszów – Leśna – Stankowice Długość trasy: 19 km (na terenie gminy) droga w większości asfaltowa, częściowe oznakowanie Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. utwardzenie asfaltowe lub szutrowe drogi, budowa punktu widokowego „Orle Skały” – nad przełomem rzeki Kwisy – wiata, miejsca parkingowe 6 – 10, ławeczki, luneta obserwacyjna, kosze na śmieci, tablice informacyjne. utwardzenie pozostałej części trasy, ławeczki, tablice informacyjne – zwłaszcza w Pobiednej – o dziejach tego byłego miasteczka i atrakcjach historycznych kosze na śmieci dokończenie oznakowania trasy, tablice informacyjne, ławeczki, kosze na śmieci. 287 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 7. Trasa Nr 7 – tzw. „zerwany most” Stankowicach – Stankowice Długość trasy: 5 km. w tzw. „zerwany most” w Stankowicach – Stankowice Długość trasy: 5 km. - - Inne – brak PLANOWANE Piesze – brak 1. WzdłuŜ Zalewu Leśniańskiego Rowerowe 1. Naokoło zalewów leśniańskiego i złotnickiego Inne – brak 1. Szlak kajakowy „WzdłuŜ Zalewu Leśniańskiego”. Zapora Czocha – Zamek Czocha – Stankowice – ‘zerwany most”- OW „Baworowa” - brzegiem zalewu Zapora Czocha – Zamek czocha – Stankowice –‘zerwany most”- RajskoOW „Baworowa” - brzegiem zalewu. W trakcie opracowywania Częściowo oznakowana (tama, zamek Czocha, OW „Baworowa” Wytyczenie trasy, zrobienie dróg wędrówkowych, tablice informacyjne, ławeczki, miejsca parkingowe, zrobienie mostukładki drewnianej łączącej oba brzegi zalewu Stankowice – Złotniki – Złoty Potok –Smolnik- OW „Baworowa” – Zamek Czocha. Stankowice – Złotniki – Złoty Potok – Gryfów – Zapusta – Rajsko-Smolnik OW „Baworowa” – Zamek Czocha. W fazie koncepcji . Malownicza trasa, biegnie przez teren 3 gmin – Leśna, Olszyna, Gryfów. Szlak nie wytyczony, część infrastruktury istnieje Wytyczenie trasy, zrobienie dróg, tablic informacyjnych, miejsc postojowych dla uczestników i koni. Zalew Leśniański Zalew Leśniański Część infrastruktury istnieje – przystanie wodne, wypoŜyczalnie sprzętu Wytyczenie trasy, zrobienie nowych przystani wodnych, stworzenie centralnej wypoŜyczalni sprzętu oznakowanie wodne i lądowe, ławeczki, kosze na śmieci Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion 288 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.3. Gmina Lubomierz Tabela 32. Inwestycje na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym Czy obiekt wymaga remontu? 1.Kościół p. w. NMP i św. Maternusa jest po renowacji i konserwacji 2.Rynek z ratuszem tak Obiekt wymaga bieŜących prac konserwacyjnych. 3.Dom Płócienników z Muzeum Kargula i Pawlaka tak 4.Zabudowania poklasztorne s.s. Benedyktynek tak Obiekt wymaga remontu. Obiekt wymaga bieŜących prac konserwacyjnych. Miejsca parkingowe obecne oraz Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na miejsc parkingowych dla autokarów sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, i samochodów osobowych) ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie Obecne Zapotrzebowanie 5 miejsc budowa miejsc ławeczki, park z ławeczkami, parkingowych dla parkingowych dla załoŜenie nowej tablicy samochodów 20 samochodów informacyjnej (historia o osobowych osobowych Kościele). 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych odnowienie istniejących i zwiększenie o nowe miejsca parkingowe ławeczki, sklepy ławeczki, punkty gastronomiczne, więcej zieleni. 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych kiosk ławeczki, punkty gastronomiczne, tablice informujące szczególnie o zabytku i o muzeum mieszczącym się w budynku. 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych ławeczki ławeczki, punkty gastronomiczne, tablice informujące szczególnie o zabytku . Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 289 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 5.Pałac w Maciejowcu - 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych brak 6.Basen w Lubomierzu - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych brak ławeczki, punkty gastronomiczne, sklepy, tablice informujące o pałacu ławeczki, punkty gastronomiczne, sklepy, tablice informujące o basenie. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Tabela 33. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. św. Jakuba Rowerowe 1. Gmina Lwówek Śląski – Gmina Lubomierz Inne – brak 290 Maciejowiec – Wojciechów – Lubomierz, ul. Jeleniogórskapl. Wolności – Kościół p.w. NMP i św. Maternusa – ul. Majowa i dalej jak pieszy szlak Ŝółty na południe od Olesznej Podgórskiej w kierunku Gryfowa Śl. Droga dolnośląska z Głogowa przez Bolesławiec do Zgorzelca oraz Via Regia z Krakowa przez Wrocław I Legnicę DO Zgorzelca - Lwówek Śląski – Mojesz – Pławna Dolna Lwówek Śląski – Mojesz – Pławna Dolna - Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ławeczki, wiaty, miejsca biwakowe. - „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” PLANOWANE Piesze – brak Rowerowe 1. Zapora przez Pokrzywnik, Pasiecznik, Z zapory Pilchowickiej przez duŜe Pilchowicka Popielówek do Lubomierza Pokrzywnik, Pasiecznik, Popielówek do Lubomierz szlak długość trasy ok. 20 km Lubomierza długość trasy ok. 20 km niebieski Inne – brak Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ławeczki, wiaty, miejsca biwakowe. 291 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.4. Gmina i Miasto Lwówek Śląski Tabela 34. Inwestycje na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym Czy obiekt wymaga remontu? 1. Ratusz W trakcie prac remontowych przewidywany czas zakończenia grudzień 2008 2.Baszta Lubańska i fortyfikacje miejskie tak 292 Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie ok. 100 miejsce parkingowych dla samochodów osobowych w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu 3 parkingi dla autokarów oddalone o około 100 m ok. 100 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu 3 miejsca parkingowe dla autokarów oddalone o około 100 m - Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie W ratuszu mieści się nowe tablice informacyjne, Placówka HistorycznoMuzealna i Punkt uzupełnienie iluminacji, Informacji Turystycznej zakończenie prac W bezpośrednim remontowych, sąsiedztwie obiektu stałe uzupełnianie znajdują się sklepy zbiorów Placówki restauracje, kawiarnie, Historyczno- Muzealnej, cukiernie itp. stojaki na rowery, kioski multimedialne w sąsiedztwie, materiały promocyjne o obiekcie. Baszta Lubańska jest stojaki na rowery, obiektem kioski multimedialne w sąsiedztwie, administrowanym przez PTTK obecnie pełni nowe tablice funkcję punktu informacyjne, widokowego materiały promocyjne o obiekcie. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Pałac Płakowice tak 30 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych lub dwa autokary 4.Pałac Brunów nie obiekt posiada . własny parking dla samochodów osobowych i autokarów a takŜe stojaki na rowery obiekty posiadają własne parkingi najczęściej doraźne (pobocze drogi, łąka), wyjątke stanowią kościoły w mieście posiadające własne parkingi brak 5.Kościoły na tak obszarze gminy i miasta 6. Kamienne pomniki prawa (krzyŜe pokutne) tak - budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak moŜliwości wytyczenia parkingu obiekt pod nadzorem stojaki na rowery, kościoła chrześcijan kioski multimedialne w baptystów (ograniczony sąsiedztwie, dostęp nowe tablice informacyjne, remont i rewitalizacja obiektu, materiały promocyjne o obiekcie. obiekt prywatny mieści oznakowanie obiektu, siedziba centrum tablice informacyjne, konferencyjno materiały promocyjne o rekreacyjnego obiekcie. (ograniczony dostęp dla turystów) oznakowanie obiektów obiekty sakralne zwiedzanie ograniczone obiekty praktycznie nie zagospodarowane turystycznie oznakowanie, konserwacja, tablice informacyjne, materiały informacyjne. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 293 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 35. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. Szlak Ŝółty 2. Szlak zielony Lwówek Śl.- „ Lwóweckie Skały” - Dębowy Gaj- Marczów Lwówek Śl. – „ Dwa Dęby” – Radłówka – Kamieniołom – Twardziele – Niwnice, szlak oznakowany ok. Lwówek Śl.- „ Lwóweckie Skały” 3 lat temu Dębowy Gaj- Marczów –Łupki- zamek Lenno – Wleń, długość szlaku 15 km, czas przejścia: 3 h 30 min. Lwówek Śl. – „ Dwa Dęby” – Radłówka – Kamieniołom – Twardziele – Niwnice, długość szlaku 11 km, czas przejścia 2 h 45 min ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. Lwówek Śl.- Płakowice ( pałac ) – Jaglarz - Chmielno – Skała – śerkowice – Włodzice Wielkie – Lwówek Śl.- Płóczki Górne – Nagórze szlak oznakowany ok. Lwówek Śl.- Płakowice ( zamek ) – Jaglarz - Chmielno – Skała – śerkowice 3 lat temu – Włodzice Wielkie – Bolesławiec, długość szlaku: 18 km, czas przejścia 4 h Lwówek Śl.- Płóczki Górne – Nagórze – Oleszna Podgórska- Gryfów Śl.., długość szlaku 19 km, czas przejścia: 4 h 10 min Lwówek Śl. – Wały kultowe- Dworek – szlak oznakowany ok. Pieszków – Bielanka – Nowa Wieś 3 lat temu Grodziska- zamek Grodziec, długość szlaku 18 km, czas przejścia: 4 h 20 min. Lwówek Śl. – Panieńskie Skały – Mojesz – Kołodziej – Lubomierz, długość szlaku 16 km, czas przejścia 4 h ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. 3. Szlak niebieski Lwówek Śl. – Wały kultoweDworek – Pieszków – BielankaLwówek Śl. – Panieńskie Skały – Mojesz – Kołodziej 294 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4. Szlak czarny Lwówek Śl. – Płóczki Dolne – wapienne jaskinie – Pirszyn (grodzisko) 5.Szlak czerwony Dworek – Sobota Lwówek Śl. – Płóczki Dolne – wapienne jaskinie – Pirszyn (grodzisko) – Rząsiny (ruiny zamku Podskale), długość szlaku 11 km, czas przejścia 2 h 30 min szlak oznakowany ok. 3 lat temu Dworek – Sobota – Radomiłowice – Ostrzyca, długość szlaku: 11 km, 2 h 30 min szlak oznakowany ok. 3 lat temu 6. Szlak agatowy Lwówek Śląski – Płóczki Dolne – Płóczki Górne (Pola Agatowe) Mojesz – Lwówek Śląski - szlak oznakowany ok. 3 lat temu 7. Szlak św. Jakuba Via Regia - - - ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. ponowne oznakowanie trasy, ławeczki kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty. Rowerowe Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 295 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. LW 1 Lwówek Śl. – Dworek – Sobota Pieszków – Bielanka – Skorzynice – Zbylutów – Chmielno – Ustronie –Skała – śerkowice – Włodzice Wielkie Rakowice Małe – Kotliska – Niwnice – Radłówka – Lwówek Śl. długość 53,3km 2. ŚcieŜka rowerowa do Pławnej po torowisku dawnej kolei Lwówek Śląski – Mojesz 3. Niwnice Radłówka Lwówek Euroregionalny Śląski Brunów Chmielno Szlak Rowerowy Skorzynice Zbylutów ER-4 – „Drezno – Wrocław” 4. Euroregionalny Szlak Rowerowy ER-6 - „Dolina Bobru” Marczów Dębowy Gaj Mojesz Lwówek Śląski Rakowice Wielkie Rakowice Małe Włodzice Wielkie - Szlak oznakowany ok. 3 lat temu Lwówek Śląski – Mojesz – Pławna Dolna ścieŜka jest w dobrym stanie technicznym, posiada miejsca postojowe, parkingi i oznaczenia - Jelenia Góra - Bolesławiec ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty, stojaki na rowery. szlak oznakowany ok. ponowne 5 lat temu wszystkie oznakowanie trasy, elementy infrastruktury ławeczki, wymagają pilnej kosze na śmieci, interwencji tablice informacyjne, parkingi, wiaty, stojaki na rowery. szlak oznakowany ok. ponowne 5 lat temu wszystkie oznakowanie trasy, elementy infrastruktury ławeczki, wymagają pilnej kosze na śmieci, interwencji tablice informacyjne, parkingi, wiaty, stojaki na rowery. Rowerowe – brak Inne – brak PLANOWANE Piesze – brak Rowerowe – brak 296 ponowne oznakowanie trasy, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi, wiaty, stojaki na rowery. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Inne – brak 1. Wytyczenie szlaku kajakowego na Bobrze Dębowy Gaj Sobota Lwówek Śląski Brunów śerkowice Włodzice Jelenia Góra – Bolesławiec - oznakowanie szlaku, tablice informacyjne, przystanie kajakowe, miejsca z dojazdem do rzeki, miejsca biwakowe, ławeczki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, parkingi. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 297 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.5. Gmina Sulików Tabela 36. Inwestycje na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym 1.Sulików – kościół parafialny 2.Sulików – dom łuŜycki,Plac Wolności 28 Czy obiekt wymaga remontu? tak Kościół wymaga konserwacji i bieŜących napraw. tak Budynek wymaga kapitalnego remontu 3.Sulików – dom nie łuŜycki, Plac Wolności 29 W 2008r. zakończono kapitalny remont budynku. 298 Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie budowa miejsc 10 miejsc parkingowych dla parkingowych dla samochodów 20 samochodów osobowych. osobowych. lepsze zagospodarowanie i oznaczenie istniejącego parkingu. 5 miejsc budowa miejsc parkingowych dla parkingowych dla samochodów 10 samochodów osobowych. osobowych Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie kiosk z gazetami, tablica informacyjna o sklep z warzywami. historii kościoła, ławeczki – 5 szt. 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych zakład fryzjerski, sklep z warzywami budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych sklep mięsny, plac targowy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna o historii domu, ławeczki- 5 szt. budowa chodnika przed budynkiem, budowa skweru, nasadzenie kwiatów i krzewów ozdobnych. oświetlenie – ustawienie 5 lamp zabytkowych tablica informacyjna o historii domu, ławeczki- 5 szt. budowa chodnika przed budynkiem, oświetlenie – ustawienie 5 lamp zabytkowych. gazony na kwiaty. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4.Miedzianakościół filialny tak Kościół wymaga kapitalnego remontu. 5.Miedziana – zespół pałacowoparkowy tak 6. Mikułowa – pałac tak 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych budynki mieszkalne brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych. budynki mieszkalne 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych. budynki mieszkalne, grunty rolne. Park wymaga gruntownej przebudowy. Pałac wymaga kapitalnego remontu. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna o historii kościoła, ławeczki – 5 szt, oświetlenie terenu przed kościołęm - 5 lamp. budowa ogrodzenia, wytyczenie alejek, cięcie pielęgnacyjne drzewostanu, uporządkowanie terenu, oświetlenie parku – 10 lamp, ławeczki – 10 szt, tablica informacyjna, kosze na śmieci. budowa drogi dojazdowej do pałacu, utwardzenie terenu wokół pałacu, uporządkowanie terenu wokół pałacu, oświetlenie terenu – 10 lamp, nasadzenie kwiatów i krzewów ozdobnych, ławeczki – 10 szt, tablica informacyjna, kosze na śmieci. 299 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 7.Radzimów Górny –kościół parafialny tak Kościół wymaga remontu (wymiana dachu, wymiana okien, malowanie, drobne naprawy) 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych. cmentarz utwardzenie terenu wokół kościoła, oświetlenie terenu – 10 lamp, budowa ogrodzenia kościoła i cmentarza, ławeczki – 5 szt, wytyczenie i wykonanie alejek na cmentarzu, tablica informacyjna. 8.Studniska Dolne – kościół filialny tak 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych. cmentarz, szkoła budowa parkingu dla 30 samochodów osobowych. budynki mieszkalne remont ogrodzenia. oświetlenie terenu wokół kościoła- 7 lamp utwardzenie placu przed kościołem. ławeczki – 5 szt. tablica informacyjna miejsce biwakowe, budowa toalet, punkty gastronomiczne, utwardzenie ścieŜek dojazdowych, oświetlenie terenu – 20 lamp, uporządkowanie i oczyszczenie plaŜy, oznakowanie trasy dojazdowej do zalewu, ławeczki – 20 szt, kosze na śmieci. 9.Zalew Witka Kościół wymaga remontu (wymiana okien, malowanie, drobne naprawy) - Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion 300 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 37. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. ŚcieŜka edukacyjnorekreacyjna w Sulikowie Rowerowe 1.ŚcieŜki rowerowe ŚcieŜka edukacyjno-rekreacyjna Trasa przebiega wyłącznie przez teren o długości 2 km w sulikowskim w gminy. lasku. ŚcieŜki rozproszone na terenie gminy. ławeczki -2 szt, miejsca parkingowe na 15 samochodów osobowych, dwie tablice informacyjne z opisem przyrody. budowa parkingu na 20 samochodów osobowych, oświetlenie ścieŜki – 15 lamp, utwardzenie ścieŜki. ławeczki – 10 szt. toalety, kosze na śmieci, tablice edukacyjne z opisem przyrody – 2 szt. oznaczenie drogi dojazdowej do ścieŜki edukacyjnej. - oznaczenie ścieŜek, tablice informacyjne, kosze na śmieci. Teren gminy Inne – brak PLANOWANE Piesze – brak Rowerowe Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 301 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.ŚcieŜka rowerowa do granicy z Czechami w Miedzianej Sulików – Miedziana Sulików – Miedziana - 2. ŚcieŜka rowerowa do Łowina Sulików – Łowin Sulików – Łowin - Inne – brak Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion 302 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. wytyczenie ścieŜki, utwardzenie nawierzchni, oświetlenie ścieŜki – 20 lamp, ławeczki – 20 szt, kosze na śmieci, tablice informacyjne. wytyczenie ścieŜki, utwardzenie nawierzchni, oświetlenie ścieŜki – 20 lamp, budowa parkingu na 10 samochodów osobowych przy stawach, ławeczki – 20 szt, kosze na śmieci, tablice informacyjne. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.6. Gmina Wleń Tabela 38. Inwestycje na terenie Gmina Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym Czy obiekt wymaga remontu? 1. Zespół PałacowoParkowy Tak 2. Ruiny Zamku tak 3. Sanatorium Zgromadzenia Sióstr ElŜbietanek 4. Pałac we Wleniu 5. KrzyŜ pokutny przy ul. Dworcowej. Stabilizacja ruin Zamku. tak Drobne prace remontowo – modernizacyjne. tak Prace remontowo modernizacyjne, polegające na zwiększeniu miejsc noclegowych. nie Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie brak miejsc budowa miejsc parkingowych parkingowych dla 20 samochodów osobowych brak miejsc budowa miejsc parkingowych parkingowych dla 20 samochodów osobowych 10 miejsc budowa miejsc parkingowych dla parkingowych dla samochodów 20 samochodów osobowych osobowych 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych parking w centrum miasta budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych - Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie brak ławeczki, tablice informacyjne, punkt gastronomiczny. brak ławeczki, tablice informacyjne, punkt gastronomiczny. sklepy, kwiaciarnia, piekarnia, skwerek z ławeczkami, przystanek autobusowy. park przypałacowy tablica informacyjna o sanatorium, ławeczki. piekarnia, kwiaciarnia, sklepy, pub. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna o pałacu, ławeczki. tablica informacyjna 303 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. Kościół pw. Św. Jadwigi Śląskiej tak brak miejsc parkingowych 7. Kościół pw. Św. Mikołaja Prace konserwacyjne – bieŜące naprawy 8. Rynek miasta tak 20 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych. 40 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych. Remonty elewacji kamienic. 9. Ratusz tak Remont elewacji – prace konserwacyjne 40 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych. budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych - brak tablica informacyjna, ławeczki. budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych piekarnia, kwiaciarnia, sklepy, pub. piekarnia, kwiaciarnia, sklepy, pub. tablica informacyjna, ławeczki tablica informacyjna, ławeczki, punkt gastronomiczny w pełnym zakresie. budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych piekarnia, kwiaciarnia, sklepy, pub. tablica informacyjna, ławeczki, punkt gastronomiczny w pełnym zakresie. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Tabela 39. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1.Zielony , „ Szlak Zamków Piastowskich” 304 Ostrzyca (501m.npm), Bełczna , Bystrzyca, Wleń, Zamek Wleń, Radomice, jez. Pilchowickie, StrzyŜowiec, Siedlęcin Zamek Grodziec – Nowa Wieś mała liczba miejsc Grodziska – Czaple – Chojniec – parkingowych. Rochów – Wleń – Gródek – Radomice – Maciejowiec – Jez. Pilchowickie – Siedlęcin – Jelenia Góra Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. budowa parkingu w mieście Wleń, punkty gastronomiczne, tablice informacyjne. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. śółty –„ Szlak Wygasłych Wulkanów” Marczów, Łuki, Rezerwat Przyrody „Góra Zamkowa” i Zamek Wleń, Tarczyn, Tarczynka( 422m.npm.), dalej w kierunku Przełęczy Rząśnickiej Lwówek Śl. – Lwóweckie SkałyMarczów – Łupki – Wleński Gródek – Wleń – Tarczyn – Lubiechowa – Świerzawa mała liczba miejsc parkingowych. 3. Niebieski – Zapora w Pilchowicach, Stacja międzynarodowy PKP Pilchowice, StrzyŜowiec, E-3 , dalej w kierunku Płoszczyny - parking na Zaporze Pilchowice punkt gastronomiczny 4. ŚcieŜka dydaktyczna „ Góra Gnazdo” Długość 4,5 km. Rozpoczyna się u podnóŜa Góry Gniazdo a kończy na Zamku Lenno - brak miejsc parkingowych na Zamku Lenno 5. Szlak Św. Jakuba Pilchowice - Radomice Rowerowe 1. Euroregionalny Turystyczny Szlak Rowerowy „ Dolina Bobru” ER-6.Jelenia Góra-WleńLwówek Śl. Inne - Pilchowice – Radomice – Wojciechów. 