docSTRATEGIA ROZWOJU GMINY TUCHÓW 1999
download 
Reklamacja Transkrypt
STRATEGIA ROZWOJU GMINY TUCHÓW 1999
Załącznik do Uchwały Nr VII/66/99 Rady Miejskiej w Tuchowie z dnia 16 kwietnia 1999 r. „Dobry początek to połowa dzieła” PLATON STRATEGIA ROZWOJU GMINY 1999 TUCHÓW - 2010 STRATEGIA OPRACOWANA W 1998 ROKU PRZEZ LIDERÓW SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ POD KIERUNKIEM EKSPERTÓW MAŁOPOLSKIEGO STOWARZYSZENIA DORADZTWA ROLNICZEGO zs. w AR w KRAKOWIE. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 2 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE...........................................................................................3 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY..................................................................3 III. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON ORAZ SZANS GMINY TUCHÓW (SWOT) ..............................................14 I ZAGROŻEŃ IV. PRIORYTETOWE PROBLEMY I ZADANIA GMINY TUCHÓW W PERSPEKTYWIE ROKU 2010 ....................................................................17 V. WIZJA GMINY..............................................................................................18 VI. MISJA GMINY.............................................................................................18 VII. STRATEGIA ROZWIĄZANIA PROBLEMÓW PRIORYTETOWYCH .......................................................................................19 1. Tworzenie nowych miejsc pracy .............................................................................................19 2. Oświata, rekreacja, sport......................................................................................................25 3. Infrastruktura.........................................................................................................................32 4. Ochrona środowiska ...............................................................................................................35 VIII. PODSUMOWANIE ...................................................................................39 IX. LISTA LIDERÓW-WOLONTARIUSZY BIORĄCYCH UDZIAŁ W OPRACOWYWANIU STRATEGII ROZWOJU GMINY .........................40 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 3 I. Wprowadzenie Opracowanie strategii rozwoju gminy Tuchów przez jej mieszkańców stało się potrzebą chwili. Mieszkańcy są bowiem tymi, którzy najlepiej znają środowisko, w którym żyją i pracują. Oni też potrafią najlepiej określić problemy, jakie występują w ich gminie. Oni mogą podjąć najbardziej trafną decyzję, które z tych problemów należałoby w pierwszej kolejności rozwiązać. Oni też mogą wskazać sposoby rozwiązania tych problemów. Uczestnicząc w całym procesie budowania strategii rozwoju identyfikują się z nią i wnoszą później znaczący wkład w jej realizację. II. Charakterystyka Gminy Gmina Tuchów położona jest w Ciężkowicko-Rożnowskiej części Pogórza Karpackiego. Miasto Tuchów usytuowane jest na wysokości 220 m npm., po obu stronach przepływającej przez nie rzeki Białej. Malowniczymi elementami krajobrazu gminy są będące na jej terenie i otaczające ją wzgórza, powstałe w okresie tworzenia się karpat. Przybierają one podłużne kształty lub szeroki garby sięgające wysokości 350-500 m npm., pokryte pasami lasów mieszanych, jednak z przewagą pól uprawnych. Jakkolwiek zbocza ich są łagodne, o nachyleniu do 20 stopni, zachęcające do uprawiania turystyki, to jednak praca na roli staje się tu nieco trudniejsza. Gleby występujące na obszarze gminy są charakterystyczne dla obszarów górzystych. Są więc tutaj gleby pylasto-ilaste, gliniasto-kamieniste, piaszczyste, kamieniste oraz aluwialne. Klimat jest tutaj umiarkowanie ciepły, o średniej temperaturze rocznej +6 do +8oC. Opady w granicach 650-850 mm. Okres wegetacyjny trwa 210 do 220 dni. Powierzchnia gminy wynosi 10 014 ha, a w jej skład wchodzi 12 sołectw: Buchcice, Burzyn, Dąbrówka Tuchowska, Jodłówka Tuchowska, Karwodrza, Lubaszowa, Łowczów, Meszna Opacka, Piotrkowice, Siedliska, Trzemesna, Zabłędza, oraz miasto Tuchów. Tuchów oddalony jest o 16 km od miasta Tarnowa. Przebiega tędy droga krajowa łącząca Tarnów z Krynicą, a także linia kolejowa historycznie zwana leluchowską. Tuchów otoczony jest lesistymi wzgórzami, co niewątpliwie dodaje mu malowniczości oraz zapewnia odpowiedni, sprzyjający wypoczynkowi mikroklimat. Atrakcyjność gminy zwiększają obiekty zabytkowe usytuowane zarówno w samym mieście Tuchowie, jak i w poszczególnych wsiach. Do ważniejszych obiektów zabytkowych należy zaliczyć: pochodzące z XIX wieku dwory w Burzynie, Karwodrzy i Zabłędzy, obiekty sakralne - w Jodłówce Tuchowskiej kościół z 1841 r. wraz z dzwonnicą z 1878 r., w Piotrkowicach kościół z 1907 r. z plebanią z 1816 r., w Tuchowie kościół św. Jakuba pochodzący z lat 1791-1794, oraz zespół kościelno-klasztorny Ojców Redemptorystów i kościół Najświętszej Marii Panny z lat 1677-1682, Muzeum Misyjne przy klasztorze Ojców Redemptorystów w Tuchowie, a także ratusz z początku XIX wieku i domy przy rynku z przełomu XVIII i XIX wieku. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 4 Historia Tuchowa jest niezwykle ciekawa. Niektóre przekazy historyczne mówią o istnieniu osady w czasach rzymskich, a nawet wcześniejszych, jeśli wzięlibyśmy pod uwagę rodzaj przedmiotów znalezionych tu podczas przypadkowych prac wykopaliskowych. W 1340 r. Kazimierz Wielki nadaje Tuchowowi prawa miejskie wzorowane na prawie magdeburskim. Dokument lokacyjny zawiera również herb miasta. Już w XIII i XIV w. istniała tu kopalnia soli, rozwijało się rzemiosło i rękodzielnictwo. Rozwój miasta następował aż do XVII w., następnie rozpoczął się jego stopniowy upadek spowodowany głównie najazdami obcych wojsk oraz wielkim pożarem w 1789 r. Jego upadek przyspieszył pierwszy rozbiór Polski, w czasie którego Tuchów znalazł się w granicach Austrii. Ponowny powolny rozwój gospodarczy rozpoczął się w końcu XIX w. po wybudowaniu przebiegającej przez Tuchów linii kolejowej z Tarnowa do Leluchowa. Miasto nie miało jednak szczęścia. W czasie pierwszej wojny światowej w wyniku toczonej tu bitwy zginęła większość mieszkańców Tuchowa, a wiele budynków uległo zniszczeniu. Miasto zajęły wojska rosyjskie, które zrabowały całe mienie ludności i dopełniły aktu zniszczenia miasta. W okresie międzywojennym rozpoczął się kolejny powolny rozwój. W czasie drugiej wojny światowej Tuchów miał szczęście i nie podzielił losu innych miast. Dzięki temu tuż po zakończeniu wojny rozpoczął się jego szybki i wielokierunkowy rozwój. Ludność gminy i źródła jej utrzymania Gmina Tuchów liczy 17 672 mieszkańców (źródła statystyczne z 1997 r.), w tym w samym mieście Tuchowie mieszka 6 218 osób, co stanowi 36 % ogółu mieszkańców tej gminy. Według danych statystycznych liczba ludności w gminie w poszczególnych latach kształtowała się następująco: 1980 - 15 520 1990 - 16 411 1997 - 17 672 Gęstość zaludnienia na obszarze gminy w roku 1960 wynosiła 117 osób/km2, natomiast w roku 1997 wskaźnik ten wynosił 177 osób. Była ona nieco większa w porównaniu do gęstości zaludnienia w województwie tarnowskim, gdzie wskaźnik ten wynosił 168 osób i zdecydowanie wyższa w porównaniu do wskaźnika dla Polski, który wynosił 124 osoby/km2. Strukturę wiekową ludności gminy Tuchów w latach 1980, 1990 i 1997 przedstawia poniższe zestawienie. Struktura wiekowa ludności Tuchowa Grupy wiekowe 0-6 lat 7-15 lat 16-19 lat 20-65 lat kobiety powyżej 65 lat mężczyźni powyżej 65 lat 1980 liczba 2 103 2 628 575 8 387 1 370 644 % 13,5 16,6 3,6 53,8 8,5 4,2 Lata 1990 liczba 2 127 2 391 960 8 822 1 472 639 % 13,0 14,6 5,8 53,7 9,0 3,9 1997 liczba 1 969 2 887 1 174 9 396 1 579 667 % 11,1 16,3 6,9 53,1 8,9 3,7 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 5 Ludność gminy w większości utrzymuje się z rolnictwa oraz pracy w innych zawodach. Charakterystyczny dla wczesnych lat 90. był tutaj typ mieszkańca dwuzawodowca, pracującego w wielkich państwowych zakładach przemysłowych w Tarnowie. Ta tendencja najmocniej widoczna była w latach 70. Również obecnie duży odsetek mieszkańców utrzymuje się ze źródeł pozarolniczych. Poniższa tabela przedstawia jak kształtowały się te wielkości w poszczególnych latach. Ludność w gminie Tuchów utrzymująca się ze źródeł pozarolniczych Liczba ludności % z pozarolniczym źródłem w stosunku do ogółu Lata utrzymania ludności gminy 1950 1 380 15,4 1960 2 287 24,1 1970 4 701 46,4 1990 2 200 13,4 1995 2 500 14,5 1996 2 398 13,9 1997 2 200 12,4 Bardzo istotne z punku widzenia możliwości tworzenia miejscowych rynków pracy na terenie gminy są znaczne potencjalne zasoby ludności zdolnej do pracy. Poniższe zestawienie obrazuje jak kształtowały się te wielkości w 1997 r. w porównaniu do wskaźników województwa tarnowskiego i kraju. Zasoby siły roboczej w gminie Tuchów Liczba ludności w 1997 r. Wyszczególnienie w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym w gminie Tuchów liczba 5 458 9 483 2 320 % 31,6 54,9 13,5 woj. tarnowskie % 29,8 56,6 13,6 Polska % 26,6 59,3 14,1 Z powyższych danych wynika, że istnieją duże potencjalne zasoby siły roboczej w gminie Tuchów, co należy brać pod uwagę przy planowaniu rozwoju gospodarczego gminy. Migracja ludności Zmiany systemowe w gospodarce kraju, jakie nastąpiły na przełomie lat 80. i 90. spowodowały upadłość wielu przedsiębiorstw i związane z tym duże redukcje zatrudnienia. Miało to bezpośredni wpływ na procesy migracyjne ludności. