Spis treści - CONTENTS i streszczenie

SPIS TREŚCI - CONTENS
Wojciech Radecki: Ochrona środowiska w europejskim prawie karnym. Część IV.
Odpowiedzialność osób prawnych – Environmental protection in the European criminal law.
Part IV. Liability of legal persons. 112
Dorota Burchart–Korol: Ekoprojektowanie – holistyczne podejście do projektowania –
Ecodesign – holistic approach for the design. 116
Joanna Gliwicz: Nieprzewidywane skutki ocieplenia klimatu: śnieg – norniki –
bioróżnorodność – Unexpected effects of the climate warming: snow – field voles –
biodiversity. 121
Jańczak Marta: Kolekcja zachowawcza tradycyjnych odmian drzew owocowych w Śląskim
Ogrodzie Botanicznym – A protective collection of traditional fruit tree varieties in the
Silesian Botanical Garden. 126
Jerzy Straszko, Urszula Gabriel, Anna Poświtajło: Analiza wyników pomiarów imisji w
rejonie Krakowa metodami niestrukturalnymi – Analysis of imission measurement results in
cracow region by instructural methods. 132
Małgorzata Ostrowska: Zmienność stężenia biogenów w wodzie rzeki Mała Panew pod
wpływem opadów atmosferycznych i przepływów w rzece – Variability of biogens
concentration in the water of the Mała Panew River under the impact of atmospheric
precipitation and river discharge. 139
Piotr P. Małecki: Tendencje zmian w zakresie wielkości emisji głównych zanieczyszczeń
środowiska w Polsce w latach 1990-2008 – Trends in size of the major pollutants’ emission
to the environment in Poland throughout years: 1990-2008. 144
Konferencje, targi, wystawy – Conferences, Trade Fairs and Exhibitions
Małgorzata Głowacz, £ukasz Adamus: Wyroby budowlane na rynku europejskim –
wymagania i kierunki zmian” – Construction materials on the European market –
requirements and policies of change. 149
£ukasz Adamus: Dyrektywa 2009/125/WE ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów
dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią – Directive 2009/125/EC
establishing a framework for the setting of ecodesign requirements for energy-related
products. 150
£ukasz Adamus: Przejściowy raport z wdrażania Inicjatywy Rynków Pionierskich dla
Europy (LMI) – A mid-term progress report on Lead Market Initiative (LMI) for Europe. 152
Pawel Szałański: Polacy uczą międzynarodowych ekspertów jak chronić wodniczkę – Poles
train international experts in aquatic warbler conservation. 154
Marcin Kozłowski: Polka jednym z sześciu laureatów Nagrody Goldmanów! – Polish lady
among six Goldman Environmental Prize awardees!154
Zbigniew Mirek: Oświadczenie Komitetu Ochrony Przyrody PAN w sprawie uwalniania do
środowiska organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) - „Konieczności moratorium
i wielostronnych badań” – Tement of the Committee for Nature Conservation of the Polish
Academy of Sciences on the release of the genetically modified organisms (GMO) to the
environment: ”The need for a moratorium and interdisciplinary research”. 155
Teresa Sadoń-Osowiecka: Krajoznawstwo i turystyka szkolna jako edukacja alternatywna –
konteksty przyrodnicze, społeczne, kulturowe i pedagogiczne – School Sightseeing and
Tourism as Alternative Education – Natural, Social, Cultural and Pedagogical Contexts. 156
STRESZCZENIA
Radecki Wojciech: Ochrona środowiska w europejskim prawie karnym. Część IV.
Odpowiedzialność osób prawnych. Artykuły 6 i 7 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i
Rady 2008/99/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne
zawierają regulacje dotyczące podstaw odpowiedzialności osób prawnych za przestępstwa
przeciwko środowisku (art. 6) oraz sankcji stosowanych wobec osób prawnych (art. 7).
Przedmiotem czwartej części szkicu jest omówienie tych regulacji oraz skonfrontowanie ich
w polską ustawą z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za
czyny zabronione pod groźbą kary.
Dorota Burchart–Korol: Ekoprojektowanie – holistyczne podejście do projektowania. W
artykule przedstawiono włączenie aspektów ekologicznych do procesu projektowania i
rozwoju produktu. Obecnie przedsiębiorstwa rozwijając nowy produkt, oprócz kosztów i
jakości tego produktu coraz większą uwagę zwracają na jego wpływ na środowisko naturalne.
