Daniel [tryb zgodności]

Daniel
1
Daniel - Dama dama
Rząd: Parzystokopytne - Artiodactyla
Rząd:
Podrząd:: Przeżuwacze - Ruminantia
Podrząd
Rodzina:: Jeleniowate - Cervidae
Rodzina
Podrodzina:: Jelenie właściwe - Cerrvinae
Podrodzina
Rodzaj:: Daniel - Dama
Rodzaj
Gatunek:: Daniel zwyczajny - Dama dama
Gatunek
2
3
Gatunek obejmuje dwa podgatunki, a
mianowicie: daniel europejski Dama
dama, oraz mezopotamski czyli perski
Dama dama mezopotamika (Brooke
1975). Daniel zwyczajny różni się od
mezopotamskiego bardziej łopatowatą
formą poroża, większą masą ciała, nieco
dłuższym ogonem i wyraźniejszym
cętkowaniem.
4
Daniel
należy do
pierwotnych, jeszcze
przedlodowcowych,
mieszkańców
obszaru
niemal całej Europy
Europy.. Daniele ustąpiły w czasie
epoki ostatniego zlodowacenia ku południowi do
regionu śródziemnomorskiego, nie znajdując
drogi
powrotnej.
powrotnej.
W
czasach
rzymskich
sprowadzono je do Anglii, skąd w XI wieku
zostały przeniesiony do Danii.
Danii. Do Europy
Środkowej sprowadzano daniela w XVI i XVII
wieku, jako zwierze parkowe, hodowane w
ogrodach i zwierzyńcach.
zwierzyńcach.
5
Z czasem wypuszczany na wolność,
dzięki swej wielkiej plastyczności
ekologicznej, opanował znaczną część
Europy od Anglii po Morze Azowskie i
od Szwecji po Turcję
Turcję.. Najliczniejszy w
Niemczech,
Wielkiej
Brytanii,
Czechach, Słowacji i Rumunii.
Rumunii.
6
Daniel, poza dzikiem, jest
najpopularniejszym gatunkiem
europejskim na innych kontynentach.
Zasiedla wiele środowisk na terenie
obu Ameryk Afryki z Madagaskarem,
Australii z Oceanią. Stosunkowo
najmniej liczny jest na terenie swej
pierwotnej ojczyzny - Turcji, Iranu.
7
Hodowla daniela w łowiskach otwartych
zapoczątkowana została w naszym kraju dopiero
około 120 lat temu. W latach międzywojennych
daniele zasiedlały trzy izolowane od siebie
obszary Wielkopolski, Pomorza, i Śląska. Ogólną
liczebność daniela w 1936 roku oceniano na
2650 osobników. W Wielkopolsce bytowało 1500
zwierząt, w lasach Pomorza 750, a na Śląsku
400.
8
W latach 19751975-1990 liczebność danieli
wzrosła z 2,6 tys. Do 5,4 tys. osobników.
W latach 90 ubiegłego stulecia liczebność i
pozyskanie danieli pozostawały stabilne.
W sezonie 2008/09 stan liczebny w całym
kraju oszacowano na 14,3 tys. Istotna rolę
we wzroście liczebności coraz częstsze
wsiedlenia danieli pochodzących z hodowli
zagrodowych. Pozyskano 3000 sztuk
9
Konsekwencją zasiedleń był wzrost areału
występowania daniela. Zwiększył się on w
wyniku rozprzestrzeniania się zwierząt z
istniejących już ostoi. Liczba obwodów, w
których występował daniel wzrosła ze 196
w 1991 roku do 512 w 2008 roku. W
kolejnych sezonach łowieckich po 2000
roku przybywało nawet po 50 takich
obwodów.
