ABC TECHNIKI SATELITARNEJ

MARIAN POKORSKI
MULTIMEDIA ACADEMY
ABC
TECHNIKI
SATELITARNEJ
ROZDZIAŁ 13
PROJEKTOWANIE INSTALACJI
MULTIMEDIALNYCH
www.abc-multimedia.eu
MULTIMEDIA
ACADEMY
***
POLSKI WKŁAD
W PRZYSZŁOŚĆ
EUROPY
OD AUTORA
Wprowadzenie
XXI wiek jest kontynuacją postępu technicznego drugiej połowy XX wieku. Notujemy jeszcze bardziej lawinowy rozwój technik, zwłaszcza tych, które związane
są z techniką komputerową. Technika multimedialna z wszystkimi opcjami, których ilość stale wzrasta, wymaga wysoko wykwalifikowanych inżynierów i techników, którzy podołają stojącym przed nimi zadaniom.
Opracowanie nowoczesnych metod nauczania to już nie zadanie na dzień dzisiejszy ale na dzień wczorajszy. Sama technika multimedialna dysponuje takimi
możliwościami. Są to przede wszystkim Internet i technika komputerowa. Elektroniczne wydania w takich formach jak e-Book, Flipbook, książki i broszury w formacie PDF, płyty kompaktowe i różne rodzaje nośników z komputerową pamięcią, to możliwości jakimi dysponujemy.
Jednym z kierunków przygotowania odpowiedniej kadry to projektowanie instalacji multimedialnych, które musi objąć nie tylko projektantów, ale tak instalatorów, techników serwisu i sprzedawców branżowych. Należy bezwzględnie opracować materiały szkoleniowe dla architektów i pracowników firm budowlanych.
Instalacją multimedialną w budynku rządzą inne prawa techniczne jak instalacją
elektryczną i tradycyjną instalacją telefoniczną. Jednak z mojego doświadczenia
muszę definitywnie stwierdzić, że kable współosiowe traktowane są identycznie
jak elektryczne, co ma fatalne skutki w technice wysokiej częstotliwości i może
być po kilku miesiącach nieprzewidzianym wydatkiem finansowym.
Brak odpowiedniej literatury, szkoleń i informacji to tematy w rozmowach z architektami i kierownikami firm budowlanych. W tym rozdziale chcę tą tematykę
przedstawić w sposób możliwie najprostszy, zrozumiały także dla zainteresowanych nie związanych bezpośrednio z tą technik.
Duża ilość dokładnie opisanych i wyjaśnionych przykładów instalacji jest na pewno materiałem dydaktycznym, który pomoże w zrozumieniu zasad pracy tych instalacji.
Marian Pokorski
ABC TECHNIKI MULTIMEDIALNEJ
Copyright 2013 by Marian Pokorski *MULTIMEDIA ACADEMY
3
PROJEKTOWANIE INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH
13. Projektowanie instalacji multimedialnych
Projektowanie, pojęcie często zrozumiane z dużą przesadą, jest nie tylko używane przy tworzeniu dużych instalacji dla większej ilości abonentów i związane
z wielogodzinnym obliczeniem bilansu energetycznego, ale także przy małych instalacjach indywidualnych, gdzie przemyślana koncepcja i sprawdzenie jej pod
względem technicznym gra dużą rolę.
Budowa instalacji multimedialnych, do których należą:
»» instalacje dla telewizji naziemnej,
»» instalacje dla telewizji kablowej,
»» instalacje dla telewizji satelitarnej,
»» Internet,
wymagają przemyślenia i zaprojektowania, a co za tym idzie dużego zasobu wiedzy i doświadczenia. Projekt budowy instalacji rozpoczynamy od rozmowy ze zleceniodawcą ustalając i dokładnie notując jego życzenia i potrzeby. Po ich przeanalizowaniu proponujemy mu dwie lub trzy alternatywy zwracając uwagę na
ich rozwojowość. Wprowadzanie przez naukowców i przemysł nowych technik i
technologii powoduje, że instalacje multimedialne szybko się starzeją, co w efekcie wymaga ich okresowej modernizacji, oby jak najrzadziej i jak najtaniej.
Po ustaleniu ostatecznej wersji instalacji należy rozpoznać ustalenia, do których
należą:
»» miejsce zainstalowania systemu antenowego,
»» miejsce zainstalowania wzmacniacza, zwrotnic antenowych i innych podzespołów towarzyszących,
»» możliwość wykorzystania źródła zasilania (230 V) lub sposobu jego doprowadzenia,
»» sposób uziemienia systemu antenowego,
»» możliwości przeprowadzenia kabla od systemu antenowego do odbiorników, zwracając uwagę na jego długość i łuki gięcia,
»» pomiar poziomu sygnału wszystkich dostępnych programów telewizji naziemnej i radiowych UKF,
»» sprawdzenie optycznego kontaktu anteny satelitarnej z satelitami,
»» sprawdzenie sąsiedztwa linii wysokiego napięcia.