Dążą do tego, aby ich produkty były określane jako ekologiczne i coraz częściej
wykorzystują do tego ekoprojekowanie, które polega na takim zaprojektowaniu produktu,
które umożliwia racjonalne wykorzystanie, surowców materiałów, wody i energii na
wszystkich etapach cyklu życia umożliwiając recykling przy jednoczesnym zmniejszeniu
wpływu na środowisko. Dlatego właśnie od ekoprojektowania często zależy sukces
przedsiębiorstwa. Holistyczne podejście do projektowania, uwzględniające oprócz
tradycyjnego projektowania również aspekty ekologiczne, pozwala na połączenie potrzeb
klientów z odpowiedzialnością przedsiębiorstwa za środowisko.
Joanna Gliwicz: Nieprzewidywane skutki ocieplenia klimatu: śnieg – norniki –
bioróżnorodność. W ostatnich latach pojawiają się coraz częściej sygnały z północnej
Europy (>60 N), wskazujące na istotne zmiany zachodzące w przebiegu wieloletniej
liczebności norników i lemingów. Zmiany te, polegające na zaniku regularnych cykli
populacyjnych o wysokiej amplitudzie i pojawieniu się w ich miejsce niecyklicznych
fluktuacji na stosunkowym niskim poziomie liczebności, przypisywane są globalnemu
ociepleniu klimatu, najsilniej zaznaczającemu się w północnej i umiarkowanej strefie
klimatycznej w okresie zimy. Dane zaprezentowane w tym artykule (1) przedstawiają
podobne zmiany dynamikiliczebności w populacjach dwóch gatunków norników w Polsce w
okresie ostatnich 25 lat; (2) wskazują, które czynniki meteorologiczne są najistotniejsze dla
zimowej przeżywalności norników oraz (3) wykazują statystycznie, że te właśnie czynniki w
ostatnim półwieczu zmieniały się niekorzystnie dla norników w miarę ocieplania się klimatu.
Ponadto, przedstawiono zależność pomiędzy obniżającą się liczebnością norników a
spadkiem zagęszczenia zwierzyny drobnej w Polsce w okresie ostatnich 20 lat, sugerującą, że
niedostatek norników jest przyczyną nadmiernej redukcji zwierzyny drobnej przez
drapieżniki, dla których norniki, szczególnie w latach masowego występowania, stanowiły
poprzednio podstawowe źródło pokarmu.
Marta Jańczak: Kolekcja zachowawcza tradycyjnych odmian drzew owocowych w
Śląskim Ogrodzie Botanicznym. Uprawa drzew owocowych towarzyszy człowiekowi od
neolitu określanego jako początek rolnictwa. Postępy w dziedzinie sadownictwa następowały
wraz z rozwojem cywilizacji czego efektem jest wyhodowanie wielu nowych odmian.
Obecnie cześć starych tradycyjnych odmian o mniejszej wartości produkcyjnej jest
gwałtownie wypierana z upraw. Jednak okazuje się, że wiele tych odmian wykazuje inne
wartości, jak np. na dużą odporność na różne patogeny oraz na klimatyczne zmiany
środowiska. Czynione są starania mające na celu zgromadzenie jak największej liczby
starych, nie komercyjnych już odmian drzew w sadach prowadzonych w sposób tradycyjny.
Doskonałym miejscem do zakładania sadów metodą ex situ są ogrody botaniczne, których
celem miedzy innymi jest ochrona zasobów genowych. Prowadzenie kolekcji tradycyjnych
odmian stwarza możliwości do wykorzystania ich w przyszłości poprzez wprowadzenie
badań technikami molekularnymi. Na terenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie
znajduje się kolekcja sadownicza tradycyjnych odmian drzew owocowych na łącznym
obszarze wynoszącym 2,38 ha. Sady te są prowadzone w sposób ekologiczny z użyciem
wyłącznie naturalnych środków ochrony roślin oraz nawozów naturalnych. Ponadto na terenie
kolekcji odbywają się warsztaty i szkolenia z zakresu sadownictwa, do których prowadzenia
zapraszani są specjaliści z instytutów sadowniczych. W przyszłości planuje się rozbudowę
kolekcji na nowych miejscach, utworzenie szczegółowej inwentaryzacji drzew rosnących w
Ogrodzie oraz pozyskanie kolejnych ginących już odmian tradycyjnych ze starych sadów
przydomowych, organizując ekspedycje terenowe.
Straszko J., Gabriel U., Poświtajło A.: Analiza wyników pomiarów imisji w rejonie
Krakowa metodami niestrukturalnymi. Przedstawiono wyniki analizy pomiarów imisji
rejestrowanych na stacjach monitoringu powietrza w regionie krakowskim w okresie wrzesień
2007 – kwiecień 2008. Rozpatrywano poziomy stężeń SO2, CO, NO, NOx, PM10, O3 oraz
parametry meteorologiczne kierunek i prędkość wiatru, temperatura i ciśnienie
atmosferyczne. Mierzone wielkości w czasie wyznaczają szeregi czasowe z wahaniami
okresowymi i wahaniami w krótszych okresach. Opisano dynamikę zmian imisji i
parametrów meteorologicznych w czasie oraz przeanalizowano zależności poziomów stężeń
zanieczyszczeń od parametrów meteorologicznych. Podano także sposób konstrukcji pól
imisji na podstawie danych doświadczalnych. Stosowano metody niestrukturalne.
