Cło importowe (model równowagi cząstkowej) Mała unia celna

Cło importowe (model równowagi cząstkowej)
Sytuacja wyjściowa: analizowany kraj jest duży – oznacza to, że
wprowadzenie przez niego cła będzie miało znaczący wpływ na ceny na
rynku światowym, ponieważ eksporterzy, dla których rynek kraju H jest
ważny, obniżą ceny zbytu do poziomu P4, aby zapobiec spadkowi popytu
na ich produkty. W konsekwencji nastąpi poprawa relacji terms of trade w
rozpatrywanym kraju dużym.
Sytuacja po wprowadzeniu cła importowego:
- cena w kraju dużym wzrasta z P2 do P3 (mniej niż wynoszą cła)
- eksporterzy obniżają swoje ceny do P4, stąd cenę P3 otrzymujemy
dodając wartość cła do P4.
- popyt krajowy przy zwiększonej cenie spada z Q3 do Q5
- podaż krajowa przy zwiększonej cenie wzrasta z Q2 do Q4
zmiany są mniejsze niż w przypadku kraju małego; spadek importu jest
także mniejszy (do Q4Q5)
Wpływ na dobrobyt ekonomiczny.
- nadwyżka konsumenta spada o – (a+b+c+d, a producenta wzrasta o a
Różnice w porównaniu z krajem małym: - powyższe obszary będą mniejsze od tych dla kraju małego, bo zmiany pomiędzy
ceną wyjściową (P2) a ceną końcową (P3) są mniejsze
- pojawia się zmiana terms of trade (pole e). Rząd wprowadzając cła kreuje dodatkowe wpływy do budżetu w wysokości c+e
- wpływ na dobrobyt ekonomiczny netto niekoniecznie będzie ujemny – reprezentują go pola: trójkątów b+d oraz prostokąta e.
Im większe będą zmiany w terms of trade (czyli im bardziej eksporterzy obniżą ceny swoich produktów) tym obszar e będzie
większy, a obszary b i d – mniejsze. W związku z tym możemy przyjąć tezę, że dla kraju dużego (w odróżnieniu od kraju małego)
istnieje optymalny poziom cła, który zmieniając terms of trade maksymalizuje dobrobyt.
Mała unia celna pomiędzy krajami o różnej wielkości
Sytuacja wyjściowa:
- mała unia celna, kraj H jest krajem małym, kraj P jest krajem dużym
(czyli posiada przewagę komparatywną) względem H. W konsekwencji –
krzywa podaży dobra x obydwóch państw jest doskonale elastyczna.
- zakładamy, że kraj H (importer dobra x) wprowadza wysokie cło na
import tego dobra – krzywa podaży sw (przy poziomie ceny P1) przesuwa
się w górę do s w+t (przy poziomie ceny P4).
Skutki utworzenia unii celnej przez kraje: H i P:
- ponieważ kraj P posiada przewagę komparatywną nad krajem H (czyli ma
niższe ceny niż kraj H), to wprowadzenie cła spowoduje wyrównanie się
cen na poziomie P2.
- dodatkowo kraje H i P wprowadzają cła w takiej samej wysokości na
import dobra x, które są na niższym poziomie niż począt. cła w kraju H,
cena ustala się na poziomie P3 =P1 + cło).
