docPlan Odnowy Miejscowości Nadole na lata 2011
download 
Reklamacja Transkrypt
Plan Odnowy Miejscowości Nadole na lata 2011
Załącznik nr 1 do Uchwały Plan Odnowy Miejscowości Nadole na lata 2011 - 2018 GMINA GNIEWINO Gniewino 2011 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 1 z 33 SPIS TREŚCI WSTĘP .............................................................................................. 3 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA.................................................................. 4 1.1 1.2 1.3 1.4. CECHY POŁOśENIA WSI NADOLE......................................................................... 4 UśYTKOWANIE GRUNTÓW .................................................................................... 5 ZARYS HISTORII ROZWOJU NADOLA I OKOLIC ................................................ 6 KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY ......................................... 9 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI NADOLE .................11 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU .................... 11 2.1.1. Rzeźba powierzchni ............................................................................................ 11 2.1.2. Klimat.................................................................................................................... 13 2.1.3. Wody powierzchniowe ....................................................................................... 13 2.1.4. Gleby..................................................................................................................... 14 2.1.5. Szata roślinna...................................................................................................... 14 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY ........................................................................................ 16 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy................. 16 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne ............................................................... 17 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej ........................................................ 17 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA......................................................... 18 2.3.1. Charakterystyka demograficzna ....................................................................... 18 2.3.2. Analiza gospodarcza........................................................................................... 21 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU ............................................................................. 22 2.5. KULTURA I REKREACJA ............................................................................................ 23 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI NADOLE....23 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ......................................................25 5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOśENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNE……………31 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 2 z 33 WSTĘP Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań słuŜących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i róŜnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najwaŜniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak równieŜ stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Gniewino przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Nadole. Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” jest poprawa jakości Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umoŜliwi rozwój toŜsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Plan odnowy to przedstawiona w formie dokumentu koncepcja działań do długotrwałego i zrównowaŜonego rozwoju miejscowości Nadole do roku 2018. Zawiera charakterystykę miejscowości Nadole, inwentaryzację zasobów słuŜącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT, planowane kierunki rozwoju oraz szacunkowy koszt przedsięwzięcia i harmonogram działań. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Nadole jest obszar tej miejscowości. Dokument ten powstał w procesie konsultacji społeczności Nadola. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 3 z 33 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA 1.1 CECHY POŁOśENIA WSI NADOLE Miejscowość Nadole administracyjnie połoŜona jest w północno-wschodniej części gminy Gniewino (powiat wejherowski), na zachodnim brzegu Jezioro śarnowieckiego (Ryc. 1.). Nazwa wioski wiąŜe się z połoŜeniem przy brzegu jeziora, które jest otoczone z obu stron pasmem wzgórz. Patrząc z nich na wieś, obojętnie z której strony, widzimy, iŜ jest ona połoŜona na dole. Ryc. 1. PołoŜenie miejscowości Nadole w gminie Gniewino źródło: opracowanie własne Samo Nadole leŜy około 7 km od miejscowości gminnej Gniewina, 24 km od ośrodka powiatowego – Wejherowa, do centrum Gdyni, jednego z największych PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 4 z 33 nadmorskich miast Polski, jest 44 km, zaś do Gdańska, miasta wojewódzkiego, jest ok.70 km W ciągu ostatnich kilkunastu lat zaczęto doceniać walory połoŜenia miejscowości Nadole. Bliskość aglomeracji Trójmiejskiej w połączeniu ze stosunkowo tanimi gruntami pod zabudowę mieszkaniową sprawiły, iŜ zaczęło tam się osiedlać coraz więcej ludzi szukających spokoju poza miastem. 1.2 UśYTKOWANIE GRUNTÓW Nadole zajmuje powierzchnie prawie 1850 ha, co stanowi 10,5% powierzchni całej gminy. Największą powierzchnię w obrębie geodezyjnym Nadole stanowią wody płynące i stojące oraz rowy. Decydujący wpływ ma na to oczywiście fakt, iŜ w obrębie tym znajduje się Jezioro śarnowieckie, które jest trzecim co do wielkości na Kaszubach (ustępuje jedynie jeziorom Łebsko i Gardno). Takie sąsiedztwo sprawiło, iŜ Nadole praktycznie od zawsze było wsią rybacko-rolniczą. Tabl. 1 Zestawienie powierzchni gruntów miejscowości Nadole. Rodzaj uŜytku UŜytki rolne Lasy i parki Wody płynące i stojące oraz rowy Tereny zabudowane Drogi Tereny róŜne NieuŜytki Powierzchnia ogółem Powierzchnia ha % 114,22 174,75 1428,61 6,18 9,45 77,25 81,59 16,62 15,47 18,02 1849,28 4,41 0,90 0,84 0,97 100,00 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Bliskość jeziora i lasów daje dodatkowego uroku temu miejscu. RównieŜ działania władz samorządowych polegające na ulepszaniu infrastruktury znajdującej się na terenie miejscowości sprawiają, Ŝe coraz chętniej osiedlają się tam nowi mieszkańcy. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 5 z 33 1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU NADOLA I OKOLIC Okolice Jeziora śarnowieckiego od najdawniejszych czasów były atrakcyjnym terenem osadniczym. Pierwsi ludzie pojawili się na tych ziemiach około 2500 lat p.n.e. i zamieszkiwali południowe brzegi jeziora. Największe jednak nasilenie osadnictwa pradziejowego przypada na schyłek epoki brązu i początek epoki Ŝelaza (około 650 r. p.n.e.) i związane jest z rozwojem kultury pomorskiej, w której bardzo wysoki poziom osiąga garncarstwo i odlewnictwo. Specyficznym wytworem tej kultury są popielnice twarzowe (naczynia z plastycznym wyobraŜeniem twarzy ludzkiej) oraz bardzo rzadko spotykane popielnice w kształcie domków (dwie znaleziono w Rybnie). TakŜe osadnictwo wczesnośredniowieczne jest w tym rejonie bogato reprezentowane. Budowano grody obronne, ale takŜe osady otwarte (Nadole, Opalino). Na terenie dzisiejszej wsi Nadole odkryto trzy osady wczesnośredniowieczne, datowane od VIII do XII w. W czasach nowoŜytnych powstały osady ludności kaszubskiej, które przybrały kształt wsi: Opalino, Czymanowo, Nadole. W XIII wieku obszar ten podporządkowany był kasztelanii białogórskiej i puckiej. Na początku następnego stulecia dostał się pod panowanie Zakonu KrzyŜackiego. W 1466 roku, po ustąpieniu KrzyŜaków, administrację przejął starosta pucki. Szczególne znaczenie w rozwoju gospodarczym i kulturowym mieszkańców osad miała działalność klasztoru i kościoła w śarnowcu. Od XIII do XVI wieku w posiadaniu cysterek (później benedyktynek) znajdowało się 5500 ha gruntów, 1600 ha lasu, Jezioro śarnowieckie o powierzchni 1470 ha, rzeka Piaśnica z dopływami i brzeg morski od Wierzchucina do Widowa. Wśród najwaŜniejszych osad naleŜących do klasztoru wymienić naleŜy takŜe Nadole i Gniewino. Obok własności klasztornej majątki w okolicy posiadały rody Wejherów, Zalewskich, Dąbrowskich, Rexinów. Poza krótkimi okresami w XV i XVII wieku obszar gminy naleŜał do Brandenburgii, a później do Królestwa Prus. Sekularyzacja przeprowadzane i reformy późniejsza agrarne kasacja klasztoru przyniosły zmiany w śarnowcu posiadania PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 6 z 33 i oraz statusu dotychczasowych właścicieli ziemi. Bogatsi chłopi wykupywali ziemie i wzmacniali dotychczasowe gospodarstwa. Wsie zwiększały liczbę mieszkańców. Pierwsze wymianki pisane o Nadolu pochodzą z XIII wieku. Była to stara rycerska osada. Na początku XIV wieku naleŜała do pomorskiego rodu Knostowiczów. W 1375 roku Michał Knostowicz sprzedał Nadole cysterkom z pobliskiego śarnowca. Zakonnice nie załoŜyły tu folwarku, lecz osadziły chłopów z własnym sołtysem. Ludzie ci nie mieli jednak Ŝadnych przywilejów, a wszystkie grunty, łącznie z łąkami naleŜały do klasztoru. Po konfiskacie majątków kościelnych przez państwo pruskie Nadole stało się wsią królewską podległą lokalnej administracji w Starzynie. Pod koniec XIX wieku wieś posiadała juŜ 15 zagród i liczyła 155 mieszkańców. Widok Nadola z początku minionego stulecia (1910 rok) przedstawia Ryc.3. Prawie wszystkie budynki we wsi w tym czasie były zbudowane według tradycyjnej konstrukcji szachulcowej – drewniany szkielet wypełniony gliną. Domy były okryte gliną lub częściej trzciną. Dzisiaj moŜna znaleźć we wiosce jeszcze dwa zamieszkane domy w tym stylu, dachy są juŜ co prawda okryte papą. Ryc.2. Panorama Nadola z 1910 roku, obraz G. Thiede źródło: Borzyszkowski J., 1981. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 7 z 33 Po I wojnie światowej Nadole, na mocy traktatu wersalskiego, była jedyną polską enklawą na zachodnim brzegu Jeziora śarnowieckiego. Wieś wówczas naleŜała do gminy Krokowa. Mieszkańcy jedyne połączenie z krajem mieli albo przez jezioro, albo przez eksterytorialną drogę do Kartoszyna. Część gruntów rolnych i łąk Nadolan pozostała takŜe po niemieckiej stronie granicy, dlatego mieszkańcy udając się choćby na sianokosy pod Wierzchucino musieli brać ze sobą paszporty. W 1954 roku w wyniku nowej reformy administracyjnej z powiatu morskiego wydzielono dwa nowe: wejherowski i pucki. W granicach powiatu wejherowskiego znalazły się od wieków lęborskie tereny z gminy Gniewino. Wtedy teŜ do gminy Gniewino przyłączono wieś Nadole, głównie z przyczyn praktycznych, to jest moŜliwości komunikacyjnych (Ellwart J., 2003). Od początku lat 70. XX wieku Nadole stało się terenem gwałtownych przemian społecznych, kiedy to nad Jeziorem śarnowieckim rozpoczęto budowę nowoczesnego ośrodka energetycznego składającego się z dwóch elektrowni: wodnej i atomowej. W związku z tym faktem wielu gospodarzy musiało oddać znaczną część swoich gruntów na potrzeby budowy. W związku z zapotrzebowaniem na kwatery dla robotników hydrobudowy, wielu mieszkańców wsi w krótkim czasie wybudowało wówczas nowe piętrowe, tynkowane domy. W tym czasie w Nadolu powstał równieŜ nowoczesny hotel robotniczy, który obecnie niestety zamienia się w ruinę. Przy budowie elektrowni znalazło pracę wielu mieszkańców wioski, przez co Nadole coraz bardziej zmieniało swój charakter na robotniczy. Do wioski na czas budowy zjechali ludzie praktycznie z całego kraju, nie koniecznie liczyli się oni z miejscowymi zwyczajami. Często dochodziło wówczas do bójek pomiędzy miejscowymi, a pracownikami hydrobudowy. Z czasem stosunki zaczęły się normować, nawet kilka miejscowych dziewczyn poślubiło przybyłych na te tereny robotników (Borzyszkowski J.,1981). Pod koniec lat 80. XX wieku sytuacja zaczęła się diametralnie zmieniać. Co prawda ukończono budowę elektrowni wodnej, nie udało się jednak ukończyć budowy elektrowni atomowej. Wraz z wstrzymaniem tej budowy z terenu Nadola i okolic wyjechało wielu robotników, którzy przyjechali tutaj za pracą. Od tego momentu rozpoczął się nowy okres w Ŝyciu mieszkańców związany z walorami PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 8 z 33 turystycznymi tego terenu. Wiele gruntów nad jeziorem zostało sprzedane pod działki rekreacyjne, równieŜ część gospodarzy wynajmuje pokoje letnikom. 