Małgorzata Ostrowska: Zmienność stężenia biogenów w wodzie rzeki Mała Panew pod
wpływem opadów atmosferycznych i przepływów w rzece. W pracy omówiono wyniki
badań nad zmiennością stężeń związków pokarmowych: azotu azotanowego, amonowego i
fosforanów w rzece Mała Panew w latach 1998 i 2002. Porównano zależności między
stężeniem tych biogenów w wodzie rzeki pod wpływem opadów atmosferycznych i
przepływów w rzece. Stwierdzono, że w ciągu roku troficzność wód rzecznych zmieniała się.
Najwyższe stężenia biogennych substancji występowały zimą i wczesną wiosną. Najniższe
stężenia występowały latem, kiedy rośliny intensywnie pobierają składniki pokarmowe.
Piotr P. Małecki: Tendencje zmian w zakresie wielkości emisji głównych zanieczyszczeń
środowiska w Polsce w latach 1990-2008. W niniejszym artykule dokonano oceny zmian w
zakresie wielkości emisji głównych zanieczyszczeń środowiska w Polsce, od rozpoczęcia
transformacji gospodarczo-społecznej do 2008 r. Analizą objęto wielkości głównych
zanieczyszczeń powietrza, wód oraz powierzchni ziemi. Zostało to wyrażone w postaci ilości
odprowadzonych do powietrza substancji lotnych, tj. dwutlenku siarki, tlenków azotu,
dwutlenku węgla, tlenku węgla oraz pyłów, ilości odprowadzonych do wód ścieków
przemysłowych i komunalnych oraz ilości wytworzonych odpadów komunalnych i odpadów
pozostałych. W formie graficznej zaprezentowano tendencje w zakresie wielkości wszystkich
wymienionych zanieczyszczeń w analizowanym okresie.
Teresa Sadoń-Osowiecka: Krajoznawstwo i turystyka szkolna jako edukacja
alternatywna – konteksty przyrodnicze, społeczne, kulturowe i pedagogiczne. W artykule
przedstawiono rolę krajoznawstwa i turystyki szkolnej jako alternatywę dla edukacji
formalnej, alternatywę dla masowości i jednakowego widzenia świata, alternatywę dla
konsumpcyjnego nastawienia do otaczającej rzeczywistości, alternatywę dla narzuconego
sposobu poznawania świata. Walory turystyczne potraktowane są jako konstrukt społeczny w
dużej mierze wykreowany współcześnie przez media. Obszary jako produkty turystyczne
zaspokajające potrzeby turystów-konsumentów są w artykule potraktowane jako symulakry
(termin wprowadzony przez Baudrillarda) – sztuczne twory zastępujące rzeczywistość i
„pożerające” ją. W tym kontekście szkolna działalność krajoznawczo-turystyczna może być
działalnością outsiderów poszukujących autentyzmu, odkrywających i konstruujących własne
miejsca, a przez to budujących indywidualną tożsamość poza konsumpcyjnym nurtem
turystyki.
SUMMARY
Wojciech Radecki: Environmental protection in the European criminal law. Part IV.
Liability of legal persons. The articles 6 and 7 of the Directive 2008/99/EC of the European
Parliament and the Council on the protection of the environment through criminal law dated
19 November 2008 include regulations addressing the principles of liability of legal persons
for criminal offences against the environment (Article 6) and the penalties used towards legal
persons (Article 7). Part IV of the overview includes a discussion of these regulations together
with their comparison to the polish Act on the Liability of Collective Entities for Acts
Prohibited under Penalty dated 28 October 2002.
Dorota Burchart-Korol: Ecodesign – holistic approach for the design. In this paper
ecological aspects in the design and development of product is presented. Ecological aspects
are becoming more important for modern enterprises in the product development. They are
aspiring to it their products to be determined as eco-friendly and they are using for it
ecodesign which relies on such designing the product which the rational application enables,
at all stages of the cycle of the life enabling raw materials of materials, water and the energy
recycling at simultaneous reducing the impact on the environment. Therefore a success of the
enterprise often depends on ecodesign. Holistic approach for the design, taking into account
apart from the traditional design also ecological aspects, lets to combine needs of customers
and the responsibility of the enterprise for the environment.
