określenie sprawczych czynników sukcesu dla polskich województw

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 16, Nr 2/2012
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Zarządzanie i finanse
Łukasz Mach, Katarzyna Widera1
OKREŚLENIE SPRAWCZYCH CZYNNIKÓW SUKCESU
DLA POLSKICH WOJEWÓDZTW W WYMIARZE
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
1. Wprowadzenie
W artykule podjęto próbę zdiagnozowania kluczowych czynników sukcesu
wpływających na zrównoważony rozwój województw Polski. Wyboru kluczowych czynników sukcesu wspólnych dla większości województw, dokonano po
przeprowadzeniu analiz ich strategii działań. Strategii działań opracowanych m.in.
na potrzeby regionalnych programów operacyjnych. Diagnoza głównych czynników sukcesu (wymiarów badawczych) była podstawą do doboru zmiennych diagnostycznych, które stanowiły punkt wyjściowy do opracowania wielowymiarowego rankingu województw Polski. Parametryzacja stopnia rozwoju województw
w wymiarach spójnych z podejściem zrównoważonego rozwoju, jest podstawą do
określenia silnych i słabych stron poszczególnych regionów. Mając na uwadze
strategiczne zarządzanie regionami Polski, wskazanie silnych i słabych stron jest
wymagane do określenia potencjalnych szans i zagrożeń.
2. Zrównoważony rozwój regionów – uzasadnienie wyboru wymiarów badawczych
Powszechnie, filozofia zrównoważonego rozwoju regionów jest definiowana
jako osiągnięcie zamierzonych efektów gospodarczych (ekonomicznych), społecznych oraz środowiskowych2. Zgodnie z definicją przedstawioną w pracach
o tematyce z zakresu zrównoważonego rozwoju, ma ona na celu zaspokojenie
1
2
Dr inż. Łukasz Mach, adiunkt; dr inż. Katarzyna Widera adiunkt, Politechnika Opolska.
Zarządzanie rozwojem regionu – wymiar społeczny, gospodarczy i środowiskowy, pod red. naukową Krzysztofa Malika, Opole 2010, Politechnika Opolska, ISBN 978-83-60958-74-2, s. 3.
37
potrzeb obecnego pokolenia w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom3. W tworzeniu ogólnie pojętego dobrobytu województw polskich, co również bezpośrednio implikuje dobrobyt całej Polski, niezaprzeczalne znaczenie ma podejście oparte na integracji działań rozwojowych równocześnie w wymiarze ekonomicznym (gospodarczym), społecznym oraz środowiskowym. Podejście zgodne z filozofią zrównoważonego rozwoju pozwala na
zbudowanie trwałej przewagi konkurencyjnej.
W literaturze podmiotu można również napotkać na rozszerzone ujęcie zrównoważonego rozwoju polegające na uwzględnieniu, obok wymiaru ekonomicznego (gospodarczego), społecznego oraz środowiskowego, innych wymiarów np.
technologicznego, politycznego czy prawnego4. W sześciowymiarowym podejściu do tworzenia przewagi konkurencyjnej za pomocą zrównoważonego rozwoju,
możemy mówić o podejściu zgodnym z zasadą określaną mianem PESTLE5.
W podejściu tym, uwzględniając rozwój województw polskich należałoby jednoczesne uwzględnić sześć wymiarów.
W niniejszym artykule, wybór wymiarów pozwalających na budowę trwałej
przewagi konkurencyjnej województw, dokonano w oparciu o kluczowe czynniki
sukcesu zamieszczone w już opracowanych strategiach rozwoju poszczególnych
województw6. Metodyka wyboru wymiarów najbardziej wpływających na tworzenie przewagi konkurencyjnej województw polegała na przeanalizowaniu tzw. kluczowych czynników sukcesu, zamieszczonych w strategiach każdego z województwa. Dla każdego województwa wybrano trzy (z pośród kilku a nawet kilkunastu),
najbardziej znaczące czynniki sukcesu. Ważność czynników została określona
jako procent alokacji środków EFRR7 na priorytety RPO8 województw na lata
2007-20139. Uwzględniając procentowy rozkład alokacji środków EFRR na priorytety RPO w poszczególnych województwach, do najistotniejszych zaliczono,
działania w wymiarze ochrony środowiska, transportu (infrastruktury) oraz działań
innowacyjnych. Tabela 1 przedstawia liczbę wskazań na kluczowe czynniki sukcesu przez poszczególne województwa.