1.4. KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY Krajobraz gminy postrzegany jest nie tylko przez cechy wynikające z ukształtowania i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, ale takŜe przez elementy antropogeniczne – powstałe w wyniku działalności człowieka w tym środowisku. Charakterystyczne jest, Ŝe cechy antropogeniczne nie dotyczą wyłącznie zabudowań, ale takŜe sposobu kształtowania zieleni i krajobrazu na obszarach zabudowanych. Osiedla ludzkie kształtowały się przez wieki i wykształciły szereg tradycyjnych cech specyficznych dla danego regionu. Promowanie istoty krajobrazu regionalnego i rodzimych wzorców za pomocą zestawienia form budownictwa miejscowego, powinno pomóc w odnalezieniu właściwego sposobu kształtowania przestrzeni architektonicznej i krajobrazowej regionu. Współczesne budownictwo, tak jak w przeszłości, nie powinno kłócić się z otoczeniem, krajobrazem. Tradycje budownictwa regionalnego, rozpoznane i określone dziedzictwo, powinno zostać przekazane w formie dostosowanej do potrzeb określonych przez teraźniejszość. Ramy przestrzenne dla rozwoju kultury ludowej gminy Gniewino stworzyła średniowieczna organizacja gospodarki wiejskiej. W rezultacie kolonizacji na prawie niemieckim nadano wsiom zorganizowany układ osadniczy. Wsie w ówczesnych dobrach rycerskich i kościelnych charakteryzowały się w miarę regularną zabudową, podporządkowaną hierarchii społecznej. Największa zagroda i dział ziemi przypadały sołtysowi; on i chłopi pełnorolni – gburzy, o jednakowych nadziałach ziemi, osadzani byli w centrum wsi. Zagrodnicy i chałupnicy – nie posiadający nic poza zagrodą, której część zajmowały budynki a resztę ogród warzywny, lub tylko chałupa – osadzani byli na obrzeŜu zabudowy wsi. W tym czasie moŜna wyróŜnić dwa charakterystyczne typy kompozycji zespołów zabudowy: wieś owalnicowa i wieś ulicowa. Ten stary układ osadniczy naruszyła dopiero masowa organizacja folwarków w XV – XVIII w., zarówno w dobrach prywatnych, jak i kościelnych. Folwarki zakładano PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 9 z 33 we wsiach juŜ istniejących oraz na gruntach nowo pozyskanych pod uprawę. Towarzyszące im zagrody czeladzi i robotników rolnych, lokowane poza zagrodą folwarczną, po parcelacji folwarków otrzymywały nadziały ziemi i stawały się pełnorolnymi gospodarstwami. Był to zaczątek późniejszych wsi. Po raz drugi struktura zabudowy wsi zmieniła się na skutek przeprowadzonego w latach 1821-48 uwłaszczenia chłopów. Wraz z przekazywaniem chłopom ziemi na własność następowała separacja gospodarstw związana ze zmianą systemu uprawy roli – zarzucaniem tzw. trójpolówki. W wyniku przeprowadzanych reform zamiast dotychczasowych licznych działek ziemi, porozrzucanych na całym obszarze naleŜących do wsi pól uprawnych, chłop otrzymywał zwarte gospodarstwo rolne. Od tego czasu, coraz liczniejsze stają się przysiółki zwane wybudowaniami lub pustkami oraz wsie o układzie rzędowym. Na przestrzeni wieków w wyniku przybywania do miejscowości nowych mieszkańców i lokalizacji kolejnych zagród i budynków, pierwotne załoŜenia ruralistyczne wsi rozwijały się i ulegały zmianom. Dziś w wielu miejscowościach historyczne, regionalne układy rozplanowania moŜna rozpoznać na fragmentach współcześnie istniejących wsi. Wyznaczenie tych części współczesnych układów, na których zachowały się historyczne zasady rozplanowania istotne jest dla właściwego, zgodnego z lokalną tradycją sposobu kształtowania wiejskich jednostek osadniczych. Wieś Nadole to wielodroŜnica, którą cechuje zachowanie nieregularnych wielkości działek, przebiegów dróg i ścisłych związków z elementami środowiska przyrodniczego. Co prawda przez wioskę przebiega jedna główna droga, to jednak gospodarstw są rozmieszczone przy kilku drogach o mniejszej randze. Podobnie jak układy wsi, formy zabudowy wiejskiej na obszarze gminy Gniewno posiadają cechy charakterystyczne zarówno w skali regionu jak i poszczególnych miejscowości. O wartości tych budynków świadczy nie tylko stan ich zachowania, ale takŜe sprawdzone, właściwe proporcje samych budynków, a takŜe materiały, z których je wykonano. W Nadolu charakterystyczne są budynki szerokofrontowe z dachem półpłaskim, najczęściej z wstawką i doświetleniem w ściance kolankowej, o konstrukcji szkieletowej lub murowany, kryty papą. Cechy charakterystyczne: PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 10 z 33 - symetria - wystawka - nachylenie połaci dachu: 20°-22° - ścianka kolankowa - występuje doświetlenie w ściance kolankowej - gzyms oddzielający kondygnacje - podmurówka do wysokości 0,5 m - proporcje rzutu a-b: 1-1,5 do 1-2 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI NADOLE 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU 2.1.1. Rzeźba powierzchni Analizowany obszar połoŜony jest w obrębie PobrzeŜa Kaszubskiego będącego częścią PobrzeŜy Południowobałtyckich. PobrzeŜe Kaszubskie leŜy zasadniczo na przedłuŜeniu PobrzeŜa Słowińskiego, jest jednak od niego wyraźnie oddzielone południkowym odcinkiem pradoliny dolnej Łeby, która zresztą całym równoleŜnikowym biegiem odcina tę jednostkę od Pojezierza Kaszubskiego. Na terenie gminy występują znaczne róŜnice poziomów dochodzące nawet do 120 m. W granicach gminy Gniewino występują fragmenty lub prawie w całości następujące mikroregiony (Augustowski,1965): • Równina Błot Przymorskich, • Pradolina Redy – Łeby, • Rynna Jeziora śarnowieckiego, • Rynna Słuszewska, • Dolina Bychowskiej Strugi, • Kępa Lęborska, a w niej: Kępa Gniewinowska, Kępa Osiecka, Kępa Salińska (Ryc. 3.). Miejscowość Nadole leŜy na obszarze Rynny Jeziora śarnowieckiego, w bezpośrednim sąsiedztwie Kępy Gniewinowskiej. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 11 z 33 Ryc. 3. Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanej miejscowości oraz terenów przyległych źródło: opracowanie własne na podstawie Galon, 1972, s.119 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 12 z 33 2.1.2. Klimat Podobnie jak w całej Polsce, tak i w otoczeniu gminy Gniewino występuje klimat umiarkowany – przejściowy między morskim a lądowym. Stan pogody jest zaleŜny przede wszystkim od mas powietrza, napływających z róŜnych kierunków. Podczas nasuwania się ich znad Atlantyku z rejonu Islandii, latem następuje znaczne zachmurzenie, ochłodzenie i wzrost wilgotności, natomiast zimą – odwilŜ i częste mgły. Są to typowe cechy klimatu morskiego. Napływ powietrza znad wschodniej Europy powoduje z kolei pogodę suchą, zimę mroźną, natomiast latem – gorącą, a więc charakterystyczną dla klimatu lądowego. Udział mas powietrza zwrotnikowego bądź arktycznego jest zdecydowanie mniejszy. Bezpośrednie połoŜenie regionu nad Bałtykiem sprawia, Ŝe klimat rozpatrywanego obszaru jest znacznie bardziej oceaniczny niŜ w głębi Polski. Lata są chłodniejsze, a zimy cieplejsze, mniejsze są, zatem amplitudy temperatur powietrza. Wyraźny wpływ na klimat wywiera duŜe zróŜnicowanie wysokości. Wraz z jej wzrostem obniŜa się wysokość temperatury, a zwiększa suma opadów atmosferycznych. Bardzo istotnym elementem klimatu, typowym dla wybrzeŜa są wiatry. Wieją one tu w ciągu całego roku, z róŜnym nasileniem – z mniejszą prędkością latem, z większą jesienią i zimą. Dni bezwietrznych jest niewiele (Mordawski, 1994). Silne zróŜnicowanie cech morfologicznych i fizycznych rejonu Jeziora śarnowieckiego wpływa w znacznym stopniu na zróŜnicowanie cech fizycznych atmosfery w jego rejonie, zwłaszcza w jego dolinnej, przyziemnej części. Średnia roczna suma opadów wynosi 714,9 mm. Pokrywa śnieŜna pojawia się od listopada do kwietnia. Największe zachmurzenie występuje od czerwca do sierpnia. Średnia roczna wilgotność powietrza wynosi 82% (Świtajski, 2003). 