4
ABC TECHNIKI MULTIMEDIALNEJ
Copyright 2013 by Marian Pokorski *MULTIMEDIA ACADEMY
PROJEKTOWANIE INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH
Kolejnym etapem projektowania to odpowiedni, do planowanej instalacji, dobór
podzespołów. Żelazną zasadą przy doborze podzespołów to ich wybór od jednego producenta lub dystrybutora. Należy pamiętać, że wzajemne elektryczne
i mechaniczne dopasowanie poszczególnych podzespołów to podstawa dobrego odbioru, a w epoce telewizji cyfrowej parametr „dopasowanie” gra szczególnie ważną rolę. Kupno podzespołów z różnych źródeł, „bo tańsze” może z jednej
strony spowodować problemy, a z drugiej świadczy o nie najlepszej fachowości
projektującego.
Przy kupnie podzespołów należy od sprzedawcy zażądać kart z technicznymi parametrami i dokładnego adresu producenta. Wtedy unikniemy, bardzo często
nieprzyjemnych niespodzianek z tak zwanej „produkcji garażowej”. Należy pamiętać, że produkty z tak zwanej „garażowej produkcji” nie dysponują odpowiednią
jakością, a ich parametry, często, są pod dużym znakiem zapytania. Na co zatem
zwracać uwagę przy zakupie poszczególnych podzespołów. By odpowiedzieć na
to pytanie pokażę mocne i słabe strony aktywnego i pasywnego sprzętu stosowanego w instalacjach.
Do najważniejszej czynności przed zaprojektowaniem instalacji jest wykonanie
wszystkich pomiarów i zanotowanie wartości w komputerze (EXCEL) i na papierze w postaci tabeli. Ma to na celu stworzenie archiwum, które będzie pomocne
przy pracach konserwacyjnych i ewentualnych sporach z zleceniodawcą. Bardzo często w fazie uruchamiania nadajników, operatorzy zmieniają poziom mocy
emitowanych programów, co ma często nieprzyjemne skutki zmiany jakości obrazu i dźwięku do ich całkowitego zaniku. Wymaga to nowej konstelacji systemu
antenowego, co związane jest z kosztami.
Mając do dyspozycji wyniki pomiarów wykonanych w momencie instalowania anten możemy je zleceniodawcy przekazać i uchronić się przed nieuzasadnionymi
zarzutami.
13.1. Rodzaje instalacji multimedialnych
Rozwój mediów w drugiej połowie XX wieku był tak duży, że trudno było za nim nadążyć. W mojej 50-cio letnim życiu zawodowym przeżyłem wiele rewolucji technicznych, które zmuszały mnie do stałego śledzenia i studiowania nowości na
rynku techniki mediów. Czarnobiała telewizja na lampach radiowych, pierwsze
tranzystory i obwody scalone, które generalnie zmieniły obraz techniki ogólnie, a
na rynku mediów szczególnie, telewizja kolorowa, analogowa telewizja satelitarna, cyfrowa telewizja i radio, których źródłem jest technika komputerowa, internet ze swymi nieograniczonymi możliwościami, telefonia komórkowa to wszystko media, albo jak kto woli multimedia. Wszystkie one bezpowrotnie weszły do
do naszego życia.
ABC TECHNIKI MULTIMEDIALNEJ
Copyright 2013 by Marian Pokorski *MULTIMEDIA ACADEMY
5
PROJEKTOWANIE INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH
By korzystać z mediów musimy dysponować odpowiednim sprzętem i instalacjami, które pozwolą na oglądanie obrazu i słuchania dźwięku. W tym tomie opiszę
spotykane instalacje i sposoby ich projektowania. Do tego użyję sprzęt polskich
i europejskich producentów.
13.1.1. Instalacje antenowe dla telewizji i radia naziemnego
Instalacje dla telewizji i radia naziemnego są najstarszymi w historii techniki telewizyjnej. Pierwsze próby emisji programów telewizyjnych przeprowadzono w
roku 1937 w Warszawie. W roku 1952, Polska Telewizja rozpoczęła regularne nadawanie programów telewizyjnych i od tego momentu możemy mówić o
pierwszych instalacjach antenowych.
Z czasem na skutek lawinowego rozwoju tego medium zostały uruchomione dalsze programy, które emitowane były z różnych kierunków, co spowodowało potrzebę zainstalowania kilku anten. W ten sposób powstały systemy antenowe,
w skład których wchodziły już nie tylko z anteny, ale także szereg podzespołów
pomocniczych jak zwrotnice antenowe i wzmacniacze.
Powstanie telewizji cyfrowej, wymagającej utrzymania nowych bardziej precyzyjnych parametrów wymaga od instalatorów głębszej wiedzy i lepszego oprzyrządowania. Anteny i podzespoły antenowe z tak zwanej „produkcji garażowej”,
sprzedawane na targach i bazarach należy unikać.
Dlatego przy opisie poszczególnych podzespołów instalacji dla cyfrowej telewizji
naziemnej i telewizji satelitarnej będę zwracał uwagę na ich jakość i techniczne
parametry.