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 6 Saldo migracji w liczbach bezwzględnych w gminie Tuchów Wyszczególnienie Migracja w latach 1990 1995 1996 Saldo migracji stałej (osób) -123 -14 -61 Saldo migracji czasowej (osób) brak danych -135 -104 Jak wynika z powyższego zestawienia najwyższe saldo migracji stałej było w roku 1990, bo 123, natomiast poziom migracji czasowej utrzymuje jakby stałą tendencję w kierunku do jej zmniejszania się. Według danych statystycznych aktualne saldo migracji w gminie Tuchów w przeliczeniu na 1000 osób wynosi: dla gminy -3,5, w tym dla miasta Tuchowa 1,0 i jest ponad czterokrotnie wyższe niż w województwie (-0,8). Zatrudnienie Struktura zatrudnienia mieszkańców gminy Tuchów przedstawia się następująco: 49,0% ogółu zatrudnionych pracuje wyłącznie w rolnictwie, 18,9% łączy pracę w rolnictwie z pracą poza rolnictwem, 32,1% pracuje wyłącznie poza rolnictwem. Zatrudnienie mieszkańców gminy Tuchów w 1997 r. województwo Polska w gminie tarnowskie Sektory Tuchów liczba % % % pracujący poza rolnictwem: ogółem w tym: w sektorze prywatnym pracują w rolnictwie: ogółem w tym: wyłącznie w gospodarstwie indywidualnym głównie w gospodarstwie indywidualnym pracujący poza gospodarstwem 2 400 1 100 32,1 54,2 3 660 49,0 3 532 96,5 128 3,5 1 416 18,9 48,5 51,5 33,4 66,6 Bezrobocie Gmina Tuchów należała do najbardziej zagrożonych bezrobociem gmin w województwie tarnowskim. W roku 1994 nastąpiło pierwsze znaczne obniżenie poziomu bezrobocia w województwie, natomiast w gminie Tuchów spadek bezrobocia zaznaczył się dopiero w 1996 r. Najwyższy poziom bezrobocia w gminie Tuchów był w roku 1995 (1423 osoby bezrobotne). W roku 1997 nastąpił wyraźny spadek liczby bezrobotnych (do 1080 osób). Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 7 Kształtowanie się bezrobocia w gminie Tuchów Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych Natężenie bezrobocia [%] Średnia liczba bezrobotnych Liczba osób w wieku produkcyjnym Bezrobotni w gminie w latach 1992-1997 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1 233 1 392 1 375 1 423 1 330 1 080 13,6 15,1 14,7 15,1 14,0 11,0 1 060 1 399 1 380 1 430 1 360 1 170 9 097 9 228 9 352 9 416 9 483 9 640 Rolnictwo Gmina Tuchów jest przede wszystkim gminą o charakterze rolniczym. Według danych spisu rolnego z 1996 r. produkcją rolniczą zajmuje się ogółem 2763 indywidualne gospodarstwa rodzinne (w tym 939 gospodarstw o obszarze poniżej 1 ha). W latach 1980-1997 liczba gospodarstw indywidualnych ulegała zmianom. Jeśli weźmiemy pod uwagę wyłącznie gospodarstwa o obszarze powyżej 1 ha, to w roku 1980 było ich 2515, w 1990r. - 2392, a w 1997 r. liczba ta wynosiła 1824. Szczegóły zawiera poniższe zestawienie. Obserwuje się więc tendencję do zwiększania obszaru gospodarstw. Liczba gospodarstw indywidualnych w gminie Tuchów [według grup obszarowych] Grupy obszarowe gospodarstw [ha] Liczba gospodarstw % poniżej 1,0 939 33,99 1,1-2,0 708 25,62 2,1-3,0 496 17,95 3,1-5,0 454 16,43 5,1-7,0 116 4,20 7,1-10,0 37 1,34 10,1-15,0 9 wartość śladowa 15,1-20,0 1 wartość śladowa 20,1-30,0 2 wartość śladowa 30,1-50,0 1 wartość śladowa Razem 2763 100,00 Jak wynika z powyższych danych gospodarstwa w gminie Tuchów są w dużym stopniu rozdrobnione. Bardzo często charakteryzują się one także dużym rozłogiem pól, wiele pól położone jest w znacznym oddaleniu od zagród rolników. Średnia powierzchnia gospodarstwa w gminie wynosi 3,1 ha, przy czym ponad dwie trzecie (77%) stanowią gospodarstwa o obszarze do 3 ha. W porównaniu do średniej krajowej wielkości gospodarstwa (7,4 ha), gospodarstwa w gminie Tuchów są o ponad połowę mniejsze, lecz zbliżone do średniej w województwie tarnowskim, która wynosi 3,7 ha. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 8 Powierzchnia i użytkowanie gruntów Powierzchnia ogółem Użytki rolne Razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Lasy i grunty Pozostałe grunty i nieużytki leśne w hektarach 9 836 5 999 4 249 86 1 084 616 2 332 1 505 Na jednego mieszkańca gminy przypada 0,3 ha powierzchni użytków rolnych (średnia dla Polski wynosi 0,5 ha). Natomiast na jeden ciągnik przypada 12 ha użytków rolnych, podczas gdy w średnio w kraju 14,2 ha. Produkcja roślinna Podstawowymi produktami gospodarstw rolnych w gminie Tuchów są zboża i ziemniaki. Z uwagi jednak na znacznie rozwinięty chów zwierząt gospodarskich dość duży areał zajmują kukurydza i buraki pastewne. W latach 70. w znacznym stopniu rozwinięta była także uprawa rzepaku, lecz zaprzestano jej z uwagi na spadek opłacalności tej uprawy. Obecnie obserwuje się stopniowy powrót do uprawy rzepaku. Zasiewy w gospodarstwach indywidualnych Powierzch nia zasiewów ogółem Zboża Kukurydza Strączkowe na ziarno 3 561 2 123 103 16 Ziemniaki Przemysłowe Pastewne Pozostałe 29 362 124 w hektarach 804 Jednym z ważnych kierunków produkcji w gminie jest produkcja warzyw oraz powoli rozwijające się sadownictwo (powierzchnia 86 ha), w tym uprawa krzewów jagodowych. Produkcja warzywnicza w gminie rozwija się zarówno w uprawie polowej oraz jako dział specjalny produkcji rolniczej w szklarniach i tunelach foliowych. Na terenie gminy warzywa produkowane są w 22 szklarniach o łącznej powierzchni 7723 m2 oraz 27 tunelach foliowych o łącznej powierzchni 4172 m2. Produkcja ta przeznaczona jest wyłącznie na rynek. Poniżej przedstawiono liczbę gospodarstw oraz powierzchnię uprawy warzyw w gminie Tuchów. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 9 Uprawa warzyw w gminie Tuchów Uprawa warzyw Powierzchnia uprawy w poszczególnych gospodarstwach do 0,1 ha 0,1-0,5 ha 0,5-1,0 ha 1,0-2,0 ha Ogółem Ogólna powierzchnia upraw warzyw [ha] 23,0 17,0 2,0 2,0 45,0 Liczba gospodarstw produkujących warzywa 675 97 2 1 775 Produkcja zwierzęca Głównymi kierunkami produkcji zwierzęcej w gminie jest bydło mleczne i trzoda chlewna. Wieloletnim kierunkiem specjalistycznym była produkcja królików mięsnych, lecz wskutek epidemii wirusowych znacznie zmniejszył się chów tych zwierząt. Pogłowie zwierząt gospodarskich Bydło ogółem 2 987 w tym krowy 2 196 Pogłowie zwierząt gospodarskich [szt.] Trzoda chlewna ogółem 4 931 w tym maciory 427 Owce Konie Kozy Króliki Zwierzęta futerkowe 192 579 198 1 614 44 Obsada bydła na 100 ha użytków rolnych w gminie wynosi 50 sztuk krów i jest wyższa od średniej krajowej (38 sztuk). Natomiast obsada trzody chlewnej w gminie na 100 ha użytków rolnych wynosi 46 sztuk i jest o połowę niższa niż średnia krajowa (96 sztuk). W gminie Tuchów rolnicy wykorzystują sprzyjające warunki do chowu bydła, świadczy o tym nie tylko stosunkowo wysoka obsada tych zwierząt, ale również stosunkowo duży udział (około 28 %) łąk i pastwisk w strukturze użytków rolnych w gminie. Przedsiębiorczość W różnych okresach historii Tuchowa, różnie kształtował się jego rozwój gospodarczy. Niewątpliwie zależał on od stopnia koniunktury w danym okresie. W przeszłości mieszkańcy Tuchowa i okolic specjalizowali się i czerpali zyski z wydobywania soli, uprawy chmielu i produkcji piwa. Garbowali skóry oraz wyrabiali buty. Słynęli też z wyrobu wędlin (znanych w Wiedniu, Berlinie, Lwowie). Zajmowali się wikliniarstwem. W okresie powojennym ludność pracowała w większości w Tarnowie. Jednak z biegiem lat powstały na terenie gminy różne zakłady pracy dając zatrudnienie miejscowej ludności. Wybudowano piekarnię, masarnię, stolarnię, rozwinięto sieć handlu detalicznego, będącego Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 10 własnością Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółdzielnia Kółek Rolniczych i Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej były także zakładami pracy dla wielu mieszkańców gminy. Ostatnio, wraz z upadkiem części przedsiębiorstw państwowych i związaną z tym utratą pracy przez część mieszkańców gminy, zaczęła rozwijać się przedsiębiorczość prywatna - powstało wiele drobnych przedsiębiorstw i zakładów usługowych. Rozwinął się handel prywatny, powstały zakłady rzemieślnicze i produkcyjne takie, jak Zakład Produkcji Znaków Drogowych WIMED, Zakład Produkcji Materiałów Budowlanych MAXBUD, Zakład Masarski PEXOB i wiele innych. Szczegółowe dane dotyczące rozwoju przedsiębiorczości w gminie Tuchów zawiera poniższe zestawienie. Rozwój przedsiębiorczości w latach 1990-1997 Wyszczególnienie Liczba podmiotów gospodarczych w latach Podmioty gospodarcze - ogółem Podmioty gospodarcze według sektorów: publiczny prywatny w tym: spółdzielnie firmy osób fizycznych Podmioty gospodarcze według prowadzonej działalności: produkcyjną budowlaną handlową transportową 1990 338 1995 515 1996 591 23 315 5 - 27 488 5 428 27 564 5 491 - 123 54 161 42 135 69 192 47 Oświata i wychowanie W gminie Tuchów istnieje Wyższe Seminarium Duchowne, 1 liceum ogólnokształcące, 1 zespół szkół zawodowych, 13 szkół podstawowych i 2 przedszkola (oraz 13 oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych). W szkołach uczy się 3701 uczniów, zaś do przedszkoli uczęszcza 409 dzieci. Szczegółowe dane zawierają poniższe zestawienia. Szkoły ponadpodstawowe [wg stanu na rok szkolny 1996/97] Liceum Ogólnokształcące Liczba szkół 1 Liczba uczniów 321 Zespół Szkół Zawodowych Liczba szkół 1 Liczba uczniów 814 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 11 Szkoły podstawowe i przedszkola [wg stanu na rok szkolny 1996/97] Szkoły podstawowe Liczba uczniów Liczba szkół 13 w tym liczba uczniów ogółem przypadająca na: jednego nauczyciela 2 520 14 jedno pomieszczenie 24 Przedszkola Liczba dzieci Liczba przedszkoli ogółem 2 409 w tym liczba uczęszczających na 100 dzieci w wieku 3-5 lat 33 Jakkolwiek sieć placówek oświatowych w gminie Tuchów jest dobrze rozwinięta, to stan techniczny niektórych z nich sprawia, że wymagają one modernizacji, rozbudowy i budowy. Liczba uczniów i absolwentów szkół oraz liczba nauczycieli w latach 1990-1996 Liczba uczniów, absolwentów i nauczycieli w latach Wyszczególnienie 1990 1995 1996 1997 2 502 2 540 2 566 2520 Uczniowie szkół podstawowych 320 263 292 340 Absolwenci szkół podstawowych 205 181 180 185 Nauczyciele w szkołach podstawowych Uczniowie szkół ponadpodstawowych Absolwenci szkół ponadpodstawowych Nauczyciele w szkołach ponadpodstawowych 810 157 53 1 058 257 62 1 135 225 70 Poziom wykształcenia ludności gminy w wieku powyżej 24 lat Poziom wykształcenia Poziom wykształcenia Poziom wykstałcenia ludności gminy ludności kraju liczba % liczba % Wyższe 412 4,7 913 852 11,1 Średnie 1 565 18,0 714 445 8,7 Zawodowe 2 677 30,8 1 551 523 19,0 Podstawowe 4 038 46,5 5 012 908 61,2 Infrastruktura Stan infrastruktury w gminie Tuchów należy ocenić jako dość dobry. Świadczą o tym zarówno wielkość zasobów mieszkaniowych (prywatnych i komunalnych), jak też dwie nowoczesne cyfrowe centrale telefoniczne z siecią światłowodową, sieć dróg gminnych, ujęcie wody pitnej, sieć wodociągowa i kanalizacyjna, biologiczno-mechaniczna oczyszczalnia ścieków, jedno wysypisko śmieci o powierzchni 1,6 ha. Konieczny jest jednak dalszy rozwój infrastruktury, m.in. rozbudowa sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i telefonicznej, oraz bodowa nowego wysypiska śmieci, a także remonty bieżące i położenie nawierzchni asfaltowej na wielu drogach. Poniższe zestawienia obrazują obecny stan infrastruktury gminy Tuchów. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 12 Infrastruktura techniczna Sieć Abonenci Gospodarstwa wodociągowa Drogi gminne Infrastruktura telefoniczni posiadające gaz i kanalizacyjna gminy Tuchów w porównaniu do Wodo- kanaliw tym na 1000 ogółem ogółem z sieci z butli woj. tarnowskiego ciąg zacja bite mieszk. km km km liczba liczba gmina Tuchów 65 19 280 126 1 727 100 569 375 województwo 2 776 520 4 840 3 388 100 100 144 41 660 13 011 Zasoby mieszkaniowe Wyszczególnienie Ogółem w tym: komunalne liczba mieszkań liczba izb mieszkalnych powierzchnia użytkowa [m2] liczba mieszkań liczba izb mieszkalnych powierzchnia użytkowa [m2] Liczba 3 561 13 073 257 465 223 586 9 381 Opieka zdrowotna Gmina Tuchów posiada szpital państwowy, położony jest w mieście Tuchowie. W ramach rejonizacji Zespół Opieki Zdrowotnej w Tuchowie obejmuje zakresem swych usług poza gminą Tuchów również gminy sąsiednie: Ciężkowice, Gromnik, Ryglice, Rzepiennik Strzyżewski i Szerzyny. Ogółem Zespół Opieki Zdrowotnej w Tuchowie świadczy usługi medyczne dla 62 573 mieszkańców. Personel medyczny tuchowskiego ZOZ udziela każdego roku ponad 100 000 porad. Oto liczby porad udzielonych w poszczególnych latach: 1990 r. - 110 000 1995 r. - 114 000 1997 r. - 117 000 Zatrudnienie w opiece zdrowotnej ZOZ Tuchów przedstawia poniższe zestawienie. Lata 1995 1997 Wyszczególnienie Liczba zatrudnionych Lekarze 24 35 37 Dentyści 4 4 5 Pielęgniarki 129 147 145 Wskaźnik zatrudnienia personelu medycznego na 10 000 mieszkańców w gminie Tuchów jest niższy w porównaniu do wskaźników dla województwa tarnowskiego i Polski. Wskaźnik zatrudnienia lekarzy jest trzykrotnie niższy niż w województwie i czterokrotnie niższy niż w kraju. Najniższy jednakże jest wskaźnik zatrudnienia lekarzy dentystów, bo aż sześciokrotnie 1990 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 13 niższy w porównaniu do wskaźnika dla województwa tarnowskiego i blisko ośmiokrotnie niższy niż w kraju. Szczegóły przedstawia poniższa tabela. Wyszczególnienie Lekarze Dentyści Pielęgniarki Wskaźnik zatrudnienia na 10 000 mieszkańców gmina województwo Polska Tuchów tarnowskie 5,9 17,6 22,7 0,6 3,5 4,5 23,1 49,0 54,1 Budżet gminy [1997 r.] w tym na zadania inwestycyjne Ogółem WYDATKI Różne rozliczenia Rozliczenia między budżetem gminy Wybory, referenda Rolnictwo Drogi gminne Gospodarka komunalna Gospodarka mieszkaniowa Oświata Kultura i sztuka Kultura fizyczna Administracja Opieka zdrowotna i społeczna Razem Wydatki [w zł] 44 397 82 440 57 847 1 079 559 681 012 2 274 143 392 380 5 624 962 461 108 82 440 998 372 900 421 29 785 357 713 27 315 18 466 2 414 492 1 239 885 1 866 839 13 804 572 DOCHODY Dochody własne gminy Dochody z budżetu państwa Dotacje celowe z budżetu państwa Środki na dofinansowanie zadań ze środków pozabudżetowych Subwencje - ogółem w tym na oświatę Razem Dochody Ogółem [w zł] 3 352 698 1 734 154 2 051 365 49 868 6 719 756 4 616 149 13 907 841 Dochody na jednego mieszkańca gminy w 1997 r. wynosiły 797 zł. W roku budżetowym 1997 gmina Tuchów posiadała nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości 103 269 zł, tj.0,74%. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 14 III. Analiza Mocnych i Słabych stron oraz Szans i Zagrożeń gminy Tuchów (SWOT) Na podstawie przedstawionej wyżej charakterystyki gminy Tuchów, jak również kierując się własnymi spostrzeżeniami i opiniami innych mieszkańców gminy liderzy społeczności lokalnej określili mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia gminy Tuchów (analiza SWOT). Analiza ta została wykonana przy wykorzystaniu Techniki Grup Nominalnych. Oto jej wyniki: Mocne strony gminy (atuty) 1.Dobra infrastruktura (linia kolejowa, wodociągi, gazociąg, telefony) 2.Nowoczesna oczyszczalnia ścieków 3.Teren pod wysypisko śmieci (wstępna lokalizacja) 4.Dobre wykształcenie młodzieży (na poziomie średnim i zawodowym) 5.Stosunkowo dobra baza szkolnictwa średniego 6.Istnienie trzech szkół średnich (liceum ogólnokształcące i dwie szkoły zawodowe), wyższego seminarium duchownego oraz sieci szkół podstawowych 7.Posiadanie obiektów sportowych (6 boisk piłkarskich oraz 3 boiska szkolne) 8.Aktywnie działający Dom Kultury w Tuchowie z nowoczesną bazą 9.Biblioteka i muzeum w Tuchowie 10.Właściwie rozwinięta opieka zdrowotna (w tym własny szpital w Tuchowie) 11.Korzystne usytuowanie gminy (bliskość dużego miasta Tarnowa, centralne w stosunku do sąsiednich gmin - w Tuchowie zbiegają się szlaki komunikacyjne prowadzące z sąsiednich gmin do miasta wojewódzkiego, do drogi krajowej i wojewódzkiej i szpitala) 12.Dobre połączenie komunikacyjne krajowe i międzynarodowe - drogowe i kolejowe z miastem wojewódzkim, sąsiednimi regionami i Słowacją 13.Korzystne warunki mikroklimatyczne do rozwoju produkcji sadowniczej i warzywniczej 14.Dobrze i szeroko rozwinięta produkcja pszczelarska 15.Warunki do rozwoju ekologicznej produkcji rolnej 16.Walory przyrodniczo-krajobrazowe do rozwoju turystyki i agroturystyki (duża lesistość gminy, park krajobrazowy, rzeka, malownicza konfiguracja terenu, pasmo Brzanki, bacówka oraz "Zielona szkoła") 17.Dynamiczny rozwój budownictwa indywidualnego 18.Duże rezerwy terenów budowlanych 19.Duże zasoby dobrej jakości wody 20.Dość dobrze rozwinięta, wielokierunkowa mała przedsiębiorczość (w tym tradycyjna obróbka drewna) 21.Posiadanie terenów i baz umożliwiających dalszy rozwój przedsiębiorczości lokalnej i lokowania przedsięwzięć i inwestycji przez inwestorów spoza gminy 22.Tendencje wzrostowe liczby ludności gminy 23.Obiekty zabytkowe i kultu religijnego (w tym klasztor Redemptorystów) 24.Pracowitość i solidność mieszkańców gminy oraz działalność społeczna na rzecz własnego środowiska Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 15 Słabe strony gminy 1.Zły stan dróg: krajowej, wojewódzkich i głównie lokalnych (a w związku z tym nadmierne obciążenie budżetu gminy kosztami utrzymania dróg lokalnych) 2.Niekorzystne ukształtowanie terenu wpływające na rozwój infrastruktury 3.Duże rozdrobnienie gospodarstw i ich słaba wydajność 4.Rozproszone budownictwo 5.Duże bezrobocie, głównie wśród ludzi młodych z powodu braku zakładów oferujących miejsca pracy 6.Słaba baza hotelarsko-gastronomiczna 7.Brak sieci kanalizacyjnej szczególnie we wsiach (co powoduje, że oczyszczalnia ścieków nie jest w pełni wykorzystana) 8.Dzikie wysypiska powodujące zagrożenia ekologiczne 9.Słaby rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego (nie wyzwala zmian w kierunkach produkcji rolniczej) 10.Ograniczone i niestabilne możliwości zbytu produktów rolniczych (głównie owoców) 11.Niska jakość niektórych produktów rolnych (np. mleka) 12.Brak specjalistycznych grup producentów-rolników 13.Brak zorganizowanego lokalnego rynku zbytu produktów rolnych 14.Niedostateczny kapitał własny gminy (niskie wpływy z podatków) oraz brak dopływu kapitału zewnętrznego 15.Słaba i rozproszona baza szkół podstawowych (słabe wyposażenie w nowoczesne środki dydaktyczne, zły stan budynków szkolnych) 16.Brak bazy sportowej przy szkołach 17.Brak należytego zaplecza (socjalnego i technicznego) przy obiektach sportowych 18.Brak zakładów przemysłowych w gminie 19.Brak form i inicjatywy w organizacji czasu wolnego młodzieży 20.Nie uregulowane koryta rzeki i potoków (w przypadku wylania rzek - duże szkody) 21.Brak bazy lokalowej do prowadzenia działalności z zakresu pomocy społecznej. Szanse gminy 1.Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego (zmiana kierunków produkcji rolnej) 2.Rozwój rolniczej produkcji ekologicznej 3.Korzystny mikroklimat w niektórych miejscowościach gminy sprzyjający rozwojowi sadownictwa i warzywnictwa i produkcji ekologicznej 4.Tworzenie różnych form samoorganizacji mieszkańców, w tym grup producentów 5.Rozwój turystyki i agroturystyki (baza) 6.Wykorzystanie posiadanych dużych zasobów siły roboczej 7.Istniejąca baza do rozwoju przedsiębiorczości (budynki) 8.Rozwój usług i drobnej przedsiębiorczości poprzez stworzenie systemu zachęt dla potencjalnych przedsiębiorców 9.Współpraca z sąsiednimi gminami (wykorzystanie korzystnej centralnej lokalizacji Tuchowa) np. w zakresie infrastruktury 10.Nowoczesna oczyszczalnia ścieków Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 16 11.Tworzenie nowych miejsc pracy (zlokalizowanie dużego zakładu pracy w gminie), wykorzystujących zasoby siły roboczej z terenu gminy 12.Poprawa bazy oświatowej (budowa i rozbudowa szkół) 13.Rozwój kształcenia ustawicznego oraz zmiana kierunków kształcenia młodzieży uwzględniająca potrzeby gminy i rynki pracy, dostosowanie kierunków kształcenia do prognozowanych potrzeb UE, w tym także nauka języków obcych 14.Przyciągnięcie kapitału zewnętrznego (inwestycje przetwórstwa rolno-spożywczego) 15.Zmiana i ukierunkowanie produkcji rolniczej 16.Wykorzystanie zasobów naturalnych gminy (wody, kamienia i pokładów żwiru) 17.Poprawa stanu dróg na terenie gminy 18.Pełne wykorzystanie oczyszczalni ścieków 19.Budowa nowoczesnego wysypiska śmieci (jest wstępna lokalizacja) 20.Tworzenie kanałów dystrybucji produktów rolnych 21.Współpraca z supermarketami z Tarnowa 22.Uznana marka wyrobów wędliniarskich Tuchowa 23.Zalesienie terenów o najsłabszych glebach 24.Promocja gminy 25.Uruchomienie samorządowego domu pomocy społecznej Zagrożenia gminy 1.Istnienie supermarketów w pobliskim Tarnowie 2.Brak nowoczesnego wysypiska śmieci i sieci kanalizacyjnej 3.Spadek opłacalności produkcji rolnej w perspektywie integracji z UE 4.Brak rynków zbytu na niektóre produkty rolne 5.Starzenie się rolników - brak następców (niechęć do pozostawania na wsi) 6.Brak zainteresowania młodych rolników powiększaniem i rozwojem gospodarstwa 7.Postępujący podział małych gospodarstw rolnych 8.Trudności w uzyskaniu preferencyjnych kredytów przez ludność rolniczą 9.Brak stabilności polityki rolnej państwa 10.Nieuregulowane rzeki i potoki przepływające przez gminę 11.Wysoki wskaźnik bezrobocia (w tym w rolnictwie) i wzrost bezrobocia wśród młodych ludzi 12.Wzrost przestępczości młodych ludzi 13.Zubożenie ludności wiejskiej 14.Brak jasnej polityki finansowania oświaty 15.Zróżnicowane poglądy społeczności lokalnej na temat potrzeb miasta Tuchowa i otaczających go sołectw (szczególnie związane z koncetracją inwestycji i ustalaniem hierarchii celów) 16.Brak funduszy alternatywnych w stosunku do funduszy gminy Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 17 IV. Priorytetowe Problemy i Zadania gminy Tuchów w perspektywie roku 2010 Na podstawie przeprowadzonej analizy SWOT określono najbardziej istotne problemy i zadania priorytetowe gminy Tuchów. Prace nad identyfikacją problemów i zadań gminy prowadzone były przy wykorzystaniu Techniki Grup Nominalnych. W wyniku tych prac każda z grup określiła metodą punktową odrębną listę problemów i zadań priorytetowych, a następnie wszyscy uczestnicy grup utworzyli wspólną listę. Ostateczna lista zawierała cztery cele/zadania priorytetowe gminy: 1.Tworzenie nowych miejsc pracy 2.Oświata, rekreacja, sport 3.Infrastruktura 4.Ochrona środowiska Każdemu z celów/zadań priorytetowych podporządkowane zostały cele/zadania szczegółowe, osiągnięcie których rozpisano na etapy. Opracowany plan rozwoju gminy Tuchów zakłada realizację zadań i osiągnięcie celów priorytetowych do roku 2010. Oto cele/zadania szczegółowe, będące składową celu priorytetowego. Cel priorytetowy: Cele szczegółowe: TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY 1. Rozwój przedsiębiorczości rolniczej 2. Rozwój działalności pozarolniczej i produkcyjnej 3. Organizacja i rozwój turystyki i agroturystyki Cel priorytetowy: Cele szczegółowe: OŚWIATA, REKREACJA, SPORT 1. Budowa i rozbudowa szkół 2. Rozwój bazy hotelowo-gastronomicznej 3. Budowa kąpieliska przy rzece Białej 4. Budowa boisk sportowych z zapleczem 5. Budowa basenu kąpielowego Cel priorytetowy: Cele szczegółowe: INFRASTRUKTURA 1. Budowa wodociągów 2. Budowa kanalizacji 3. Remonty, modernizacja i budowa dróg Cel priorytetowy: Cele szczegółowe: OCHRONA ŚRODOWISKA 1. Budowa wysypiska śmieci 2. Ochrona powietrza (modernizacja kotłowni i wzrost lesistości gminy) 3. Regulacja rzek i potoków Prace nad budowaniem planu strategicznego rozpoczęto od sformułowania wizji i misji gminy. Prezentujemy je na następnych stronach tego dokumentu. Natomiast w dalszej części zawarte są plany rozwiązania celów/zadań priorytetowych. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 18 V. Wizja Gminy Gmina Tuchów powinna być miejscem, które każdy mieszkaniec mógłby z dumą nazwać swą małą ojczyzną - Ziemią Tuchowską. Miejscem, w którym panuje ład i porządek, bezpieczeństwo, tolerancja i wzajemne zrozumienie odmiennych przekonań, poglądów, norm i systemów wartości innych ludzi. Miejscem, w którym mieszkańcy otaczają troską ludzi będących w potrzebie i są otwarci na współpracę z innymi społecznościami krajowymi i zagranicznymi. Gminą, która będzie przykładem działań, mających na celu konsolidację społeczności wokół pracy dla wspólnego dobra, i której mieszkańcy będą z tego dumni. Gminą, w której każde działanie będzie działaniem partnerskim, gdyż tylko w ten sposób możemy osiągnąć założone wspólne cele. Gminą, w której możliwości edukacji, pracy, opieki zdrowotnej i socjalnej, a w efekcie standard życia mieszkańców osiągnie poziom, który jest dostępny przeciętnemu mieszkańcowi Europy. VI. Misja Gminy Dążąc do urzeczywistnienia naszej wizji niezbędne jest stworzenie takich warunków, w których władze gminy w sposób partnerski będą współpracować ze społecznością gminy w tworzeniu możliwości edukacji i pracy, zapewniających jej ekonomiczną stabilność i odpowiedni poziom życia, a równocześnie będących odzwierciedleniem marzeń i dążeń ogółu mieszkańców. Będziemy zatem dążyć do zrealizowania wyznaczonych zadań priorytetowych, a mianowicie: tworzenia nowych miejsc pracy, budowy i modernizacji infrastruktury technicznej, rozwoju oświaty, tworzenia odpowiednich warunków rekreacji i uprawiania sportu, oraz ochrony środowiska naturalnego. Osiągnięcie tych celów będzie sukcesem nas wszystkich - władz administracyjnych i samorządowych gminy, liderów społeczności, którzy pracowali nad tworzeniem planu strategicznego rozwoju gminy i wreszcie ogółu społeczności gminy Tuchów. Jesteśmy przekonani, że cała społeczność gminy włączy się w realizację zaplanowanych zadań, dała już bowiem temu wyraz w przeszłości. Wyrażamy nadzieję, że będzie się ona nadal angażować w prace dla wspólnego dobra, takie działania są bowiem inwestycją w lepszą przyszłość obecnych i przyszłych pokoleń mieszkańców gminy. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 19 VII. Strategia Rozwiązania Problemów Priorytetowych Strategia osiągania celów/zadań priorytetowych opracowywana była przez wolontariuszy liderów społeczności lokalnej, spośród których utworzono zespoły zadaniowe. Każdy z zespołów opracowywał strategię rozwiązania wyłącznie jednego z zadań priorytetowych - tego, którego problematyka była najbardziej znana członkom tego zespołu. Przy opracowywaniu planu realizacji poszczególnych zadań priorytetowych określono bardzo szczegółowo cele strategiczne każdego z nich, główne etapy i czas realizacji zadania, plan finansowania działań, oczekiwane efekty, beneficjentów oraz odpowiedzialnych za prawidłowość i terminowość wykonania założonych planem zadań. Na następnych stronach prezentujemy opracowane strategie osiągania poszczególnych celów priorytetowych: 1. Tworzenie nowych miejsc pracy Uzasadnienie: Redukcja zatrudnienia w zakładach przemysłowych Tarnowa spowodowała utratę miejsc pracy również przez mieszkańców gminy Tuchów. W tej sytuacji zmuszeni są oni do większej aktywności gospodarczej zarówno w sferze rolniczej, jak i pozarolniczej. Rozwój gospodarczy gminy zależeć będzie głównie zarówno od samych mieszkańców, jak i odpowiednich działań podejmowanych przez władze administracyjne i samorządowe gminy. Niezbędna jest przede wszystkim szeroka edukacja z zakresu podejmowania działalności na własny rachunek (w tym marketingu i promocji) oraz zasad tworzenia i działania grup producentów (w tym także pomoc organizacyjna); stworzenie warunków dla rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego zarówno przez samych producentów rolnych (produkcja dużych partii jednorodnego produktu), jak i władze gminy, w gestii których leży m.in. opracowanie zasad przyznawania ulg i zachęt dla inwestorów krajowych i zagranicznych. Cele strategiczne: 1. Rozwój przedsiębiorczości rolniczej 2. Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej 3. Rozwój turystyki i agroturystyki Czas realizacji: 1999-2010 Instytucja odpowiedzialna za realizację: Zarząd Gminy w Tuchowie (we współpracy z Rejonowym Biurem Pracy, Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Zgłobicach, Tarnowską Izbą Rolniczą oraz grupami producentów) Zadanie Nr 1: ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ROLNICZEJ Uzasadnienie: Wprowadzenie w ostatnim dziesięcioleciu zasad gospodarki rynkowej spowodowało również konieczność zmian w rolnictwie i stało się bodźcem rozwoju przedsiębiorczości rolniczej. Rozwój ten wiąże się przede wszystkim z orientacją rynkową producentów rolnych. Zmiana kierunków i specjalizacja produkcji rolniczej, wprowadzenie Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 20 nowych technologii produkcji, tworzenie nowych form organizacyjnych sprzyjają podwyższeniu efektywności gospodarowania i zwiększeniu jakości i konkurencyjności produktów. Wszystkie te czynniki mają z kolei wpływ na zmniejszenie tzw. ukrytego bezrobocia i zwiększenie dochodów osobistych ludności i wpływów do budżetu gminy poprzez podatki. Cele do osiągnięcia: 1. Dostosowanie produkcji do potrzeb rynku 2. Produkcja wysokiej jakości produktów rolniczych 3. Konkurencyjność wysokiej jakości produktów rolniczych 4. Podniesienie dochodowości gospodarstw rolniczych Oczekiwane efekty: 1. Utworzenie grup producentów owoców, warzyw, miodu, trzody chlewnej 2. Produkcja dużych partii, jednorodnych pod względem asortymentu i jakości produktów 3. Wzrost dochodów osobistych ludności 4. Spadek bezrobocia 5. Wzrost dochodów gminy. Beneficjenci: 1. Producenci rolni i ich rodziny 2. Mieszkańcy gminy Czas realizacji całego zadania: 1999-2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Edukacja z zakresu przedsiębiorczości Termin realizacji: od zaraz do 2010 w sposób ustawiczny Planowany koszt: 100 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: wykładowcy z