10
WYGLĄD ZEWNĘTRZNY
Daniel jest zwierzęciem średniej wielkości. W ogólnym
zarysie budową ciała przypomina jelenia. Tułów ma
zbudowany masywnie, stosunkowo krótki, nogi mocne,
co w porównaniu z jeleniem czy sarną nadaje mu wygląd
zwierzęcia krępego i ciężkiego. Kończyny przednie są
nieco krótsze od tylnych, wobec czego linia grzbietu
wznosi się lekko ku tyłowi. Długość ciała daniela waha
się od 130 - 150 cm, wysokość w kłębie od 75 - 90 cm,
długość ogona 25 - 31 cm, ucha 14 - 16 cm.
cm. Ciężar
samców wynosi 42 - 82 kg, samic 37 - 50 kg
kg..
11
12
Ubarwienie pokrywy włosowej (suknia) jest
bardzo zmienna
zmienna.. Latem wierzch ciała jest
rudobrunatny z małymi zaokrąglonymi białymi
plamkami.. Dolna część szyi, spód tułowia,
plamkami
przyśrodkowa część kończyn oraz lustro są białe
białe..
Wzdłuż grzbietu ciągnie się ciemna smuga.
smuga.
Lustro z boków ograniczone jest czarnym
obrzeżem.. Głowa z góry szarobrunatna
obrzeżem
szarobrunatna.. Ogon z
wierzchołka ma barwę czarną, a od spodu białą.
białą.
Zimowe
ubarwienie
jest
w
odcieniu
szarobrunatnym, a plamki są niewyraźne.
niewyraźne.
13
W zakresie umaszczenia obserwuje się
dużą zmienność. Spotyka się osobniki o
białej jak i czarnej barwie sukni. Taka
barwa sukni nie jest wynikiem albinizmu
(biała) lub melanizmu (czarna), ale zwykłą
odmianą barwy danieli, która może
występować w różnych odcieniach.
14
15
16
17
Cielęta mają suknię czerwono - rdzawą i
białe okrągłe plamki rozsiane na grzbiecie
i bokach tułowia.
Wiosenna zmiana ubarwienia sukni
następuje od maja do czerwca, jesienią
we wrześniu i październiku.
18
Łyżki daniela, zawsze stojące w
bok, są w środku porośnięte
jaśniejszym włosem
włosem..
Kwiat (ogon) dłuższy niż u
jelenia (długość ok
ok.. 25 cm), z
wierzchu czarny, znajduje się w
ciągłym ruchu
ruchu..
19
PŁEĆ
Płeć daniela można rozpoznać po
obecności poroża u samców, a także po
występowaniu pędzla czyli pęku dłuższych
włosów występujących w okolicy
narządów płciowych. Pędzel pojawia się u
osobników płci męskiej już w 4 - 5
miesiącu życia. Różnice dotyczą ponadto
wielkości zwierząt. Samce są większe od
samic.
20
Daniel-byk ma poroże w
Danielkształcie litery U.
Poroże to jest inne niż u
jelenia, gdyż w połowie jego
wysokości
rozpoczyna
się
łopata, od przodu gładka, a z
tyłu z odnogami (sękami)
(sękami)..
21
22
POROŻE
Zbudowane jest, podobnie jak u innych
jeleniowatych, z dwóch tyk. U nasady
każdej z nich występuje pierścieniowe
zgrubienie zwane różą, odnogi ocznej,
środkowej czyli opieraka.
opieraka. Czasami
występuje odnoga nadoczna. Powyżej
odnóg rozwija się łopata.
23
. Przednia jej krawędź jest gładka,
krawędzie tylne górne i dolne zaopatrzone
są w palczaste wyrostki zwane sękami
sękami..
Najniższy osadzony i najdłuższy, wyraźnie
oddzielający się od pozostałych, określany
jest mianem ostrogi
ostrogi.. Kształt łopat jest
dosyć zmienny i zależy od wielu
czynników.
24
25
Pożądany kształt łopat u całkowicie
rozwiniętego samca powinien być zbliżony
do prostokąta, a ich długość stanowić co
najmniej połowę wysokości tyki.
Poroża rekordowe mają do 80 cm długości
i dochodzę do 5 kg wagi.
26
ROZWÓJ POROŻA
Młodemu byczkowi w wieku około 6
miesięcy na kościach czołowych, przed
łyżkami wyrastają możdżenie, na których
latem następnego roku wykształca się
pierwsze poroże. Są to tak zwane szpice.
