D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

Sygn. akt VIII U 3689/14
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 28 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. stwierdził, że M. K. (1) nie podlega od dnia 19 marca 2014 roku ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym,
chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik
u płatnika składek M. H.. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w związku z roszczeniem M. K. (1)
o wypłatę zasiłku chorobowego przy krótkotrwałym okresie zatrudnienia, powziął wątpliwość co do faktycznego
świadczenia przez nią pracy. W trakcie postepowania wyjaśniającego została przedłożona umowa o pracę zawarta w
dniu 19 marca 2014 roku pomiędzy M. H., a M. K. (1) na okres od dnia 19 marca 2014 roku do dnia 19 kwietnia 2014
roku na stanowisku asystenta trenera, w wymiarze ¼ etatu z wynagrodzeniem 1.200 zł brutto. Ponadto przedłożono
kserokopię umowy o pracę zawartej w dniu 20 kwietnia 2014 roku na czas nieokreślony na stanowisku asystenta
trenera, w wymiarze ¼ etatu z wynagrodzeniem 1.200 zł brutto. Organ rentowy podniósł, że z przedłożonej umowy o
pracę wynikałoby, iż M. K. (1) miałaby być zatrudniona w firmie (...) – 7 M. H. od dnia 19 marca 2014 roku, natomiast
w okresach od dnia 21 maja 2014 roku do 24 sierpnia 2014 roku zostały wystawione zaświadczenia o niezdolności
do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zgromadzone
w postępowaniu wyjaśniającym dokumenty oraz złożone przez strony wyjaśnienia świadczą o tym, iż podpisanie
umowy o pracę oraz zgłoszenie M. K. (1) do ubezpieczeń społecznych od dnia 19 marca 2014 roku jako pracownika
przez płatnika składek M. H. było czynnościami pozornymi dokonanymi jedynie w celu uzyskania przez M. K. (1)
dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z jej
chorobą przypadającą w okresie ciąży.
/decyzja - k. 95-97 akt ZUS/
Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą w dniu 30 września 2014 roku M. K. (1) reprezentowana przez
profesjonalnego pełnomocnika złożyła odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, iż jako pracownik
u płatnika składek M. H. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu
i wypadkowemu od dnia 19 marca 2014 roku oraz wniosła o zasądzenie kosztów postępowania w tym
kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisów
postępowania, tj. art. 7, art. 77 § 1 k.p.a. poprzez zaniechanie wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału
dowodowego, w szczególności brak dokonania ustaleń co do rzeczywistego podjęcia i świadczenia pracy przez
ubezpieczoną, możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia przez M. K. (1), co w konsekwencji doprowadziło
do błędnego ustalenia stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie i wydania nieprawidłowego rozstrzygnięcia,
art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego, przejawiającej się w zastosowaniu norm
prawa materialnego do stanu faktycznego ustalonego w oparciu o niekompletny, zebrany w sposób wybiórczy
materiał dowodowy oraz art. 107 § 3 k.p.a. poprzez wydanie decyzji, w której uzasadnieniu organ nie wskazał, które
fakty uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom
odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, w szczególności organ rentowy nie odnosi się w ogóle do zebranego w
sprawie materiału dowodowego, przyjętego przez organ rentowy za podstawę rozstrzygnięcia, co znacząco utrudnia
ustosunkowanie się do decyzji oraz jej sądową kontrolę. W uzasadnieniu odwołania podniesiono, iż skarżona decyzja
opiera się na nieuprawnionym wnioskowaniu, że umowa o pracę zawarta pomiędzy ubezpieczoną, a M. H. jest
dotknięta pozornością, bowiem M. K. (1) została zatrudniona na nowo powstałym stanowisku pracy. Odnosząc
się do tego zarzutu wskazano, iż rozwój każdego przedsiębiorstwa w pewnym momencie wymaga zatrudnienia
pracowników, a tym samym utworzenia nowych stanowisk pracy. Argumentowano, że dalszy rozwój prowadzonego
przez M. H. przedsiębiorstwa nie byłby możliwy, bez powierzenia części zadań pracownikowi. Przejęcie przez M. K. (1)
obowiązków m.in. w zakresie przygotowania materiałów szkoleniowych pozwoliło M. H. poświęcić zaoszczędzony czas
na pozyskanie i wykonanie dalszych zleceń. Odnosząc się do twierdzeń organu rentowego, iż w miejsce ubezpieczonej
pracodawca nie zatrudnił innego pracownika, wskazano, iż płatnik składek od dnia 1 września 2014 podjął współpracę
z Ł. K., również na zasadzie telepracy. Wskazano, iż osoba ta wykonuje zadania analogiczne do nieobecnej M. K.
(1). Co więcej zainteresowany zamierzał pozyskać jeszcze jednego pracownika, przy czym starania te nie przyniosły
oczekiwanego skutku, z uwagi na przeszkody natury formalnej. Odwołujący podniósł, iż chybione jest przekonanie
organu rentowego, że prowadzona przez płatnika składek działalność gospodarcza stanowi dla niego działalność
poboczną. Podniesiono, że M. H. jest zatrudniony na pełen etat jako pracownik naukowy (...). W związku z
powyższym poświęca jeden dzień w tygodniu na prowadzenie zajęć oraz wykonywanie innych obowiązków. Pozostały
czas w/w poświęca rozwojowi działalności gospodarczej, która stanowi jego główne źródło utrzymania, przynosząc
wielokrotnie wyższe dochody, aniżeli praca naukowa. Odwołujący podniósł, że organ rentowy uzasadniając zaskarżoną
decyzję całkowicie pominął okoliczność, iż M. K. (1) rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz M. H., nie zostały
bowiem poczynione w toku postępowania jakiekolwiek ustalenia w tym zakresie. Wskazano również, że całkowicie
niemiarodajny jest argument powoływany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, iż ubezpieczona miałaby podjąć
zatrudnienie w dwóch firmach w łącznym wymiarze czasu pracy – 1 ¼ etatu, co w ocenie organu rentowego świadczy
o fikcyjnym charakterze zatrudnienia ubezpieczonej w firmie (...). Podkreślono, iż ubezpieczona zatrudniona jest w
przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. od dnia 1 lutego 2011 roku i w związku
z zajściem w ciążę pracodawca obniżył ubezpieczonej wymiar czasu pracy do 4 godzin dziennie.