Analizując czynniki sukcesu zaproponowane w opracowanych strategiach województw, najczęściej zwracano uwagę na istotność transportu (infrastruktury),
ochrony środowiska oraz innowacji, w tworzeniu trwałej przewagi konkurencyjnej. Działania w kategorii pn. „inne” często były definiowane w sposób zbyt ogól3
4
5
6
7
8
9
Our Common Future [w:] Report from the UN World Commission on Environment and Development (WCED), 1987.
K. Davorin, Sustainable Green Business, Proceedings of the 3rd International Conference in Management, Marketing and Finances, (MMF’09), Houston, USA, April 30-May 2, 2009, ISSN 17902769, ISBN 978-960-474-073-4, s.142-146.
Political, Economic, Social, Technical, Legal, Environmental
Dokumenty zawierające opracowane strategie dla poszczególnych województw, uzyskano ze stron
internetowych, 16 miejskich (wojewódzkich lub marszałkowskich) urzędów.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Regionalny Program Operacyjny
Dane zaczerpnięto z prezentacji dotyczących Regionalnego Programu Operacyjnego zamieszczonych na stronach internetowych BRE BANK S.A.
38
ny, aby można je było zakwalifikować do któregokolwiek wymiaru lub uwzględniały specyficzne uwarunkowania regionu.
Tabela 1. Kluczowe czynniki sukcesu – liczba wskazań wymiarów badawczych
w strategiach wojewódzkich.
Wybrany wymiar badawczy (kluczowy czynnik sukcesu)
transport (infrastruktura)
środowisko
innowacja, wiedza
inne
Liczba wskazań
13
6
13
16
Podsumowując proces wyboru wymiarów badawczych, za kluczowe zakwalifikowano działania w sferze transportu (infrastruktury), ochrony środowiska oraz
innowacji. W dalszym procesie badawczym, dla każdego z trzech wybranych kluczowych wymiarów, dokonano wyboru tzw. zmiennych diagnostycznych. Wybrane zmienne diagnostyczne, były podstawą do zbudowania czterech rankingów dla
województw Polski (rankingu w wymiarze transport (infrastruktura), rankingu
w wymiarze ochrony środowiska, rankingu w wymiarze innowacji oraz rankingu
w aspekcie zrównoważonego rozwoju – por. rozdz. 4).
3. Algorytm realizacji badań
W celu wskazania sprawczych czynników sukcesu, przeprowadzono proces
badawczy przedstawiony na rysunku 1. W pierwszej kolejności zdefiniowano
wymiary badawcze zgodne z podejściem trwałego rozwoju.
W procesie wyboru wymiarów badawczych kluczowych z punktu widzenia
zrównoważonego rozwoju województw, zastosowano podejście dwuetapowe.
W pierwszym zostały przeanalizowane propozycje literaturowe dotyczące klasyfikacji
wymiarów, zalecanych do uwzględnienia w tworzeniu zrównoważonego rozwoju
regionów. W drugim etapie zastosowano podejście praktyczne, tj. dokonano analizy
opracowanych strategii rozwoju wszystkich polskich województw, z punktu widzenia
wskazywanych w niej kluczowych wymiarów rozwojowych (por. rozdział 2).
Następnie przeprowadzono proces wyboru zmiennych diagnostycznych dla
określonych (wybranych) wymiarów implikujących zrównoważony rozwój regionów. Wybór zmiennych diagnostycznych, był podstawą do wskazania sprawczych
czynników sukcesu, tj. czynników będących swoistym kołem rozwojowym
w wybranych województwach. Procedura doboru zmiennych diagnostycznych
brała pod uwagę przydatność (poprawność) merytoryczną poszczególnych zmiennych w analizowanym wymiarze badawczym. Jednakże, istotnym ograniczeniem
w swobodnym definiowaniu zmiennych diagnostycznych jest dostępność oraz
kompletność danych zastanych w statystyce publicznej.
