PL - consilium

RADA
UNII EUROPEJSKIEJ
Bruksela, 27.05 (27.05)
(OR. en)
10784/11
ASIM
RELEX
59
577
PISMO PRZEWODNIE
Od:
Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU
Data otrzymania:
26 maja 2011 r.
Do:
Pierre de BOISSIEU, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej
Nr dok. Kom.:
COM(2011) 292 wersja ostateczna
Dotyczy:
Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów
Dialog na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa z państwami
południowego regionu Morza Śródziemnego
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji COM(2011) 292 wersja ostateczna.
Zał.: COM(2011) 292 wersja ostateczna
10784/11
dt
DG H 1 B
PL
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 24.5.2011
KOM(2011) 292 wersja ostateczna
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY,
EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU
REGIONÓW
Dialog na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa z państwami południowego
regionu Morza Śródziemnego
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY,
EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU
REGIONÓW
Dialog na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa z państwami południowego
regionu Morza Śródziemnego
1.
WPROWADZENIE
Wydarzenia o historycznym znaczeniu, które miały miejsce w południowym rejonie Morza
Śródziemnego począwszy od końca 2010 r., dały zamieszkującej te państwa ludności
niepowtarzalną okazję swobodniejszego wyrażenia pragnienia prawdziwej demokracji,
poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, bardziej bezstronnego i lepszego
funkcjonowania instytucji państwowych oraz bardziej sprawiedliwego wykorzystania
zasobów publicznych. Wydarzenia te zainspirowały również obywateli innych państw świata
arabskiego oraz reszty świata oraz umocniły ich determinację w realizacji ich
demokratycznych aspiracji.
UE jest gotowa nadal wspierać wszystkich swoich południowych sąsiadów, którzy pragną
upowszechniać w swoich państwach demokrację, prawa człowieka, dobre rządy i
praworządność, a także jest gotowa nawiązać partnerstwa z tymi państwami w celu
osiągnięcia konkretnych postępów przynoszących korzyści ich mieszkańcom.
Te historyczne wydarzenia spowodowały również znaczące przepływy migracyjne ludności.
Wybuch konfliktu w Libii w połowie lutego doprowadził do przesiedlenia około 800 tysięcy
ludzi wielu różnych narodowości do państw sąsiednich, w szczególności do Tunezji i Egiptu.
Część z nich uciekła przez Morze Śródziemne do Włoch i na Maltę, podejmując ryzykowną
podróż statkiem, zakończoną niekiedy śmiercią na morzu. Od połowy stycznia z Tunezji i
Libii przybyło do brzegów włoskiej wyspy Lampedusa i do brzegów Malty około 35 tysięcy
migrantów.
Niektóre z głównych czynników będących przyczyną presji migracyjnej w południowym
regionie Morza Śródziemnego, takie jak wysoki poziom bezrobocia wśród bardzo młodej
populacji, nie są nowe. Stanowią one długoterminowe wyzwanie strukturalne zarówno dla
UE, jak i dla tego regionu.
UE musi zapewnić wyraźne wsparcie dla mieszkańców południowego regionu Morza
Śródziemnego, z których wielu – ze względu na brak perspektyw lepszego życia w kraju –
może ulec pokusie szukania możliwości lepszego życia poza swoimi państwami pochodzenia.
Aktywne zarządzanie przepływami migracyjnymi, umacnianie możliwości w zakresie
migracji legalnej wraz ze środkami przeciwdziałania migracji nielegalnej mają pozytywny
wpływ zarówno na UE, jak i na jej państwa partnerskie.
W ramach szerszego zaangażowania UE i zaoferowanego „partnerstwa na rzecz demokracji i
wspólnego dobrobytu” oraz w kontekście rozszerzonej polityki europejskiej polityki
sąsiedztwa wobec południowych sąsiadów UE i ich nowych aspiracji demokratycznych, w
niniejszym komunikacie proponuje się podjęcie obecnych wyzwań w dziedzinie migracji i
PL
2
PL
mobilności poprzez ustanowienie dialogu na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa
między UE a państwami południowego regionu Morza Śródziemnego, zgodnie z celami
globalnego podejścia UE do kwestii migracji.
Niniejszy komunikat opiera się na propozycjach w sprawie partnerstwa między UE a
państwami południowego regionu Morza Śródziemnego w dziedzinie migracji, mobilności i
bezpieczeństwa, przedstawionych w komunikacie Komisji w sprawie migracji, przyjętym w
dniu 4 maja 2011 r. Równolegle z niniejszym komunikatem przyjmowany jest komunikat w
sprawie przeglądu unijnej polityki sąsiedztwa.
2.
PILNE ŚRODKI PODJĘTE PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ
Unia Europejska zareagowała na powyższe wyzwania w sposób szybki i skuteczny,
podejmując w szczególności następujące konkretne działania:
· W celu opanowania nadzwyczajnej sytuacji humanitarnej wywołanej gwałtownym
napływem migrantów i uchodźców do państw sąsiadujących z Libią, Komisja przydzieliła
40 mln EUR z ogólnego wkładu UE – łącznie Komisji i państw członkowskich –
wynoszącego 102 mln EUR na rzecz ewakuacji i repatriacji obywateli państw trzecich i
zapewnienia pomocy dla osób potrzebujących w Libii i państwach sąsiednich. Było to
możliwe również dzięki godnej pochwały pracy wykonanej przez Międzynarodową
Organizację ds. Migracji (IOM), Wysokiego Komisarza Organizacji Narodów
Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR), Międzynarodowy Komitet Czerwonego
Krzyża (MKCK) i inne organizacje międzynarodowe. Interwencja UE miała kluczowe
znaczenie dla zmniejszenia obciążenia Tunezji i Egiptu związanego z ogromnym
napływem przesiedleńców do tych państw.