/odwołanie - k. 4-4 odwrót, potwierdzenie nadania przesyłki poleconej – koperta k. 164 /
W odpowiedzi na odwołanie z dnia 31 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego
odrzucenie, wskazując, iż zostało wniesione po terminie. Ponadto organ rentowy przytoczył argumentację, jak w
uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
/odpowiedź na odwołanie - k. 139-140 odwrót/
Na rozprawie w dniu 15 czerwca 2015 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o
zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zainteresowany przyłączył się do stanowiska
wnioskodawczyni. Pełnomocnik organu rentowego po okazaniu potwierdzenia nadania odwołania wniósł o oddalenie
odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
/oświadczenia pełnomocnika wnioskodawczyni, zainteresowanego i pełnomocnika ZUS: 00:01:11, 00:03:37,
00:04:58 – płyta CD k. 180/
Na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2016 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, wnosząc o
zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zainteresowany przyłączył się do stanowiska
wnioskodawczyni, pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
/oświadczenia pełnomocnika wnioskodawczyni, zainteresowanego i pełnomocnika ZUS: 00:15:07, 00:22:20 – płyta
CD k. 297/
Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskodawczyni M. K. (1) legitymuje się wykształceniem wyższym, posiada tytuł magistra zdrowia publicznego,
ukończyła także studia podyplomowe w kierunku bezpieczeństwa i higieny pracy. Dodatkowo ukończyła kurs audytora
wewnętrznego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, kurs dydaktyczny wykładowcy tematyki
bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto posiada uprawnienia do nauki pierwszej pomocy, prawo jazdy kat. B,
posługuje się językiem angielskim w stopniu średniozaawansowanym oraz obsługuje komputer.
/kwestionariusz osobowy – k. 1, CV – k. 2, kopia dyplomu – k. 3, kopia dyplomu – k. 4, świadectwo ukończenia
studiów podyplomowych - k. 5, zaświadczenie o ukończeniu szkolenia – k. 6, certyfikat – k. 7 - część A akt osobowych
w kopercie k. 153/
Zainteresowany płatnik składek M. H. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...)-7 M. H. od
dnia 10 listopada 2008 roku. Przeważającym przedmiotem działalności jest prowadzenie szkoleń i doradztwo. Adres
głównego miejsca wykonywania działalności to Ł., ul. (...) lok. 25.
/okoliczność bezsporna, a nadto wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 151,
zeznania zainteresowanego: 00:33:32 – płyta CD k. 180 w zw. z 01:07:37– płyta CD k. 248/
Mąż wnioskodawczyni P. K. i M. H. są znajomymi z okresu studiów, a także współpracują ze sobą w ramach
prowadzonych działalności gospodarczych, realizując wspólne projekty.
/zeznania świadka P. K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, zeznania wnioskodawczyni: 00:05:22, 00:21:49 – płyta CD k.
180 w zw. z 00:58:23 – płyta CD k. 248, zeznania zainteresowanego: 00:33:32, 00:56:35 – płyta CD k. 180 w zw. z
01:07:37– płyta CD k. 248/
M. K. (1) od dnia 1 lutego 2011 roku jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony
przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., początkowo na stanowisku starszego inspektora ds.
BHP, a następnie specjalisty ds. BHP, w pełnym wymiarze czasu pracy z zadaniowym rozkładem czasu pracy, z
wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2.769,23 zł brutto miesięcznie, premią regulaminową w wysokości do
30% wynagrodzenia zasadniczego oraz innymi dodatkami w wysokości i na zasadach wynikających z regulaminu
wynagradzania pracowników (...).
/umowa o pracę na czas zastępstwa z dn. 1.02.2011 r. – k. 2, porozumienie zmieniające umowę o pracę z dn. 31.01.2012
r. – k. 23, umowa o pracę na czas nieokreślony z dn. 27.05.2013 r. – k. 35 część B akt osobowych w kopercie k. 199/
Płatnik składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w 2013 roku osiągnął łączny przychód
w wysokości 135.166,77 zł, koszty prowadzenia działalności łącznie wyniosły 55.618,54 zł, natomiast dochód wyniósł
79.548,23 zł.
/podsumowanie księgi przychodów i rozchodów (...)7 M. H. za styczeń - grudzień 2013 r. – koperta k. 201, zestawienie
przychodów, kosztów, dochodów i składek ZUS za 2013 rok – k. 251/
M. H. w 2014 roku zawierał umowy cywilno - prawne tj. umowy zlecenia oraz umowy o dzieło na wykonanie
określonych zadań z łącznym wynagrodzeniem od 1.500,00 zł do 16.000,00 zł brutto. Zadania te dotyczyły doszkalania
zawodowego płatnika składek lub przygotowania materiałów oraz realizacja szkoleń w jego imieniu.
/zestawienie osób zatrudnionych przez (...)7 M. H. w 2014 r. – k. 149, kopie umów zlecenia i umów o dzieło z 2014 r.
– koperta k. 201, zeznania zainteresowanego: 00:33:32 – płyta CD k. 180 w zw. z 01:07:37– płyta CD k. 248/
W dniu 7 stycznia 2014 roku u wnioskodawczyni potwierdzono 7 tygodniową ciążę, planowany termin porodu został
określony na dzień 28 sierpnia 2014 roku. Ciąża wnioskodawczyni przebiegała prawidłowo.
/kopia karty przebiegu ciąży – k. 168-167, dokumentacja medyczna – koperta k. 203, dokumentacja medyczna –
koperta k. 205, dokumentacja medyczna – koperta k. 272, dokumentacja medyczna – koperta k. 275, zeznania świadka
P. K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, zeznania wnioskodawczyni: 00:05:22 – płyta CD k. 180 w zw. z 00:58:23, 01:02:50
– płyta CD k. 248/
Liczba realizowanych przez płatnika składek projektów oraz zaplanowanych projektów rosła, ponadto zainteresowany
chciał dalej rozwijać prowadzoną działalność i potrzebował pracownika, który mógłby zająć się kompletowaniem
i przygotowaniem materiałów szkoleniowych, ćwiczeniowych, podsumowaniem szkoleń, poszukiwaniem klientów
na zasadzie poleceń oraz innymi nieskomplikowanymi zadaniami zajmującymi mu dużo czasu. Zainteresowany
przeanalizował swoja sytuację finansową oraz sytuację na rynku pracy określając kwotę wynagrodzenia, jaką może
zapłacić potencjalnemu pracownikowi. W lutym 2014 roku zainteresowany poinformował swoich znajomych, z
którymi współpracuje, że poszukuje pracownika.