20 miejsc parkingowych Magistrala „Dolina Boru”- przebieg Lubawka-Kamienna Góra-MarciszówJanowice Wielkie – Jelenia Góra – Siedlęcin – Pilchowice – Klecza – Wleń – Sobota – Lwówek – Rakowice Wielkie – Kraszowice - Bolesławiec Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - budowa parkingu w mieście Wleń i na trasie szlaku, punkty gastronomiczne, tablice informacyjne. punkty noclegowe, parkingi po trasie szlaku, punkty gastronomiczne. budowa parkingu na Zamku Lenno, punkt gastronomiczny. tablice informacyjne, wiaty biwakowe, ławeczki, zaplecze gastronomiczne. punkty gastronomiczne, budowa parkingów, tablice informacyjne o terenie. 305 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. Szlak konny Teren gminy i gmin sąsiednich - Na terenie gminy Wleń: Radomice – Łupki –Marczów – Bystrzyca – Tarczyn – Modrzewie – Nielestno – Klecza – Wleń. ławeczki, tablice informacyjne, wiaty. kosze na śmieci. wytyczenie tras, ławeczki, tablice informacyjne, wiaty, kosze na śmieci. wytyczenie tras, ławeczki, tablice informacyjne, wiaty, kosze na śmieci. Główne kierunki wycieczek i rajdów konnych po górach Izerskich, Kaczawskich i Rudawach Janowickich (Sudety Zachodnie). PLANOWANE Piesze – brak 1. Szlak walorami turystycznymi Wlenia Rowerowe 1. Zwiększenie ilości tras rowerowych we Wleniu Teren gminy WaŜniejsze walory turystyczne gminy Wleń. Teren gminy i gmin sąsiednich. Wleń – Pilchowice Zapora – Pokrzywnik – Maciejowiec – Radomice – Klecza – Łupki- Marczów – Przeździedza – Bystrzyca - Wleń Inne 1. UdroŜnienie Teren gminy i gmin sąsiednich koryta rzeki Bóbr pod spływ kajakowy. Pilchowice – Nielestno – Wleń – Marczów – Dębowy Gaj – Lwówek Śl. Bolesławiec - - pole biwakowe we Wleniu Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion 306 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. budowa przystani, rampy do przenoszenia kajaków, punkty gastronomiczne, wiaty biwakowe. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.7. Gmina Zgorzelec Tabela 40. Inwestycje na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym Czy obiekt wymaga remontu? 1. Radomierzyce - pałac tak wnętrza i architektura parkowa 2. Białogórze – kurchany słowiańskie tak prace renowacyjnokonserwatorskie oraz nowa informacja wizualna tak remont kapitalny mauzoleum wraz z pracami koserwatorskimi, remont kościoła dach, elewacja inne naprawy bieŜące tak obiekt wymaga bieŜących napraw i konserwacji remont kapitalny 3. Radomierzyce – kościół i mauzoleum 4. Trójca – Kościół p.w. Św. Piotra i Pawła 5. Niedów – kościół Miejsca parkingowe obecne oraz Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na miejsc parkingowych dla autokarów sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, i samochodów osobowych) ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie Obecne Zapotrzebowanie budowa miejsc sklep we wsi punkty gastronomiczne, parkingowych dla ławeczki, tablice informacyjne i 200 samochodów osobowych kierunkowskazy do zabytku 20 miejsc budowa miejsc brak ławeczki, parkingowych dla parkingowych dla punkt gastronomiczny, samochodów 50 samochodów kierunkowskazy osobowych osobowych oraz 5 autokarów 20 miejsc budowa miejsc sklep we wsi tablice informacyjne parkingowych dla parkingowych dla powiązane z pałacem samochodów 30 samochodów osobowych osobowych oraz 3 autokarów 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów punkty handlowe ławeczki, tablice informacyjne i drogowe budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów brak ławeczki, tablice informacyjne i drogowe Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 307 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. Jędrzychowice – kościół i mur obronny 7. Zalew Witka remont elewacji 8.śarska Wieś – załoŜenie parkowe - 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 30 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów brak budowa miejsc parkingowych dla 150 samochodów ławeczki, tablice informacyjne i drogowe miejsca biwakowe, domki letniskowe, ławeczki, sklep, restauracja, bar, kilkanaście budowa miejsc nieoznakowanyc parkingowych dla h miejsc 50 samochodów parkingowych „na dziko” Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion rozbudowa plaŜy, lepsze oznakowanie parkingów prace ziemne, wydzielenie miejsc kapielowych, prace konserwatorskie zieleni parkowej etc. Tabela 41. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze Rowerowe 1. Zgorzelec Niedów 2. Zgorzelec – Gryfów Śląski 308 Zgorzelec – Kunów – Koźlice – Zgorzelec – Kunów – Koźlice – Osiek Osiek ŁuŜycki – Radomierzyce – ŁuŜycki – Radomierzyce - Niedów Niedów Zgorzelec – Jerzmanki Zgorzelec – Jerzmanki – Mikułowa – Włosień – Platerówka – Leśna – Mirsk – Gryfów Śląski Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - tablica informacyjna, ławeczki tablica informacyjna, ławeczki, punkt gastronomiczny w pełnym zakresie. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Studniska Dolne - Niedów Niedów Studniska Dolne - Sulików – Wrociszów Dolny - Witka - Niedów tablica informacyjna, ławeczki, punkt gastronomiczny w pełnym zakresie. Inne PLANOWANE Piesze – brak Rowerowe Inne Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 309 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.8. Miasto i Gmina Bogatynia Tabela 42. Inwestycje na terenie Miasta i Gminy Bogatynia wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym 1. Domy przysłupowe na terenie miasta i gminy Bogatynia 2. Bogatyński Zalew 3. Taras widokowy PGE Kopalni Węgla Brunatnego Turów S.A. 4. Styk Trzech Granic 5. Wzgórze Obserwator 310 Czy obiekt wymaga remontu? Tak Miejsca parkingowe obecne oraz Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na miejsc parkingowych dla autokarów sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, i samochodów osobowych) ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie Obecne Zapotrzebowanie brak miejsc budowa miejsc brak Wszystkie wymienione parkingowych parkingowych dla obiekty wymagają 20 samochodów remontów (bieŜących, osobowych całkowitych, cząstkowych) tak brak miejsc parkingowych tak brak miejsc parkingowych tak brak miejsc parkingowych tak brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak ławeczki, tablice informacyjne, punkt gastronomiczny. brak tablica informacyjna o sanatorium, ławeczki. budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak tablica informacyjna o pałacu, ławeczki. brak tablica informacyjna Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. Dom przysłupowo zrębowy z końca XVIII w. Bogatynia ulica Waryńskiego 17 wpisany do rejestru zabytków pod numerem 1164/J. Galeria. Restauracja. Kawiarnia. Sala wystawowa. Obiekt w trakcie remontu kapitalnego pod nadzorem konserwatora zabytków. Zmiana funkcji budynku na: Galeria. Restauracja. Kawiarnia. Sala wystawowa. brak Budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych i autokarów. brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. oświetlenie elewacji zewnętrznej, tablica informacyjna dot. budynku, kierunkowskazy do zabytku, mała architektura (ławki, oświetlenie), zagospodarowanie skweru zielonego przed obiektem, nasadzenie kwiatów i krzewów ozdobnych, parking dla rowerów, wyposaŜenie sali w urządzenia multimedialne przystosowana do obsługi turystyki biznesowej, wyposaŜenie galerii ( zakup systemów wystawienniczych, oświetlenie ) zakup eksponatów niezbędnych do prowadzenia w obiekcie ekspozycji stałej, promocja. Dzień Otwartych Domów Przysłupowych ( ekspozytory, promocja imprezy ). 311 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 7. Willa przemysłowca Gutte z końca XIX w. Bogatynia ulica Waryńskiego 19 Obiekt po częściowym remoncie. Wymagana kontynuacja remontu obiektu. brak Budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych. brak 8. Willa przemysłowca Gutte z końca XIX w. Bogatynia ulica Waryńskiego 21 Tak. Budynek wymaga kapitalnego remontu. brak Budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych. brak 312 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. oświetlenie elewacji zewnętrznej, tablica informacyjna dot. budynku, mała architektura ( ławki,oświetlenie ), zagospodarowanie terenów zielonych, nasadzenie kwiatów i krzewów ozdobnych, ogrodzenie obiektu, brama wejściowa. oświetlenie elewacji zewnętrznej, tablica informacyjna dot. budynku, mała architektura ( ławki, oświetlenie ), zagospodarowanie terenów zielonych, nasadzenie kwiatów i krzewów ozdobnych, ogrodzenie obiektu, brama wejściowa. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 9. „Bulwar ŁuŜycki” Bogatynia ulica Waryńskiego połoŜona w centrum miasta. Obszar pod ścisłą ochroną konserwatora zabytków, zabudowa łuŜycka. Tak. Obiekt w trakcie przygotowania dokumentacji kompleksowej odbudowy i rewitalizacji. brak Budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych i autokarów. brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. rewitalizacja infrastruktury drogowej i towarzyszącej, budowa nawierzchni z kostki brukowej, wyznaczenie ścieŜek rowerowych, tablice z historycznymi nazwami ulic, mała architektura ( ławki, oświetlenie ulicy w historycznej formie, tablice informacyjne przy budynkach przysłupowych ), Punkt Informacji Turystycznej, monitoring, zakup sprzętu, uporządkowanie i zagospodarowanie terenów zielonych, pielęgnacja istniejącego drzewostanu, nowe nasadzenia, uporządkowanie koryta rzeki Miedzianka wraz z naprawą ścian koryta rzeki, nowe barierki stylizowane wzdłuŜ koryta rzeki Miedzianka, parking dla rowerów. 313 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 10. Bogatynia ulice 1 Maja, Armii Czerwonej. Obszar pod ścisłą ochroną konserwatora zabytków, zabudowa łuŜycka. Tak brak Budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych i autokarów. brak Świetlica wiejska w Wyszkowie Tak brak miejsc parkingowych brak Punkt informacji turystycznej i punkt informacji o domach przysłupowych Świetlica wiejska w Zatoniu tak brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak mała architektura (np. ławki, oświetlenie) tak brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak mała architektura (np. ławki, oświetlenie) 314 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. rewitalizacja infrastruktury drogowej i towarzyszącej, budowa nawierzchni z kostki brukowej, wyznaczenie ścieŜek rowerowych, parking dla rowerów, tablice z historycznymi nazwami ulic, mała architektura ( ławki, oświetlenie ulic w historycznej formie, tablice informacyjne przy budynkach przysłupowych ), uporządkowanie i zagospodarowanie terenów zielonych, pielęgnacja istniejącego drzewostanu, nowe nasadzenia. mała architektura (np. ławki, oświetlenie) „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. Izba Regionalna w Działoszynie budowa miejsc brak parkingowych dla samochodów osobowych Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion tak brak miejsc parkingowych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna, ławeczki. 315 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.9. Gmina Lubań Tabela 43. Inwestycje na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym 1.Kościół parafialny p.w. Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny w Pisarzowicach 2. Ruiny zespołu pałacowego składającego się z pałacu, oficyny pałacowej i zabudowań gospodarczych w Pisarzowicach 316 Czy obiekt wymaga remontu? tak Obiekt wymaga konserwacji i bieŜących napraw tak Wymaga zabezpieczenia lub kompleksowej odbudowy Miejsca parkingowe obecne oraz Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na miejsc parkingowych dla autokarów sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, i samochodów osobowych) ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie Obecne Zapotrzebowanie brak miejsc budowa parkingu brak ławeczki, parkingowych dla 30 tablica, samochodów informacyjna osobowych (historia o Kościele), kierunkowskazy. brak miejsc budowa parkingu brak ławeczki, parkingowych dla 30 tablica, samochodów informacyjna osobowych ( historia ruin pałacu), kierunkowskazy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Zespół palacowo – parkowy w Pisarzowicach tak 4. Słup poczty polsko - saskiej tak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych bark Obiekt wymaga kapitalnego remontu. Rekonstrukcja odnalezionego słupa milowego. 6. Zajazd pocztowy z 1802 roku w Pisarzowicach tak Wymaga kapitalnego remontu. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ławeczki, wyłoŜenie kamieniem alejek w parku, tablica informacyjna ( historia zespołu pałacowo – parkowego), kierunkowskazy, renowacja i uzupełnienie ogrodzenia obiektu, kompleksowe odtworzenie załoŜenia parkowego. przygotowanie terenu i posadowienie słupa wraz z małą architekturą otoczenia, ogrodzenie słupa, tablica informacyjna (historia), ławeczki, kierunkowskazy. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura. 317 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 5. Zespół kościelny w Henrykowie Lubańskim tak 6. Głaz narzutowy tak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 25 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 5 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych nie ma zapotrzebowania brak Brak budowa parkingu dla 25 samochodów osobowych brak brak budowa parkingu dla 25 samochodów osobowych brak Obiekt wraz z otoczeniem wymaga konserwacji i bieŜących napraw. Wymaga renowacji. 7. Zabytkowy obiekt świetlicy wiejskiej wraz z wieŜą tak 8. Kapliczki przydroŜne tak Wymaga kapitalnego remontu. Wymagają renowacji. 9. Renesansowy dwór z kruŜgankami tak 10. Średniowieczne krzyŜe pokutne w Nawojowie ŁuŜyckim tak 318 Wymaga kapitalnej renowacji. Wymaga renowacji Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna (historia), ławeczki, kierunkowskazy, mała architektura. tablica informacyjna, mała architektura otoczenia, kierunkowskazy. tablica informacyjna, mała architektura otoczenia, kierunkowskazy, oświetlenie. Tablice informacyjne Uporządkowanie otoczenia kierunkowskazy tablice informacyjne, kierunkowskazy, mała architektura. tablica informacyjna, mała architektura, kierunkowskazy. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 11. Słowiańskie grodzisko z XIII w. tak 12. Kościół p.w Trzech Króli 13. Ruiny pałacu Brak budowa parkingu dla 5 samochodów osobowych brak tak Brak brak Obiekt wymaga konserwacji i bieŜących napraw. tak budowa parkingu dla 25 samochodów osobowych Brak budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych brak Brak budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych brak tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. Brak budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych brak Brak budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych brak tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. Wymaga remontu. Wymaga zabezpieczenia lub kompleksowej odbudowy. 14. Zabytkowa dzwonnica po byłym kościele tak 15. Pałac w stylu klasycystyczny m w Jałowcu tak 16. Mauzoleum w Jałowcu wraz z otoczeniem tak Wymaga zabezpieczenia lub kompleksowej odbudowy. Wymaga kapitalnego remontu. Wymaga kapitalnej renowacji. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna, mała architektura, kierunkowskazy. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. 319 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 17. Ruiny kościoła poewangelickie go tak 18. Kościół p.w Ścięcia Jana Chrzciciela tak 19. Pałac w Kościelniku tak Brak budowa parkingu dla 5 samochodów osobowych brak 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 5 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 5 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 5 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 30 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 30 samochodów osobowych brak Wymaga zabezpieczenia. Wymaga remontu i renowacji. Wymaga remontu. 20. Młyn wodny tak Wymaga kapitalnego remontu 21. Elektrownia wodna tak Wymaga bieŜącego remontu 22. Średniowieczne krzyŜe pokutne w Msciszowie tak 23. Ruiny koscioła tak Wymagają renowacji Zabezpieczenie ruin. 320 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskaz, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. tablica informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 24. Cis – najstarsze drzewo w Polsce – Henryków Lubański - brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych i 1 autokaru droga dojazdowa 25. Rododendrony z parku przy pałacu w Pisarzowicach ( była szkoła podstawowa) - brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 20 samochodów osobowych brak 26. Glinianki w Nawojowie ŁuŜyckim 27. Dolina rzeki Kwisy - - brak miejsc parkingowych brak miejsc parkingowych budowa dogodnego dojazdu wraz z parkingiem dla 10 samochodów osobowych oraz miejscem postojowym dla rowerzystów wzdłuŜ biegu rzeki wybudowanie 10 przystani dla kajakarzy, budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych brak brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. zapotrzebowanie tablica, informacyjna, kierunkowskazy, mała architektura otoczenia, uporządkowanie i zagospodarowanie otoczenia. tablica informacyjna kierunkowskazy częściowe odtworzenie nasadzeń rododendronów mała architektura otoczenia tablica informacyjna miejsce biwakowe mała architektura otoczenia kierunkowskazy pomost dla wędkarzy kierunkowskazy oznakowanie szlaku wodnego i rowerowo – pieszego wzdłuŜ rzeki Kwisy 321 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 28. Wyrobiska po kopalni bazaltu Uniegoszcz - brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych. obiekt prywatny mieści siedziba centrum konferencyjno-rekreacyjnego (ograniczony dostęp dla turystów) 28. Aleja lipowa w Jalowcu - brak miejsc parkingowych budowa parkingu dla 10 samochodów osobowych obiekty sakralne zwiedzanie ograniczone kierunkowskazy tablica informacyjna oznakowanie ścieŜki geologicznej mała architektura otoczenia kierunkowskazy mała architektura otoczenia tablica informacyjna Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Tabela 44. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. Szlak Św. Jakuba 322 Pisarzowice- Henryków Lubański- RadogoszczNawojów Śląski- Radostów Dolny i Średni Pisarzowice- Henryków LubańskiRadogoszcz- Nawojów ŚląskiRadostów Dolny i Średni istnieje niekompletne oznakowanie szlaku Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. uzupełnienie oznakowania szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. Szlak europejski ER-4 Rowerowe 1. Szlak niebieski Konne 1. Szlak Konno po Pogórzu Izerskim Mściszów- Radostów ŚredniUniegoszcz- RadogoszczHenryków Lubański Mściszów- Radostów ŚredniUniegoszcz- RadogoszczHenryków Lubański brak uzupełnienie oznakowania szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. Mściszów- Radostów Dolny Mściszów- Radostów Dolny brak uzupełnienie oznakowania szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. Radostów Średni- Radostów Dolny- Nawojów ŚląskiRadogoszcz- Henryków Lubański Radostów Średni- Radostów Dolny- Nawojów ŚląskiRadogoszcz- Henryków Lubański tablica informacyjna uzupełnienie oznakowania szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. Inne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 323 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. Szlak wodny – Kwisą przez gminę Kościelniki Dolne- KościelnikJałowiec- UniegoszczRadogoszcz- Nawojów ŁuŜyckiNawojów Śląski Kościelniki Dolne- KościelnikJałowiec- UniegoszczRadogoszcz- Nawojów ŁuŜyckiNawojów Śląski brak wytyczenie szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. PLANOWANE Piesze 1. Gminna pętla Rowerowe 1. Gminna pętla Uniegoszcz- Radostów ŚredniMściszów- Radostów DolnyNawojów Śląski- Nawojów ŁuŜycki- RadogoszczHenryków LubańskiPisarzowice Uniegoszcz- Radostów ŚredniMściszów- Radostów DolnyNawojów Śląski- Nawojów ŁuŜycki- Radogoszcz- Henryków Lubański- Pisarzowice brak wytyczenie szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. Uniegoszcz- Radostów ŚredniMściszów- Radostów DolnyNawojów Śląski- Nawojów ŁuŜycki- RadogoszczHenryków LubańskiPisarzowice Uniegoszcz- Radostów ŚredniMściszów- Radostów DolnyNawojów Śląski- Nawojów ŁuŜycki- Radogoszcz- Henryków Lubański- Pisarzowice brak wytyczenie szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. Konne 324 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1.Szlakiem myśliwski ambon Radostów Górny- Radostów Średni- Radostów DolnyMściszów- Nawojów ŚląskiNawojów ŁuŜycki- RadogoszczHenryków LubańskiPisarzowice Radostów Górny- Radostów Średni- Radostów DolnyMściszów- Nawojów ŚląskiNawojów ŁuŜycki- RadogoszczHenryków Lubański- Pisarzowice brak wytyczenie szlaku, tablice informacyjne, oznakowanie ciekawych miejsc na szlaku, wytyczenie miejsc postoju w połączeniu z małą architekturą, miejsca parkingowe na trasie szlaku. Inne – brak Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 325 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.10. Gmina Miejska Zawidów Tabela 45. Inwestycje na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym 1. Neogotycki kościół Czy obiekt wymaga remontu? tak Dach kościoła wymaga kapitalnego remontu, we wnętrzu natomiast warto by było wykonać szereg prac konserwatorskich. Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie 300 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych brak miejsc parkingowych dla autokarów Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie tablice informacyjne donice, kosze, (opisujące historię lampy, obiektu i miejsca – Wzgórze zwane Górą pale parkingowe wykonane z materiału Michała. jakim posługiwał się neogotyk: drewno i kamień – w celu utrzymania stylizacji. Elementy naleŜy rozlokować wokół samego kościoła i parkingu, który wymaga gruntownej przebudowy i aranŜacji 326 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2.WieŜa kościoła nie ewangelickiego (XVI wiek) W 2001 r. pod nadzorem konserwatora zabytków gruntownie odrestaurowano wieŜę, przywracając jej pierwotny wygląd. 20 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych 60 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych. tablica informacyjna brak miejsc parkingowych dla autokarów wytyczenie na nowo ścieŜek i prowadzących do obiektu, ławeczki, kosze na śmieci, lampy oświetleniowe wzdłuŜ alejek i starych drzew. Przy obiekcie znajdował się cmentarz „dawnych’ mieszkańców Zawidowa, pomimo braku dziś nagrobkowych tablicwidocznych śladów przeszłości, jest to szczególne miejsce zadumy. Warto by zatem pochylić się nad losem tego miejsca, nadając mu specyficzną aranŜację: ogrodzić miejsce ozdobnymi krzewami, wytyczyć aleje, posadzić kwiaty – (rododendrony i azalie) „Ogród Pamięci” Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 327 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Stare Miasto ( z zespołem domów przyrynkowych z XVIII I XIX wieku) tak Gruntowna rewitalizacja. 30 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych lokal gastronomiczny, hotel sklepy spoŜywcze Rewitalizacja Zawidowskiej Starówki to powrót do historycznych korzeni, do przywrócenia wyglądu sprzed wielu lat połączonego z nową funkcją. rekonstrukcja starych, zabytkowych pomników, zastosowanie elementów stylowych tj., specjalne ławki oraz iluminacyjne oświetlenie punktowe. Zapotrzebowanie: większa ilość miejsc noclegowych, ławeczki, kosze, lampy, klimatyczne kawiarnie, punkty z pamiątkowymi gadŜetami, miejsce informacji turystycznej, tablice informacyjne. 328 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4. Zespół parkowo-leśny Góra Zamkowa 4. Dworzec Kolejowy tak - generalnego 5. Jezioro Witka tak brak miejsc parkingowych 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych – nieoznaczonych - 500 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych Liczba potencjalnych miejsc parkingowych jest uzaleŜniona od projektu zagospodarowania zespołu. Z uwagi na brak działań inwestorskich na tym terenie liczba szacunkowa jest trudna do ustalenia. budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla samochodów osobowych i autokarów. brak Z uwagi na walory turystyczne tego miejsca: bogactwo zieleni, fauny, flory i czystość wód moŜliwości rekreacyjnego zagospodarowania tego miejsca są olbrzymie. stacja kolejowa Ośrodek oferuje gościom 167 miejsc noclegowych, wypoŜyczalnia sprzętu wodnego, kort tenisowy, boisko do gier zespołowych, miejsce do grillowania, przystań Ŝeglarska, zagospodarowana plaŜa, strzeŜone kąpielisko, miejsce na ustawienie przyczepy czy namiotu, istnieje moŜliwość wynajęcia sal na organizację imprez okolicznościowych w Hotelu "Górnik" i "Białym Domku". większa ilość punktów gastronomicznych, sklepy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. parking, zatoczki, tablice informacyjne, ławeczki, kosze. 329 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6.Park Miejski im. Jakoba Boehme - 20 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 40 samochodów osobowych ławeczki alejki ławki, kosze na śmieci, donice, lampy oświetleniowe, muszla koncertowa. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Tabela 46. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. Czerwony szlak „ Śladami Historii” Ul. Grunwaldzka, Plac Zwycięstwa, ul. Kościelna, Starozawidowska, Niecała, Zgorzelecka, Parkowa, Wilcza, Szybów, Klejowa, Dworcowa, OstróŜno, Lubelska, Kopernika, Zgorzelecka, Trasa obejmuje tylko teren miasta Rowerowe – brak Inne – brak PLANOWANE Piesze – brak Rowerowe 330 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. tablice informacyjne, ławki, kosze, stojaki na rowery miejsca odpoczynku „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. Szlak – „Królewski trakt” Proponowane szlaki-razem 10000 metrówI.Zawidów PKP-ul.KolejowaOstóŜno-ul. Lubelskaul.Kopernika-ul.Zgorzeleckaul.Szeroka - ul. Jana Pawła IIul.Starozawidowska- ul.Niecałaul.Lubańska-ul.Nadleśnaul.Skłodowskiej-SkrzydliceWrociszów Górny- KsawerówZawidów PKP 2.Szlak – „Królewski trakt” Zawidów PKP-Wilka-NiedówSpytków-Ves-OstróŜno Trasa obejmuje tylko teren miasta brak Gmina Miejska Zawidów poprzez zainicjowanie na własnym terenie turystyki rowerowej planuję włączyć się w sieć dopiero projektowanych ścieŜek rowerowych w całym regionie. Obecnie trwają pacę nad opracowaniem systemu ścieŜek rowerowych, będących częścią regionalnych i międzynarodowych tras, takich jak chociaŜby system transgranicznej sieci szlaków rowerowych Euroregionu Nysa. Trasa obejmuje tylko teren miasta brak ławeczki, miejsca odpoczynku, jednolite oznakowanie, wizualizacja wszystkich elementów oferty turystycznej, stojaki rowerowe, kosze na śmieci. budowa mostku, ławeczki, miejsca odpoczynku, jednolite oznakowanie, wizualizacja wszystkich elementów oferty turystycznej, stojaki rowerowe, kosze na śmieci Inne – brak Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 331 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.11. Gmian Miejska Zgorzelec Tabela 47. Inwestycje na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie. Obiekty o charakterze turystycznym 1. Miejski Dom Kultury Czy obiekt wymaga remontu? tak Obiekt wymaga kompleksowego remontu. 332 Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i samochodów osobowych) Obecne Zapotrzebowanie 20 miejsc budowa miejsc parkingowych dla parkingowych dla samochodów 30 samochodów osobowych osobowych i 5 autokarów. Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie Brak ławki, oświetlenie, parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu, oświetlenie elewacji zewnętrznej, sala multimedialna bogato wyposaŜona w sprzęt multimedialny – przystosowana dla turystyki biznesowej, sprzęt do tłumaczenia symultanicznego, monitoring, wyposaŜenie Domu Kultury, zakup fortepianu, promocja, edukacja, wypoŜyczalnia rowerów, wyposaŜenie sali teatralnej, sprzęt do prowadzenia wszelkich imprez o charakterze sportowym, np. maty biegowe z pomiarem czasu. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. Dom Jakuba Böhme nie 3 miejsca parkingowe dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 3 samochodów osobowych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - ławki, oświetlenie, parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu, oświetlenie elewacji, zewnętrznej, urządzenia multimedialne niezbędne do przeprowadzania prezentacji postaci J. Böhme, monument przedstawiający postać J. Bohem. 333 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Muzeum ŁuŜyckie 334 nie 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. - ławki, oświetlenie, parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu, oświetlenie elewacji zewnętrznej, zakup eksponatów niezbędnych dla przygotowania w obiekcie wystawy stałej, zorganizowanie ekspozycji skierowanej do dzieci, zakup sprzętu multimedialnego dla Ośrodka dla MłodzieŜy, zakup stoiska promocyjnego promującego Muzeum ŁuŜyckie, zakup systemów wystawienniczych, promocja, edukacja. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4. Amfiteatr (nie jest wpisany do rejestru zabytków) tak 5. Kościół św. Bonifacego nie brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych i 5 autokarów. - 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych - Obiekt wymaga kompleksowego remontu. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu oświetlenie elewacji zewnętrznej, zakup systemu nagłaśniającego oraz oświetleniowego, tablica informacyjna dot. tras rowerowych na ternie miasta i okolic, plac zabaw dla dzieci, budowa toalety, promocja. chodniki, platforma dla osób niepełnosprawnych, mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu oświetlenie elewacji zewnętrznej, zakup przenośnego systemu nagłaśniającego niezbędnego dla prowadzenia uroczystości patriotycznych, oznakowania przejść z wykorzystaniem kolektorów słonecznych. 335 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 6. Kościół św. Jana Chrzciciela tak Obiekt wymaga kompleksowego remontu. 7. Cerkiew prawosławna 336 nie 5 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych - 15 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych - Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. chodniki, platforma dla osób niepełnosprawnych, mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu oświetlenie elewacji zewnętrznej, zakup przenośnego systemu nagłaśniającego niezbędnego dla prowadzenia uroczystości patriotycznych, oznakowania przejść z wykorzystaniem kolektorów słonecznych. mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu oświetlenie elewacji zewnętrznej, „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 8. Zagroda Kołodzieja (dom przysłupowy) Nie 15 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych - 9. Cmentarz śołnierzy II AWP wraz z pomnikiem Orła Piastowskiego tak Obiekt wymaga kompleksowego remontu wraz z renowacją centralnie usytuowanego znicza. Renowacja pomnika Orła Piastowskiego. 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu oświetlenie elewacji zewnętrznej, zakup systemów wystawienniczych dotyczących historii domów przysłupowych, park miniatur domów przysłupowych subregionu mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.) parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektów oświetlenie, utworzenie Muzeum Historii II AWP, edukacja miejsce na flagi. 337 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 10. Przedmieście tak Nyskie Obiekt został częściowo zrewitalizowany. Modernizacji wymaga ul. Daszyńskiego od skrzyŜowania z ul. Struga. 338 20 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych na obszarze planowanym do rewitalizacji: brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. rewitalizacja infrastruktury drogowej i towarzyszącej, wyznaczenie ścieŜek rowerowych wraz z modernizacją elewacji zabytkowych kamienic – II etap rewitalizacji, tablice z historycznymi nazwami ulic, mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obszaru, wytyczenie ścieŜki rowerowej z Przedmieścia Nyskiego do Miejskiego Domu Kultury i dalej do ul. Francuskiej (obok wiaduktu Kolejowego) tablice z mapą ścieŜek rowerowych i pieszych, Punkt Informacji turystycznej: zakup przenośnych przewodników elektronicznych, replika słupa poczty polskosaskiej, monitoring: zakup sprzętu, rewitalizacja (renowacja) studni przy ul Struga). „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 11. Stary Cmentarz przy Placu Najświętszej Maryi Panny tak Obiekt wymaga kompleksowego remontu. brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 15 samochodów osobowych brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. renowacja obiektu, mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.) parking dla rowerów, tablica informacyjna dot. historii obiektu oświetlenie. 339 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 12.Basen kryty + odkryty Hala sportowo widowiskowa - 50 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa parkingu dla 50 samochodów osobowych brak 340 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.), gastronomia, budowa atrakcji wodnych (np. zjeŜdŜalnie itp.), wodny plac zabaw da dzieci, parking dla rowerów, utworzenie ośrodka SPA, remont obiektów (niecek basenowych, zaplecza szatniowosanitanego), zakup sprzętu ratowniczego, zakup sprzętu dla powszechnej nauki pływania dla dzieci i młodzieŜy, tablica informacyjna, budowa SPOT: Sportowego Ośrodka Treningowego dla młodzieŜy aktywnie uprawiającej sport wyposaŜonego w salę konferencyjną przystosowaną do obsługi imprez o charakterze co najmniej regionalnym, promocja edukacja. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 12.Park im. A. Błachańca - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych zły stan techniczny Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. rewitalizacja parku, wraz z inwentarzem zieleni, mała architektura (ławki, oświetlenie, fontanny, itd.) wytyczenie szlaków rowerowych i pieszych wraz z oznaczeniem, utworzenie miejsc biwakowych, utworzenie fontanny, ekologiczne place zabaw, renowacja, oczyszczenie i zarybienie stawów, tablice informacyjne, tablice z mapą ścieŜek rowerowych i pieszych, utworzenie mini zoo, w okresie zimowym – sztuczne lodowisko, utworzenie skateparku, boisk do sportów ekstremalnych, ścieŜki edukacyjne, monitoring: zakup sprzętu, edukacja, pielęgnacja drzewostanu, utworzenie pomników przyrody, ścieŜki rowerowe i piesze , 341 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 13.Zieleniec im ks. J. Popiełuszki 342 - 25 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 40 samochodów osobowych i 5 autokarów zły stan techniczny Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Nawodnienie terenu rewitalizacja parku, mała architektura (ławki, oświetlenie, fontanny, itd.) wytyczenie szlaków rowerowych i pieszych wraz z oznaczeniem, renowacja fontanny i głazu narzutowego, utworzenie ogrodu kwiatowego, tablice informacyjne, ścieŜki edukacyjne, monitoring: zakup sprzętu, iluminacja świetlna „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 14.Park Paderewskiego - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 20 samochodów osobowych zły stan techniczny 15. Bulwar Grecki - 10 miejsc parkingowych dla samochodów osobowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych stan dobry Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. rewitalizacja parku, mała architektura (ławki, oświetlenie, fontanny, itd.) wytyczenie szlaków rowerowych i pieszych wraz z oznaczeniem, utworzenie fontanny, ekologiczny plac zabaw wraz z boiskiem wielofunkcyjnym, tablice informacyjne, ścieŜki edukacyjne, tablice z mapą ścieŜek rowerowych i pieszych, renowacja ‘małego amfiteatru’ wraz infrastrukturą towarzyszącą – stworzenie bazy dla młodych talentów, monitoring Pielęgnacja drzewostanu utworzenie fontanny, punkt widokowy, punkt dla wędkarzy, zabezpieczenie drzew, zegar słoneczny, oświetlenie nasadzeń, wytyczenie 15 południka, monitoring: zakup sprzętu, uzupełnienie nasadzeń. 343 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 16. Promenada Nadrzeczna 344 - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 5 samochodów osobowych brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. mała architektura (ławki, oświetlenie, fontanny, itd.) wytyczenie szlaków rowerowych i pieszych wraz z oznaczeniem, przystosowanie nadbrzeŜa dla wędkarzy, monitoring: zakup sprzętu, sport ekstremalny. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 17. Wiadukt kolejowy 18. Młyn Trójkołowy Szlak wodny "Od młyna do młyna" - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych brak brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 10 samochodów osobowych Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w pobliŜu obiektu mała architektura (ławki, oświetlenie, itd.) utworzenie szlaków rowerowych i pieszych wraz z oznaczeniem, oświetlenie, utworzenie punktów widokowych, utworzenie miejsc biwakowych, wytyczenie szlaków konnych wraz miejscami postojowymi, utworzenie ściany wspinaczkowej, tablice informacyjne, tablice z mapą ścieŜek rowerowych i pieszych, promocja, remont, utworzenie pomników przyrody, utworzenie punktu gastronomicznego, inwentaryzacja zielenią przystań dla łodzi, kajaków i in. przystań dla rowerów wodnych i kajaków, zakup sprzetu wodnego, niezbędnego do obsługi przystani wodnej. mała architektura, oświetlenie, ławki 345 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 19. Zalew Czerwona Woda 346 - brak miejsc parkingowych budowa miejsc parkingowych dla 30 samochodów osobowych sezonowo funkcjonujący bar Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. przystosowanie terenu do potrzeb uprawniania sportów wakeboard’owych, zakup sprzętu, miejsce przechowywania sprzętu Edukacja utworzeni hotelu, restauracji, mini plaŜa, miejsca biwakowe, wytyczenie szlaków konnych wraz miejscami postojowymi, utworzenie ściany wspinaczkowej, sprzęt, miejsce przechowywania sprzętu utworzenie szlaków rowerowych i pieszych wraz z oznaczeniem, oświetlenie, + mała architektura utworzenie punktów widokowych, agroturystyka, tablice informacyjne, tablice z mapą ścieŜek rowerowych i pieszych, mini wystawa na świeŜym powietrzu: makieta z widokiem Zgorzelec z lotu ptaka, monitoring „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 48. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie. Trasy turystyczne (w podziale na istniejące i planowane) Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. Via Regia Sławnikowice-Grónów Jędrzychowice-Zgorzelec Kijów -Brzeg – Zgorzelec – Santiago de Compostela brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. parkingi rowerowe i samochodowe, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, tablice informacyjne, mapy, kosze na śmieci, punkty wypoŜyczania przenośnych przewodników elektronicznych, wytyczenie nowych szlaków – ścieŜka rowerowa pod autostradą A4, monitoring ścieŜek rowerowych: zakup sprzętu, oświetlenie. 347 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. Dolnośląska Droga św. Jakuba Sławnikowice-GrónówJędrzychowice-Zgorzelec Gniezno-Zgorzelec- Praga- Santiago de Compostela brak Rowerowe 348 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. parkingi rowerowe i samochodowe, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, tablice informacyjne, mapy, kosze na śmieci, punkty wypoŜyczania przenośnych przewodników elektronicznych, wytyczenie nowych szlaków – ścieŜka rowerowa pod autostradą A4, monitoring ścieŜek rowerowych: zakup sprzętu, oświetlenie stworzenie bezpiecznych połączeń z istniejącymi ulicami. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 1. ER-4 Sławnikowice-GronówPokrzywnik-Łagów-Zgorzelec Lwówek Śląski – Zgorzelec brak 2. ER-7 Mikułowa-Studniska-Zgorzelec Mirsk-Zgorzelec brak parkingi rowerowe i samochodowe, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, tablice informacyjne, mapy, kosze na śmieci, punkty wypoŜyczania przenośnych przewodników elektronicznych, monitoring ścieŜek rowerowych: zakup sprzętu, oświetlenie. parkingi rowerowe i samochodowe, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, tablice informacyjne, mapy, kosze na śmieci, punkty wypoŜyczania przenośnych przewodników elektronicznych, monitoring ścieŜek rowerowych: zakup sprzętu, oświetlenie. Inne - brak PLANOWANE Piesze – brak Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 349 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Rowerowe 1.W ciągu dróg miejskich Na terenie Miasta - brak Inne – brak 350 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. wytyczenie ścieŜek rowerowych, oznakowanie przejść z wykorzystaniem kolektorów słonecznych, parkingi, ławeczki, reklamy elektroniczne informujące o bieŜących imprezach na ternie miasta, kosze na śmieci, tablice informacyjne, mapy, oświetlenie stworzenie bezpiecznych połączeń z istniejącymi ulicami „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.12. Powiat Lubański 1. Utworzenie Centrum Informacji i Promocji Kultury i Turystyki w Subregionie 2. Stworzenie programu współpracy samorządów i podmiotów turystycznych w subregionie w oparciu o system turystycznej karty rabatowej. 3. Informacja i promocja dotycząca międzynarodowej turystyki kulturowej ( drogo Via Regia, Via Sacra i Droga Świętego Jakuba) 4. Rozwój sieci lokalnych połączeń kolejowych o znaczeniu w tym reaktywowanie linii o znaczeniu turystycznym i kulturowym 5. Modernizacja i rozbudowa dróg pokrywających się ze szlakiem Via Regia infrastruktury okołoturystycznej 6. Podniesienie standardu dróg w subregionie o znaczeniu turystycznym , w tym odtworzenie mostu nad jeziorem Leśniańskim, 7. Rozbudowa ścieŜek rowerowych wraz z oznakowaniem i infrastrukturą. 8. Promocja turystyki aktywnej w subregionie 9. Wymiana dobrych praktyk dotyczących marketingu regionalnego w ramach współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej oraz stworzenie struktur zajmujących się marketingiem regionalnym w subregionie. 10. Zagospodarowanie szlaku kajakowego rzeki Kwisy. 11. Wspólne działania w partnerami w kraju i zagranicy w celu stworzenia lokalnych produktów turystycznych w otoczeniu o szlaki Via Regia i Via Sacra. 12. Inwentaryzacja i restauracja domów przysłupowych jako obiektów dziedzictwa kulturowego trójgraniczna. Zagospodarowanie turystyczne i kulturowe wybranych obiektów. 13. Program modernizacji i doposaŜenia obiektów zajmowanych przez instytucje kultury w subregionie. 14. Program współpracy instytucji kultury w subregionie mający na celu tworzenie i upowszechnienia baz danych dotyczących lokalnych twórców ludowych oraz kultury ludowej. 15. Projekt mający na celu koordynację, wsparcie i promocję imprez/wydarzeń kulturalnych w subregionie. 