· Aby sprawnie zareagować na nielegalne i mieszane przepływy migracyjne przez
środkową część Morza Śródziemnego, agencja FRONTEX rozpoczęła z pomocą kilku
państw członkowskich w ramach europejskiej sieci patroli (EPN) wspólną operację
„Hermes 2011”, mającą na celu wsparcie Włoch w kontroli statków przewożących
migrantów i uchodźców. Również EUROPOL wysłał do Włoch zespół ekspertów w celu
udzielenia pomocy włoskim organom ścigania w wykrywaniu potencjalnych przestępców
wśród zatrzymanych osób.
· Aby w perspektywie krótkoterminowej te państwa członkowskie, które są najbardziej
narażone na coraz większy napływ nielegalnych migrantów i uchodźców, poradziły sobie z
finansowymi konsekwencjami tych przepływów, Komisja wyasygnowała w ramach
Funduszu Granic Zewnętrznych i Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców na 2011 r.
dodatkową kwotę 25 mln EUR, udostępnianą na podstawie konkretnych wniosków państw
członkowskich.
· Aby odpowiedzieć na nowe demokratyczne dążenia ludności kilku państw południowego
regionu Morza Śródziemnego, Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel wspólnie
przedstawili w dniu 8 marca 2011 r. komunikat w sprawie partnerstwa na rzecz demokracji
i dzielenia się dobrobytem z krajami południowej części regionu Morza Śródziemnego. We
wspomnianym komunikacie, którego główne zalecenia zostały poparte przez Radę
Europejską na posiedzeniach w dniu 11 i 25 marca 2011 r., proponuje się zaoferowanie
państwom południowego regionu Morza Śródziemnego perspektywy rozwijania z nimi
dialogu na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa, którego celem będzie
PL
3
PL
rozszerzenie i ułatwienie regularnych kanałów migracji oraz mobilności obywateli między
tymi państwami a UE.
3.
TRWAŁY ROZWÓJ ZDOLNOŚCI W ZAKRESIE
PRZEPŁYWAMI MIGRANTÓW I UCHODŹCÓW
ZARZĄDZANIA
Reakcja UE na tę sytuację nadzwyczajną była szybka, kompleksowa i skuteczna. Z drugiej
strony stało się jednak jasne, że sytuacja kryzysowa nie zostanie rozwiązana szybko.
Konieczne jest zatem stworzenie warunków do wdrożenia bardziej zorganizowanego i
trwałego planu, który – w oparciu o solidarność między państwami członkowskimi i
partnerstwo z odnośnymi państwami trzecimi, przy pełnym poszanowaniu zobowiązań
międzynarodowych UE - uwzględniałby różne wymiary tego zjawiska. Po nielegalnych
przepływach migracyjnych z Tunezji mogą nastąpić podobne zjawiska w innych państwach
południowego regionu Morza Śródziemnego, zwłaszcza w tych, które borykają się obecnie z
brakiem stabilności i kryzysem społecznym. Sieci przemytnicze związane z przestępczością
zorganizowaną mogą nasilić swoją działalność i rozszerzyć swój zasięg geograficzny na inne
państwa afrykańskie poza Tunezją.
Ponieważ konflikt w Libii trwa nadal, oczekuje się, że w przyszłości dużo więcej osób będzie
próbowało uciekać, w tym w coraz większym stopniu obywatele różnych innych państw
trzecich, zwłaszcza państw Afryki Subsaharyjskiej, którzy przebywali w Libii przeważnie
jako migranci lub uchodźcy. Możliwe jest również, że Libia stanie się ponownie kluczowym
państwem tranzytu w przemycie nielegalnych migrantów kierowanych z Afryki do Europy.
O ile w początkowej fazie kryzysu znaczna większość osób uciekających przed konfliktem w
Libii była na bieżąco repatriowana, w związku z przedłużaniem się kryzysu osoby niemające
państwa, do którego mogłyby być bezpiecznie repatriowane, w coraz większym stopniu
przemieszczają się z Libii do państw sąsiednich. Osoby te są Libijczykami lub obywatelami
państw trzecich, którzy przebywali w Libii i którzy wcześniej opuścili swoje państwo
pochodzenia w poszukiwaniu ochrony międzynarodowej. Osoby te, o ile nie zostaną
przesiedlone, mogą być zmuszone pozostać przez dłuższy czas w państwach przyjmujących.
Taka sytuacja dodatkowo nadweręża i tak już ograniczone możliwości przyjmowania
migrantów w państwach takich jak Tunezja i Egipt, a tym samym przyczynia się do nasilenia
napływu migrantów i uchodźców do państw członkowskich UE.
W związku z tą sytuacją i w oparciu o wspólną inicjatywę Komisji Europejskiej i Wysokiego
Przedstawiciela, Rada Europejska zwróciła się do Rady, by ta, na podstawie tego impulsu ze
strony Komisji, podjęła dalsze natychmiastowe działania i przed czerwcowym
posiedzeniem Rady Europejskiej przedstawiła długoterminowe środki mające na celu
rozwinięcie zdolności w zakresie zarządzania przepływami migrantów i uchodźców w
regionie Morza Śródziemnego.
4.