/zeznania zainteresowanego: 00:33:32, 00:52:14, 00:56:35 – płyta CD k. 180 w zw. z 01:07:37– płyta CD k. 248/
W związku z dostarczeniem przez M. K. (1) zaświadczenia lekarskiego
z dnia 21 lutego 2014 roku stwierdzającego, że jest w ciąży (...) Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością zleciła wnioskodawczyni w trakcie wykonywania obowiązków służbowych
uwzględniania stosownego harmonogramu pracy tj. cztery godziny praca przy komputerze, a w pozostałe godziny wykonywanie innych czynności niewymagających pracy przy komputerze, zlecanych na bieżąco przez przełożonego.
W związku z tym, że pracodawca nie miał dla wnioskodawczyni innych zadań poza pracą przy komputerze była ona
częściowo zwalniana z obowiązku jej świadczenia. M. K. (1) w okresie od dnia 21 lutego 2014 roku do dnia 20 maja
2014 roku faktycznie pracowała
w wymiarze od 4 do 7 godzin dziennie, w ramach ruchomego czasu pracy obowiązującego w godzinach od 7:00 do
17:00. Faktycznie w ramach tego zatrudnienia wnioskodawczyni wykonywała swoje obowiązki w godzinach od 8:00
lub 9:00 do 12:00 - 14:00.
/informacja – k. 40 część B akt osobowych w kopercie k. 199, ewidencja czasu pracy
w okresie styczeń – sierpień 2014 r. w (...) Sp. z o.o. w Ł. – k. 193-198, informacja (...) Sp. z o.o. w Ł. – k. 276, zeznania
świadka P. K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, zeznania wnioskodawczyni: 00:05:22, 00:21:49 – płyta CD k. 180 w zw.
z 00:58:23, 01:02:50 – płyta CD k. 248/
Wnioskodawczyni uzyskała od męża informację, że płatnik składek poszukuje pracownika. Z uwagi na to, że chciała
podjąć dodatkową pracę, skontaktowała się
z M. H.. Płatnik składek był zainteresowany zatrudnieniem ubezpieczonej, mając na względzie jej doświadczenie
w pracy w dużej korporacji, związane z tym kontakty i znajomości. Zamierzał zatrudnić pracownika w niepełnym
wymiarze czasu pracy, dlatego pasowała mu osoba mająca również inne źródło wynagrodzenia, ponadto odpowiadały
mu zasady świadczenia przez M. K. (1) pracy u dotychczasowego pracodawcy. Wnioskodawczyni i zainteresowany w
trakcie rozmowy poprzedzającej zatrudnienie ustalili jego warunki, M. H. sprawdził również umiejętności skarżącej
zobowiązując ją do przygotowania krótkiego szkolenia. Kwotę wynagrodzenia zaproponował płatnik składek, na co
odwołująca wyraziła zgodę. Strony umówiły się, że wnioskodawczyni będzie dostępna mniej więcej w godzinach od
14:00 do 18:00, chociaż najistotniejszym dla płatnika składek było wykonanie zleconych zadań. Wnioskodawczyni
poinformowała pracodawcę, że jest w ciąży, w związku z czym płatnik był świadomy, że nastąpi przerwa w jej
zatrudnieniu.
/zeznania świadka P. K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, zeznania wnioskodawczyni: 00:05:22, 00:18:51, 00:21:49 –
płyta CD k. 180 w zw. z 00:58:23 – płyta CD k. 248, zeznania zainteresowanego: 00:33:32, 00:48:10 – płyta CD k.
180 w zw. z 01:07:37– płyta CD k. 248/
W dniu 19 marca 2014 roku M. H. zawarł z M. K. (1) pisemną umowę o pracę na czas określony od dnia
19 marca 2014 roku do dnia 19 kwietnia 2014 roku, na stanowisku asystent trenera, w wymiarze ¼ etatu, za
wynagrodzeniem w wysokości 1.200,00 zł płatnym na określony rachunek bankowy. W umowie określono, iż
rozpoczęcie pracy nastąpi w dniu 19 marca 2014 roku. Ponadto określono, że: praca będzie wykonywana poza
zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu
usług drogą elektroniczną, praca będzie wykonywana w miejscu zamieszkania pracownika, pracownik będzie
przekazywał pracodawcy wyniki pracy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, w szczególności
przez pocztę elektroniczną, strony przekażą sobie wzajemnie informację niezbędne do nawiązania łączności za
pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, pracownik wykonywać będzie pracę w godzinach pomiędzy
14:00 a 18:00 w przeciętnym wymiarze 10 godzin w przeciętnym pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie
rozliczeniowym. Ponadto wskazano, że pracownik będzie korzystać z komputera przenośnego marki S. (...) oraz
telefonu komórkowego marki S., stanowiących jego własność i na zasadach określonych w odrębnej umowie, koszty
eksploatacji wymienionego sprzętu ponosi pracodawca, na zasadach określonych w odrębnej umowie. W umowie
zawarto zakres obowiązków M. K. (1), do którego należy pomoc w przygotowaniu i organizacji działań rozwojowych,
pomoc w przygotowaniu materiałów niezbędnych do realizacji działań rozwojowych, w tym opracowanie programów,
skryptów i materiałów szkoleniowych, pomoc w ewaluacji doszkoleniowej, pomoc w wykonywaniu bieżących zadań
zleconych przez przełożonego, przygotowanie raportów, zestawień inne zadania zlecone przez pracodawcę. Zgodnie
z dalszymi postanowieniami umowy pracodawca ma prawo przeprowadzania kontroli wykonywania pracy przez
pracownika, sprzętu obsługiwanego przez pracownika oraz warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
/umowa o pracę – k. 1 część B akt osobowych w kopercie k. 153, /
W dniu 19 marca 2014 roku M. H. zawarł z M. K. (1) również pisemną umowę o wzajemnych obowiązkach pracodawcy
i pracownika w związku z wykonywaniem telepracy. W umowie tej pracownik oświadczył, że jest właścicielem
komputera przenośnego marki S. (...) oraz telefonu komórkowego marki S.. Ponadto postanowiono miedzy innymi,
że: pracownik nieodpłatnie udostępnia do celów wykonywania pracy prywatne łącze sieci Internet zainstalowane
w miejscu zamieszkania pracownika, pracownik zobowiązuje się używać przy wykonywaniu pracy określonego w
umowie sprzętu, a z tytułu jego używania przy wykonywaniu pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny,
w wysokości 100 zł miesięcznie płatny na określony rachunek bankowy.
