Rola instytucji w rozwoju województwa wielkopolskiego

Transkrypt

Joanna Dominiak, Robert Perdał
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
Rola instytucji w rozwoju województwa
wielkopolskiego
Zarys treści: Głównym elementem rozwoju instytucjonalnego regionu rozpatrywanego
w zakresie wyposażenia instytucjonalnego oraz poziomu instytucjonalizacji są instytucje
polityczne, gospodarcze i kultury. Spośród nich największym wpływem na rozwój regionu
cechują się instytucje funkcjonujące w interesie zbiorowości regionu, których działalność
przyczynia się do integracji wewnątrzregionalnej i zwiększa niezależność regionu. Celem
niniejszej pracy jest analiza poziomu rozwoju instytucjonalnego regionu wielkopolskiego
oraz ocena roli wybranych instytucji administracyjno-politycznych i gospodarczych
w kształtowaniu charakteru regionalnego województwa wielkopolskiego. Instytucje administracyjno-polityczne reprezentuje samorząd wojewódzki, a instytucje gospodarcze – otoczenie biznesu w województwie wielkopolskim.
Słowa kluczowe: region terytorialny, rozwój instytucjonalny, samorząd regionalny, instytucje otoczenia biznesu, województwo wielkopolskie
1. Wprowadzenie
W procesie kształtowania się regionu terytorialnego następuje jego rozwój instytucjonalny, który dokonuje się w dwóch aspektach: (1) wyposażenia instytucjonalnego oraz (2) instytucjonalizacji. Na wyposażenie instytucjonalne regionu
składają się wszystkie instytucje, których zadaniem jest służyć zbiorowości ludzi
zamieszkujących region. Szczególną rolę odgrywają instytucje polityczne, ekonomiczne i kulturowe, których działalność przyczynia się do integracji wewnątrzregionalnej i zwiększa niezależność regionu. Z kolei instytucjonalizacja regionu
stanowi czynnik warunkujący jego terytorialny charakter i polega na nadaniu statusu prawnego regionowi poprzez określenie jego funkcji, kompetencji, granic
administracyjnych, czyli nadaniu mu charakteru regionu administracyjnego
(Chojnicki 1996).
Region w podejściu instytucjonalnym jest pojmowany jako jednostka terytorialna ukształtowana instytucjonalnie w toku rozwoju społecznego. Jak zauważa Paasi
(1986 za Chojnicki 1996), instytucjonalizacja regionu jest historycznie względnym
problemem, wiąże się to z faktem, że gdy region już raz otrzymał status części podziału regionalnego oraz jego istnienie zostało utrwalone w świadomości społecz-
44
nej, zwykle przekształca się on w zinstytucjonalizowaną część procesu zmian politycznych i ekonomicznych społeczeństwa tego regionu.
Instytucje występujące w obrębie regionu mają zasadniczy wpływ na jego rozwój. Według Stachowiaka (2008: 127) o efektywności gospodarki regionu, czyli
jego rozwoju, bardzo często decyduje „fizyczna obecność kooperujących podmiotów. Stąd też istotne są regionalne struktury instytucjonalne, które stwarzają
sprzyjające otoczenie do innowacyjności w najbliższym otoczeniu”. Przedstawiony
przez Stachowiaka (2008) przykład fiński wskazuje, że spośród różnych instytucji
instytucje naukowe, badawczo-rozwojowe i oświatowe wpływają w istotny sposób
na rozwój regionów, głównie poprzez badania i szkolenia uzupełniające ewentualne braki w kompetencjach podmiotów działających w regionie. Jak stwierdza Stachowiak (2007: 127), regiony, w których funkcjonują instytucje naukowe i badawczo-rozwojowe „są w dobrej pozycji wyjściowej do rozwoju wyspecjalizowanego
centrum rozwoju”. Tworzenie tych instytucji jest uznawane za element polityki regionalnej. Instytucje polityczne (administracja publiczna), a tym samym polityka
regionalna, powinny skupiać się na stwarzaniu jak najbardziej korzystnych warunków dla rozwoju regionu, co może zachodzić poprzez formowanie odpowiednich
struktur instytucjonalnych i organizacyjnych.
Celem opracowania jest analiza poziomu rozwoju instytucjonalnego regionu
wielkopolskiego oraz ocena roli wybranych instytucji administracyjno-politycznych i gospodarczych w kształtowaniu charakteru regionalnego województwa
wielkopolskiego. Postępowanie badawcze zmierza do odpowiedzi na następujące
pytania poznawcze: (1) jak przedstawia się wyposażenie instytucjonalne Wielkopolski w porównaniu z innymi regionami Polski oraz (2) w jaki sposób instytucje
regionalne oddziałują na rozwój regionalny. Zakres czasowy analizy obejmuje
okres od 1999 r. – momentu reformy podziału administracyjnego kraju, do 2008 r.
Przedmiotem niniejszej analizy są instytucje dwojakiego rodzaju: polityczno-administracyjne, do których zaliczono samorząd województwa wielkopolskiego, oraz gospodarcze, rozpatrywane na przykładzie instytucji otoczenia biznesu.
Analizowane instytucje cechują się regionalnym zasięgiem oddziaływania, wśród
nich przede wszystkim samorząd województwa wielkopolskiego oraz większość
analizowanych instytucji otoczenia biznesu, w tym Poznański Park Naukowo-Technologiczny.
Charakterystyka wyposażenia instytucjonalnego regionu została oparta na materiałach wtórnych. W niniejszym opracowaniu wykorzystano materiały publikowane
i niepublikowane Głównego Urzędu Statystycznego, raporty Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego, raporty Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości, Polskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. W celu przedstawienia
mechanizmu funkcjonowania instytucji gospodarczych oraz roli, jaką pełnią one w
kształtowaniu rozwoju regionalnego, w wybranych instytucjach przeprowadzono
badania metodą wywiadu kwestionariuszowego.
45
2. Wyposażenie instytucjonalne i rola instytucji regionu
wielkopolskiego w rozwoju regionu
2.1. Instytucje administracyjno-polityczne
Instytucje administracyjno-polityczne stanowią istotny składnik regulujący i organizujący życie polityczne i szeroko rozumianą administrację publiczną w państwie.
Ich charakter i rola zależy przede wszystkim od ustroju państwa i stopnia decentralizacji administracji, czyli faktycznego podziału zadań i kompetencji między władzami centralnymi a administracją rządową i samorządową (por. Chojnicki 1996).
Do podstawowych instytucji administracyjno-politycznych należą urzędy i organy
administracji publicznej (europejskie, państwowe: centralne, regionalne i lokalne)
oraz partie i stowarzyszenia polityczne. Obecnie największy wpływ na rozwój regionów mają urzędy i organy administracji publicznej, zwłaszcza samorządu regionalnego1. W 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej upodmiotowione regiony
otrzymały kompetencje i instrumenty polityki społecznej i gospodarczej niezbędne
(choć niewystarczające) do kreowania warunków rozwoju regionu. Wstąpienie do
Unii Europejskiej i kolejne wdrażane modele polityki regionalnej wyposażyły regiony w dodatkowe instrumenty finansowania rozwoju regionu z funduszy europejskich2.