PLAN ŚRODKÓW KRÓTKO- I ŚREDNIOTERMINOWYCH
Jako natychmiastową odpowiedź na ten wniosek, na posiedzeniu Rady ds. Wymiaru
Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w dniach 11-12 kwietnia br., Komisja przedstawiła
pierwszy plan środków krótko- i średnioterminowych dotyczących przepływów
migrantów i uchodźców z państw południowego regionu Morza Śródziemnego, w celu: 1)
dopilnowania, by państwa UE i państwa sąsiadujące z Libią nabyły możliwości opanowania
PL
4
PL
prawdopodobnego dalszego, nasilonego napływu uchodźców z tego państwa oraz 2)
udzielenia pomocy najbardziej dotkniętym tym zjawiskiem państwom członkowskim UE i
państwom Afryki Północnej, ponoszących główną odpowiedzialność za opanowanie
przepływów migrantów i uchodźców.
Plan obejmuje następujące działania:
PL
(1)
zapewnianie w dalszym ciągu środków finansowych na pomoc humanitarną dla osób
potrzebujących w Libii i państwach sąsiadujących oraz na repatriację osób
uciekających przed konfliktem w Libii, zgodnie z ustalonymi potrzebami;
(2)
wzmocnienie dodatkowymi zasobami technicznymi udostępnionymi przez państwa
członkowskie koordynowanej przez FRONTEX wspólnej operacji „Hermes” w
ramach europejskiej sieci patroli, przy jednoczesnej kontynuacji zarówno wspólnej
operacji HERMES jak i POSEIDON tak długo, jak będzie to konieczne, w oparciu o
zwiększenie budżetu dostępnego dla FRONTEX-u przeznaczonego na sieć patroli;
(3)
szybkie wzmocnienie kompetencji FRONTEX-u i udostępnienie mu większej liczby
skutecznych narzędzi. Zmienione rozporządzenie ustanawiające agencję FRONTEX
powinno zostać przyjęte przez Radę i Parlament w trybie pilnym;
(4)
wezwanie FRONTEX-u do przyspieszenia negocjacji w celu zawarcia ustaleń
roboczych z właściwymi organami Egiptu, Maroka i Turcji, co do których dysponuje
już mandatem, a także wezwanie do przyznania agencji w trybie pilnym mandatu do
rozpoczęcia negocjacji w sprawie podobnych ustaleń roboczych z Tunezją;
(5)
rozpoczęcie specjalnego wspólnego projektu operacyjnego UE-Tunezja w ramach
szerszego zestawu środków dotyczących poprawy ogólnej sytuacji w zakresie
nielegalnej migracji w regionie Morza Śródziemnego. Projekt ten ma na celu
zwiększenie zdolności władz Tunezji do kontrolowania swoich granic, zwalczania
przemytu migrantów i handlu ludźmi, ułatwiania powrotów oraz reintegracji
społecznej i zawodowej powracających migrantów, wspierania dostępu do legalnych
kanałów migracji oraz traktowania migrantów wkraczających na terytorium Tunezji
zgodnie z normami międzynarodowymi, w tym poprzez oferowanie azylu osobom
potrzebującym ochrony międzynarodowej. Należy równolegle wspierać lokalne
władze najbardziej dotkniętych tym problemem państw członkowskich UE w radzeniu
sobie z bezpośrednimi skutkami dla lokalnej gospodarki i infrastruktury napływu
migrantów z Tunezji;
(6)
dopilnowanie, by państwa członkowskie w pełni wykorzystywały środki finansowe
przydzielone im w ramach Funduszu Granic Zewnętrznych, Europejskiego Funduszu
Powrotów Imigrantów i Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców, w tym – w
razie konieczności – poprzez zaplanowanego przeznaczenia środków i koncentrację na
najpilniejszych
priorytetach
(na
programy
na
lata
2010-2011
kwota 425 mln EUR dostępna jest w ramach tych trzech funduszy dla sześciu
najbardziej dotkniętych napływem migrantów państw członkowskich, tj. Cypru,
Francji, Grecji, Włoch, Malty i Hiszpanii);
(7)
zapewnienie dodatkowych środków z tych funduszy na wsparcie państw
członkowskich dotkniętych sytuacjami nadzwyczajnymi, zgodnie z przepisami
rozporządzenia finansowego;
5
PL
(8)
wdrożenie regionalnego programu ochrony obejmującego Egipt, Libię i Tunezję,
mającego na celu rozszerzenie możliwości w zakresie wsparcia uchodźców, którzy
schronili się w tych państwach oraz w zakresie opracowania na szczeblu lokalnym
prawodawstwa i zdolności administracyjnych umożliwiających postępowanie z tymi
osobami zgodnie z normami międzynarodowymi. Równie ważnym elementem
regionalnych programów ochrony jest przesiedlanie;
(9)
planowanie i realizacja przesiedlenia możliwie największej liczby osób
potrzebujących ochrony międzynarodowej z terytorium państw sąsiadujących z Libią
do państw członkowskich UE i do innych państw, które będą skłonne przyjąć te
osoby;
(10)
szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie przyjęcia wniosku dotyczącego
ustanowienia unijnego wspólnego programu przesiedleń w celu ułatwienia działań
w zakresie przesiedleń.
Jak wspomniano powyżej, poważne obawy budzi kwestia możliwego wzrostu napływu osób
potencjalnie potrzebujących ochrony międzynarodowej, przyjeżdżających obecnie z Libii,
a w przyszłości być może z innych państw tego regionu. Komisja docenia ogromne wysiłki
podejmowane przez UNHCR, MKCK i IOM oraz inne organizacje międzynarodowe, a także
wsparcie udzielone przez UE i jej państwa członkowskie w formie pomocy humanitarnej i
innego rodzaju pomocy dla osób wysiedlonych z Libii. W tym kontekście ważne jest
zapewnienie utrzymania odpowiedniego poziomu środków dostępnych na wsparcie
świadczenia pomocy humanitarnej, zgodnie z ustalonymi potrzebami.
