T Ü VR heinland P olska S p ó ∏ kazo . o . e

BIULETYN
JAKOÂCI
T Ü V
R h e i n l a n d
P o l s k a
S p ó ∏ k a
z
o . o .
2
2005 (14)
Systemy
zarzàdzania
w szkole
Systemy
zintegrowane
Wyroby
medyczne
e-mail: [email protected]
•
www.pl.tuv.com
Szanowni Paƒstwo
Serdecznie zapraszamy do lektury kolejnego numeru Biuletynu JakoÊci.
Mamy nadziej´, i˝ tematy poruszone na jego ∏amach spotkajà si´ z Paƒstwa zainteresowaniem i dostarczà Paƒstwu wielu ciekawych informacji na temat systemów
zarzàdzania jakoÊcià.
TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.
Zarzàd
Janusz Grabka - Prezes Zarzàdu
Marek Mucha - Wiceprezes Zarzàdu
Siedziba
02-146 WARSZAWA
ul. 17 stycznia 56
tel.: 022/ 846 79 99
tel.: 022/ 846 51 63
fax: 022/ 868 37 42
41-800 ZABRZE
ul. M. Sk∏odowskiej-Curie 34
tel.: 032/ 271 64 89
tel.: 032/ 271 06 23
fax: 032/ 271 64 88
60-729 POZNA¡
ul. ¸ukaszewicza 43
tel./fax: 061/ 867 81 87
W bie˝àcym numerze Biuletynu znajdà Paƒstwo artyku∏ o zintegrowanych systemach zarzàdzania w oparciu o normy zarzàdzania jakoÊcià, zarzàdzania
Êrodowiskowego oraz zarzàdzania bezpieczeƒstwem pracy, w którym przedstawiono
cechy charakterystyczne poszczególnych systemów, a tak˝e powiàzania wyst´pujàce
pomi´dzy nimi. W numerze nie zabrak∏o równie˝ wieÊci z bran˝y medycznej - tym razem artyku∏ na temat legalnoÊci wyrobów medycznych wprowadzonych do obrotu.
Zach´camy równie˝ do zapoznania si´ z doÊwiadczeniem zwiàzanym z wprowadzeniem normy ISO 9001:2000 do jednej ze szkó∏ województwa ∏ódzkiego.
Oprócz tego w Biuletynie znajdà Paƒstwo najwa˝niejsze wydarzenia z ˝ycia firmy TÜV Rheinland, a tak˝e najnowsze informacje odnoÊnie szkoleƒ organizowanych
przez TÜV Akademia.
˚yczymy przyjemnej lektury!
20-950 LUBLIN
ul. Czechowska 4
tel.: 081/ 532 86 68
tel.: 081/ 532 86 87
Zespó∏ redakcyjny
10-434 OLSZTYN
ul. Ko∏obrzeska 50
tel.: 089/ 533 14 80
tel.: 089/ 533 15 39
tel. kom.: 0 609 579 433
42-200 CZ¢STOCHOWA
ul. Kuceliƒska 22
tel.: 034/ 323 50 54
70-370 SZCZECIN
ul. Bohaterów Warszawy 15/16
tel./fax: 091/ 484 49 67
77-100 BYTÓW
ul. L´borska 24
tel./fax: 059/ 822 79 53
tel.kom.: 0 695 888 838
85-825 BYDGOSZCZ
ul. Wojska Polskiego 65
tel./fax: 052/ 374 73 87
tel.kom.: 0 607 464 786
87-800 W¸OC¸AWEK
ul. Toruƒska 222
tel./fax: 054/ 237 28 60
32-020 WIELICZKA
ul. Legionów 14
tel.: 012/ 291 53 00
tel.: 012/ 291 53 01
Spis treÊci
1. Kilka s∏ów od Redakcji
str. 2
2. Wyroby medyczne legalne wprowadzone do obrotu - jak je odró˝niç
od tych, które nie spe∏niajà wymagaƒ prawnych
.............................
str. 4
3. Norma ISO 9001:2000 w szkole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 5
4. Systemy zarzàdzania jakoÊcià, Êrodowiskiem oraz bhp
wdra˝ane na bazie norm ISO-9001, ISO 14001
i PN-18001-OHSAS 18001
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str.
6
6. Wydarzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 12
5. Szkolenia, konferencje, seminaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 13
7. Ró˝noÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 15
W zwiàzku z mo˝liwoÊcià zamieszczenia adresów internetowych Paƒstwa firm na naszej
stronie internetowej, goràco prosimy zainteresowanych o kontakt (telefoniczny lub mailowy) w tej sprawie z nast´pujàcà osobà:
Marek åwiok • tel.: 032/ 271 06 23
[email protected]
PrzeÊlemy Paƒstwu stosowny formularz
oÊwiadczenia w którym wyrazicie Paƒstwo
zgod´ na umieszczenie adresu internetowego na naszej stronie internetowej.
2
................................................................
BIULETYN JAKOÂCI
Prezentujemy numery identyfikacyjne ID naszych Klientów, które pos∏u˝à Paƒstwu do sprawdzania i uzyskania
interesujàcych Was informacji odnoÊnie produktów i samych producentów.
Nazwa firmy
Adres
Kod
Miasto
TÜVdotCOM ID
„BARWA” Sp. z o.o.
ul. Juliusza Lea 210a
30-133
Kraków
ID: 9105020406
BAUMA S.A.
ul. Klasyków 10
03-115
Warszawa
ID: 9105018098
BAUMANN Mostostal Sp. z o.o.
ul. Starzyƒskiego 1
08-110
Siedlce
ID: 9105018083
BENUS Sp. z o.o.
ul. Wykopy 5
60-001
Poznaƒ
ID: 9105018146
BERYL MED Sp. z o.o.
ul. 11-go Listopada 4A
04-816
Micha∏owice
ID: 9105021491
Bielskie Przedsi´biorstwo
Budownictwa
Przemys∏owego S.A.
ul. Warszawska 5
43-307
Bielsko-Bia∏a
ID: 9105017573
BIONAT Sp. z o.o.
ul. Zawi∏a 53
30-389
Kraków
ID: 9105018129
Biuro Handlowe „Accent” Sp. z o.o.
ul. OÊwiecenia 29
42-520
Dàbrowa Górnicza
ID: 9105017546
Biuro Us∏ug Technicznych ELTEL
ul. Jantarowa 2B/2
75-256
Koszalin
ID: 9105018157
BRE BANK S.A.
ul. Senatorska 18
00-950
Warszawa
ID: 0910080022
BRUK-BET
Nieciecza 150
33-240
˚abno
ID: 9105018169
BUDOPOL - WROC¸AW S.A.
ul. Rac∏awicka 15/19
53-149
Wroc∏aw
ID: 9105018151
Bydgoskie Zak∏ady
Elektromechaniczne
„BELMA” S.A.
ul. ¸ochowska 69
85-395
Bydgoszcz
ID: 9105018138
CANDELA Sp. z o.o.
ul. Czarneckiego 72
01-541
Warszawa
ID: 9105018163
CAN-PACK S.A.
ul. Starowiejska 28
32-800
Brzesko
ID: 9105017712
CARBON BLACK POLSKA
Sp. z o.o.
ul. 3-go Maja 83
38-200
Jas∏o
ID: 9105018161
Centrum Edukacji OSCAR
ul. 11 Listopada 5
10-104
Olsztyn
ID: 9105021652
CENTRUM ONKOLOGII Instytut
im. Marii Sk∏odowskiej-Curie
ul. Wybrze˝e Armii Krajowej 15
w Gliwicach Zak∏ad Radiodiagnostyki
44-101
Gliwice
ID: 9105020644
CENTRUM ONKOLOGII Instytut
im. Marii Sk∏odowskiej-Curie
ul. Wybrze˝e Armii Krajowej 15
w Gliwicach Zak∏ad Patologii Nowotworów
44-101
Gliwice
ID: 9105020634
CENTRUM ONKOLOGII Instytut
im. Marii Sk∏odowskiej-Curie
w Gliwicach ul. Wybrze˝e Armii Krajowej 15
Zak∏ad Medycyny Nuklearnej
i Endokrynologii Onkologicznej
44-101
Gliwice
ID: 9105020620
Centrum Szkolenia
Samorzàdu i Administracji
ul. Spokojna 7a
20-074
Lublin
ID: 9105018164
„Centrum”
Ârodowiskowy Dom
Samopomocy
ul. Sobieskiego 158
43-300
Bielsko-Bia∏a
ID: 9105020486
CETUS Sp. z o.o.
ul. Wodzis∏awska 44
44-266
Âwierklany
ID: 9105017609
Chemiczna Spó∏dzielnia Inwalidów
„HEJNA¸” ZPCh
ul. Obroƒców Modlina 5
30-733
Kraków
ID: 9105017685
Clement Windows Polska Sp. z o.o.
ul. Przemys∏owa 1
67-407
Szlichtyngowa
ID: 9105018126
Construction Sp. z o.o.
ul. Morawskiego 5
30-102
Kraków
ID: 9105017571
ID: 9105016780
CONTEYOR POLAND Sp. z o.o.
ul. Legionów 243
43-500
Czechowice
-Dziedzice
DEMAX Sp. z o.o.
ul. LeÊna 31
74-400
D´bno
ID: 9105018150
DENTAL+
Prywatna Przychodnia
Stomatologiczna
ul. Szyperska 1
61-754
Poznaƒ
ID: 91050121749
DESEN-PO¸UDNIE Sp. z o.o.
ul. Kroczymiech 38
32-500
Chrzanów
ID: 9105021642
DONGWON ZS Polska Sp. z o.o.
ul. 22 Lipca 5
67-120
Ko˝uchów
ID: 9105016067
DOSPEL Sp. z o.o.
ul. LeÊna 156
42-200
Cz´stochowa
ID: 9105017647
DRILL-LAB Sp. z o.o.
ul. KroÊnieƒska 7
65-625
Zielona Góra
ID: 9105017642
BIULETYN JAKOÂCI
www.tuvdotcom.com
TUVdotCOM
3
OCHRONA ZDROWIA
Wyroby medyczne legalne
wprowadzone do obrotu - jak je odró˝niç od tych,
które nie spe∏niajà wymagaƒ prawnych?
Daniel Âwiàtko
Auditor TÜV Cert
Specjalista ds.
wyrobów medycznych
TÜV Rheinland
Polska Sp. z o.o.