16. Organizacja Święta Kultury Powiatu Lubańskiego – kultywowanie i promocja twórczości lokalnej. 17. Przygotowanie i realizacja programu rozbudowy i modernizacji punktów informacji turystycznej w subregionie połączonego ze szkoleniem kadry. 18. Modernizacja istniejących schronisk turystycznych i tworzenie nowych obiektów przeznaczonych do pełnienia funkcji schroniska turystycznego ( Czerniawa –Zdrój) 19. Program oznakowania szlaków turystycznych i ścieŜek dydaktycznych w subregionie. 20. Projekt internetowej mapy szlaków turystycznych rowerowych i pieszych w subregionie w połączeniu z trasami o znaczeniu ponadregionalnych, regionalnych i międzynarodowym. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 351 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.13. Powiat Lwówecki 1. Kompleksowe oznakowanie tras turystycznych: rowerowych, pieszych i wodnych wraz z tablicami informacyjnymi, 2. Zagospodarowanie szlaku wodnego na Bobrze: miejsca postojowe, przenioski, tablice informacyjne. 352 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.14. Inwestycje turystyczne, w tym: rozbudowa komunikacyjnej, noclegowej, gastronomicznej bazy Tabela 49 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju lokalnej turystyki Nazwa działania Opis Wspieranie i rozwój infrastruktury lokalnej na obszarach zagroŜonych marginalizacją, poprzemysłowych i pomilitarnych W obszarze tego zadania znajdują się działania obejmujące rekultywację terenów poprzemysłowych i pomilitarnych poprzez wprowadzanie na te tereny funkcji turystycznych. Wspieranie procesów powstawania Lokalnych Organizacji Turystycznych oraz opracowywania lokalnych Strategii Rozwoju Turystyki W ramach działania wspierane będą następujące zadania: Powstawanie Lokalnych Organizacji Turystycznych – pomoc w zakupie niezbędnego wyposaŜenia (komputery, sprzęt audio – video), materiały dydaktyczne Opracowanie i wdroŜenie mechanizmów pozwalających na wspieranie lokalnych inicjatyw w zakresie turystyki Pakiety startowe obejmujące szkolenia, pomoc techniczna, promocją Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. Tabela 50 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki na obszarach wiejskich Nazwa działania Rozwój turystyki wiejskiej Opis W ramach zadania przewiduje się kompleksowe działania mające na celu: Wspieranie rozwoju gospodarstw agroturystycznych poprzez: • podniesienie jakości infrastruktury technicznej obszarów wiejskich. • modernizację bazy noclegowej i poprawa gospodarstw. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. estetyki 353 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.1.15. Inwestycje wspierające rozwój turystyki w subregionie / infrastruktura paraturystyczna i informacyjna / Tabela 51 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej Nazwa działania/zadania Opis Udostępnianie obiektów Adaptacja zabytków i obiektów poprzemysłowych na galerie, zabytkowych i historycznych na pasaŜe handlowe, domy kultury, skanseny przemysłowe, cele turystyczne pracownie artystyczne. Ochrona dóbr kultury Rozwój kultury wiejskich na Rewaloryzacja i odbudowa obiektów o znaczeniu kulturowym i historycznym oraz zagospodarowywanie na cele turystyczne. Rewitalizacja miast i dzielnic o charakterze historycznym i kulturowym. obszarach Tworzenie działalności gospodarczej zajmującej się wyrobem rękodzieła artystycznego, warsztatów – ginących zawodów. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. Tabela 52 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki pieszej, rowerowej i konnej Nazwa działania Rozwój turystyki pieszej Opis Rozwój infrastruktury i udogodnień dla turysty na szlaku poprzez koncentrację działań w następujących obszarach: • Integracja istniejących i nowo powstających szlaków z szlakami po stronie czeskiej i niemieckiej. • Rozwój szlaków rowerowych Rewaloryzacja punktów widokowych - ich odtworzenie wraz z remontem, odnową lub odbudową wieŜ widokowych, rozwój sieci punktów widokowych Zintegrowany rozwój szlaków rowerowych w subregionie. Koncentracja działań na następujących obszarach: • Opracowanie studium rozwoju turystyki rowerowej w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr • Rozwój turystyki rowerowej w strefie wypoczynku weekendowego • Infrastruktura wspomagająca rozwój turystyki rowerowej Turystyka jeździecka Rozwój turystyki konnej oraz wsparcie oraz wsparcie marketingowo-promocyjne Integracja istniejących szlaków oraz nowopowstających z istniejącą siecią tras i szlaków rowerowych w krajach sąsiednich Niemcy, Czechy. Opracowanie i wdroŜenie kompleksowego systemu rozwoju infrastruktury wspomagającej rozwój turystyki rowerowej w regionie obejmującego: Stworzenie sieci wypoŜyczalni i serwisu sprzętu rowerowego na szlakach, w tym wsparcie zakupu sprzętu turystycznego.. Promowane i wspierane będą działania mające na celu: Rozwoju szlaków konnych (wytyczenie oraz oznakowanie nowych szlaków). Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. 354 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 53 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki aktywnej Nazwa działania Opis Wsparcie organizacyjno – marketingowe rozwoju turystyki aktywnej Zespół kompleksowych działań sprzyjających dynamicznemu rozwojowi turystyki aktywnej w regionie, obejmujący: Opracowanie studium rozwoju poszczególnych form turystyki aktywnej na poziomie regionalnym – dokument ten będzie wytyczał kierunki rozwoju turystyki i wskazywał potencjalne obszary inwestycji. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. 3.1.16. Inwestycje w działania promocyjne i wizerunkowe Tabela 54 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki uzdrowiskowej Nazwa działania Opis Przede wszystkim jakość Wspieranie procesu szkolenia kadr dla potrzeb turystyki uzdrowiskowej - dofinansowanie szkoleń i kursów językowych, opracowanie nowoczesnych standardów obsługi. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. Tabela 55 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej Nazwa działania/zadania Zintegrowane kalendarz (regionalny i lokalne) Wzrost wartości kulturowych regionu bazy społecznej) Lokalne kulturowe Opis imprez Opracowanie wspólnego zintegrowanego kalendarza imprez kulturalnych o znaczeniu subregionalnym i regionalnym (koordynacja terminów imprez, uzupełnienie oferty). Opracowanie zintegrowanych kalendarzy imprez na poziomie lokalnym, subregiony, powiaty (uzupełnienie oferty, ograniczenie pokrywania się terminów wydarzeń i imprez, wspólna promocja programu). Tworzenie pakietów turystycznych oferowanych przez sieci sprzedaŜy (nocleg + atrakcje kulturalne np. pobyt na imprezie) . zasobów Organizowanie dokształcania, doskonalenia zawodowego (budowanie twórców, menedŜerów i pracowników kultury. markowe produkty Tworzenie i promocja regionalnych produktów kulturowych. Tworzenie i promocja produktów turystyki miejskiej. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 355 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 56 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju marketingu turystyki Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr Nazwa działania Opis Opracowanie i wdroŜenie zintegrowanego systemu promocji produktów markowych województwa Opracowanie jednolitej koncepcji wizualizacji materiałów promocyjnych subregionu. Budowa systemu materiałów promocyjnych dla poszczególnych produktów markowych Subrgionu oraz docelowych segmentów turystów w kraju i zagranicą (uwzględnienie wytycznych zawartych w Systemie Identyfikacji Wizualnej województwa). Rozbudowa i wspieranie działalności IT w subregionie. Udział Subregionu w woejwódzkim systemie informacyjnym. Rozbudowa bazy i dystrybucyjnej informacyjnej Rozbudowa bazy informacyjno-dystrybucyjnej oferty turystycznej Subregionu w oparciu o Dolnośląską Sieć Informacji Turystycznej. W ramach tego działania przewiduje się m.in. rozwój DSIT o moŜliwość zamawiania usług i rezerwację miejsc przez internet. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. Tabela 57 Inwestycje turystyczne w zakresie jakości, szkoleń i doradztwa. Nazwa działania Opis Szkolenie profesjonalnych kadr dla turystyki W ramach tego działania przewidziana jest realizacja następujących projektów: • Przeprowadzenie analizy potrzeb szkoleniowych w zakresie szeroko rozumianej turystyki zgłaszanych przez branŜę turystyczną w regionie, uwzględniając specyfikę regionu. • Opracowanie i wdroŜenie, we współpracy z dolnośląskimi uczelniami, metodologii szkolenia oraz programów podnoszących jakość i standardy usług turystycznych dla kadr branŜy turystycznej uwzględniających potrzeby regionu. • Przeprowadzenie szkoleń pracowników samorządów terytorialnych zajmujących się turystyką w zakresie promocji turystyki, rozwoju infrastruktury turystycznej, jak równieŜ aplikowania po fundusze strukturalne i realizacji projektów współfinansowanych ze środków UE. • Szkolenia lokalnych liderów rozwoju turystyki. Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne. 356 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2. Finansowanie i dostępność funduszy W tabeli poniŜej znajduje się wykaz wszystkich programów operacyjnych (PO), z których środki będą dostępne w Polsce na lata 2007-2013. Przy części z nich wskazana jest główna myśl, wskazująca kto i na co moŜe spodziewać się dofinansowania. W programach współpracy międzynarodowej wskazane są obszary wsparcia. Wszystkie programy, a niedługo równieŜ wszystkie ich Uszczegółowienia moŜna znaleźć na stronie www.mrr.gov.pl. W przypadku programów regionalnych, najlepszym źródłem informacji będą jednak strony internetowe urzędów marszałkowskich. Tabela 58. Programy krajowe i regionalne. PROGRAMY KRAJOWE I REGIONALNE (RPO) Program Specyfika Uwagi – moŜliwości dla operacyjny turystyki (PO) Program wspiera przede wszystkim W ramach PO nie ma środków PO Infrastruktura duŜe inwestycje infrastrukturalne w przeznaczonych specjalnie na turystykę. zakresie transportu i ochrony Jest natomiast pula środków i Środowisko środowiska. przeznaczona na wsparcie kultury PO Innowacyjna Gospodarka PO Kapitał Ludzki PO Rozwój Polski Wschodniej Program wspomaga rozwój przedsiębiorczości w Polsce przez dofinansowywanie duŜych przedsięwzięć wysokiej o innowacyjności i przez tworzenie warunków do rozwoju biznesu w Polsce, w tym wspieranie otoczenia biznesu. Program wspiera tzw. projekty miękkie, zarówno w regionach jak i realizowane na szczeblu krajowym. Projektami miękkimi mogą być: szkolenia, staŜe, dofinansowanie zakładania własnej działalności gospodarczej, dofinansowanie zatrudnienia itp. Program skierowany na dofinansowanie rozwoju 5 najbiedniejszych regionów UE-25, tj. województw: podkarpackiego, lubelskiego, świętokrzyskiego, podlaskiego i warmińskomazurskiego. Programy skierowane są na dofinansowanie rozwoju poszczególnych regionów naszego kraju zgodnie z przyjętymi przez nie strategiami i dziedzictwa kulturalnego. W ramach PO występują dwa Działania skierowane dla branŜy turystycznej – Działanie 6.3 „Promocja turystycznych walorów Polski” i Działanie 6.4 „Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym” W ramach PO mogą być realizowane projekty miękkie o kaŜdej tematyce, w tym adresowane do branŜy turystycznej. Środki przewidziane na realizację przedsięwzięć powiązanych z turystyką zostały wstępnie podzielone – utworzono tzw. listy projektów kluczowych. W RPO przewidziane są środki na 16 RPO wsparcie turystyki na terenie (po jednym poszczególnych regionów, a takŜe m.in. dla kaŜdego na inwestycje dla małych i średnich województwa) przedsiębiorstw. PROGRAMY EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ Współpraca transgraniczna Polska (Województwo Lubuskie i Województwo Dolnośląskie) - Niemcy (Saksonia) Polska – Republika Czeska Źródło: opracowanie własne. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 357 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2.1. Regionalny Program Operacyjny Dolnośląskiego na lata 2007-2013 dla Województwa Podpunkt został przygotowany na podstawie strony www.rpo.dolnyslask.pl. 3.2.1.1. Informacje wstępne Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 20072013 (RPO WD) jest podstawą realizacji strategicznych przedsięwzięć przygotowanych przez dolnośląskie jednostki samorządu terytorialnego oraz inne jednostki publiczne i prywatne, moŜliwych do realizacji ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Realizowane zadania będą zmierzać do zmniejszenia dysproporcji ekonomicznych, społecznych i terytorialnych w regionie. Cele Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 zmierzają do podniesienia poziomu Ŝycia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawy konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównowaŜonego rozwoju. Zostały one ustalane zgodnie ze Strategią Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 r. oraz wpisują się w cele i priorytety Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Jednocześnie zapisy RPO WD są zgodne z treścią rozporządzeń Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczących funduszy strukturalnych w latach 2007 – 2013 oraz uwzględniają potrzebę zdynamizowania realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej. Realizowane osie priorytetowe obejmują: • stymulowanie i propagowanie regionalnej przedsiębiorczości i innowacyjności oraz zwiększanie zdolności w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego (Priorytet „Przedsiębiorstwa i innowacyjność”), • poprawę dostępu do usług informatycznych („Priorytet „Społeczeństwo informacyjne”) • inwestycje i rozwój transportu, w tym usprawnianie połączeń drogowych, kolejowych, oraz promocję transportu ekologicznego (Priorytet „Transport”); • inwestycje związane z szeroko pojętą ochroną środowiska naturalnego oraz zapobieganiem zagroŜeniom naturalnym i technologicznym (Priorytet „Środowisko i bezpieczeństwo ekologiczne”) • bezpieczeństwo dostaw energii oraz rozwój produkcji energii odnawialnych (Priorytet „Energia”) • promowanie walorów przyrodniczych jako potencjału dla rozwoju zrównowaŜonej turystyki oraz podnoszenie rangi kultury regionu poprzez jej promowanie, rozwój infrastruktury kulturalnej i zachowanie dziedzictwa kulturowego (Priorytet „Turystyka i Kultura”); • zwiększenie dostępności i atrakcyjności edukacji i wyrównywanie szans społecznych poprzez inwestycje (Priorytet „Edukacja”) • poprawę i rozwój infrastruktury ochrony zdrowia (Priorytet „Zdrowie”) • zrównowaŜony rozwój obszarów miejskich (Priorytet „Miasta”) Cele i priorytety Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (RPO) z jednej strony są spójne ze Strategią Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku (SRWD), a z drugiej wpisują się w cele Polityki Spójności wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienia przedstawione w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla spójności (SWW) oraz 358 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” na poziomie krajowym w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia (NSRO). Ustalając strategię programu uwzględniono potrzebę zdynamizowania realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej określoną na szczeblu państw członkowskich w „Zintegrowanym Pakiecie Wytycznych dla Wzrostu Zatrudnienia na lata 2005-2008, a w Polsce w Krajowym Programie Reform na lata 2005-2008 na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej”(KPR). Realizacja załoŜeń tych dokumentów na Dolnym Śląsku w latach 2007-2013 związana będzie przede wszystkim z wdraŜaniem Regionalnego Programu Operacyjnego. Dlatego teŜ cel główny programu określono jako: Podniesienie poziomu Ŝycia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównowaŜonego rozwoju. Tabela 59. Priorytety RPO WD. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 359 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Źródło: www.rpo.dolnyslask.pl 3.2.1.2. Sposób finansowania Programu Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013 będzie realizowany przy zaangaŜowaniu łącznie 1 561,1 mln euro. Na kwotę tę składa się 1213,1 mln euro środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, 186,4 mln euro środków publicznego wkładu krajowego oraz 161,6 mln euro wkładu prywatnego. W realizację celów Strategii Lizbońskiej zaangaŜowanych jest 681,2 mln euro środków ogółu Programu, co stanowi 43,6 % wszystkich środków. Na kwotę tę przypada 485,3 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, czyli 40,0 % przyznanej alokacji. 3.2.1.3. Opis priorytetów Priorytet 6 Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego Śląska („Turystyka i Kultura”) 6.1 Turystyka uzdrowiskowa 6.2 Turystyka aktywna 6.3 Turystyka biznesowa 6.4 Turystyka kulturowa 6.5 Działania wspierające infrastrukturę turystyczną i kulturową 3.2.2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 20072013 3.2.2.1. Informacje wstępne Polska Organizacja Turystyczna w systemie dystrybucji unijnych środków pełni podwójną rolę. Po pierwsze realizujemy zadania związane z obowiązkami Instytucji WdraŜającej, obsługującej turystyczne projekty inwestycyjne w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (Działanie 6.4 „Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym”). 360 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Z drugiej strony prowadzi własne projekty promocyjne, współfinansowane w ramach tego samego programu operacyjnego (Działanie 6.3 „Promocja turystycznych walorów Polski”). 3.2.2.2. Tryb dokonywania wyboru projektów w ramach Programu Indykatywna lista projektów kluczowych – Działanie 6.4. PO IG: Lista podstawowa: 1. Pętla śuławska - rozwój turystyki wodnej. 2. Europejski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej 3. Szlaki nowej przygody w zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka" 4. Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinkach: Jezioro DruŜno-Miłomłyn, Miłomłyn-Zalewo, Miłomłyn-Ostróda-Stare Jabłonki 5. Śladem europejskiej toŜsamości Krakowa -Szlak Turystyczny po podziemiach Rynku Głównego 6. Program oŜywienia dróg wodnych w Gdańsku 7. Toruń Hanza nad Wisłą 8. Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki 9. Południowo-zachodni Szlak Cystersów 10. Międzynarodowy turystyczny produkt markowy „Uzdrowiska Kłodzkie" 11. Świętokrzyski Szlak Archeo-Geologiczny 12. Zachodniopomorski Szlak śeglarski - sieć portów turystycznych Pomorza Zachodniego 13. Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie Lista rezerwowa: 1. Interaktywne Centrum historii Ostrowa Tumskiego w Poznaniu - kolebki państwowości i chrześcijaństwa w Polsce 2. "Bug nie dzieli, Bug łączy, regiony, państwa i ludzi, od Lwowa do Warszawy". Program aktywizacji turystyki Doliny Bugu 3. Termy Cieplickie - Dolnośląskie Centrum Rekraacji Wodnej 4. Budowa Parku Wodnego 'Termy Nałęczowskie - EUROSPA 2012' 5. Hala Stulecia we Wrocławiu - Centrum Innowacyjności w Architekturze i Budownictwie 6. Turystyka w siodle-infrastruktura innowacyjnegio i unikatowego produktu turystycznego 7. Budowa Przystani Jachtowej w Sopocie 8. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Szlaku Zamków Gotyckich 9. Szlakiem piastowskim - od Gada, Pradziada do Wenecji, ParyŜa i Rzymu 10. Turystyczny szlak Ŝeglugi śródlądowej na rzece Wiśle w województwie małopolskim 11. Wykorzystanie walorów rzeki Wisły w celu budowy wspólnego produktu turystycznego przez Kazimierz Dolny, Puławy i Janowiec 12. Wschodnioeuropejskie centrum kongresowo-sportowe Arłamów Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 361 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2.3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 3.2.3.1. Informacje wstępne Cechą charakterystyczną PO Infrastruktura i Środowisko jest integralne ujęcie problematyki podstawowej infrastruktury, która obejmuje infrastrukturę techniczną i zasadnicze elementy infrastruktury społecznej. Punktem wyjścia dla tak zakreślonego zakresu programu jest zasada maksymalizacji efektów rozwojowych, uwarunkowana komplementarnym potraktowaniem sfery technicznej i społecznej w jednym nurcie programowym i realizacyjnym. Dla zwiększenia inwestycji, spójności terytorialnej i atrakcyjności regionów nie wystarczy zapewnienie tylko dobrej i sprawnej infrastruktury transportowej, poniewaŜ nie zachęci ona potencjalnych inwestorów do tworzenia nowych miejsc pracy. śeby stworzyć warunki dla zatrudnienia w danym regionie wysoko kwalifikowanych specjalistów, inwestycjom transportowym muszą towarzyszyć inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska, energetyki, kultury, szkolnictwa wyŜszego, czy zdrowia. Zgodnie z celem głównym programu wybór priorytetów1 oraz działań odpowiada obszarom, które mają podstawowe znaczenie dla wzrostu atrakcyjności Polski i jej regionów. W ramach programu realizowanych będzie 15 osi priorytetowych: • Gospodarka wodno-ściekowa. • Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. • Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska. • Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska. • Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych. • Drogowa i lotnicza sieć TEN-T. • Transport przyjazny środowisku. • Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe. • Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna. • Bezpieczeństwo energetyczne w tym dywersyfikacja źródeł energii. • Kultura i dziedzictwo kulturowe. • Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia. • Infrastruktura szkolnictwa wyŜszego. • Pomoc techniczna – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. • Pomoc techniczna –Fundusz Spójności 3.2.3.2. Sposób finansowania Programu Wielkość środków wspólnotowych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w latach 2007–2013 wyniesie ok. 41,9% (27,9 mld euro) całości środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności przeznaczonych na realizację programów operacyjnych Celu „Konwergencja”. Łączna wielkość środków finansowych z Unii Europejskiej zaangaŜowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wyniesie 27 913 683 774 euro. Wysokość wkładu krajowego szacuje się na ok. 11 mld euro i zaleŜeć będzie od poziomu dofinansowania poszczególnych projektów. 