Na wyposażenie instytucjonalne Wielkopolski w instytucje administracyjno-polityczne składają się przede wszystkim instytucje administracji rządowej
oraz samorządowej. Do instytucji rządowych na terenie województwa należą: wojewoda (działający za pośrednictwem urzędu wojewódzkiego), organy rządowej
administracji zespolonej oraz organy administracji niezespolonej. Z kolei do instytucji samorządowych należy zaliczyć sejmik województwa i zarząd województwa
(działające za pośrednictwem urzędu marszałkowskiego). Podział instytucji administracyjno-politycznych w województwie wielkopolskim przedstawiono na rycinie 1.
Ze względu na umocowanie prawne największa odpowiedzialność za rozwój regionalny spoczywa na administracji samorządowej, a ściślej na sejmiku wojewódzkim i zarządzie województwa. Pozostałe jednostki samorządowe odpowiadają za
rozwój gospodarczy na szczeblu jednostek subregionalnych (powiatów) oraz lokalnych (gmin). Natomiast administracja rządowa w województwie pełni głównie
funkcje kontrolne.
Rola administracji samorządowej szczebla regionalnego w rozwoju regionalnym została określona w dwóch ustawach: ustawie o samorządzie województwa
(Dz.U. 1998, nr 91, poz. 576 z późniejszymi zmianami) oraz ustawie o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. 2006, nr 227, poz. 1657 z późniejszymi zmianami).
1
2
Szerszą dyskusję na temat relacji między władzą a podmiotami gospodarczymi regionu w aspekcie
konkurencyjności regionów (tym samym rozwoju regionu) przedstawia Domański (2003).
Więcej informacji na temat polityki regionalnej w Polsce zawiera m.in. praca Churskiego (2008).
46
Ryc. 1. Podział instytucji administracyjno-politycznych w województwie wielkopolskim
Źródło: opracowanie własne.
Ustawa o samorządzie województwa nakłada na tenże samorząd obowiązek
wykonywania zadań związanych z rozwojem regionalnym na obszarze województwa, zwłaszcza poprzez określenie strategii tego rozwoju oraz prowadzenie polityki rozwoju. Zarząd województwa, przygotowując strategię rozwoju województwa
47
(uchwalaną przez sejmik województwa), musi uwzględnić m.in. takie cele, jak: pobudzanie aktywności gospodarczej oraz podnoszenie poziomu konkurencyjności i
innowacyjności gospodarki województwa. Natomiast na prowadzoną politykę rozwoju regionu składają się przede wszystkim takie zadania, jak: tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy, utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim, wspieranie
rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu
technologicznego oraz innowacji, wspieranie rozwoju kultury oraz sprawowanie
opieki nad dziedzictwem kulturowym i jego racjonalne wykorzystywanie. Realizacja tych zadań oraz celów polityki rozwoju regionu, a tym samym kształtowanie
środowiska działalności gospodarczej odbywa się poprzez programy wojewódzkie
oraz regionalne programy operacyjne (art. 11 ustawy o samorządzie województwa). Uszczegółowienie tych zadań oraz sposoby, w jakie powinny być realizowane, zawiera ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju na szczeblu krajowym i regionalnym.
Przemiany polskiej polityki regionalnej i ich wpływ na rozwój regionu w ostatnich latach można rozpatrywać z punktu widzenia funkcjonowania programów
realizowanych ze środków europejskich w trzech okresach programowania: przedakcesyjnym, 2004–2006 oraz 2007–2013. Wynika to z faktu, że samorząd regionalny wyposażony w określone kompetencje realizuje je poprzez działania w ramach
polityki regionalnej, które w niewystarczającym stopniu finansowane były (i są) ze
środków budżetu państwa. Wymagają wsparcia środkami funduszy europejskich.
Rola tych środków jest zasadnicza w kształtowaniu rozwoju regionalnego w Polsce.
W okresie przedakcesyjnym samorządy mogły korzystać ze środków europejskich w postaci programów PHARE, SAPARD oraz ISPA. Natomiast w przypadku
podziału środków centralnych obowiązywały, tzw. kontrakty wojewódzkie, podpisywane przez marszałków z rządem3. Jak zauważa Churski (2008: 95), „administracja rządowa poprzez jej wpływ na finansowanie Kontraktów Wojewódzkich
prowadziła politykę regionalną, a samorząd wojewódzki pozbawiony wystarczających własnych środków finansowych był jedynie jej realizatorem”. Zatem w okresie przedakcesyjnym rola samorządu w kreowaniu rozwoju regionalnego była ograniczona. Sytuacja ta zmieniła się po wstąpieniu do Unii Europejskiej oraz zmianie
zasad prowadzenia polityki intraregionalnej. Do źródeł finansowania rozwoju regionalnego oprócz środków budżetu państwa (dzielonych i niskich w postaci kontraktów wojewódzkich) dołączyły środki funduszy europejskich. Głównym źródłem finansowania projektów służących poprawie sytuacji społeczno-gospodarczej
regionów stał się Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejski Fundusz Społeczny (EFS). Instrumentem umożliwiającym wykorzystanie
3
Kontrakt wojewódzki – stanowi umowę o dofinansowanie programu operacyjnego środkami pochodzącymi z budżetu państwa, państwowych funduszy celowych lub ze źródeł zagranicznych zawieraną przez ministra ds. rozwoju regionalnego z zarządem województwa. Umożliwia złożenie wniosku o udzielenie dotacji rozwojowej, co z kolei uruchamia procedurę przekazywania samorządom
województw środków na realizację regionalnych programów operacyjnych (ustawa z dnia 6 grudnia
2007 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju). Skuteczność polityki regionalnej samorządu wojewódzkiego jest wciąż silnie uzależniona od regulacji i funduszy centralnych. Wzrost znaczenia władz
wojewódzkich nastąpił wraz z uzyskaniem dostępu do funduszy strukturalnych UE.
48
środków z EFRR był Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
(ZPORR). ZPORR był zarządzany na poziomie krajowym, lecz jego wdrażanie w
dużej mierze spoczywało na samorządzie wojewódzkim, a kontrola na wojewodzie.
Zmiana zasad polityki regionalnej przez Komisję Europejską w okresie programowania 2007–2013 przyniosła również zmiany w ustawie o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju. Polskie regiony uzyskały dużo większą swobodę w kształtowaniu
własnej wizji rozwoju regionu. W miejsce ZPORR wprowadzono 16 Regionalnych
Programów Operacyjnych (RPO), których wdrażaniem i zarządzaniem zajmują się
zarządy województw. RPO stanowią jeden z elementów systemu programów realizujących perspektywę finansową 2007–20134, a w szczególności Narodową Strategię Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia). Regionalne programy
operacyjne, podobnie jak ZPORR, finansowane są ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach polityki spójności Unii Europejskiej.