2.1.3. Wody powierzchniowe Charakter obiegu wody na terenie gminy Gniewino jest typowy dla przymorskich obszarów młodoglacjalnych. Układ współczesnej sieci hydrograficznej uwarunkowany jest ukształtowaniem terenu i jego morfogenezą. Obszar gminy Gniewino połoŜony jest w obrębie zlewni bezpośredniej Morza Bałtyckiego, w dorzeczu zlewni rzeki Piaśnicy. Zachodnia część gminy odwadniana PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 13 z 33 jest przez Bychowską Strugę i jej dopływ Salinkę. Wschodnia część gminy połoŜona jest w zlewni bezpośredniej Jeziora śarnowieckiego odwadnianej przez przepływającą przez nią Piaśnicę. Środkowa i południowa część gminy połoŜona jest w obrębie zlewni rzeki Redy. W granicach gminy Gniewino szczególnym elementem hydrograficznym są jeziora. Poza jednym duŜym akwenem - Jeziorem śarnowieckim, znajdującym się w północno – wschodniej części gminy, brak jest tam duŜych jezior. Wymienić jednak naleŜy takŜe ciąg jezior połoŜonych w rynnach subglacjalnych: Jezioro Choczewskie (w gminie Choczewo), Jezioro Salino, Czarne (południowo – zachodnia część gminy). Zupełnie inną genezę posiada jezioro Dąbrze, które zalicza się do jezior wytopiskowych. W obrębie kęp wysoczyznowych występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych jezior, tzw. "oczek" będących na róŜnym etapie zlodowacenia. Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią one istotną funkcję retencyjną. Największe rzeki w granicach gminy charakteryzuje się następującymi parametrami: - Piaśnica – długość górnego biegu wynosi 16,7 km, średni spadek 3,30/00, w dnie rynny subglacjalnej 1,30/00; - Bychowska Struga – długość 20,1 km, średni spadek 2,2 0/00. 2.1.4. Gleby Gleby gmin Gniewino są bardzo zróŜnicowane i naleŜą do grup dobrych i bardzo dobrych oraz gleb średnich oraz słabych i bardzo słabych. Ich występowanie charakteryzuje się duŜą zmiennością przestrzenną, związaną z ukształtowaniem i genezą terenu. Ocena rolniczej przydatności gleb w gminie Gniewino wypada bardzo dobrze. Ponad 40% wszystkich gleb ocenionych zostało jako gleby drugiego i trzeciego kompleksu rolniczej przydatności gleb. W obrębie geodezyjnym Nadole przewaŜają gleby brunatne wyługowane oraz brunatne właściwe, w dnach podmokłych obniŜeń i dolin - obszar Jeziora śarnowieckiego - występują gleby mułowo-torfowe. 2.1.5. Szata roślinna W gminie Gniewino najcenniejsze zbiorowiska zachowały się w obrębie terenów nieprzydatnych lub trudno dostępnych dla upraw (pagóry czołowoPLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 14 z 33 morenowe, zbocza dolin rzecznych i rynien polodowcowych, izolowane zagłębienia i rozległe tereny podmokłe). Szczególną cechą w strukturze i funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego gminy są liczne, drobne zbiorowiska związane z terenami o płytkim poziomie wód gruntowych (torfowiska, szuwary itp.). Antropogenicznym elementem struktury biotycznej gminy Gniewino są liczne, w granicach opracowania, zespoły i załoŜenia parkowe oraz cenne drzewostany cmentarne. W ich obrębie występują okazy drzew, które swoimi parametrami upowaŜniły do uznania ich za pomniki przyrody. ZałoŜenia parkowe składają się z gatunków rodzimych, jak i egzotycznych, które znalazły korzystne warunki siedliskowe dla rozwoju. Szata roślinna w północnej części gminy Gniewino, na wysoczyźnie morenowej, gdzie pierwotnie były właśnie lasy bukowe i mieszane, na płaskich lub falistych powierzchniach, została przekształcona w pola uprawne. Lasy ocalały jedynie na ostrzej zarysowanych wzniesieniach czołowomorenowych, na stromych zboczach pradolin i dolin. Taka sytuacja występuje na Kępie Salińskiej, znajdującej się w południowo – zachodniej części gminy Gniewino. Teren ten w większości pokrywają lasy wchodzące w skład kompleksu ,,Lasów Lęborskich”. Pradolina Redy – Łeby znajdująca się w południowej części gminy wypełniona jest rozległymi torfowiskami. Na zmienionych przez człowieka torfowiskach wysokich spotyka się takie rośliny, jak: wrzos, brusznica, porosty. Torfowiska moŜna równieŜ odnaleźć we wschodniej części badanego obszaru, w rejonie jezior: Salino, Czarne, Dąbrze oraz Doliny Bychowskiej Strugi (Augustowski, 1977). Gmina Gniewino charakteryzują się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, czego wyrazem są znajdujące się na jej obszarze liczne formy ochrony przyrody: • rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie; • Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu; • Obszar Chronionego Krajobrazu Pradoliny Redy – Łeby; • pomniki przyrody – głazy i drzewa; • liczne obszary i obiekty kwalifikujące się do objęcia ochroną przyrody (Program ochrony środowiska dla gminy Gniewino na lata 2004-2011, 2004). PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 15 z 33 RównieŜ w bezpośrednim sąsiedztwie gminy znajdują się liczne obszary objęte ochroną: • rezerwaty przyrody („Piaśnickie Łąki", „Białogóra”, „Woskownica Bielawskich Błot", „Moroszka Bielawskich Błot", „Zielone", „Babnica", „Widowo", „Źródliska Czarnej Wody", „Bielawa", „Długosz Królewski w Wierzchucinie"; • Nadmorski Park Krajobrazowy; • Nadmorski Obszar Chronionego Krajobrazu; • Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy DarŜlubskiej; • UŜytki ekologiczne (Świtajski, 2003). 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy Zagroda w Nadolu jest przykładem gospodarstwa gburskiego z początków XIX w. Gburzy, czyli czynszowa i pańszczyźniana ludność chłopska, posiadająca około 2 łanów ziemi, stanowili podstawę społeczności wiejskiej juŜ w XVIII w, a ich rola jeszcze wzrosła od polowy XIX w., kiedy to nastąpiło pełne usamodzielnienie się gospodarstw gburskich. Na przełomie XIX i XX w. gburzy stanowili grupę najbogatszych ludzi we wsi. ZamoŜniejsi byli juŜ tylko właściciele wielkich folwarków. Zagroda w Nadolu składa się z domostwa, zabudowań gospodarczych (stodoła, obora), obiektów towarzyszących (studnia, piwnica, wozownia, gołębnik, pasieka). Budynki rozmieszczone są na planie czworoboku: stodoła równolegle do drogi z moŜliwością obustronnego wjazdu na klepisko – z drogi i z podwórza. Po prawej stronie drogi wjazdowej, prostopadle do drogi, usytuowana jest obora z wybiegiem dla zwierząt i brukowanym gnojownikiem. Do niej, od strony wschodniej, dobudowana jest wozownia. Chata, posadowiona w głębi podwórza, odgrodzona od części gospodarczej ogrodem kwiatowym, częściowo zwrócona w stronę jeziora, stanowi reprezentacyjny, a zarazem zaciszny element obejścia. W jej najbliŜszym sąsiedztwie znajduje się piwnica, studnia oraz warzywnik. W sadzie znalazły swoje miejsce piec chlebowy i pasieka. Budynek mieszkalny pochodzi z ok. 1846 r. Zbudowany jest na planie prostokąta, na kamiennej podmurówce jako obiekt szerokofrontowy, dwutraktowy, parterowy z dachem dwuspadowym, naczółkowym krytym trzciną. Konstrukcja ścian PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 16 z 33 jest szkieletowa, wypełniana gliną. Części gliniane bielone z zachowaniem podziałów. Szczyty budynku deskowane, okna w futrynach ramowych, dwuskrzydłowe, trójpolowe. Stodoła pochodzi z ok. 1900 r. Jest to budynek na podmurówce z kamienia polnego, na planie prostokąta o konstrukcji szkieletowej z dachem spadzistym krytym trzciną. Szczyty deskowane (Dąbrowski i in., 2002). 