siiting dziecko

El bieta Chlebicka
WPŁYW SIEDZISKA „BALANCE CHAIR” NA KRZYWIZNY
KR GOSŁUPA OSÓB O PRAWIDŁOWEJ I NIEPRAWIDŁOWEJ
POSTAWIE CIAŁA
Słowa kluczowe: „balance chair”, prawidłowa i nieprawidłowa postawa ciała
Streszczenie: W pracy przedstawiono wyniki bada postawy ciała w pozycji stoj cej i
wybranych pozycjach siedz cych. Badania wykonano za pomoc elektronicznego
posturometru – S u osób w wieku 20 – 21 lat. Uzyskane wykresy krzywizn kr gosłupa
od siódmego kr gu szyjnego (C7) do pi tego l d wiowego (L5). Analizowano kształt
kifozy piersiowej i lordozy l d wiowej kr gosłupa w pozycji stoj cej, siedz cej na
zwykłym krze le oraz na siedzisku z pochylon płyt pod ró nymi k tami ku przodowi
(„balance chair”). Analiz zmian kształtu kr gosłupa przeprowadzono u m czyzn i
kobiet w czterech grupach o bardzo dobrej, dobrej, wadliwej i złej postawie ciała.
WST P
Badania dzieci i młodzie y wykazały du e odsetki wad postawy ciała w
płaszczy nie czołowej, do których zaliczy mo na głównie skrzywienia boczne kr gosłupa,
asymetri barków i łopatek [3, 8]. Analiza kształtu kr gosłupa w płaszczy nie strzałkowej
pokazała tak e nieprawidłowo ci polegaj ce na nadmiernym powi kszeniu kifozy piersiowej
i lordozy l d wiowej.
Przyczyn wielu nieprawidłowo ci mo e zła pozycja przyjmowana podczas pracy i
wypoczynku, głównie podczas siedzenia przed monitorem lub telewizorem. Niedostosowane
siedzisko do parametrów budowy ciała mo e by przyczyn dolegliwo ci bólowych
kr gosłupa [5, 6].
Na podstawie bada stwierdzono, e podczas siedzenia na tradycyjnym krze le
wyst puje istotne zmniejszenie lordozy l d wiowej. Wykazano tak e, e zastosowanie
siedziska „balance chair” mo e cz ciowo powodowa powi kszenie krzywizny l d wiowej
kr gosłupa [1, 4].
Celem pracy jest analiza zmian kształtu krzywizn kr gosłupa m czyzn i kobiet w
pozycji stoj cej, siedz cej na zwykłym krze le oraz na siedzisku z pochylon płyt pod
ró nymi katami ku przodowi („balance chair”) (rys. 1). Zmiany kształtu kifozy piersiowej i
lordozy l d wiowej podczas siedzenia na ró nych siedziskach u obu płci o bardzo dobrej,
dobrej, wadliwej i złej postawie ciała w płaszczy nie strzałkowej.
MATERIAŁ I METODA BADA
Badania wykonano za pomoc posturometru - S u 226 m czyzn i 401 kobiet w
wieku 20 – 21 lat w kwietniu 2002 roku [5]. Uzyskano wykresy krzywizn kr gosłupa od
siódmego kr gu szyjnego (C7) do pi tego l d wiowego (L5). Analizowano kształt kifozy
piersiowej i lordozy l d wiowej w płaszczy nie strzałkowej w nast puj cych pozycjach:
1 – pozycja stoj ca
2 – pozycja siedz ca na zwykłym krze le
3 – pozycja siedz ca na krze le „balance chair” z płyt siedzeniow pochylon do
przodu pod k tem 150
4 – pozycja siedz ca na krze le „balance chair” z płyt siedzeniow pochylon do
przodu pod k tem 300
5 – pozycja siedz ca na krze le „balance chair” z płyt z płyt siedzeniow pochylon
do przodu pod k tem 450
Rys. 1. Siedzisko „balance chair”
W wymienionych pozycjach zmierzono obliczono k ty α, β, γ opisuj ce krzywizny
kr gosłupa w płaszczy nie strzałkowej. K t α okre la nachylenie górnego odcinka
kr gosłupa piersiowego, k t β - nachylenie odcinka piersiowo - l d wiowego, k t γ nachylenie odcinka l d wiowo - krzy owego.
