docWpływ regulacji na inwestycje
download 
Reklamacja Transkrypt
Wpływ regulacji na inwestycje
Wpływ regulacji na inwestycje Prof. nadzw. dr hab. Maciej Rogalski Dyrektor Pionu Współpracy Regulacyjnej GK TP Warszawa, 18/06/2008 Agenda 2 Rynek dostępu szerokopasmowego w Polsce na tle innych krajów Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji Elastyczność polityki regulacyjnej kluczem rozwoju rynku Podsumowanie Rynek dostępu szerokopasmowego w Polsce na tle do innych krajów Poza Bułgarią wszystkie kraje UE maja lepiej rozwinięty od Polski rynek dostępu szerokopasmowego Przed Polską stoi wyzwanie konieczności nadrobienia dystansu w zakresie rozwoju technologii teleinformatycznych Szczególnym problemem jest rozwój Internetu na obszarach wiejskich 3 Szwecja 31,2% Śr. UE 20% Polska 8,4% Węgry 14,2% Źródło: 13 Raport implementacyjny Rynek dostępu szerokopasmowego w Polsce – potrzeby inwestycyjne Zgodnie z analizami Instytutu Łączności, wykonanymi w kwietniu 2008 roku na zlecenie Krajowej Izby Gospodarczej, skala potrzeb związanymi z modernizacją infrastruktury telekomunikacyjnej jest ogromna: Rodzaje nakładów inwencyjnych Koszty (w mld zł) W obszarze sieci dostępowej (NGA) Od 15,9 do 21,5 W obszarze sieci szkieletowej (NGN) Od 1,5 do 3 W obszarze warstwy aplikacyjnej Razem Od 0,9 do 1,2 Od 18,3 do 25,7 Szacowane inwestycje operatorów telewizji kablowych w sieci dostępowe to 0,55 mld zł, wydatki na sieci bezprzewodowe WiMax to 0,98 mld zł. Resztę nakładów (do 19 mld zł) muszą pokryć operatorzy telefonii stacjonarnej Szacunkowy poziom inwestycji w 2007 na rynku telefonii stacjonarnej to ok. 3,66 mld zł (z tego 65% to TP) 4 Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – niski poziom penetracji telefonią stacjonarnej Jedynie 29 osób na 100 posiada dostęp do telefonu stacjonarnego (średnia w Europie to 47 na 100) Od 2004 roku spada liczba linii telefonicznych (globalny ubytek o ponad 1,5 mln) Mimo niższej dynamiki, prognozy zakładają dalszy spadek Linie telefoniczne są ważne Źródło: Audytel 2008 stanowią najefektywniejszy sposób aby masowo zapewnić dostęp do Internetu, zwłaszcza w na terenach wiejskich oferuje tańszy sposób świadczenia usług internetowych niż telefonia mobilna 5 w przyszłości infrastruktura miedziana umożliwi szybkie i tańsze wdrożenie sieci nowych generacji NGN/NGA Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – regulacje a inwestycje Jednym z fundamentów polityki regulacyjnej jest teoria drabiny inwestycyjnej: – Operatorzy alternatywni wchodzą na rynek poprzez oferty hurtowe (gł. WLR/BSA ) operatora dominującego (niskie bariery wejścia) – Stopniowo przenoszą się w kierunku coraz bardziej zaawansowanych produktów (LLU), wymagających własnych inwestycji – W ostatniej fazie inwestują we własną infrastrukturę, stopniowo ograniczając wykorzystanie prostych ofert hurtowych – Docelowo wprowadzają innowacje technologiczne (NGA/NGN), dzięki którym mogą zyskać przewagę konkurencyjną nad innymi operatorami (w tym zasiedziałymi) – Poziom inwestycji na rynku jest zachowany przez to iż dostęp hurtowy jest świadczony po rzeczywistych kosztach przez co operator dominujący może stale modernizować swoją sieć 6 Teoria ta w praktyce sprawdza się jedynie w części Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – operatorzy alternatywni minimalizują inwestycje Badania (Gruber 2007, Crandall 2007) wskazują iż mimo wzrostu liczby linii DSL obsługiwanych przez operatorów alternatywnych na rynku EU-15 ich udział w inwestycjach utrzymuje się na stabilnym poziomie • Nowe podmioty nie inwestują na rynku tak dużo jak należałoby tego oczekiwać Źródło: European sector regulation and investment incentives for broadband communication