W dolnej części tyki są one wyraźnie
zgrubiałe, butelkowatego kształtu, bogato,
lecz nieregularnie uperlone. Pierwsze
poroże, podobnie jak u innych gatunków
jeleniowatych, jest pozbawione róży.
27
Jako drugie poroże w trzecim roku życia w
naszych warunkach byk nasadza szpice,
lecz dłuższe i grubsze z wykształconą różą.
Na zachodzie i południu Europy rozwój
poroża jest szybszy, w drugim porożu byk
nakłada już formę łyżkarza.
28
. Rozwój poroża u daniela: 1) szpicak,2)
szpicak z różą, 3) łyżkarz, 4) półłopatacz,
półłopatacz,
5) łopatacz.
29
30
. Jako czwarte poroże - w piątym roku
życia zawiązuje małą łopatę z kilkoma
sękami i zarysowującą się ostrogą. Łopaty
takie osadzone są wysoko nad opierakami.
opierakami.
Daniela z takim porożem nazywamy
półłopataczem..
półłopataczem
31
Piąte i następne poroże to całkowicie
wykształcone łopaty, zbliżone w obrysie
do prostokąta. Dalszy rozwój poroży
daniela polega na powiększaniu grubości
tyk i łopat, zwiększeniu masy poroża,
zwiększeniu wysokości poroża, i szerokości
łopat.
32
W szczytowym okresie rozwoju, zwykle
przypadającym na 8 - 10 rok życia, masa
poroża umiejscowiona jest w górnej jego
części, powyżej 1/3 długości tyk. W
późniejszym okresie następuje stopniowe
uwstecznienie się poroża, co przejawia się
głębokimi wrębami oraz długimi i grubymi
sękami przypominającymi grzebień
koguta.
33
Poroże uwstecznionego byka jest zwykle krótsze,
z wysoko osadzonymi łopatami klinowatego
kształtu, często pozbawione opieraka lub z
opierakiem przesuniętym wyraźnie w górę.
Oczniaki u starych byków są krótkie, często
zgięte i nieco wyżej osadzone nad różami.
Wyraźnie zmniejsza się także rozłoga.
rozłoga. Byki
powyżej 15 lat nakładają zwykle mocno już
zdeformowane tyki lub nawet nieforemne kikuty.
34
Poroże u młodych byków
byków--danieli ma
kształt zbliżony do litery V, u starych zaś
do litery U,
Wśród danieli i u innej zwierzyny płowej
występują nieprawidłowości w rozwoju
poroża, które kwalifikują byka do
selekcyjnego odstrzału
odstrzału..
35
36
Takimi wadami są:
są: brak opieraka,
nierównomierny kształt obydwu tyk,
wysokie tyki, nieprawidłowa lub
wąska łopata, bardzo mała rozłoga
łopat.. Wśród starych byków zdarzają
łopat
się wypadki niezrzucania poroża i
wówczas spod róży wyrasta nowe
poroże,
jest
ono
oczywiście
karłowate i zniekształcone (poroże
podwójne)..
podwójne)
WYCIERANIE I ZRZUCANIE
POROŻA
Cykl nasadzania poroża zależy w dużym
stopniu od wieku zwierzęcia. Pierwsze
poroże zaczyna się pojawiać na początku
lutego i rośnie do początku kwietnia.
Zależy to w dużym stopniu od czasu
urodzenia (od maja do lipca), a także od
warunków bytowania w jakich zwierzę
rozwijało się w początkowym okresie
życia.
37
Pierwsze poroże – szpice, wycierane są w końcu
lipca i w sierpniu. Szpicaki zrzucają poroże w
maju i czerwcu. Wraz z wiekiem byk zrzuca
poroże wcześniej niż w roku poprzednim - stare
daniele zrzucają łopaty już na początku kwietnia.
Wycieranie poroża przebiega od drugiej połowy
sierpnia do końca I dekady września. Najstarsze
osobniki kończą wycieranie scypułu wcześniej.