/umowa o wzajemnych obowiązkach pracodawcy i pracownika w związku z wykonywaniem telepracy – k. 2 część B
akt osobowych w kopercie k. 153, dowód zakupu komputera przenośnego marki S. (...) z dn. 11.08.2010 r.– k. 262,
fotografia – k. 267-268/
Według zaświadczenia lekarskiego z dnia 19 marca 2014 roku wnioskodawczyni była zdolna do wykonywania pracy
na stanowisku asystenta trenera wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych.
/zaświadczenie lekarskie z dn. 19.03.2014 r. - k. 8 część A akt osobowych w kopercie k. 153, dokumentacja medyczna
– koperta k. 280/
Wnioskodawczyni podpisała z dniem 19 marca 2014 roku oświadczenie o wyrażeniu zgody na przekazywanie
wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia na rachunek bankowy.
/oświadczenie – k. 5 część B akt osobowych w kopercie k. 153/
Z dniem 19 marca 2014 roku wnioskodawczyni odbyła instruktaż ogólny w zakresie szkolenia wstępnego w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy przeprowadzony przez specjalistę ds. BHP D. G., którą znała ze współpracy w ramach
zatrudnienia
w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Wnioskodawczyni poprosiła ją o przeprowadzenie szkolenia, co
wykonała nieodpłatnie. Instruktaż stanowiskowy na stanowisku pracy asystenta trenera przeprowadził M. H..
/karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – k. 3 część B akt osobowych w kopercie k.
153, zeznania świadka D. G.: 00:03:25 – płyta CD k. 297/
W ramach zatrudnienia u zainteresowanego płatnika składek wnioskodawczyni wykonywała pracę w domu, przede
wszystkim przy komputerze, pozostając z zainteresowanym w stałym kontakcie telefonicznym oraz mailowym, przez
około 2 godziny dziennie, ostatecznie jednak czas pracy zależał od czasu niezbędnego do wykonania powierzonego
zadania.
/zeznania świadka P. K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, zeznania wnioskodawczyni: 00:05:22, 00:15:28, 00:18:51 –
płyta CD k. 180 w zw. z 00:58:23 – płyta CD k. 248, zeznania zainteresowanego: 00:33:32, 00:52:14 – płyta CD k.
180 w zw. z 01:07:37– płyta CD k. 248/
Płatnik składek informował wnioskodawczynię, z jakiego zakresu będzie przygotowywał szkolenie i prosił ją
o przygotowanie określonych materiałów. Wnioskodawczyni przygotowywała materiały na podstawie informacji
wyszukanych w Internecie oraz książkach branżowych, do których miała dostęp w domu z uwagi na psychologiczne
wykształcenie jej męża. M. K. (1) przygotowała m.in. materiały dotyczące procesu wdrażania nowych pracowników,
kultury organizacyjnej, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, asertywności, radzenia sobie z stresem, zarządzania
czasem, zbierała informacje odnośnie gier edukacyjnych. Skarżąca przesyłała zainteresowanemu przygotowane pliki
za pośrednictwem poczty elektronicznej.
/wydruki z poczty elektronicznej oraz wydruki przygotowanych materiałów – k. 7-138 odwrót, zeznania świadka P.
K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, zeznania wnioskodawczyni: 00:05:22, 00:15:28, 00:21:49 – płyta CD k. 180 w zw.
z 00:58:23 – płyta CD k. 248, zeznania zainteresowanego: 00:33:32, 00:52:14 – płyta CD k. 180 w zw. z 01:07:37–
płyta CD k. 248/
Wnioskodawczyni potwierdzała obecność w pracy własnoręcznym podpisem na listach obecności, wskazując godziny,
w jakich świadczyła pracę.
/listy obecności – koperta k. 153, zeznania wnioskodawczyni: 00:15:28 ,– płyta CD k. 180 w zw. z 00:58:23 – płyta
CD k. 248/
(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. zawarła
z ubezpieczoną porozumienie dotyczące wykonywania pracy w domu na okres od dnia
4 kwietnia 2014 roku do dnia 21 maja 2014 roku. Pracodawca zlecił wnioskodawczyni wykonywanie pracy w domu
jednorazowo w dniu 11 kwietnia 2014 roku z wykorzystaniem własnego komputera.
/porozumienie z dn. 3.04.2014 r. – k. 41 część B akt osobowych w kopercie k. 199, informacja (...) Sp. z o.o. w Ł.
– k. 276/
W dniu 20 kwietnia 2014 roku M. H. zawarł z M. K. (1) kolejną pisemną umowę o pracę na czas nieokreślony od
dnia 20 kwietnia 2014 roku oraz pisemną umowę o wzajemnych obowiązkach pracodawcy i pracownika w związku z
wykonywaniem telepracy o identycznej treści z umowami z dnia 19 marca 2014 roku.
/umowa o pracę – k. 7 część B akt osobowych w kopercie k. 153, umowa o wzajemnych obowiązkach pracodawcy i
pracownika w związku z wykonywaniem telepracy – k. 8 część B akt osobowych w kopercie k. 153/
Z dniem 21 maja 2014 roku wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy. Wnioskodawczyni przebywała na
zwolnieniu chorobowym do dnia porodu.
/okoliczność bezsporna, a nadto dokumentacja medyczna – koperta k. 203, dokumentacja medyczna – koperta k.
205/
Płatnik składek wypłacił skarżącej wynagrodzenie na rachunek bankowy
w następującej wysokości: 430,20 zł netto - w marcu 2014 roku, 902,29 zł netto - w kwietniu 2014 roku, 902,32 zł
netto (w tym wynagrodzenie chorobowe) - w maju 2014 roku, 696,11 zł netto (wynagrodzenie chorobowe) - w czerwcu
2014 roku.
/listy płac – koperta k. 153/
Częściowo obowiązki wnioskodawczyni zostały zlecone studentowi M. H. w ramach praktyk studenckich.
Zainteresowany nie zatrudnił osoby na zastępstwo, gdyż czekał na powrót ubezpieczonej. Płatnik składek zawarł
umowy o świadczenie praktyk
z Ł. K. na stanowisku asystenta trenera w wymiarze ½ etatu na okresy od dnia 1 września 2014 roku do dnia
30 września 2014 roku, od dnia 6 października 2014 roku do dnia 31 grudnia 2014 roku od dnia 5 stycznia
2015 roku do dnia 5 kwietnia 2015 roku oraz od dnia 8 kwietnia 2015 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku. W
umowach postanowiono, między innymi, iż praktyki będą wykonywane poza zakładem pracy, z wykorzystaniem
środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług - drogą elektroniczną, w miejscu
zamieszkania pracownika. W umowie zawarto zakres obowiązków Ł. K., do którego należy pomoc w przygotowaniu i
organizacji działań rozwojowych, pomoc w przygotowaniu materiałów niezbędnych do realizacji działań rozwojowych,
w tym opracowanie programów, skryptów i materiałów szkoleniowych, pomoc w analizie potrzeb szkoleniowych
oraz ewaluacji poszkoleniowej, pomoc w wykonywaniu bieżących zadań zleconych przez przełożonego, przygotowanie
raportów, zestawień inne zadania zlecone przez pracodawcę.
