Plan wsparcia niepełnosprawnego klienta – perspektywa brytyjska

Plan wsparcia niepełnosprawnego klienta – perspektywa brytyjska
Przemysław Damek
Chcąc stworzyć wartościowy program terapeutyczny (plan wsparcia) należałoby być
świadomym mechanizmów jakie zachodzą podczas pracy (kooperacji z klientem). Proces
terapii zajęciowej praktykowany w Wielkiej Brytanii jasno określa kolejne stopnie jakie
należy zrealizować w pracy z klientem. Brytyjski proces terapii zajęciowej jest modelem
uniwersalnym, dlatego też zostanie on zastosowany w pracy z osobą niepełnosprawną.
O uniwersalności brytyjskiego modelu świadczy fakt, iż Wielka Brytania jest krajem o
wysokim współczynniku wielokulturowości a zatem wszelkie działania terapeutyczne (a także
inne działania skierowane do społeczeństwa) muszą uwzględniać wyjątkowość każdego
obywatela (pochodzenie, kultura, język, wyznanie itp.). W związku z powyższym proces
terapii zajęciowej jest ukierunkowany na klienta. Istotnym jest aby plan terapeutyczny był
zrozumiały zarówno dla klienta jak i dla terapeuty. Kolejne elementy pracy z klientem
zawierają: skierowanie do konkretnej jednostki terapeutycznej, oszacowanie sytuacji klienta
poprzez zgromadzenie wymaganych informacji, ustalenie celów jakie klient powinien
osiągnąć podczas terapii, zdobywanie wyznaczonych celów oraz ewaluację.1
Oszacowanie sytuacji klienta:
Chcąc dogłębnie przeanalizować sytuację niepełnosprawnego klienta oraz stworzyć
wartościowy
plan
wsparcia/pomocy/interwencji,
należy
przeanalizować
uprzednio
zgromadzone informacje oraz zastanowić się w których obszarach posiadana wiedza jest
niewystarczająca i wymaga uzupełnienia. W tym celu można zastosować A PERSONENVIRONMENT-OCCUPATION MODEL OF OCCUPATIONAL PERFORMANCE (PEOP Model).
Model ten skoncentrowany jest na trzech obszarach, dotyczących: osoby, środowiska
(domowe, lokalne, pracy) oraz pracy (czynności dnia codziennego, praca zawodowa).
Określając powyższe sektory należy traktować klienta podmiotowo a także pamiętać o tym,
że są one ściśle ze sobą związane i efektywna praca z klientem wymaga uwzględnienia
1
SUMSION, Thelma (2006). In: Client-Centered Practice in Occupational Therapy. 2 ed., Edinburgh, Churchill
Livingstone/Elsevier
każdego z nich. Zastosowanie modelu PEOP pozwala na opracowanie efektywnego planu
wsparcia skierowanego na potrzeby klienta.2 Przykładowy PEOP:
PEOP
Osoba
Środowisko
Zajęcie
(Person)
(Environment)
(Occupation)
Kobieta (38 lat),
Dwupokojowe
Brak pracy zarobkowej,
Rozwiedziona,
mieszkanie
Prowadzenie domu,
Samotna matka (11
komunalne/stare
Wychowywanie syna,
letni syn),
budownictwo (niski
Lekki stopień
standard),
niepełnosprawności
Mieszkanie wymaga
(astma oskrzelowa),
remontu,
Wykształcenie
Brak podstawowych
podstawowe,
sprzętów
Kurs sprzedawcy,
gospodarstwa
Brak nadziei na
domowego,
poprawę sytuacji
Rodzina korzysta ze
rodziny,
świadczeń pomocy
Poczucie zagrożenia,
społecznej,
lęku o przyszłość
Wsparcie ze strony
2
LAW, MARY,
et al.nerwica)
(1996). The Person-Environment-Occupation
Modei: A transactive cpproach to occupational
matki (wsparcie
rodziny
(silna
performance. Canadian Journal of Occupational Therapy, 1 April, 63, 1, 9-21.
psychiczne, pomoc
rzeczowa)
Z powyższej analizy wywnioskować można, że klientka narażona jest na: pogłębiającą
się nerwicę/depresja, niską samoocenę oraz rosnącą bezradność (efekty psychologiczne);
występujące deficyty mogą prowadzić do izolacji społecznej (wykluczenia społecznego),
mogą być również źródłem występowania patologii społecznych takich jak np. nadużywanie
alkoholu (efekty społeczne); konsekwencjami trwania w obecnej sytuacji mogą być
pogarszające się relacje z synem (utrata zdolności do pełnienia funkcji rodzicielskich) a także
z matką (efekty rodzinne).
Podstawową rozpoczęcia współpracy z klientką jest uzupełnienie zgromadzonych
informacji. Dążąc do stworzenia optymalnego planu wparcia należałoby zadać szereg
następujących pytań:
1. Czy korzysta z porad psychologa/psychiatry/terapeuty (nerwica)?
2. Czy pozostaje pod opieką lekarza specjalisty (astma oskrzelowa)?
3. Czy ma kontakt z ojcem dziecka?
4. Czy ojciec dziecka płaci alimenty na syna?
5. Czy ma problemy ze sprawowaniem opieki nad synem?
6. Czy utrzymuje kontakty z innymi członkami rodziny?
7. Czy może uzyskać jakiekolwiek wsparcie ze strony innych członków rodziny?
8. Czy ma problemy z prowadzeniem gospodarstwa domowego?
9. Kiedy ostatni raz pracowała zawodowo?
10. Jakie jest jej doświadczenie zawodowe?
11. Czy jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy?
12. Czy brała udział w jakichkolwiek projektach mających na celu aktywizację zawodową?
13. Czy zwracała się do Ośrodka Pomocy Społecznej z prośbą o pomoc finansową na
remont mieszkania?