[email protected]
!#"
TÜV
Rheinland
Product Safety
freiwilling
geprüftes
Medizinprodukt
4
Wyrobem medycznym, zgodnie z definicjà z dyrektywy Unii Europejskiej, jest: „dowolny przyrzàd,
aparat, urzàdzenie, materia∏ lub inny artyku∏ stosowany samodzielnie lub w po∏àczeniu, zawierajàcy
oprogramowanie konieczne do jego w∏aÊciwego
funkcjonowania przewidzianego przez wytwórc´,
który ma byç u˝ywany w odniesieniu do ludzi do celów:
• diagnozowania, zapobiegania, monitorowania,
leczenia lub ∏agodzenia przebiegu chorób,
• diagnozowania, monitorowania, leczenia,
∏agodzenia lub rehabilitacji w przypadku
urazu lub upoÊledzenia,
• badaƒ, zastàpienia lub zmiany anatomicznej
lub procesów fizjologicznych,
• regulacji pocz´ç”.
Taka definicja powoduje, ˝e wyrobami medycznymi jest wielki i bardzo ró˝norodny zakres produktów. Sà to produkty medyczne o bardzo ró˝nym poziomie ryzyka ich zastosowania u potencjalnych pacjentów. Dopuszczanie do obrotu tych wyrobów okazuje si´ byç bardzo skomplikowanym i wieloaspektowym procesem. W Polsce regulacje prawne w tym
zakresie opierajà si´ na regulacjach europejskich
wprowadzonych do polskiego prawodawstwa Ustawà
o wyrobach medycznych z dnia 20.04.2004 r. Regulacje europejskie w tym zakresie to dyrektywy:
93/42/EEC dla wyrobów medycznych, 98/79/EC dla
wyrobów medycznych do diagnostyki in-vitro oraz
90/385/EEC dla aktywnych implantów medycznych.
Dyrektywy te wprowadzajà obowiàzek przeprowadzenia przez wytwórc´ procedury oceny zgodnoÊci
z wymaganiami zasadniczymi dyrektywy oraz oznaczenia wyrobów oznaczeniem CE.
Wstàpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowa∏o, ˝e polscy wytwórcy wyrobów medycznych
musieli w bardzo krótkim czasie przeprowadziç procedury oceny zgodnoÊci dla swoich wyrobów. Procedury oceny zgodnoÊci dla wyrobów medycznych sà
zale˝ne od poziomu ryzyka dla pacjenta wyrobu medycznego. Dyrektywy wprowadzajà systemy klasyfikacji wyrobów ze wzgl´du na poziom ryzyka wyrobu
dla pacjenta.
Dyrektywy „medyczne” przewidujà dla wyrobów wy˝szego poziomu ryzyka (klasa 2a, 2b i
3) certyfikacj´ wyrobu przez cretyfikacj´ systemu
zarzàdzania jakoÊcià. Certyfikacja taka musi byç
przeprowadzana przez uprawnione do tego celu jednostki notyfikowane. W jej wyniku firma uzyskuje mo˝liwoÊç oznaczania wyrobu oznaczeniem CE z
numerem jednostki notyfikowanej. Dlatego jeÊli na
wyrobie medycznym znajduje si´ oznaczenie CE z
BIULETYN JAKOÂCI
numerem oznacza to, ˝e w procesie oceny zgodnoÊci
wyrobu z wymaganiami dyrektywy bra∏a udzia∏ jednostka notyfikowana.
W przypadku wyrobów medycznych niskiego
poziomu ryzyka (klasa 1) procedura oceny zgodnoÊci
mo˝e byç przeprowadzona przez wytwórc´ bez
udzia∏u jednostki notyfikowanej. Zakoƒczenie tej
procedury pozwala na oznaczenie wyrobów oznaczeniem CE, ale w tym przypadku po oznaczeniu CE
nie wyst´puje numer jednostki notyfikowanej, gdy˝
w procedurze oceny zgodnoÊci nie uczestniczy∏a jednostka notyfikowana.
Przeprowadzenie tych procedur okaza∏o si´ dla
wielu firm bardzo trudne, gdy˝ cz´sto wiàza∏o si´
z wdro˝eniem szczególnych systemów zarzàdzania
jakoÊcià, przeprowadzeniem odpowiednich badaƒ
technicznych wymaganych normami zharmonizowanymi z dyrektywà oraz certyfikacjà systemu jakoÊci.
Sytuacja taka spowodowa∏a wprowadzenie okresów
przejÊciowych pozwalajàcych na wprowadzanie wyrobów medycznych do obrotu na rynek polski równie˝ na podstawie dopuszczeƒ obowiàzujàcych w
Polsce przed wstàpieniem do Unii Europejskie. Sà
to np. dopuszczenia: Centralnego OÊrodka Techniki Medycznej, Instytutu Aparatury i Techniki Medycznej, Paƒstwowego Zak∏adu Higieny i innych.
Ten okres przejÊciowy obowiàzuje do koƒca 2005
roku. Dlatego te˝ aktualnie w Polsce mogà byç tak˝e
zgodnie z prawem sprzedawane wyroby nie oznaczone oznaczeniem CE, posiadajàce jednak innego rodzaju dopuszczenia, opinie i Êwiadectwa, o których
mówi Ustawa o Wyrobach Medycznych.
Poza koniecznoÊcià przeprowadzenia odpowiednich procedur zgodnoÊci Ustawa o Wyrobach
Medycznych wymaga od wytwórcy tak˝e zarejestrowanie wyrobu w Urz´dzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Dope∏nienie tego obowiàzku zamyka procedur´ dopuszczania wyrobów medycznych do
obrotu. Dlatego od producenta wyrobów medycznych
mo˝na domagaç si´ potwierdzenia rejestracji wyrobu w Urz´dzie aby byç pewnym, ˝e nabywany produkt jest bezpieczny i legalnie wprowadzany na rynek.
Poza certyfikacjà wyrobów w zakresie oznaczenia CE w Unii Europejskiej cz´sto stosowane
sà tak˝e procedury certyfikacji nieobowiàzkowej.
Szczególnie mamy tutaj do czynienia z certyfikacjà
na oznaczenie GM. Najcz´Êciej ten zakres certyfikacji dotyczy wyrobów medycznych klasy 1, tam gdzie
Dokoƒczenie artyku∏u na str. 11
SYSTEMY ZARZÑDZANIA W SZKOLE
Norma ISO 9001:2000
w szkole
ZnajomoÊç poj´cia i potrzeby wdra˝ania norm
ISO 9001:2000 w szko∏ach nadal traktowane jest jako
odwo∏anie innowacyjne lub ca∏kowicie nieznane.
Zespó∏ Szkó∏ Ekonomicznych w Radomsku podjà∏
dzia∏ania majàce na celu opracowanie i wdro˝enie Systemu Zarzàdzania JakoÊcià, czyli wdro˝enie norm ISO
9001:2000 w szkole.
Przemawia∏y za tym przedsi´wzi´ciem korzyÊci,
a mianowicie:
• Sprawniejszy system organizacyjny,
• Uporzàdkowanie przep∏ywu informacji w szkole,
dokumentów pracy szko∏y,
• Jasny podzia∏ kompetencji pracowników,
a w efekcie wi´ksza motywacja pracy szko∏y,
• Wzrost poczucia odpowiedzialnoÊci,
• Podniesienie presti˝u szko∏y, lepsza pozycja
wÊród szkó∏ konkurencyjnych,
• Eliminowanie wadliwych programów nauczania
i nieefektywnych metod kszta∏cenia,
• Nieustanna poprawa przebiegu procesu kszta∏cenia
i jego wyników,
• Zwi´kszenie skutecznoÊci dzia∏aƒ zapobiegajàcych
niepowodzeniom uczniów,
• Wzrost zaufania do szko∏y
i poczucia bezpieczeƒstwa uczniów.
Dodatkowym bodêcem jest nadchodzàcy ni˝ demograficzny wyzwalajàcy coraz wi´kszà konkurencj´
mi´dzy szko∏ami. Chcàc byç szko∏à stawiajàcà na jakoÊç
kszta∏cenia ucznia nale˝y byç szko∏à rozwijajàcà si´,
spe∏niajàcà wymagania klientów szko∏y.
Uczeƒ dokonujàc wyboru szko∏y bierze pod
uwag´ jej renom´, czyli poziom kszta∏cenia, mo˝liwoÊç
rozwoju swych umiej´tnoÊci i zainteresowaƒ w ró˝nych
organizacjach i ko∏ach, atmosfer´ w szkole oraz organizacj´ pracy szko∏y. Poj´cie jakoÊci jest nie bez znaczenia równie˝ dla rodziców i przysz∏ych pracodawców
i stàd zrodzi∏ si´ pomys∏ wdro˝enia norm ISO 9001:
2000 w ZSE w Radomsku.
ZSE jest szko∏à liczàcà ok. 900 uczniów i oferujàcà ciekawe kierunki kszta∏cenia w sferze ekonomii. Dynamiczny rozwój placówki, profesjonalnie
wyposa˝one pracownie, sta∏e ∏àcze internetowe oraz
nowoczesne pomoce dydaktyczne umo˝liwiajà uczniom
systematyczne pog∏´bianie wiedzy i zdobycie wymarzonego zawodu. Nale˝y podkreÊliç, ˝e nauczyciele i pracownicy ZSE systematycznie podnoszàc swoje kwalifikacje, stanowià si∏´ nap´dowà szko∏y. Ich efektywna
praca w ró˝norodnych komisjach i zespo∏ach podnosi
jakoÊç funkcjonowania szko∏y.
Dzia∏ania ZSE zwiàzane z uzyskaniem certyfikatu jakoÊci rozpocz´∏y si´ w maju 2003r. i trwa∏y
do kwietnia 2004r. Pierwsze dzia∏ania dotyczy∏y wy-
boru firmy consultingowej tj. TÜV Consulting Polska
Sp. z o.o. W celu opracowania i wdro˝enia Systemu
Zarzàdzania JakoÊcià dyrektor powo∏a∏ pe∏nomocnika
ds. systemu jakoÊci oraz zespó∏ ds. jakoÊci. Ww. pracownicy odbyli staranne szkolenia, w wyniku których
zdobyli wiedz´ i umiej´tnoÊci - otrzymali certyfikaty auditorów wewn´trznych. Pierwszym etapem prac
wdro˝eniowych ISO 9001:2000 by∏o opracowanie polityki jakoÊci, misji szko∏y oraz schematu organizacyjnego ZSE.