362 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Wkład wspólnotowy zaangaŜowany w realizację programu pochodzić będzie ze środków: • Funduszu Spójności – 22 176 353 774 euro, • Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 5 737 330 000 euro. 3.2.3.3. Opis priorytetów Cele ogólne i szczegółowe PO IG zostały przełozone na priorytety i Działania. Wśród celów wymienimy jedynie te związane z turystyką. Są to: Priorytet XI: Kultura i dziedzictwo kulturowe Działanie 11.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym Działanie 11.2 Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym Działanie 11.3 Infrastruktura szkolnictwa artystycznego 3.2.4. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 Rozdział opracowany na podstawie strony internetowej www.efs.gov.pl 3.2.4.1. Informacje wstępne Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten będzie realizowany m.in. poprzez aktywizację zawodową, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie mechanizmów efektywnego zarządzania w administracji państwowej. W ramach programu wsparciem zostaną objęte następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, adaptacyjność pracowników i przedsiębiorstw, zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej oraz partnerskiego państwa, a takŜe z promocją postaw zdrowotnych wśród osób pracujących. Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z 10 Priorytetów, realizowanych równolegle na poziomie centralnym i regionalnym. Priorytety realizowane centralnie to: 1. Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna; 2. Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących; 3. Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty; 4. Priorytet IV Szkolnictwo wyŜsze i nauka; 5. Priorytet V Dobre rządzenie; Priorytety realizowane na szczeblu regionalnym to: 6. Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich; 7. Priorytet VII Promocja integracji społecznej; 8. Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki; 9. Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach; Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 363 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2.4.2. Sposób finansowania Programu Łączna wielkość środków finansowych zaangaŜowanych w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w latach 2007–2013 wyniesie ok. 14,43% całości środków przeznaczonych na realizację programów operacyjnych, tj. 11 420 207 059 EUR. W ramach tej kwoty wielkość alokacji z Europejskiego Funduszu Społecznego wyniesie ok. 9 707 176 000 EUR, a wkład krajowy stanowić będzie ok. 1 713 031 059 EUR. Poziom krajowego współfinansowania został oszacowany na poziomie minimalnym tj. 15%. Około 60% środków Programu zostanie przeznaczonych na wsparcie realizowane przez poszczególne regiony, zaś pozostała kwota (ok. 40%) będzie wdraŜana sektorowo, przez odpowiednie resorty. Na realizację Strategii Lizbońskiej w latach 2007 - 2013 w ramach Programu przeznaczone zostanie 83 % wydatków ze środków wspólnotowych, co stanowi sumę 8 056 956 080 EUR. 3.2.4.3. Opis priorytetów Wśród priorytetów PO KL wymienimy jedynie te związane z moŜliwością wykorzystania pod kątem turystyki i rozwoju turystyki: Priorytet VII Promocja integracji społecznej Cele: 1. Poprawa dostępu do rynku pracy osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym 2. Wzmocnienie i poszerzenie zakresu działań sektora ekonomii społecznej W 2008 roku w województwie dolnośląskim w ramach Priorytetu VII będą realizowane wszystkie formy wsparcia przewidziane w Szczegółowym Opisie Priorytetów PO KL.1 Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej Poddziałanie 7.1.2 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie Poddziałanie 7.1.3 Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym Poddziałanie 7.2.2 Wparcie ekonomii społecznej Działanie 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Cele: 1. Rozwój wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji siły roboczej 2. Poprawa funkcjonowania systemu przewidywania i zarządzania zmianą gospodarczą 364 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W ramach Priorytetu VIII w 2008 roku w województwie dolnośląskim będą realizowane wszystkie formy wsparcia przewidziane w Szczegółowym Opisie Priorytetów PO KL1: Działanie 8.1. Rozwój pracownikow i przedsiębiorstw w regionie Poddziałanie 8.1.1 Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie Poddziałanie 8.1.3 Wzmacnianie lokalnego partnerstwa na rzecz adaptacyjności Poddziałanie 8.1.4 Przewidywanie zmiany gospodarczej Działanie 8.2 Transfer wiedzy Poddziałanie 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw Poddziałanie 8.2.2 Regionalne Strategie Innowacji Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Cele: 1. Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji, szczególnie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi w jakości usług edukacyjnych, 2. Zmniejszenie nierówności szczególnie pomiędzy obszarach wiejskimi i miejskimi (w zakresie kształcenia ogólnego) 3. Podniesienie atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego 4. Wzmocnienie rozwoju zawodowego i podnoszenia kwalifikacji nauczycieli na obszarach wiejskich W ramach Priorytetu IX w 2008 roku w województwie dolnośląskim będą realizowane wszystkie formy wsparcia przewidziane w Szczegółowym Opisie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013: Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty Poddziałanie 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej Poddziałanie 9.1.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie róŜnic w jakości usług edukacyjnych Poddziałanie 9.1.3 Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych Działanie 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego Działanie 9.3 Upowszechnienie formalnego kształcenia ustawicznego Działanie 9.4 Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty Działanie 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 365 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2.5. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013 Rozdział opracowany na podstawie strony internetowej http://ewt.dolnyslask.pl 3.2.5.1. Informacje wstępne Celem Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III A Czechy – Polska jest wspieranie współpracy transgranicznej mieszkańców oraz instytucji z sąsiednich regionów. Program spotkał się z ogromnym zainteresowaniem na pograniczu polsko-czeskim. Liczba wnioskodawców a zwłaszcza wnioskowanego dofinansowania z EFRR ponad dwukrotnie przekraczała alokację przeznaczoną do podziału w ramach Programu. Łącznie złoŜono 356 projektów, które poddane zostały kontroli formalnej oraz kontroli kwalifikowalności we Wspólnym Sekretariacie Technicznym w Ołomuńcu oraz dalszej ocenie dokonywanej przez właściwe instytucje regionalne. Na posiedzenia Komitetu Sterującego złoŜonych zostało 299 projektów, spośród których do dofinansowania z EFRR rekomendowano łącznie 176 projekty. Te dane nie dotyczą Funduszu Mikroprojektów, który podlegał realizacji w poszczególnych euroregionachh po obu stronach granicy w ramach Działania 2.2. Rysunek 39. Cele PO WT CZ-PL 2007-2013. Źródło: http://ewt.dolnyslask.pl 366 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.2.5.2. Opis priorytetów Rysunek 40. Priorytety PO WT CZ-PL 2007-2013 Źródło: http://ewt.dolnyslask.pl Oś priorytetowa 1: Wzmacnianie dostępności komunikacyjnej, ochrona środowiska, profilaktyka zagroŜeń Oś priorytetowa 2: Poprawa warunków rozwoju przedsiębiorczości i turystyki Cel główny osi priorytetowej: Cel główny osi priorytetowej 2 Wzmocnienie rozwoju gospodarczego obszaru pogranicza polsko-czeskiego konkretyzuje cel globalny w sferze ukierunkowanej na wykorzystanie i rozwijanie istniejącego potencjału gospodarczego pogranicza i wzmacnianie jego konkurencyjności. Cele szczegółowe osi priorytetowej: • Zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw działających na obszarze pogranicza polskoczeskiego, • Rozszerzenie oferty turystycznej obszaru pogranicza polsko-czeskiego, • Poprawa wiedzy i umiejętności mieszkańców obszaru pogranicza polskoczeskiego. Dziedziny wsparcia: 2.1. Rozwój przedsiębiorczości 2.2. Wspieranie rozwoju turystyki Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 367 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Dotyczy celu szczegółowego Rozszerzenie oferty turystycznej obszaru pogranicza polskoczeskiego: • ochrona i odnowa bogactwa kulturowego i przyrodniczego, tradycji rzemieślniczych, ochrona i odbudowa zabytków, w tym budowli sakralnych, fortyfikacji, historycznych zespołów urbanistycznych i technicznych, obiektów kulturalnych, cech krajobrazu kulturowego, rozwój: szlaków i ścieŜek rowerowych, ścieŜek jeździeckich, ścieŜek i szlaków turystycznych i narciarskich, turystycznej infrastruktury towarzyszącej oraz poprawa wyposaŜenia rekreacyjno-edukacyjnego, • wspieranie rozwoju usług turystycznych (np. budowy i wyposaŜenia turystycznych obiektów usługowych, tworzenie oraz funkcjonowanie biur informacji turystycznej, działań organizacji turystycznych, opracowywanie nowych produktów turystycznych i promocja, promocja walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego w tym moŜliwość promocji poza obszarem wsparcia, wdraŜanie oraz wykorzystywanie ICT w turystyce, wspieranie organizacji turystyki). Oś priorytetowa 3: Wspieranie współpracy społeczności lokalnych Cel główny osi priorytetowej: Cel główny osi priorytetowej 3 Rozwój współpracy partnerskiej społeczności lokalnych i instytucji obszaru pogranicza polsko-czeskiego konkretyzuje cel globalny w sferze ukierunkowanej na jakość Ŝycia społecznego mieszkańców, pogłębianie poczucia ich utoŜsamienia się z tym obszarem. Celem jest wspieranie współpracy transgranicznej w zakresie rozwoju kontaktów międzyludzkich, inicjatyw społecznych, imprez kulturalnych i rekreacyjno-edukacyjnych oraz współpracy jednostek administracji publicznej i organizacji świadczących usługi publiczne. Cele szczegółowe osi priorytetowej: • wzmacnianie powiązań transgranicznych instytucji świadczących usługi publiczne, • wzmocnienie transgranicznych kontaktów mieszkańców, • stymulowanie rozwoju społeczności lokalnej poprzez wspieranie przedsięwzięć podejmowanych przez aktorów lokalnych – Fundusz Mikroprojektów Dziedziny wsparcia: 3.1 Współpraca terytorialna instytucji świadczących usługi publiczne 3.2. Wspieranie przedsięwzięć kulturalnych, rekreacyjno-edukacyjnych oraz inicjatyw 3.3. Fundusz Mikroprojektów Oś priorytetowa 4: Pomoc techniczna Cel główny osi priorytetowej: Cel główny osi priorytetowej Wspieranie efektywnej realizacji Programu warunkuje osiągnięcie pozostałych osi priorytetowych Programu poprzez zapewnienie sprawnego procesu zarządzania i wdraŜania oraz wykorzystania środków EFRR. Cele szczegółowe osi priorytetowej: 368 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • zapewnienie skutecznego zarządzania i wdraŜania Programu i wspieranie działań promocyjno-informacyjnych dotyczących Programu. 3.2.6. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska – Saksonia 2007-2013 Rozdział opracowany na podstawie strony internetowej http://ewt.dolnyslask.pl 3.2.6.1. Informacje wstępne Przyjęta dla Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska – Saksonia 2007- 2013 strategia rozwoju w szczególnej mierze nastawiona jest na realizację celu nadrzędnego, jaki stanowi wspieranie zrównowaŜonego rozwoju obszaru wsparcia w celu wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej. Dzięki temu ma w sposób trwały wzrosnąć konkurencyjność tego obszaru w kontekście europejskim. Ma zostać osiągnięty stan, w którym nierównomierny rozwój regionu nie będzie negatywnie wpływał na ogólny potencjał wzrostu. Analiza silnych i słabych stron oraz szans i zagroŜeń pokazała, Ŝe większość słabych stron obszaru polega na tym, Ŝe istniejący potencjał nie jest wykorzystywany. Z tego względu Strategia ukierunkowana jest na celowe wykorzystanie zidentyfikowanego potencjału poprzez efektywną współpracę transgraniczną. Ponadto uwzględnia ona zalecenia ewaluacji ex ante, według której kosztowne inwestycje w zakresie infrastruktury naleŜy ograniczyć do obszaru przygranicznego. Zalecenie to zostaje uwzględnione w rozdziale 1 w postaci zawęŜenia obszaru wsparcia dla tego typu wydatków. Cel nadrzędny współpracy transgranicznej dzieli się na dwa cele strategiczne. Do kaŜdego z nich przyporządkowana jest jedna z ustalonych osi priorytetowych. Cele strategiczne wraz z osiami priorytetowymi Cel strategiczny Oś priorytetowa Zapewnienie konkurencyjności obszaru wsparcia poprzez wyrównywanie warunków ramowych dla likwidowania nierówności gospodarczych i strukturalnych Oś priorytetowa 1: Rozwój transgraniczny UtoŜsamianie się mieszkańców z obszarem wsparcia dzięki wzmocnieniu współpracy Oś priorytetowa 2: Transgraniczna integracja społeczna 3.2.6.2. Opis priorytetów Rysunek 41. Priorytety PO WT PL-S 2007-2013 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 369 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Źródło: http://ewt.dolnyslask.pl Zgodnie z zaleceniami art. 6, ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 oraz po uwzględnieniu wyników aktualizacji oceny śródokresowej Interreg III A jak równieŜ 370 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” ewaluacji ex ante Programu Operacyjnego Współpracy Terytorialnej Polska – Saksonia 2007-2013 uzgodniono następujące dwa priorytety: • Rozwój transgraniczny (Oś priorytetowa 1) • Transgraniczna integracja społeczna (Oś priorytetowa 2) Ponadto włączona zostaje Pomoc Techniczna. W poniŜszym opisie zostały przedstawione dziedziny wsparcia wraz z ich głównymi działaniami, które mają być realizowane w ramach danej osi priorytetowej. Uzasadnienie opiera się z jednej strony na zaleceniach Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla Spójności, z drugiej strony na wynikach ewaluacji ex ante. Oś priorytetowa 1 – Rozwój transgraniczny Cel strategiczny Zapewnienie konkurencyjności obszaru wsparcia poprzez wyrównanie warunków ramowych dla likwidowania nierówności gospodarczych i strukturalnych. Dziedzina wsparcia – Gospodarka i nauka Dziedzina wsparcia – Turystyka i działalność uzdrowiskowa W dziedzinie turystyki ma przy wykorzystaniu istniejącego potencjału nadal być wspierane powstanie transgranicznego obszaru turystycznego i wypoczynkowego, który potrafi wyrobić sobie pozycję na rynku międzynarodowym. Warunkuje to po pierwsze poprawę i rozwój infrastruktury turystycznej. Przy tym uwzględnione teŜ zostają w szczególności wymogi turystyki bez barier. Szczególne znaczenie dla tego celu ma wypracowanie koncepcji rozwoju turystyki trwałej w obszarze przygranicznym. RównieŜ turystykę wiejską ujęto w tej dziedzinie wsparcia, jako Ŝe stanowi ona formę dywersyfikacji i turystyki miękkiej. Obok opracowywania koncepcji wspierane ma być równieŜ tworzenie wspólnych ofert turystycznych i atrakcyjnych form informacji dla turystów. Przy tym szczególnie musi zostać uwzględniony aspekt wielojęzyczności. PoniewaŜ oczekiwania turystów w ostatnich latach wzrosły, wsparciem musi zostać objęta takŜe poprawa jakości usług w sektorze turystycznym. Wraz z rozwojem demograficznym wykorzystany zostaje potencjał w zakresie działalności uzdrowiskowej. Obok transgranicznego łączenia w sieć ośrodków uzdrowiskowych umoŜliwiona ma zostać przebudowa, modernizacja bądź nowe ukierunkowanie istniejących ośrodków. Ponadto wsparciu ma podlegać dalszy rozwój lub przywrócenie miejscowościom ich funkcji uzdrowiskowej. Dziedzina wsparcia – Transport i komunikacja Dziedzina wsparcia – Środowisko naturalne Dziedzina wsparcia – Ład przestrzenny i planowanie regionalne Oś priorytetowa 2 – Transgraniczna integracja społeczna Cel strategiczny UtoŜsamianie się mieszkańców z obszarem wsparcia dzięki wzmocnieniu współpracy. Dziedzina wsparcia – Kształcenie i szkolenie Dziedzina wsparcia – Kultura i sztuka Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 371 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W przypadku działań z dziedziny kultury i sztuki ma zostać ulepszona i rozwinięta infrastruktura. Działania te ograniczone są do kilku wybranych dziedzin. NaleŜy szczególnie podkreślić, Ŝe uwzględnione zostaje dostosowanie infrastruktury kulturalnej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto przewidziane są działania nakierowane na odpowiednią ofertę w dziedzinie kultury i sztuki w obszarze wsparcia. W zakresie wspierania transgranicznej dostępności dziedzictwa kulturowego wsparcie koncentruje się zgodnie z potrzebą społeczno-ekonomiczną na wybranych działaniach słuŜących wspieraniu tradycyjnej kultury ludowej oraz ochronie, rewitalizacji, digitalizacji i dostępności zabytków kultury, przemysłu i techniki wraz z ich otoczeniem. Dziedzina wsparcia – Infrastruktura społeczna Dziedzina wsparcia – Bezpieczeństwo publiczne Dziedzina wsparcia – Rozwój współpracy partnerskiej Dziedzina wsparcia - Fundusz Małych Projektów 3.2.7. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 LEADER 3.2.7.1. Informacje wstępne Leader jest oddolnym partnerskim podejściem do rozwoju obszarów wiejskich, realizowanym przez lokalne grupy działania (LGD), polegającym na opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju (LSR) oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne, itp., wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele tych sektorów tworzą partnerstwo zwane lokalną grupą działania, które jest reprezentatywne dla obszaru objętego LSR. Aby lokalna społeczność mogła skorzystać z dobrodziejstw podejścia Leader, na danym obszarze musi funkcjonować LGD wybrana przez Samorząd Województwa do realizacji opracowanej przez nią LSR. Na poziomie decyzyjnym LGD co najmniej 50% stanowią partnerzy gospodarczy i społeczni. Lokalna grupa działania wybiera projekty, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej lokalnej strategii rozwoju. 3.2.7.2. Opis priorytetów W ramach podejścia Leader będzie równieŜ wspierana działalność lokalnych grup działania, w tym realizowane przez nie projekty współpracy. W ramach osi 4 Leader realizowane są trzy działania: • Działanie 413 - „WdraŜanie lokalnych strategii rozwoju” (WdraŜanie LSR) • Działanie 421 - „WdraŜanie projektów współpracy” (Projekty współpracy) • Działanie 431 - „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja" (Funkcjonowanie LGD) W ramach działań osi Leader moŜliwe jest wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowalnych. 372 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.3. Zarządzanie SPT i monitoring Podstawowym załoŜeniem Strategii Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr jest wskazanie strategicznych działań warunkujących wszechstronny i zrównowaŜony rozwój turystyki w subregionie z wykorzystaniem jego unikatowych walorów naturalnych i antropogenicznych, jak równieŜ dziedzictwa kultury materialnej Dolnego Śląska oraz wskazanie źródeł finansowania, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych. Opracowanie „Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-KwisaBóbr” to działanie zmierzające do podniesienia atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej subregionu. Sam dokument nie jest jednak receptą na sukces. Aby niniejsza Strategia mogła przynieść zaplanowane efekty, konieczne jest sukcesywne jej wdraŜanie, czuwanie nad jej realizacją i kontrolowanie jej przebiegu. Dlatego niezbędne jest stworzenie jednolitego systemu wdraŜania i monitoringu, który zaangaŜuje wszystkie podmioty i instytucje zainteresowane rozwojem turystyki w subregionie. Koordynatorem wdraŜania strategii w regionie powinna być Dolnośląska Organizacja Turystyczna. WdraŜanie Strategii jest procesem długotrwałym, a samo opracowanie Strategii jest jedynie punktem wyjścia do konkretnych działań programowych. Konieczne jest stworzenie sprawnego i skutecznego systemu implementacji Strategii, który umoŜliwi włączenie w ten proces szerokie grono uczestników rynku turystycznego, dostawców usług turystycznych i gestorów bazy noclegowej i produktów turystycznych. 