14. Czy zwracała się do Ośrodka Pomocy Społecznej z prośbą o pomoc finansową na
zakup podstawowego sprzętu gospodarstwa domowego?
15. Czy nie ma problemu z alkoholem lub z innymi substancjami psychoaktywnymi?
16. Jak funkcjonuje w społeczeństwie?
Uzyskanie odpowiedzi na powyższe pytania pozwoli na bliższe określenie aktualnej sytuacji
życiowej klientki oraz da podstawę do stworzenia wartościowego planu terapeutycznego
mającego na celu poprawę sytuacji życiowej klientki.
Wyznaczenie celów/plan terapii:
Określenie celów terapeutycznych powinno odbywać się w ścisłej współpracy z
klientem. To właśnie klient jest finalnym odbiorcą efektów prowadzonej terapii, dlatego też
istotne jest aby czynnie uczestniczył w planowaniu programu terapeutycznego. Wspólne
praca nad ustalaniem celów (terapeuta/klient) pozwala klientowi na zidentyfikowanie jego
mocnych stron, słabości oraz możliwości które może wykorzystać podczas terapii. 3
Ważne, aby określone cele były naznaczone cechami SMART tzn. żeby były: specyficzne
(Specific), możliwe do zmierzenia (Measurabel), osiągalne (Attainable), ralne (Realistic) oraz
aby były one określone w konkretnym czasie (Time bond). Ustanowione cele powinny być
zrozumiałe zarówno dla terapeuty jak i dla klienta. 4
Lp.
Cel
Czas
Co jest potrzebne do
realizacji
realizacji celu?
Jak zmierzyć, czy
cel został
osiągnięty?
1.
Zgłoszenie się do
psychoterapeuty (psychiatry,
psychologa) w celu leczenia
nerwicy.
Do 7 dni
Ustalenie danych
teleadresowych
ośrodków
prowadzących tego
typu terapie,
zgłoszenie do ośrodka
Rozpoczęcie
terapii, udział w
spotkaniach
terapeutycznych
2.
Rejestracja w Urzędzie Pracy
Do 7 dni
Zgromadzenie
wszystkich
wymaganych
dokumentów,
Status osoby
bezrobotnej
zarejestrowanej
w PUP
3
SWANN, Julie (2011). Managing rheumatoid arthritis: joint protection and treatment. British Journal of Healthcare
Assistants
4
SUMSION, Thelma (2006). In: Client-Centered Practice in Occupational Therapy. 2 ed., Edinburgh, Churchill
Livingstone/Elsevier
zgłoszenie się do
Urzędu Pracy
3.
Spotkanie z doradcą
zawodowym (UP)
Do 14 dni
Prośba o skierowanie
na spotkanie z
doradcą zawodowym
podczas rejestracji w
UP
Wizyta u doradcy
zawodowego.
3.
Złożenie wniosku o pomoc
finansową na zakup
materiałów potrzebnych do
remontu mieszkania (OPS) a
także na zakup podstawowy
sprzętów AGD
Do 14 dni
Wizyta w OPS,
wypełnienie
właściwego wniosku
Wydana decyzja
administracyjna
4.
Zgłoszenie gotowości do
podjęcia prac społecznieużytecznych (OPS)
Do 14 dni
Wizyta w OPS,
wypełnienie z prac.
socj. zgłoszenia do
prac.
Potwierdzenie
zgłoszenia,
podjęcie pracy
5.
Rozpoczęcie pracy jako
wolontariusz (integracja
społeczna, nowe
doświadczenie zawodowe)
Do 30 dni
Ustalenie danych
teleadresowych
instytucji
organizujących
wolontariat, wizyta w
np. Teatrze Grodzkim
Podjęcie pracy w
ramach umowy o
wolontariat.
6.
Zgłoszenie swojej
kandydatury do udziału w
projektach unijnych
(aktywizacja zawodowa – np.
Bielsko-Biała łączy ludzi
realizowany przez MOPS
B-B, projekty UP)
Do 30 dni
Ustalenie czy w
miejscu zamieszkania
w/w realizowane są
projekty unijne dot.
aktywizacji
zawodowej,
zgłoszenie się do
instytucji realizującej
projekt, wypełnienie
wstępnej deklaracji
uczestnictwa.
Podpisana
wstępna
deklaracja
udziału w
projekcie, udział
w projekcie
7
Aktywne poszukiwanie pracy
Do 30 dni
Opracowanie
Złożenie cv,
w lokalnych centrach
handlowych (ukończony kurs
sprzedawcy)
profesjonalnego CV,
baza teleadresowa
lokalnych marketów
udział w
rozmowie
kwalifikacyjnej
Osiągnięcie wyznaczonych celów/ewaluacja:
Osiągnięcie wyznaczonych celów zostało jasno określone w czasie a wdrożony
program terapeutyczny powinien podlegać ciągłej ewaluacji. W przypadku wystąpienia
jakichkolwiek problemów w osiągnięciu wyznaczonych celów, istnieje możliwość ich
modyfikacji w taki sposób aby klientka była zdolna do ich osiągnięcia, oraz aby odczuwała
pełną satysfakcję z realizacji powyższego planu. W przypadku osiągnięcia celów zawartych w
planie terapeutycznym (planie wsparcia) zasadnym jest ponowna analiza sytuacji klientki i
próba ustanowienia kolejnych celów pozwalających na osiągnięcie optymalnych wyników w
pracy z klientem (aktualizacja planu wsparcia).