Wsparcie finansowe powinno również dotyczyć bezpośrednich skutków napływu
migrantów i uchodźców dla lokalnej sytuacji gospodarczej i społecznej, a także dla
lokalnej infrastruktury, niektórych peryferyjnych regionów państw członkowskich UE, tak jak
miało to miejsce w ostatnich latach, na przykład w przypadku niektórych z Wysp
Kanaryjskich, wysp sycylijskich, Malty, Cypru i niektórych wysp greckich na Morzu
Egejskim. Komisja zamierza zbadać, jak środki przydzielone w ramach funduszy
strukturalnych UE mogłyby przyczynić się do zaradzenia tym problemom.
Wsparcie dla najbardziej narażonych na napływ migrantów państw członkowskich powinien
wykraczać poza pomoc finansową i umożliwiać dzielenie rzeczywistej odpowiedzialności za
zarządzanie przepływami migrantów i uchodźców. Komisja zaproponowała już szereg
środków, w tym w ramach konferencji ministerialnej w sprawie przemieszczania się i
przesiedlania ludności, która odbyła się w Brukseli w dniu 12 maja 2011 r.; środki te należy
dokładnie i pilnie przeanalizować, aby osiągnąć ten cel. W ramach tych środków ważne jest
zasygnalizowanie możliwości wysłania do najbardziej potrzebujących państw członkowskich,
na ich wniosek, zespołów wsparcia z Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu
(EASO), aby pomóc odnośnym władzom w sprawdzaniu osób ubiegających się o azyl i
udzielaniu wstępnej pomocy. Obecny budżet EASO umożliwiałby już sfinansowanie
wysłania takich zespołów. Państwa członkowskie powinny okazać solidarność i udostępnić
ekspertów w dziedzinie azylu, którzy dołączyliby do zespołów EASO, a także zgodzić się na
przesiedlenie na swoje terytorium części beneficjentów ochrony międzynarodowej. Komisja
jest gotowa wesprzeć finansowo te starania z Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców,
w ramach przedłużenia rozpoczętego w 2009 r. projektu pilotażowego na Malcie.
Proponowany plan środków jest wykonalny jedynie w przypadku uruchomienia
wystarczających środków finansowych UE. Opierając się na dostępnych środkach
PL
6
PL
finansowych Komisja zbada, jak zapewnić odpowiednie finansowanie pozwalające zmierzyć
się z szeregiem wyzwań, przed którymi stoi UE w obliczu tej sytuacji nadzwyczajnej.
Ponadto Komisja będzie propagować odpowiednią koordynację różnych wewnętrznych i
zewnętrznych instrumentów finansowych, aby zapewnić w szczególności wsparcie dla
współpracy między państwami członkowskimi i państwami trzecimi w zakresie konkretnych
projektów dotyczących zarządzania granicami, migracji i azylu.
5.
PLAN
ŚRODKÓW
DŁUGOTERMINOWYCH:
ROZSZERZONA
WSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI POŁUDNIOWEGO REGIONU MORZA
ŚRÓDZIEMNEGO
Zaproponowany przez Komisję plan środków (opisany powyżej) został w przeważającym
stopniu zatwierdzony przez Radę ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych na
posiedzeniu w dniach 11-12 kwietnia br. Obecnie wdrażane są te środki, które mają
zasadniczo charakter krótkoterminowy.
Komisja jest jednak przekonana, że niezbędne są dodatkowe środki długoterminowe. Środki
te powinny przede wszystkim mieć na celu zaradzenie pierwotnym przyczynom migracji
na poziomie strukturalnym. Należy rozszerzyć współpracę z państwami południowego
regionu Morza Śródziemnego, aby skutecznie zmierzyć się z wyzwaniami dotyczącymi
stworzenia miejsc pracy i poprawy warunków życia w całym regionie. Współpraca
powinna w szczególności dotyczyć konkretnych regionów i kategorii osób, które są
najbardziej dotknięte brakiem możliwości zatrudnienia (np. młodzież jako priorytetowa grupa
docelowa).
Aby zareagować na te wyzwania, Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel we wspólnym
komunikacie z dnia 8 marca 2011 r. zaproponowali rozwinięcie długoterminowego
partnerstwa na rzecz demokracji i dzielenia się dobrobytem z krajami południowego
regionu Morza Śródziemnego, w oparciu o trójaspektowe podejście, którego jeden z aspektów
to trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu oraz rozwój gospodarczy
ze szczególnym uwzględnieniem zatrudnienia i kwestii społecznych.
Konieczne są również środki długoterminowe, dzięki którym migracja i mobilność między
UE a państwami południowego regionu Morza Śródziemnego będą mogły być realizowane za
pośrednictwem legalnych procedur oraz odbywać się w sposób efektywny i
uporządkowany. Wymagałoby to wysiłków zmierzających do udzielenia pomocy osobom z
tych państw poszukującym pracy w znalezieniu zatrudnienia za granicą, we wspólnym
interesie tych państw i ich ludności oraz UE i jej państw członkowskich. To ostatnie
wyzwanie należy postrzegać w szerszym kontekście ewolucji sytuacji demograficznej w UE i
niedoboru pracowników, z jakim zmaga się UE. Konieczne będzie uważne monitorowanie i
weryfikacja potrzeb UE w zakresie ukierunkowanej migracji pracowników, aby wnioski w
tym zakresie były precyzyjne, oparte na danych statystycznych i realnych potrzebach w
zakresie zapotrzebowania na pracowników. W tym kontekście należy uznać znaczący wpływ
imigrantów, ogółem ze wszystkich państw pochodzenia, na gospodarki państw członkowskich
UE. Zaspokajają oni zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych pracowników w
rozwijających się sektorach gospodarki UE, ale także pomagają obsadzić wiele miejsc pracy
wymagających szeregu kwalifikacji niższego szczebla.