ODR i TIR; środki techniczne do prowadzenia edukacji w Urzędzie Gminy i szkole rolniczej; b) potrzebne: środki finansowe, które można pozyskać w 25% z budżetu gminy, w 75% z instytucji i organizacji pozarządowych oraz europejskich; Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego i Tarnowską Izbą Rolniczą) 2. Organizacja i szkolenia grup producentów a) Pszczelarzy: Termin realizacji:1999-2010 Planowany koszt: 50 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: 1500 rodzin pszczelarskich, b) potrzebne: edukacja w zakresie: organizacji grup producentów, umiejętności pracy w grupie; przygotowanie oferty promocyjnej; organizacja kanałów dystrybucji, zawarcie umów kontraktacyjnych; leki i opieka weterynaryjna; środki finansowe: 90% środki własne producentów, 10% budżet gminy; Strategia Rozwoju Gminy Tuchów Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Kołem Pszczelarzy i Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego oraz Tarnowską Izbą Rolniczą). b) Producentów Warzyw i Owoców Termin realizacji: 1999-2010 Planowany koszt: 5 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: baza surowcowa; b) potrzebne: edukacja w zakresie: organizacji grup producentów, umiejętności pracy w grupie; przygotowanie oferty promocyjnej; organizacja kanałów dystrybucji, zawarcie umów kontraktacyjnych; środki finansowe: 80% środki własne producentów, 20 % z budżetu gminy; Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego i Tarnowską Izbą Rolniczą) c) Producentów Ziemniaka Termin realizacji: 1999-2010 Planowany koszt: 5 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: odpowiedniej jakości gleby pod uprawę ziemniaka; b)potrzebne: edukacja w zakresie: organizacji grup producentów, umiejętności pracy w grupie; przygotowanie oferty promocyjnej; organizacja kanałów dystrybucji, zawarcie umów kontraktacyjnych; środki finansowe: 80% środki własne producentów, 20 % z budżetu gminy; przygotowanie oferty reklamowej, Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego i Tarnowską Izbą Rolniczą) d) Producentów Trzody Chlewnej Termin realizacji: 1999-2010 Planowany koszt: 5 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: wyspecjalizowane gospodarstwa w produkcji i hodowli trzody chlewnej, b)potrzebne: edukacja w zakresie: organizacji grup producentów, umiejętności pracy w grupie; przygotowanie oferty promocyjnej; organizacja kanałów dystrybucji, zawarcie umów kontraktacyjnych; środki finansowe: 80% środki własne producentów, 20 % z budżetu gminy; opieka weterynaryjna, przygotowanie oferty reklamowej, Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego i Tarnowską Izbą Rolniczą) 3. Rozwój infrastruktury technicznej (chłodnie, przechowalnie, urządzenia techniczne) Termin realizacji: począwszy od utworzenia grup producentów do 2005 Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: odpowiednia wielkość produkcji b) potrzebne: środki finansowe na inwestycje Odpowiedzialni za realizację: grupy producentów we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, Tarnowską Izbą Rolniczą i Zarządem Gminy 21 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 22 4. Organizacja przetwórstwa produktów pszczelarskich Termin realizacji: począwszy od utworzenia grupy producentów do 2010 Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: 1500 rodzin pszczelarskich b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: grupa producentów we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, Tarnowską Izbą Rolniczą i Zarządem Gminy Zadanie Nr 2: ROZWÓJ DZIAŁALNOŚCI POZAROLNICZEJ I PRODUKCYJNEJ Uzasadnienie: Istniejące duże zasoby siły roboczej w gminie (wsiach), przy równocześnie niskich dochodach uzyskiwanych z działalności rolniczej, stwarzają konieczność rozwijania przedsiębiorczości nie tylko rolniczej, ale także pozarolniczej działalności na własny rachunek, jak i uruchamiania innych przedsięwzięć produkcyjnych przez inwestorów spoza gminy. Taka wielokierunkowa działalność sprzyjać będzie tworzeniu nowych miejsc pracy, zwiększaniu dochodów osobistych mieszkańców gminy, oraz zwiększaniu budżetu gminy, a w efekcie szeroko pojętemu rozwojowi gminy. Cele do osiągnięcia: 1. Utworzenie ośrodka lub jednoosobowego stanowiska w Urzędzie Gminy do spraw wspierania i rozwoju przedsiębiorczości oraz promocji gminy 2. Stworzenie warunków dla dalszego rozwoju usług i rzemiosła 3. Stworzenie zachęt dla inwestorów krajowych i zagranicznych np. poprzez kilkuletnie ulgi podatkowe Oczekiwane efekty: 1. Zwiększenie liczby zakładów rzemieślniczych i usługowych 2. Wzrost liczby miejsc pracy 3. Spadek bezrobocia 4. Wyższe wpływy do budżetu gminy Beneficjenci: 1. Społeczność gminy 2. Pracodawcy 3. Inwestorzy spoza gminy, tworzący nowe miejsca pracy dla mieszkańców gminy Czas realizacji całego zadania: do 2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Utworzenie stanowiska ds. Promocji Gminy i Rozwoju Przedsiębiorczości Termin realizacji: 1999 Planowany koszt: 15 000 zł/rok Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: lokal Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 23 b)potrzebne: wyposażenie lokalu (meble i sprzęt biurowy), zatrudnienie pracownika (płaca pracownika oraz koszt wyposażenia lokalu finansowane przez Urząd Gminy i Rejonowe Biuro Pracy) Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Rejonowym Biurem Pracy) 2. Opracowanie systemu ulg podatkowych i zachęt dla inwestorów Termin realizacji: 1999 Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy 3. Inwentaryzacja terenów i obiektów na terenie gminy, które mogłyby być przeznaczone pod określone formy działalności gospodarczej Termin realizacji: 1999 Planowany koszt: 10 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: plan przestrzennego zagospodarowania gminy (w trakcie opracowywania) b) potrzebne: środki finansowe na wynagrodzenia dla osób prowadzących inwentaryzację Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy 4. Analiza branżowa działalności gospodarczej firm istniejących na terenie gminy Termin realizacji: ciągła Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: wykaz podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy; Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy 5. Organizacja kursów i szkoleń z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek Termin realizacji: sukcesywnie w miarę potrzeb Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: lokale wraz z wyposażeniem, w których mogą odbywać się kursy i szkolenia b)potrzebne: wykładowcy i środki finansowe na ich honoraria (m.in. z Rejonowego Biura Pracy i budżetu gminy) Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy Zadanie Nr 3: TURYSTYKA I AGROTURYSTYKA Uzasadnienie: Gmina Tuchów posiada wiele walorów przyrodniczych, klimatycznych, krajobrazowych (rzeka Biała, pasma górskie, Brzanka, Park Krajobrazowy). Wyznaczone szlaki turystyczne prowadzą przez otaczające wzgórza z szeregiem miejsc widokowych (w tym Szlak Jubileuszowy 650-lecia Tuchowa, o długości 20 km). Ponadto na terenie gminy jest wiele dóbr kultury i obiektów zabytkowych. Obecnie na terenie gminy istnieje 15 gospodarstw agroturystycznych oraz schronisko turystyczne Bacówka z 24 miejscami noclegowymi, Zajazd z hotelem, kawiarnią i restauracją, hotel Miś z kawiarnią. Jeśli dodamy do tego podobne walory Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 24 sąsiednich gmin, to centralne położenie Tuchowa z pewnością jest atutem dla organizacji turystyki i rozwoju agroturystyki. Cele do osiągnięcia: 1. Promocja turystyczna gminy 2. Rozwój infrastruktury turystycznej i agroturystycznej 3. Rozwój istniejących i powstanie nowych gospodarstw agroturystycznych Oczekiwane efekty: 1. Organizacja 50 nowych gospodarstw agroturystycznych 2. Modernizacja i budowa infrastruktury turystycznej i agroturystycznej 3. Zwiększenie dochodów osobistych rolników 4. Zwiększenie wpływów finansowych do budżetu gminy Beneficjenci: 1. Właściciele gospodarstw agroturystycznych 2. Społeczność gminy Tuchów 3. Turyści Czas realizacji całego zadania: stopniowo do 2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Edukacja (szkolenia i wyjazdy studyjne) Termin realizacji: sukcesywnie począwszy od 1999 Planowany koszt: 10 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: lokal, przeszkoleni specjaliści b) potrzebne: środki finansowe z budżetu gminy i własne rolników Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Tarnowską Izbą Rolniczą i Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego) 2. Katalogi gospodarstw agroturystycznych (aktualizacja ofert) Termin realizacji: ciągły Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: katalog gospodarstw agroturystycznych wydany przez Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Zgłobicach, kolorowy z licznymi fotografiami folder Tuchów wita i zaprasza (w czterech językach), wydany przez Dom Kultury w Tuchowie b) potrzebne: środki finansowe z budżetu gminy i własne rolników Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z Tarnowską Izbą Rolniczą i Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego) 3. Promocja oferty agroturystycznej Termin realizacji: sukcesywnie począwszy od 1999 Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: katalogi gospodarstw agroturystycznych Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 25 b)potrzebne: środki finansowe z budżetu gminy i własne właścicieli gospodarstw agroturystycznych Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z właścicielami gospodarstw agroturystycznych, Tarnowską Izbą Rolniczą i Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego) 2. Oświata, rekreacja, sport Uzasadnienie: Od wieków mieszkańcy Tuchowa doceniają wiedzę i naukę. Już w XV wieku większość zamieszkujących tu rzemieślników była wykształcona. Wielu