Wskaźnikiem aktywności i pewnego rodzaju skuteczności samorządu w pozyskiwaniu środków unijnych w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego regionu
jest poziom zakontraktowanych umów do finansowania z funduszy strukturalnych
w poszczególnych okresach programowania. Wskaźnik ten może przekraczać wartość 100%, wówczas nadwyżka kwot podpisanych umów w stosunku do posiadanych środków z programów operacyjnych każdorazowo pokrywana jest ze środków
budżetu państwa.
Poziom wykorzystania środków w ramach ZPORR oraz 16 RPO w województwie
wielkopolskim w porównaniu z pozostałymi regionami przedstawiono w tabeli 1.
Skuteczność samorządu województwa wielkopolskiego w pozyskiwaniu i wydatkowaniu środków z funduszy europejskich w okresie programowania
2004–2006 w stosunku do pozostałych regionów była umiarkowana. Do sierpnia
2008 r. samorząd województwa podpisał umowy na wydatkowanie środków ze
ZPORR w wysokości 102% alokacji na lata 2004–2006. Znacznie niższy odsetek
zakontraktowanych umów cechował jedynie regiony mazowiecki i podkarpacki. W
dodatku województwo wielkopolskie zajmowało przedostatnią pozycję w kraju
pod względem płatności z kont programowych (91,6% alokacji na lata 2004–2006)
(ryc. 2). Bardziej niekorzystnie sytuacja wyglądała jedynie w regionie mazowieckim, gdzie poziom płatności był o blisko 9 punktów procentowych niższy niż w
Wielkopolsce. Należy zaznaczyć, że wartości te nie świadczą o niskiej skuteczności
samorządu. 102% alokacji na lata 2004–2006 w zakresie zawartych umów wskazuje jedynie na fakt, że wielkopolski samorząd niemal idealnie rozdysponował posiadane środki. Poziom płatności z kont programowych (procent alokacji na lata
2004–2006) można interpretować jako wskaźnik „szybkości” finansowania zawartych umów. Region cechuje się przeciętnym poziomem „szybkości” finansowania
zawartych umów. Zajmuje siódmą pozycję w kraju pod względem wartości zakoń4
W systemie tych programów oprócz 16 regionalnych programów operacyjnych zarządzanych na poziomie województw znajduje się jeszcze sześć programów operacyjnych: PO Innowacyjna Gospodarka, PO Kapitał Ludzki, PO Infrastruktura i Środowisko, PO Rozwój Polski Wschodniej, PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz PO Pomoc Techniczna, które zarządzane są przez Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego.
49
czonych projektów (mierzonych udziałem w środkach finansowych przeznaczonych na lata 2004–2006).
Poziom wydatkowania środków z perspektywy finansowej 2007–2013 jest jeszcze w fazie początkowej, stąd należy bardzo ostrożnie wnioskować o efektywności
działania poszczególnych samorządów wojewódzkich. Niemniej jednak możliwe
są już pierwsze oceny skuteczności poszczególnych samorządów. Wielkopolska
pod względem poziomu zawartych umów o dofinansowanie w ramach RPO
(udział w przyznanych środkach finansowych na lata 2007–2013) zajmuje dziewiątą pozycję w kraju. Wyprzedzają ją takie regiony, jak: pomorski, dolnośląski, lubuski, podlaski, małopolski, łódzki oraz opolski (tab. 1). Jednakże biorąc pod uwagę poziom płatności z kont programowych, tj. udział w przyznanych środkach
finansowych na lata 2007–2013, samorząd województwa wielkopolskiego jest nieTabela 1. Poziom wykorzystania ZPORR (2004–2006) oraz poziom alokacji w ramach
NSRO 2007–2013 z RPO w układzie województw
ZPORR – okres 2004–2006
(wg stanu na VIII 2008)
Województwo
16 RPO – okres 2007–2013
(wg stanu na VI 2009)
zawarte umowy o płatność z kont zawarte umowy o płatność z kont
dofinansowanie
programowych
dofinansowanie
programowych
jako % alokacji na jako % alokacji na jako % alokacji na jako % alokacji na
lata 2004–2006
lata 2004–2006
lata 2007–2013
lata 2007–2013
Dolnośląskie
104,4
93,1
13,2
0,3
Kujawsko-pomorskie
104,6
93,9
9,9
0,7
Lubelskie
106,9
98,5
5,7
0,6
Lubuskie
104,2
95,9
15,2
1,2
łódzkie
104,2
93,8
18,7
0,5
Małopolskie
103,1
95,2
16,8
3,1
Mazowieckie
100,4
83,2
1,6
0,2
Opolskie
104,7
98,0
25,0
3,3
Podkarpackie
101,8
93,9
6,3
0,3
Podlaskie
103,1
99,1
15,5
0,9
Pomorskie
106,3
92,6
12,7
0,4
Śląskie
103,2
95,2
7,8
0,4
Świętokrzyskie
103,4
97,7
9,5
1,3
Warmińsko-mazurskie
106,5
96,7
10,9
0,5
Wielkopolskie
102,3
91,6
11,3
4,2
Zachodniopomorskie
104,9
97,1
4,2
0,2
Polska (średnia)
103,4
92,8
10,3
1,1
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2008. ZPORR
2004–2006 informacja o realizacji programu (na dzień 31 sierpnia 2008) (www.zporr.gov.pl), Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2009. Wykorzystanie środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004–2006 oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007–2013 – Informacja miesięczna za czerwiec 2009 r., Warszawa
(www.mrr.gov.pl).
50
Ryc. 2. Poziom płatności z kont programowych jako % alokacji na lata 2004–2006 w ramach
ZPORR oraz na lata 2007–2013 w ramach ZPORR
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2008. ZPORR
2004–2006 informacja o realizacji programu (na dzień 31 sierpnia 2008) (www.zporr.gov.pl), Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2009. Wykorzystanie środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004–2006 oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007–2013 – Informacja miesięczna za czerwiec 2009 r., Warszawa
(www.mrr.gov.pl).
kwestionowanym liderem z poziomem 4,2%. Kolejne samorządy, opolski i małopolski, posiadają płatności o blisko punkt procentowy niższe.
Pozycję Wielkopolski w obu analizowanych okresach programowania pod
względem poziomu zakontraktowanych umów o dofinansowanie (odsetek alokacji
na lata 2007–2013) można określić jako przeciętną. Jedynie pod względem poziomu płatności z kont programowych pozycja regionu wielkopolskiego może być
określona jako ponadprzeciętna. Uzyskane wyniki traktuje się jako wskaźnik oceny
działalności instytucji administracyjno-politycznych w Wielkopolsce na rzecz stymulowania rozwoju gospodarczego regionu.