39
Proces definiowania wymiarów badawczych zgodnych z podejściem zrównoważonego rozwoju regionów
Analiza zastosowań
w praktyce
Analiza literaturowa
Proces wyboru zmiennych diagnostycznych dla określonych (wybranych) wymiarów implikujących zrównoważony rozwój regionów
Proces wstępnej analizy statystycznej
Proces rangowania poszczególnych województw w każdym z zdefiniowanych wymiarów badawczych
Ranking I
Ranking II
Ranking III
Ranking IV
Proces definiowania sprawczych czynników sukcesu
Rysunek 1. Realizacja procesu badawczego schemat.
W dalszej kolejności zastosowano modelowanie statystyczno-matematyczne,
mające na celu hierarchizacje kluczowych czynników sukcesu. W kroku tym zastosowano wstępną statystyczną analizę danych (opartą na zastosowaniu macierzy
korelacji)10 oraz grupę metod obliczeniowych należących do statystycznych metod
10
A. Sokołowski, Analizy wielowymiarowe, Materiały kursowe, Statsoft Polska, 2007, s. 43.
40
wielowymiarowej analizy porównawczej, tj. wielowymiarową metodę porządkowania liniowego11.
Proces hierarchizacji kluczowych czynników sukcesu, wykonano w czterech
krokach głównych, tj. dokonano rangowania poszczególnych województw w wymiarze transportu (infrastruktury), ochrony środowiska, innowacji oraz dokonano
rangowania zbiorczego dla wszystkich wymiarów jednocześnie.
4. Wskazanie sprawczych czynników sukcesu w wybranych wymiarach badawczych
Krokiem następującym po zdefiniowaniu trzech wymiarów badawczych
(transport (infrastruktura), ochrona środowiska, innowacje), było określenie
zmiennych diagnostycznych. Uwzględniając merytoryczną poprawność w procesie doboru zmiennych diagnostycznych oraz dostępność danych w statystyce publicznej, w tabeli 2, 3 oraz 4 przedstawiono zmienne diagnostyczne dobrane dla
każdego wymiaru badawczego.
W każdej z tabel (2, 3, 4) przedstawiono nazwę rozpatrywanego wymiaru, nazwę wybranej zmiennej diagnostycznej, jej jednostkę oraz rok z którego pochodzą
dane. Wszystkie dane zostały uzyskane z Lokalnej Bazy Danych (LBD) Głównego
Urzędu Statystycznego12.
Tabela 2. Zmienne diagnostyczne dla wymiaru transport (infrastruktura).
Transport (infrastruktura)
Wymiar
Nazwa zmiennej diagnostycznej
Jednostka
Rok
Drogi o utwardzonej nawierzchni na 10 tyś.
mieszkańców
[km]
2009
Ludność w miastach obsługiwanych przez
zakłady komunikacji miejskiej
[%]
2008
Linie kolejowe ogółem na 100 km2
[km]
2009
Telefoniczne łącza główne wszystkich operatorów na 100 tyś. ludności
[szt.]
2009
Ofiary śmiertelne na 100 tys. ludności
[osoba]
2009
Poddając analizie zmienne diagnostyczne dla wymiaru o nazwie transport (infrastruktura), wszystkie zmienne prócz zmiennej pn. „Ofiary śmiertelne na 100
tyś. ludności” należą do grupy stumulant. Zmienna pn. „Ofiary śmiertelne na 100
tyś. ludności” w procesie obliczeniowym została zakwalifikowana jako destymulanta. W pozostałych wymiarach badawczych, tj. w wymiarze ochrona środowiska
11
T. Panek, Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej, Wydawnictwo SGH,
Warszawa, 2009, pp. 57-75.
12
www.stat.gov.pl.