mieszkańców Tuchowa studiowało w Akademii Krakowskiej, a jeden z nich ufundował nawet stypendium dla dwu uczniów z Tuchowa, szerząc tym samym oświatę w swym rodzinnym mieście. Dużą wagę przywiązywano tu także do krzewienia kultury fizycznej. Już na początku XX wieku wybudowano w Tuchowie budynek dla Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Na terenie gminy poza szkołami podstawowymi istnieją także dwie szkoły średnie: liceum ogólnokształcące i zespół szkół zawodowych. Stan techniczny wielu z nich jest jednak zły. Niezbędne zatem jest podjęcie działań zmierzających do poprawy bazy oświatowej, oraz zaplecza sportowego i rekreacyjnego. Cele strategiczne: 1. Budowa i rozbudowa szkół 2. Budowa boisk sportowych z zapleczem 3. Budowa kąpieliska nad rzeką Białą 4. Budowa basenu Czas realizacji: 1999-2010 (z priorytetem dla oświaty) Instytucja odpowiedzialna za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenia działające przy poszczególnych szkołach (m.in. Stowarzyszenie Przyjaźni Dzieciom w Tuchowie, Stowarzyszenie Nowa Szkoła w Lubaszowej, Stowarzyszenie Rozbudowa Szkoły w Zabłędzy, Stowarzyszenie Siedliskie Forum Rozwoju, Społeczny Komitet Budowy Szkoły w Burzynie) Zadanie Nr 1: BUDOWA I ROZBUDOWA SZKÓŁ Uzasadnienie: Budowa szkół podstawowych w Burzynie i Lubaszowej podyktowana jest złym stanem technicznym istniejących budynków, które nie nadają się do remontu. Rozbudowa szkół podstawowych w Tuchowie i Siedliskach wynika z dużej liczby dzieci - nauka w tych szkołach odbywa się na dwie i pół zmiany. Szkoła w Karwodrzy jest rozbudowywana, należy więc dokończyć tę inwestycję. Natomiast w szkołach w Zabłędzy i Piotrkowicach brakuje sali gimnastycznej. Cele do osiągnięcia: 1. Poprawa warunków nauki dzieci i pracy nauczycieli 2. Poprawa stanu zdrowia dzieci i młodzieży Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 26 Oczekiwane efekty: 1. Nauka na jedną zmianę 2. Rozwinięcie kół zainteresowań oraz w efekcie nowocześniejsze wyposażenie pracowni Beneficjenci: Uczniowie szkół podstawowych w pięciu miejscowościach gminy Tuchów oraz nauczyciele. Czas realizacji całego zadania: do 2010 Główne etapy realizacji zadania: A. Budowa szkół w Lubaszowej i Burzynie 1. Budowa szkoły w Lubaszowej Planowany koszt: 3 000 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy (w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenie Nowa Szkoła w Lubaszowej 2. Budowa szkoły w Burzynie Planowany koszt: 3 000 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy (w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenie Społeczny Komitety Budowy Szkoły w Burzynie B. Rozbudowa szkół w Karwodrzy, Tuchowie, Zabłędzy, Siedliskach, Piotrkowicach oraz gimnaziów. 1. Rozbudowa szkoły w Karwodrzy Planowany koszt: 400 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy (w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenia i Komitety Rozbudowy 2. Rozbudowa szkoły w Zabłędzy Planowany koszt: 1 200 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy (w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 27 b)potrzebne: środki finansow Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenie Rozbudowa Szkoły w Zabłędzy 3. Rozbudowa szkoły w Tuchowie Planowany koszt: 8 500 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy, w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenie Przyjaźni Dzieciom w Tuchowie 4. Rozbudowa szkoły w Siedliskach Planowany koszt: 3 000 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy (w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Stowarzyszenie Siedliskie Forum Rozwoju 5. Rozbudowa szkoły w Piotrkowicach Planowany koszt: 500 000 zł (w 30 % finansowany ze środków własnych gminy, w 70 % spoza gminy (w tym m.in. z Kuratorium Oświaty i Wychowania, Fundacji i Agencji, Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) gmina zabezpiecza: teren pod budowę, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy oraz Komitet Rozbudowy 6. Rozbudowa szkół średnich pod potrzeby gimnazjum Planowany koszt: 10 000 000 zł (w 20% finansowany ze środków własnych gminy, w 80 spoza gminy: w tym m. in. Starostwo Powiatowe, MEN, UKFiT) Niezbędne zasoby do realizacji: dokumentacja projektowo - kosztorysowa, środki finansowe. Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy, Zarząd Powiatu. 7. Budowa boisk przy szkołach podstawowych. Zadanie Nr 2: BAZA HOTELOWO-GASTRONOMICZNA Uzasadnienie: Na terenie gminy Tuchów odczuwa się niedosyt bazy hotelowej i gastronomicznej. Mając na uwadze rozwój turystyki i agroturystyki zarówno na terenie gminy jak i gmin sąsiadujących niezbędne jest posiadanie odpowiedniego zaplecza socjalnego dla turystów. Z pewnością turyści, którzy teraz przyjeżdżają do gminy Tuchów na kilka godzin, w przyszłości Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 28 zatrzymają się na dłużej. Rozwój tej bazy niezbędny jest także z uwagi na licznie przybywających do Sanktuarium Maryjnego w Tuchowie pielgrzymów. Cele do osiągnięcia: 1. Zwiększenie liczby turystów odwiedzających Tuchów 2. Stworzenie możliwości zatrudnienia miejscowej ludności 3. Stworzenie bazy hotelowej i punktów gastronomicznych Oczekiwane efekty: 1. Stworzenie bazy hotelowej 2. Stworzenie dodatkowych miejsc pracy 3. Zwiększenie dochodów własnych miejscowej ludności 4. Zwiększenie dochodów gminy Beneficjenci: 1. Miejscowa ludność 2. Turyści i pielgrzymi Czas realizacji całego zadania: 2005-2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Modernizacja bazy istniejącej: Zajazd w Tuchowie, dworek w Zabłędzy, bacówka w Jodłówce Tuchowskiej, hotel "Miś", "Zielona Szkoła" w Jodłówce Tuchowskiej. Termin realizacji: stopniowo do 2010 r. Planowany koszt: 10 000 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: budynki wraz z otaczającymi je terenami rekreacyjnymi b)potrzebne: środki na modernizację, przebudowę, adaptację, które można pozyskać z GS w Tuchowie i od inwestorów prywatnych proponując im w zamian ulgi podatkowe Odpowiedzialni za realizację: prywatni inwestorzy we współpracy z Zarządem Gminy Zadanie Nr 3: BUDOWA KĄPIELISKA PRZY RZECE BIAŁEJ I KOMPLEKSU SPORTOWO-REKREACYJNEGO Uzasadnienie: Kąpielisko przy rzece Białej będzie jednym z elementów organizacji wolnego czasu dzieci i młodzieży i stanowić będzie alternatywę spędzania czasu wolnego dla dorosłych mieszkańców gminy. Stanie się również atrakcją, która sprawi, że do Tuchowa przybywać będzie więcej turystów. Stworzy także możliwość rozwoju małego biznesu przeznaczonego dla potrzeb turystów, a więc wygeneruje dodatkowe miejsca pracy, zwiększy dochody osobiste ludności i wpływy do budżetu gminy. Kąpielisko powinno być zlokalizowane przy rzece Białej między ujęciem wody w Lubaszowej a oczyszczalnią ścieków w Tuchowie. Cele do osiągnięcia: 1. Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 29 2. Możliwość nauki pływania dzieci 3. Przyciągnięcie turystów 4. Stworzenie możliwości dodatkowych źródeł dochodu ludności Oczekiwane efekty: 1. Rozwój lokalnego biznesu 2. Stworzenie dodatkowych miejsc pracy 3. Zwiększenie dochodów osobistych ludności 4. Zwiększenie dochodów gminy 5. Wdrożenie nawyku aktywnego i pożytecznego spędzania czasu wolnego Beneficjenci: społeczność gminy, turyści, wczasowicze Czas realizacji całego zadania: do 2010 r. Główne etapy realizacji zadania: 1. Opracowanie dokumentacji technicznej do 2003 r. 2. Budowa kąpieliska - 2005 r. Niezbędne zasoby do realizacji zadania: a) posiadane: teren b) potrzebne: dokumentacja techniczna oraz środki finansowe Planowany koszt: 300 000 zł; planuje się 50% udział gminy w kosztach (w tym 30 % stanowić będą środki finansowe oraz 20% wartość terenu i koszt opracowania dokumentacji technicznej), a 50% środków pochodzić będzie spoza gminy Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (we współpracy z potencjalnymi inwestorami) Zadanie nr 4: BUDOWA BOISK SPORTOWYCH Z ZAPLECZEM Uzasadnienie: Boiska sportowe stwarzają możliwość właściwego rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, stanowią równocześnie obiekty dla celów rekreacji miejscowej ludności. Cele do osiągnięcia: 1. Założenie sekcji sportowych 2. Organizacja meczy ligowych 3. Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży Oczekiwane efekty: 1. Zwiększenie liczby młodzieży uprawiającej sport (upowszechnienie sportu) 2. Poprawa stanu zdrowia i kondycji fizycznej dzieci i młodzieży 3. Pożyteczne zagospodarowanie wolnego czasu Beneficjenci: Ogół społeczności gminy (dzieci, młodzież i dorośli) Strategia Rozwoju Gminy Tuchów Czas realizacji całego zadania: 2000-2010 Główne etapy realizacji zadania: A. Budowa boisk z zapleczem 1. Budowa boiska wraz z zapleczem w Zabłędzy Planowany koszt: 20 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: teren komunalny b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Komitet budowy we współpracy z Zarządem Gminy w Tuchowie 2. Budowa boiska wraz z zapleczem w Jodłówce Tuchowskiej Planowany koszt: 20 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: teren komunalny b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Komitet budowy we współpracy z Zarządem Gminy w Tuchowie 3. Budowa boiska wraz z zapleczem w Piotrkowicach Planowany koszt: 20 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: teren komunalny b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Komitet budowy we współpracy z Zarządem Gminy w Tuchowie B. Budowa zaplecza socjalnego boisk sportowych 1. Budowa szatni przy boisku sportowym w Siedliskach Planowany koszt: 10 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: boisko b) potrzebne: środki finansowe na zakup materiałów budowlanych, które można by uzyskać z budżetu gminy Odpowiedzialni za realizację: Komitet budowy we współpracy z Zarządem Gminy w Tuchowie 2. Budowa szatni przy boisku