Należy jednak podkreślić, że pełen obraz skuteczności polskich samorządów w
wydatkowaniu środków unijnych wyłoni się po zakończeniu okresu rozliczeń z poszczególnych programów zgodnie z zasadami n+2 oraz n+35. W przypadku poziomu skuteczności w wydatkowaniu środków ze ZPORR pod koniec 2009 r., natomiast z regionalnych programów operacyjnych po 2016 r.
5
Reguły zarządzania finansowego publicznymi środkami wspólnotowymi, stanowiące, że Komisja Europejska anuluje automatycznie część zobowiązania, które nie zostało uregulowane przez płatność
zaliczkową lub dla którego Komisja nie otrzymała wniosku o płatność, do końca drugiego lub trzeciego roku po roku dokonania zobowiązania, lub po terminie późniejszej decyzji Komisji wymaganej do
autoryzowania działania. Oznacza ona, że państwo członkowskie, które do końca roku n+2 lub n+3
złożyło wnioski o płatność, opiewające na kwotę mniejszą niż roczna transza środków alokowanych
w roku n, bezpowrotnie traci kwotę różnicy (www.funduszeeuropejskie.gov.pl).
51
2.2. Instytucje gospodarcze
Instytucje gospodarcze stanowią jedno z głównych źródeł rozwoju endogenicznego
regionu. W szerokim znaczeniu zaliczyć do nich należy całą sferę gospodarczą regionu, czyli wszystkie funkcjonujące na jego terenie podmioty gospodarcze oraz instytucje wspierające tę działalność, a więc instytucje tworzące środowisko działalności gospodarczej (otoczenie biznesu).
Analizę roli instytucji gospodarczych w rozwoju regionu Wielkopolski ogranicza się do instytucji otoczenia biznesu6, jako instytucji o największym znaczeniu w
rozwoju społeczno-gospodarczym regionów.
Instytucje otoczenia biznesu w województwie wielkopolskim na tle układu
regionalnego kraju
Charakterystykę instytucji otoczenia biznesu w województwie wielkopolskim prowadzi się w układzie: środowisko innowacyjne – organizacje gospodarcze – agencje, fundacje i stowarzyszenia rozwoju.
Do instytucji tworzących środowisko innowacyjne zalicza się: jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe, szkoły wyższe oraz ośrodki innowacji i przedsiębiorczości (Dominiak 2006). Jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe oraz szkoły
wyższe są odpowiedzialne za generowanie innowacji, natomiast ośrodki innowacji
i przedsiębiorczości – za ich transfer ze sfery nauki do gospodarki.
Województwo wielkopolskie lokuje się w czołówce województw (po województwie mazowieckim i śląskim) ze względu na liczbę jednostek sfery badawczo-rozwojowej (tab. 2). W 2007 r. liczba jednostek B+R w województwie wielkopolskim
(w EPC) wynosiła 105.
W skład ośrodków innowacji i przedsiębiorczości wchodzą: parki naukowe i
technologiczne, ośrodki szkoleniowo-doradcze, inkubatory: technologiczne,
przedsiębiorczości i akademickie, centra transferu technologii oraz jednostki parabankowe: fundusze pożyczkowe, poręczeniowe i venture capital7. Są to przede
wszystkim instytucje o zasięgu regionalnym. Podobnie jak w przypadku sfery badawczo-rozwojowej, Wielkopolska, obok województw mazowieckiego i śląskiego,
znajduje się wśród województw charakteryzujących się największą liczbą tych
ośrodków. Według raportów SOOIIP w 2007 r. na terenie województwa wielkopolskiego działały 63 tego typu instytucje. Wśród nich funkcjonowało m.in. 30 ośrodków szkoleniowo-doradczych, 10 centrów transferu technologii i 11 funduszy poręczeniowych i pożyczkowych.
Szkoły wyższe, obok działalności naukowej, przede wszystkim zajmują się
kształceniem wysoko kwalifikowanych kadr, niezbędnych do funkcjonowania nowoczesnej gospodarki. Pod względem liczby szkół wyższych województwo wielkopolskie również zajmuje trzecie (po mazowieckim i śląskim) miejsce w układzie
6
7
Szczegółowa analiza otoczenia biznesu oraz roli, jaką pełni ono w rozwoju regionalnym, została
przedstawiona w pracy Dominiak (2006).
Szczegółowy opis instytucji wchodzących w skład ośrodków innowacji i przedsiębiorczości zamieszczony jest na stronie internetowej Stowarzyszenia Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości
www.sooiip.org.pl.
52
Tabela 2. Liczba jednostek B+R w Polsce w 2007 r. w układzie regionalnym
Województwa
Liczba jednostek B+R w EPC
Dolnośląskie
90
Kujawsko-pomorskie
43
Lubelskie
42
Lubuskie
18
Łódzkie
79
Małopolskie
102
Mazowieckie
317
Opolskie
21
Podkarpackie
56
Podlaskie
26
Pomorskie
58
Śląskie
135
Świętokrzyskie
18
18
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Polska
105
16
1144
Źródło: Nauka i technika w 2007. 2009. GUS, Warszawa.
Ryc. 3. Liczba szkół wyższych w Polsce w układzie regionalnym w 2008 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie Banku Danych Regionalnych GUS (www.stat.gov.pl).
53
Inkubatory
akademickie
Inkubatory
przedsiębiorczości
Inkubatory
technologiczne
Ośrodki
szkoleniowo-doradcze
Parki
technologiczne
Razem
2
6
6
10
1
33
1
75
4
1
18
8
1
2
27
1
67
Wielkopolskie
6
5
1
10
4
3
2
30
2
63
Dolnośląskie
6
7
1
5
5
4
1
24
1
54
Pomorskie
6
6
0
3
2
3
1
26
2
49
Małopolskie
6
3
1
9
4
5
0
17
2
47
Łódzkie
5
2
0
6
2
3
4
21
2
45
Podkarpackie
6
4
0
5
2
3
2
23
0
45
Lubelskie
4
3
0
6
2
1
0
28
0
44
Zachodniopomorskie
7
6
0
1
3
5
1
16
2
41
7
7
0
3
1
1
1
15
0
35
Kujawsko-pomorskie
3
4
0
5
2
2
0
18
1
35
Podlaskie
5
2
0
5
2
0
1
18
1
34
Świętokrzyskie
3
1
0
2
2
2
0
13
0
23
Lubuskie
4
1
0
2
1
4
0
10
0
22
Opolskie
2
1
0
2
2
2
0
7
0
16
85
62
6
88
48
49
16
326
15
695
Polska
Fundusze
venture capital
6
5
Śląskie
Fundusze poręczeń
kredytowych
10
Mazowieckie
Województwa
Lokalne fundusze
pożyczkowe
Centra transferu
technologii
Tabela 3. Liczba ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w Polsce w układzie regionalnym
w 2007 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie Raportów Stowarzyszenia Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości (www.sooiip.org.pl).
województw w Polsce. W 2008 r. w Wielkopolsce funkcjonowało 38 państwowych
i niepaństwowych uczelni wyższych (ryc. 3). W odróżnieniu od ośrodków innowacji i przedsiębiorczości szkoły wyższe charakteryzują się ponadregionalnym zasięgiem oddziaływania.