- spadek ceny z P4 do P2 w kraju H powoduje: wzrost popytu
wewnętrznego z Q4 do Q5, spadek prod. krajowej z Q3 do Q2,
- wzrost importu (będzie realizowany tylko z kraju P – członka unii celnej)
z Q3Q4 do Q2Q5, efekt przesunięcia handlu = Q3Q4,
- efekt kreacji handlu (wywołany wzrostem importu w wyniku zmniejszenia produkcji krajowej) = Q2Q3
- efekt ekspansji handlu (wywołany wzrostem importu w wyniku zwiększenia konsumpcji krajowej) = Q4Q5
Wnioski: Na skutek wprowadzenia unii celnej wzrasta import. Spadek cen w kraju H z poziomu P4 do P2 (w wyniku
wprowadzenia unii celnej) powoduje następujące efekty w kraju H: wzrost nadwyżki konsumenta (a+b+c+d), spadek nadwyżki
producenta (a), spadek wpływów budżetowych rządu (c+h). Efekt netto: b + d - h
Sytuacja wyjściowa: wolny handel
Wzrost cen z P1 do P2 powoduje: spadek importu z Q1Q6 do Q2Q5, spadek nadwyżki konsumenta o – (e+f+g+h+i+j), wzrost
nadwyżki producenta o e. Łączne efekty dobrobytowe netto = - (f+g+h+i+j), Efekt kreacji (ujemny) = Q1Q2, Efekt ekspansji
(ujemny) = Q5Q6, Efekt przesunięcia = Q2Q5
Wnioski: Nie ma przesłanek ekonomicznych za wprowadzaniem unii celnej w sytuacji wolnego handlu, który stanowi
najkorzystniejsze rozwiązanie, unia celna stanowi rozwiązanie „drugie po najlepszym” (ang. second best solution)
Mała unia celna pomiędzy dwoma małymi krajami
Sytuacja wyjściowa: małe kraje (tej samej wielkości): H i P tworzą małą unię celną. Początkowo zakładamy, że kraj H
wprowadza niedyskryminacyjne (jednakowe dla wszystkich krajów) cła w wysokości th (odcinek AD). Wtedy efektywną krzywą
podaży kraju H reprezentuje krzywa podaży krajowej Sh. Od momentu, gdy cena dobra x oferowanego przez producentów
krajowych staj się wyższa od ceny dobra staje się wyższa od ceny dobra importowanego z kraju W (po nałożeniu cła), efektywną
krzywą podaży staje się krzywa sw+t. Z tego powodu całą efektywną krzywą podaży przedstawia odcinek BREFQT. Cenę i ilość
równowagi w kraju określa przecięcie efektywnej krzywej podaży i krzywej popytu Dh w kraju H. Ceny krajowe w kraju H
utrzymują się na poziomie P3, który odpowiada krajowej produkcji określonej przez odcinek 0Q2. Krajowa konsumpcja wynosi
0Q3 i jest większa od produkcji – dlatego kraj H importuje dobro x z kraju W w ilości równej Q2Q3. Zakup dobra x na rynku
światowym kosztuje Q2LMQ3, jednakże dodatkowo nakładane jest cło i dlatego konsumenci w kraju H kupują dobro x po
wyższej cenie, płacąc Q2EFQ3, a państwo zyskuje dochody fiskalne w wysokości LEFM. W hipotetycznych warunkach wolnego
Copyright © KUKI
handlu konsumpcja kraju H wyniosłaby 0Q5 i w całości
byłaby importowana z W – wynika z tego, że wolny handel
stanowi optymalne rozwiązanie Zakładamy, że kraje: H i P
tworzą unię celną (zostaje wprowadzona wspólna
zewnętrzna taryfa celna, przy czym stawka celna na towary
z kraju W pozostaje bez zmian – AD = th). Efektywną
krzywą podaży krajów unii (H i P) jest BRGQT. Ceny
spadają z P3 do P2 , krajowa produkcja zmniejsza się do
poziomu 0Q1, konsumpcja do 0Q4, natomiast import
wzrasta do 0Q4 (cały import pochodzi teraz z kraju P).
Wpływ unii celnej na poziom dobrobytu:
- w wyniku spadku cen i wzrostu konsumpcji wzrasta
nadwyżka konsumenta (o pole CDFG)
- część tego przyrostu nadwyżki to efekt transferu od
producenta, którego nadwyżka zmniejsza się o CDEJ (na
skutek spadku produkcji krajowej)
- pozostała część (IEFH) – to transfer z budżetu do konsumenta
Efekt: przyrost dobrobytu w wyniku utworzenia unii celnej (trójkąty: JEI oraz HFG).
Bardziej szczegółowa analiza: Efekty dobrobytowe.
- spadek krajowej produkcji z 0Q2 do 0Q1 powoduje wzrost importu o wielkość Q1Q2.
- koszt importu z kraju P wynosi Q1JIQ2, podczas gdy konkurująca z importem produkcja kosztowałaby Q1JEQ2.