sportowym w Lubaszowej Planowany koszt: 10 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: boisko b) potrzebne: teren komunalny pod budowę szatni, oraz środki finansowe na zakup materiałów budowlanych Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy w Tuchowie (we współpracy z LKS) 30 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 31 Jeśli mieszkańcy pozostałych miejscowości gminy Tuchów będą zamierzali budować boiska sportowe lub zaplecza socjalne istniejących już boisk, ich działania będą wspomagane finansowo z budżetu gminy. Zadanie nr 5: BUDOWA BASENU KĄPIELOWEGO Uzasadnienie: Obecnie 60 % dzieci i młodzieży gminy Tuchów ma wady postawy. Dlatego też kryty basen kąpielowy, czynny niezależnie od warunków pogodowych stworzy możliwości częstego korzystania z niego przez dzieci i młodzież, a tym samym przyczyni się do likwidacji, bądź zmniejszenia ich wad postawy. Będzie również służył mieszkańcom gminy Tuchów oraz gmin sąsiednich (w tym także młodzieży szkolnej tych gmin). Cele do osiągnięcia: 1. Rozwój kultury fizycznej mieszkańców gminy 2. Poprawa stanu zdrowia dzieci i młodzieży 3. Alternatywa spędzania wolnego czasu mieszkańców gminy Tuchów i gmin sąsiednich. Oczekiwane efekty: 1. Właściwy rozwój fizyczny dzieci i młodzieży 2. Dodatkowe miejsca pracy 3. Wzrost dochodów gminy. Beneficjenci: Mieszkańcy gminy (głównie dzieci, młodzież), Mieszkańcy gmin sąsiednich, Turyści i wczasowicze. Czas realizacji całego zadania: 2003-2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Pozyskanie terenu - 2003 r. 2. Pozyskanie inwestorów - 2004 r. 3. Opracowanie dokumentacji technicznej - 2005 r.; odpowiedzialny: potencjalny inwestor we współpracy z Zarządem Gminy Planowany koszt: ogółem 10 000 000 zł; w tym 20% stanowi wartość terenu oraz opracowanie dokumentacji technicznej, które wniesie gmina, pozostałe 80% środków finansowych pochodzić będzie spoza gminy (30% z różnego rodzaju agencji i fundacji, 50% z Totalizatora Sportowego) Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: teren pod budowę b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: potencjalny inwestor we współpracy z Zarządem Gminy. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 32 3. Infrastruktura Uzasadnienie: Rozwój infrastruktury jest jednym z celów priorytetowych gminy Tuchów. Chodzi tu głównie o sieć wodociągową, kanalizację i drogi. Pozostałe zadania związane z infrastrukturą techniczną umieszczono w dwu innych celach priorytetowych, a mianowicie w celu nr I. Oświata, rekreacja, sport oraz celu nr IV. Ochrona środowiska. Właściwa infrastruktura jest podstawą realizacji wielu zadań zmierzających do osiągnięcia właściwie wszystkich celów priorytetowych. gminy. W efekcie służy ona całej społeczności gminy. Cele strategiczne: 1. Zbudowanie sieci wodociągowej na 80 % obszaru gminy 2. Dokończenie budowy sieci kanalizacyjnej w mieście Tuchowie i zbudowanie kanalizacji w 6 wsiach gminy 3. Rozwój infrastruktury drogowej - remonty, modernizacja i budowa dróg i ulic Czas realizacji: do 2010 Instytucja odpowiedzialna za realizację: Zarząd Gminy w Tuchowie Zadanie Nr 1: BUDOWA WODOCIĄGÓW Uzasadnienie: Gmina posiada ujęcie wodociągowe w Lubaszowej o mocy znacznie przekraczającej potrzeby gminy. Obecnie około 40% gminy posiada sieć wodociągową. Dalsze 40% to inwestycje rozpoczęte lub projektowane. Cele do osiągnięcia: 1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę 2. Poprawa rentowności zakładu ujęcia wody 3. Zbudowanie sieci wodociągowej w całej gminie Oczekiwane efekty: 1. Poprawa stanu zdrowia ludności gminy 2. Rozwój przedsiębiorczości lokalnej 3. Rozwój agroturystyki Beneficjenci: 1. Odbiorcy komunalni 2. Zakłady pracy 3. Zakłady użyteczności publicznej Czas realizacji całego zadania: do 2006 Główne etapy realizacji zadania: 1. Dokończenie inwestycji rozpoczętych - Piotrkowice, Burzyn, Kielanowice 2. Realizacja zadań, dla których opracowana jest dokumentacja techniczna: Meszna Opacka, magistrala Tuchów-Rzepiennik Strzyżewski Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 33 3. Opracowanie dokumentacji technicznej dla następujących zadań: druga część Buchcic, Łowczów, Trzemesna, sieć wodociągowa w Jodłówce Tuchowskiej Plan finansowania zadania: a) wartość inwestycji ogółem b) środki własne (20%) c) środki spoza gminy (80%) - 10 000 000 zł - 2 000 000 zł - 8 000 000 zł (głównie z budżetu państwa i różnych fundacji) Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy Zadanie Nr 2: BUDOWA KANALIZACJI Uzasadnienie: Gmina posiada mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków o mocy 3000 m3/d. Większość miasta Tuchowa jest skanalizowana. Z instalacji kanalizacyjnej korzysta około 4000 mieszkańców. Ponadto w roku 1997 zostały wybudowane kolektory, obejmujące teren prawej strony Tuchowa. Opracowana jest dokumentacja techniczna dla budowy kanalizacji w pozostałej części Tuchowa oraz miejscowości: Burzyn, Dąbrówka Tuchowska, Lubaszowa, Jodłówka Tuchowska, Siedliska. Cele do osiągnięcia: 1. Objęcie kanalizacją 100% gminy 2. Ochrona środowiska naturalnego 3. Ochrona zdrowia ludności Oczekiwane efekty: 1. Poprawa stanu zdrowia ludności 2. Ochrona wód rzeki Białej i jej dopływów, 3. Ochrona środowiska naturalnego przed skażeniem 4. Rozwój turystyki i agroturystyki oraz związanej z nią przedsiębiorczości Beneficjenci: 1. Odbiorcy komunalni 2. Zakłady pracy 3. Zakłady użyteczności publicznej 4. Turyści Czas realizacji całego zadania: do 2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Dokończenie budowy kanalizacji w mieście Tuchów Termin realizacji: 1999-2002 Planowany koszt: 12 000 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: dokumentacja techniczna b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy we współpracy z Komitetem Budowy 2. Wykonanie kanalizacji w miejscowościach: Burzyn, Dąbrówka Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 34 Tuchowska, Lubaszowa, Jodłówka Tuchowska, Siedliska, Zabłędza, Karwodrza Termin realizacji: do 2004 r. Planowany koszt: 23 000 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: dokumentacja techniczna (z wyjątkiem Zabłędzy i Karwodrzy) b) potrzebne: środki finansowe, dokumentacja techniczna dla Zabłędzy i Karwodrzy Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy we współpracy z lokalnymi komitetami budowy. 3. Opracowanie dokumentacji technicznej dla miejscowości: Trzemesna, Łowczów, Meszna Opacka, Piotrkowice, Buchcice, Zabłędza i Karwodrza Termin realizacji: 2002 r. Planowany koszt: 500 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: dokumentacja techniczna i środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy 4. Wykonanie inwestycji w miejscowościach: Trzemesna, Łowczów, Meszna Opacka, Piotrkowice, Buchcice Termin realizacji: 2002-2010 r. Planowany koszt: 15 000 000 zł Niezbędne zasoby do realizacji etapu: a) posiadane: dokumentacja techniczna b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy Plan finansowania 4 zadań: a) wartość inwestycji ogółem - 50 500 000 zł b) środki własne (20%) - 11 000 000 zł c) środki spoza gminy (80%) - 39 500 000 zł (głównie z NFOŚ, WFOŚ, budżetu państwa i różnych fundacji) Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy Zadanie Nr 3: REMONTY I MODERNIZACJA DRÓG Uzasadnienie: Gmina Tuchów posiada 256 km dróg, w tym 36 km to drogi o nawierzchni ulepszonej (asfalt), 114 km pozostałe drogi utwardzone i 106 km drogi gruntowe słabo utwardzone; ulice - ogółem 24 km, w tym 12 km o nawierzchni ulepszonej. Właściwa sieć, dobrej jakości dróg jest jednym z elementów sprzyjających rozwojowi gospodarczemu gminy. Obecnie gmina posiada opracowaną dokumentację techniczną na wykonanie remontu i modernizacji 10 km dróg. Cele do osiągnięcia: 1. Poprawa bezpieczeństwa na drogach i ulicach 2. Rozwój infrastruktury Oczekiwane efekty: 1. Położenie nawierzchni asfaltowej na drogach o długości 50 km Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 35 2. Położenie nawierzchni asfaltowej na ulicach o długości 6 km 3. Utwardzenie dróg gruntowych o długości 50 km 4. Remont i budowa chodników o długości 6 km 5. Modernizacja istniejącego oświetlenia ulic 6. Udrożnienie ofosowania dróg na długości 80 km 7. Utrzymanie bieżące 12 km ulic i 36 km dróg o nawierzchni asfaltowej 8. Bieżące utrzymanie 62 km dróg i ulic o nawierzchni żwirowej Beneficjenci: Użytkownicy dróg i ulic zarówno mieszkańcy gminy, jak i inni użytkownicy dróg spoza gminy Czas realizacji całego zadania: sukcesywnie do 2010 r. Główne etapy realizacji zadania: 1. Usuwanie skutków powodzi: a) poprawa nawierzchni żwirowych - 47 km b) położenie nawierzchni asfaltowych - 67 km (budowa oraz remont bieżący) c) udrożnienie rowów przydrożnych - 57 km Termin realizacji: do 2002 r. Planowany koszt: 2 600 000 zł 2. Wykonanie nawierzchni asfaltowych dróg i ulic - 37 km Udrożnienie rowów przydrożnych - 23 km Modernizacja chodników i oświetlenia ulicznego Termin realizacji: do 2010 r. Planowany koszt: 12 000 000 zł Plan finansowania zadań: a) wartość inwestycji ogółem - 14 600 000 zł b) środki własne (40%) - 5 840 000 zł c) środki spoza gminy (60%) - 8 760 000 zł (głównie z budżetu państwa i różnych fundacji) Niezbędne zasoby do realizacji zadań: a) posiadane: dokumentacja techniczna na wykonanie remontu i modernizacji 10 km dróg b) potrzebne: środki finansowe i dokumentacja techniczna na pozostałe inwestycje Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy 4. Ochrona środowiska Uzasadnienie: Przez ochronę środowiska zyskamy poprawę warunków życia, co korzystnie wpłynie na kondycję obecnych i przyszłych pokoleń. Zachowamy także walory krajobrazu i dobra kulturowe gminy Tuchów i gmin sąsiednich. Cele strategiczne: 1. Zbudowanie składowiska odpadów komunalnych, na którym prowadzona będzie segregacja i częściowa utylizacja odpadów. 