/umowy o świadczenie praktyk – k. 219-230, zeznania zainteresowanego: 01:07:37, 01:17:07 – płyta CD k. 248/
W dniu 18 sierpnia 2014 roku wnioskodawczyni urodziła dziecko – córkę W.. Po urodzeniu dziecka korzystała z urlopu
macierzyńskiego i rodzicielskiego do dnia
16 sierpnia 2015 roku.
/okoliczność bezsporna, a nadto odpis skrócony aktu urodzenia – k. 167, dokumentacja medyczna – koperta k. 207,
zeznania wnioskodawczyni: 00:58:23 – płyta CD k. 248/
Na okres od dnia 3 listopada 2014 roku do dnia 8 grudnia 2014 roku płatnik składek zawarł umowę zlecenia z Ł. K.
z wynagrodzeniem w wysokości 1.350,00 zł brutto.
/zestawienie osób zatrudnionych przez (...)7 M. H. w 2014 r. – k. 149/
Płatnik składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w 2014 roku osiągnął łączny przychód w
wysokości 348.233,52 zł, koszty prowadzenia działalności łącznie wyniosły 245.707,87 zł, natomiast dochód osiągnął
w wysokości 102.525,65 zł.
/podsumowanie księgi przychodów i rozchodów (...)7 M. H. za styczeń - grudzień 2014 r. – k. 150, zestawienie
przychodów, kosztów, dochodów i składek ZUS za 2014 rok – k. 252/
Wnioskodawczyni po wykorzystaniu zaległego urlopu wypoczynkowego podjęła pracę u płatnika od dnia 21 września
2015 roku na takich samych zasadach, na jakiej świadczyła ją przed zwolnieniem lekarskim.
/wydruki poczty elektronicznej – k. 231-240, zeznania świadka P. K.: 00:04:25 – płyta CD k. 248, k. 275, zeznania
wnioskodawczyni: 00:58:23 – płyta CD k. 248, , zeznania zainteresowanego: 01:07:37, 01:17:45– płyta CD k. 248/
Zaskarżoną decyzją z dnia 28 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że M. K. (1) nie podlega od dnia 19 marca 2014 roku ubezpieczeniom: emerytalnemu,
rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik
u płatnika składek M. H.., albowiem wyniki przeprowadzonej kontroli, zdaniem organu rentowego dowodzą, iż umowa
o pracę i zgłoszenie do ubezpieczeń były czynnościami pozornymi dokonanymi jedynie celem uzyskania dodatkowego
tytułu do ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń w związku z chorobą i macierzyństwem.
/decyzja - k. 95-97 akt ZUS/
Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach dokumentów, zeznań świadków P. K. oraz
D. G., a także na podstawie zeznań wnioskodawczyni i zainteresowanego. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę, a
dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporną
okoliczność – a mianowicie czy zawarta w dniu 19 marca 2014 roku przez M. H. i M. K. (1) umowa o pracę nosi
cechy pozorności i czy została podpisana jedynie dla uzyskania dodatkowego pracowniczego tytułu do ubezpieczeń
społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z niezdolnością do pracy, przypadającą w okresie
ciąży. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz wnioskodawczyni i zainteresowanego, w których wskazano na realność
zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez M. K. (1) w ramach powyższej umowy.
W ocenie Sądu zeznania świadków w niniejszej sprawie są jasne, logiczne
i wzajemnie niesprzeczne. Wersję zdarzeń przedstawioną przez skarżącą i zainteresowanego płatnika składek
potwierdzają świadkowie zeznający w tej sprawie, będący w przypadku świadka D. G. osobą obcą dla stron
postępowania, a zatem niezainteresowaną sposobem rozpoznania sporu, a w przypadku świadka P. K. – męża
wnioskodawczyni, osobą posiadającą wiedzę co do spornych okoliczności, albowiem to on skontaktował ze sobą
ubezpieczoną i płatnika składek, a ponadto z uwagi na miejsce świadczenia pracy z tytułu spornej umowy, mogącą
obserwować M. K. (1) przy pracy. Z zeznań świadka oraz przede wszystkim z przedłożonych wydruków z poczty
elektronicznej oraz przygotowanych przez odwołującą materiałów jasno wynika, że wnioskodawczyni w spornym
okresie wykonywała obowiązki pracownicze we własnym domu w ramach telepracy. Skarżąca przygotowywała
materiały na potrzeby szkoleń prowadzonych przez płatnika składek, m.in. materiały dotyczące procesu wdrażania
nowych pracowników, kultury organizacyjnej, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, asertywności, radzenia sobie ze
stresem, zarządzania czasem, zbierała informacje odnośnie gier edukacyjnych. (...) te przygotowywała na podstawie
informacji wyszukanych w Internecie oraz książkach branżowych, do których miała dostęp w domu z uwagi na
psychologiczne wykształcenie jej męża. Natomiast przygotowane pliki za pośrednictwem poczty elektronicznej
przesyłała zainteresowanemu. Zeznania świadków oraz wnioskodawczyni i zainteresowanego w tym zakresie
wzajemnie się uzupełniają i są wiarygodne. Płatnik składek przedstawił szereg dokumentów sporządzonych przez M.
K. (1) tj. wydruki z poczty elektronicznej oraz materiały przez nią sporządzone. W istocie z treści przygotowanych
prezentacji nie wynika wprost, iż zostały sporządzone przez ubezpieczoną, jednakże ich tematyka jest spójna z treścią
licznych wiadomości mailowych, które przedłożono, dokumenty te są również wymienione w załącznikach do tych
wiadomości, a odwołująca i zainteresowany wspominali o nich w swoich zeznaniach,
w związku z czym Sąd nie miał wątpliwości, co do ich wiarygodności.
Podkreślenia wymaga także fakt, iż wnioskodawczyni dysponowała narzędziami niezbędnymi do świadczenia pracy.
Dysponowała komputerem i telefonem, które co prawda były jej własnością, jednakże płatnik składek zawarł z
odwołującą umowę o wzajemnych obowiązkach pracodawcy i pracownika w związku z wykonywaniem telepracy, na
podstawie której wypłacał skarżącej ekwiwalent pieniężny za użytkowanie sprzętu do celów służbowych.