Najpóźniej wycierają łyżkarze.
38
39
TROPY DANIELI
Racice danieli maję podobny kształt do
racic jeleni, są jednak nieco mniejsze i
wydłużone, a ich przód jest bardziej
spiczasty. Racice kończyn przednich są
większe i bardziej zaokrąglone niż tylnych.
Opuszki palcowe są bardzo duże i zajmują
połowę części podeszwowej, podczas gdy
u jeleni tylko trzecią część tej powierzchni.
40
Racica zewnętrzna jest z reguły trochę dłuższa od
wewnętrznej. Odciski racic kończyny przedniej są
owalne, tylnych zaś mają gruszkowaty kształt i są
mniejsze. Odcisk dojrzałego samca ma około 7,5 cm
długości i 4,5 cm szerokości. Długość kroku od 90 100cm, rozstaw tropu zmienia się (od 10 - 15 cm).
Odcisk tropu samicy ma przeciętnie 5 cm długości i 3 cm
szerokości. W śniegu, mokrym piasku lub błocie trop
daniela charakteryzuje się rozjechaniem racic. W tropie
daniela brak odbicia szpil mieszczących się dość wysoko
ponad racicami.
41
TROPY
DANIELA
Racice kończyn
przednich (2a)
i tylnych (2b).
Opuszka palcowa
jelenia (3a),
daniela (3b).
TROPY DANIELA
Odciski
racic
kończyn przednich
są owalne (6a),
tylnych zaś mają
groszkowaty
kształt
i
są
mniejsze(6b).
TROPY DANIELA I
JELENIA
1.Daniel
2. a) stęp b) skoki
2. Jeleń
SIEDLISKO
Siedliskiem daniela są lasy mieszane, żyzne
siedliska borowe, przylegające do łąk i pól
uprawnych. Najchętniej bytuje w borach
mieszanych z panującą sosną zwyczajną oraz
pewnym udziałem dębu, brzozy, świerka i buka.
Urozmaicone, mieszane kompleksy leśne z
dużymi, trawiastymi polanami i gęstymi
zaroślami stanowią idealny biotop daniela. Nie
odpowiadają mu siedliska suche, bagna oraz
tereny górskie i podgórskie
45
Pod względem
powierzchni wymagania jego są
ograniczone. Najlepiej czuje się w lasach o
powierzchni kilkuset hektarów. Potrafi się
także przystosować do dużych
kompleksów leśnych. Dzięki daleko
posuniętej zdolności do przystosowania się
do określonego środowiska, przesiedlenia
gatunku kończą się zwykle powodzeniem.
46
POKARM
Podobnie jak wszystkie jeleniowate daniel
jest zwierzęciem typowo roślinożernym.
Na podstawie porównawczych badań
anatomicznych żołądków stwierdzono, że
jest przystosowany do pobierania
mieszanego pokarmu roślinnego z
przewagą traw. Preferuje trawy i rośliny
zielne, przed pędami drzew i krzewów.
Najchętniej zjadane są trawy słodkie
47
. W okresie wiosenno - letnim zjada też pewne
ilości liści i pędów, drzew i krzewów. Chętnie
zjadane są pędy dzikiej jabłoni, gruszy, brzozy,
jesionu, głogu, kasztanowca, grabu, dębu i
wierzby. Daniel żywi się też chętnie żołędziami,
kasztanami, bukwami, jabłkami i innymi
owocami. W ich pokarmie stwierdzono także
pewne ilości mchów i paproci oraz różne gatunki
grzybów.
48
W okresie jesienno - zimowym w diecie danieli
przeważają pędy roślin iglastych, głównie sosny
zwyczajnej, świerka - stanowią one około 70%
pokarmu. Ponadto zwierzęta te zjadają w tym
okresie pozostające zielone zimą liście jeżyny i
bluszczu. Spałują też korę drzew, choć w dużo
mniejszym stopniu niż jelenie. Odchody danieli w
formie błyszczących czarnych cylindrycznych
bobków, są z jednej strony zaokrąglone, a z
drugiej wklęsłe, podobne do jelenich, lecz nieco
mniejszych rozmiarów.
