PLANTY

PLANTY
CIEKAWOSTKI:
Wpisany w 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – Kraków – szczyci się na
całym świecie swoimi plantami. Czy wiesz, że równie wartościowe planty istnieją także
w Toruniu ?
Planty toruńskie, czyli zespół parków i zieleńców otaczających Zespół Staromiejski od strony
zachodniej i północnej, założone zostały w okresie międzywojennym na podstawie planów
zagospodarowania przestrzennego architekta miejskiego, Ignacego Tłoczka, częściowo na
bastionie dawnych barokowych fortyfikacji miejskich.
POLECENIE:
Odkryj Planty Toruńskie. Znajdź ich najciekawsze kompozycje:
1
PLANTY – OKOLICE PARKU ETNOGRAFICZNEGO
ZAGADKA:
„na krzyżówce z Odrodzenia, w krasnych barwach wśród zieleni znak UNESCO się rumieni”
CIEKAWOSTKI:
Widoczny na kompozycji kwiatowej znak UNESCO 1 symbolizuje: świat i bogactwo jego
przyrody (okrąg), dobra kulturowe będące wyrazem inspiracji i geniuszu człowieka (romb).
4 grudnia 1997 roku, „Zespół staromiejski dwóch miast średniowiecznych z ruinami zamku
krzyżackiego w Toruniu” został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego
i Przyrodniczego UNESCO, stając się jednym z dóbr o "wyjątkowej i uniwersalnej wartości”
dla całego świata.
Obecnie, na Liście tej znajduje się zaledwie 890 miejsc/obiektów, w tym 689 określanych
mianem dóbr kulturowych, 176 są dobrami przyrodniczymi, a 25 posiada status mieszany, tj.
przyrodniczo-kulturowy.
Toruń jest 1 z 242 miast na świecie, którego strefa objęta opieką UNESCO zaliczana jest do
kategorii "historyczne centrum miejskie". Strefa ta składa się zawsze z dwóch części:
1) Obszar ścisłej ochrony konserwatorskiej UNESCO
2) Otulina strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej UNESCO
POLECENIE:
Odkryj granice strefy ścisłej ochrony UNESCO w Toruniu:
W kopercie znajdziecie wycięty z papieru, w formie rozsypanki-puzzle, kontur strefy ścisłej
ochrony konserwatorskiej UNESCO w Toruniu. Każdy pojedyńczy element tej rozsypanki to
kolejny odcinek ulicy formującej strefę UNESCO. Odszyfrujcie, znajdujące się na nich nazwy
tych ulic. Następnie, ułóżcie rozsypankę tak, aby złożony kontur wpasował się w ciąg ulic
stanowiących granicę strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej UNESCO w Toruniu.
Przy kompozycji UNESCO zróbcie sobie pamiątkowe zdjęcie.
1
(Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury)
2
PLANTY – OKOLICE PLACU RAPACKIEGO
CIEKAWOSTKI:
Wyróżniająca się na niewielkim wzniesieniu opadającym od północnego-zachodu w stronę Pl.
Rapackiego – rabata kwiatowa, znajduje się w miejscu dawnych XVII-wiecznych fortyfikacji.
W jej pobliżu znajduje się charakerystyczny pomnik Józefa Piłsudskiego – pierwszego
marszałka Polski i wodza naczelnego Wojska Polskiego;
POLECENIE:
Zrób zdjęcie tej kwiatowej kompozycji i napisz, co jest jej tematem artystycznym w 2009
roku i dlaczego;
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.
3
PLANTY - SKRZYŻOWANIE UL. CHOPINA Z AL. 500-LECIA
CIEKAWOSTKA:
Znajduje się tutaj skupienie 6 dębów szypułkowych – to pomnik przyrody 2 pn. „Dęby 775lecia Torunia”;
POLECENIE:
Zrób zdjęcie dębu szypułkowego – pomnika przyrody, oraz zabierz ze sobą jego liść/lub
naszkicuj go;
2
Pomnik przyrody – to pojedyńczy twór przyrody żywej lub nieożywionej wyróżniający się od innych
szczególną wartością przyrodniczą, naukową, kulturową, historyczną, itp.
4
PLANTY – ALPINARIUM
CIEKAWOSTKA:
Po przeciwnej stronie Placu Rapackiego, w sąsiedztwie Krzywej Wieży, znajduje się ciekawa
forma parkowa, zwana alpinarium, utworzona na miejscu dawnej fosy staromiejskiej.
Alpinarium, to ogród skalny – ogród zbudowany ze skał, kamieni i ziemi, w którym
odtwarzane jest górskie środowisko naturalne z wysokogórskimi roślinami. Oprócz funkcji
dekoracyjnych zadaniem ogrodu może być utrzymanie kolekcji roślin unikalnych, objętych
ochroną lub charakterystycznych dla danego terenu oraz udostępnianie tych zasobów
publiczności.