- stąd otrzymujemy wzrost dobrobytu netto równy JEI (efekt produkcyjny).
- wzrost konsumpcji z 0Q3 do 0Q4 prowadzi do wzrostu importu o wielkość Q3Q4
- koszt importu z kraju P wynosi Q3HGQ4
- wzrost dobrobytu konsumentów wynosi Q3FGQ4
- stąd otrzymujemy wzrost dobrobytu netto równy HFG (efekt konsumpcyjny)
- w wyniku zmniejszenia cła dla kraju P – zmniejszają się dochody fiskalne rządu kraju H (LIHM).
Ostateczny efekt dobrobytowy (netto): zyski dobrobytowe (JEI+HFG) – utracone dochody z ceł (LIHM).
Efekty handlowe. Q2Q3 – efekt przesunięcia handlu (zastąpienie importu z kraju W bezcłowym importem z kraju P)
Q1Q2 – efekt kreacji handlu, Q3Q4 – efekt ekspansji handlu
Wniosek ogólny: Kreacja i ekspansja handlu – są ekonomicznie korzystne dla kraju importującego, Przesunięcie handlu – jest
ekonom. niekorzystne dla kraju importującego, Relatywna siła ww. efektów pozwala na określenie, czy unia celna jest korzystna.
Model IS-LM-BP
Model IS-LM-BP jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak gospodarka taka zachowuje się w
krótkim okresie, w efekcie działań podejmowanych w ramach polityki fiskalnej i monetarnej. Jednym z najważniejszych
wniosków do jakich prowadzi model taki, iż stan gospodarki w dużej mierze zależy od tego jaki system kursowy (stały lub
płynny) obowiązuje w danym kraju. Bilans płatniczy jest sumą bilansu obrotów bieżących oraz
salda kapitałowego (Bk): BP = (I – S) + NX = Bk + Bob Jednocześnie aby bilans płatniczy
znajdował się w równowadze spełniony musi być warunek: (I – S) + NX = Bk + Bob = 0 Krzywa
BP przedstawia zatem zależność pomiędzy bilansem obrotów bieżących i obrotów kapitałowych i
jest połączeniem wszystkich punktów, dla których zachodzi równowaga bilansu płatniczego. BP
może się przesuwać w zależności od zmian realnego kursu walutowego, światowej stopy
procentowej i dochodu zagranicą (co wynika z równania krzywej BP). Na koniec trzeba jeszcze
zaznaczyć, że nachylenie krzywej BP zależy od stopnia mobilności kapitału (parametr w). I tak
przy doskonałej mobilności kapitału krzywa BP jest pozioma. Z kolei przy braku mobilności
kapitału w = 0, a zatem krzywa BP jest pionowa (stopa procentowa nie ma wpływu na przepływ
kapitału). Wreszcie przy niedoskonałej mobilności kapitału krzywa BP ma dodatnie nachylenie.
Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna Często mamy do czynienia z konfliktem pomiędzy równowagą zewnętrzną i
wewnętrzną. Równowaga zewnętrzna zachodzi gdy bilans płatniczy jest w pozycji równowagi, z kolei równowaga wewnętrzna
występuje gdy produkcja krajowa jest na poziomie charakterystycznym dla pełnego zatrudnienia. Nie trzeba dodawać, że celem
każdego rządu jest zapewnienie równowagi wewnętrznej.
System kursów stałych - W systemie tym bank centralny poprzez sprzedaż lub kupno walut utrzymuje cenę waluty krajowej na
stałym poziomie. W konsekwencji krzywa bilansu płatniczego jest stała – nie ulega przesunięciu. Jedynym wyjątkiem może być
tutaj sytuacja, w której bank centralny dokonuje skokowej dewaluacji lub rewaluacji
waluty krajowej. Warto zaznaczyć, że utrzymywanie stałego kursu jest możliwe tylko i
wyłącznie gdy bank centralny posiada odpowiednie rezerwy walutowe. A zatem jeśli
dany kraj przez dłuższy okres czasu odnotowuje deficyt bilansu płatniczego, to prędzej
czy później bank centralny będzie musiał zdewaluować walutę krajową. Rozpatrujemy
przypadek niedoskonałej (ograniczonej) mobilności kapitału
a) ekspansywna polityka fiskalna
Ekspansywna polityka fiskalna spowoduje przesunięcie IS w prawo → wzrasta Y oraz
i. W rezultacie nastąpi napływ kapitału i wystąpi nadwyżka BP. Aby zapobiec
aprecjacji kursowej (związanej z napływem kapitału) bank centralny skupuje dewizy,
co powoduje wzrost podaży pieniądza → LM przesuwa się w prawo, spada i oraz
rośnie Y. Efekt końcowy: wyższe Y oraz i. Wniosek – polityka fiskalna jest skuteczna.