Misjà ZSE jest, aby uczeƒ:
• uzyska∏ rzetelnà wiedz´, którà efektywnie
wykorzysta w swojej przysz∏ej pracy lub nauce,
• pog∏´bia∏ wiedz´ i doskonali∏ umiej´tnoÊci,
• posiada∏ wysokà kultur´, morale oraz niós∏
pomoc innym,
• mia∏ zapewnione bezpieczeƒstwo,
• potrafi∏ ˝yç zgodnie z samym sobà, z innymi,
ze Êwiatem.
Misja ta zosta∏a opracowana w celu dba∏oÊci
o klienta szko∏y i funkcjonowania szko∏y otwartej na
ucznia.
Pe∏nomocnik ds. systemu jakoÊci wraz z zespo∏em
ds. jakoÊci w celu informacyjnym przeprowadzi∏ szkolenia dla nauczycieli, pracowników i uczniów ZSE,
pog∏´biajàc ich wiedz´ z zakresu wdra˝ania SZJ.
Najwi´cej pracy poÊwi´cono tworzeniu Ksi´gi
JakoÊci oraz szeregu procedur opisujàcych funkcjonowanie szko∏y oraz jej poszczególnych komórek organizacyjnych. W pracach zespo∏u ds. jakoÊci bra∏ udzia∏
pracownik TÜV Consulting Polska Sp. z o.o. wspierajàc
swà wiedzà i doÊwiadczeniem przy wdra˝aniu SZJ.
W br. szkolnym przystàpiliÊmy do przeprowadzenia auditów wewn´trznych, które pozwoli∏y w∏aÊciwie
przygotowaç wszystkie komórki organizacyjne do certyfikacji. Podczas przeprowadzonych auditów wewn´trznych nie stwierdzono niezgodnoÊci, co przyczyni∏o
si´ do podj´cia decyzji o przeprowadzeniu w dniach
26-27 kwietnia 2004 r. auditu certyfikujàcego. Audit
certyfikujàcy przeprowadzili przedstawiciele firmy
TÜV Rheinland Sp. z o.o. z siedzibà w Zabrzu.
Pozytywny wynik auditu by∏ uwieƒczeniem prac
dyrekcji ZSE, pe∏nomocnika ds. systemu jakoÊci,
zespo∏u ds. jakoÊci oraz wszystkich pracowników
szko∏y. Uroczyste wr´czenie certyfikatu jakoÊci wg normy ISO 9001:2000 nastàpi∏o w czerwcu 2004r.
JesteÊmy pierwszà szko∏à w województwie
∏ódzkim posiadajàcà tak wspania∏e wyró˝nienie, a
nielicznà w Polsce, co stanowi jeszcze lepszà motywacj´ do pracy w ZSE.
BIULETYN JAKOÂCI
mgr Iwona W∏odarczyk
Pe∏nomocnik ds.
systemu jakoÊci
5
SYSTEMY ZINTEGROWANE
Systemy zarzàdzania jakoÊcià, Êrodowiskiem
oraz bhp wdra˝ane na bazie norm ISO-9001,
ISO 14001 i PN-18001-OHSAS 18001
Grzegorz Grabka
Kierownik Sekcji
ISO 9001
Senior Auditor
TÜV CERT
TÜV Rheinland
Polska Sp. z o.o.
[email protected]
Halina MaÊlanka
Specjalista ds. Systemów
Zarzàdzania JakoÊcià
Auditor Wiodàcy
TÜV CERT
TÜV Rheinland
Polska Sp. z o.o.
[email protected]
6
W artykule omówiono powody, wady i zalety
wdra˝ania zintegrowanych systemów zarzàdzania w
oparciu o normy zarzàdzania jakoÊcià, zarzàdzania
Êrodowiskowego oraz zarzàdzania bezpieczeƒstwem
i higienà pracy. Opisano równie˝ struktur´ i zawartoÊç trzech rodzin norm stanowiàcych podstaw´ poszczególnych systemów zarzàdzania. OkreÊlono
powiàzania pomi´dzy elementami poszczególnych
systemów - elementy wspólne, elementy wymagajàce
specyficznego podejÊcia oraz w formie zestawienia tabelarycznego relacje pomi´dzy wymaganiami norm ISO 9001:2000, ISO 14001:2004 i PNN-18001:2004. Na zakoƒczenie przytoczono kilka
przyk∏adowych korzyÊci: ekonomicznych, organizacyjnych i spo∏ecznych wynikajàcych z wdro˝enia zintegrowanego systemu zarzàdzania.
Wdra˝anie zintegrowanych systemów
W zarzàdzaniu organizacjami k∏adzie si´ coraz wi´kszy nacisk na problemy jakoÊci, ochrony
Êrodowiska oraz bezpieczeƒstwa pracy. Zwiàzane
jest to z jednej strony ze wzrostem wymagaƒ
klientów, wzrostem ÊwiadomoÊci ekologicznej
spo∏eczeƒstwa, wzrostem oczekiwaƒ pracowników
w zakresie zapewnienia w∏aÊciwych warunków pracy, ale równie˝ z koniecznoÊcià spe∏nienia coraz bardziej ostrych wymagaƒ regulacji prawnych. Klienci
coraz cz´Êciej ˝àdajà od swoich dostawców potwierdzenia, ˝e organizacja posiada zdolnoÊç do dostarczenia wyrobów na okreÊlonym poziomie jakoÊci,
zgodnym z ich oczekiwaniami. JednoczeÊnie, dostarczone wyroby b´dà zgodne z obowiàzujàcymi
wymaganiami prawnymi, ekologiczne i bezpieczne
w u˝ytkowaniu. Przedsi´biorstwo w procesach realizacji wyrobów b´dzie przestrzega∏o prawa, z zachowaniem zasad dotyczàcych ochrony Êrodowiska
naturalnego oraz z zapewnieniem bezpieczeƒstwa
pracy. Tak wi´c okreÊlenie i spe∏nienie przez przedsi´biorstwo szczegó∏owych wymagaƒ w stosunku do
wyrobu, przepisów prawnych regulujàcych wymagania w zakresie Êrodowiska oraz przepisów i zasad regulujàcych warunki bezpieczeƒstwa w procesie
pracy jest w dzisiejszej gospodarce niewystarczajàce.
Nale˝y tutaj mówiç ju˝ o okreÊlonym systemie organizacyjnym, w którym zostanà zapewnione warunki pozwalajàce na zagwarantowanie, ˝e w sposób powtarzalny b´dà spe∏nione oczekiwania klientów rozumiane w kategoriach jakoÊci, Êrodowiska
i bezpieczeƒstwa. Aby spe∏niç oczekiwania klientów i innych stron zainteresowanych oraz zapewniç
mo˝liwoÊç swobodnego przep∏ywu wyrobów i us∏ug
koniecznym sta∏o si´ ustanowienie wymagaƒ jakie
BIULETYN JAKOÂCI
system powinien spe∏niç oraz metod pozwalajàcych
na potwierdzenie, ˝e wymagania takie sà spe∏nione.
Narz´dziem pozwalajàcym wdro˝yç w organizacji skuteczny system zarzàdzania oraz zapewniç
realizacj´ przyj´tej polityki i celów sà normy ISO
9001, ISO 14001 i PN-N-18001 (OHSAS 18001).
Potwierdzeniem spe∏nienia ustalonych wymagaƒ
jest certyfikacja systemu przeprowadzona przez
niezale˝nà jednostk´. Tak wi´c organizacje powinny ustanowiç przejrzysty system organizacyjny,
stwarzajàcy warunki do wzrostu zadowolenia klientów i innych stron zainteresowanych. W systemie takim konieczna jest ÊwiadomoÊç spe∏nienia potrzeb i
oczekiwaƒ klientów, ÊwiadomoÊç ekologiczna wÊród
pracowników przedsi´biorstwa, ÊwiadomoÊç w zakresie bezpieczeƒstwa i higieny pracy, zaczynajàc
od najwy˝szego kierownictwa a na szeregowych pracownikach koƒczàc.
Zintegrowany system zarzàdzania jakoÊcià,
zarzàdzania Êrodowiskowego, zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy tworzony jest w oparciu o wymagania zawarte w normach ISO 9001,
ISO 14001 i PN-N-18001 (OHSAS 18001). Aktualnie z norm tych do budowy systemu zarzàdzania
korzystajà w Polsce zarówno organizacje przemys∏owe, us∏ugowe, jak i urz´dy czy organizacje ochrony zdrowia.
Celem wdro˝enia zintegrowanego systemu
jest podniesienie jakoÊci wyrobów, jakoÊci warunków pracy i efektów dzia∏alnoÊci Êrodowiskowej organizacji. Model zintegrowanego systemu oparty jest
na zasadzie ciàg∏ego doskonalenia, która zwiàzana
jest z realizacjà stale powtarzanego cyklu dzia∏aƒ:
okreÊlanie polityki i odpowiedzialnoÊci, planowanie
dzia∏aƒ, realizacja wyrobu, wdra˝anie i funkcjonowanie, pomiary i wprowadzanie dzia∏aƒ korygujàcych
oraz przeprowadzanie przeglàdów zarzàdzania.
Struktura i zawartoÊç norm zarzàdzania
jakoÊcià, Êrodowiskowego i bhp.
Normy systemu zarzàdzania jakoÊcià
Podstaw´ do wdro˝enia i funkcjonowania systemów zarzàdzania jakoÊcià stanowià normy: ISO
9000, ISO 9001, ISO 9004 i ISO 19011.
Norma ISO 9000:2000 stanowi wprowadzenie do norm dotyczàcych zarzàdzania jakoÊcià.
Opisuje podstawy systemów zarzàdzania jakoÊcià
oraz okreÊla terminologi´ dotyczàcà systemów
zarzàdzania jakoÊcià.
Norma ISO 9001:2000 zawiera zestaw wymagaƒ dotyczàcych systemu zarzàdzania jakoÊcià.
Norma ma zastosowanie dla ka˝dej organizacji,
SYSTEMY ZINTEGROWANE
niezale˝nie od jej wielkoÊci i rodzaju, która potrzebuje wykazaç zdolnoÊç do ciàg∏ego dostarczania wyrobów zgodnych z wymaganiami klienta i majàcych
zastosowanie przepisów oraz dà˝y do zwi´kszenia
zadowolenia klienta. Norma ta jest podstawà do certyfikacji systemów zarzàdzania jakoÊcià.