Bezspornym w sprawie było, że stanowisko, na którym została zatrudniona M. K. (1) było stanowiskiem
nowoutworzonym. Płatnik składek wyjaśnił jednak, że w związku z rosnącą liczbą realizowanych oraz
zaplanowanych projektów, a także chęcią dalszego rozwoju prowadzonej działalności powstała potrzeba zatrudnienia
pracownika, który mógłby zająć się kompletowaniem i przygotowaniem materiałów szkoleniowych, ćwiczeniowych,
podsumowaniem szkoleń, poszukiwaniem klientów oraz innymi nieskomplikowanymi zadaniami, czym dotychczas
zajmował się samodzielnie. Okoliczność ta znajduje potwierdzenie w przedstawionych przez zainteresowanego
zestawieniach przychodów i kosztów osiąganych z tytułu prowadzonej działalności, z których wynika, iż w porównaniu
z 2013 rokiem znacznie się zwiększyły.
Płatnik składek i ubezpieczona w momencie jej zatrudnienia wiedzieli, że jest ona
w ciąży, która przebiegała prawidłowo, a wnioskodawczyni legitymowała się zaświadczeniem lekarskim o braku
przeciwwskazań do podjęcia pracy. Podkreślić także należy, że odwołująca była w początkowej fazie ciąży, natomiast
praca wykonywana w domu, przy komputerze i w dogodnych dla siebie godzinach, w wymiarze 2 godzin dziennie, nie
należy zaś do prac ciężkich, a podejmowanie zatrudnienia w okresie ciąży nie jest prawnie zabronione.
Wskazać również należy, że ubezpieczona M. K. (1) była osobą aktywną zawodowo, od dłuższego czasu była
zatrudniona na stałe w ramach stosunku pracy u innego pracodawcy, a zatem posiadała pracowniczy tytuł do
ubezpieczeń społecznych. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której zatrudniona jest odwołująca,
w związku z tym, że spodziewała się dziecka zwalniała ją częściowo z obowiązku świadczenia pracy, a zatem w praktyce
nie wykonywała pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie przez około średnio od 4 do 6 godzin dziennie,
co wprost wynika z ewidencji czasu pracy ze spornego okresu. Podjęcie dodatkowego zatrudnienia w niewielkim
wymiarze czasu pracy nie było zatem dla ubezpieczonej nadmiernie obciążające.
Dodatkowo zdaniem Sądu, M. K. (1) posiadała niezbędne kwalifikacje do pracy na stanowisku asystenta szkoleniowca,
co było zgodne z jej dotychczasowym doświadczeniem zawodowym oraz wykształceniem, a część przygotowywanych
przez nią materiałów dotyczyła bezpośrednio tematyki, którą zajmuje się w ramach zatrudnienia u innego pracodawcy.
Z poczynionych ustaleń wynika, że wnioskodawczyni była zatrudniona w wymiarze ¼ etatu, a praca była przez nią
realizowana w systemie telepracy, co wiązało się z tym, że skarżąca nie miała ściśle określonych godzin pracy, które
były uzależnione od potrzeb pracodawcy i czasochłonności zleconego jej zadania, a także stałym pozostawaniu w
kontakcie telefonicznym oraz mailowym z pracodawcą. Wnioskodawczyni potwierdzała wykonywanie pracy w danym
dniu i określonych godzinach na liście obecności.
Nadto zeznania odwołującej i płatnika składek oraz treść przedłożonych wydruków z poczty elektronicznej świadczą
o tym, że pracodawca kierował pracą wnioskodawczyni,
w szczególności wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji, których wykonanie następnie kontrolował.
Pracodawca określał temat, na jaki odwołująca miała przygotować konkretne materiały, termin wykonania zadania,
wskazywał także źródła, z jakich wnioskodawczyni miała je czerpać i oceniał przydatność wykonanej pracy.
Podkreślenia również wymaga, że w trakcie nieobecności odwołującej, jej obowiązki przejął częściowo student
zainteresowanego, z którym zawarł on w spornym okresie umowy
o praktyki studenckie na stanowisku asystenta trenera w wymiarze ½ etatu oraz jedną umowę zlecenia. Znamiennym
jest, że zakres powierzonych mu w przedmiotowych umowach obowiązków był analogiczny do zakresu obowiązków
powierzonych M. K. (1)
w kwestionowanej umowie o pracę.
W ocenie Sądu również analiza zestawienia przychodów, kosztów i dochodów uzyskiwanych przez płatnika składek
w okresie od dnia 1 stycznia 2014 roku do dnia
31 grudnia 2014 roku pozwala na stwierdzenie, że płatnika składek niewątpliwie stać było na zatrudnienie pracownika
z uposażeniem miesięcznym w kwocie 1.200,00 zł brutto.
Ostatecznie należy podkreślić należy, że M. K. (1) po zakończeniu urlopu macierzyńskiego wróciła do pracy i dalej
wykonuje czynności na tych samych warunkach,
co w spornym okresie.
Sąd pominął dowód z części dokumentacji medycznej, albowiem nie dotyczyła ona okoliczność spornych w niniejszym
postępowaniu.
Sąd oddalił wniosek pełnomocnika organu rentowego o zobowiązanie płatnika do złożenia wykazu podmiotów,
z którymi współpracował od czerwca 2013 roku do końca 2014 roku, a następnie zwrócenie się do tych
podmiotów o podanie informacji, czy płatnik w ramach realizowanych projektów współpracował z P. K., uznając,
że okoliczności, na które został zgłoszony są bezsporne. Okoliczność współpracy oraz kontaktów zainteresowanego i
męża wnioskodawczyni potwierdzili w swoich zeznaniach -zarówno P. K., jak i M. H., a nadto należy podkreślić, że
fakt ich współpracy nie wyklucza absolutnie możliwości świadczenia pracy przez wnioskodawczynię na rzecz płatnika
składek. Jak już wyżej wskazano, postępowanie dowodowe potwierdziło, iż M. K. (1) wykonywała pracę w spornym
okresie, a okoliczność, że jednocześnie jej małżonek współpracował w ramach prowadzonej działalności z płatnikiem
pozostaje bez znaczenia w sprawie.
.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie M. K. (1) w świetle zgromadzonego materiału dowodowego zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą
zaskarżonej decyzji.
Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998
roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 121) pracownicy, to jest osoby fizyczne
pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym,
chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.
Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby
lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.