We wspólnym komunikacie z dnia 8 marca 2011 r. Komisja Europejska i Wysoki
Przedstawiciel zaproponowali również rozwinięcie partnerstwa z państwami południowego
PL
7
PL
regionu Morza Śródziemnego w dziedzinie migracji, mobilności i bezpieczeństwa.
Komisja jest przekonana, że nawiązanie partnerstw na rzecz mobilności z państwami
południowego regionu Morza Śródziemnego jest bardzo ważnym narzędziem, korzystnym dla
obu stron w celu zapewnienia lepszego i bardziej efektywnego zarządzania migracją i
mobilnością, nie tylko obywateli państw partnerskich, lecz również obywateli innych państw,
w szczególności państw Afryki Subsaharyjskiej i Bliskiego Wschodu, którzy w coraz
większym zakresie przyjeżdżają do państw południowego regionu Morza Śródziemnego lub
przejeżdżają tranzytem przez te państwa. Nawiązanie takich partnerstw umacniałoby
wzajemne kontakty i dodatkowo zwiększałoby wzajemne zrozumienie, a także działalność
gospodarczą i zatrudnienie. Byłoby to korzystne dla rozwoju gospodarczego i społecznego
całego regionu Morza Śródziemnego i dla integracji migrantów w UE i innych państwach
docelowych.
Proponowane partnerstwa nabiorą realnego wymiaru dzięki przyjęciu podejścia
dostosowanego do konkretnej sytuacji każdego z państw i w oparciu o zobowiązanie
każdego z państw do spełnienia określonych warunków oraz z uwzględnieniem ogólnych
relacji z odnośnym państwem partnerskim. Równocześnie zgodnie z wytycznymi Rady
Europejskiej ważne jest, by partnerstwa te obejmowały równolegle wszystkie zróżnicowane
aspekty takiej współpracy; partnerstwa takie powinny również zapewniać, by stopniowemu
ułatwianiu przepływu osób towarzyszyło wdrażanie środków zapewniających bezpieczeństwo
tych przepływów.
6.
DIALOG NA RZECZ MIGRACJI, MOBILNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA Z
PAŃSTWAMI POŁUDNIOWEGO REGIONU MORZA ŚRÓDZIEMNEGO
Ogólnym celem dialogu na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa będzie wspieranie
reform i zachęcanie do ich wprowadzania w celu poprawy bezpieczeństwa; państwa
partnerskie mogą zaangażować się w ten dialog, stwarzający ich obywatelom możliwość
większej mobilności do państw członkowskich UE, a jednocześnie sięgający do pierwotnych
przyczyn przepływów migracyjnych. Dialog ten będzie elementem znacznie szerszego
zaangażowania i pomocy na rzecz państw Afryki Północnej w ramach odnowionej
europejskiej polityki sąsiedztwa. Ten tematyczny i konkretny dialog będzie prowadzony w
szerszym kontekście w ramach stosunków dwustronnych i dialogu, z uwzględnieniem – na
poziomie regionalnym – wspólnej strategii Afryka-UE oraz partnerstwa UE-Afryka w
dziedzinie mobilności, migracji i zatrudnienia.
Aby osiągnąć ten ważny cel, o który zwróciła się Rada Europejska, Komisja zamierza w pełni
wykorzystać istniejące narzędzie dostępne w ramach globalnego podejścia UE do kwestii
migracji, czyli partnerstwa na rzecz mobilności, które okazało się skutecznym narzędziem
pogłębiania dialogu i współpracy operacyjnej z państwami trzecimi. Partnerstwa na rzecz
mobilności będą odpowiednio dostosowane do konkretnej sytuacji, a także do potrzeb
odnośnych państw południowego regionu Morza Śródziemnego.
Zastosowanie będą miały następujące zasady:
1.
PL
zróżnicowania: dialog zostanie zaoferowany i będzie rozwijany w oparciu o
indywidualne zasługi odnośnego państwa partnerskiego (podejście dostosowane do
konkretnego państwa), z uwzględnieniem zakresu odnotowanych postępów i
odzwierciedlenia ich w krajowych praktykach i podczas wdrażania polityki;
8
PL
2.
bilateralizmu: dialog będzie prowadzony w formie odrębnych uzgodnień między
UE i jej państwami członkowskimi a każdym z państw partnerskich;
3.
warunkowości: oczekiwane wyniki dialogu będą zależeć od wysiłków i postępów
we wszystkich dziedzinach (migracja, mobilność i bezpieczeństwo), a także z
uwzględnieniem postępów w dziedzinach związanych ze sprawowaniem rządów;
4.
monitorowania: partnerzy uzgodnią ustanowienie efektywnych mechanizmów
monitorowania konkretnego wdrażania partnerstwa. W mechanizmach tych będą
uczestniczyć eksperci UE i jej państw członkowskich.
Takie wielopłaszczyznowe podejście umożliwi UE rozszerzenie korzyści oferowanych w
ramach partnerstwa w odniesieniu do stron, które okażą wolę i zdolność do osiągania
postępów, zwłaszcza w dziedzinach ważnych dla UE.