networks; Harlad Gruber; 2007; European Investment Bank • Wniosek: operatorzy alternatywni starają się maksymalizować swoje udziały rynkowe, kosztem operatorów zasiedziałych, minimalizując jednocześnie własne wydatki inwestycyjne 7 Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – rynek polski i inwestycje Analogiczne jak na rynku europejskim tendencję występują w Polsce: Od 2005 roku stopniowo rośnie udział operatorów alternatywnych w rynku telefonia stacjonarnej oraz dostępu do Internetu Od 2005 roku stopniowo maleje udział operatorów alternatywnych w inwestycjach na rynku stacjonarnym 27% 22% 17% 12% 7% 2005 Udział w rynku 8 2006 Udział w inwestycjach 2007 Udział w rynku Internet (xDSL) Źródło: Audytel 2008, dane finansowe spółek, dane i szacunki własne TP (dane dotyczą rynku telefonii stacjonarnej) Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – problem zaniżonych cen Analizując zachowania operatorów alternatywnych można postawić tezę iż ich skłonność do minimalizacji inwestycji wynika z faktu iż regulowane ceny na usługi hurtowe są oferowane poniżej rzeczywistych kosztów przez co nie ma ekonomicznego bodźca do dokonywania własnych inwestycji Racjonalny operator alternatywny nie będzie inwestował w infrastrukturę (w tym np. w LLU) jeśli poziom cen na usługi WLR/BSA gwarantuje wyższe zyski, niż to co można uzyskać inwestując we własną sieć Jednocześnie poziom inwestycji operatorów alternatywnych spada na skutek dwóch trendów – Obiektywnego działania sił rynkowych: Wzrost udziałów rynkowych operatorów alternatywnych pozbawia operatora zasiedziałego części przychodów i tym samym środków na inwestycje – Efekt zaniżonych cen hurtowych: Zbyt niski poziom cen nie gwarantuje odpowiedniego poziomu zwrotu z inwestycji 9 Oba trendy – obiektywny i potęgujący go „cenowy” – stwarzają wolną przestrzeń dla inwestycji, która niestety nie jest zapełniana w odpowiedni sposób, przez operatorów alternatywnych Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – problem innowacji Konkurencja usługowa ma pewien negatywny wpływ na rozwój innowacji: – Operatorzy alternatywni nie są w stanie kreować nowych innowacji technologicznych (np. NGA/NGN) ponieważ korzystają prawie wyłącznie z infrastruktury operatora zasiedziałego – Operator zasiedziały zmuszony jest do ograniczania własnych innowacji bo zbyt duże ryzyko regulacyjne uniemożliwia mu gwarancje uzyskania odpowiedniej stopy zwrotu – W efekcie rynek może być skazany na wolny Internet i technologię DSL Jedynymi źródłami innowacji mogą być w takiej sytuacji np. operatorzy telewizji kablowych, jednak: – W Polsce docierają jedynie do mniej niż połowy gospodarstw domowych – Koncentrują się głownie w miastach, przez co będziemy obserwować stymulowanie problemu „wykluczenia cyfrowego” na obszarach wiejskich 10 Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – rynek polski i konkurencja usługowa Regulacje w Polsce nastawione są na wsparcie rozwoju rynku, m.in. poprzez rozwój konkurencji usługowej Intensywnie rozwijają się usługi WLR/BSA, dużo słabiej LLU: – Liczba WLR to ok. 800 tys. linii – Liczba BSA to ok. 200 tys. linii – Liczba LLU nie przekracza 200 linii 11 Tego rodzaju polityka regulacyjna wymaga ostrożnego aplikowania, tak aby utrzymana została równowaga między rozwojem ofert WLR/BSA a poziomem inwestycji, zwłaszcza w sytuacji kiedy brakuje popytu wśród operatorów na LLU Należy zauważyć iż w chwili obecnej główny podmiot funkcjonujący na rynku WLR posiada około 500 tys. linii, jednak w całym 2007 roku zainwestował jedynie 4 mln zł Wyzwania polityki regulacyjnej w zakresie inwestycji – rynek polski i konkurencja usługowa 12 Warto zwrócić uwagę iż konkurencja usługowa (w tym