49
6.Sarna:
a) latem
b) zimą
7.Daniel:
a) latem
b) zimą
UKŁAD SOCJALNY
Daniel jest zwierzęciem tworzącym zgrupowania
średniej wielkości. Można wyróżnić następujące
zgrupowania: łanie z potomstwem, chmarę łań z
młodzieżą, chmarę byków, chmarę mieszaną, osobniki
samotne. Ścisły związek łani z cielęciem trwa przez
pierwszy rok życia cielęcia. Przed urodzeniem
następnego cielęcia, a więc w maju i czerwcu, roczniaki
opuszczają matkę, a raczej są przez nią odpędzane. Po
urodzeniu cielęcia (lipiec, sierpień) cielęta jednoroczne
wracają do matki i przebywają w ugrupowaniu przez
drugi rok życia.
51
Ugrupowania rodzinne łączą się w liczniejsze chmary
składające się z łań i ich potomstwa z poprzedniego
roku i samotnych łań. Wielkość tych ugrupowań waha
się od 20 do 30 sztuk. Ugrupowanie takie jest
podstawowym w okresie od rui do wcieleń. Ich skład
ciągle ulega zmianom. Są one otwarte dla osieroconych
cieląt. Chmara łań ma również swoją licówkę - jej rola
nie jest jednak tak jednoznaczna jak w chmarze jeleni.
Zdarza się nieraz, że to inna łania rusza pierwsza, a nie
licówka chwilowo prowadząca chmarę.
52
Z wyjątkiem okresu rui, byki przebywają w
ugrupowaniach liczących od kilku do kilkudziesięciu
osobników. Kontakt między osobnikami w grupie
ogranicza się do ustalenia hierarchii.
Przewodnictwo chmary zawsze jednak jest sprawowane
przez dorosłe zwierzę. Skład chmary byków jest podobny
do składu chmary łań, zmienny zarówno pod względem
liczebności, jak i składu. Starsze byki tworzą mniejsze
ugrupowania, liczące po 3 - 4 osobniki, byki bardzo słabe
żyją przeważnie samotnie.
53
Chmary mieszane tworzą się w czasie rui, a czasami w
czasie jesieni i zimy. Są one bardzo nietrwałe. Ich skład i
liczebność bardzo się zmienia. Do chmar łań poza
rykowiskiem dołączają zwykle młode byki. Chmary
młodzieżowe tworzą się w obrębie chmar łań już spośród
dwumiesięcznych cieląt. Pozostają one w ścisłym
kontakcie z chmarą łań, od której oddalają się najwyżej
na kilkadziesiąt metrów. Tworzą się w październiku,
podczas rui i w czerwcu, w okresie wycieleń.
wycieleń. Jeśli w
chmarze młodzieży pojawi się czasem dorosły łopatacz
jest to z reguły dobrze zapowiadający się młody byczek.
Poza okresem bekowiska młode byki nigdy nie chodzą
same.
54
Samotne łanie spotkać można jedynie w
okresie bezpośrednio poprzedzającym
wycielenie. Samotne byki spotyka się w
okresie rui, a poza nią jedynie najstarsze
samce wiodą samotny tryb życia.
55
U danieli występuje pewien podział areału
chmar łań i byków. Areał chmar byków
jest zwykle mniejszy, lecz jest on
ograniczony do terenu dobrze osłoniętego.
Areał łań jest większy i obejmuje więcej
terenów otwartych. Zachowanie
terytorium poszczególnych osobników
ogranicza się do łań w okresie wycieleń i
byków stadnych w okresie bekowiska.
56
BEHAWIOR
Daniel ma doskonały wzrok, lepszy niż pozostałe
jeleniowate. Znaczniej gorzej widzi jednak w ciemności.
Węch ma także dobrze rozwinięty, choć nieco gorzej niż
jeleń. Mniej bojaźliwy od jelenia, czuje się dobrze nawet
w terenach gęściej zaludnionych. Jest zwierzęciem
stosunkowo mało płochliwym i z zasady ciekawskim, w
spokojnych łowiskach daje się często obserwować.