Partnerstwa na rzecz mobilności będą uzgadniane na szczeblu politycznym między UE i jej
państwami członkowskimi a odnośnym państwem partnerskim i będą obejmować, zgodnie z
wnioskami i uzgodnieniami obu stron, wszystkie środki (zarówno legislacyjne jak i
praktyczne) pozwalające zagwarantować, by przepływ osób między UE a odnośnym
państwem partnerskim był należycie zarządzany i odbywał się w bezpiecznym środowisku.
Umożliwiłoby to zgromadzenie wszystkich odnośnych środków w sposób systematyczny i
całościowy.
Środki te powinny przyczyniać się do zwiększenia zdolności w zakresie zarządzania migracją
i mobilnością osób w państwach południowego regionu Morza Śródziemnego i ich stosunków
z UE we wszystkich dziedzinach ujętych w globalnym podejściu UE do kwestii migracji,
którego cele to: 1) lepsza organizacja migracji legalnej, 2) maksymalizacja pozytywnego
wpływu migracji na rozwój oraz 3) skuteczne zwalczanie migracji nielegalnej. Ponadto
powyższe partnerstwo obejmowałoby również zestaw środków mających na celu 4)
propagowanie i poszanowanie praw migrantów, zarówno obywateli państw partnerskich, jak
i obywateli państw trzecich przejeżdżających tranzytem przez te państwa.
W dziedzinie azylu celem partnerstwa na rzecz mobilności będzie zwiększenie możliwości w
zakresie ochrony międzynarodowej w odnośnym państwie partnerskim. Częścią partnerstw na
rzecz mobilności powinno być propagowanie inicjatyw w dziedzinie integracji w państwach
członkowskich UE, co będzie korzystne również dla państw pochodzenia. Skuteczna
integracja w państwach docelowych stwarza lepsze warunki do zapewnienia wkładu w rozwój
państw pochodzenia oraz do skutecznej reintegracji osób wracających do swoich państw
pochodzenia.
Partnerstwo na rzecz mobilności powinno również obejmować pakiet środków służących
tworzeniu zdolności, które byłyby wdrażane w państwach partnerskich i które byłyby
ustalane na podstawie analizy konkretnych potrzeb w odnośnym państwie południowego
regionu Morza Śródziemnego, a także na podstawie propozycji i wniosków tych państw oraz
UE i jej państw członkowskich, które będą w pełnym zakresie i aktywnie uczestniczyć w ich
wdrażaniu. Można wymienić następujące środki służące tworzeniu zdolności w dziedzinie
migracji, mobilności i integracji, przyczyniające się do realizacji tych celów (przy czym jest
to wykaz niepełny):
PL
9
PL
· zwiększanie i ułatwianie dostępu do legalnych kanałów migracji dla potencjalnych
migrantów, na podstawie wyraźnie ustalonego zapotrzebowania na pracowników w UE i
innych państwach docelowych;
· regularna wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk między publicznymi służbami ds.
zatrudnienia, pomagająca w skutecznej realizacji programów w ramach aktywnej polityki
rynku pracy w państwach wysyłających migrantów, dzięki którym szanse obywateli
państw trzecich na znalezienie zatrudnienia wzrastają oraz poprawiają się ich perspektywy;
· tworzenie zdolności państw partnerskich w zakresie wsparcia w skutecznej i efektywnej
organizacji migracji legalnej, w tym w dziedzinie rekrutacji, uznawania kwalifikacji,
powrotów migrantów i ich reintegracji;
· wspieranie rozwoju i wdrażania w państwach partnerskich strategii politycznych
propagujących wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu, a także
zatrudnienie, zwiększanie szans w zakresie zatrudnienia i wszystkie aspekty dotyczące
godnej pracy. Celem tego środka jest również łagodzenie zjawiska drenażu mózgów;
· maksymalizacja wpływu migracji na rozwój, w tym poprzez ułatwianie przelewów
objętych niskimi opłatami oraz ukierunkowanie ich na trwałe inwestycje, wzmocniona
współpraca ze stowarzyszeniami diaspor oraz środki przeciwdziałające drenażowi
mózgów, z uwzględnieniem społecznych aspektów migracji;
· poprawa jakości rejestrów stanu cywilnego w państwach partnerskich oraz jakości
wydawanych przez nie dokumentów tożsamości i dokumentów podróżnych;
· poszanowanie praw podstawowych wszystkich migrantów, w tym tych będących
obywatelami państw trzecich;
· wspieranie skutecznej integracji w społeczeństwie państwa przyjmującego oraz
niedyskryminujące traktowanie migrantów legalnych;
· zapewnianie konkretnego wsparcia dla migrantów należących do kategorii osób
szczególnie zagrożonych, takich jak nieletni pozbawieni opieki, ofiary handlu ludźmi itp.;
· świadczenie porad dotyczących tworzenia zdolności w zakresie pomocy migrantom
potrzebującym szczególnego wsparcia socjalnego, psychologicznego lub medycznego,
również w kontekście współpracy w zakresie zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób
zakaźnych;
· zapewnienie stosowania zasady non-refoulment oraz zaoferowanie rozwiązań
zapewniających trwałą ochronę osobom potrzebującym ochrony międzynarodowej;
· opracowanie i wdrażanie w państwach partnerskich prawodawstwa dotyczącego azylu,
zgodnie z międzynarodowymi normami, w tym poprzez współpracę z UHNCR;
· ułatwianie reintegracji społecznej
powracających do kraju;
i
zawodowej
obywateli
państw
partnerskich
· zapewnienie wsparcia na rzecz dobrowolnych powrotów obywateli państw trzecich
zatrzymanych jako nielegalni migranci na terytorium państwa partnerskiego.