zwłaszcza WLR) nie jest często stosowana na porównywalnych rynkach w regionie Europy Środkowej i Wschodniej Jedynie 5 na 15 krajów nałożyło na operatora dominującego obowiązek świadczenia WLR. Brak tego obowiązku w takich krajach jak Węgry, Łotwa czy Estonia (czyli w krajach o wyższym poziomie penetracji telefonią stacjonarną i Internetem) Źródło: Cullen International Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – jak zachęcić operatorów do inwestycji Aby skłonić operatora alternatywnego do inwestycji należy: – Zagwarantować aby koszty hurtowe WLR/BSA były odpowiednio wyższe w relacji do LLU Doświadczenia europejskie pokazują skuteczność takiego podejścia: Kraj (ceny w Eur) 13 Opłata miesięczna za WLR* Opłata miesięczna za Full LLU Opłata za WLR vs opłata za Full LLU Udział linii LLU w całości linii w kraju Holandia 12,88 8,00 161% 6% Dania 13,49 8,61 157% 7% Włochy 10,68 7,81 137% 19% Wielka Brytania 12,31 9,56 129% 5% Francja 11,70 9,29 126% 9% Portugalia 10,75 8,99 120% 10% Austria 12,70 10,70 119% 10% Polska 5,32 9,55 56% 0,002% * Opłaty za WLR dotyczą dostępu analogowego Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – ustalenie cen na poziomie rzeczywistych kosztów Ważnym bodźcem dla rozwoju inwestycji na rynku będzie zagwarantowania stawek w ofertach hurtowych na poziomie rzeczywistych kosztów, w zgodzie z wynikami audytu modelu kosztowego TP Pozwoli to na zapewnienie konkurencyjnej relacji między wykorzystaniem prostych ofert hurtowych (WLR/BSA oraz model Service Providera) a własnymi inwestycjami operatorów alternatywnych TP będzie w stanie uzyskać zwrot z ponoszonych nakładów na świadczenie usług hurtowych, przez co będzie miała możliwość przeznaczania większych środków na inwestycje infrastrukturalne 14 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – dostosowanie WACC 1 Komisarz Reding (KPN Event 14/01/2008): Jest w całkowicie uzasadnione aby regulatorzy zezwalali operatorom infrastruktury na uzyskanie solidnego (reliable) zwrotu z udostępniania sieci nowych generacji Art. 13 ust. 1 dyrektywy o dostępie: Krajowe organy regulacyjne będą miały na uwadze zrealizowane przez operatora inwestycje oraz umożliwią mu odzyskanie zwrotu stosownej części użytego kapitału, uwzględniając poniesione ryzyko 15 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – dostosowanie WACC 2 Poziom WACC w Polsce: – Poziom WACC w Polsce to 10,13% (spadek z 11,47% w 2007) – Polska ma jeden z najniższych poziomów WACC, niższy niż w innych krajach o porównywalnym (lub większym) poziomie rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej Kraj Węgry Poziom WACC 16,50/18,50% Rumunia 15,24% Słowenia 13,18% Norwegia 12,50% Litwa 12,27% Wielka Brytania 10% sieć miedziana 11,40% reszta usług Polska 16 10,13% Źródło: Instytut Łączności/ Cullen Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – dostosowanie WACC 3 Poziom WACC powinien uwzględniać, podobnie jak w innych krajach, stan rozwoju infrastruktury Premia za ryzyko powinna stanowić zachętę do rozpoczynania nowych inwestycji Należy rozważyć zróżnicowanie ryzyka przy inwestowaniu w różne rodzaje sieci. Inwestycje w NGA powinny być szczególnie promowane 17 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – doświadczenia innych krajów 1 Francja: – Ułatwienia w rozbudowie infrastruktury dla wszystkich operatorów, poprzez dostęp do kanalizacji kablowej operatora dominującego oraz podmiotów publicznych (np. samorządy) – Wsparcie dla rozbudowy okablowania wewnątrz budynków mieszkalnych oraz współdzielenie takiej infrastruktury przez wszystkich operatorów – Zachęcanie samorządów do zaangażowania się w budowę sieci nowych generacji Hiszpania: – Celem CMT jest maksymalizacja rozwoju