41
oraz innowacje, wszystkie zmienne zakwalifikowano jako stymulanty. Podział
zmiennych na kategorie stymulant oraz destymulant, jest wymagany w procesie
normalizacji użytych zmiennych diagnostycznych. Normalizacja natomiast jest niezbędna do poprawnego przeprowadzenia procesu obliczania miar agregatowych,
dających przesłanki do tworzenia rankingu województw w poszczególnych wymiarach badawczych, jak również z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju13.
Zaproponowana procedura obliczania miar agregatowych, jest powszechnie
akceptowana w ramach metodologii liczenia Wskaźnika Rozwoju Społecznego
(Human Development Index).
Tabela 3. Zmienne diagnostyczne dla wymiaru ochrona środowiska.
Ochrona środowiska
Wymiar
Nazwa zmiennej diagnostycznej
Jednostka
Rok
Przepustowość oczyszczalni ścieków
3
[m /doba]
2009
Długość kanalizacji odprowadzającej ścieki na
10 tyś. mieszkańców
[km]
2009
Lasy – zalesienia i odnowienia
[ha]
2009
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków
w % ogólnej liczby ludności
[%]
2009
Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca
służące ochronie środowiska
[zł]
2009
Ścieki przemysłowe i komunalne oczyszczane
w % ścieków wymagających oczyszczania
[%]
2009
Zanieczyszczenia powietrza zatrzymane
w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń w
% zanieczyszczeń wytworzonych - gazowe
[%]
2009
Zanieczyszczenia powietrza zatrzymane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń
w % zanieczyszczeń wytworzonych - pyłowe
[%]
2009
W dalszej części niniejszego artykułu zostały przeprowadzone cztery główne
etapy obliczeniowe, wynikiem których będzie utworzenie rankingu województw.
Pierwszy ranking został opracowany dla wymiaru o nazwie transport (infrastruktura), drugi dla wymiaru ochrona środowiska, trzeci ranking dla wymiaru innowacje,
natomiast czwarty dla wszystkich wymiarów jednocześnie. Uwzględnienie wszystkich wymiarów w jednym podejściu badawczym jest zgodne z metodologią zrównoważonego (trwałego) rozwoju. Opracowanie rankingu województw ma na celu
wskazanie, w każdym z wymiarów, województw o najwyższym współczynniku
rozwoju oraz województw o najniższym współczynniku rozwoju. Klasyfikacja ta
13
T. Panek, op.cit., s. 21, s. 35-42.
42
pozwoli na określenie dla których województw i w jakim wymiarze określone
zmienne diagnostyczne można traktować jako sprawcze czynniki sukcesu.
Tabela 4. Zmienne diagnostyczne dla wymiaru innowacje.
Innowacje
Wymiar
Nazwa zmiennej diagnostycznej
Jednostka
Rok
Nakłady na B+R na 1 mieszkańca
[zł]
2009
Przedsiębiorstwa innowacyjne wg rodzajów
wprowadzonych innowacji
[%]
2009
Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na
działalność innowacyjną z sektora usług
[%]
2009
Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na
działalność innowacyjną przemysłowe
[%]
2008
Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/istotnie ulepszonych w przeds. przemysłowych w wartości sprzedaży wyrobów ogółem
[%]
2008
Udział przychodów netto ze sprzedaży produktów innowacyjnych w przedsiębiorstwach
przemysłowych
[%]
2009
zatrudnieni w B+R na 1000 osób aktywnych
zawodowo
[osoba]
2009
4.1. Realizacja badań w wymiarze transport (infrastruktura)
Krokiem poprzedzającym tworzenie rankingu województw, było przeprowadzenie wstępnej analizy statystycznej. Analiza ta opierała się na sprawdzeniu poprawności danych oraz na analizie wykresów autokorelacji pomiędzy zmiennymi
diagnostycznymi.
Dokonując analizy wykresu macierzowego korelacji, w wymiarze transport (infrastruktura), województwem należącym do odstającego od tendencji pozostałych
województw jest województwo mazowieckie (na rys. 2 oznaczono obwódką).