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne Obszar wsi był terenem regularnych badań wykopaliskowych w latach 1970 – 1990. Były one związane z rozbudową infrastruktury związanej z Elektrownią śarnowiec. Rozpoznano wtedy osady mieszkalne i produkcyjne rozlokowane w pobliŜu brzegu Jeziora śarnowieckiego. Wykonano badania pieców garncarskich, pracowni odlewniczych i związanych z nimi śladów zabudowy mieszkalnej. Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe w okolicy Nadola od epoki brązu istniały duŜe osady. Przetrwały one do początków wczesnego średniowiecza. 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej Przedmiotem ochrony archeologicznej są stanowiska i obiekty archeologiczne: • wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego, • strefy ochrony archeologicznej (konserwatorskiej) ustanowione na obszarach na których znajdują się stanowiska archeologiczne. Obiekty archeologiczne objęte ochroną to: • stanowiska o ustalonej lokalizacji, • stanowiska o duŜych walorach poznawczych dla regionu i gminy, • potwierdzone wartości zabytkowe stanowisk poprzez badania terenowe. W tabl. 2. przedstawiono wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków znajdujących się w miejscowości Nadole. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 17 z 33 w Gdańsku Tabl. 2. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Adres Obręb geodezyjny, Nr działki Obiekt Opis Nadole 8 Nadole Dom mieszkalny Szkieletowo-gliniany dom mieszkalny z ok. 1903 r. Dom mieszkalny Murowany dom mieszkalny z ok. 1930 r. Dom - kawiarnia Murowany budynek kawiarni – sali zabaw (do tylnej elewacji przylega budynek gospodarczy) z 1900 r. Dom mieszkalny Szkieletowo-gliniany dom mieszkalny z ok. 1900 r. 86/1, 87/1 Nadole 9 Nadole 17 Nadole Nadole 72 Nadole 35 Nadole 55/3 (pochyłym drukiem zaznaczono obiekty nieistniejące, zrujnowane lub przebudowane, które utraciły walory kulturowe) źródło: opracowanie własne na podstawie Dąbrowski i in., 2002 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA 2.3.1. Charakterystyka demograficzna Mieszkańcy gminy są nie tylko podmiotem działań samorządów, nakierowanych na zaspokajanie ich potrzeb, ale takŜe tworzą najwaŜniejszy potencjał rozwojowy oraz, wraz z upodmiotowieniem społecznym, decydują o kierunkach rozwoju lokalnego. Struktura demograficzna i społeczna mieszkańców warunkuje w znacznej mierze dalszy rozwój regionu, stanowi przy tym podstawę podejmowanych działalności społecznych i gospodarczych (Dąbrowski i in., 2002). Gniewino jest gminą wiejską, której część, zwłaszcza południowa, posiada jednakŜe wiele cech obszarów zurbanizowanych przestrzennie, ekonomicznie i społecznie, podobnie jak i wieś gminna Gniewino. W miejscowości Nadole zameldowanych na stałe było 318 osób (stan na 31.12.2010 r.), co stanowi 4,53% mieszkańców Gminy Gniewino. Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 męŜczyzn, oddaje w pośredni sposób funkcjonalny charakter poszczególnych gmin. 91 kobiety na 100 męŜczyzn w gminie Gniewino jest typowy dla obszarów o dominacji sektorów produkcyjnych, w tym rolnictwa i przemysłu. W samym Nadolu sytuacja jest nieco inna, męŜczyzn jest 162, natomiast kobiet 156 (stan na 31 grudnia 2010 r.), czyli na 100 męŜczyzn PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 18 z 33 przypada 96 kobiety. Wskaźnik feminizacji jest wyŜszy niŜ dla terenu całej gminy. MoŜe to świadczyć waŜniejszej roli sektora usług w lokalnej gospodarce tej miejscowości. W tabl. 3. przestawiono zmiany liczby ludności w miejscowości Nadole oraz Gminie Gniewino ogółem w latach 2000-2010 oraz ich dynamikę. Tabl.3. Liczba ludności w miejscowości Nadole oraz gminy Gniewino ogółem w latach 2000-2010 Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Gmina 6611 6638 6680 6724 6757 6809 Gniewino ogółem Nadole 221 226 226 238 242 251 % ogółu 3,34 3,40 3,38 3,54 3,58 3,68 mieszkańców gminy Gniewino * dynamikę zmian demograficznych na terenie gminy Gniewino 6865 6875 6931 7011 7013 262 3,82 295 4,29 300 308 4,33 4,39 318 4,53 Dynamika* demograficzna 106 144 obliczono dla lat 2000-2010, przyjmując rok 2000 jako 100 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino W badanym okresie 11 lat ludność gminy Gniewino wzrosła średnio o 6%, zaś w analizowanej miejscowości Nadole aŜ o 44%. Odsetka liczby mieszkańców Nadola w stosunku do liczby mieszkańców gminy systematycznie wzrasta od 11 lat. Oba te fakty mogą świadczyć o duŜej atrakcyjności pod względem mieszkaniowym badanej miejscowości. Na ruch naturalny ludności składają się urodzenia, zgony, małŜeństwa oraz najbardziej sumaryczny wskaźnik przyrostu naturalnego, będący róŜnicą między urodzeniami a zgonami. To właśnie przyrost naturalny, poza migracjami, decyduje o przemianach liczby ludności gminy. Szczegółowe dane dotyczące przyrostu naturalnego na omawianym obszarze przedstawia Ryc.4. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 19 z 33 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Wskaźnik przyrostu naturalnego w Nadolu w badanym okresie nie wykazuje stałej tendencji jest raz wyŜszy, a raz niŜszy od średniej dla Gminy. W tym przypadku trudno jest określić czy przyrost naturalny będzie miał duŜy wpływ na zmiany liczby ludności w badanej miejscowości. WaŜnym dla rozwoju regionów procesem są migracje. Wskaźnik salda migracji oddaje realną atrakcyjność obszaru pod względem osadniczym i określa róŜnicę między przyjazdami a wyjazdami na pobyt stały z danego terenu. Saldo migracji stanowi rzeczywistą weryfikację walorów i barier osadniczych występujących w gminie, a takŜe konkurencyjności sąsiednich obszarów. Niewielkie dodatnie saldo migracji w roku 2009 oraz ujemne w latach 2007, 2008 i 2010 w gminie Gniewino oddają relatywnie niewielką wciąŜ atrakcyjność osadniczą tych terenów. Tabl. 4. Saldo migracji w miejscowości Nadole oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2007-2010 Lata Gmina Gniewino ogółem Nadole 2007 2008 2009 2010 -42 - 12 23 - 35 27 1 3 9 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 20 z 33 Jak widać w tabl. 4. saldo migracji w badanej miejscowości Nadole na przestrzeni badanych lat jest zawsze dodatnie. MoŜe to świadczy to o tym, iŜ Nadole jest w porównaniu do reszty gminy atrakcyjnym miejscem do osiedlania się. W tabl.5. przedstawiono udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w analizowanym obszarze. Miejscowości Nadole, prezentuje się nieco inaczej niŜ obszar całej gminy. Tabl. 5. Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i miejscowości Nadole, stan na 31.12.2010 r. Gmina Gniewino Nadole Wiek Wiek Wiek przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny 27 64 9 19 78 3 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino - wiek przedprodukcyjny – męŜczyźni i kobiety w wieku 0-17 lat - wiek produkcyjny – męŜczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18-59 lat - wiek poprodukcyjny – męŜczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej W porównaniu do obszaru całej Gminy w Nadolu jest więcej osób w wieku produkcyjnym i mniej w wieku przedprodukcyjnym. W niedalekiej przyszłości w Nadolu moŜe dość znacznie przybywać mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. 2.3.2. Analiza gospodarcza Obecnie wiś traci coraz bardziej swój charakter rybacko – rolniczy. Związane jest to z coraz mniejszą zasobnością jeziora w ryby oraz brakiem opłacalności produkcji rolniczej. Obecnie według danych Urzędu Gminy Gniewino w wiosce grunty rolnicze posiada 30 osób, z czego faktycznie gospodarstwo rolne prowadzi 9 osób, dla reszty rolnictwo to swego rodzaju hobby. Jest teŜ coraz więcej rodzin, które juŜ w ogóle nie mają nic wspólnego z rolnictwem. Coraz więcej osób zaczęło prowadzić prywatną działalność gospodarczą. Na koniec 2010 roku w miejscowości Nadole działalność gospodarczą prowadziło 17 osób. Większość tych osób prowadzi działalność usługową. Są trzy sklepy, pięć osób prowadzi wynajem pokoi, z innych moŜna wymienić: mechanikę pojazdową, usługi ogólnobudowlane, handel nieruchomościami. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 21 z 33 Większość mieszkańców Nadola znajduje jednak zatrudnienie poza miejscem zamieszkania. Głównie na terenie Gminy Gniewino, w pobliskiej strefie ekonomicznej i w mieście Wejherowo. Bezrobocie w analizowany obszarze w ostatnim czasie wzrasta. W Gminie Gniewino na koniec roku 2010 było 351 bezrobotnych, co daje stopę bezrobocia w granicach 10%. 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU System dróg publicznych w gminie Gniewino tworzą drogi kategorii powiatowej oraz gminnej. Przez obszar gminy nie przebiegają Ŝadne ponadregionalne trasy komunikacyjne drogowe ani kolejowe. Główne drogi w gminie posiadają nawierzchnię utwardzoną, a ich stan techniczny jest dobry. Wadą tych dróg jest jednak to, iŜ są zbyt wąskie (moŜliwość kolizji podczas wyprzedzania a nawet mijania), brak zorganizowanych poboczy, parkingów, brak ścieŜek rowerowych, punktów widokowych – to wszystko wpływa na brak zainteresowania ze strony turystów. Transport zbiorowy odbywa się poprzez połączenia PKS oraz linie prywatną NORD POL, a takŜe w czasie roku szkolnego autobusami Gniewińskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego (połączenia wewnątrz gminy). Mimo działania na terenie gminy trzech przewoźników podróŜni często natrafiają na utrudnienia w związku z mała ilością połączeń do danych miejscowości. Problemem jest równieŜ długi czas dojazdu do poszczególnych miejscowości oraz konieczność przesiadek. Minimalny czas dojazdu do Gdyni, czy Lęborka środkami komunikacji pasowej przekracza godzinę i wymaga przemieszczenia się do Wejherowa autobusem, a następnie liniami SKM (około godz. pod warunkiem, iŜ nie będzie trzeba czekać na pociąg). Dowóz dzieci do szkół odbywa się szkolnymi gimbusami. Z terenu całej Gminy dowoŜone są dzieci do szkoły w Gniewinie oraz w Kostkowie. NajdłuŜszy czas dojazdu do szkół to około 20-30 min. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 22 z 33 2.5. KULTURA I REKREACJA Imprezy sportowe to rozrywka, w której aktywnie uczestniczą dzieci jak i dorośli. Na terenie gminy Gniewino odbywają się zawody w róŜnych konkurencjach pomiędzy sołeckimi druŜynami, zawody straŜackie i inne imprezy znaczące równieŜ w regionie. Czas wolny dzieci spędzać mogą w świetlicach wiejskich znajdujących się w miejscowościach: Czymanowo, Bychowo, Lisewo, Perlino, Mierzynko, Chynowie, Nadole oraz Kostkowo. Głównymi ośrodkami rozpowszechniania kultury są szkoły w Gniewinie i Kostkowie. Przy szkołach znajdują się dwie biblioteki umoŜliwiające korzystanie z lektur zarówno dzieciom jak i dorosłym. W ramach zajęć pozaszkolnych organizowane są kółka zainteresowań. Szczególnie waŜne ze względu na osiągnięcia dzieci są zajęcia teatralne i sportowe. Do celów sportowych wykorzystywane są szkolne hale sportowe, hala widowiskowo-sportowa w Gniewinie, pływalnia, bowling, pole do mini-golfa, stadion w Gniewinie oraz Orlik w Kostkowie i Rybnie. W większych miejscowościach w gminie znajdują się zorganizowane boiska sportowe (Chynowie, Lisewo, Nadole, Perlino, Mierzyno). 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI NADOLE Podstawą sformułowania planu odnowy miejscowości Nadole jest analiza wyników SWOT, a następnie jej synteza, której późniejsze wykorzystanie powinno przebiegać zgodnie z następującymi załoŜeniami: a) wzmocnienie istniejących juŜ silnych stron oraz skuteczne wykorzystanie szans, b) likwidacja słabych stron i eliminacja zagroŜeń, c) wykorzystanie słabych stron tak, aby uczynić z nich atuty. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 23 z 33 Tabl. 6. Analiza SWOT miejscowości Nadole. MOCNE STRONY SŁABE STRONY Dobra renta połoŜenia Średni poziom wykształcenia DuŜy potencjał dla rozwoju funkcji mieszkaniowej i turystycznej Niewielka aktywność gospodarcza mieszkańców Ładne tereny pod budownictwo jednorodzinne Brak terenów inwestycyjnych Usytuowanie w bliskości lasu (cisza, spokój, Mało skuteczna promocja walorów grzybobranie, zbiór runa leśnego) mieszkaniowych Nadole dla ściągnięcia potencjalnych mieszkańców z zewnątrz, wynikająca z ograniczonych moŜliwości finansowych Atrakcyjne ukształtowanie terenu Złe warunki komunikacyjne utrudniające połączenie z całym trójmiastem Wzrost liczby mieszkańców na przestrzeni lat Brak placu zabaw – miejsca rekreacji dla najmłodszych Mieszkańcy – silne więzi międzyludzkie Brak miejsca do aktywnego rozwoju młodego człowieka Brak moŜliwości rozwoju talentu u dzieci Brak taniego dostępu do internetu Upadające, zaniedbane rolnictwo Niewystarczająca ilość chodników i dróg dobrej jakości Słabo rozwinięta baza sportowo