sieci nowych generacji jako fundamentu nowoczesnej gospodarki – Operator dominujący nie musi udostępniać sieci w technologii FTTH innym podmiotom Gwarancje dla operatora dominującego w sytuacji kiedy buduje dostęp FTTH (nie musi udostępniać infrastruktury innym podmiotom) – Segmentacja geograficzna rynku i ograniczenie obowiązków regulacyjnych na konkurencyjnych obszarach kraju – Symetryczne obowiązki na okablowanie wewnątrz budynków 18 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – doświadczenia innych krajów 2 Holandia – KPN planuje dokonać migracji sieci tradycyjnej do NGN i wyłączyć PSTN – OPTA planuje rozważyć wprowadzenie w ramach definicji rynku 12 dwa pod rynki – niskiej i wysokiej prędkości – co pozwoli na zróżnicowanie obowiązków regulacyjnych i stworzenie zachęt do inwestowania USA – Powstrzymywanie się do regulacji ex ante przy NGA, operatorzy nie są zobligowani do udostępniania nowych sieci innym operatorom – W ocenie konkurencyjności rynku uwzględnia się pozycję operatorów kablowych 19 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – postulowane zmiany w polityce Państwa Ułatwienie dostępu do środków pomocowych z Unii Europejskiej na budowę i modernizację infrastruktury telekomunikacyjnej Stworzenie dogodnych warunków współpracy podmiotów publicznych i prywatnych w rozbudowie infrastruktury, zwłaszcza na terenach wiejskich Współfinansowania ze strony państwa telekomunikacyjnych inwestycji infrastrukturalnych które służą organom państwa (np. inwestycje związane z bezpieczeństwem państwa) oraz zwiększają potencjał rozwojowi gospodarki 20 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – postulowane zmiany w otoczeniu prawnym Zmianę sposobu wyznaczania wskaźnika zwrotu kosztu zaangażowania kapitału (WACC) Doprecyzowanie metod regulacyjnego ustalania cen usług dostępowych w sposób zmniejszający niepewność co do ich długookresowego poziomu Obowiązku przyjęcia rocznego wyniku sprawozdania z rachunkowości regulacyjnej oraz stosowania wyników kalkulacji kosztów w przypadku pozytywnej opinii biegłego rewidenta 21 Elementy polityki regulacyjnej zapewniające rozwój inwestycji – postulowane zmiany w otoczeniu regulacyjnym 22 Uwzględnienie w polityce regulacyjnej, szerszej niż do tej pory, konieczności modernizacji i rozbudowy infrastruktury telekomunikacyjnej. Stymulowanie przez Regulatora wprowadzania nowych technologii (zwł światłowodowych) Stałe monitorowanie poziomu inwestycji infrastrukturalnych realizowanych przez operatorów telekomunikacyjnych w ujęciu rzeczowym i wartościowym Uwzględnienie w decyzjach dotyczących umów w zakresie dostępu telekomunikacyjnego i łączenia sieci opłat na poziomie wynikającym z ofert ramowych, pozwalających na pokrycie uzasadnionych kosztów oraz zapewnienia zwrotu z inwestycji Określenie polityki regulacyjnej w sprawach dostępu do sieci światłowodowych zainstalowanych w budynkach przez wszystkich operatorów, również nie posiadających pozycji znaczącej Podsumowanie 23 1. Konieczne jest zapewnienie strategicznej kooperacji wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku telekomunikacyjnym (operatorów, Rządu RP, regulatora, instytucji naukowych), w celu stworzenia korzystnego klimatu do inwestycji 2. Polityka regulacyjna powinna być nastawiona na promowanie operatorów chcących budować nową infrastrukturę i wprowadzających do Polski innowacyjne technologie 3. Nieodzowne jest wprowadzenie optymalnego oprzyrządowania prawnego, stwarzającego odpowiednie ramy funkcjonowania dla operatorów chcących inwestować 4. Istotne jest wprowadzenie ułatwień dla samorządów w wykorzystywaniu środków pomocowych, zwłaszcza na obszarach o niskim poziomie rozwoju infrastruktury dostępowej