Oznacza to, iż mogłyby się pojawić trudności w znalezieniu województwa o podobnym charakterze rozwojowym do województwa mazowieckiego.
Efekt przeprowadzonej analizy za pomocą porządkowana liniowego województw, przedstawiono w postaci rankingu, za pomocą wykresu rozrzutu (por.
rys. 3). Województwa leżące w górnej części linii prostej zajmują wysokie pozycje
w rankingu, natomiast te położone w jej dolnej części przedstawiają województwa
o niskim rozwoju w wymiarze transport (infrastruktura). Uwzględniając pięć
zmiennych diagnostycznych w wymiarze transport (infrastruktura), województwo
43
śląskie zajmuje pozycję lidera pośród polskich województw. Przewaga rankingowa województwa śląskiego nad pozostałymi jest znacząca. Najsłabsze województwo w wymiarze transport (infrastruktura), to województwo lubelskie. Województwa małopolskie, wielkopolskie, warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie, dolnośląskie, zachodnio-pomorskie, świętokrzyskie i podkarpackie należą do grupy
województw, które plasują się na pozycji vice liderów. Przyjęto założenie, że dla
wyżej wymieniowych województw, możemy traktować użyte zmienne diagnostyczne jako sprawcze czynniki sukcesu. Pozostała grupa województw, tj. podlaskie, opolskie, pomorskie, mazowieckie, lubuskie, łódzkie, to województwa,
w których zmienne diagnostyczne wykorzystane w wymiarze transport (infrastruktura) nie mogą być traktowane jako sprawcze czynniki sukcesu.
Macierzowy
drogi o utardzonej nawierzchni na 10 tyś mieszkańców
ludność w miastach obsługiwanych przez zakłady komunikacji miejskie
linie kolejowe ogółem na 100 km2
Telefoniczne łącza główne wszystkich operatorów
ofiary śmiertelne na 100 tys. ludności
Rysunek 2. Wykres macierzowy korelacji – wymiar transport (infrastruktura).
44
58
ŚLĄSKIE
56
54
52
MAŁOPOLSKIE
miara agregatowa
50
WIELKOPOLSKIE
48
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
46
KUJAWSKO-POMORSKIE
44
DOLNOŚLĄSKIE
PODLASKIE
OPOLSKIE
42
ZACHODNIOPOMORSKIE
POMORSKIE
MAZOWIECKIE
40
ŚWIĘTOKRZYSKIE
PODKARPACKIE
LUBUSKIE
38
ŁÓDZKIE
36
34
LUBELSKIE
32
32
34
36
38
40
42
44
46
48
50
52
54
56
58
miara agregatowa
Rysunek 3. Ranking województw Polski – wymiar transport (infrastruktura).
4.2. Realizacja badań w wymiarze ochrona środowiska
W drugiej przeprowadzonej analizie z wykorzystaniem statystycznych metod
wielowymiarowych, zbadano wpływ sześciu zmiennych diagnostycznych, na poziom rozwoju poszczególnych województw w wymiarze dotyczącym ochrony
środowiska. Zmienne te zamieszczono w tabeli 3. Podsumowując analizę metody
porządkowania liniowego województw, w wymiarze ochrony środowiska, przedstawiono wizualizację ich rankingu za pomocą wykresu rozrzutu (por. rys. 4).
Województwo śląskie, pomorskie, dolnośląskie warmińsko-mazurskie należą do
województw cechujących się najwyższym rozwojem w wymiarze ochrony środowiska. Natomiast najgorszą pozycję rankingową otrzymało województwo świętokrzyskie. Województwa opolskie, lubuskie, podlaskie i lubelskie cechują się pozycją rankingową poniżej przeciętnej.
Uwzględniając wykresy macierzy korelacji (por. rys. 5), możemy wnioskować,
iż województwami najbardziej odstającymi w poszczególnych zmiennych diagnostycznych są województwa, śląskie, warmińsko-mazurskie oraz dolnośląskie (na
rys. 5 punkty odstające oznaczono obwódką).