Jedną z największych organizacji gospodarczych w Polsce jest Krajowa Izba Gospodarcza (KIG). Powstała ona na początku lat 90. i reprezentuje największą liczbę
przedsiębiorców. Największa liczba organizacji zrzeszonych w KIG występuje w
województwie mazowieckim (70). Wśród pozostałych województw najwięcej instytucji będących członkami KIG onotowano w województwie wielkopolskim (14).
Liczba agencji, fundacji i stowarzyszeń wspierających rozwój gospodarczy zarejestrowanych w bazie NGO (www.bazy.ngo.pl) w Wielkopolsce wynosiła jedynie
29 i była niższa od np. ich liczby w województwie podkarpackim (55) czy lubelskim (37) (ryc. 4).
54
Ryc. 4. Liczba organizacji wspierających rozwój gospodarczy zarejestrowanych w bazie NGO
Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy NGO (www.bazy.ngo.pl).
Analiza rozmieszczenia instytucji otoczenia biznesu w województwie
wielkopolskim
Głównymi skupiskami instytucji otoczenia biznesu w Wielkopolsce są największe
miasta regionu: Poznań oraz Konin, Kalisz, Leszno i Piła (tab. 4). Poznań jako stolica regionu charakteryzuje się największą liczbą zarówno instytucji tworzących środowisko innowacyjne, samorząd gospodarczy, jak i agencji, fundacji i stowarzyszeń
rozwoju.
Na środowisko innowacyjne Poznania składają się: ośrodki innowacji i przedsiębiorczości – dwa parki technologiczne (Poznański Park Naukowo-Technologiczny
oraz Nickel Technology Park Poznań), pięć centrów transferu technologii, trzy inkubatory technologiczne, dwa inkubatory akademickie, 17 placówek Polskiej Akademii
Nauk, około 20 instytutów resortowych i jednostek badawczo-rozwojowych oraz
prywatne firmy prowadzące działalność badawczo-rozwojową. W Poznaniu funkcjonuje także szereg organizacji gospodarczych, z których sześć zrzeszonych jest w Krajowej Izbie Gospodarczej. Działają też agencje rozwoju (Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości) i stowarzyszenia, których celem jest rozwój gospodarczy
regionu (Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski). Wykaz najważniejszych
instytucji w układzie największych miast Wielkopolski przedstawiono w tabeli 4.
Instytucje otoczenia biznesu funkcjonują również w mniejszych miastach, np.:
Gnieźnie (Gnieźnieńska Agencja Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o.), Śremie
(Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego), Ostrowie Wielkopolskim (Izba Przemysłowo-Handlowa Południowej Wielkopolski, Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości).
55
Tabela 4. Wykaz najważniejszych instytucji otoczenia biznesu w największych miastach
regionu
Miasta
Poznań
Środowisko innowacyjne
Organizacje gospodarcze
Agencje, fundacje,
stowarzyszenia rozwoju
– Polska Izba Gospodarcza – Wielkopolska Agencja RozImporterów, Eksporterów i woju Przedsiębiorczości
Kooperacji
– Polskie Stowarzyszenie
– Instytut Logistyki i MagaMałych i Średnich Przedzynowania
– Wielkopolska Izba Przesiębiorstw
– Centrum Wspierania Inno- mysłowo-Handlowa
wacji
– Wielkopolska Izba Rzemie- – Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski
– Uczelniane Centrum Inno- ślnicza
– Poznański Park Naukowo-Technologiczny
wacji i Transferu Technologii UAM
– Wielkopolski Klub Techniki
i Racjonalizacji
– Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości
Kalisz
– Fundacja Kaliski Inkubator – Izba Rzemieślnicza i Przed- – Stowarzyszenie Inicjatywa i
Przedsiębiorczości
siębiorczości
Integracja
– Regionalna Izba Gospodar- – Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości –
cza
oddział w Kaliszu
– Związek Rzemieślników
Cechowych
– Cech Rzemiosł Budowlanych i różnych MSP
Konin
– Ośrodek Innowacji NOT – – Konińska Izba Gospodarcza – Agencja Rozwoju RegionalRada Federacji Nauko– Zrzeszenie Handlu, Gastro- nego SA
wo-Technicznych
nomii i Usług
– Cech Rzemiosł Różnych
– Stowarzyszenie Kupców i
Detalistów
Leszno
– Centrum Innowacji i Trans- – Regionalna Izba Przeferu Technologii
mysłowo-Handlowa
– Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości –
Oddział w Lesznie
– Stowarzyszenie Kupców
Leszczyńskich
Piła
– Pilska Izba Gospodarcza
– Agencja Rozwoju Północnej
Wielkopolski
– Zrzeszenie Handlu, Gastro- – Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości –
nomii i Usług
Oddział w Pile
– Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Nadnoteckich
56
Funkcjonowanie najważniejszych instytucji otoczenia biznesu i ich wpływ
na rozwój regionu
Środowisko innowacyjne
Środowisko innowacyjne odgrywa istotną rolę w rozwoju innowacyjności gospodarki regionu. Instytucje te są odpowiedzialne za generowanie innowacji i ich dyfuzję do praktyki gospodarczej. Stanowią one niezbędny element funkcjonowania innowacyjnych przedsiębiorstw.
Poznański Park Naukowo-Technologiczny (PPNT) powstał w 1995 r. w ramach
działalności statutowej i gospodarczej Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Był to pierwszy park tego typu w kraju. Obecnie w ramach Poznańskiego
Parku Naukowo-Technologicznego funkcjonuje kilkanaście centrów badawczych,
świadczących swoje usługi w dziedzinie chemii, fizyki, archeologii, geografii,
ochrony środowiska oraz nauk ekonomicznych. Ponadto na terenie PPNT jest zlokalizowany InQbator Technologiczny, który wspiera funkcjonowanie nowo powstałych firm innowacyjnych8.
Rolę Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego w rozwoju regionu należy rozpatrywać przede wszystkim w kontekście innowacyjności. Park ten łączy
działalność naukową i badawczo-rozwojową z transferem technologii, działalnością doradczą i szkoleniową, których celem jest pomoc w komercjalizacji nowych
technologii. PPNT aktywnie uczestniczy na każdym etapie przechodzenia produktu innowacyjnego ze sfery nauki do sfery gospodarki, przyczyniając się istotnie do
rozwoju innowacyjności gospodarki regionu (ryc. 5).