3.3.1. Zarządzanie SPT Strategia Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr jest jednym z istotnych warunków rozwoju sektora turystycznego w regionie. Dlatego teŜ w procesie skutecznego wdraŜania Koncepcji moŜna wyróŜnić następujące obszary: • Spełnienie załoŜeń. • Podmioty odpowiedzialne za wdroŜenie Programu. • Obszary krytyczne. • Efekty wdraŜania. • Harmonogramu realizacji Programu. Etapy procesu wdroŜenia Programu: • Wskazanie działań, alokacja zasobów, organizacja budŜetu oraz źródeł finansowania. • Monitorowanie i ewaluacja postępów w realizacji. • Rozwiązywanie problemów związanych z wdraŜaniem. 3.3.1.1. Spełnienie załoŜeń Czynnikiem warunkującym skuteczne wdroŜenie Programu jest spełnienie kilku podstawowych załoŜeń tj.: • Osiągnięcie strategicznej zbieŜności celów Koncepcji. • Stosowanie istotnych zasad wdraŜania Koncepcji. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 373 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Program zawiera cele, kierunki i działania w zakresie rozwoju turystyki w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr, których realizacja, tak w krótkim, jaki i długim horyzoncie czasowym, przyczyni się m.in. do wzrostu konkurencyjności oferty turystycznej regionu, zoptymalizuje ruch turystyczny, a takŜe podniesie standard obsługi turystów. Jednym z elementów warunkujących skuteczne wdroŜenie Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego jest jego zgodność z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym oraz wojewódzkim. 3.3.1.2. Stosowanie istotnych zasad wdraŜania Koncepcji Dla powodzenia wdroŜenia Koncepcji naleŜy przyjąć tzw. zasadę partnerstwa, czyli współpracę poszczególnych instytucji samorządowych, organizacji społecznych, przedstawicieli mieszkańców, przedsiębiorców, w tym potencjalnych beneficjantów Koncepcji oraz innych osób waŜnych dla jego wdroŜenia. Inne istotne zasady wdraŜania programu to: • Zasada elastycznych zmian – wg zmieniających się warunków w otoczeniu województwa. • Zasada ciągłości i otwarcia procesu planowania. • Zasada dopasowania zadań i celów Programu do priorytetów funduszy strukturalnych, w tym w szczególności dostosowanie formy dokumentów do szablonów właściwych standardom UE. • Zasada konkurencyjności – naleŜy uwzględniać i prognozować wpływ planowanych działań w relacji do otoczenia konkurencyjnego województwa. Działania wskazane w Koncepcji będą współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach funduszy strukturalnych. Dlatego teŜ podstawowe załoŜenia wdraŜania Programu muszą uwzględniać zasady związane z realizacją polityki spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej określające sposób jej realizacji. Są to zasady: Dodatkowości – która stanowi, Ŝe fundusze Unii Europejskiej mają być uzupełnieniem środków krajowych, przeznaczonych na realizację danego zadania. Koncentracji – która nakłada obowiązek określenia priorytetów rozwoju oraz koncentracji środków finansowych na wybranych celach i obszarach geograficznych. Programowania – która nakłada obowiązek przygotowania wieloletnich programów rozwoju i innych dokumentów planistycznych na szczeblu krajowym i regionalnym, a takŜe w ujęciu sektorowym. Partnerstwa – która oznacza konieczność współpracy między odpowiednimi władzami i instytucjami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, uczestniczącymi w przygotowywaniu i realizacji działań w ramach funduszy strukturalnych, a takŜe nakłada obowiązek współpracy między tymi władzami, a Komisją Europejską. Kryteria i zasady zawarte w przepisach ogólnych funduszy unijnych będą stanowiły podstawę alokacji środków i wyboru projektów, zaś do najwaŜniejszych naleŜą: • Cele programu i środków wspierających. • Wpływ gospodarczy (stworzone miejsca pracy). • Zdolności finansowe. • Efektywność inwestycji. 374 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • • • Wpływ na środowisko. Wpływ na równość szans (płci). Wpływ na likwidację ubóstwa. Wpływ na rozwój obszarów wiejskich. Dalsza procedura wyboru projektów oparta jest na zasadzie konkurencji, zaś przekazywanie środków finansowych ostatecznym beneficjantom odbywać się będzie za pośrednictwem jednostki samorządu terytorialnego – Urzędu Marszałkowskiego. 3.3.1.3. Wskazanie podmiotów odpowiedzialnych za realizację Podstawowym elementem rozpoczęcia realizacji poszczególnych projektów, w tym uzyskania finansowego wsparcia jest zgodność z załoŜeniami RPO Turystyka i Rekreacja oraz poszczególnych PO. W przypadku subregionu najwaŜniejszą jednostką w obszarze turystyki jest Dolnośląska Organizacja Turystyczna (DOT). Rola DOT-u w realizacji Programu dotyczyć powinna następujących funkcji: • koordynacji prac nad realizacją Koncepcji; • nadzoru i korekt zapisów Koncepcji. Funkcja pierwsza polegać by miała na koordynacji prac zespołów sterujących w zakresie projektów turystycznych. DOT powinien koordynować prace takich zespołów. Po dokonaniu oceny poprawności formalnej napływających z regionu wniosków przez specjalny departament w Urzędzie Marszałkowskim i ocenie merytorycznej dokonanej przez panel ekspertów, zespół sterujący zarekomenduje zarządowi województwa projekty do realizacji. Funkcja druga dotyczyć powinna nadzoru prac nad realizacją Programu. DOT powinien mieć równieŜ wpływ na procesy korygujące zapisy Koncepcji (najlepsza znajomość rynku turystycznego w województwie i tym samym w subregionie). Ścisła współpraca w tym zakresie z Lokalnymi Organizacjami Turystycznymi (LOT-ami) dawałaby gwarancję najlepszego dopasowania do potrzeb i oczekiwań rynku oraz branŜy turystycznej w subregionie. Dolnośląska Organizacja Turystyczna powinna ponadto prowadzić nadzór nad promocją społeczno-turystyczną subregionu – wypracowanie jednolitych standardów komunikacji subregionu z rynkiem zewnętrznym oraz wewnętrznym. NajwaŜniejszym organem z punktu widzenia realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr jest podmiot zrzeszający jednostki tworzących subregion. To w ramach tego podmiotu, który moŜe mieć charakter nieformalnego zrzeszenia się członków subregionu lub formę ukonstytuowanego stowarzyszenia lub innej formy zrzeszania się podmiotów, powinny być podejmowane najwaŜniejsze decyzje oraz prowadzona kontrola z realizacji załoŜeń SPT Nysa-Kwisa-Bóbr. To na poziomie tego podmiotu powinny dokonywać się wszystkie ustalenia związane z funkcjonowaniem, rozwojem oraz sposobem realizacji zapisów Koncepcji. Rola DOT powinna ograniczać się do koordynacji działań oraz nadzoru nad pracą zespołu zrzeszającego jednostki tworzące SPT Nysa-Kwisa-Bóbr. Właściwy proces wdraŜania Koncepcji wymaga połączenia wysiłków wielu instytucji, organizacji i osób, podobnie jak miało to miejsce w procesie jej budowania. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 375 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Niniejsza Strategia jest „własnością” społeczności lokalnej – to dla niej przede wszystkim powstała, ale równieŜ stanowi narzędzie dla władz regionu. Szczególnie istotna w procesie wdraŜania wydaje się partycypacja takich podmiotów jak: • Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego; • Dolnośląski Urząd Wojewódzki; • Samorządy lokalne zrzeszone z ramach Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr; • Karkonoskiej Agencji Rozwoju Regionalnego: • Lokalne Organizacje Turystyczne: o Dolnośląska Organizacja Turystyczna; • Stowarzyszenia i organizacje turystyczne • Przedsiębiorcy, w tym: o Gestorzy bazy noclegowej, gastronomicznej oraz rekreacyjnej z terenu województwa; o Podmioty świadczące usługi okołoturystyczne (m.in. transport, handel, czartery) Dla realizacji Strategii niezwykle istotne jest partnerstwo na poziomie całego Subregionu, w tym budowa skutecznego partnerstwa na poziomie lokalnym. Udział lokalnych liderów oraz społeczności lokalnej będzie czynnikiem wspierającym lub w wielu przypadkach determinującym procesy implementacyjne. Zasadnicza odpowiedzialność w tej kwestii spoczywa jednak na władzach powiatowych oraz gminnych, do których naleŜy realizacja polityki rozwojowej, w tym dbanie o rozwój gospodarki turystycznej. Wszystkie podmioty zaangaŜowane we wdraŜanie Strategii powinny podjąć współpracę na poziomie operacyjnym i strategicznym w jednej strukturze. W Strategii zaproponowano, aby Dolnośląska Organizacja Turystyczna pełniła rolę podmiotu koordynującego jej realizację, natomiast wszystkie jednostki zrzeszone w ramach SPT powinno tworzyć zespół sterujący i koordynujący prace nad realizacją załoŜeń SPT Nysa-Kwisa-Bóbr. Konieczne jest określenie „linii demarkacyjnej” pomiędzy działaniami podejmowanymi przez poszczególne podmioty, instytucje, organizacje, a tymi podejmowanymi na poziomie całego subregionu. W szczególności dotyczy to rozwoju produktów turystycznych, zasobów ludzkich, wsparcia marketingowego oraz kształtowania przestrzeni turystycznej dla całego Regionu. W ramach realizacji poszczególnych działań zaproponowanych w Strategii, poszczególne podmioty w ramach swoich kompetencji powinny wspólnie uzgadniać plany inwestycyjne, promocyjne, badawcze itp. Pozwoli to uniknąć powielania tych samych zadań oraz usprawni proces implementacji zadań zapisanych w Strategii. Na poziomie Subregionu współpraca wychodzić musi poza „mury” Urzędów, co w praktyce oznacza zaangaŜowanie władz regionalnych i gminnych, banków, instytucji okołobiznesowych i wszystkich zainteresowanych rozwojem turystyki w subregionie. WaŜne jest równieŜ uwzględnienie oczekiwań i głosów podmiotów istotnych przy wdraŜaniu, włączenie partnerów w formalną strukturę zarządzania i monitoringu Strategii. Na poziomie zadań poszczególnych urzędów gminnych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego oraz Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego powinna być to współpraca doraźna pomiędzy departamentami i innymi komórkami odpowiedzialnymi za róŜne aspekty i obszary rozwoju Regionu, w tym turystyki. 376 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Z uwagi na fakt, Ŝe finansowanie realizacji projektów Programu zostało zaprogramowane w znaczącej części w oparciu o fundusze unijne to w procesie selekcji będą obowiązywać unijne kryteria. Projekty turystyczne nie zawsze są zgodne z priorytetami określonymi w RPO. Dlatego teŜ bardzo istotna jest rola i zaangaŜowanie Urzędu Marszałkowskiego, która obejmie m.in.: • Stworzenie i prowadzenie bazy danych potencjalnych projektów do współfinansowania z funduszy strukturalnych. • Określenie szczegółowych kryteriów selekcji projektów w województwie. • Organizację (z udziałem przedstawicieli wojewody, jednostek wdraŜających i partnerów społecznych) komitetu sterującego, rekomendującego wybór projektów. • Obsługę i przewodniczenie pracom komitetu sterującego. • Kwalifikację projektów do finansowania w ramach komponentu wojewódzkiego. • Analizę otrzymywanych od jednostek wdraŜających i beneficjantów końcowych kwartalnych raportów monitorujących postępy we wdraŜaniu projektów. Beneficjantami końcowymi mogą być: • Samorządy powiatowy lub gminy. • Instytucja rządowa. • Stowarzyszenia, firmy oraz podmioty prywatne, które są właścicielami gruntów i obiektów poddanych rewaloryzacji. • Podległe samorządom placówki publiczne: urzędy administracji, placówki edukacyjne, kulturalne, naukowo-badawcze, ochrony zdrowia, rynku pracy i inne instytucje poŜytku publicznego (policja, straŜ poŜarna i inne słuŜby), a takŜe administracja rządowa. • Małe i średnie przedsiębiorstwa (pracownicy firm), stowarzyszenia, związki gmin, regionalne instytucje wspierania przedsiębiorczości i rozwoju regionalnego. • Mieszkańcy wsi. • Szkoły wyŜsze i placówki naukowo-badawcze, regionalne centra innowacji i transferu technologii. • Inne. 3.3.1.4. Identyfikacja obszarów warunkujących Na podstawie przeprowadzonego audytu subregionu oraz informacji uzyskanych w trakcie spotkań warsztatowych z róŜnymi grupami tematycznymi stwierdzono, Ŝe powodzenie procesu wdraŜania Programu uzaleŜnionej jest takŜe od takich dziedzin gospodarczo – społecznych regionu, które nie mają bezpośredniego związku z turystyką i są poza obszarem oddziaływania Programu. Do najwaŜniejszych naleŜą: Dostępność komunikacyjna (drogi, lotnisko) Dolny Śląsk dysponuje dość dobrze rozwiniętą siecią transportową w porównaniu z innymi regionami kraju. JednakŜe zauwaŜalny jest zły stan techniczny nawierzchni wielu odcinków dróg. Zły stan techniczny dróg obniŜający bezpieczeństwo Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 377 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” podróŜowania zniechęca turystów zagranicznych i krajowych do przyjazdu. Problemem jest takŜe niedostatek autostrad i dróg szybkiego ruchu oraz połączeń kolejowych typu InterCity i regionalnych, jak równieŜ połączeń PKS. Poprawa dostępności komunikacyjnej szczególnie w południowej części województwa w znaczący sposób przyczyniłaby się do wzrostu ruchu turystycznego generowanego w regionie. Do pobudzenia ruchu turystycznego w regionie walnie przyczyniłoby się uruchomienie nie tylko dodatkowego lotniska, ale takŜe lotnisk współpracujących z tzw. tanimi liniami lotniczymi. Przykład czeskiej Pragi pokazuje jak duŜym impulsem dla rozwoju turystyki jest uruchomienie takiego rodzaju lotniska. Bezpieczeństwo Bezpieczeństwa stanowi coraz istotniejszy argument przy wyborze miejsca spędzenia wolnego czasu przez turystów, szczególnie zaś zagranicznych. W Polsce największe zagroŜenie związane jest z napadami rabunkowymi, kradzieŜami kieszonkowymi, kradzieŜami samochodów, Ŝebractwem zwłaszcza w duŜych miastach i podczas organizacji duŜych imprez masowych. WdroŜenie róŜnego rodzaju rozwiązań zmniejszających skalę popełnianych przestępstw, takich jak instalacja systemów monitorujących ulice czy teŜ parkingi wpłynęłoby pozytywnie na stan poczucia bezpieczeństwa przez turystów. Prawo i Administracja Problem niestabilnego prawa i często zmieniającej się jego interpretacji to jedna z przyczyn hamujących rozwój firm nie tylko w branŜy turystycznej. Istniejące uregulowania prawne (np. Sanepid, prawo budowlane) są nazbyt restrykcyjne w porównaniu z przepisami obowiązującymi w Czechach czy teŜ Unii Europejskiej. Powoduje to, Ŝe nasza oferta usług turystycznych nie jest dostatecznie konkurencyjna w porównaniu z sąsiednimi państwami. Kolejnym punktem zapalnym są konflikty z władzami parków narodowych, parków krajobrazowych czy teŜ rezerwatów przyrody odnośnie wyłączania terenów pod przyszłe inwestycje spod jurysdykcji w/w władz. Negatywna postawa tychŜe władz ogranicza moŜliwości rozwoju turystyki zwłaszcza w paśmie Sudetów. Właściwe zarządzania i organizacja będą niezwykle istotne w procesie wdraŜania Programu i poszczególnych jego działań i projektów. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na podnoszenie kwalifikacji personelu. Ochrona środowiska Wprawdzie ilość zanieczyszczeń wprowadzonych do środowiska uległ w ostatnich latach znacznemu ograniczeniu to nadal występują problemy m.in. na obszarach turystycznych połoŜonych w sąsiedztwie stref zurbanizowanych i uprzemysłowionych, wysokiego stopnia zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Dlatego teŜ niezwykle istotne jest dla województwa ochrona walorów naturalnych poprzez podnoszenie poziomu czystości rzek i akwenów wodnych, zagospodarowania terenów leśnych, ograniczenia emisji hałasu oraz poprawę stanu czystości powietrza.. W trakcie wdraŜania Programu naleŜy zwrócić szczególna uwagę, aby realizowane projekty sprzyjające rozwojowi turystyki na obszarze Dolnego Śląska uwzględniały aspekt ochrony przyrody i poszanowania środowiska. Wsparcie dla firm z branŜy turystycznej 378 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Jednym z elementów ograniczających rozwój małych i średnich przedsiębiorstw jest niedostatek funduszy na rozwój i inwestycje. Władze powiatu czy gminy dysponują narzędziami i instrumentami, które mogą stymulować rozwój firm nie tylko z branŜy turystycznej, wspierać nowopowstające podmioty za pomocą ulg w podatkach, ułatwionemu dostępowi do funduszy poręczeniowo – poŜyczkowych. Całość prac związanych z realizacją Strategii powinien koordynować Zespół WdraŜania Strategii działający w ramach Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej. Z zespołem powinni współpracować MenedŜerowie Obszarów Produktowych i MenedŜerowie Programów, którzy będą odpowiedzialni za wdraŜanie poszczególnych działań w ramach zaproponowanych produktów. Kluczową postacią w procesie jej realizacji będzie Koordynator WdraŜania Koncepcji. Kierując bieŜącą działalnością instytucji, ma największy wpływ zarówno na sam proces opracowywania Strategii, jej wdraŜania, jak równieŜ oceny jej realizacji. Główne zadania Koordynatora polegałyby na: • Przygotowywaniu projektów Programów WdraŜania poszczególnych obszarów Strategii i planowanych budŜetów, • Koordynacji i kontroli prawidłowości realizacji Programów WdraŜania i wchodzących w ich zakres projektów, • Zarządzaniu pracą MenedŜerów Obszarów Produktowych i MenedŜerów Programów, • BieŜącej analizie stanu realizacji Strategii, • Analizie uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych wpływających lub mogących wpłynąć na realizację Strategii, • Aktywnym poszukiwaniu źródeł finansowania. W celu wzmocnienia realizacji Strategii w zakresie produktów turystycznych, proponuje się powołanie funkcji MenadŜera Obszaru Produktowego. Liczba powołanych i wyszkolonych osób w funkcji MenadŜera Obszaru Produktowego, zaleŜałaby nie tylko od samej liczby strategicznych obszarów produktowych ujętych w Strategii, ale takŜe od moŜliwości finansowych Regionu oraz potrzeb w zakresie wsparcia realizacji poszczególnych Programów Operacyjnych Strategii. Osoby te będą zarządzać i nadzorować rozwojem poszczególnych obszarów oraz w ich ramach rozwojem poszczególnych produktów, a takŜe koordynować proces ich wdraŜania. NaleŜy załoŜyć moŜliwość powoływania menadŜerów, którzy odpowiadaliby i wspierali rozwój więcej niŜ jednego obszaru produktowego. Rolą MenedŜerów będzie koordynacja prac w ramach wyodrębnionych obszarów produktowych, rozwijanie ich zgodnie z przyjętą Strategią, łączenie działań i interesów społecznych i komercyjnych. Docelowo powinno powołać się 6 menedŜerów, dla strategicznych typów turystyki oraz menedŜerów programów wyodrębnionych i postulowanych do wdroŜenia w Strategii na lata 2008-2013 oraz 2014-2020. Są to w szczególności: • Turystyka wypoczynkowa i rekreacyjna; • Turystyka uzdrowiskowa i zdrowotna; • Turystyka aktywna i specjalistyczna; • Turystyka wodna; Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 379 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” • • Turystyka miejska i kulturowa; Turystyka tranzytowa, biznesowa oraz handlowa; KaŜdy menedŜer docelowo powinien nadzorować pracę grupy roboczej, koordynującej rozwój poszczególnych produktów wyodrębnionych w ramach danego obszaru produktowego. Koordynatorzy Produktów byliby odpowiedzialni za: przygotowanie i wdraŜanie poszczególnych produktów w ramach danej formy turystyki, współpracę z partnerami lokalnymi oraz instytucjami zewnętrznymi, integrowanie środowisk lokalnych wokół produktu. Osoba ta integrowałaby takŜe partnerów danego produktu w kierunku pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania (fundusze strukturalne) – tworzenie grup partnerstwa. Zadania przewidziane do realizacji w Strategii są zgodne z zakresem działań samorządów terytorialnych, określonym w Ustawie o samorządzie gminnym. Ze względu na zasięg oddziaływania produktów turystycznych moŜna je podzielić na trzy grupy: • gminne, mieszczące się w kompetencji gminy (m.in. inwestycje infrastrukturalne, promocja, zapewnienie warunków do rozwoju przedsiębiorstw turystycznych i okołoturystycznych, wspieranie i stymulowanie procesów społecznych); • ponadgminne, wychodzące poza ustawowe kompetencje gminy, moŜliwe do realizacji przy współudziale władz samorządowych innych gmin, władz powiatowych oraz władz regionalnych; • komercyjne, moŜliwe do realizacji przy współudziale lub realizowane przez partnerów komercyjnych i społecznych. Taki rozkład zadań sprzyja określeniu partnerów, którzy będą realizować zapisy Strategii: • W pierwszej grupie zadań autorzy sugerują, aby odpowiedzialność spoczywała głównie na władzach gmin na zasadach współpracy doraźnej pomiędzy określonymi wydziałami i słuŜbami. Zadania gminne powinny być wdraŜane przy wykorzystaniu środków budŜetowych i pozyskanych środków pozabudŜetowych (głównie RPO Turystyka i Rekreacja). • Druga grupa wymaga pomocy i środków gmin oraz zaangaŜowania władz regionalnych i legalizowania partnerstwa w ramach moŜliwych uregulowań prawnych. Mowa tu o realizowaniu projektów poprzez juŜ istniejące organizacje i stowarzyszenia ponadgminne lub powoływaniu związków gminnych i ponadgminnych, co ułatwiałoby zarządzanie finansami określonych projektów. • Trzecia grupa zadań wymaga wkładu środków pochodzących od przedsiębiorstw lub organizacji społecznych oraz zaangaŜowania tych partnerów. Mowa tu o części komercyjnej produktów: bazie noclegowej i gastronomicznej, infrastrukturze rekreacyjnej oraz usługach okołoturystycznych. Zasadniczym krokiem we wdraŜaniu Strategii jest przeprowadzenie analizy moŜliwości finansowych samorządów lokalnych w stosunku do zakładanych do realizacji programów i zadań, w tym z uwzględnieniem horyzontu czasowego oraz moŜliwości współfinansowania ze środków zewnętrznych. Władze regionalne i lokalne jednostek wchodzących w skład subregionu muszą podejść do wdraŜania 380 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Strategii całościowo. Koniecznym jest, więc uwzględnienie celów i działań wynikających ze Strategii w wieloletnich planach rozwojowych, w tym w jej preferencjach inwestycyjnych (WSI – Wieloletnie Plany Inwestycyjne). W przeciwnym razie Strategia pozostanie jedynie w sferze załoŜeń i planów. Podstawową zasadą jest równoległe wdraŜanie zadań z poszczególnych obszarów. Takie wdroŜenie powinno być połączone z aktywnym poszukiwaniem i zdobywaniem środków z pozabudŜetowych źródeł sprzyjających mobilizacji partnerów wokół kreowania produktów turystycznych i realizacji w ich ramach działań rozwojowych. Wszystkie zadania realizacyjne zaplanowane do roku 2013 mają na celu podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności subregionu zarówno w oczach mieszkańców regionu, jak i turystów, oraz potencjalnych inwestorów. Zaniechanie lub niepodjęcie próby wdroŜenia Strategii pozostawi subregion w tyle za innymi, systematycznie wdraŜającymi swoje strategie. 