Na podstawie wielko ci tych k tów w typologii Wola skiego w modyfikacji ZeylandMalawki wyszczególniono w trzy zespoły typów: kifotycznych (K), charakteryzuj cych si
przewag kifozy piersiowej nad lordoz l d wiow , równowa nych (R) z przybli onymi
wielko ciami kifozy i lordozy oraz lordotycznych (L) z przewag lordozy nad kifoz . W
ka dym z tych zespołów znajduj si trzy typy I, II, III, o wzrastaj cym stopniu nasilenia
wielko ci krzywizn kr gosłupa [9].
Na podstawie tej klasyfikacji badanych podzielono na nast puj ce cztery grupy:
1. Bardzo dobra postawa ciała – R I
2. Dobra postawa ciała – K I, R II, L I
3. Wadliwa postawa ciała – K II, L II
4. Zła postawa ciała – K III, R III, L III
Postaw ciała bardzo dobr i dobr okre lamy jako prawidłow
nieprawidłow .
Tabela 1. Liczebno
Postawa
ciała
Bardzo dobra
Dobra
Wadliwa
Zła
Ogółem
a wadliw
oraz zł
m czyzn i kobiet w analizowanych czterech grupach postawy ciała.
M czy ni
N
9
113
86
18
226
%
4,0
50,0
38,0
8,0
100,0
Kobiety
N
19
111
176
95
401
%
4,7
27,7
43,9
23,7
100,0
Ogółem
N
28
224
262
113
627
%
4,5
35,7
41,8
18,0
100,0
Zmierzone warto ci k tów w czterech badanych grupach m czyzn i kobiet
opracowano statystycznie, do badania istotno ci ró nic zastosowano test t – Studenta.
Aby lepiej wykaza zmiany w kształcie kr gosłupa warto ci analizowanych k tów α,
β, γ we wszystkich pozycjach siedz cych znormalizowano rednia arytmetyczn (X) i
dyspersj (S) pozycji stoj cej. Wyniki przedstawiono w tabelach 2 – 9 i na rysunku 2, 3.
WYNIKI BADA
Analiza danych zawartych w tabeli 1 pokazała du e odsetki tj. 67,6% wadliwej i złej
postawy ciała u kobiet. Wyra nie lepsz postaw ciała według kryteriów Zeyland – Malawki
[9] charakteryzuj si m czy ni, poniewa 54 % ma prawidłow postaw ciała w
płaszczy nie strzałkowej.
Na podstawie rednich arytmetycznych zawartych w tabelach 2 - 9 mo na stwierdzi ,
e w porównaniu do pozycji stoj cej siedzenie na tradycyjnym krze le powoduje
statystycznie istotne zmiany w k tach α, β, γ.
Siedzenie na krze le (pozycja 2) wpłyn ło u m czyzn na istotne zwi kszenie
nachylenia górnego odcinka kr gosłupa najwi ksze w grupie o bardzo dobrej postawie
ciała. U kobiet mo na zaobserwuje si istotny wzrost k ta α z wyj tkiem grupy o wadliwej
postawie ciała. Natomiast najwi kszy wzrost statystycznie istotny obserwuje si u kobiet o
bardzo dobrej postawie ciała ( tab. 3 ).
Siedzenie na specjalnym siedzisku spowodowało statystycznie istotne zmniejszenie
k ta α u m czyzn i kobiet o dobrej i złej postawie ciała.. Zmniejszenie nachylenia pleców
wraz ze wzrostem k ta pochylenia płyty siedzeniowej do przodu wyst puje najwyra niej u
m czyzno bardzo dobrej i złej postawie ciała.
Wi ksze zmiany w k cie β podczas siedzenia na tradycyjnym krze le wyst piły u
kobiet ni u m czyzn.
Istotne zmniejszenie k ta
β stwierdzono u obu płci
charakteryzuj cych si powi kszonymi krzywiznami kr gosłupa tj. wadliw i zł postaw
ciała. Pozycja siedz ca na specjalnym siedzisku spowodowała u kobiet wzrost k ta β głównie
o wadliwej i złej postawie ciała . Tendencja zmian u m czyzn jest bardziej zró nicowana i
zale y od typu postawy ciała.
Siedzenie na tradycyjnym krze le spowodowało u obu płci statystycznie istotne
zmniejszenie lordozy l d wiowej. Najwi ksze wyst piło w grupach
o wyra nie
powi kszonych krzywiznach l d wiowych kr gosłupa tj. o wadliwej i złej postawie ciała.
Natomiast najmniejsze zmiany wyst piły u m czyzn i kobiet typu charakteryzuj cych si
bardzo dobr postaw ciała. Zastosowanie specjalnego siedziska przyczyniło si do
zwi kszenia krzywizny l d wiowej kr gosłupa głownie u obu płci o złej postawie ciała.