Norma ISO 9004:2000 zawiera wytyczne ciàg∏ego doskonalenia w odniesieniu do organizacji i jej systemu zarzàdzania jakoÊcià, które to ma doprowadziç do osiàgni´cia korzyÊci
uwzgl´dniajàcych interesy wszystkich stron zainteresowanych (klientów, pracowników, w∏aÊcicieli, dostawców, spo∏eczeƒstwa, itp.). Norma ta umo˝liwia
dokonanie samooceny w procesie ciàg∏ego doskonalenia. ISO 9004 jest zalecana dla tych organizacji, które chcà wyjÊç ponad wymagania ISO 9001
w kierunku ciàg∏ego doskonalenia funkcjonowania organizacji, w tym jej efektywnoÊci. Norma ta
umo˝liwia ewolucj´ systemu w kierunku kompleksowego zarzàdzania jakoÊcià.
Normy systemu zarzàdzania Êrodowiskowego
Norma ISO 14001:2004 zawiera wymagania
dotyczàce systemu zarzàdzania Êrodowiskowego w
celu umo˝liwienia organizacji opracowania i wdro˝enia polityki oraz celów uwzgl´dniajàcych wymagania prawne i inne, które dotyczà organizacji, oraz informacje dotyczàce znaczàcych aspektów Êrodowiskowych. W normie nie okreÊlono
szczegó∏owych kryteriów efektów dzia∏alnoÊci
Êrodowiskowej. Wszystkie wymagania normy ISO
14001:2004 mo˝na w∏àczyç do dowolnego systemu
zarzàdzania Êrodowiskowego. Zakres zastosowania b´dzie zale˝a∏ od takich czynników, jak polityka
Êrodowiskowa organizacji, charakter dzia∏aƒ, wyrobów i us∏ug oraz lokalizacji i warunków, w jakich organizacja dzia∏a. ISO 14001:2004 zast´puje norm´
ISO 14001:1996.
Norma ISO 14004:2004 zawiera wytyczne dotyczàce ustanowienia, wdro˝enia, utrzymania i doskonalenia systemu zarzàdzania
Êrodowiskowego oraz jego koordynacji z innymi systemami zarzàdzania. Wytyczne mogà byç stosowane w ka˝dej organizacji, niezale˝nie od wielkoÊci,
rodzaju, umiejscowienia i poziomu dojrza∏oÊci. W
ISO 14004 podano przyk∏ady, opisy i rozwiàzania
pomocne przy wdro˝eniu systemu zarzàdzania
Êrodowiskowego i poprawie relacji z ca∏oÊciowym
zarzàdzaniem organizacjà. Wytyczne podane w
ISO 14004:2004 sà spójne z modelem systemu
zarzàdzania Êrodowiskowego wg ISO 14001:2004,
ale nie jest ich celem interpretacja wymagaƒ normy ISO 14001:2004. ISO 14004:2004 zast´puje
norm´ ISO 14004:1996. Do tej rodziny norm nale˝y
równie˝ norma ISO 19011.
Normy systemu zarzàdzania
bezpieczeƒstwem i higienà pracy
W styczniu 2004 r. zosta∏o opublikowane nowe
wydanie normy PN-N-18001 „Systemy zarzàdzania
bezpieczeƒstwem i higienà pracy. Wymagania”.
Norma PN-N-18001:2004 uwzgl´dnia postanowienia dokumentu Mi´dzynarodowej Organizacji
Pracy pt. „Guidelines on occupational safety and health management systems” (ILO-OSH 2001). Wymagania zawarte w normie pomagajà organizacji w
ustanowieniu polityki i celów w zakresie bhp oraz ich
realizacji i ocenie skutecznoÊci podj´tych dzia∏aƒ.
Celem normy jest wspomaganie dzia∏aƒ na rzecz poprawy bezpieczeƒstwa i higieny pracy. Norma PN-N18001:2004 zast´puje norm´ PN-N-18001:1999.
Norma PN-N-18004: lipiec 2001 „Systemy zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy.
Wytyczne” zawiera wytyczne dotyczàce opracowania, wdro˝enia, utrzymywania i doskonalenia systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy. Obejmuje to wyjaÊnienia, zalecenia i praktyczne
wskazówki odnoszàce si´ do poszczególnych elementów systemu. Wytyczne zawarte w normie przewidziano jako narz´dzie do wewn´trznego zarzàdzania
bhp, nie sà one podstawà do certyfikacji i oceny
skutecznoÊci systemów bhp. Norma zaleca przeprowadzanie analiz ekonomicznych bezpieczeƒstwa i higieny pracy. PN-N-18002: styczeƒ 2000 „Systemy
zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego”. Norma zawiera wytyczne post´powania do oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Podano zasady post´powania na poszczególnych etapach oceny
ryzyka i przedstawiono zasady przygotowania oceny
oraz doboru osób do przeprowadzenia oceny. Norma
nie zawiera szczegó∏owych kryteriów do oszacowania i wyznaczania dopuszczalnoÊci ryzyka zawodowego. Specyfikacja OHSAS 18001: 1999 „Systemy
zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy. Specyfikacja” podaje wymagania dla systemu zarzàdzania
bhp, aby umo˝liwiç organizacji nadzorowanie ryzyka i popraw´ wyników dzia∏ania. Specyfikacja nie
podaje szczegó∏owych kryteriów efektywnoÊci bhp,
ani szczegó∏owych zasad dotyczàcych projektowania
systemu.
Powiàzania pomi´dzy wymaganiami norm
Uk∏ad treÊci norm i zawarte w nich wymagania sà ze sobà kompatybilne i pozwalajà, a tak˝e
zach´cajà organizacj´ do integracji systemów
zarzàdzania zbudowanych w oparciu o wymagania
tych norm. Nale˝y jednak zwróciç uwag´, ˝e sposób wdro˝enia poszczególnych elementów systemów
zarzàdzania zale˝y od okreÊlonych celów i priorytetów stron zainteresowanych. System zarzàdzania
jakoÊcià jest ukierunkowany na spe∏nienie potrzeb
klientów. System zarzàdzania Êrodowiskowego obejmuje potrzeby wszystkich stron zainteresowanych
funkcjonowaniem organizacji, w tym wyra˝a potrzeby spo∏eczeƒstwa w zakresie ochrony Êrodowiska.
System zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy ma za zadanie zapewnienie odpowiednio wysokiego poziomu bezpieczeƒstwa i higieny pracy z zachowaniem przestrzegania przepisów prawnych oraz
oczekiwaƒ pracowników. W trakcie planowania prac
zwiàzanych z wdra˝aniem systemu nale˝y ustaliç jaBIULETYN JAKOÂCI
7
SYSTEMY ZINTEGROWANE
kie elementy b´dà wspólne, a które elementy b´dà
wymaga∏y specyficznego podejÊcia.
Elementy wspólne:
• Polityka
• Zaanga˝owanie najwy˝szego kierownictwa
• Organizacja i odpowiedzialnoÊç
• Przedstawiciel kierownictwa
• Zapewnienie zasobów
• Planowanie, okreÊlanie celów
• Dokumentacja systemu
• Nadzór nad dokumentacjà
• Zapisy
• Komunikowanie si´
• Zakupy
• Audity wewn´trzne
• Dzia∏ania korygujàce i zapobiegawcze
• Szkolenie i kompetencje
• Wyposa˝enie pomiarowe
• Przeglàd systemu
Elementy wymagajàce specyficznego podejÊcia:
• Aspekty Êrodowiskowe
• Ocena ryzyka zawodowego
• GotowoÊç na wypadek awarii
• Procesy zwiàzane z klientem
• Projektowanie i rozwój
• Realizacja wyrobu
• Nadzorowanie wyrobu niezgodnego z wymaganiami
• NiezgodnoÊci
• Sterowanie operacyjne
• Organizacja prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
• Monitorowanie bhp
• Monitorowanie dzia∏aƒ majàcych wp∏yw
na Êrodowisko
• Zadowolenie klienta
• Monitorowanie i pomiary procesów
• Monitorowanie i pomiary wyrobu
• Badanie wypadków przy pracy
W nowym wydaniu norm serii ISO 9000
- zarzàdzania jakoÊcià, ISO 14001 - zarzàdzania
Êrodowiskowego i PN-N-18001 - zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy doprowadzono do
du˝ej zgodnoÊci pomi´dzy wymaganiami zawartymi
w poszczególnych punktach norm. W tabeli 1 przedstawiono relacje jakie zachodzà pomi´dzy wymaganiami norm.
Ka˝dy system mo˝e byç wdro˝ony z uwzgl´dnieniem elementów istniejàcych w innych systemach
zarzàdzania. Mo˝na sobie wyobraziç ró˝ne kombinacje kolejnoÊci wdra˝ania systemów zarzàdzania.
Praktycznie systemem wyjÊciowym mo˝e byç ka˝da z
omawianych norm jak i ich kombinacja. Najcz´Êciej
stosowanym do dnia dzisiejszego modelem wdra˝ania
zintegrowanych systemów zarzàdzania by∏a rozbudowa systemu zarzàdzania jakoÊcià o wymagania
pozosta∏ych systemów. Spowodowane to by∏o przede
wszystkim faktem, i˝ wiele organizacji ju˝ posiada∏o
wdro˝ony system zarzàdzania jakoÊcià.