PL
10
PL
Powyższe środki służące tworzeniu zdolności ułatwiłyby przepływ osób z państw
południowego regionu Morza Śródziemnego do UE. Taki zoptymalizowany przepływ będzie
ponadto możliwy dzięki wprowadzeniu następujących kluczowych narzędzi:
· UE zaoferuje państwom partnerskim zawarcie umów w sprawie ułatwień wizowych.
Treść tych umów byłaby jednak różna w przypadku poszczególnych państw partnerskich.
Będą one uzgadniane w każdym przypadku indywidualnie, przy czym będą obejmować
co najmniej wspieranie mobilności studentów, naukowców i przedsiębiorców.
· W zależności od rzeczywistych możliwości i potrzeb państw członkowskich UE
zainteresowanych aktywnym uczestnictwem w partnerstwach na rzecz mobilności oraz
możliwości i potrzeb ich rynków pracy, a także uwzględniając ich prawo do określenia
ilości przyjmowanych migrantów z przyczyn ekonomicznych, partnerstwa na rzecz
mobilności mogłyby również obejmować programy szczegółowe dotyczące ułatwiania
migracji zarobkowej między zainteresowanymi państwami członkowskimi i państwami
południowego regionu Morza Śródziemnego. Takie programy mogłyby umożliwiać 1)
programy szczegółowe lub uproszczenie ram prawnych dotyczących przepływów
migracyjnych (w tym w sektorze pracy sezonowej), 2) tworzenie zdolności w zakresie
zarządzania przekazami pieniężnymi w celu zwiększenia ich wpływu na rozwój, 3)
tworzenie zdolności w zakresie efektywnego dopasowania podaży pracy do popytu na nią
oraz zarządzania powrotami migrantów i ich reintegracją, 4) uznawanie umiejętności i
kwalifikacji zawodowych i naukowych, 5) opracowanie i wdrożenie ram prawnych
poprawiających możliwość przenoszenia praw socjalnych, 6) lepszy dostęp do informacji o
ofertach pracy na rynkach pracy państw członkowskich UE, 7) ustalenie środków
mających na celu poprawę współpracy i koordynacji między państwami południowego
regionu Morza Śródziemnego i państwami członkowskimi UE w sprawach dotyczących
kwalifikacji oraz środków poprawiających dopasowanie podaży pracy i popytu na nią, na
podstawie dotychczasowych prac Europejskiej Fundacji Kształcenia.
· W ramach partnerstwa na rzecz mobilności zainteresowane państwa członkowskie mogą
zgodnie z własnym prawodawstwem podjąć decyzję o przyjęciu innych inicjatyw
szczegółowych mających na celu ułatwienie dostępu do swoich rynków pracy dla
migrantów z państwa partnerskiego. Opisana powyżej zwiększona mobilność będzie
zależeć od uprzedniego spełnienia szeregu warunków, mających na celu stworzenie
bezpiecznego środowiska, w którym przepływ osób odbywałby się legalnymi kanałami i
zgodnie z przyjętymi ustaleniami. Warunki szczegółowe, które musiałyby spełnić
poszczególne państwa, byłyby różne w zależności od oceny dotyczącej spełnienia celów
uzgodnionych w ramach dialogu z danym państwem partnerskim, a także od poziomu
współpracy z UE rozwiniętej przez dane państwo.
Można wymienić następujące środki szczegółowe, które należałoby wdrożyć (przy czym jest
to wykaz niepełny):
· wprowadzenie ustaleń dotyczących dobrowolnych powrotów;
· zawarcie z UE umów o readmisji, obejmujących postanowienia dotyczące readmisji
własnych obywateli i obywateli państw trzecich wraz z zapewnieniem pełnego wdrożenia
istniejących zobowiązań dotyczących readmisji;
· zawarcie ustaleń roboczych z FRONTEX-em;
PL
11
PL
· tworzenie zdolności w dziedzinie zintegrowanego zarządzania granicami,
bezpieczeństwa dokumentów i zwalczania przestępczości zorganizowanej, w tym handlu
ludźmi i przemytu migrantów;
· współpraca w zakresie wspólnego nadzoru na Morzu Śródziemnym, w tym poprzez
możliwość współpracy w ramach projektu EUROSUR, po tym jak zostanie on rozpoczęty;
· okazanie gotowości do współpracy z UE w zakresie identyfikacji swoich obywateli i
rezydentów, w szczególności w przypadku współpracy policyjnej i sądowej, a także do
celów readmisji i ekstradycji;
· ratyfikacja i wdrożenie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej
przestępczości zorganizowanej oraz załączonych do niej protokołów w sprawie handlu
ludźmi i przemytu migrantów.
Partnerstwo na rzecz mobilności rozumiane jest jako ramy długoterminowe oparte na
dialogu politycznym i współpracy operacyjnej, które będą w dalszym stopniu rozwijane w
kontekście ogólnych stosunków między UE a odnośnym państwem partnerskim, i będą
ewoluować wraz z upływem czasu.
Aby przygotować zawarcie partnerstwa na rzecz mobilności między UE i odnośnym
państwem partnerskim, nawiązany zostanie dialog na poziomie urzędników wyższego
szczebla między UE a odnośnym państwem partnerskim, przy pełnym udziale państw
członkowskich, co umożliwi obu stronom wymianę poglądów, wyjaśnienie oczekiwań i
potrzeb oraz ustalenie obszarów współpracy. Pozwoliłoby to na przygotowanie decyzji
politycznych, które zostaną podjęte wspólnie na szczeblu politycznym. Taki dialog sprzyjałby
realizacji dwóch celów: przygotowania i rozpoczęcia partnerstwa na rzecz mobilności oraz
monitorowaniu jego wdrażania.