Statystycznie istotne powi kszenie lordozy l d wiowej kr gosłupa wyst puje u kobiet o złej i
wadliwej postawie ciała (tab. 7, 9).
Tabela 2. Charakterystyka k tów α, β, γ u m czyzn o bardzo dobrej postawie ciała
M czy ni
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
10,56
14,44
13,67
12,33
12,33
β
S
1,88
4,91
3,32
3,16
3,43
X
8,04
7,33
7,88
6,89
6,78
γ
S
3,32
5,39
3,26
2,18
2,16
X
10,50
2,80
2,89
2,89
3,07
S
2,00
3,89
3,32
3,36
3,72
Tabela 3. Charakterystyka k tów α, β, γ u kobiet o bardzo dobrej postawie
Kobiety
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
10,53
13,68
11,50
11,61
11,39
β
S
2,23
4,91
3,84
3,91
3,43
X
9,11
7,26
5,78
5,33
4,84
γ
S
2,60
3,90
2,36
2,22
2,40
X
10,57
3,21
3,89
3,97
4,17
S
2,32
3,44
4,44
3,99
3,79
Tabela 4. Charakterystyka k tów α, β, γ u m czyzn o dobrej postawie ciała
M czy ni
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
14,23
17,60
15,41
15,48
15,01
β
S
1,67
4,53
4,16
4,02
3,93
X
8,89
6,32
6,90
6,39
6,09
γ
S
2,11
3,27
3,14
2,95
2,55
X
12,73
2,95
2,79
3,18
3,09
S
2,26
2,55
3,29
2,67
3,52
Tabela 5. Charakterystyka k tów α, β, γ u kobiet o dobrej postawie ciała
Kobiety
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
11,80
14,22
13,39
12,45
12,98
β
S
1,87
3,60
3,31
4,34
3,98
X
9,03
8,06
6,79
6,70
7,16
γ
S
2,16
3,05
2,67
2,74
2,12
X
12,80
3,26
3,79
3,78
4,05
S
1,93
2,48
4,18
3,76
3,53
Tabela 6. Charakterystyka k tów α, β, γ u m czyzn o wadliwej postawie ciała
M czy ni
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
15,95
18,79
17,72
17,67
17,92
β
S
1,93
4,34
5,06
4,83
4,31
X
11,68
7,40
7,34
8,31
8,82
γ
S
2,37
2,08
3,42
3,48
2,39
X
13,63
3,00
3,24
3,29
3,64
S
2,41
2,62
3,76
3,32
4,03
Tabela 7. Charakterystyka k tów α, β, γ u kobiet o wadliwej postawie ciała
Kobiety
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
16,04
15,57
14,10
15,63
15,97
β
S
2,58
4,71
4,63
4,27
4,38
X
11,79
6,99
7,00
7,76
8,28
γ
S
2,82
2,83
2,99
3,07
2,94
X
16,06
4,90
5,93
5,98
6,12
S
3,44
3,91
4,91
4,82
4,99
Tabela 8. Charakterystyka k tów α, β, γ u m czyzn o złej postawie ciała
M czy ni
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
17,74
20,27
19,24
18,23
17,72
β
S
2,18
4,81
4,30
3,61
3,34
X
12,05
8,22
7,76
7,78
7,94
γ
S
2,44
3,33
2,46
2,18
2,19
X
17,89
2,60
4,67
4,78
4,92
S
2,44
3,09
5,23
4,42
4,59
Tabela 9. Charakterystyka k tów α, β, γ u kobiet o złej postawie ciała
Kobiety
Pozycja
1
2
3
4
5
α
X
13,44
14,84
14,14
14,60
13,50
β
S
2,28
3,78
2,80
2,41
3,54
X
14,55
8,19
7,14
7,76
8,64
γ
S
2,72
2,33
2,27
2,70
2,64
X
19,56
5,29
7,32
8,06
8,50
S
2,64
4,61
4,31
4,52
5,11
1000
900
800
700
[%]
600
500
400
300
Bardzo dobra
Dobra
Wadliwa
Zła
200
100
0
2
3
4
5
pozycja
Rys. 2. Zmiany w krzywiznach kr gosłupa m czyzn na podstawie warto ci
znormalizowanych
Na podstawie wykresów przedstawionych na rysunku 2 i 3 mo na stwierdzi , e podczas
siedzenia na zwykłym krze le najwi ksze zmiany w kształcie krzywizn kr gosłupa wyst puj
u m czyzn i kobiet o złej i wadliwej postawie ciała. Zastosowanie siedziska specjalnego
spowodowało tak e najwi ksze zmiany kifozy piersiowej i lordozy l d wiowej w obu tych
grupach o nieprawidłowej postawie ciała.