PodejÊcie polegajàce na integracji systemów
jest skuteczniejsze ni˝ oddzielne wdra˝anie tych sys-
Tabela 1. Relacje pomi´dzy wymaganiami norm ISO 9001:2000, ISO 14001:2004, PN-N-18001:2004
ISO 9001:2000
ISO 14001:2004
PN-N-18001:2004
4 System zarzàdzania
jakoÊcià
4 Wymagania dotyczàce systemu
zarzàdzania Êrodowiskowego
4 Wymagania dotyczàce systemu zarzàdzania
bezpieczeƒstwem i higienà pracy
4.1 Wymagania ogólne
4.1 Wymagania ogólne
4.1 Wymagania ogólne
4.2 Wymagania dotyczàce
dokumentacji
4.2.1 Postanowienia ogólne
4.4.5 Dokumentacja systemu zarzàdzania
bezpieczeƒstwem i higienà pracy
4.4.4 Dokumentacja
4.4.5.1 Postanowienia ogólne
4.2.3 Nadzór nad dokumentami
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.5 Nadzór nad dokumentami
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.5.2 Nadzór nad dokumentami
4.2.4 Nadzór nad zapisami
4.5.4 Nadzór nad zapisami
4.4.5.3 Nadzór nad zapisami
5 OdpowiedzialnoÊç
kierownictwa
4.4.1 Zasoby, role,
odpowiedzialnoÊç i uprawnienia
4.2 Zaanga˝owanie najwy˝szego kierownictwa
oraz polityka bezpieczeƒstwa i higieny pracy
5.1 Zaanga˝owanie
kierownictwa
4.2 Polityka Êrodowiskowa
4.2.1 Zaanga˝owanie najwy˝szego kierownictwa
5.2 Orientacja na klienta
4.3.1 Aspekty Êrodowiskowe
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.2.3 Wspó∏udzia∏ pracowników
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.6 Zarzàdzanie ryzykiem zawodowym
5.3 Polityka jakoÊci
4.2 Polityka Êrodowiskowa
4.2.2 Polityka bezpieczeƒstwa i higieny pracy
5.4 Planowanie
4.3 Planowanie
4.3 Planowanie
5.4.1 Cele dotyczàce jakoÊci
4.3.1 Aspekty Êrodowiskowe
4.3.3 Cele ogólne i szczegó∏owe
4.2.2 Ksi´ga jakoÊci
8
BIULETYN JAKOÂCI
SYSTEMY ZINTEGROWANE
5.4.2 Planowanie systemu
zarzàdzania jakoÊcià
4.3.3 Cele, zadania i programy
4.3.1 Wymagania ogólne
4.3.4 Planowanie dzia∏aƒ
5.5 OdpowiedzialnoÊç,
uprawnienia i komunikacja
4.4 Wdra˝anie i funkcjonowanie
4.4 Wdra˝anie i funkcjonowanie
5.5.1 OdpowiedzialnoÊç
i uprawnienia
5.5.2 Przedstawiciel
kierownictwa
4.4.1 Zasoby, role, odpowiedzialnoÊç
i uprawnienia
4.4.1 Struktura, odpowiedzialnoÊç i uprawnienia
5.5.3 Komunikacja wewn´trzna 4.4.3 Komunikacja
4.4.4 Komunikowanie si´
5.6 Przeglàd zarzàdzania
4.6 Przeglàd zarzàdzania
4.6 Przeglàd zarzàdzania
6 Zarzàdzanie zasobami
6.1 Zapewnienie zasobów
4.4.1 Zasoby, role,
odpowiedzialnoÊç i uprawnienia
4.4.2 Zapewnienie zasobów
6.2 Zasoby ludzkie
4.4.2 Kompetencje, szkolenie
i ÊwiadomoÊç
4.4.3 Szkolenie, ÊwiadomoÊç, kompetencje i motywacja
6.3 Infrastruktura
6.4 Ârodowisko pracy
4.4.1 Zasoby, role, odpowiedzialnoÊç
4.4.2 Zapewnienie zasobów
7 Realizacja wyrobu
7.1 Planowanie realizacji
wyrobu
4.4 Wdra˝anie i funkcjonowanie
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.6 Zarzàdzanie ryzykiem zawodowym
4.4.7 Organizowanie prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
7.2 Procesy zwiàzane
z klientem
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.4.7 Organizowanie prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
7.2.1 OkreÊlenie wymagaƒ
dotyczàcych wyrobu
4.3.1 Aspekty Êrodowiskowe
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.6 Zarzàdzanie ryzykiem zawodowym
4.4.7 Organizowanie prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
7.2.2 Przeglàd wymagaƒ
dotyczàcych wyrobu
4.3.1 Aspekty Êrodowiskowe
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.4.6 Zarzàdzanie ryzykiem zawodowym
4.4.7 Organizowanie prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
7.2.3 Komunikacja z klientem
4.4.3 Komunikacja
4.4.4 Komunikowanie si´
7.3 Projektowanie i rozwój
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.3.2 Wymagania prawne i inne
4.4.7 Organizowanie prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
4.3.2 Wymagania prawne i inne
7.4 Zakupy
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.4.9 Zakupy
4.4.10 Podwykonawstwo
7.5 Produkcja i dostarczanie
us∏ugi
4.4.6 Sterowanie operacyjne
4.4.7 Organizowanie prac i dzia∏aƒ zwiàzanych
ze znaczàcymi zagro˝eniami
7.6 Nadzorowanie wyposa˝enia
do monitorowania i pomiarów
4.5.1 Monitorowanie i pomiary
4.5.1 Monitorowanie
8 Pomiary, analiza
i doskonalenie
4.5 Sprawdzanie
4.5 Spawdzanie oraz dzia∏ania korygujàce
i zapobiegawcze
8.1 Postanowienia ogólne
8.2 Monitorowanie i pomiary
4.5.1 Monitorowanie i pomiary
4.5.2 Ocena zgodnoÊci
4.5.1 Monitorowanie
4.5.2 Badanie wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeƒ potencjalnie wypadkowych
8.2.2 Audit wewn´trzny
4.5.5 Audit wewn´trzny
4.5.3 Auditowanie
8.3 Nadzór nad wyrobem
niezgodnym
4.5.3 NiezgodnoÊci, dzia∏ania
korygujàce i zapobiegawcze
4.4.7 GotowoÊç i reagowanie
na awarie
4.5.4 NiezgodnoÊci oraz dzia∏ania korygujàce
i zapobiegawcze
4.5.2 Badanie wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeƒ potencjalnie wypadkowych
4.4.8 Zapobieganie, gotowoÊç i reagowanie
na wypadki przy pracy i powa˝ne awarie
8.4 Analiza danych
4.5.1 Monitorowanie i pomiary
4.5.1 Monitorowanie
4.5.2 Badanie wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeƒ potencjalnie wypadkowych
8.5 Doskonalenie
4.5.3 NiezgodnoÊci, dzia∏ania
korygujàce i zapobiegawcze
4.7 Ciàg∏e doskonalenie
4.5.4 NiezgodnoÊci oraz dzia∏ania korygujàce
i zapobiegawcze
BIULETYN JAKOÂCI
9
SYSTEMY ZINTEGROWANE
temów. Wdro˝enie jednego zintegrowanego systemu
pozwala na oszcz´dnoÊci zwiàzane z lepszym wykorzystaniem personelu w okresie opracowania i utrzymywania systemu, zmniejszeniem iloÊci dokumentacji, prowadzeniem wspólnych szkoleƒ, prowadzeniem wspólnych auditów i przeglàdów, nadzorowaniem i monitorowaniem oraz planowaniem dzia∏aƒ.
Powoduje to, ˝e funkcjonujàcy zintegrowany system
jest bardziej skuteczny i efektywny ni˝ w przypadku
gdy systemy te funkcjonowa∏yby niezale˝nie.
Budowa od poczàtku zintegrowanego systemu
zarzàdzania jest procesem bardzo trudnym i pracoch∏onnym, jednak ma pewne zalety [1]:
• powstaje w jego wyniku jedna,
wspólna dokumentacja
• stwarza mo˝liwoÊç jednoczesnego procesu
certyfikacji i nadzoru systemu
• pozwala uzyskaç otwartoÊç i elastycznoÊç
w stosunku do wprowadzania wymagaƒ
przysz∏ych norm
• umo˝liwia uzyskanie efektu synergii
Do najwa˝niejszych celów zintegrowanego systemu zarzàdzania przedsi´biorstwem zalicza si´ [2]:
• powiàzanie strategii przedsi´biorstwa
z zarzàdzaniem taktycznym i operacyjnym,
• tworzenie szansy na sukces rynkowy,
• tworzenie warunków dla wzrostu efektywnoÊci,
• ujednolicenie dokumentacji systemowej,
• prowadzenie kompleksowego rachunku
kosztów jakoÊci.
Do warunków, które sà niezb´dne, aby zintegrowany system zarzàdzania przedsi´biorstwem przyniós∏ efekty nale˝à [2]:
• motywacja pracowników,
• ÊwiadomoÊç celów dzia∏ania,
• kreatywnoÊç zbiorowa i indywidualna,
• kompleksowy rachunek kosztów jakoÊci,
• zaanga˝owanie kierownictwa,
• kompleksowoÊç podejÊcia do zintegrowanego
systemu zarzàdzania w przedsi´biorstwie,
• w∏aÊciwy stosunek do wiedzy,
• zaanga˝owanie kierownictwa w proces szkolenia,
• szukanie sposobów sta∏ego doskonalenia,
• podmiotowe traktowanie pracowników,
• rzeczywiste przywództwo,
• potraktowanie zmian jako szansy,
a nie zagro˝enia,
• wytrwa∏oÊç, cierpliwoÊç, konsekwencja,
wymagania,
• stworzenie bazy dla podejmowania decyzji:
informacja, kompetencje, motywacja.
W przypadku opracowywania i wdra˝ania zintegrowanych systemów zarzàdzania mogà pojawiç
si´ nast´pujàce problemy [2]:
• niejednoznaczna identyfikacja najwy˝szego
kierownictwa przedsi´biorstwa z opracowanym
systemem organizacyjnym,
10
BIULETYN JAKOÂCI
• z∏e planowanie opracowania systemu,
• niedok∏adna analiza stanu wyjÊciowego
przedsi´biorstwa,
• ma∏a liczba szkoleƒ,
• êle opracowana dokumentacja systemu,
• przyj´cie zbyt krótkich (nierealnych) terminów
na opracowanie i wdro˝enie systemu,
• du˝e przerwy w realizacji planu opracowania
systemu,
• ma∏e wykorzystanie auditów wewn´trznych
i przeglàdów systemu wykonywanych przez
kierownictwo do opracowania dzia∏aƒ
korygujàcych i zapobiegawczych
na etapie wdra˝ania systemu,
• cz´sto brak profesjonalnej pomocy zewn´trznej
na etapie projektowania i wdra˝ania systemu,
co wyd∏u˝a czas jego wdra˝ania i podnosi koszty.
Polityka zarzàdzania
Normy nie okreÊlajà, ˝e musi zostaç opracowana jedna zintegrowana polityka, to organizacja decyduje o wprowadzeniu jednej polityki
okreÊlajàcej ogólne cele dla wszystkich systemów czy
zostanà ustanowione niezale˝nie polityki: jakoÊci,
Êrodowiskowa, bezpieczeƒstwa i higieny pracy.
Procesy
Integracja systemów zarzàdzania wymaga
specyficznego podejÊcia do zarzàdzania procesami w organizacji. Nale˝y zidentyfikowaç procesy wspólne dla wszystkich systemów oraz procesy, które b´dà dotyczy∏y tylko pojedynczego systemu. Integracja w procesach polega na znajdowaniu rozwiàzaƒ w poszczególnych obszarach
dzia∏alnoÊci przedsi´biorstwa uwzgl´dniajàcych
jednoczeÊnie aspekty jakoÊci, ochrony Êrodowiska
i bezpieczeƒstwa pracy.