Niepokojony staje się bardzo ostrożny i trudny do
podejścia. W przeciwieństwie do jelenia, daniel nigdy nie
zażywa kąpieli w wodzie, w związku z tym obecność
wody w łowisku ma dla niego mniejsze znaczenie.
57
Ruchy daniela są bardzo charakterystyczne, w
zasadzie nie biega on kłusem, lecz przemieszcza
się albo stępa, albo szybciej, odbijając się
jednocześnie czterema badylami, co w efekcie
przypomina skok kozy domowej. Unosi przy tym
zadarty w górę kwiat. Nie potrafi płynnie
galopować. Sięgając po wyżej rosnące liście i
pędy wznosi się na tylnych nogach, a ciało jego
przyjmuje niemal pionową postawę.
58
Daniel wydaje kilka różnych dźwięków.
Łanie beczeniem utrzymują kontakt z
cielęciem. Cielęta odzywają się piskiem. W
momencie zagrożenia wydają wysokiego
tonu bek. Zaniepokojony daniel straszy,
podobnie jak sarna szczeka. W czasie
bekowiska, byki wydają charakterystyczny
odgłosy przypominające chrapliwe
beczenie.
59
Daniele wykazują znaczną aktywność w ciągu
dnia, żerując i przemieszczając się. Zdarza się
też, że w dzień pozostają na polach, zalegając.
Powodują tym pewne szkody polegające na
wygniataniu upraw polnych. Duża ruchliwość
danieli powoduje, że jelenie raczej unikają ich
sąsiedztwa.
W chmarze łanię można poznać po tym, że w
czasie spokojnej wędrówki idzie za swoim
cielęciem
60
Okres godowy danieli
Ruja
danieli
(bekowisko)
rozpoczyna
się
w
połowie
października (bezpośrednio po
zakończeniu rykowiska jeleni) i
trwa do połowy listopada.
61
Przed bekowiskiem, które odbywa się zwykle w
drągowinach i starodrzewiu,
starodrzewiu, byk rozgrzebuje
przednimi badylami runo oraz ściółkę i wykopuje
kilka płytkich i podłużnych zagłębień leżących
niedaleko od siebie. Są to tzw. kołyski.
Podczas rui samiec stale je pogłębia, często w
nich zalega w ciągu dnia, a także oddaje mocz.
Kołyski najłatwiej jest spotkać pod okapami
świerków lub innych gęsto ugałęzionych drzew.
62
Najbliższe otoczenie kołysek przesycone jest
silnym odorem, wydzielanego przez byka moczu,
który niesie informację o kondycji byka. Byk
zrywszy badylami kołyskę babrze się w
przesyconej odorem mazi. W okresie bekowiska
to małe terytorium jest zawzięcie bronione przed
innymi samcami.
63
Daniel byk wybiera na początku godów
najkorzystniejsza dla siebie strategię
uwzględniając zachowania innych
samców, własne możliwości, upodobania
łań.
Dzięki uwarunkowaniom genetycznym
samce potrafią optymalnie przystosować
się do warunków otoczenia.
64
Czynnikiem determinującym udział w
godach jest stosunek wagi młodego byka
do przeciętnej masy osobników dorosłych.
W przypadku danieli w warunkach
naturalnych nie zdarza się by w bekowisku
brały udział samce poniżej piątego roku
życia.
65
Ten czas oczekiwania jest ważny w życiu
byka daniela, gromadzi bowiem
doświadczenia związane z ocena rywali i
walką.
Dojrzały łopatacz latem podejmuje
decyzję, czy starać się w danym roku o
terytorium rujowe
rujowe..
66
Jest to korzystne tylko dla byków
będących w najlepszej kondycji, które nie
muszą obawiać się konfrontacji z
rywalami. Jeśli bykowi uda się utrzymać
dobre terytorium w centralnym miejscu ,
jego szanse na powodzenie znacznie
wzrastają.