W ramach I etapu tej ścieżki, a więc generowania innowacji, czyli działalności
naukowej i badawczo-rozwojowej park wykonuje badania technologiczne dla
przedsiębiorstw z regionu Wielkopolski (park pełni funkcje ośrodka badawczo-rozwojowego dla małych i średnich przedsiębiorstw). Poza tym udostępnia
hale technologiczne do badań i wdrożeń, promuje innowacyjne przedsiębiorstwa,
informuje o grantach badawczych i technologicznych Komisji Europejskiej i możliwościach udziału w badaniach, opracowuje bazy danych o placówkach naukowych i
ich ofertach badawczych skierowanych do praktyki gospodarczej oraz o proinnowacyjnych przedsiębiorstwach i ich zapotrzebowaniu na nowe technologie. Największe efekty park osiąga w dziedzinie chemii. Najlepszym przykładem jest projekt, w którego wyniku powołano Wielkopolski Klaster Chemiczny – sieć
współpracy w zakresie innowacji między sferą nauki a małą i średnią przedsiębiorczością. Poza chemią w ramach parku świadczone są usługi badawcze w dziedzinie
fizyki, archeologii, geologii oraz nauk ekonomicznych.
Szczególną rolę pełni park na etapie transferu innowacji do gospodarki. Jest to
kluczowy etap, decydujący o rozwoju innowacyjności gospodarki. Stąd też park realizuje wiele projektów mających na celu wzmocnienie tego najsłabszego do tej pory
ogniwa łączącego naukę z gospodarką. Jedną z takich inicjatyw jest projekt Wielkopolska Sieć Innowacji (WSI) realizowany w latach 2005–2008 i kontynuowany w ramach projektu „Rozszerzenie działalności WSI”. WSI jest regionalną siecią instytucji
8
Szczegółowy opis funkcjonowania parku, jego struktury organizacyjnej dostępny jest na stronie internetowej PPNT – www.ppnt.poznan.pl.
57
Rycina 5. Ścieżka produktu innowacyjnego ze sfery nauki do gospodarki
Źródło: Opracowanie własne
wsparcia czyli organizacji działających na rzecz wspierania przedsiębiorczości i innowacyjności regionu, skupiającą ponad 50 organizacji non-profit i wielkopolskie
samorządy. Celem funkcjonowania sieci jest pogłębienie współpracy pomiędzy instytucjami otoczenia biznesu, samorządami, przygotowanie oferty usług dla przedsiębiorców. Transfer technologii do praktyki gospodarczej wspierany jest także w ramach realizowanego przez park projektu Innovation Relay Centre West Poland.
Głównym założeniem projektu jest badanie potrzeb technologicznych przedsiębiorców, poszukiwanie właściwych rozwiązań technologicznych i partnerów biznesowych oraz pomoc na etapie sprzedaży (w negocjacjach itp.).
PPNT wspiera także ostatni etap ścieżki innowacji ze sfery nauki do gospodarki, tj. komercjalizację. W ramach Centrum Wspierania Innowacji świadczy usługi
informacyjne, szkoleniowe i doradcze w dziedzinie innowacji, pomocy w uczestnictwie w Programach Ramowych UE, pomocy w kojarzeniu partnerów gospodarczych z Polski i UE, informacji patentowej.
Poznański Park Naukowo-Technologiczny aktywnie uczestniczył – wspólnie z
wieloma organizacjami społeczno-gospodarczymi – w tworzeniu Regionalnej Strategii Innowacji dla Wielkopolski, a następnie w monitorowaniu jej realizacji.
Poza działalnością w sferze rozwoju innowacyjności gospodarki Wielkopolski
PPNT przyczynia się także do rozwoju przedsiębiorczości. Realizowany projekt
„Pomysł na biznes” miał na celu aktywne wspieranie zatrudnienia poprzez stymulowanie powstawania mikroprzedsiębiorstw. Pomoc w tworzeniu nowych podmiotów gospodarczych obejmowała kompleksowe usługi doradcze, szkoleniowe, informacyjne i finansowe dla nowo powstających MSP. Także projekt Enterprise
Europe Network miał na celu bezpłatne usługi informacyjne, szkoleniowe i doradcze dla MSP finansowane ze środków unijnych i budżetu państwa. W ramach parku
funkcjonuje też inkubator technologiczny. Jest to wyodrębniona w ramach Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego jednostka, zapewniająca początkującym
przedsiębiorcom z sektora MSP pomoc w uruchomieniu i prowadzeniu firmy oferującej produkt lub usługę powstałą w wyniku wdrożenia nowej technologii.
58
Dla efektywnej realizacji zadań parku niezbędna jest współpraca z innymi instytucjami otoczenia biznesu oraz władzami samorządowymi. Centrum Wspierania
Innowacji współpracuje z władzami regionu, organizacjami zrzeszającymi małe i
średnie przedsiębiorstwa (izby gospodarcze, zrzeszenia, cechy), uczelniami wyższymi. Współpracuje także z sektorem finansowo-bankowym w celu pozyskania
kapitału niezbędnego do finansowania procesu transferu innowacji. Współpraca
międzynarodowa jest jednym z istotnych czynników warunkujących dalszy rozwój
parku. Realizowane są międzynarodowe kontrakty, organizowane seminaria, targi,
spotkania, projekty europejskie. PPNT jest członkiem International Association of
Science Parks (IASP) i współpracuje z Amerykańskim Stowarzyszeniem Parków
Badawczych związanych z Uniwersytetami (AURRP).
Organizacje gospodarcze
Podstawowym zadaniem organizacji samorządu gospodarczego i innych organizacji
zrzeszających przedsiębiorców jest reprezentowanie interesów ich członków.
Urządzanie spotkań z politykami i administracją rządową jest więc jednym z głównych działań tych organizacji. Instytucje te świadczą także pomoc w zakresie pozyskiwania funduszy Unii Europejskiej w związku z dużym zainteresowaniem tego
typu usługami ze strony przedsiębiorców. Skomplikowane procedury towarzyszące
ubieganiu się o dofinansowanie działalności podmiotów gospodarczych wymagają
specjalistycznego doradztwa. Organizacje te zajmują się ponadto informacją gospodarczą, doradztwem firmom rozpoczynającym działalność gospodarczą, również w
zakresie obowiązującego prawa i finansów. Niektóre z nich zajmują się też specjalistycznym doradztwem w zakresie zasobów ludzkich, jakości i eksportu produkowanych towarów i usług oraz doradztwem związanym z działalnością rolniczą.
Wielkopolska Izba Rzemieślnicza w Poznaniu jest organizacją samorządu
gospodarczego rzemiosła zrzeszającą cechy, spółdzielnie rzemieślnicze i inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosła. Wielkopolska Izba Rzemieślnicza w Poznaniu jest najstarszą izbą w Polsce
założoną w 1919 r. Do Izby, której zasięg oddziaływania obejmuje Wielkopolskę,
należy 45 cechów i 16 spółdzielni rzemieślniczych, funkcjonujących na podstawie
przepisów ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle i własnych statutów. Wielkopolska Izba Rzemieślnicza w Poznaniu jest członkiem Związku Rzemiosła Polskiego. Podstawowym zadaniem izby jest pomoc w reprezentowaniu zrzeszonych organizacji oraz rzemieślników wobec organów administracji publicznej, a także
innych organizacji i instytucji, udzielanie swoim członkom pomocy instruktażowej
i doradczej oraz przeprowadzanie egzaminów czeladniczych i mistrzowskich.