Dokumentacja
Integracja na poziomie dokumentacji polega
na okreÊleniu wspólnych elementów norm dotyczàcym jakoÊci, Êrodowiska, bezpieczeƒstwa i higieny pracy oraz wykorzystaniu tego do dokumentowania przyj´tych rozwiàzaƒ np. wspólne procedury, instrukcje, opisy procesów, plany, formularze.
W wyniku wprowadzenia zintegrowanego
systemu zarzàdzania uzyskujemy wiele korzyÊci:
ekonomicznych, organizacyjnych i spo∏ecznych.
Do najwa˝niejszych wÊród nich nale˝à [3]:
• mo˝liwoÊç prowadzenia przez przedsi´biorstwo
analiz wydatków finansowych i uzyskanych
rezultatów finansowych,
• optymalizacja wydatków zwiàzanych
z utrzymaniem systemu zintegrowanego,
• zmniejszenie kosztów ubezpieczeƒ z tytu∏u:
odpowiedzialnoÊci cywilnej za wadliwe
wyroby lub niew∏aÊciwie wykonane us∏ugi,
szkody dla Êrodowiska naturalnego,
wypadki przy pracy i choroby zawodowe,
• wprowadzenie jednolitego sposobu
dokumentowania,
SYSTEMY ZINTEGROWANE
• ujednolicenie procedur, instrukcji, zapisów,
• zmniejszenie liczby procedur operacyjnych,
instrukcji i zapisów,
• zmniejszenie liczby personelu auditujàcego,
oszcz´dnoÊç czasu pracy auditujàcych,
auditowanych i personelu zaanga˝owanego
w dzia∏ania korygujàce i zapobiegawcze
• mo˝liwoÊç przeprowadzania okresowych
przeglàdów przez najwy˝sze kierownictwo
oraz wprowadzania dzia∏aƒ doskonalàcych
funkcjonowanie przedsi´biorstwa jednoczeÊnie
w odniesieniu do wszystkich wymaganych
systemów zarzàdzania.
Literatura:
[1] Eugeniusz Krzemieƒ „Zintegrowane zarzàdzanie. Aspekty towaroznawcze jakoÊç, Êrodowisko, technologia, bezpieczeƒstwo”,
„Âlàsk”, Katowice-Warszawa 2004
[2] „Zintegrowane systemy zarzàdzania - JakoÊç, Ârodowisko,
Technologia, Bezpieczeƒstwo,” materia∏y konferencyjne pod red. E.
Krzemienia i M. Smiechowskiej z II Mi´dzynarodowej Konferencji
naukowej Szczyrk 2002; cytujàc za: Eugeniusz Krzemieƒ „Zintegrowane zarzàdzanie. Aspekty towaroznawcze jakoÊç, Êrodowisko,
technologia, bezpieczeƒstwo”, „Âlàsk”, Katowice-Warszawa 2004
[3] Matuszak-Flejszman A: „Jak skutecznie wdro˝yç system
zarzàdzania Êrodowiskowego wg normy ISO 14001”, MoÊ&¸uczak,
Poznaƒ 2001; cytujàc za: Eugeniusz Krzemieƒ „Zintegrowane
zarzàdzanie. Aspekty towaroznawcze jakoÊç, Êrodowisko, technologia, bezpieczeƒstwo”, „Âlàsk”, Katowice-Warszawa 2004
Dokoƒczenie artyku∏u ze str. 4
w procedurze oceny zgodnoÊci wyrobu (oznaczenie CE) nie uczestniczy∏a jednostka notyfikowana. Umieszczenie tego znaku daje gwarancj´, ˝e
niezale˝na, kompetentna jednostka sprawdzi∏a
wyrób oraz miejsce jego produkcji.
Poza oznakowaniami certyfikacji obowiàzkowej i nieobowiàzkowej na opakowaniach wyrobów medycznych oraz na nich samych powinny znajdowaç si´ pewne obowiàzkowe informacje wymagane przez dyrektywy europejskie.
Sà to: nazwa firmy i adres, dane szczegó∏owe
pozwalajàce na zidentyfikowanie wyrobu, wyraz
„STERYLNE” (gdzie stosowne), kod partii poprzedzony wyrazem „LOT” lub numer seryjny,
data przydatnoÊci do u˝ycia (gdzie stosowne), informacja, ˝e urzàdzenie jest przeznaczone do jednorazowego u˝ytku (gdzie stosowne) oraz Êrodki
ostro˝noÊci i inne oznaczenia charakterystyczne
dla konkretnego produktu.
Kolejnà rzeczà, której nale˝y oczekiwaç wraz
z dostarczanym wyrobem jest instrukcja u˝ywania.
Mo˝e ona mieç charakter ulotki lub wielostronicowej
instrukcji. Zale˝y to od specyfiki wyrobu. Instrukcja
u˝ywania mo˝e byç nie do∏àczona jedynie tam, gdzie
sposób u˝ycia oraz przeznaczenie, przeciwwskazania
i Êrodki ostro˝noÊci sà oczywiste. W rzeczywistoÊci
mo˝e to dotyczyç jedynie bardzo ma∏ej grupy wyrobów.
W artykule tym podj´to prób´ syntezy informacji pozwalajàcej na wybór wyrobów medycznych bezpiecznych i skutecznych. Stosowanie si´
do wy˝ej wymienionych wskazówek z pewnoÊcià pozwala eliminowaç z rynku sprz´t, który nie spe∏nia
wymagaƒ prawnych i technicznych zwiàzanych z wyrobami medycznymi. Ponadto pozwala to na wybór
sprz´tu wysokiej jakoÊci, z którym praca b´dzie efektywna i bezpieczna.
BIULETYN JAKOÂCI
11
WYDARZENIA
Szef koncernu w Polsce
W po∏owie maja przyjecha∏ do Polski Prezes Zarzàdu TÜV Rheinland Holding AG prof. Bruno O. Braun. Celem wizyty by∏o uroczyste podpisanie umowy o wspó∏pracy pomi´dzy TÜV Rheinland
Polska a Kopalnià Soli w Wieliczce. W paêdzierniku
na terenie kopalni zostanie otwarte laboratorium
fizykochemiczne oraz mikrobiologiczne Europejskiego Centrum Badaƒ JakoÊci Artyku∏ów RolnoSpo˝ywczych. Inwestycja ta pozwoli na rozwój us∏ug
koncernu skierowanych do bran˝y spo˝ywczej. Laboratorium zostanie wyposa˝one w najnowoczeÊniejszy
sprz´t badawczy. Po podpisaniu umowy goÊcie wraz
z Dyrektorem Generalnym Kopalni Soli w Wieliczce
Zbigniewem Zar´bskim zwiedzili historycznà cz´Êç
kopalni soli.
Sponsorujemy Olimpiady
J´zykowe
Szko∏a J´zyków Obcych „LEVEL” zorganizowa∏a olimpiad´ j´zykowà dla uczniów szkó∏ podstawowych i gimnazjów z regionu Górnego Âlàska,
w której wzi´∏o udzia∏ ponad 3,0 tysiàce uczestników. Sponsorem olimpiady by∏a TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. Olimpiada trwa∏a od wrzeÊnia 2004 do
maja 2005 i przebiega∏a w trzech etapach. Uroczyste
og∏oszenie wyników olimpiady oraz wr´czenie nagród
odby∏o si´ w dniu 3 czerwca 2005 roku w Gliwicach.
mia Polska Sp. z o.o. Tematem spotkania by∏ „Przemys∏ motoryzacyjny w Polsce - nowe mo˝liwoÊci
wspó∏pracy w zjednoczonej Europie”, a patronat honorowy obj´li Jacek Piechota, Minister Pracy oraz
Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A.
Celem konferencji by∏o stworzenie kadrom zarzàdzajàcym firm bran˝y motoryzacyjnej
mo˝liwoÊci wymiany doÊwiadczeƒ oraz zach´cenie
do czynnego uczestnictwa w dyskusjach panelowych
toczàcych si´ pomi´dzy zaproszonymi ekspertami,
umocnienie relacji biznesowych, zdobycie wiedzy i
nowych kontaktów, które stanà si´ podwalinà udanej
wspó∏pracy.
Uroczystego otwarcia konferencji dokona∏ Janusz Grabka, Prezes Zarzàdu TÜV Akademia Polska. GoÊçmi spotkania byli mi´dzy innymi przedstawiciele Polskiej Izby Motoryzacji, Zwiàzku Pracodawców Motoryzacji, Zwiàzku Motoryzacyjnego
SOIS, TÜV International s.r.o., Fiat Auto Poland
S.A., Fabryki Samochodów Osobowych S.A., Melex A&D Tyszkiewicz Sp.J., firmy Polskie Autobusy
Sp. z o.o., Huf Polska Sp. z o.o., Kuênia Jawor S.A.
i inni. Moderatorem konferencji by∏ Wojciech Drzewiecki, Prezes Zarzàdu, SAMAR Instytut Badania
Rynku Motoryzacyjnego.
Sponsorami konferencji byli:
Patroni medialni:
TÜV Rheinland Group
pracuje z Fiatem
TÜV Rheinland wygra∏ przetarg na auditowanie sieci autoryzowanych dealerów FIAT-a na ca∏ym
Êwiecie. W ramach wygranego przetargu Spó∏ki
TÜV Rheinland majà za zadanie przeprowadzenie auditu w ka˝dym autoryzowanym punkcie sieci dealerskiej w zakresie sprzeda˝y i us∏ug posprzeda˝nych.
W Polsce zadanie zosta∏o powierzone TÜV Rheinland
Polska. Z racji specjalizacji komórek organizacyjnych
zadanie to b´dzie wykonywa∏a Sekcja Motoryzacyjna
dzia∏u QMS. Project Managerem projektu zosta∏ Pan
Maciej Pachla - Kierownik Sekcji Motoryzacyjnej.
Konferencja motoryzacyjna
9 czerwca 2005 r. w Hotelu Sheraton w Warszawie, odby∏a si´ VIII Mi´dzynarodowa Konferencja Motoryzacyjna organizowana przez TÜV Akade12
BIULETYN JAKOÂCI
Certyfikujemy polskie
Ministerstwa
W dniu 24 maja 2005 roku mia∏a miejsce uroczystoÊç wr´czenia certyfikatu systemu
zarzàdzania jakoÊcià na zgodnoÊç z wymaganiami normy ISO 9001:2000 dla Ministerstwa Spraw
Wewn´trznych i Administacji. Certyfikat wr´cza∏
Prezes Zarzàdu TÜV Rheinland Polska Janusz Grabka.
