Wygaśnięcie umowy o pracę – przykłady i

Wygaśnięcie umowy o pracę – przykłady i konsekwencje
Zgodnie z przepisami prawa pracy, rozwiązanie umowy o pracę nie stanowi jedynej
możliwości zakończenia trwającego pomiędzy pracownikiem a pracodawcą stosunku
pracy. Przepisy kodeksu pracy przewidują bowiem również możliwość wygaśnięcie takiej
umowy.
Według art.63 Kodeksu pracy (dalej zwany „k.p.”) „Umowa o pracę wygasa w przypadkach
określonych w kodeksie oraz w przepisach szczególnych”. Wygaśnięcie umowy o pracę
następuje więc z chwilą spełnienia się okoliczności wskazanych przepisami prawa.
Zdarzeniami tymi nie mogą być jednak oświadczenia woli, bowiem w takiej sytuacji do
czynienia mielibyśmy nie z wygaśnięciem umowy ale z jej rozwiązaniem 1.
Immanentną cechą każdego stosunku pracy jest osobistość świadczenia pracy. Przepis
art.631k.p. wskazuje więc jako jedną z podstawowych okoliczności prowadzących do
wygaśnięcia stosunku pracy śmierć pracownika. Stwierdzenie przez pracodawcę
wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika może nastąpić wyłącznie na
podstawie odpowiednich dokumentów, np. aktu zgonu. Warto pamiętać, iż przesłanką
zastosowania art.631 k.p. nie będzie np. zaginięcie pracownika, a dopiero sądowe uznanie
go za zmarłego2.
W w/w sytuacji wszelkie prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po zmarłym
pracowniku w częściach równych na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki
wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do
spadku.
Ponadto, w przypadku śmierci pracownika, to również członek rodziny zmarłego, a także
inna osoba będąca spadkobiercą tego pracownika, powinien wystąpić o wydanie
świadectwa pracy po zmarłym pracowniku.
Umowa o pracę wygasnąć może również w przypadku śmierci samego pracodawcy.
Dotyczy to oczywiście przede wszystkim sytuacji gdy pracodawca jest osobą fizyczną.
Stan taki, nie będzie miał jednak miejsca w przypadku przejęcia pracownika przez nowego
pracodawcę, zgodnie z procedurą określoną w art.231 k.p. oraz w sytuacji gdy nastąpi
śmierci osoby fizycznej, która prowadziła działalność w formie spółki handlowej – w takiej
sytuacji bowiem, niewątpliwie pracodawcą jest spółka, a nie osoba fizyczna. 3
Należy pamiętać, że gdy umowa wygasa z w/w przyczyny, tj. śmierci samego pracodawcy,
pracownikowi przysługuje z tego tytułu odszkodowanie w wysokości nagrodzenia za okres
wypowiedzenia, zaś w przypadku gdy strony wiązała umowa na czas określony bądź
umowa na czas wykonania określonej pracy – za okres 2 tygodni.
Zgodnie z art.66 k.p. umowa o pracę wygasa również w sytuacji 3-miesięcznej
nieobecności pracownika w pracy z powodu jego tymczasowego aresztowania. Okres
nieobecności (3 miesięczny) musi trwać nieprzerwanie.
W powyższej sytuacji, pracodawca może jednak wcześniej rozwiązać umowę o pracę bez
wypowiedzenia z winy pracownika – tym samym nie znajdują już zastosowania przepisy
art.66 k.p. Godzi się jednak zauważyć, iż zgodnie ze orzecznictwem Sądu Najwyższego
tymczasowe aresztowanie pracownika nie stanowi samo w sobie podstawy do rozwiązania
umowy.
Należy pamiętać jednak, że na pracodawcy ciąży obowiązek ponownego zatrudnienia
pracownika, w sytuacji gdy postępowanie karne w stosunku do niego zostało umorzone
lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 7
dni od uprawomocnienia się orzeczenia.
W okresie tymczasowego aresztowania pracownik nie nabywa prawa do wynagrodzenia.
Nie przysługuje mu również prawo do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do
pracy przypadający w czasie pozbawienia wolności. 4
Przykładowe orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawie wygaśnięcia stosunku pracy:
a) Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 5 września 2001r. (sygn. akt I PKN830/00) stwierdził,
iż „likwidacja pracodawcy nie jest zdarzeniem powodującym wygaśnięcie umowy o pracę”.
b) Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2010r. (sygn. akt II UK 357/09) stwierdził, że
„stosunek pracy wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będącego prezesem
jej jednoosobowego zarządu wygasa z chwilą nabycia przez niego wszystkich udziałów w
tej spółce.”
Krzysztof Gładych - aplikant radcowski,
Łukasz Bernatowicz - radca prawny Kancelaria BKM
1 Kaziemierz Jaśkowski. Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974r.
Kodeks Pracy. 2012
2 Krzysztof W. Baran. Kodeks Pracy. Komentarz. 2012
3 Ludwik Florek. Kodeks Pracy. Komentarz. 2011.
4 Krzysztof W. Baran. Kodeks Pracy. Komentarz. 2012