45
70
ŚLĄSKIE
POMORSKIE
DOLNOŚLĄSKIE
60
miara agregatowa
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
MAŁOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
50
WIELKOPOLSKIE
ŁÓDZKIE
PODKARPACKIE
40
ZACHODNIOPOMORSKIE
MAZOWIECKIE
LUBUSKIE
30
PODLASKIE
LUBELSKIE
OPOLSKIE
20
ŚWIĘTOKRZYSKIE
10
10
20
30
40
50
60
70
miara agregatowa
Rysunek 4. Ranking województw Polski – wymiar ochrona środowiska.
Macierzowy
przepustowość oczyszczalni ścieków
Długość kanalizacji odprowadzającej ścieki na 10 tyś. mieszkańców
Lasy - zalesienia i odnowienia
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności
Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie środowiska
Ścieki przemysłowe i komunalne oczyszczane w % ścieków wymagających oczyszczania
Rysunek 5. Wykres macierzowy korelacji – wymiar ochrona środowiska.
46
4.3. Realizacja badań w wymiarze innowacje
Dokonując analizy wykresu macierzowego korelacji w wymiarze innowacje,
województwem najczęściej należącym do odstającego od tendencji pozostałych
województw jest województwo mazowieckie (na rys. 6 oznaczono obwódką).
Oznacza to, iż mogłyby się pojawić trudności w znalezieniu województwa o podobnym charakterze rozwojowym do województwa mazowieckiego.
Macierzowy
Nakłady na B+R na 1 mieszkańca
Przedsiębiorstwa innowacyjne wg rodzajów wprowadzonych innowacji
Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną usług
Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną usługprzemysłowe
Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/istotnie ulepszonych w przeds. przemysłowych w wartości sprzedaży wyrobów ogółem
Udział przychodów netto ze sprzedaży produktów innowacyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych
Rysunek 6. Wykres macierzowy korelacji – wymiar innowacje.
Uwzględniając sześć zmiennych diagnostycznych w wymiarze innowacje, województwo mazowieckie zajmuje pozycję lidera pośród polskich województw
(por. rys. 7). Przewaga rankingowa województwa mazowieckiego nad pozostałymi
jest znacząca. Najsłabsze województwo w wymiarze innowacje, to województwo
świętokrzyskie. Województwa pomorskie, śląskie oraz kujawsko-pomorskie należą do grupy województw, które plasują się na pozycji vice liderów, więc użyte
zmienne diagnostyczne dla tych województw, możemy traktować jako sprawcze
czynniki sukcesu. Pozostała grupa regionów to województwa, w których zmienne
diagnostyczne wykorzystane w wymiarze innowacje nie mogą być nazywane
sprawczymi czynnikami sukcesu.
47
90
MAZOWIECKIE
80
70
miara agregatowa
60
POMORSKIE
50
MAŁOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
40
DOLNOŚLĄSKIE
ŚLĄSKIE
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
30
KUJAWSKO-POMORSKIE
OPOLSKIE
PODKARPACKIE
LUBELSKIE
20
ŁÓDZKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
PODLASKIE
10
LUBUSKIE
0
ŚWIĘTOKRZYSKIE
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
miara agregatowa
Rysunek 7. Ranking województw Polski – wymiar innowacje.
4.4. Realizacja badań w wymiarze zgodnym z zrównoważonym rozwojem
Dokonując końcowej (podsumowującej) wielowymiarowej analizy porównawczej, możemy zauważyć, iż wykorzystanie wszystkich zmiennych diagnostycznych do utworzenia rankingu, dzieli polskie województwa na wizualnie widoczne
pięć grup rankingowych (por. rys. 8). Przyjęto założenie, iż zmienne diagnostyczne opisujące stopień rozwoju województw, możemy nazwać sprawczymi czynnikami sukcesu dla pierwszych dwóch grup województw, tj. mazowieckiego, śląskiego, pomorskiego, małopolskiego, kujawsko-pomorskiego, dolnośląskiego,
warmińsko-mazurskiego oraz wielkopolskiego. W pozostałych województwach,
należałoby wprowadzić zmiany w strategii działania województw, aby w przyszłości polepszyć ich pozycję rankingową i przekształcić zmienne diagnostyczne
w sprawcze czynniki sukcesu.