W myśl art. 4 w ust 1 i 2 wskazanej wyżej ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu
nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Z kolei zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 pkt 1 analizowanej ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku zasiłek macierzyński
przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego
urodziła dziecko.
Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu
nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego M. H. prowadzący pozarolniczą działalność
gospodarczą pod firmą (...)-7 M. H. zawarł z M. K. (1) w dniu 19 marca 2014 roku umowę o pracę, która stanowiła
podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że M. K. (1) podlega ubezpieczeniom. Ważność tej umowy została
przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem sporna umowa o pracę nie została zawarta
dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.
O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.
Zgodnie z treścią art. 22 § 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy
określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez
pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie
ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko
wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany,
wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne
(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).
Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek
ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego
stosunku pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r.
o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).
Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko
w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z
ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu
powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania
świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r.
II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia
14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem
społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a
przeciwnie - co zostało już wcześniej podniesione - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.
Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.
Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie
woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia
woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem
stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków
prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność
między oświadczonymi
a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla
określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została
skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca
2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli
o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie
wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c.
w związku z art. 300 k.p.).
O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie
zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających
z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie
czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem
umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego,
chorobowego
i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego
ubezpieczenia nie może być kwalifikowane, jako obejście prawa.
W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia
pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w
przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że
umowa miała na celu obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07,
opubl. L.).
Sąd Okręgowy podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNP
2005/15/235), w którym to Sąd Najwyższy stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście
były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.
58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).
Nadto nadmienić należy, że w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy
o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż
pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów
organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/2006, LEX nr
328015).
Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w
sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), że o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący
tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia,
przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste
realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest,
aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.
W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie
o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie
stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają
świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako
pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i
obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października
1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek
ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia
tymi ubezpieczeniami
i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.
Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić,
że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu
rentowego musiał zbadać, czy pomiędzy wnioskodawczynią,
a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 §
1 k.p. a z uwagi na nazwę tej umowy, czy była realizowana
w systemie telepracy.
W tym miejscu wskazać należy, że w dodanym rozdziale IIa Kodeksu pracy uregulowano zatrudnienie w formie
telepracy. Zgodnie z art. 675 § 1 k.p. praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem
środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną (telepraca). W
§ 2 art. 675 k.p postanowiono zaś, że telepracownikiem jest pracownik, który wykonuje pracę w warunkach określonych
w § 1 i przekazuje pracodawcy wyniki pracy,
w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
Dla rozpoznania niniejszej sprawy istotne jest to, że w cytowanym artykule ustawodawca nie odnosi się do stosunku
pracy, a jedynie do pracy oraz sposobu i miejsca jej wykonania. Telepraca nie jest nowym, innym stosunkiem pracy,
od uregulowanego w art. 22 § 1 k.p. Jest ona jedynie rodzajem lub sposobem jej wykonywania przy użyciu środków
technologii informatycznej w ramach umowy lub stosunku pracy, w którym praca, która mogłaby być wykonywana
na terenie zakładu pracodawcy, jest przeniesiona do regularnego wykonywania poza ten teren. Chodzi tu więc o
rodzaj pracy umożliwiający, po pierwsze, jej wykonywanie na terenie zakładu pracodawcy i, po drugie, przekazanie jej
wyników przy użyciu technologii informatycznej. Taką definicję telepracy zawiera Europejskie Porozumienie Ramowe
w sprawie telepracy zawarte dnia 16 lipca 2002 roku przez europejskich partnerów społecznych na podstawie art. 139
TWE (www.etuc.org).
Cechy charakterystyczne wyróżniające telepracę polegają generalnie na wyborze miejsca świadczenia pracy poza
zakładem pracy oraz na swobodzie techniki przekazywania pracodawcy rezultatów pracy. Z przytoczonego wyżej
art. 675 k.p. można wyłonić trzy charakterystyczne elementy pracy świadczonej w tej formie organizacji pracy, a
mianowicie: regularność wykonywania pracy, wykonywanie pracy poza zakładem pracy oraz korzystanie ze środków
komunikacji elektronicznej.
Materiał dowodowy ze źródeł osobowych oraz załączonych do akt niniejszej sprawy
i akt rentowych dokumentów wykazał, że odwołująca realizowała wskazany w spornej umowie zakres obowiązków na
rzecz M. H. w ramach stosunku pracy od dnia
19 marca 2014 roku z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.
Sąd Okręgowy mając na uwadze cały zgromadzony materiał dowodowy doszedł do przekonania, że czynności jakie
wnioskodawczyni wykonała w badanym okresie na rzecz firmy płatnika składek odpowiadają kodeksowemu ujęciu
telepracy wykonywanej w reżimie stosunku pracy.
Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że M. K. (2) pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie
to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. Wnioskodawczyni wykonywała w spornym okresie pracę na rzecz
płatnika składek. Swoje obowiązki pracownicze wykonywała poza siedzibą pracodawcy, we własnym domu przy użyciu
środków komunikacji elektronicznej.
Skarżąca przygotowywała materiały na potrzeby szkoleń prowadzonych przez płatnika składek, m.in. materiały
dotyczące procesu wdrażania nowych pracowników, kultury organizacyjnej, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
asertywności, radzenia sobie z stresem, zarządzania czasem, zbierała informacje odnośnie gier edukacyjnych. (...)
te przygotowywała na podstawie informacji wyszukanych w Internecie oraz książkach branżowych, do których miała
dostęp w domu z uwagi na psychologiczne wykształcenie jej męża.
Wnioskodawczyni wykonywała powyższe czynności w sposób regularny. Strony ustaliły że ma to się odbywać
codziennie przez około 2 godziny dziennie, chociaż ostatecznie czas pracy wnioskodawczyni jako telepracownika był
wyznaczony wymiarem jej zadań
i kształtowany przez nią samodzielnie. Okoliczność regularnego wykonywania pracy, skarżąca wykazała
przedstawiając harmonogram czasu pracy, w którym potwierdzała rozpoczęcie i zakończenie wykonywania pracy.
Godziny pracy odwołującej mieściły się natomiast w ustalonym przez strony przedziale czasowym.
Przygotowane przez odwołującą pliki zawierające wymagane przez pracodawcę materiały przesyłała za pośrednictwem
poczty elektronicznej zainteresowanemu, z którym pozostawała również w kontakcie telefonicznym.
W okresie przebywania przez skarżącą na zwolnieniu lekarskim jej obowiązki przejął w dużej mierze student M. H. w
ramach umowy o praktyki oraz umowy zlecenia, co wynika wprost z treści zawartych przez płatnika składek umów.