Najskuteczniejszy byk może pokryć nawet
do 90% łań w czasie bekowiska.
67
Na krótko przed bekowiskiem kapitalne
łopatacze ciągną na arenę godów, która
leż często poza ich ostojąostoją- i z wielkim
rumorem wyznaczają swoje terytorium.
Dopiero nieco później pojawiają się tam
łanie.
68
U danieli wybór partnera należy do łań.
Największe powodzenie maja byki, które
się najlepiej ‘popisują.
Natrętność niedoświadczonych, młodych
samców często powoduje, że łanie
wycofują się z terenu bekowiska. Zdarza
się to w przypadku braku starych samców
w populacji.
69
Zwykle najskuteczniejszy byk pojawia się
na arenie godów w kolejnym roku, wiele
łań z „przyzwyczajenia” przemieszcza się
w okresie swej gotowości płciowej do
centrum areny, aby tam szybko kopulować
i równie szybko wycofać się z miejsca
bekowiska.
70
Z punktu widzenia łopatacza opłaca się
posiadać małe terytorium tylko w
przypadku gdy jest odpowiednio dużo
osobników żeńskich.
W przeciwnym razie z punktu widzenia
wydatków energetycznych korzystniejsza
będzie obrona małego haremu.
I w takim przypadku daniele zmieniają
swoja taktykę godową.
71
Walki podczas bekowiska prowadzą zwykle
młode i niedoświadczone byki. Dojrzałe, o
wysokiej randze łopatacze zapewniają
sobie pozycję w bekowisku, bez walki
jeszcze przed jego rozpoczęciem.
Do bezpośredniego pojedynku dochodzi
jedynie gdy spotkają się równie mocne i
dominujące samce. Taka walka trwa
dłużej niż mocowanie się młodych byków.
72
Zmagania starych łopataczy polegają głównie na
długich, równoległych marszach. W razie
obecności w pobliżu łań szybciej dochodzi do
walki, która jest wtedy krótsza.
Im większe jest zagęszczenie populacji tym
częściej dochodzi do ciężkich starć.
Wobec dużej konkurencji terytorialne łopatacze
gotowe są podjąć większe ryzyko.
73
74
Głos byka wydawany w czasie rui jest
dość cichy i przypomina chrapliwe i
charczące beczenie. Głowa jest wówczas
trzymana poziomo lub nieco uniesiona,
pysk lekko otwarty. Są to dźwięki bardzo
krótkie i szybko po sobie następujące.
Podczas rui byki odzywają się cały dzień,
choć najintensywniej rano i wieczorem, a
w okresie kulminacji także w nocy.
75
Łania nosi płód 32 tygodnie (220 dni)
dni)..
W czerwcu lub na początku lipca
wydaje na świat jedno lub dwa
cielęta.. Matka karmi je do grudnia
cielęta
grudnia..
Zdolność rozmnażania się daniel
osiąga w drugim roku życia
życia..
76
Łania daniela, podobnie jak łania
jelenia, zjada łożysko porodowe,
aby nie pozostawiać śladów
swojej obecności ze względu na
bezpieczeństwo cielaka
cielaka..
Przenosi się także w inne
miejsce..
miejsce
77
Określenie wieku daniela
Wiek daniela w łowisku określa się,
podobnie
jak
jelenia,
po
zachowaniu
się
i
budowie,
natomiast po odstrzeleniu na
podstawie uzębienia
uzębienia..
78
W okresie od 5 miesiąca do 26
miesiąca życia wiek daniela określa
się na podstawie zakresu wymiany
zębów mlecznych na stałe, a w
późniejszym czasie według stopnia
starcia zębów przedtrzonowych i
trzonowych oraz koron siekaczy
siekaczy..
79
Daniel spałuje mniej niż jeleń i w
ogóle czyni mniejsze szkody w lesie
lesie..
W polu jednak szkody wyrządzone
przez daniele są często większe, gdyż
chętnie wychodzi na żer w pole i
wydeptuje uprawy
uprawy..