Copyright © KUKI
b) ekspansywna polityka monetarna
Ekspansywna polityka monetarna spowoduje przesunięcie LM w prawo → wzrasta Y i spada
i. W efekcie nastąpi odpływ kapitału i wystąpi deficyt BP. Bank centralny aby zapobiec
deprecjacji kursu będzie musiał sprzedawać dewizy, co spowoduje spadek podaży pieniądza
→ LM przesunie się w lewo do punktu wyjścia, wzrośnie i oraz spadnie Y (do poziomu
wyjściowego). Wniosek – polityka monetarna jest nieskuteczna.
System kursów płynnych
W systemie tym kurs walutowy może płynnie dostosowywać się do zmieniającej się sytuacji
gospodarczej w kraju i na świecie. W efekcie, zgodnie z równaniem krzywej BP może się ona
przesuwać w górę lub w dół w zależności od tego czy mamy do czynienia z aprecjacją czy
deprecjacją waluty krajowej.
a) ekspansywna polityka fiskalna
Ekspansywna polityka fiskalna spowoduje przesunięcie IS w prawo do IS1 → wzrasta Y
oraz i. W rezultacie nastąpi napływ kapitału i wystąpi nadwyżka BP oraz aprecjacja
waluty krajowej. Aprecjacja powoduje przesunięcie się krzywej BP w górę do BP1.
Jednocześnie jednak wpływa na wzrost importu i przesunięcie się krzywej IS w lewo do
IS2. Efekt końcowy: wyższe Y oraz i. Wniosek – polityka fiskalna jest mało skuteczna.
b) ekspansywna polityka monetarna
Ekspansywna polityka monetarna spowoduje przesunięcie LM w prawo → wzrasta Y i
spada i. Nastąpi odpływ kapitału i wystąpi deficyt BP oraz deprecjacja waluty krajowej.
Deprecjacja spowoduje przesunięcie krzywej BP w dół do BP1 oraz wzrost eksportu. W
efekcie IS przesuwa się w prawo do IS1. Efekt końcowy: wyższe Y i niższe i. Wniosek –
polityka monetarna jest skuteczna.
Rynek walutowy
a) spadek cen towarów polskich (wzrost eksportu z PL do USA). Niezależnie od
poziomu kursu walutowego, podmioty gospodarcze kupują więcej zł (przesunięcie
popytu w prawo). Dostosowanie:
- przy płynnym kursie walutowym: aprecjacja, interwencja BC
- przy systemie stałego kursu – nadwyżka popytu na zł nad podażą, BC sprzedaje
złotówki kupując dolary
b) wzrost cen towarów (spadek eksportu), niezależnie od poziomu kursu, pod.
gosp. kupują mniej zł, funkcja popytu w lewo. Dostosowanie:
- przy płynnym kursie walutowym: deprecjacja.
- przy systemie stałego kursu – nadwyżka podaży nad popytem, dlatego BC
kupuje zł, sprzedaje dolary.
c) spadek cen towarów amerykańskich (wzrost importu), podaż przesuwa się w
prawo. Dostosowanie:
- przy płynnym kursie walutowym: deprecjacja.
- przy systemie stałego kursu – nadwyżka podaży nad popytem, dlatego BC kupuje zł, sprzedaje dolary
d) wzrost cen towarów ameryk., podaż przesuwa się w lewo. Dostosowanie:
- przy płynnym kursie walutowym: aprecjacja
- przy systemie stałego kursu – nadwyżka popytu na zł nad podażą, BC sprzedaje złotówki kupując dolary
Copyright © KUKI