48
60
MAZOWIECKIE
55
ŚLĄSKIE
POMORSKIE
50
miara agregatowa
45
MAŁOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
40
DOLNOŚLĄSKIE
PODKARPACKIE
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
ŁÓDZKIE
WIELKOPOLSKIE
35
ZACHODNIOPOMORSKIE
30
LUBUSKIE
OPOLSKIE
PODLASKIE
25
LUBELSKIE
20
ŚWIĘTOKRZYSKIE
15
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
miara agregatowa
Rysunek 8. Ranking województw Polski – wymiar zrównoważony rozwój.
5. Podsumowanie
W przeprowadzonym wieloetapowym procesie badawczym autor przedstawił
propozycję kluczowych czynników sukcesu, które określają poziom zrównoważonego rozwoju poszczególnych regionów. Wyboru kluczowych czynników sukcesu
wspólnych dla większości województw dokonano w oparciu o czynniki sukcesu
zamieszczone w opracowanych dokumentach strategicznych wszystkich województw Polski. Wybór trzech kluczowych obszarów badawczych, był punktem
wyjścia do zdefiniowania zmiennych diagnostycznych, które stanowiły podstawę
do opracowania wielowymiarowego rankingu województw Polski. Parametryzacja
stopnia rozwoju województw w wymiarach spójnych z podejściem zrównoważonego rozwoju, jest podstawą do określenia silnych i słabych stron poszczególnych
regionów. Pozycjonowanie województw z punktu widzenia określonych wymiarów badawczych, było podstawą do wskazania województw, które przyjęte
zmienne diagnostyczne mogą traktować jako sprawcze czynniki sukcesu. Województwa zajmujące wysokie pozycje w opracowanych rankingach, mogą traktować użyte zmienne diagnostyczne jako sprawcze czynniki sukcesu.
49
Bibliografia:
1. Davorin K., Sustainable Green Business, Proceedings of the 3rd International Conference in Management, Marketing and Finances, (MMF’09), Houston, USA, April 30May 2, 2009.
2. Our Common Future, w: Report from the UN World Commission on Environment and
Development (WCED), 1987.
3. Panek T., Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej, SGH, Warszawa, 2009
4. Sokołowski A., Analizy wielowymiarowe, Materiały kursowe, Statsoft Polska, 2007, ss. 43.
5. Zarządzanie rozwojem regionu – wymiar społeczny, gospodarczy i środowiskowy, pod
red. naukową Krzysztofa Malika, Opole, Politechnika Opolska, 2010.
6. Witryna internetowa Głównego Urzędu Statystycznego: www.stat.gov.pl
Abstrakt
W artykule przedstawiono proces wielowymiarowej analizy wybranych zmiennych diagnostycznych, mający na celu określenie sprawczych czynników sukcesu.
Wskazanie czynników będących swoistym kołem rozwojowym rozpatrywanych
regionów stanowi podstawę do wypracowania przewagi konkurencyjności regionów. W procesie doboru wymiarów badawczych oraz zmiennych diagnostycznych, uwzględniono podejście oparte na zrównoważonym rozwoju poszczególnych regionów Polski.
Identifying causative factors of success for Polish voivodeships in the aspect of
sustainable development
The article presents the process of multidimensional analysis of chosen diagnostic variables in order to define the causative factors of success. Identifying the
factors which are a virtuous circle of development for the regions in question is
a basis for working out competitiveness advantage of regions (sustainable development). An approach based on a sustainable development of the individual regions of Poland has been included in the process of selecting the diagnostic variables and research dimensions.
PhD in Engineering Łukasz Mach, assistant professor, Opole University of Technology;
PhD in Engineering Katarzyna Widera, assistant professor, Opole University of
Technology.
50