Wr´czony certyfikat potwierdza, i˝ MSWiA
wprowadzi∏o i stosuje system zarzàdzania jakoÊcià
w zakresie us∏ug Êwiadczonych w procesie realizacji ustawowych zadaƒ i kompetencji. Certyfikat jest
wa˝ny do 17 maja 2008 roku.
SZKOLENIA
Szkolenia TÜV Akademia Polska - rok 2005
Informacje ogólne
SZKOLENIA OTWARTE
Szkolenia otwarte sà kierowane zarówno do
pracowników ró˝nych firm i organizacji, jak i osób
prywatnych, pragnàcych zdobyç nowe kwalifikacje.
Miejsce realizacji szkoleƒ ustalane jest na podstawie
zró˝nicowania geograficznego zg∏oszonych uczestników w jednym ze wspó∏pracujàcych z nami oÊrodków
szkoleniowych.
Uczestnicy w cenie szkolenia otrzymujà:
• Profesjonalny trening umiej´tnoÊci
• ZaÊwiadczenie / Certyfikat TÜV o nabytych
kompetencjach
• Materia∏y szkoleniowe
• Materia∏y piÊmiennicze
• Zakwaterowanie w pokojach jednoosobowych
• Wy˝ywienie
• Opiek´ rezydenta TÜV Akademia Polska
L.P. Modu∏
1
2
I
3
II
SZKOLENIA ZAMKNI¢TE
Organizujemy tak˝e szkolenia tzw.: „szyte na
miar´”, tzn. dostosowane do specyfiki firmy oraz potrzeb i oczekiwaƒ uczestników szkolenia.
Ceny szkoleƒ zamkni´tych sà ustalane indywidualnie dla ka˝dej firmy.
TRENERZY
Wszystkie zaj´cia sà prowadzone nowoczesnymi metodami aktywizujàcymi przez doÊwiadczonych
specjalistów: auditorów, trenerów i konsultantów
TÜV Rheinland Group. Uzyskali oni akredytacj´
Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci do realizacji Programów PHARE 2000 - SSG RZL oraz
PHARE 2001 - PZ RZL. Docenieniem kompetencji
i profesjonalizmu merytorycznego i organizacyjnego TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. jest przyznanie
tytu∏u oraz certyfikatu „Przedsi´biorstwo Fair Play
2004” przez Krajowà Izb´ Gospodarczà oraz Instytut Badaƒ nad Demokracjà i Przedsi´biorstwem Prywatnym.
Nazwa szkolenia
Data
Cena
Pe∏nomocnik JakoÊci w przemyÊle spo˝ywczym TÜV
03-11.10
4 000 PLN
Wst´p do systemu HACCP
12-14.10
1 600 PLN
07-09.11
1 600 PLN
(1)
Auditor wewn´trzny systemu HACCP
4
Zintegrowane systemy zarzàdzania (ISO 9001 i HACCP)
13-16.06
05-08.12
2 000 PLN
5
Auditor zewn´trzny systemu HACCP
16-18.05
4 200 PLN
2 700 PLN*
6
STANDARD BRC (BRITISH RETAIL CONSORTIUM)
23-24.05
24-25.11
1 200 PLN
7
STANDARD IFS (INTERNATIONAL FOOD STANDARD)
14-15.04
22-23.09
1 200 PLN
8
STANDARD EUREPGAP
30.05
28.11
600 PLN
19-21.09
1 600 PLN
20-22.06
28-30.09
1 600 PLN
Warsztaty doskonalàce dla auditorów wewn´trznych
27-29.04
12-14.12
1 750 PLN
12
Zarzàdzanie jakoÊcià
05-07.09
28-30.11
1 450 PLN
13
Zarzàdzanie procesowe w przedsi´biorstwie
28-30.06
07-09.11
1 450 PLN
14
Badanie satysfakcji klienta pod wzgl´dem wymagaƒ normy ISO 9001:2000
14-16.11
1 600 PLN
15
Pe∏nomocnik JakoÊci TÜV
02-10.06
17-25.10
3 600 PLN
16
Auditor JakoÊci TÜV
12-16.09
3 800 PLN
30.03-01.04
07-09.09
1 600 PLN
9
I
10
II
11
III
17
I
Wst´p do systemu zarzàdzania jakoÊcià (ISO 9001:2000)
(2)
Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania jakoÊcià (ISO 9001:2000)
Wst´p do Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001)
BIULETYN JAKOÂCI
13
SZKOLENIA
L.P. Modu∏
18
II
19
III
20
21
I
22
II
23
24
25
I
II
26
Nazwa szkolenia
Data
Cena
26-28.10
1 600 PLN
Warsztaty doskonalàce dla auditorów wewn´trznych
02-04.11
1 750 PLN
Pe∏nomocnik i Auditor Êrodowiskowego systemu zarzàdzania
09-13.05
4 000 PLN
Wst´p do systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym
18-20.04
01-03.09
1 600 PLN
19-21.05
12-14.10
1 600 PLN
Pe∏nomocnik JakoÊci w przemyÊle motoryzacyjnym (ISO TS 16949:2002)
17-23.11
4 200 PLN
Podstawy systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwen i higienà pracy
07-09.09
1 600 PLN
Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem
i higienà pracy (PN-N 18001)
02-04.11
1 600 PLN
(3)
(4)
(5)
Auditor wewn´trzny Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001)
Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania jakoÊcià
w przemyÊle motoryzacyjnym (ISO TS 16949:2002)
22.09
01.12
Oznaczenie CE
600 PLN
*cena dla osób wspó∏pracujàcych z TÜV Rheinland Group
(1) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w bran˝y spo˝ywczej wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia
lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ GMP, GHP i HACCP
(2) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w systemach zarzàdzania jakoÊcià wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w
szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 9001:2000.
(3) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze Êrodowiskowego systemu zarzàdzania wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏
w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 14001.
(4) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym wymagany
jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 9001:2000.
(5) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze systemu zarzàdzania BHP wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module
I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy PN-N 18001.
Badania nieniszczàce
L.P.
Nazwa szkolenia
Czas trwania
Tematyka
Szkolenie z zakresu badaƒ nieniszczàcych na (1 i 2) oraz 2 stopieƒ kwalifikacji wg EN 473
1
MT (1+2)
17.01-21.01.2005
19.09-23.09.2005
Badania magnetyczno-proszkowe
2
VT (1+2)
31.01-04.02.2005
24.10-28.10.2005
Badania wizualne
3
UT 2
07.03-18.03.2005
05.09-16.09.2005
Badania ultradêwi´kowe
4
RT 2 FER
30.05-04.06.2005
05.12-10.12.2005
Badania radiograficzne kurs uzupe∏niajàcy do RT 2 FAS
5
PT (1+2)
28.02-04.03.2005
14.11-18.11.2005
Badania penetracyjne
6
RT 2 FAS
16.05-20.05.2005
28.11-02.12.2005
Ocena zdj´ç radiograficznych
po∏àczeƒ spawanych
Szkolenie z zakresu badaƒ nieniszczàcych na 3 stopieƒ kwalifikacji wg EN 473
14
7
Basic
18.04-29.04.2005
Kurs podstawowy 3-go stopnia
dla wszystkich metod
8
PT3
29.08-31.08.2005
Metoda g∏ówna: badania penetracyjne
9
MT3
01.09-03.09.2005
Metoda g∏ówna:
badania magnetyczno-proszkowe
10
VT3
10.10-14.10.2005
Metoda g∏ówna: badania wizualne
11
RT3
05.09-09.09.2005
Metoda g∏ówna: badania radiograficzne
12
UT3
04.04-09.04.2005
Metoda g∏ówna: badania ultradêwi´kowe
BIULETYN JAKOÂCI
NASZE PODRÓ˚E
TÜV Rheinland na Âwiecie
i le˝y 67 m nad powierzchnià wody. Zaprojektowany przez Josepha B. Straussa zosta∏ wybudowany
w 1937 roku i przez ponad 20 lat by∏ najd∏u˝szym
wiszàcym mostem na Êwiecie (w 1965 roku wybudowano o 18 m d∏u˝szy most Verranzo-Narrows w Nowym Yorku). Liny podtrzymujàce most majà 93 cm
Êrednicy i sk∏adajà si´ z prawie trzech tysi´cy oddzielnych ˝y∏ek kabla. D∏ugoÊç drutów u˝ytych do wykonania lin wystarczy∏aby na okrà˝enie ziemi trzy razy.
Na wprost mostu Golden Gate, na skalistej
wyspie tu˝ przy wejÊciu z Pacyfiku, znajduje si´
najs∏ynniejsze wi´zienie Êwiata - Alcatraz. Siedzieli w nim m. in. Al Capone, George „Machine Gun”
Kelly i Mickey Coh. Przez wiele lat sàdzono, ˝e z Alcatraz nie da si´ uciec. Skaliste wybrze˝e utrudnia∏o
wydostanie si´ z wyspy, a jeÊli nawet ju˝ komuÊ si´
to uda∏o, p∏ynàc do brzegu nie sposób by∏o go nie
zauwa˝yç z wie˝ stra˝niczych. Decyzj´ o zamkni´ciu
wi´zienia na Wyspie Pelikanów podj´to w 1963
roku. Obecnie to obowiàzkowe miejsce, które nale˝y
odwiedziç b´dàc w San Francisco.
W ostatnim numerze naszego Biuletynu
rozpocz´liÊmy zwiedzanie miast, w których znajdujà
si´ biura TÜV Rheinland Group. Po wizycie w Kolonii zapraszamy Paƒstwa do Stanów Zjednoczonych.
Znajduje si´ tutaj 9 naszych biur. Jedno z nich mieÊci
si´ w San Francisco, jednym z naj∏adniejszych miast
Ameryki.
Po∏o˝one na wzgórzach miasto zamieszkuje
oko∏o 1,6 mln mieszkaƒców. Tworzà oni ciekawà
mieszank´ grup etnicznych z ca∏ego Êwiata. Ta ró˝norodnoÊç uczy tolerancji, a tak˝e stanowi doskona∏y
grunt pod rozwój nowych myÊli, idei. San Francisco
jest w USA symbolem liberalizmu. Rozwija∏y si´ tu
ró˝ne ruchy m∏odzie˝owe - bitnicy, dzieci kwiaty,
protesty studenckie i ruch homoseksualistów.