rekreacyjna Brak bazy noclegowej, brak usług gastronomicznych Nieatrakcyjność wizualna miejscowości Nadole, brak terenów rekreacyjnych źródło: opracowanie własne Tabl. 7. Podsumowanie określające szanse i zagroŜenia miejscowości. SZANSE ZAGROśENIA PręŜnie rozwijająca się gmina Niestabilna polityka społeczno-gospodarcza państwa MoŜliwości pozyskania funduszy strukturalnych Biurokracja, opróŜnienia z zatwierdzeniem wszystkich programów operacyjnych, Rozwój mieszkalnictwa Likwidacja istniejących zakładów pracy w gminie i okolicy Sprzyjająca polityka regionalna w tym Zmniejszenie, zniesienie zasłon socjalnych PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 24 z 33 adresowana do rozwoju obszarów wiejskich ze strony rządu i władz wojewódzkich Zwiększenie dostępności do kapitałów i Nadmierny rozwój przestrzenny zespołów środków pomocowych, w tym pochodzących zabudowy (zbytnie uwidocznienie jej w z Unii krajobrazie – zarówno ze względu na zajmowaną powierzchnię terenu, jak i róŜnorodność – mało spójne z tradycyjnymi formami zabudowy) Wzrost świadomości i nabycie wiedzy przez mieszkańców gminy na temat Unii, środków pomocowych (jak je pozyskać, gdzie się udać, kogo się zapytać) Małe działki (nadmierne zagęszczenie zabudowy, brak dróg dojazdowych o wymaganych prawem parametrach a tym samym zmniejszenie bezpieczeństwa i komfortu dla wypoczynku w domach letniskowych) Współpraca z Gminą przy realizacji strategii DuŜa część zabudowy nie jest wystarczająco rozwojowej wyposaŜona w infrastrukturę ochrony środowiska lub nie posiada jej wcale Dobre połoŜenie geograficzne, blisko morza, Nie dostosowane rolnictwo do wymogów UE blisko duŜych miast Rozwój rolnictwa w oparciu o pomoc zewnętrzną Ukryte bezrobocie w rolnictwie Rozwój agroturystyki (wykorzystanie walorów krajobrazowych, krajoznawczych, wiejskich) ZagroŜenie poŜarami lasów Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości Nie uzyskanie dofinansowania z UE Moda na mieszkanie na wsi Współpraca z zaprzyjaźnioną gminą Krokowa Tworzenie gospodarstw agroturystycznych Nawiązanie współpracy regionalnej i zagranicznej 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Zapisy zawarte w Planie Odnowy Miejscowości Nadole na lata 2011-2018 spełniają warunki zgodności z zapisami zawartymi w dokumentach dotyczących rozwoju gminy tj. Strategią Rozwoju Kultury gminy Gniewino w latach 2005-2015, Strategią Rozwoju Gminy Gniewino do roku 2015. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 25 z 33 W celu stworzenia zbioru inwestycji, działań i zadań, jakie naleŜy przeprowadzić podczas najbliŜszych siedmiu lat na terenie wsi Nadole posłuŜono się przede wszystkim sugestiami mieszkańców oraz wynikami analizy SWOT. Zadaniem priorytetowy, przewidzianymi do realizacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest projekt pod nazwą: „Budowa chodników wraz z oświetleniem ulicznym w miejscowości Nadole”. Projekt ten został jednogłośnie wybrany przez zebranie wiejskie, które odbyło się 19 maja 2011 r. i jako priorytetowy został zgłoszony do realizacji. PoniŜej w tabeli zawarto spis planowanych projektów do realizacji na lata 2010-2017 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 26 z 33 TABL. 8 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2011-2018 LP. NAZWA ZADANIA CEL Poprawa HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS stanu bezpieczeństwa Przeznaczenie: mieszkańcy Nadola, turyści i osoby przyjezdne. 2012-2013 Ułatwienie w bezpiecznym poruszaniu się. SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY PRIORY TET WAśNO ŚCI 300 000,00 zł 180 000 zł – PROW 120 000 zł – Gmina Budowa dróg wewnętrznych i chodników poprawi stan bezpieczeństwa Gniewino mieszkańców, ułatwi im Ŝycie, zwiększy atrakcyjność miejscowości. Projekt polegać będzie na budowie około 220 m chodnika wraz z odwodnieniem i oświetleniem. Planowany chodnik połączy istniejący „Budowa chodników 1. wraz z oświetleniem w miejscowości Nadole” ciąg pieszy z terenami rekreacyjno-sportowymi, które powstaną w najbliŜszym czasie na terenie zlikwidowanej oczyszczalni ścieków. Dzięki inwestycji mieszkańcy i turyści będą mogli bezpiecznie się przemieszczać z centrum wioski do nowopowstałych terenów rekreacyjnych oraz budynków mieszkalnych. Powstanie ciągu pieszego z profesjonalnym oświetleniem i odwodnieniem jest bardzo potrzebną inwestycja, gdyŜ szczególnie w sezonie letnim na trasie prowadzącej z Wejherowa do miejscowości nadmorskich, przy której ma powstać chodnik, panuje wzmoŜony ruch samochodowy. Sprawia to spore niebezpieczeństwo przemieszczającym się tam mieszkańcom i turystą. WdroŜenie projektu wpłynie korzystnie na jakość infrastruktury PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 27 z 33 1 LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS HARMONOGRA M REALIZACJI SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY 2013 400.000 zł – Gmina PRIORY TET WAśNO ŚCI publicznej, co w konsekwencji przyczyni się do poprawy warunków Ŝycia mieszkańców. Inwestycja ta podniesie walory estetyczne miejscowości Nadole. Realizacja priorytetowego zadania przyczyni się do osiągnięcia następujących celów: − wzrośnie zadowolenie mieszkańców sołectwa − zwiększy się atrakcyjność komunikacyjna Nadola − wzrośnie bezpieczeństwo uczestników ruchu pieszego w Nadolu − zwiększy się atrakcyjność turystyczna Nadola Rozpocznie się proces przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, które stanowi według Białej Księgi dotyczącej rozwoju obszarów wiejskich, jedno z priorytetowych zagadnień wymagających natychmiastowej interwencji. 2. Budowa parkingu w centrum Nadola Poprawa stanu bezpieczeństwa, Przeznaczenie: mieszkańcy Gminy, turyści, korzystający z atrakcji znajdujących się w miejscowości Nadole Społeczeństwo zwiększenie atrakcyjności organizacyjnie Realizacja zadania przewiduje budowę parkingu w centrum PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 28 z 33 prace społeczne – 2 LP. NAZWA ZADANIA CEL HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS Nadola SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY PRIORY TET WAśNO ŚCI miejscowości dla autobusów i samochodów osobowych. WdroŜenie projektu wpłynie korzystnie na jakość infrastruktury Nadola. Turyści chętniej będą się zatrzymywać w Nadolu mając bezpieczne miejsce, gdzie będą mogli zaparkować swój pojazd. 3. Budowa dróg i chodników Poprawa stanu bezpieczeństwa Przeznaczenie dla mieszkańców Nadola, turystów i osób przyjezdnych. 