13.1.1.1. Podzespoły w instalacjach dla telewizji i radia naziemnego
System antenowy to grupa podzespołów, które współpracują ze sobą i muszą
być do siebie optymalnie dopasowane. Ilość i rodzaj elementów, które wchodzą w skład systemu antenowego uzależnione jest od ilości odbieranych programów, kierunków z jakich są odbierane, mocy sygnałów odbieranych przez anteny i ich odległości od punktu odbioru, czyli odbiornika satelitarnego i radiowego.
Miejsce zainstalowania systemu antenowego uzależniona jest od warunków lokalnych. Tutaj gra dużą rolę zasada „ANTENY ODBIORCZE MUSZĄ OPTYCZNIE
WIDZIEĆ MASZTY Z ANTENAMI NADAJNIKÓW”.
6
ABC TECHNIKI MULTIMEDIALNEJ
Copyright 2013 by Marian Pokorski *MULTIMEDIA ACADEMY
PROJEKTOWANIE INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH
W skład instalacji dla telewizji i radia naziemnego wchodzą:
»» anteny zewnętrzne,
»» symetryzatory,
»» wzmacniacze antenowe,
»» zwrotnice antenowe,
»» zasilacze dla wzmacniaczy antenowych,
»» tłumiki stałe,
»» tłumiki regulowane.
»» korektory częstotliwości,
»» odgałęźniki i rozgałęźniki,
»» kabel współosiowy (koncentryczny),
»» złącza (wtyczki i gniazdka),
»» gniazdka antenowe,
»» odbiorniki dla naziemnej telewizji cyfrowej,
»» odbiorniki telewizyjne z wbudowanym odbiornikiem DVB-T.
13.1.1.1.1. System anten zewnętrznych
Gro anten stosowanych w odbiorze telewizji cyfrowej jest instalowanych na
dachach zgodnie z zasadą, antena odbiorcza musi „widzieć” antenę nadawczą. W technice cyfrowej, w pewnych
wypadkach, ta zasada nie jest mocno
przestrzegana. Teoretyczne zasady
działania anten w odbiorze cyfrowym
zostały szczegółowo opisane w rozdziale 3.
Przy projektowaniu systemu antenowego należy sprawdzić kierunek i moc
wszystkich dochodzących sygnałów telewizyjnych i radiowych (UKF) przy pomocy miernika i anteny kontrolnej, co
pozwoli na wstępnie ustalenie konstelację systemu antenowego i odpowie na
pytania: jakie anteny? i czy zachodzi potrzeba użycia wzmacniacza antenowego.
Zdjęcie nr 4.1.1.1a
System anten dla odbioru programów
telewizyjnych i radiowych
ABC TECHNIKI MULTIMEDIALNEJ
Copyright 2013 by Marian Pokorski *MULTIMEDIA ACADEMY
7
PROJEKTOWANIE INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH
13.1.1.1.2. Anteny zewnętrzne dla radia UKF
Od wielu lat programy radiowe emitowane są w paśmie UKF (88...108 MHz) i z
dużym prawdopodobieństwem w następnych dziesięcioleciach nie nastąpią tutaj większe zmiany, mimo wprowadzania radia cyfrowego w telewizyjnych kanałach cyfrowych i cyfrowego radia DAB+.
Do tego odbioru mamy do dyspozycji anteny dookolne, które stosujemy w wypadku odbioru programów radiowych
z różnych kierunków o stosunkowej dużej mocy. Takie sytuacje występują w
dużych miastach lub rejonach z wieloma miastami i osiedlami jak to występuje na Śląsku. Antena wyposażona jest
w symetryzator, który można wymienić,
jeżeli zajdzie taka potrzeba, na wzmacniacz.
Zdjęcie nr 13.1.1.1.2.
System anten dla odbioru programów
telewizyjnych i radiowych
Na zdjęciu nr 13.1.1.1.2. pokazana jest
antena dookolna dla pasma 88...108
MHz (UKF) firmy DIPOL.
W wypadku słabego sygnału dochodzącego z nadajników stosujemy anteny kierunkowe, wieloelementowe. Stosowanie tych anten
ma kilka zalet, pierwsza to zysk
energetyczny, druga to wąska
charakterystyka zabezpieczająca antenę przed zakłóceniami dochodzącymi z obu boków.
Na zdjęciu nr 13.1.1.1.3. pokazałem pięcioelementową antenę
dla pasma UHF o zysku energetycznym 17 dBi i szerokości kąta
widzenia ± 18° firmy Fracarro. Współczynnik tłumienności
przód/tył dla tej anteny wynosi Zdjęcie nr 13.1.1.1.3.
Antena SIGMA 6HD dla odbioru programów
32 dB
telewizyjnych w paśmie UHF
8
ABC TECHNIKI MULTIMEDIALNEJ
Copyright 2013 by Marian Pokorski *MULTIMEDIA ACADEMY