Na zwiedzajàcych w San Francisco czeka wiele atrakcji. Jednà z nich jest niewàtpliwie jazda oryginalnym tramwajem liniowym. KiedyÊ po mieÊcie
kursowa∏y tramwaje konne, jednak z powodu doÊç
du˝ego spadku ulic ta forma transportu by∏a bardzo ucià˝liwa. Problem rozwiàza∏ Andrew Hallidie, przedsi´biorca ze Szkocji produkujàcy stalowe
liny. Jego pomys∏ polega∏ na zbudowaniu jednej maszynowni, która mia∏a wprowadzaç w ruch stalowà
lin´ zabudowanà nawierzchnià jezdni. Dzi´ki zastosowaniu specjalnych przek∏adni, podpi´te do liny wagoniki mogà poruszaç si´ po ca∏ym mieÊcie. Kolejka ta ma ju˝ ponad 130 lat i nadal, mimo niedu˝ej
pr´dkoÊci z jakà si´ porusza (ok. 15 km/h), cieszy si´
du˝à popularnoÊcià.
Charakterystycznym miejscem w San Francisco jest równie˝ most Golden Gate ∏àczàcy miasto z
hrabstwem Martin. Most ma d∏ugoÊç ponad 2,8 km
Najbardziej charakterystyczna budowlà w San
Francisco jest natomiast Piramida Transamerica.
Piramida zosta∏a zaprojektowana jako najwy˝szy
budynek Êwiata, który mia∏ si´gaç 350,5 m. Miasto jednak nie zatwierdzi∏o tego projektu, poniewa˝ zas∏ania∏by on wspania∏y widok na zatok´ Nob
Hill. Mimo, i˝ projekt zosta∏ zmodyfikowany i ostatecznie Piramida ma 260 m wysokoÊci, nadal jest
najwy˝szym budynkiem Ameryki na zachód od rzeki
Missisipi. Na szczycie budowli znajduje si´ obserwatorium z czterema kamerami, ustawionymi na cztery strony Êwiata. Jak g∏osi legenda, w tym budynku,
w biurze na drugim pi´trze, Sun-Yat Sen, którego
posàg znajduje si´ 3 przecznice dalej, w Chinatown,
mia∏ opracowaç konstytucj´ i doprowadziç do obalenia mand˝urskiej dynastii Cing.
Zwiedzajàc miasto warto równie˝ odwiedziç
Chinatown. Dzielnica ta to najwi´ksze skupisko Chiƒczyków poza ojczyznà. Mieszka w niej oko∏o 100
tysi´cy Azjatów. Jest to dzielnica bardzo barwna i
urokliwa. Ulice t´tnià ˝yciem. Pagody (charakterystyczne chiƒskie budowle w kszta∏cie wielopi´trowej
wie˝y), ca∏onocne restauracje, markety pe∏ne orientalnych towarów, tworzà niepowtarzalny klimat.
Dwie g∏ówne ulice Chinatown to Grant Street i Stockton Street. Grant Street jest ulicà zorientowanà
na turystów. Bardzo ∏atwo jest nià przejÊç, kupiç
par´ pamiàtek i tak naprawd´ nie poczuç atmosfery
chiƒskiej dzielnicy. Warto wi´c pami´taç, aby skr´ciç
w alejki po∏o˝one pomi´dzy g∏ównymi ulicami. Mo˝na
tam poznaç prawdziwe ˝ycie Chinatown.
San Francisco znane jest równie˝ z doskona∏ej
kuchni serwowanej w restauracjach oraz bogatego
˝ycia nocnego. Kluby, kina i teatry zapewniajà rozrywk´ do póênych godzin nocnych. A po szalonej nocy
mo˝na odpoczàç na pi´knych szerokich pla˝ach.
BIULETYN JAKOÂCI
15
HUMOR
Przypadkowy przechodzieƒ zatrzymuje przypadkowego psychologa i pyta.
- Przepraszam bardzo, gdzie jest
stacja PKP?
Psycholog uÊmiecha si´ i mówi.
- Nie wiem. Ale ciesz´ si´,
˝e mog∏em panu pomóc.
Przychodzi facet do sklepu i k∏adzie
na ladzie wsz´ i mówi:
- Poprosz´ Coca Col´.
Na to kelner:
- Ale za to nic pan nie dostanie.
A facet zdziwiony mówi:
- Jak to!? Przecie˝ w reklamie by∏o:
„za-wsze Coca Cola”.
Sa∏atka s∏oneczna
Sk∏adniki
• zielona sa∏ata
• czerwona papryka
• 4 pomidory
• 2 ogórki
• suszone pomidory
• oliwki czarne i zielone
• ser owczy
• sos winegret
Sos winegret
• 3 ∏y˝ki oleju
• ∏y˝ka oliwy z oliwek
• 2 ∏y˝ki octu winnego lub soku z cytryny
• 2 ga∏àzki Êwie˝ej natki lub ∏y˝eczka suszonej
• ∏y˝eczka musztardy
• sól, cukier, pieprz
Sposób przyrzàdzania
Sa∏at´ umyç, osàczyç, porwaç na ma∏e kawa∏ki. Warzywa umyç, osuszyç i pokroiç na kawa∏ki. Wszystkie sk∏adniki pomieszaç, dodaç ser pokrojony w
kostk´. Przygotowanie sosu: musztard´ wymieszaç z
olejem. Wlaç oliw´ z oliwek i ocet winny, dok∏adnie
wymieszaç. Przyprawiç do smaku szczyptà soli, pieprzu i cukru. Natk´ op∏ukaç i posiekaç. Dodaç do
sosu, wymieszaç. 10 minut przed podaniem polaç
sa∏atk´ sosem winegret.
Ksiàdz i rabin mieli zderzenie czo∏owe.
Kiedy opad∏ py∏ - masakra. Samochodów w∏aÊciwie nie ma... Z jednego wysiada rabin, lekko pot∏uczony. Z drugiego ksiàdz - par´ siniaków... Patrzà
na siebie - na samochody - niedowierzanie... Rabin mówi do ksi´dza:
- to niemo˝liwe, ˝e ˝yjemy...
Ksiàdz: no w∏aÊnie - to musi byç znak
od Szefa...
Rabin: tak, to znak od Szefa,
˝ebyÊmy si´ wreszcie pogodzili.
Ksiàdz: tak, to koniec waÊni
mi´dzy religiami...
Rabin (wyciàga piersiówk´): napijmy
si´, ˝eby to uczciç. Ksiàdz wzià∏ butelk´, pociàgnà∏ i odda∏ rabinowi.
Rabin zakr´ci∏ i schowa∏. Ksiàdz: a ty?
Rabin: a ja poczekam na policj´...
M∏ody ch∏opak po liceum, jakimÊ
tylko sobie znanym sposobem, dosta∏
si´ do biura wielkiej firmy. Praca jego
polega∏a na odbieraniu telefonów.
Po tym jak odebra∏ kilka, kierownik
dzia∏u przyszed∏ z gratulacjami:
- M∏oda Êwie˝a krew! Âwietnie sobie
Pan radzi! W∏aÊnie takich ludzi nam
potrzeba, awansuj´ pana pi´tro wy˝ej
- zakoƒczy∏.
Nast´pnego dnia po kilku godzinach
pracy, polegajàcej na odbieraniu telefonów i zapisywaniu kto dzwoni∏,
znów przyszed∏ kierownik z wy˝szego
pi´tra z gratulacjami:
- „Jutro” rozpoczà∏ uroczyÊcie, prosz´
przyjÊç w garniturze, pi´tro wy˝ej na
zebranie firmy.
Nast´pnego dnia, gdy pojawi∏ si´ na
zebraniu, przywita∏a go burza oklasków i nie min´∏o wiele czasu
a zosta∏ cz∏onkiem zarzàdu!
Zakomunikowano mu, ˝e przez
najbli˝szych kilka dni jego
praca ograniczaç si´ b´dzie
wy∏àcznie do uczestnictwa
w zebraniach najwy˝szego
organu firmy. Tak te˝ si´ sta∏o,
ale po kilku dniach pracy otrzyma∏
telefon od sekretarki szefa,
˝e ma propozycj´ zostania
prezesem zarzàdu firmy i w tym celu
szef zaprasza go jutro do siebie.
Nast´pnego dnia przyby∏ nasz bohater
do gabinetu w∏aÊciciela firmy, stanà∏
przed nim, a szef zaczà∏:
- Takiej w∏aÊnie Êwie˝ej krwi potrzeba
naszej firmie, i tylko w naszej firmie
mog∏eÊ osiàgnàç tak szybko awans.
Co us∏ysz´ w zamian za to?
- Dzi´kuj´ tato...
W paƒstwowym zak∏adzie
na Ukrainie nasta∏ nowy dyrektor.
Zwo∏a∏ zebranie wszystkich pracowników; od teraz nastajà nowe porzàdki.
Sobota i niedziela sà wolne bo
to weekend.
W poniedzia∏ek odpoczywamy
po weekendzie.
We wtorek przygotowujemy si´
psychicznie do pracy.
W Êrod´ pracujemy.
W czwartek odpoczywamy po pracy.
W piàtek przygotowujemy si´ do
weekendu.
Czy sà jakieÊ pytania?
- Jak d∏ugo b´dziemy tak harowaç?!
Dawno, dawno temu by∏ sobie m∏ody
cz∏owiek, który obieca∏ sobie zostaç
wielkim pisarzem. Mówi∏: „Chc´ pisaç
rzeczy, które b´dzie czyta∏ ca∏y Êwiat,
rzeczy, które poruszà ludzi a˝ do
g∏´bi, rzeczy, które b´dà sprawia∏y,
˝e b´dà krzyczeç, p∏akaç, zwijaç si´
z bólu i wÊciek∏oÊci!”
Teraz pracuje dla Microsoftu
piszàc komunikaty o b∏´dach.
Rebeka zg∏asza si´ do rabina
z proÊbà o rozwód.
- Bój si´ pani Boga! - powiada rabin.
Przecie˝ ma pani takiego porzàdnego
m´˝a. Czy ma pani coÊ mu do zarzucenia?
- Rebe, ja podejrzewam mojego m´˝a,
˝e to ostatnie dziecko, które mamy,
to nie jest jego...
DRUKARNIA, Zabrze, tel.: 0-32/ 278 47 33, www.mrstudio.pl
KULINARIA