Dominującym elementem na tym terenie są eksponowane, odkryte fragmenty murów
miejskich dawnego systemu obronnego Bramy Starotoruńskiej.
POLECENIE:
Naszkicuj/zrób zdjęcie najciekawszej
znajdującego się w alpinarium.
twoim
zdaniem
zielonej
kompozycji/obiektu
5
UL. PIEKARY, PRZY WEJŚCIU DO PTTK
CIEKAWOSTKI:
„Litwo, Ojczyzno moja...” - opisywał niegdyś w naszej największej epopei narodowej Adam
Mickiewicz. Inauguracyjna publikacja poematu miała miejsce w Paryżu, którego nabrzeża
Sekwany zostały wpisane na Listę UNESCO. Jednak pierwsze wydanie "Pana Tadeusza" na
ziemiach polskich powstało właśnie w Toruniu, w 1858 r.
„Litwo, Ojczyzno moja...” – ta sekwencja odcisnęła swe kolejne kulturalne piętno na Toruniu
– 138 lat później, kiedy to w październiku 1996 roku na skutek wniosku Rządu Polskiego do
UNESCO o wpisanie Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa, przybył do miasta
przedstawiciel Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO prof. Jonas Glemźa Wiceminister Kultury Litwy. Był on odpowiedzialny za sporządzenie w imieniu ICOMOS 3
rekomendacji dla wpisu Średniowiecznego Miasta Torunia na prestiżową Listę UNESCO.
To dzięki tej „litewskiej” przychylności, Toruń jest dzisiaj 1 z zaledwie 242 miast naszego
globu, uznanym solidarnie przez społeczność międzynarodową za unikalne i wyjątkowe
dobro dla całej ludzkości.
Wpisu „Zespołu urbanistycznego i architektonicznego dwóch miast średniowiecznych i
Zamku krzyżackiego w Toruniu” dokonano podczas XXI plenarnej sesji Komitetu
Dziedzictwa Światowego UNESCO we włoskim mieście Neapol, którego historyczne
centrum również stanowi część światowego dziedzictwa.
POLECENIE:
Zrób zdjęcie tablicy upamiętniającej pierwszą publikację „Pana Tadeusza” na ziemiach
polskich wydaną w Toruniu i spisz poniżej całą umieszczoną na niej sentencję.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
3
Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych – organ doradczy Centrum Światowego
Dziedzictwa, który decyduje jakie dobra kulturowe mogą być wpisane na Listę UNESCO.
6
DOLINA MARZEŃ
CIEKAWOSTKI:
Dolina Marzeń – znajduje się w miejscu dawnego, barokowego bastionu Starotoruńskiego.
W centralnej części Doliny znajduje się dużych rozmiarów kulisty zegar słoneczny,
ustawiony z okazji Roku Kopernikańskiego (1973). Tędy również, w malowniczej scenerii,
przepływa uregulowana Struga Toruńska, ze znajdującym się na niej niewielkim zbiornikiem
wodnym.
POLECENIE 1:
Nad stawem w Dolinie Marzeń, w pobliżu mostku, znajduje się cypryśnik błotny –
prawdopodobnie jedyny w mieście o takiej randze i wielkości. Jest to drzewo iglaste z rodziny
sekwojowatych, które wciąż rośnie i osiągnie w przyszłości ogromne rozmiary. Podobne
okazy, choć dużo starsze, można podziwiać, m.in. w Parku Narodowym Yellowstone w
Stanach Zjednoczonych, wpisanym w 1978 r. na Listę UNESCO. Toruński cypryśnik, w 2006
roku został uznany za pomnik przyrody 4 . Jest idealnym drzewem na tereny zalewowe, bo w
przypadku wylewów Wisły ma ustawione swoje długie korzenie powietrzne, tzw.
PNEUMATOFORY - pionowo w górę, łapiąc powietrze znad powierzchni wody.
Naszkicuj cypryśnika:
POLECENIE 2:
Zrób zdjęcie zegara słonecznego i odpowiedz na pytanie: w którą rocznicę urodzin wielkiego
astronoma obchodzone były uroczystości Roku Kopernikańskiego ?
.......................................................................................................................................................
4
Pomnik przyrody – to pojedyńczy twór przyrody żywej lub nieożywionej wyróżniający się
od innych szczególną wartością przyrodniczą, naukową, kulturową, historyczną, itp.
7
OGRÓD ZOOBOTANICZNY
CIEKAWOSTKI:
Ogród Zoobotaniczny – najstarszy ogólnodostępny ogród o charakterze dydaktycznym
w Polsce. Utworzony w 1797 roku, z inicjatywy lekarza i botanika Johann’a Schultz’a.