Działalność Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej koncentruje się na wspomaganiu członków, zwłaszcza w zakresie obowiązujących przepisów prawnych, podatkowych, reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów
administracji publicznej, organizowanie kursów, seminariów i szkoleń mających na
celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych rzemieślników oraz uczestniczenie w
realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr i podejmowanie działań służących unowocześnieniu rzemiosła w
kontekście sprostania konkurencyjności w gospodarce rynkowej.
59
Sieć powiązań Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej obejmuje szereg innych organizacji gospodarczych, takich jak: Polska Izba Gospodarcza, Zrzeszenie Handlu i
Usług, Wielkopolski Sejmik Gospodarczy. Wspólnie z tymi instytucjami WIRz reprezentuje interesy małych i średnich przedsiębiorstw przed organami władzy
rządowej i samorządowej. Ścisła współpraca łączy izby z przedstawicielami wszystkich władz: urzędem miasta, urzędem marszałkowskim, urzędem wojewódzkim.
Na tej płaszczyźnie przedstawiane są problemy środowiska rzemieślniczego, oraz
wspólnie ustalane propozycje ich rozwiązania. Izba współpracuje także z agencjami i stowarzyszeniami rozwoju (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości w Koninie) głównie w zakresie tworzenia
punktów konsultacyjno-doradczych i pozyskiwania środków z funduszy UE. Wraz
z Zakładem Doskonalenia Zawodowego izba organizuje szkolenia dla rzemieślników. Współpracuje również z instytucjami finansowymi: bankami i Poznańskim
Funduszem Poręczeń Kredytowych, udzielając informacji o możliwościach poręczeń kredytowych. W ramach współpracy zagranicznej izba utrzymuje kontakt z
innymi izbami rzemieślniczymi w Niemczech i Francji, wspólnie organizując szkolenia, forum gospodarcze oraz targi i wystawy.
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie funkcjonuje od 1992 r. Jej
głównym celem jest działanie na rzecz rozwoju regionalnego, w tym przede
wszystkim restrukturyzacji gospodarki i rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Jest ona jedną z najważniejszych w Wielkopolsce organizacji pozarządowych wyspecjalizowanych w realizacji rządowych i międzynarodowych programów polityki regionalnej dla samorządów. Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
w Koninie jest spółką akcyjną. Do jej akcjonariuszy należą: jednostki samorządu
terytorialnego (województwo wielkopolskie, Rada Gminy w Kazimierzu Biskupim, Rada Miasta i Gminy w Kleczewie, Gmina Miejska Konin, Rada Gminy i Miasta w Sompolnie, Rada Gminy i Miasta w Ślesinie) oraz Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie, Mostostal Słupca S.A. w Słupcy, Kopalnia Węgla
Brunatnego „Konin” S.A w Kleczewie i Konińska Izba Gospodarcza. Działalność
agencji skupiona jest na realizacji projektów związanych z rozwojem regionalnym
Wielkopolski, rozwojem innowacyjności i przedsiębiorczości, które są finansowane głównie ze środków UE. Projekty te wdrażane są przy współpracy z samorządami i innymi instytucjami otoczenia biznesu. ARR świadczy także usługi informacyjne, szkoleniowe i doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw. Agencja
Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie pełniła od 2001 r. funkcję Regionalnej Instytucji Finansującej (RIF) w województwie wielkopolskim, zajmując się zarządzaniem realizacją programów regionalnych skierowanych do sektora MSP w danym
województwie.
Analiza działalności instytucji otoczenia biznesu w województwie wielkopolskim prowadzi do wniosku, że ich wpływ na rozwój regionu można ograniczyć do
następujących aspektów:
– prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, generującej możliwe do zastosowania w praktyce gospodarczej innowacje,
– wspierania rozwoju innowacyjności regionu poprzez transfer technologii i
wzmacnianie relacji na linii nauka–gospodarka,
60
rozwoju przedsiębiorczości w regionie poprzez działalność informacyjną, szkoleniową, doradczą, szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także
pomoc lokalową, techniczną, technologiczną oraz finansową i prawną,
– poprawy konkurencyjności Wielkopolski poprzez tworzenie warunków sprzyjających kooperacji przedsiębiorstw i budowania ich przewagi konkurencyjnej
na krajowym rynku.
Najważniejsze inicjatywy wielkopolskich instytucji otoczenia biznesu, które
bezpośrednio przyczyniły się do rozwoju innowacyjności gospodarki regionu,
przedstawiono w tabeli 5.
–
Tabela 5. Wybrane projekty realizowane przez instytucje otoczenia biznesu w Wielkopolsce i
ich wpływ na rozwój regionu
Nazwa projektu
Charakterystyka
Efekty dla regionu
Wielkopolska Sieć Poznański Park
Innowacji
NaukowoTechnologiczny
WSI to regionalna sieć około
50 instytucji otoczenia
biznesu działających na
rzecz przedsiębiorczości i
innowacyjności regionu
Nawiązanie trwałej
współpracy między instytucjami otoczenia biznesu,
wzmocnienie relacji wewnętrznych, poprawa jakości
usług
Poznański Park
NaukowoTechnologiczny
Celem projektu było
uruchomienie nowego,
pełnego źródła informacji na
temat współpracy nauki z
biznesem. Celem była też
popularyzacja tematyki
innowacyjności, transferu
technologii i wiedzy o
własności intelektualnej
Powstały portal jest dwujęzycznym źródłem informacji
dla osób zainteresowanych
wdrażaniem innowacji. Poprawia komunikację pomiędzy sektorem badawczym
a biznesowym, wzmacniając
relacje zewnętrzne otoczenia
biznesu
Projekty miały na celu pobudzenie potencjału innowacyjnego województwa
poprzez zintensyfikowanie
współpracy uczelni, przedsiębiorców i naukowców
Projekty te przyczyniają się
do wzrostu konkurencyjności wielkopolskiej gospodarki poprzez zwiększenie
możliwości wykorzystania
istniejącego potencjału badawczego
Celem projektów była promocja przedsiębiorczości
akademickiej, wspierającej
transfer nowoczesnych technologii wypracowanych
przez wielkopolskich naukowców do gospodarki
Wzmocnienie relacji
pomiędzy sektorem nauki
i gospodarki. Stworzenie
instrumentów wsparcia
akademickiej, inkubacji
przedsiębiorstw
akademickich typu spin-off
Budowa, rozwój i
upowszechnianie
Wielkopolskiego
Portalu Innowacji
i Wiedzy
Instytucja
prowadząca
projekt
Smartlink Sp.
z o.o.