3.3.1.5. Przedstawienie zakładanych efektów Jednym z głównych efektów wdroŜenia Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego jest wzrost konkurencyjności oferty turystycznej, której bezpośrednim przełoŜeniem będzie zwiększenie napływu turystów do regionu. Pozostałe efekty procesu wdraŜania Programu będą się uwidaczniać w róŜnych okresach czasowych. Tabela 60 Efekty procesu wdraŜania Programu Rozwoju Turystyki dla Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr Krótki okres Średni okres • WdraŜanie projektów zaproponowanych w programie • Napływ inwestorów do regionu • Wytyczenie i oznakowanie nowych szlaków pieszych, rowerowych • Napływ turystów do regionu w efekcie prowadzonej kampanii promocyjnej regionu i produktów markowych i • Budowa małej infrastruktury – stanice wodne, Długi okres • Wzrost atrakcyjności oferty turystycznej regionu • Wzrost aktywności firm z branŜy turystycznej Źródło: Opracowanie własne Dla Subregionu najwaŜniejsze będą efekty mierzalne, które przyczynią się m.in. do: • • wzrostu PKB i udziału w nim wartości dodanej pochodzącej z turystyki i sektorów gospodarki jej towarzyszących, stworzenia nowych miejsc pracy. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 381 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.3.2. Monitorowanie i ocena SPT 3.3.2.1. Wskazanie działań, alokacja zasobów, organizacja budŜetu oraz źródeł finansowania Proces wdraŜania Strategii będzie odbywać się w dwóch zasadniczych obszarach: • Obszar działań „twardych” związanych z gospodarką i infrastrukturą (rozwój i budowa infrastruktury turystycznej, wspieranie nowopowstających przedsiębiorstw związanych z turystyką), • Obszar działań „miękkich” (szkolenia kadr pracujących w turystyce – profesjonalne i językowe, budowa systemu informacji turystycznej edukacja młodzieŜy, kształtowanie odpowiednich postaw społecznych, itd.). Powiązanie projektu z obszarem działania oraz alokacja zasobów na projekty przyczyni się do ułatwienia procesu selekcji i wyboru projektów oraz rozwiąŜe problem realizacji konkurencyjnych celów. Środki na rozwój markowych produktów, w tym turystycznych mogą pochodzić ze źródeł: • własnych organizacji, • środków budŜetowych (centralnych), samorządu wojewódzkiego i jednostek terytorialnych (środki własne, dotacje i subwencje), • funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, • partnerstwa publiczno-prawnego, • prywatnych, • komercyjnych (banki). Całość działań związanych z wdraŜaniem Strategii Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr spoczywać będzie na Zespole Sterującym i Koordynującym powołanym przez jednostki samorządu terytorialnego zrzeszone w ramach subregionu. 3.3.2.2. Monitorowanie i ewaluacja postępów w realizacji Koncepcji Proces monitorowania ma zapewnić efektywność realizowanych działań i pomocy z funduszy strukturalnych. Struktura i zadania systemu monitoringu będą wzmacniać i uzupełniać system wdraŜania. Zaplanowaniu powinien podlegać, juŜ w momencie przyjęcia, proces monitoringu Strategii. Polega on na obserwowaniu, przy pomocy starannie dobranych wskaźników, procesu realizacji Strategii. Prawidłowo prowadzony monitoring pozwoli stwierdzić, czy Strategia jest właściwie realizowana oraz czy załoŜenia, na których ją oparto, nie uległy zmianie. Pozwala poza tym sprawnie i elastycznie reagować na wszelkie zmiany mogące wpłynąć na procesy wykonawcze. Koniecznym jest oparcie procesów monitoringowych na jasnych kryteriach, które pozwalają na obiektywną ocenę przebiegu procesu realizacji Koncepcji i zastosowanych instrumentów rozwoju, dostarczanie podstaw do podejmowania decyzji zarówno w kwestiach bieŜących, jak i strategicznych. W sposób ciągły prowadzone winno być rejestrowanie, analiza i aktualizacja kluczowych 382 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” uwarunkowań rozwoju, co zapewnieni moŜliwość elastycznego reagowania na zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne. Mogą one, bowiem spowodować konieczność modyfikacji celów przyjętych w Strategii oraz wymuszać zmianę sposobów ich realizacji. Istotnym warunkiem organizacyjnym realizacji Strategii jest wprowadzenie po jej przyjęciu mechanizmu monitoringu, który określał będzie odpowiedzialność podmiotu zarządzającego. Po przyjęciu Strategii od samego początku jej wdraŜania konieczne jest powołanie Zespołu Monitorującego Realizację Strategii41 oraz zaangaŜowanie wszystkich interesariuszy w jej realizację. Pozwoli to na formalną akceptację włączenia przedstawicieli poszczególnych środowisk do oceny stanu realizacji Strategii. WdroŜenie Strategii uwarunkowane jest dobrą współpracą podmiotów formalnie odpowiedzialnego za realizację Koncepcji z przedsiębiorcami i instytucjami odpowiedzialnymi za rozwój turystyki, społecznościami lokalnymi, oraz podmiotami komercyjnymi, których zakres działalności pokrywa obszar zainteresowania Koncepcji. Proces monitorowania ma zapewnić efektywność realizowanych działań i pomocy z funduszy strukturalnych. Planuje się, Ŝe na szczeblu centralnym zostanie powołany Zespół Monitorujący, odpowiedzialny za zapewnienie naleŜytej jakości i skuteczności działań wdroŜeniowych. Komórki monitorujące znajdą się nie tylko w instytucjach zarządzających, ale i w urzędach powiatowych i gminnych. Jednym z zagroŜeń procesu wdraŜania Subregionalnego Produktu Turystycznego moŜe być brak weryfikacji opracowanych prognoz i analiz. W tym celu naleŜy na bieŜąco obserwować i analizować: • Realizację Strategii i dokonywać korekty celów i działań. • Zmiany w otoczeniu i w przypadku stwierdzenia konieczności korygować wizję rozwoju. • Wskaźniki informujące o efektach wdroŜonych działań. PosłuŜyć do tego mogą następujące kategorie mierników: 1. Gospodarcze: o PKB w województwie i udział turystyki w PKB województwa, o spadek stopy bezrobocia w województwie, o dynamika wzrostu miejsc pracy w turystyce i związanych z nią dziedzinach, o dynamika powstawania małych i średnich przedsiębiorstw z branŜy turystycznej i okołoturystycznej, o dynamika stopy inwestycji. 2. Marketingowe: o percepcję regionu wśród turystów o motywację przyjazdów turystów, o oczekiwania turystów, 3. Statystyczne: o ruchu turystycznym w podziale na segmenty, 41 Zespół monitorujący moŜe być toŜsamy z Zespołem Sterującym wprowadzanie Strategii. Naszym zdaniem lepszym rozwiązaniem jest powołanie Zespołu Sterującego składającego się z przedstawicieli poszczególnych podmiotów zrzeszonych w ramach subregionu związanych z turystyką w ramach poszczególnych podmiotów, natomiast do Zespołu Monitorującego powinni zostać powołani decydenci w osobach, Burmistrzów, Wójtów, którzy będą monitorować realizację zapisów niniejszej Koncepcji Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 383 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” o zmianach struktury i stopnia wykorzystania bazy noclegowej, o zmianach struktury wydatków podnoszonych przez turystów, równieŜ w podziale na segmenty. 3.3.2.3. Komitet Monitorujący Realizację Koncepcji Organem wykonawczym i dokonującym monitoringu będzie Zespół Monitorujący Realizację Strategii. Komitet ten będzie pełnił rolę Rady Konsultacyjnej oraz kierować się będzie ogólnymi zasadami kompleksowego planowania, w tym: • Krytycznym przeglądem załoŜonych celów pod kątem moŜliwości ich osiągnięcia; • Identyfikacją moŜliwych korzyści, jakie moŜna uzyskać po określeniu dokładnego celu; • Oceną, czy planowane zaangaŜowanie dostępnych środków gwarantuje osiągnięcie celów. Komitet Monitorujący Realizację Strategii zostanie powołany spośród: • Przedstawicieli władz województwa, ewentualnie przedstawicieli DOTu, • Przedstawicieli władz samorządowych, • Przedstawicieli organizacji i instytucji branŜowych o znacznej oddziaływania na gospodarkę turystyczną, • Przedstawicieli przedsiębiorców turystycznych, Zespół powinien liczyć max. 10-12 osób. sile Celem dokonania oceny realizacji przyjętej Strategii naleŜy stale monitorować nie tylko stopień zaawansowania we wdraŜaniu Strategii, ale takŜe najbliŜsze otoczenie oraz zamiany makroekonomiczne. Chcąc wprowadzić efektywny mechanizm kontrolny, przyjęto następującą procedurę monitorowania i oceny realizacji celów określonych w Strategii: 1. Komitet Monitorujący Realizację Strategię będzie okresowo i cyklicznie oceniać realizację przyjętej Strategii, na podstawie analiz dostarczonych przez Zespół Analiz. 2. Ocena realizacji Strategii zawierać będzie opis realizacji poszczególnych Produktów Turystycznych, celów operacyjnych i działań z wyznaczonymi zakresami odpowiedzialności i harmonogramem realizacji poszczególnych działań. oceni realizację poszczególnych obszarów 3. Komitet Monitorujący strategicznych w zakresie terminowości wdraŜania poszczególnych działań oraz zgodności tych działań z przyjętymi dla Strategii celami i priorytetami rozwoju. 4. W wyniku przeprowadzonego postępowania monitorującego, Komitet Monitorujący podejmuje decyzje dotyczące kierunków dalszej realizacji Strategii. 5. W przypadku odchyleń od przyjętych celów i kierunków rozwoju, Komitet Monitorujący określi propozycję działań korygujących lub aktualizacji zapisów Strategii, zgodnie z wynikami dot. analiz otoczenia oraz uwarunkowaniami dotyczącymi rozwoju turystyki oraz moŜliwości wdraŜania Strategii. 6. Ponadto oddzielna ocena powinna dotyczyć jakości i efektywności pracy głównego koordynatora strategii, Zespołu WdroŜenia Strategii czy oceny poszczególnych menadŜerów. 384 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” W tym kontekście do jego zadań będzie naleŜało: • Monitorowanie Strategii, szczególnie prowadzenie stałej obserwacji kształtowania się zaprojektowanych wskaźników w określonych przedziałach czasowych, wynikających z ich specyfiki. • Kontrola prawidłowości realizacji Programów WdraŜania i wchodzących w ich zakres projektów. • Wypracowanie kryteriów oceny stanu realizacji Strategii. • Co najmniej raz w roku przedstawianie członkom ZROT oraz interesariuszom Strategii, raportu z realizacji Strategii i Programów WdraŜania. Raport ten musi zawierać prezentację podstawowych wskaźników charakteryzujących postęp w realizacji załoŜonych celów strategicznych. 3.3.2.4. Zespół Analiz System monitoringu zakłada równieŜ powołanie Zespołu Analiz. Zespół będzie dostarczać syntetycznych informacji o procesach i uwarunkowaniach realizacyjnych Strategii. Będzie on gromadzić i opracowywać raporty z przebiegu realizacji Strategii oraz koordynować prace nad korektami działań. Zespół Analiz będzie podlegał Komitetowi Monitorującemu i realizował zadania kontrolne i badawcze określone przez Komitet. Szczegółowe zasady działania Zespołu zostaną określone przez Komitet Monitorujący Realizację Koncepcji. Dla skutecznego prowadzenia monitoringu potrzebne jest gromadzenie i analizowanie odpowiednich informacji, związanych z przyjętymi załoŜeniami, parametrami oraz uwarunkowaniami rozwoju. W tym celu konieczne jest stworzenie sprawnie działającej bazy informacji, która zapewni przepływ informacji do wszystkich odpowiedzialnych i zainteresowanych wdraŜaniem Strategii. Omawiana baza danych powinna być zaopatrzona w skuteczny system zbierania i aktualizacji zgromadzonych danych. PoŜądane więc jest stworzenie jednolitego, standardowego systemu ich pozyskiwania i przetwarzania, który umoŜliwiałby stworzenie obiektywnego źródła informacji na temat przebiegu procesu wdraŜania Strategii. Działaniami tymi powinien zająć się wyspecjalizowany zespół, podlegający bezpośrednio organowi monitorującemu, w celu zachowania niezaleŜności np. Zespół Monitoringu Turystycznego. Zespół ten prowadziłby równieŜ analizy na potrzeby bieŜących prac związanych z wdraŜaniem Strategii. W początkowym etapie moŜna wykorzystać zewnętrznych ekspertów przygotowujących raporty lub wydzielić zakres prac dla wyspecjalizowanego analityka, a dopiero w późniejszym etapie powołać Zespół. WdraŜanie Strategii wymagać będzie, niezaleŜnie od przyjętej struktury organizacyjnej, pozyskiwania informacji i prowadzenia badań. 3.3.2.5. Rozwiązanie Koncepcji problemów związanych z wdraŜaniem Procesowi wdraŜania Koncepcji mogą towarzyszyć róŜnego rodzaju problemy wynikające z dynamiki zachodzących procesów. Do podstawowych naleŜy zaliczyć: • Opóźnienia w harmonogramie realizacji projektów. • Problemy z komunikacją i przepływem informacji. • Zdarzenia losowe. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 385 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Dlatego teŜ w procesie planowania konkretnych projektów naleŜy wziąć pod uwagę moŜliwość wystąpienia tych problemów i uwzględnić: • Rezerwy czasowe w harmonogramie działań. • Rezerwy finansowe w systemie finansowania tychŜe projektów. 3.3.2.6. Podsumowanie Warunki skutecznego i efektywnego wdroŜenia Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr to odpowiednia koordynacja działań, konsekwencja realizacji oraz stałe dostosowywanie Strategii do zmian zachodzących w otoczeniu i samym regionie. W procesie wdraŜania Strategii wystąpią liczne utrudnieniami i ograniczenia, wynikające np. z nieznajomości zasad i warunków wykorzystywania funduszy strukturalnych. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe rozwój turystyki w subregionie musi nie tylko odbywać się w zgodzie z Koncepcją Subregionalnego Produktu Turystycznego NysaKwisa-Bóbr, ale i z Programem Rozwoju Turystyki Województwa Dolnośląskiego. W dokumencie tym zaakcentowano, Ŝe rozwój turystyki musi odbywać się przy zachowaniu zasad zrównowaŜonego rozwoju, z poszanowaniem praw ochrony przyrody i środowiska. 386 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3.4. Etapy realizacji SPT Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr zawiera priorytety, propozycje działań mających na celu podniesienie atrakcyjności oferty turystycznej, a w konsekwencji zwiększenie ilości turystów odwiedzających region oraz wskazanie potencjalnych źródeł finansowania. Przedstawione propozycje działań mają róŜne ramy czasowe. Część z nich przeznaczona jest do realizacji w latach 2009 – 2013, tj. w trakcie obowiązywania Narodowego Planu Rozwoju przewidzianego na lata 2007 – 2013 i z wykorzystaniem określonych w nich funduszy strukturalnych. Pozostałe zaś działania będą sukcesywnie wdraŜane po 2013 r. Opracowanie działań operacyjnych, wskazanie instytucji ich wdraŜających oraz bieŜąca ocena zgodności projektów z celami strategicznymi województwa naleŜy do Zamawiających i/lub instytucji wskazanych w programach operacyjnych. Pierwszym etapem wdraŜania Strategii jest kampania informacyjno – promocyjna dotycząca zarówno samej Strategii jak teŜ potencjalnych źródeł jej finansowania. Jednym z głównych załoŜeń kampanii jest dotarcie do jak najszerszego kręgu potencjalnych beneficjentów z informacją o moŜliwości skorzystania z róŜnych źródeł finansowania, szczególnie zaś funduszy strukturalnych. W kolejnym etapie, w oparciu o kryteria wskazane w niniejszym dokumencie oraz kryteria związane ze źródłami finansowania poszczególnych projektów, nastąpi inicjacja działań w tym inwestycyjnych. Końcowym etapem powinno być opracowanie wniosków dotyczących stopnia wdroŜenia Strategii jako analiza ex post, a następnie opracowanie aktualizacji Programu na lata 2014-2020 ze wskazaniem właściwych wówczas instytucji wdraŜających i zarządzających i źródeł finansowania, w tym nowych unijnych programów i funduszy. Tabela 61 Harmonogram wdraŜania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr 2008 2009-2013 2014 2014-2020 2020 Opracowanie i przyjęcie Działania: Kampania informacyjno – promocyjna Szkolenia Projekty pilotaŜowe Realizacja projektów z funduszy strukturalnych zaplanowanych na lata 2009 – 2013 Analiza ex post Programu na lata 2009 – 2013 i korekta działań Programu na lata 2014 – 2020 Realizacja projektów z funduszy strukturalnych zaplanowanych na lata 2013 – 2020 Analiza ex post Programu na lata 2013 – 2020 BieŜący monitoring procesu wdraŜania Programu Źródło: Opracowanie własne Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 387 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Zakończenie W ramach podsumowania naleŜy zaznaczyć, Ŝe kluczem do powodzenia realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr jest współpraca wszystkich Jednostek Samorządu Terytorialnego na rzecz wspólnego dobra, jakim jest rozwój turystyki. W najbliŜszych latach akcent prowadzonych działań promocyjnych powinien być połoŜony na sieciowość produktów turystycznych Subregionu. Sieciowy produkt turystyczny opiera się na porozumieniu partnerów, które ma na celu uzyskanie dodatkowych efektów w następującej skali: promocji, rozwoju infrastruktury, zasobów ludzkich, systemu dystrybucji. Proces wdraŜania Koncepcji jest skomplikowany i wymaga wieloletniej konsekwencji, utrudniają go zmieniające się warunki społeczno – gospodarcze i zmiany we władzach lokalnych. NaleŜy Ŝywić nadzieję, Ŝe rozwój turystyki i kreowanie markowych sieciowych produktów turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr będzie zajmował istotną pozycję na liście zadań we wszystkich samorządach. Takie podejście stanowi szansę na wieloletni i dynamicznych rozwój skutkujący poprawą wszystkich funkcji turystycznych Subregionu i wykreowaniem pozytywnego wizerunku w oczach turystów i mieszkańców. Bogactwo walorów turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr predysponuje go do podniesienia pozycji konkurencyjnej w tym obszarze i bycia rozpoznawalnym na arenie krajowej i międzynarodowej. W opinii zespołu opracowującego niniejszą koncepcję, moŜe stać się ona drogowskazem pokazującym zasadnicze kierunki rozwoju turystyki w oparciu o współpracę i wspomagane poprzez sieciowe produkty turystyczne. NaleŜy wykorzystać szansę na stworzenie Subregionu turystycznego i poprzez konsekwentne działania zbudować jego silną markę. 388 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Spis tabel Tabela 1. Baza noclegowa gminy Gryfów Śląski _____________________________________________ 15 Tabela 2. Baza gastronomiczna gminy Gryfów Śląski ________________________________________ 15 Tabela 3. Pomniki przyrody w gminie Leśna ________________________________________________ 25 Tabela 4. Baza noclegowa w gminie Leśna w 2008 roku ______________________________________ 27 Tabela 5. Baza noclegowa w gminie Lubomierz _____________________________________________ 38 Tabela 6. Baza gastronomiczna gminy Lubomierz ___________________________________________ 39 Tabela 7. Baza noclegowa gminy Lwówek Śląski ____________________________________________ 48 Tabela 8. Kalendarz imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy Sulików obowiązujący 2007 roku. __________________________________________________________________________________ 56 Tabela 9. Plan imprez gminy Wleń na rok 2008______________________________________________ 65 Tabela 10. Baza noclegowa w gminie Wleń _________________________________________________ 71 Tabela 11. Kalendarz imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy Bogatynia na rok 2008 ____ 88 Tabela 12. Ramowy Program Imprez Ośrodka Kultury w Zawidowie na rok 2008 ________________ 112 Tabela 13. Fauna na terenie miasta Zgorzelec _____________________________________________ 132 Tabela 14. Baza noclegowa w powiecie lubańskim__________________________________________ 150 Tabela 15. Baza gastronomiczna w powiecie lubańskim _____________________________________ 154 Tabela 16. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ________________ 183 Tabela 17. Analiza SWOT Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr _________________________________ 208 Tabela 18. Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ______________________________________________________ 226 Tabela 19. Subregionalne Sieciowe Produkty Turystyczne Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr ______ 228 Tabela 20. Wybrane elementy i narzędzia promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr __________________________________________________________________________ 241 Tabela 21. Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych - działania i zadania._ 248 Tabela 22. Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej - działania i zadania. ______________________________________________________________________________________ 250 Tabela 23. Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie - działania i zadania. _____________________ 251 Tabela 24. Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr - działania i zadania. ________________________________ 252 Tabela 25. Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr jako obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych - działania i zadania. _____________________ 253 Tabela 26. Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr sfery stymulującej rozwój społeczno-gospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy - działania i zadania. ______________________________________________________________ 253 Tabela 27. Zadania inwestycyjne w Subregionie na tle Subregionalnych Sieciowych Produktów Turystycznych Nysa-Kwisa-Bóbr. _________________________________________________________ 255 Tabela 28. Inwestycje na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. ___ 275 Tabela 29. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. ______________________________________________________________ 278 Tabela 30. Inwestycje na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie. __________ 283 Tabela 31. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie. ____________________________________________________________________ 285 Tabela 32. Inwestycje na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie. ______ 289 Tabela 33. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie. ____________________________________________________________________ 290 Tabela 34. Inwestycje na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. __ 292 Tabela 35. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. ______________________________________________________________ 294 Tabela 36. Inwestycje na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie. ________ 298 Tabela 37. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie. ____________________________________________________________________ 301 Tabela 38. Inwestycje na terenie Gmina Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie. __________ 303 Tabela 39. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie. ____________________________________________________________________ 304 Tabela 40. Inwestycje na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie. ______ 307 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 389 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Tabela 41. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie._____________________________________________________________________ 308 Tabela 42. Inwestycje na terenie Miasta i Gminy Bogatynia wspierające rozwój turystyki w regionie.310 Tabela 43. Inwestycje na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie. __________ 316 Tabela 44. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie._____________________________________________________________________ 322 Tabela 45. Inwestycje na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie.________ 326 Tabela 46. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie._____________________________________________________________________ 330 Tabela 47. Inwestycje na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie._______ 332 Tabela 48. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie._____________________________________________________________________ 347 Tabela 49 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju lokalnej turystyki ________________________ 353 Tabela 50 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki na obszarach wiejskich ___________ 353 Tabela 51 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej ______________________ 354 Tabela 52 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki pieszej, rowerowej i konnej _______ 354 Tabela 53 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki aktywnej _______________________ 355 Tabela 54 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki uzdrowiskowej __________________ 355 Tabela 55 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej ______________________ 355 Tabela 56 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju marketingu turystyki Subregionu Nysa-KwisaBóbr __________________________________________________________________________________ 356 Tabela 57 Inwestycje turystyczne w zakresie jakości, szkoleń i doradztwa. _____________________ 356 Tabela 58. Programy krajowe i regionalne. _________________________________________________ 357 Tabela 59. Priorytety RPO WD. __________________________________________________________ 359 Tabela 60 Efekty procesu wdraŜania Programu Rozwoju Turystyki dla Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr ______________________________________________________________________________________ 381 Tabela 61 Harmonogram wdraŜania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr _ 387 390 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Spis rysunków Rysunek 1. PołoŜenie subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr na tle województwa dolnośląskiego. __________ 8 Rysunek 2. PołoŜenie gminy Lwówek Śląski ________________________________________________ 43 Rysunek 3. PołoŜenie gminy Bogatynia ____________________________________________________ 84 Rysunek 4. PołoŜenie powiatu lubańskiego ________________________________________________ 142 Rysunek 5. PołoŜenie powiatu lwóweckiego _______________________________________________ 162 Rysunek 6. Źródła informacji wykorzystywane podczas podejmowania decyzji o przyjeździe do Subregionu*. __________________________________________________________________________ 173 Rysunek 7. Środek transportu wykorzystywane przez turystów odwiedzających Subregion._______ 174 Rysunek 8. Sposób podróŜowania turystów odwiedzających Subregion. _______________________ 175 Rysunek 9. Sposób zorganizowania wyjazdu przez turystów odwiedzających Subregion._________ 175 Rysunek 10. Główny cel pobytu turystów odwiedzających Subregion*._________________________ 176 Rysunek 11. Ilość dni pobytu turystów odwiedzających Subregion. ____________________________ 177 Rysunek 12. Długość pobytu turystów odwiedzających Subregion. ____________________________ 177 Rysunek 13. Rodzaj obiektu noclegowego, z jakiego korzystają turyści przebywający w Subregionie. ______________________________________________________________________________________ 178 Rysunek 14. Deklarowana kwota wydatków turystów w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr. __________ 178 Rysunek 15. Wizyty turystów w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr. _______________________________ 179 Rysunek 16. Forma turystyki aktywnej najlepiej rozwinięta w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ______________________________________________ 179 Rysunek 17. Elementy infrastruktury wymagające najpilniejszych inwestycji w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ______________________________________ 180 Rysunek 18. Pierwsze skojarzenia z Subregionem turystów odwiedzających Subregion Nysa-KwisaBóbr. _________________________________________________________________________________ 181 Rysunek 19. Najciekawsze przejawy kultury w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ____________________________________________________________ 181 Rysunek 20. Ocena przez turystów poszczególnych elementów oferty turystycznej Nysa – Kwisa – Bóbr. _________________________________________________________________________________ 182 Rysunek 21. Płeć turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ______________________ 183 Rysunek 22. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr _______________ 184 Rysunek 23. Wykształcenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. _____________ 184 Rysunek 24. Ilość osób zamieszkujących wspólne gospodarstwo domowe turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ____________________________________________________________ 185 Rysunek 25. Główne źródło dochodów turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ___ 185 Rysunek 26. Poziom dochodów netto na osobę w gospodarstwie domowym turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ____________________________________________________________ 186 Rysunek 27. Proces powstawania projektu Corporate Identity ________________________________ 188 Rysunek 28. Logotyp Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr. ________________________________________ 191 Rysunek 29. Frekwencja wyborcza w JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr w wyborach samorządowych 2006 (I tura 12 listopada) _________________________________________________ 201 Rysunek 30. Wskaźnik funkcji turystycznych Baretje'a_______________________________________ 203 Rysunek 31. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Schneidera _________________ 204 Rysunek 32. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Charvata ___________________ 204 Rysunek 33. Wskaźnik gęstości ruchu ____________________________________________________ 205 Rysunek 34. Wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej________________________________ 205 Rysunek 35. Wskaźnik gęstości bazy noclegowej ___________________________________________ 206 Rysunek 36. Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej ___________________________________________ 206 Rysunek 37. Idea kreowania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ____ 245 Rysunek 38. Formuła realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr __________________________________________________________________________ 247 Rysunek 39. Cele PO WT CZ-PL 2007-2013. ______________________________________________ 366 Rysunek 40. Priorytety PO WT CZ-PL 2007-2013 __________________________________________ 367 Rysunek 41. Priorytety PO WT PL-S 2007-2013 ____________________________________________ 369 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 391 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Załączniki 1. Kwestionariusz ankietowy adresowany do jednostek samorządu terytorialnego Szanowni Państwo, w związku z przygotowywaną diagnoza stanu rozwoju turystyki na terenach gmin i powiatów Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr, którą będzie częścią składową koncepcji subregionalnego produktu turystycznego zwracam się do Państwa z prośba o wypełnienie poniŜszej ankiety. Jej wypełnienie jest elementem łączącym dane statystyczne z Państwa wiedzą i wizją rozwoju turystyki co pozwoli uniknąć nieporozumień w zakresie tworzonej koncepcji. Ankieta ta uzupełni takŜe naszą diagnozę o dane, które nie są dostępne publicznie. Obiekty zabytkowe o charakterze turystycznym Czy obiekt wymaga remontu? Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i sam. oso.) Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowania na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) Obecne Obecne Zapotrzebowanie Zapotrzebowanie 1. 2. 3. 4. 5. Inne obiekty i atrakcje o charakterze turystycznym (parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, zbiorniki wodne, baseny, etc.) Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i sam. oso.) Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowania na sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe, ławeczki, etc.) 1. 2. 3. 4. 5. Obecne Obecne 392 Zapotrzebowanie Zapotrzebowanie Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Uwagi (np. zakaz kąpieli „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” … Baza gastronomiczna (nazwa) Czy obiekt jest całoroczny? Kategoria: restauracja, bar, jadłodajnia, etc. Czy dany punkt znajduje się przy hotelu/motelu/ etc.? Jakim? Ilość łóŜek Czy obiekt posiada zaplecze gastronomiczne Baza konferencyjno szkoleniowa (ilość sal konferencyjnych, ilość miejsc w kaŜdej sali) 2. 3. 4. 5. … Baza noclegowa Hotele z kategorią 1. np. ładny*** 2. … Motele 1. … Pensjonaty 1. … Inne obiekty hotelowe 1. … Domy wycieczkowe 1. … Schroniska1 1. … Ośrodki wczasowe 1. … Ośrodki kolonijne 1. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 393 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” … Ośrodki szkoleniowowypoczynkowe 1. … Domy pracy twórczej 1. … Zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych 1. … Kempingi. 1. … Pola biwakowe 1. … Ośrodki wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 1. … Zakłady uzdrowiskowe 1. … Agroturystyka 1. … Pozostałe niesklasyfikowane 1. … Trasy turystyczne (w podziel na istniejące i planowane) 394 Przebieg na terenie gminy Przebieg całej trasy Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” zapotrzebowania na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki, etc.) Obecne Zapotrzebowanie ISTNIEJĄCE Piesze 1. 2. 3. Rowerowe 1. Konne 1. Inne 1…. PLANOWANE Piesze 1. 2. 3. Rowerowe 1. Konne 1. Inne 1…. Przewodnicy (w przypadku braku wpisać brak i określić zapotrzebowanie). Proszę podać imię nazwisko, dane kontaktowe, określić dostępność czasową (tylko po godzinie 15.00, etc.) 1. … Infrastruktura para turystyczna (kina, teatry, bankomaty, inne waŜne z punktu widzenie gminy) Czy obiekt wymaga remontu? Jego standard. Miejsca parkingowe obecne oraz zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba miejsc parkingowych dla autokarów i sam. oso.) Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Uwagi 395 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Obecne Zapotrzebowanie 1. Systemy identyfikacji wizualnej. Czy posiadacie Państwo system identyfikacji wizualnej gminy? jakiegoś produktu turystycznego? Imprezy kulturalne/inne w podziale na gminne, regionalne, subregionalne o potencjale turystycznym Data (w przypadku imprez kilkudniowych podać termin od do) Czy impreza związana jest z jakąś historią miasta? Uwagi 1. Inne uwagi sugestie dotyczące diagnozy: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 396 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 2. Kwestionariusz ankietowy odwiedzających Subregion Ankieter.: Numer Ankiety.: adresowany Kod Miejsca.: do turystów Data Badania.: Szanowni Państwo, ankieta jest częścią Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego NysaKwisa-Bóbr. Państwa odpowiedzi pozwolą branŜy turystycznej regionu na lepsze dostosowanie swojej oferty. Serdecznie dziękujemy za poświęcony czas i Ŝyczymy miłego pobytu w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr ! I. Modele i motywy przyjazdu 1. Z jakiego źródła informacji korzystał(a) Pan(i) przy podjęciu decyzji o przyjeździe? internet, które strony ? :…………………………. prasa, jaki tytuł ?.................................................... telewizja, jaka stacja ?............................................ radio jaka stacja ?................................................... katalogi biur podróŜy/hoteli foldery/ulotki targi/imprezy jakie ?.............................................. znajomi/rodzina szkoła 2. Z jakiego środka transportu korzystał(a) Pan(i) w podróŜy? samolot samolot taniego przewoźnika samochód autokar autobus kursowy kolej rower inny jaki………………………… ? 3. Czy podróŜuje Pan(i)? samotnie z rodziną z przyjaciółmi w zorganizowanej grupie 4. Czy wyjazd jest zorganizowany ? indywidualnie przez biuro podróŜy przez zakład pracy, szkołę, uczelnie inną instytucję społeczną inaczej, jak → ? ....................................... 5. Co jest głównym celem pobytu ? Proszę postawić krzyŜyk oraz w nawiasie podkreślić właściwe odwiedziny u krewnych zwiedzanie (architektura, kultura, przyroda) wypoczynek (w lesie, nad wodą) uczestnictwo w imprezach (sportowych, kulturalnych, religijnych) uprawianie turystyki kwalifikowanej (pieszej, rowerowej, narciarskiej, innej (jakiej → ? ....................................................................) zakupy obowiązki słuŜbowe (interesy, szkolenie, konferencja) tranzyt hobby (wędkarstwo, zbieractwo, inne (jakie →? .....................................................................) poprawa zdrowia, rehabilitacja 6. Jak duŜo czasu zamierza Pan(i) spędzić podczas wyjazdu ? do pół dnia (do 6 godzin) → 8 jeden dzień bez noclegu → 8 więcej dni z noclegiem, ile ? ............................... Miejsce czasowego pobytu:……………:………. 7. Z jakiego obiektu noclegowego Pan(i) korzysta podczas pobytu ? Proszę postawić krzyŜyk oraz podkreślić właściwe mieszkanie znajomych, krewnych hotel, motel, pensjonat domek letniskowy na działce rekreacyjnej schronisko, dom wycieczkowy ośrodek wypoczynkowy kwatera prywatna gospodarstwo agroturystyczne kemping, pole biwakowe, bungalow inne jakie → ? ..................................................... Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 397 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 8. Jakie atrakcje lub miejscowości turystyczne odwiedził(a) bądź odwiedzi Pan(i) podczas wyjazdu? ........................................................................... ........................................................................... ................ 9. Podczas pobytu planuje wydać około .............PLN na osobę. 10. Który raz odwiedza Pan(i) Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr ? pierwszy raz drugi raz byłem tutaj kilka razy byłem kilkanaście razy przyjeŜdŜam stale pałace Dolnego Śląska zabytkowe obiekty poprzemysłowe obiekty kultu religijnego tradycje rzemieślnicze kulinaria i produkty lokalne dolnośląskie festiwale i imprezy cykliczne związane z wybitnymi postaciami inna, jaka ?............................................ 16. Który z obiektów dziedzictwa kultury Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr uwaŜa Pan(i) za najciekawszy ? …………………………………………………… 11. Czy zamierza Pan(i) wrócić do Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr? tak nie 12. Jaka forma turystyki aktywnej według Pana(i) jest najlepiej rozwinięta w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr? turystyka piesza turystyka rowerowa narciarstwo turystyka konna turystyka wodna wspinaczka inna, jaka ?............................................ 13. Które zdaniem Pana elementy infrastruktury w regionie wymagają najpilniejszych inwestycji? szlaki piesze szlaki rowerowe szlaki i stoki narciarskie szlaki konne szlaki i i infrastruktura przybrzeŜna obszarów wodnych ściany i ośrodki wspinaczkowe inna, jaka ?............................................ 14. Proszę podać 3 pierwsze skojarzenia z Subregionem Nysa-Kwisa-Bóbr:i …………………………………………………… ………………………………………………. 15. Jakie przejawy kultury w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr są dla Pana(i) najciekawsze? zabytkowe uzdrowiska dolnośląskie podziemia i fortyfikacje zamki piastowskie Dolnego Śląska 398 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” II. Postrzeganie poszczególnych elementów oferty turystycznej Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr? 17. Proszę o ocenę poszczególnych elementów oferty turystycznej Subregionu NysaKwisa-Bóbr? Skala oznacza na przykład 3 – bardzo wysoką, 2 – wysoką, 1 – dość/raczej wysoką , 0 – ani nie wysoką ani nie niska, -1 –dość/raczej niską, -2 – niską,- 3 – bardzo niską, Brak 3 2 1 0 -1 -2 -3 Cecha Element oferty turystycznej miasta Cecha wiedzy Cena usług noclegowych Jakość usług noclegowych Ceny usług gastronomicznych Jakość usług gastronomicznych Oferta kulturalno – rozrywkowa Cena w bazie sportowo - rekreacyjnej Jakość w bazie sportowo rekreacyjnej Zaopatrzenie w podstawowe dobra Bankomaty Czystość ulic Transport lokalny Toalety Publiczne Dojazd do miejsca pobytu Informacja i oznakowanie turystyczne Atrakcyjność obiektów dziedzictwa kultury Potencjał turystyki aktywnej Gościnność mieszkańców Otwartość mieszkańców Atmosfera miejsca pobytu Poziom zadowolenia z pobytu Wysoka Wysoka Wysoka Wysoka Szeroka Wysoka Wysoka Niska Niska Niska Niska Wąska Niska Niska Dostępne Dostępne Wysoka Dostępny Czyste Łatwy Dostępna Wysoka Niedostępne Niedostępne Niska Niedostępny Brudne Trudny Niedostępna Niska DuŜy DuŜa DuŜa Interesująca Mały Mała Mała Nieinteresując a Niezadowolon y Zadowolony III. Metryczka 18. Płeć męŜczyzna kobieta 19. Wiek...................... Miejsce zamieszkania....................................województwo........................................ 20. Posiadane wykształcenie wyŜsze policealne średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne podstawowe ukończone bez wykształcenia nie dotyczy 21. We wspólnym gospodarstwie domowym zamieszkuje…………..…….osób 22. Główne źródło dochodu praca najemna stała praca najemna dorywcza uŜytkowanie gospodarstwa rolnego lub pomoc pracodawca praca stała na własny rachunek lub pomoc praca dorywcza na własny rachunek emerytura lub renta zasiłek dla bezrobotnych lub inne świadczenia inne dochody pozostawanie na utrzymaniu 23. Poziom dochodu netto na osobę to około……………. PLN Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 399 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 3. Mapy 400 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 401 „Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr” 4. System Identyfikacji Wizualnej dla Subregionu W załączeniu na CD. 402 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.