2. Ochrona powietrza poprzez likwidację kotłowni węglowych i zamianę na kotłownie gazowe. 3. Zwiększenie lesistości gminy do poziomu średniej krajowej. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 36 4. Regulacja rzek i potoków. Czas realizacji: 1999-2010 Instytucja odpowiedzialna za realizację: Zarząd Gminy Zadanie Nr 1: WYSYPISKO ŚMIECI Uzasadnienie: Jednym z elementów ochrony środowiska naturalnego jest segregacja, gromadzenie i przynajmniej częściowa utylizacja odpadów. Gmina Tuchów posiada teren, opracowaną koncepcję budowy wysypiska śmieci, oraz wybudowaną drogę dojazdową do projektowanego wysypiska. Cele do osiągnięcia: 1. Wybudowanie wysypiska 2. Segregacja śmieci i częściowa ich utylizacja Oczekiwane efekty: 1. Stworzenie warunków odbioru odpadów stałych z terenu gminy 2. Poprawa stanu środowiska naturalnego Beneficjenci: 1. Mieszkańcy gminy 2. Zakłady pracy zlokalizowane na terenie gminy 3. Zakłady użyteczności publicznej zlokalizowane na terenie gminy Czas realizacji całego zadania: 1999-2004 Główne etapy realizacji zadania: 1. Opracowanie dokumentacji technicznej - 1999 r. 2. Budowa składowiska odpadów stałych - 2000 r. 3. Wyposażenie składowiska w urządzenia do segregacji i utylizacji - do 2004 r. Plan finansowania inwestycji: a) wartość inwestycji ogółem - 1 200 000 zł b) środki własne (30%) - 360 000 zł c) środki spoza gminy (70%) - 840 000 zł (głównie w NFOŚ, WFOŚ, różnych fundacji) Niezbędne zasoby do realizacji zadań: a) posiadane: teren, opracowana koncepcja budowy oraz wybudowana droga do projektowanego wysypiska b) potrzebne: środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 37 Zadanie nr 2: OCHRONA POWIETRZA Uzasadnienie: Ochrona powietrza przed skażeniami podyktowana jest zarówno dbałością o środowisko naturalne, jak też ochroną zdrowia mieszkańców. Naturalnym filtrem w środowisku są lasy, które zajmują 23% powierzchni gminy Tuchów. Teren gminy Tuchów jest w pełni zgazyfikowany. Obecnie 10 budynków użyteczności publicznej posiada centralne ogrzewanie gazowe. Niemniej wiele budynków komunalnych posiada nadal kotłownie węglowe. Cele do osiągnięcia: 1. Wymiana we wszystkich budynkach komunalnych (12 budynków) kotłowni opalanych węglem na kotłownie gazowe 2. Zwiększenie lesistości terenu Oczekiwane efekty: 1. Poprawa jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń 2. Efekt ekonomiczny - tańsza energia grzewcza 3. Zalesienie 5 % powierzchni gminy Beneficjenci: społeczność lokalna i turyści Czas realizacji całego zadania: do 2004 r. Główne etapy realizacji zadania: 1. Wykonanie inwestycji w budynkach posiadających dokumentację 2. Wykonanie dokumentacji i inwestycji w pozostałych obiektach 3. Zalesianie każdego roku 0,5% powierzchni gminy Plan finansowania inwestycji/zadania: a) wartość inwestycji ogółem - 1 700 000 zł w tym: kotłownie - 1 400 000 zł zalesianie - 300 000 zł b) środki własne (30%) - 510 000 zł c) środki spoza gminy (70%) - 1 190 000 zł (głównie w NFOŚ, WFOŚ) Termin realizacji: sukcesywnie do 2004 r. Niezbędne zasoby do realizacji: a) posiadane: dokumentacja techniczna dla części budynków komunalnych b) potrzebne: dokumentacja techniczna dla pozostałych budynków komunalnych oraz środki finansowe Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy Zadanie Nr 3: REGULACJA RZEK I POTOKÓW Uzasadnienie: Przez teren gminy przepływa rzeka Biała oraz kilka innych rzek i potoków. Są to rzeki i potoki o charakterze górskim, które w przypadku nagłych intensywnych lub długotrwałych opadów stają się groźne z uwagi na niebezpieczeństwo powodzi. Rzeka Biała, Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 38 której długość na terenie gminy wynosi10 km, nie jest uregulowana, podobnie nie uregulowane są potoki przepływające przez gminę. Wał ochronny zabezpieczający przed wylaniem rzeki Białej jest jedynie na odcinku 2 km. Dlatego też niezbędna jest regulacja i budowa zabezpieczeń przeciw powodziowych. Cele do osiągnięcia: 1. Zabezpieczenie brzegów rzek i potoków przed ewentualnym wylaniem 2. Udrożnienie potoków 3. Zabezpieczenie sieci infrastruktury gminy przed powodzią. Oczekiwane efekty: 1. Zabezpieczenia mienia gminy 2. Ochrona przed skutkami ewentualnej powodzi Beneficjenci: mieszkańcy gminy Czas realizacji całego zadania: sukcesywnie do 2010 Główne etapy realizacji zadania: 1. Udrożnienie potoków Zabezpieczenie osuwisk, które naruszyły infrastrukturę 2. Umocnienie brzegów rzek i potoków przez nasadzenia oraz umocnienia płytami betonowymi 3. Regulacja rzeki Białej na odcinku 10 km (przez właściciela rzeki - ODGW Kraków), w tym budowa wałów ochronnych Plan finansowania inwestycji: a) wartość inwestycji ogółem - 1 200 000 zł b) środki własne (30%) - 360 000 zł c) środki spoza gminy (70%) - 840 000 zł (głównie z budżetu państwa, FOŚ, ODGW Kraków) Termin realizacji: do 2010 roku Odpowiedzialni za realizację: Zarząd Gminy (w przypadku regulacji rzeki Białej we współpracy z ODGW Kraków) Strategia Rozwoju Gminy Tuchów 39 VIII. Podsumowanie Strategia rozwoju gminy Tuchów została opracowana przez zespół wolontariuszy - liderów społeczności gminy, z udziałem ekspertów i specjalistów zrzeszonych w Małopolskim Stowarzyszeniu Doradztwa Rolniczego. Inicjatorem opracowania planu strategicznego rozwoju gminy metodą partnerską (udziałową) był Zarząd Gminy. Podstawą wykonania przez mieszkańców gminy analizy SWOT oraz identyfikacji problemów i zadań priorytetowych była opracowana wcześniej charakterystyka gminy. Charakterystyka ta wykonana została na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Gminy, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Tarnowie i informacji pochodzących od społeczności lokalnej. Zespół liderów-wolontariuszy opracowujących strategię wyraża nadzieję i przekonanie, że zarówno społeczność gminy Tuchów, jak i Zarząd Gminy będą identyfikować się z tą strategią i wspólnie pracować nad jej realizacją. Przekonanie to bierze się stąd, że społeczność gminy była poinformowana o prowadzonym procesie planowania i wielu jej przedstawicieli brało czynny udział zarówno w fazie gromadzenia danych statystycznych i informacji o gminie, określania silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń gminy (tzw. analiza SWOT), identyfikowaniu problemów i zadań priorytetowych gminy, jak i późniejszej intensywnej pracy nad budowaniem planu realizacji zadań priorytetowych. Zespół wyraża także nadzieję, że opracowana strategia ułatwi władzom administracyjnym i samorządowym podejmowanie decyzji. Zarząd Gminy był bowiem inicjatorem wyboru właśnie metody partnerskiej opracowania strategii rozwoju, a jego członkowie, a także radni minionej kadencji czynnie uczestniczyli w całym procesie opracowywania strategii. Sądzić więc należy, że stworzona przez mieszkańców wizja gminy Tuchów roku 2010 nie pozostanie tylko marzeniem, lecz stanie się rzeczywistością poprzez wspólne działania zmierzające do realizacji założonych celów strategicznych. Pamiętać wszak należy, że opracowanie strategii rozwoju w formie dokumentu stanowi dopiero początek działań prowadzących do realizacji zadań szczegółowych i w efekcie końcowym celów priorytetowych, jakie sobie nakreśliliśmy. Wyrażamy także nadzieję, że opracowana przez nas strategia rozwoju gminy Tuchów będzie postrzegana przez społeczność lokalną oraz władze samorządowe następnej kadencji jako dynamicznie otwarta, w której - jeśli zajdzie taka konieczność - będzie można poczynić niezbędne korekty, czy też dopisać nowe zadania. Strategia Rozwoju Gminy Tuchów IX. Lista Liderów-Wolontariuszy biorących udział w opracowywaniu Strategii Rozwoju Gminy Zespoły opracowujące plany realizacji poszczególnych zadań priorytetowych: TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY 1.Roman Dryla - Tuchów, ul. Ryglicka 66 2.Jan Moździerz - Tuchów, os. Centrum 3/12 3.Aleksander Reczkowski - Dąbrówka Tuchowska 39 4.Władysław Salamon - Karwodrza 22A 5.Władysław Sukiennik - Tuchów, ul. Mickiewicza 66 INFRASTRUKTURA 1.Karol Dudek - Burzyn 15A 2.Krystyna Iwańska-Pyrda - Tuchów, ul. Kazimierza Wielkiego 17 3.Kazimierz Łątka - Lubaszowa 116A 4.Andrzej Słowik - Tuchów, ul. Polna 43 5.Bogusława Sterniczuk - Tarnów, ul. Sowińskiego 15/10 6.Barbara Zielińska - Dąbrówka Tuchowska 141 OŚWIATA, REKREACJA, SPORT 1.Dorota Cich - Tuchów, ul. Krótka 2 2.Barbara Dusza - Lubaszowa 60 3.Halina Gawron - Tuchów, ul. Widok 5 4.Janusz Kowalski - Kipszna 46, 33-190 Ciężkowice 5.Bronisław Piotrowski - Tuchów, ul. Widok 10 6.Maria Szumlańska - Siedliska 259 7.Franciszek Turaj - Zabłędza 73A 8.Anna Zaucha - Karwodrza OCHRONA ŚRODOWISKA 1.Karol Dudek - Burzyn 15A 2.Krystyna Iwańska - Tuchów, ul. Kazimierza Wielkiego 17 3.Kazimierz Łątka - Lubaszowa 116A 4.Andrzej Słowik - Tuchów, ul. Polna 43 5.Bogusława Sterniczuk - Tarnów, ul. Sowińskiego 15/10 6.Barbara Zielińska - Dąbrówka Tuchowska 141 40 Strategia Rozwoju Gminy Tuchów Lista pozostałych osób, które uczestniczyły tylko w niektórych etapach budowy strategii rozwoju: 1.Bronisław Bartkowski - Tuchów, ul. Kolejowa 14 2.Zygmunt Bień - Siedliska 147 3.Stanisław Cieśla - Jodłówka Tuchowska 275 4.Kazimiera Fura - Meszna Opacka 52 5.Kazimierz Gawryał - Karwodrza 7 6.Jan Gąciarz - Łowczówek 215, 33-171 Pleśna 7.Grażyna Gierałt - Tuchów, ul. Wróblewskiego 57 8.Maksymilian Kras - Siedliska 264A 9.Marian Krnak - Burzyn 18 10.Stanisław Kurczab - Nowodworze 19, 33-112 Tarnowiec 11.Anna Kwiek - Piotrkowice 24 A 12.Józef Michoń - Burzyn 184 13.Ryszard Skultecki - Tuchów, os. Centrum 3/27 14.Krystyna Stefańska - Łowczów 98 15.Marek Surmacz - Tuchów, ul. Partyzantów 79A 16.Witold Trzęsiński - Tuchów, ul. Daszńskiego 16 17.Jan Wątroba - Dąbrówka Tuchowska 142 18.Albin Węc - Piotrkowice 119 19.Ryszard Wiśniowski - Lubaszowa 15 20.Marian Zych - Tuchów, ul. Długa 50A 41