W fazie przygotowawczej państwa południowego regionu Morza Śródziemnego zostałyby
wezwane do poczynienia postępów pod względem tworzenia zdolności w zakresie
efektywnego zarządzania migracją oraz do zapewnienia wkładu w stworzenie bezpiecznego
środowiska dla mobilności; byłyby to warunki do sprawiedliwego i trwałego wdrożenia
partnerstwa na rzecz mobilności. UE będzie wspierać, zarówno technicznie jak i finansowo,
wysiłki państw partnerskich, w tym poprzez agencje UE (FRONTEX, EASO i EUROPOL).
UE będzie również potrzebować zwiększenia środków finansowych na wsparcie postępów
państw południowego regionu Morza Śródziemnego gotowych rozwijać swoje zdolności w
zakresie zarządzania migracją, mobilnością i bezpieczeństwem oraz zaangażować się w
długoterminową współpracę dotyczącą realizacji tego przedsięwzięcia.
UE i państwa partnerskie uczestniczące w tym dialogu będą zatem musiały rozważyć
najlepsze rozwiązania zapewniające odpowiednie finansowanie, w ramach obecnie
przydzielonych środków finansowych, działań mających na celu wsparcie tworzenia
zdolności i współpracy w tych dziedzinach. Podobne rozważania miałyby zastosowanie do
nowego instrumentu finansowego wspierającego współpracę z państwami południowego
regionu Morza Śródziemnego w kontekście nowych ram finansowych UE.
Oprócz rozwijania partnerstwa na rzecz mobilności państwa członkowskie UE powinny
rozważyć, analizując indywidualnie każdy przypadek, możliwość rozszerzenia obsługi
konsularnej w regionie, w tym poprzez ustanowienie wspieranych przez UE wspólnych
PL
12
PL
ośrodków składania wniosków wizowych. Ponadto należy zacieśnić lokalną współpracę w
ramach Schengen i w pełni wykorzystać usprawnienia praktyczne i elastyczne rozwiązania,
jakie zapewnia kodeks wizowy UE, w tym ograniczenie lub zniesienie opłat wizowych i
wydawanie wiz wielokrotnego wjazdu osobom podróżującym w dobrej wierze oraz
określonym kategoriom osób (np. studentom, naukowcom i przedsiębiorcom).
W perspektywie długookresowej – pod warunkiem, że porozumienia w sprawie ułatwień
wizowych oraz readmisji zostaną skutecznie wdrożone – można rozważyć stopniowe
wprowadzanie liberalizacji reżimu wizowego dla poszczególnych państw partnerskich,
uwzględniając ogólne stosunki z danym państwem i zakładając, że istnieją odpowiednie
warunki dla odpowiednio kontrolowanej i bezpiecznej mobilności.
Dialog na rzecz migracji, mobilności i bezpieczeństwa z państwami południowego regionu
Morza Śródziemnego będzie rozpoczynany stopniowo, w tym poprzez rozwijanie
partnerstw na rzecz mobilności, z uwzględnieniem 1) ogólnych stosunków UE z odnośnym
państwem partnerskim, 2) obecnych zdolności państwa partnerskiego w zakresie zarządzania
przepływami migracyjnymi, 3) gotowości państwa partnerskiego do zaangażowania się w
konstruktywny i skuteczny dialog mający na celu ustanowienie partnerstwa. Na tej podstawie
Komisja proponuje rozpoczęcie dialogu z Tunezją, Marokiem i Egiptem.
7.
WNIOSKI
Środki zaproponowane w niniejszym komunikacie stanowią odpowiedź Komisji na wezwanie
Rady Europejskiej, która na posiedzeniu w dniu 24 marca 2011 r. zwróciła się o
przedstawienie „przed czerwcowym posiedzeniem Rady Europejskiej – planu dotyczącego
rozwijania zdolności zarządzania przepływami migrantów i uchodźców”.
Propozycje zawarte w niniejszym komunikacie stanowią uzupełnienie inicjatyw
zaproponowanych przez Komisję w dniu 4 maja br., dotyczących bardziej zorganizowanego,
kompleksowego i zapewniającego szybką reakcję podejścia UE do wyzwań i możliwości,
jakie stwarza migracja, w tym wzmocnienie kontroli granic i zarządzania strefą Schengen,
ukończenie wspólnego europejskiego systemu azylowego oraz lepiej ukierunkowana migracja
legalna.
Komisja jest gotowa zapewnić dalszy wkład w opracowanie tego planu, a także jego
realizacji, na podstawie wytycznych Rady Europejskiej, które ta przedstawi na zbliżającym
się posiedzeniu w dniu 24 czerwca 2011 r.
Komisja jest pewna, że zaproponowany zestaw środków pozwoli UE sprostać ciążącym na
niej obowiązkom. Komisja jest również przekonana, że UE musi zapewnić prawdziwie
europejską odpowiedź na te wyzwania. Taka odpowiedź będzie naprawdę skuteczna tylko
pod warunkiem, że będzie poparta okazaniem konkretnej solidarności między państwami
członkowskimi i solidarności z państwami po drugiej stronie Morza Śródziemnego, oraz że
zmobilizowane zostaną wszystkie dostępne środki i instrumenty.
PL
13
PL