Opodatkowanie świadczeń nieodpłatnych

Opodatkowanie świadczeń nieodpłatnych
Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy nr 180
Kiedy abonament medyczny stanowi przychód
Pracodawca powinien doliczać do dochodu pracownika podlegającego opodatkowaniu wyłącznie wartość
świadczeń medycznych faktycznie otrzymanych przez pracownika.
Opodatkowanie abonamentów medycznych w praktyce budzi wątpliwości zarówno pracodawców, jak i
pracowników. Pod wpływem niejednolitego stanowiska organów podatkowych pracodawcy opłacający
abonament medyczny najczęściej doliczają jego wartość do podstawy opodatkowania dochodów pracowników.
Takie postępowanie nie zawsze jest jednak słuszne.
Różne rodzaje usług
Jak wyjaśnia Piotr Andrzejak, radca prawny, doradca podatkowy w Zespole Podatkowym Kancelarii Sołtysiński
Kawecki i Szlęzak, wiele produktów z zakresu opieki medycznej ma formę zabezpieczenia ewentualnej pomocy
medycznej na wypadek zachorowania pracownika lub członka jego rodziny. W wielu przypadkach pracownik
faktycznie nie korzysta w danym okresie z pomocy medycznej zapewnianej w ramach abonamentu opłacanego
przez pracodawcę. Zdarza się również, że abonamentem medycznym obejmowani są wszyscy pracownicy bez
względu na ich faktyczne zainteresowanie korzystaniem z takiego dobrodziejstwa, a w niektórych sytuacjach
świadczenia medyczne trafiają wyłącznie do członków rodziny pracownika.
- Pomimo różnych stanów faktycznych w ostatnich kilkunastu miesiącach przeważało w interpretacjach
organów podatkowych stanowisko, że wartość abonamentu medycznego opłacanego przez pracodawcę stanowi
przychód pracownika ze stosunku pracy - mówi Piotr Andrzejak.
Opłata zryczałtowana
Mariusz Jabczyński, radca prawny, starszy prawnik w Zespole Podatkowym Kancelarii Sołtysiński Kawecki i
Szlęzak wskazuje, że dla oceny, czy określone świadczenie można faktycznie uznać za przychód podatkowy,
niezbędne jest odwołanie się do treści art. 11 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem przychodem są
otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz
wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jeżeli przedmiotem świadczeń są
usługi zakupione, ich wartość ustala się według cen zakupu.
- W konsekwencji pracodawca powinien doliczać do podlegającego opodatkowaniu dochodu pracownika
wartości świadczeń faktycznie otrzymanych przez tego pracownika, w tym także świadczeń medycznych twierdzi nasz rozmówca.
Tymczasem w umowach zawieranych przez pracodawców z dostawcami usług medycznych opłaty wielokrotnie
ustalane są w formie ryczałtu określonego na podstawie liczby uprawnionych pracowników, bez względu na
wartość faktycznie wykonanych w okresie rozliczeniowym świadczeń medycznych na rzecz tych pracowników.
Mariusz Jabczyński tłumaczy, że taka opłata co do zasady nie ulega zmianie ani w przypadku gdy rynkowa
wartość świadczeń medycznych wykonanych w danym okresie przewyższy opłatę ustaloną w umowie, ani też w
sytuacji gdy w danym okresie żadne świadczenie medyczne nie zostanie wykonane.
- W rezultacie faktury wystawiane przez dostawców usług medycznych obciążają pracodawcę kwotą ustalonego
ryczałtu bez możliwości identyfikacji faktycznej korzyści w formie świadczenia medycznego wykonanego na
rzecz konkretnego pracownika lub członków jego rodziny - wskazuje nasz rozmówca.
Świadczenie pracownicze
Przepisy ustawy o PIT wskazują, że przychodem podatkowym pracownika są m.in. świadczenia w naturze lub
inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia. Pojęcie świadczenia nie zostało zdefiniowane w ustawie
o PIT. Należy zatem posiłkować się przepisami kodeksu cywilnego, które stanowią, że świadczenie może
polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Natomiast w sytuacji, gdy opłata ponoszona przez pracodawcę jest
stała, zryczałtowana i nie odzwierciedla faktycznie wykonanych usług medycznych (działania) na rzecz
konkretnego pracownika, ponoszona jest zatem także za tych pracowników, którzy w danym okresie nie
skorzystali ze świadczeń medycznych.