W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem
wnioskodawczyni. Nieuzasadniony jest zatem zarzut organu rentowego, że płatnik składek nie miał potrzeby
gospodarczej zatrudnienia pracownika na stanowisku, jakie powierzono ubezpieczonej. M. H. zatrudnił
wnioskodawczynię, ponieważ ilość realizowanych przez niego działań, a także chęć rozwoju prowadzonej działalności,
wymagały przekazania części obowiązków innej osobie.
Bez znaczenia w ocenie Sądu pozostaje okoliczność, iż wnioskodawczyni była już zatrudniona przez innego pracodawcę
w pełnym wymiarze czasu pracy, albowiem skarżąca była częściowo zwolniona z obowiązku świadczenia pracy w
związku z tym, iż była w ciąży, a pracodawca nie mógł zlecić jej pracy innej niż przy komputerze. Podjęcie dodatkowego
zatrudnienia dla M. K. (2), w dogodnych dla niej warunkach, nie było zatem zbyt obciążające.
Ponadto zgromadzony w sprawie materiał dowodowy świadczy o tym, że płatnik, składek kierował pracą
wnioskodawczyni w szczególności wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji, których wykonanie następnie
kontrolował. Pracodawca określał temat, na jaki odwołująca miała przygotować konkretne materiały, termin
wykonania zadania, wskazywał także źródła, z jakich wnioskodawczyni miała czerpać i oceniał przydatność wykonanej
pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu.
Odnosząc się natomiast do oceny wynagrodzenia określonego w zawartej
z wnioskodawczynią umowy o pracę, wskazać należy, że zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być
tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej
wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Otrzymywana przez skarżącą kwota wynagrodzenia 1.200,00 zł brutto, biorąc pod uwagę zakres wykonywanych
czynności, wymiar czasu pracy, a także posiadane przez nią doświadczenie, nie może być uznana za wygórowaną.
Należy w tym miejscu również podkreślić, że z samego faktu zawarcia umowy o pracę przez kobietę w ciąży ani
z tego, że w stosunkowo niedługim czasie od zawarcia takiej umowy pracownik zaczyna korzystać ze zwolnień
lekarskich nie można wywodzić pozorności takiej umowy. Pozorność powinna być wykazana przez organ rentowy
stosownymi dowodami i nie może opierać się jedynie na przypuszczeniach. Ponadto wskazać należy, że nie jest objęte
zakazem prawnym zawieranie umów o pracę w celu osiągnięcia skutku w postaci objęcia pracownika ubezpieczeniem
społecznym, ani też skutek w postaci objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym nie jest zakazany przez
prawo, ale właśnie odwrotnie – następczym skutkiem rzeczywistego podjęcia pracy w ramach stosunku pracy jest
nakaz obowiązkowego ubezpieczenia pracownika co wprost wynika z ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 6 ust.1 pkt 1, art. 12 ust.1 , art. 13 pkt 1 ustawy systemowej).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2006 roku, w sprawie III UK 156/05, Lex 272549, stwierdził, że samo zawarcie
umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest
naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. W teorii prawa cywilnego uznaje się, że czynnością prawna podjętą
w celu obejścia ustawy jest czynność, wprawdzie nieobjęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia
skutku zakazanego przez prawo.
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 listopada 2004 roku (sygn. akt I PK 42/04, OSNP 2005, nr 14, poz.
209) stwierdził, że ,,czynności mające na celu obejście ustawy (in freudem legis) zawierają jedynie pozór zgodności z
ustawą. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, która z punktu
widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza
do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego
z prawem” (podobnie również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005, nr
15, poz. 235; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 roku, III UK 89/05).
Zawierając umowy o pracę strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od causa
czynności prawnej (typowego celu czynności prawnej). Między innymi, jak wskazał Sąd Najwyższy, zawarcie umowy
o pracę, choćby zmierzało do uzyskania kredytu bankowego, nie jest obejściem ustawy (zob. powołany wyżej wyrok z
25 listopada 2004 roku, I PK 42/04, wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005 roku, III UK 89/05). Podobnie
takiego zarzutu nie można postawić umowie o pracę nienaruszającej art. 22 k.p., nawet gdy jej cel dyktowany był
wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zob. powołany wyżej wyrok z 25 listopada 2004
roku, I PK 42/04, wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005 roku, III UK 89/05). W szczególności trudno uznać, że
dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania takiej ochrony jest sprzeczne z prawem. Przeciwnie jest to zachowanie rozsądne
i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia
2005 roku, III UK 89/05).
Podkreślić należy ponownie, że najistotniejsze na gruncie niniejszej sprawy jest to,
że skarżąca faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika składek po podpisaniu umowy
o pracę, pracodawca przyjmował od wnioskodawczyni świadczoną na jego rzecz przez odwołującą pracę i wypłacał jej
za to umówione wynagrodzenie, a praca ta była świadczona w ramach telepracy.
Wskazać także trzeba, że odwołująca wykazała, że praca była przez nią świadczona na warunkach określonych w
art. 22 § 1 k.p. tj. w warunkach podporządkowania pracodawcy, albowiem jak wykazano pracodawca kierował pracą
wnioskodawczyni wskazywał, bowiem na konkretne bieżące zadania do realizacji, ustalał z ubezpieczoną godziny
pracy, z których następnie była rozliczana.
Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje
w zakresie indywidualnych spraw dotyczących
m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw
ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki
w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.
Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej
sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np.
w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie
rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz
przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.
Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił,
iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia
społecznego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie tylko potwierdził fakt wykonywania przez ubezpieczoną
pracy na rzecz płatnika, ale wykluczył pozorny charakter zatrudnienia.
Uwzględniając poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, należy uznać, że w sytuacji gdy
wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy
za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości
zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby, ciąży), nie daje podstawy do
uznania, że umowa miała na celu obejście prawa.
Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że M. K. (1)
podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 19 marca
2014 roku jako pracownik u płatnika składek M. H..
Natomiast na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału
w Ł. na rzecz wnioskodawczyni kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do
treści § 12 ust. 2 (w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych do dnia 31 lipca 2015 roku), w zw. z § 2 ust. 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r.,
poz. 461 ze zm.), mając na uwadze, że zgodnie z § 21 obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 roku rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z 2015 r,
poz. 1800) - do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy
dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.
ZARZĄDZENIE
odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta rentowe oraz
pełnomocnikowi wnioskodawczyni.