80
WROGOWIE NATURALNI
Wśród
naturalnych
wrogów
danieli w Europie wyróżnia się
się::
wilki, rysie, wałęsające się psy
oraz lisy, a czasem i niedźwiedź
brunatny..
brunatny
Na kontynencie amerykańskim
pumy,
baribalebaribale-niedźwiedzie
czarne,
kojoty
kojoty..
81
Z kolei w bliskowschodnim zasięgu daniela
drapieżnikami są:
są: dzik, wilk, szakal, kot
trzcinowy, żbik i gepard (Czyżewska, 1963
1963)).
Ogólnie rzecz biorąc drapieżniki nie są
znaczącą
przyczyną
śmiertelności
danieli,, gdyż daniel z reguły występuje w
danieli
krajobrazie kulturalnym, w sąsiedztwie
ludzi, w środowiskach, w których duże
drapieżniki zostały już dawno wytępione lub
stanowią zbyt niską liczebność.
liczebność.
82
ZNACZENIE GATUNKU
Biorąc pod uwagę konieczność
kompleksowego
użytkowania
łowisk
i
maksymalnego
wykorzystania ich potencjalnych
możliwości,
daniela
należy
traktować jako gatunek wysoce
perspektywiczny..
perspektywiczny
83
Za wprowadzeniem daniela na
tereny łowieckie przemawiają:
wysoka produktywność populacji,
niewielkie wymagania środowiskowe,
w małych kompleksach leśnych nie
nadających się do hodowli jelenia,
daniel
wypełnia
wolną
niszę
ekologiczną,
dzienna aktywność danieli podnosi
atrakcyjność rekreacyjną lasu
lasu..
84
Dziczyzna
daniela
jest
bardzo
smaczna..
smaczna
Skóra oczyszczona z sierści i
wyprawiona nadaje się do wyrobu
rękawiczek i innej galanterii.
galanterii.
Poroże stanowi cenne trofeum oraz
ma zastosowanie do wyrobu mebli i
innych przedmiotów, jak np.
np. lampy.
lampy.
85
86
Okres polowań
Daniel
Byki
Łanie, cielęta
- 01.
01.10 - 31
31..01
- 01
01..10 - 15
15..01
87
88
O danielu w literaturze
Praca zbiorowa pod przewodnictwem Jerzego
Krupki.. „Łowiectwo”.
Krupki
„Łowiectwo”. PWRiL, Warszawa 1989
Dzięciołowski R. „Daniel”
„Daniel”.. Wydawnictwo
SGGW.. Warszawa 1994
SGGW
Lochman J. i inni.
inni. „Określanie wieku zwierzyny”.
zwierzyny”.
PWRiL.. Warszawa 1987
PWRiL
Brudnicki W. „Biologia zwierzyny łownej”
łownej”..
Bydgoszcz 1998
Łowiec
Polski.
Polski.
Ilustrowany
miesięcznik
łowiecko--przyrodniczy
łowiecko
Polskiego
Związku
Łowieckiego.. Nr 3/92
Łowieckiego
92,, 4/92
92,, 11
11//93
93,, 4/94
94,, 10
10//94,
94,
5/96
96,, 11
11//97
97,, 3/98
98,, 8/98
98,, 9/2001
Romanowski J., „Tropy i ślady”.
ślady”. Oficyna
Edytorska „Wydawnictwo Świat”
Świat”.. Warszawa 1994
89
Ostrowski Piotr
Piotr:: „Rozwój populacji
daniela w hodowli zagrodowej w
Skórzewie”,
Skórzewie
”, (praca magisterska) 2006
Sobólski Bronisław:
Bronisław: „Charakterystyka
populacji daniela z rejonu Kujaw i
Pomorza”,(praca
Pomorza
”,(praca magisterska) 2006
Świstowska Mariola
Mariola:: „Charakterystyka
populacji
daniela
w
rejonie
kujawsko--pomorskim na podstawie
kujawsko
niektórych
wskaźników
kraniometrycznych”,
kraniometrycznych
”,
(praca
magisterska 1997
1997))
90