POLECENIE 1:
Zrób zdjęcie lub naszkicuj jeden z wybranych elementów małej architektury/okazu fauny lub
flory, który najbardziej kojarzy się Tobie z ogrodem;
POLECENIE 2:
Znajdź i zrób zdjęcie przynajmniej
w ogrodzie zoobotanicznym.
3
pomników
przyrody
jakie
znajdziesz
POLECENIE 3:
Znajdź i zrób zdjęcie znajdującej się w ogrodzie galerii sztuki przyrodniczej
i odpowiedz z jakiego materiału zbudowane są ściany budynku, w którym została ona
usytuowana.
POLECENIE 4:
Czy wiesz, że w toruńskim ogrodzie zoobotanicznym rozmnażają się pomyślnie rysie, których
populacja w Polsce liczy ok. 200 sztuk! Zrób zdjęcie rysia/naszkicuj go.
POLECENIE 5:
Jednym z najciekawszych okazów fauny występujących na terenie Ogrodu jest żubr. Na
świecie występuje zaledwie 4000 osobników, z tego w samej Polsce naliczymy ich aż 1600!
Czy wiesz, że populacja żubra na świecie nie wyginęła głównie dzięki polskim naukowcom!
Po pierwszej wojnie światowej populacja żubra spadła tak drastycznie, że wg szacunków
wynosiła jedynie 33 sztuki. Polscy naukowcy zainterweniowali na kanwie IUCN 5 , która
wsparła ich zabiegi nagłaśniając akcję na płaszczyźnie międzynarodowej. Na skutek tych
działań, cały świat przekazał do Polski te nieliczne okazy. W ten sposób populacja żubra
osiągnęła obecny rozmiar. Zrób zdjęcie żubra/naszkicuj go.
5
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i jej zasobów – organ doradczy Centrum Światowego Dziedzictwa,
który decyduje jakie dobra przyrodnicze mogą być wpisane na Listę UNESCO.
8
Rezerwat „Kępa Bazarowa”
CIEKAWOSTKI:
„Kępa Bazarowa” to naturalnie utworzona wyspa wiślana leżąca pomiędzy głównym korytem
Wisły a tak zwaną Małą Wisłą - ciekiem wodnym, oddzielającym ją od stałego lądu. „Kępa
Bazarowa” - to również leśny rezerwat przyrody, którego część rozciąga się pomiędzy dwoma
zabytkowymi mostami. Rezerwat ochroną obejmuje rzadko już spotykany las łęgowy
z monumentalnymi okazami topól i wierzb. Na obszarze rezerwatu stwierdzono występowanie
450 gatunków roślin naczyniowych. Niektóre z nich porastają pnie i konary drzew, nadając
im ciekawe, wręcz fantastyczne formy.
POLECENIE 1:
Wg załączonych poniżej fotografii liści odnajdźcie w/w drzewa i zbierzcie ich prawdziwe
liście. Zróbcie tym drzewom zdjęcia/naszkicujcie je.
topola
wierzba
POLECENIE 2:
Wiedząc, że Kępa Bazarowa została uznana za rezerwat przyrody w 1987 roku, dokładnie
w rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika - odpowiedzcie na pytanie: która była to rocznica
urodzin wielkiego astronoma, i jaki to dzień i miesiąc (łamigłówka matematyczna)
.......................................................................................................................................................
POLECENIE 3: Odszyfruj nazwy dwóch zabytkowych mostów na Wiśle wg szyfru
PO – LI – TY – KA – RE – NU
MOST: OLŁSNDSALRGP
……………………………………………………………
MOST: MKILUPWSALRGP
............................................................................................
9
PUNKT WIDOKOWY
CIEKAWOSTKI:
Z widokowej platformy usytuowanej na wiślanej wyspie, zwanej „Kępa Bazarowa”, roztacza
się niezapomniany widok na toruńskie Stare Miasto. Rozwojowi średniowiecznego grodu
sprzyjało niewątpliwie dogodne położenie nad Wisłą, na skrzyżowaniu europejskich szlaków
handlowych. Pełen uroku Zespół Staromiejski Torunia zachęca wszystkich do spacerów
śladami europejskiego dziedzictwa. Jest to miejsce gdzie przeszłość spotyka się z
teraźniejszością, a nauka z kulturą i bogactwem przyrody. Toruń jest piękny o każdej porze
dnia i roku, ale jego wyjątkowe walory są najpełniej wyeksponowane nocą, gdy rozbłysną
światła iluminacji. Szczególnego wdzięku nabiera wtedy zwłaszcza nadwiślańska panorama
miasta, która w 2007 roku, w ogólnokrajowym plebiscycie internetowym, uznana została za
jeden z „Siedmiu Cudów Polski”.
POLECENIE:
Naszkicuj widzianą twoimi oczami panoramę światowego dziedzictwa Torunia.
10