2013 2 000.000 zł Ułatwienie w bezpiecznym poruszaniu się. 1 000.000 zł – UE wewnątrz Budowa dróg wewnętrznych i chodników poprawi stan bezpieczeństwa 1 000.000 zł Gmina miejscowości mieszkańców, ułatwi im Ŝycie, zwiększy atrakcyjność miejscowości Społeczeństwo organizacyjnie 2 – prace społeczne 4. Budowa boiska wielofunkcyjnego Poprawa dostępności Przeznaczenie: mieszkańcy Nadola oraz mieszkańcy Gminy, turyści, do korzystający z nowo wybudowanego kompleksu sportowego. obiektów sportowych 2014 300.000 zł 255.000 zł – RPO WP Realizacja zadania przewiduje budowę boiska wielofunkcyjnego do 45.000 zł – Gmina piłki noŜnej, siatkówki i koszykówki. Społeczeństwo WdroŜenie projektu wpłynie korzystnie na jakość infrastruktury, co w organizacyjnie konsekwencji przyczyni się do rozwoju intelektualnego i fizycznego prace społeczne mieszkańców. Ponadto zostaną stworzone warunki dla budowy kalendarza ponad lokalnych imprez o charakterze sportowym. Inwestycja ta podniesie walory kulturalne i rekreacyjne miejscowości Nadole. Realizacja inwestycji pozwoli zagospodarować wolny czas dzieci i młodzieŜy szkolnej oraz dorosłych. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 29 z 33 – 3 LP. NAZWA ZADANIA 5. Budowa Przeznaczenie: mieszkańcy Nadola, turyści posiadający działki nad 2014 CEL systemu kanalizacji PRZEZNACZENIE I OPIS HARMONOGRA M REALIZACJI oraz Poprawa jakości SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY 5.000.000 zł Ŝycia, Jeziorem śarnowieckim. 3.750.000 modernizacja zwiększenie Wybudowana kanalizacja podłączona do oczyszczalni ścieków w Fundusz Spójności wodociągów atrakcyjności Gniewinie znacznie wpłynie na podniesienie atrakcyjności Nadola. 1.250.000 Inwestycja zwiększy atrakcyjność turystyczną a takŜe inwestycyjną i Gmina turystycznej i inwestycyjnej znacznie wpłynie na ochronę środowiska Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Nadola, i okolicznych miejscowości festynów dostępności , Poprzez organizację festynów rekreacyjno – sportowych nastąpi rekreacyjno Integracja integracja mieszkańców miejscowości Nadola. sportowych, mieszkańców 6. Organizacja 2011-2018 PRIORY TET WAśNO ŚCI 50.000 zł zł zł - 4 - społeczeństwo 5 Nadola 7. Organizacja kursów edukacyjnych w Poprawa dostępności Przeznaczenie: mieszkańcy Nadola, zwłaszcza dorośli. do 2011-2018 100.000 zł – POKL Efektem będzie: Mieszkańcy ramach działalności edukacji, - podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców, Społeczeństwo świetlicy wiejskiej Integracja - lepsza samoocena, organizacyjnie mieszkańców prace społeczne Nadola PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 30 z 33 – 5 5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOśENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNE W miejscowości Nadole na działce gminnej sąsiadującej z działką na której stoi świetlica znajduje się boisko trawiaste do gry w piłkę noŜną. Jest to miejsce częstych spotkań mieszkańców i zaspokaja ich potrzeby zwłaszcza rekreacyjno – sportowe i kulturalne. Na placu sołeckim nad Jeziorem śarnowieckim odbywają sie coroczne sobótki i festyny wiejskie. Na terenach po byłej oczyszczali ścieków w północnej części miejscowości, w najbliŜszym czasie powstanie nowoczesne centrum rekreacyjno-sportowe. Dlatego waŜne jest aby do tego miejsca doprowadzić bezpieczny ciąg pieszy. Powstanie ciągu pieszego z profesjonalnym oświetleniem i odwodnieniem jest bardzo potrzebną inwestycja, gdyŜ szczególnie w sezonie letnim na trasie prowadzącej z Wejherowa do miejscowości nadmorskich, przy której ma powstać chodnik, panuje wzmoŜony ruch samochodowy. Sprawia to spore niebezpieczeństwo przemieszczającym się tam mieszkańcom i turystą. WDROśENIE I MONITOROWANIE PLANU WdroŜenie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się poprzez wprowadzenie go w Ŝycie uchwałą Rady Gminy Gniewino. WdroŜenie Planu zaleca się Wójtowi Gminy Gniewino, Radzie Sołeckiej miejscowości Nadole oraz Sołtysowi Sołectwa Nadole. Monitorowanie kaŜdego przedsięwzięcia - czyli dbanie o prawidłowy jego przebieg przez cały czas jego trwania polega na systematycznym zbieraniu, zestawianiu i ocenie informacji rzeczowych i finansowych. W monitorowaniu biorą udział wszystkie podmioty oraz komórki organizacyjne Urzędu Gminy Gniewino zaangaŜowane we wdraŜanie Planu Odnowy Miejscowości Nadole. Oceną wdraŜania Planu zajmie się Rada Sołecka. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 31 z 33 PODSUMOWANIE Opracowany Plan Odnowy Miejscowości zakłada w przeciągu 7 najbliŜszych lat realizację kilku zadań. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Zakładane cele Planu przewidują wzrost znaczenia wsi jako lokalnego ośrodka rozwoju kultury, edukacji, sportu i rekreacji. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości ma takŜe słuŜyć integracji społeczności lokalnej, większemu zaangaŜowaniu w sprawy wsi, zagospodarowaniu wolnego czasu dzieci i młodzieŜy oraz rozwojowi organizacji społecznych. BIBLIOGRAFIA: 1. Augustowski B., 1965. Rozwój form systemu odwodnienia późnoglacjalnego na PobrzeŜu Kaszubskim. (rozprawa habilitacyjna). WSP, Gdańsk. 2. Augustowski B., 1977. Pomorze. PWN, Warszawa. 3. Dąbrowski J., Małuj-Buca J., Szafranowicz P. i inni, 2002. Studium Uwarunkowań Przestrzennego Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Gniewino. Grupa Projektowa ZOOM s.c., Sopot. 4. Ellwart J., 2003. Powiat wejherowski. Ilustrowany przewodnik krajoznawczy. Wydawnictwo Region, Gdynia. 5. Galon R.(red.), 1972. Geomorfologia Polski. tom II, NiŜ Polski. PWN, Warszawa. 6. Materiały Urzędu Gminy w Gniewinie. 7. Mordawski J., 1994.Geografia Województwa Gdańskiego. Wydawnictwo Marek RoŜak, Gdańsk. 8. Świtajski S., 2003. Uwarunkowania i Kierunki Przyrodnicze Zagospodarowania Przestrzennego. Pracownia Ochrony Środowiska „Projekt 2000”, Sopot. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 32 z 33 SPIS TABLIC: Tabl. 1 Tabl. 2 Zestawienie powierzchni gruntów miejscowości Nadole. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Tabl. 3 Liczba ludności w miejscowości Nadole oraz gminy Gniewino ogółem w latach 2000-2010 Tabl. 4 Saldo migracji w miejscowości Nadole oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2005-2010 Tabl. 5 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i miejscowości Nadole, stan na 31.12.2010 r. Tabl. 6 Analiza SWOT miejscowości Nadole. Tabl. 7 Podsumowanie określające szanse i zagroŜenia miejscowości. Tabl. 8 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2011-2018 SPIS RYCIN: Ryc. 1 PołoŜenie miejscowości Nadole w gminie Gniewino. Ryc. 2 Panorama Nadola z 1910 roku, obraz G. Thiede Ryc. 3 Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanej miejscowości oraz terenów przyległych. Ryc. 4 Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców w miejscowości Nadola i Gminie Gniewino ogółem w latach 2006-2010. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NADOLE NA LATA 2011-2018 Strona 33 z 33