Jak wskazuje Piotr Andrzejak, osoby takie, a w skrajnym przypadku nawet wszyscy pracownicy, nie otrzymają
w danym okresie żadnego świadczenia medycznego, co nie zwalnia pracodawcy z obowiązku uregulowania
opłaty na rzecz dostawcy usług medycznych.
- Skoro jednak pracownik faktycznie nie otrzymuje w danym okresie żadnego świadczenia medycznego,
wartość zryczałtowanej odpłatności za abonament medyczny uiszczana przez pracodawcę za takiego
pracownika nie mieści się w definicji przychodu ze stosunku pracy - podkreśla Piotr Andrzejak. Wyjaśnia, że
zgodnie z ustawą o PIT przychodem jest bowiem wartość nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń
faktycznie otrzymanych przez pracownika lub pozostawionych do jego dyspozycji, a nie sama możliwość
skorzystania ze świadczenia, która jednak nie przerodziła się w konkretne świadczenie na rzecz konkretnego
pracownika.
Korzystne interpretacje
Zdaniem Mariusza Jabczyńskiego dodatkowe argumenty przemawiające za tym stanowiskiem pojawiają się w
sytuacji opłacania przez pracodawcę kosztów abonamentu medycznego dla członków rodziny pracownika. W
takim przypadku, nawet jeżeli dochodzi do faktycznego udzielenia świadczenia medycznego, to jego
beneficjentem nie jest pracownik.
- Przypisywanie wartości abonamentu medycznego dla członka rodziny do podstawy opodatkowania
pracownika musi zatem budzić zastrzeżenia na gruncie przepisów ustawy o PIT - mówi Mariusz Jabczyński.
Część organów podatkowych uznaje, że w wielu przypadkach wartość abonamentów medycznych nie powinna
powiększać podstawy opodatkowania pracownika. Zgodnie z wyjaśnieniami dyrektora Izby Skarbowej w
Gdańsku z 8 lipca 2004 r. (sygn. BI/005/0166/04) za przychód pracownika nie można uznać świadczeń
związanych z nieobowiązkowymi świadczeniami medycznymi, o ile określenie przez pracodawcę ich wysokości
przypadającej na poszczególnego pracownika nie jest możliwe. Sytuacja taka ma miejsce, gdy opłata za pakiet
medyczny dla pracowników ustalana jest w sposób zryczałtowany. Stanowisko takie podzielają także m.in.
Trzeci Mazowiecki Urząd Skarbowy w Radomiu w postanowieniu z 30 sierpnia 2007 r. (sygn. 1473/WP/415/
962/24/07/JK), a także Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w piśmie z 8 lutego 2006 r. (sygn.
1471/DPF/415-121/05/ML)
- Niestety jednak równie licznie występują interpretacje organów podatkowych wskazujące, że wartość
abonamentu medycznego zwiększa podstawę opodatkowania pracownika - zauważa Mariusz Jabczyński.
Zmiana praktyki
W ocenie ekspertów szansa na ujednolicenie stanowiska organów podatkowych w zakresie opodatkowania
pakietów medycznych w kierunku korzystnym dla podatników pojawiła się wraz z wydaniem 20 sierpnia 2008
r. wyroku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. III SA/Wa 625/08). Sąd orzekł, że
wartość abonamentów medycznych opłacanych przez pracodawcę nie powiększa podstawy opodatkowania
pracownika ze stosunku pracy.
- Wyrok tej nie jest ostateczny i zapewne zostanie zaskarżony przez organy podatkowe. Niemniej jednak z
punktu widzenia pracodawcy jako płatnika warto rozważyć wystąpienie do właściwej Izby Skarbowej z
wnioskiem o interpretację przepisów podatkowych - podsumowuje Piotr Andrzejak.
WAŻNE
W ocenie organów podatkowych sam fakt otrzymania przez pracownika pakietu medycznego przesądza o
opodatkowaniu PIT
STANOWISKO MF
W ocenie Ministerstwa Finansów opodatkowaniu PIT podlega wartość wykupionego dla pracownika pakietu
usług medycznych uprawniających do skorzystania z określonych badań. O powstaniu przychodu ze stosunku
pracy nie przesądza fakt skorzystania przez pracownika z konkretnej usługi medycznej, lecz samo otrzymanie
przez pracownika pakietu medycznego o określonej wartości pieniężnej (odpowiedź MF na interpelację
poselską nr 927).
MAGDALENA MAJKOWSKA
PODSTAWA PRAWNA
Art. 11. ust. 2, ust 2a, art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z
2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Art. 353 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).