Uniwersytet
– Wielkopolskiej Przyrodniczy
Platformy Inno- Urząd Miasta
Poznania
wacyjnej
Utworzenie
– Centralnej Bazy
Danych
Opracowanie modelu wspierania
akademickiej
w Wielkopolsce
Rozwój
Uczelnianego
Centrum
Innowacji
i Transferu
Technologii UAM
UAM
Uczelniane
Centrum
Innowacji
i Transferu
Technologii UAM
Urząd Miasta
Poznania
61
Projekt
upowszechniania
i wspierania stref
wysokiej
specjalizacji
produktowej
(klastrów) w
Wielkopolsce
Wielkopolska Izba
PrzemysłowoHandlowa
w Poznaniu
Celem projektu było
przygotowanie standardów
budowy stref wysokiej
specjalizacji produktowej,
Agencja Rozwoju przybliżenie tematyki
Regionalnego S.A. klastrów jako formy
gospodarowania będącej
w Koninie
szansą na rozwój
Wielkopolski
Powstał zespół ekspertów
wyspecjalizowanych
w tematyce organizacji
i funkcjonowania klastrów
w Wielkopolsce,
przeszkolono przedstawicieli
przedsiębiorstw, władz
regionu, instytucji otoczenia
biznesu
Rozwój klastrów:
UAM
Celem był rozwój sieci
kooperacyjnych, łączących
Wielkopolska
Agencja Rozwoju przedsiębiorców branż:
Przedsiębiorczości chemicznej, meblarskiej,
ICT oraz grzewczej w celu
Urząd Miasta
poprawy ich poziomu
Poznania
technologicznego
Eurocentrum
Innowacji i
Przedsiębiorczości
w Ostrowie
Wielkopolskim
Wzrost konkurencyjności
przedsiębiorstw
funkcjonujących w ramach
klastrów, wzrost ich
innowacyjności
przekładający się
bezpośrednio na poprawę
innowacyjności i
konkurencyjności
wielkopolskiej gospodarki
– Klastra
Chemicznego
– Wielkopolskiego Klastra
Meblarskiego
– Klastra ICT
Wielkopolska
– Klastra
Kotlarskiego
w Pleszewie
3. Podsumowanie
Elementami wyposażenia instytucjonalnego regionu wielkopolskiego wpływającymi w istotny sposób na jego rozwój są przede wszystkim: samorząd regionalny oraz
instytucje otoczenia biznesu. Charakter i zakres działalności tych instytucji jest
bardzo zróżnicowany, a przez to oddziałują one na rozwój regionu w różny sposób.
Samorząd regionalny odpowiada za kształtowanie szeroko rozumianych warunków rozwoju regionalnego. W celu realizacji swoich zadań wykorzystuje on środki
finansowe budżetu państwa oraz środki pomocowe Unii Europejskiej. Ze względu
na fakt, że środki z budżetu państwa na konkretne zadania są ograniczone i w dużej
mierze niewystarczające samorząd województwa korzysta z funduszy europejskich. W regionie wielkopolskim skuteczność samorządu regionalnego w pozyskiwaniu środków europejskich na rozwój regionu mierzona poziomem zakontraktowanych umów do finansowania z funduszy strukturalnych w porównaniu do
pozostałych regionów jest przeciętna.
Poziom rozwoju otoczenia biznesu w województwie wielkopolskim należy ocenić jako ponadprzeciętny na tle innych województw w Polsce. Wielkopolska charakteryzuje się dużą liczbą instytucji środowiska innowacyjnego, zarówno tych
odpowiedzialnych za generowanie innowacji, jak szkoły wyższe i jednostki badawczo-rozwojowe, jak i tych odpowiedzialnych za transfer innowacji do gospodarki
(ośrodki innowacji i przedsiębiorczości). Wielkopolska ma także dobrze rozwiniętą sieć organizacji gospodarczych. Nieco mniej znaczącą pozycję zajmuje natomiast pod względem liczby agencji, fundacji i stowarzyszeń rozwoju. Słabą stroną
62
funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu jest ich efektywność, szczególnie w odniesieniu do instytucji odpowiedzialnych za powiązanie sfery nauki i gospodarki.
Mimo podejmowania różnego rodzaju inicjatyw w tym zakresie, ciągle działalność
dużej liczby instytucji otoczenia innowacyjnego nie przekłada się bezpośrednio na
wzrost poziomu innowacyjności w gospodarce województwa wielkopolskiego.
Literatura
Chojnicki Z. 1996. Region w ujęciu geograficzno-systemowym. [W:] T. Czyż (red.), Podstawy regionalizacji geograficznej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 7–43.
Churski P. 2008. Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regionalna w Polsce w okresie
integracji z Unią Europejską. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Domański B. 2003. Region a relacje władzy – przypadek województwa śląskiego. [W:] I. Sagan, M. Czepczyński (red.), Wymiar i współczesne interpretacje regionu. Uniwersytet
Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk–Poznań, s. 91–98.
Dominiak J. 2006. Struktura i organizacja przestrzenna otoczenia biznesu w aglomeracji poznańskiej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Paasi A. 1986. The institutionalization of regions: a theoretical framework for understanding the emergence of regions and the constitution of regional identity. Fennia, 164, 1:
105–146.
Stachowiak K. 2008. Gospodarka oparta na wiedzy jako wyzwanie dla polityki regionalnej.
Doświadczenia fińskie. [W:] D. Ilnicki, K. Janc (red.), Przekształcenia regionalnych
struktur funkcjonalno-przestrzennych. Europa bez granic – nowe wyzwania. Rozprawy
Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 3:
123–130.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. 1998, nr 91, poz. 576).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (Dz.U. 1998, nr
91, poz. 577).
Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. 1998, nr 96, poz. 603).
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. 2006, nr
227, poz. 1657).
Role of institutions in the development of Wielkopolska
voivodeship
Abstract: The chief elements of the institutional development of the region considered in terms of institutional endowment and the level of institutionalisation are political, economic and cultural institutions. Those that exert the greatest influence on the region’s development are institutions acting in the
interest of its community whose activity contributes to intra-regional integration and the region’s
self-reliance. The aim of the article is to analyse the level of institutional development of the Wielkopolska region and to asses the role of selected administrative-political and business institutions in the formation of the regional character of Wielkopolska voivodeship. The administrative-political institutions
are represented by Wielkopolska voivodeship’s self-government, while economic institutions, by its business environment.
Key words: territorial region, institutional development, regional self-government, business environment institutions, Wielkopolska voivodeship

Rola instytucji w rozwoju województwa wielkopolskiego

Transkrypt

Podobne dokumenty

Gmina Białośliwie informuje, że projekt pn. „Wspólna aktywność

Zaproszenie do WKR dyr ROPS w Poznaniu – plik w formacie pdf

Program – Forum Eksportowe.

Czas zawodowców BIS – zawodowa Wielkopolska Nasza szkoła

Wiadomości

wągrowieckie forum kobiet promuje dziedzictwo kulinarne

Wiadomości