Joanna Gliwicz: Unexpected effects of the climate warming: snow – field voles –
biodiversity. Recently, several reports from Northern Europe (>60 N) indicated significant
change in population dynamics of voles and lemmings. The change from high–amplitude
regular cycles to acyclic fluctuations at relatively low level is regarded as an effect of climate
warming, most pronounced in winter. Data presented in this article (1) show similar changes
in the dynamics of two vole species in Poland over last 25 years, (2) indicate which winter
weather factors are most important for successful survival of voles and (3) demonstrate that
those factors changed to disadvantage of overwintering voles, over last half–century due to
global warming. The decline in vole abundance is indicated as an indirect cause for the fall in
the abundance of small game observed in Poland over the last 20 years.
Jańczak Marta: A protective collection of traditional fruit tree varieties in the Silesian
Botanical Garden. Cultivation of fruit trees has been accompanying the humans since neolith
times recognized as the beginnings of agriculture. Advancements in fruit growing occurred
together with the development ofcivilization resulting in the cultivation of many new
varieties. Presently, some of the traditional varieties of a lower production value have been
rapidly eliminated from cultivation. However, they apparently show other qualities e.g. high
resistance to different pathogens or climatic changes of the environment. Efforts have been
made to collect as many as possible of the no longer commercially available varieties in
orchards managed in a traditional way. Botanical gardens are a perfect place to establish
orchards by ex-situ method as they are aimed at protection of the gene resources. Growing a
collection of traditional varieties creates possibilities for their use in the future by introduction
of molecular techniques based research.
A collection of traditional fruit–trees has been cultivated in the Silesian Botanical Garden in
Mokołów in an area of 2,38 ha. The orchards are grown using environmentally friendly
farming methods and applying exclusively natural plant protection means and fertilizers.
Workshops and training courses are organized in the orchards for the audience of experts
from pomology institutes e.g. The Research Institute of Pomology and Floriculture from
Skierniewice and the Silesian Center of Agricultural Consultancy in Częstochowa – Mikołów
Division. Plans are made extend the collection into new areas, development of a detailed
inventory of the trees grown in the Garden and obtaining new examples of diminishing
traditional fruit tree varieties from old orchards in home gardens identified during site
expeditions.
Straszko J., Gabriel U., Poświtajło A.: Analysis of imission measurement results in cracow
region by instructural methods. The analysis results of imission measurements recorded at
monitoring stations in Cracow region in the period of September 2007 – April 2008 have been
presented. Contamination levels of SO2, CO, NO, NOx, PM10, O3 and meteorological
parameters: wind direction, wind speed, temperature and atmospheric pressure were
examined. The measured magnitudes determine time series with periodic oscillations and
oscillations in shorter periods. Dynamics of imission and meteorological parameters changes
in time were described and dependencies of contamination levels of pollutants on
meteorological parameters were analyzed. The way of imission fields construction on the
basis of experimental data was given. Instructural methods have been applied.
Małgorzata Ostrowska: Variability of biogens concentration in the water of the Mała
Panew River under the impact of atmospheric precipitation and river discharge. The
paper contains the result of studies on the contents and changeability during the years 1998
and 2002 of concentration of three nutrients: N-N03-, N-NH4+ i P-P043 in the Mała Panew
river. It was stated that the Mała Panew river belongs to waters of average fertility. Distinct
changeability of concentration of nutrients during the years was observed. The highest
concentration was noticed during the winter and the spring. The lowest concentration was
observed during the vegetation period.
Piotr P. Małecki: Trends in size of the major pollutants’ emission to the environment in
Poland throughout years: 1990-2008. This article contains an assessment of changes in
emissions of major environmental pollutants in Poland since the beginning of the economic
and social transformation to 2008 year. Analysis embraces the size of main pollutants in the
air, water and land. This is expressed in terms of quantities of discharged into the air volatile
substances, i.e. sulphur dioxide, oxides of nitrogen, carbon dioxide, carbon monoxide and
dust, the quantities discharged to municipal and industrial waste waters and quantities of
municipal waste and other waste. Graphically, there has been shown the trends of the size of
all these pollutants above mentioned in the period under review.
Teresa Sadoń-Osowiecka: School Sightseeing and Tourism as Alternative Education –
Natural, Social, Cultural and Pedagogical Contexts. The paper presents the role of school
sightseeing and tourism seen as an alternative to formal education, as well as to mass and
equal ways of seeing the world. Moreover, these activities are considered as the alternative to
consumption-oriented attitude to the environment and finally, to imposed ways of cognition.
Tourist values are treated here as the social constructs created by media. The article compares
the idea of areas, understood here as the product made for tourists – consumers, to
Baudrillard’s concept of simulacra (the false images of reality replacing the true world and
devouring it). In this context, tourism and sightseeing activities provided by school can be
seen as the acts of authenticity searching, performed by outsiders who discover and construct
their own places and therefore create their own identity out of the consumerist currents.