1000
900
800
700
[%]
600
500
400
300
Bardzo dobra
Dobra
Wadliwa
Zła
200
100
0
2
3
4
5
pozycja
Rys. 3. Zmiany w krzywiznach kr gosłupa kobiet na podstawie warto ci znormalizowanych
WNIOSKI
1. Analiza kształtu kr gosłupa w płaszczy nie strzałkowej pokazała u badanej młodzie y w
wieku 20 – 21 lat du e odsetki nieprawidłowej postawy ciała. Szczególnie mo e budzi
niepokój du a liczba powi kszonych krzywizn kr gosłupa u kobiet.
2. Przeprowadzone badania wykazały mi dzy pozycj stoj c a siedz c na tradycyjnym
krze le statystycznie istotny wzrost nachylenia górnego odcinka kr gosłupa i spłycenie
lordozy l d wiowej. Najwi kszy wzrost krzywizny kifozy piersiowej stwierdzono w grupach
o bardzo dobrej postawie ciała. Natomiast najbardziej zmniejsza si lordoza l d wiowa u
m czyzn i kobiet o wadliwej i złej postawie ciała.
3. Siedzisko ”balance chair” powinno by zalecane dla m czyzn i kobiet o prawidłowej i
nieprawidłowej postawie ciała. Siedzenie na specjalnym siedzisku powoduje zmniejszenie
krzywizny piersiowej kr gosłupa oraz powi kszenie lordozy l d wiowej. Najwi ksze zmiany
wyst piły w grupach o nieprawidłowej postawie ciała. Siedzenie na specjalnym siedzisku
spowodowało najbardziej zwi kszenie lordozy l d wiowej (statystycznie istotne) u kobiet o
wadliwej i złej postawie ciała.
LITERATURA
1. Chlebicka E., liwa W., Zmiany w krzywiznach kr gosłupa m czyzn i kobiet w pozycji
siedz cej, Zastosowania Ergonomii, nr 3/4, (43/44), Zielona Góra, 2001, s. 21 – 2
2. Dziak A., Bóle krzy a, PZWL, Warszawa 1984.
3. Kasperczyk T., Postawa ciała a wybrane cechy morfologiczne i funkcjonalne u dzieci w
wieku 8 - 15 lat, AWF, Kraków, 1988.
4. Mandal A. C., Work – chair with tilting seat, Ergonomics, vol. 19, 1976, s. 157 – 164.
5. Paluch R., Pozycja siedz ca i siedzisko, Materiały II Krajowego Seminarium „Obci enie
układu ruchu przyczyny i skutki„ pod red. R. Palucha, Wrocław 1995, s. 39 – 53.
6. Paluch R., Dolegliwo ci mi niowo – szkieletowe operatorów terminali komputerowych,
Ergonomia, t. 12, nr 2, 1989, s. 213 – 225.
7. liwa W., Urz dzenie diagnostyczno - pomiarowe posturometr - S, I Sympozjum In ynieria
Ortopedyczna i Protetyczna - IOP'97, Białystok, 1997, s. 259 - 264.
8. liwa W., Chlebicka E., Wady rozwoju fizycznego dzieci i młodzie y i ich nast pstwa. III
Krajowa Konferencja Naukowa " Dzieci i młodzie w warunkach zagro enia", Pami tnik, t.
1, Wrocław, 1992, s. 60 - 67.
9. Zeyland – Malawka E., wiczenia korekcyjne, AWF, Gda sk 1993.
THE INFLUENCE „BALANCE CHAIR” ON SHAPE OF SPINAL CURVATURE IN
MEN OF REGULAR AND IRREGULAR POSITION
Abstract: The results of the investigations of body posture in standing and sitting
positions on the workplace are presented in this work. Measurements have been done
using an electronic device – Posturometer - S on 627 men 20 - 21 years old and allowed
to plot the spinal curvatures from the seventh neck (C7) to fifth lumbar vertebra (L5).
The shape of the chest kyphosis and lumbar lordosis of the spine in standing, sitting on
traditional chair and sitting on “balance chair” positions has been analyzed in four
groups of very good, good, faulty and evil body position.