FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Transkrypt

113 Kozicka1:Layout 1 2014-09-22 14:17 Strona 1
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med
© MEDSPORTPRESS, 2014; 3(4); Vol. 30, 169-177
DOI: 10.5604/1232406X.1122189
Izabela Kozicka(A,B,C,D,E,F,G), Tomasz Kostka(A,B,C,D,E,F,G)
Klinika Geriatrii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Polska
Department of Geriatrics, Medical University of Lodz, Poland
DETERMINANTY SPRAWNOŚCI
FUNKCJONALNEJ OSÓB STARSZYCH
ZAMIESZKAŁYCH W ŚRODOWISKU
INSTYTUCJONALNYM
DETERMINANTS OF FUNCTIONAL CAPACITY OF ELDERLY
PEOPLE RESIDING IN INSTITUTIONAL ENVIRONMENT
Słowa kluczowe: siła uścisku ręki, sprawność funkcjonalna, osoby starsze,
stan odżywienia, funkcje poznawcze, domy długoterminowej opieki
Key words: handgrip strength, functional capacity, elderly people, nutritional status,
cognitive function, long-term care homes
Streszczenie
Wstęp. Obniżający się wraz z wiekiem poziom sprawności funkcjonalnej wśród osób starszych
może przyczyniać się do utraty zdolności do wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego. Celem pracy było poznanie jakie czynniki mają największy wpływ na sprawność funkcjonalną
osób starszych ze środowiska instytucjonalnego.
Materiał i metody. Badaniami objęto 141 osób starszych, mieszkających w środowisku instytucjonalnym w Łodzi, w tym 94 kobiety i 47 mężczyzn. Badania obejmowały ocenę stanu odżywienia
(ang. Mini Nutritional Assessment, MNA), ocenę funkcji poznawczych (ang. Mini-Mental State Examination, MMSE) i ocenę stanu psychicznego (ang. Geriatric Depression Scale, GDS). Sprawność funkcjonalną zmierzono przy użyciu skali funkcjonowania codziennego (ang. Activities of Daily Living, ADL),
skali funkcjonowania instrumentalnego (ang. Instrumental Activities of Daily Living, IADL) oraz testu
„Wstań i Idź” (ang. Timed Up & Go, TUG), natomiast siłę uścisku ręki (ang. handgrip strength, HDS)
przy użyciu dynamometru.
Wyniki. Średnia wieku całej badanej grupy wynosiła 75,8±9,5. Średnia wartość MNA wyniosła 21,14±3,50, GDS 7,20±3,40, MMSE 24,06±4,91, ADL 4,65±1,59, a IADL 2,70±2,27 punktów. Średnia wartość TUG wyniosła 18,2±10,9 sek. Średnia siła uścisku ręki prawej wyniosła 25,6±12,9, a ręki lewej 22,2±13,1 kg. Najsilniejszym determinantem sprawności funkcjonalnej okazał się wiek badanych
osób oraz siła uścisku ręki. Nieco słabszy związek ze sprawnością funkcjonalną wykazano dla MNA
i GDS. Wyniki w skali MMSE korelowały z wybranymi parametrami sprawności funkcjonalnej. W regresji wieloczynnikowej najsilniejszymi determinantami sprawności funkcjonalnej okazały się wiek, siła uścisku ręki i stan odżywienia.
Wnioski. Wyniki pracy wykazały, iż najistotniejszymi determinantami sprawności funkcjonalnej
osób starszych mieszkających w środowisku instytucjonalnym są: wiek, siła uścisku ręki oraz stan
odżywienia. Stan psychiczny i funkcje poznawcze mają mniejszy wpływ na wskaźniki sprawności
funkcjonalnej.
Summary
Word count:
Tables:
Figures:
References:
6001
3
1
42
Background. The decreasing of the level of functional capacity with age among elderly people
may contribute to a loss of ability to perform basic activities of daily living. The aim of this study was
to investigate which factors have the greatest impact on functional capacity of the elderly residing in
institutional environment.
Material and methods. The study included 141 elderly people (94 women and 47 men) living in
institutional environments in the city of Lodz (Poland). The study included an assessment of nutritional status (Mini Nutritional Assessment, MNA), cognitive function (Mini-Mental State Examination,
MMSE) and mental status (Geriatric Depression Scale, GDS). Functional capacity was measured
with the Activity of Daily Living (ADL) scale, the Instrumental Activity of Daily Living (IADL) scale as
well as the Timed Up & Go (TUG) test, while handgrip strength (HS) was determined by using
a mechanical dynamometer.
Results. The average age of the entire cohort was 75.8 ± 9.5. The average value of an MNA was
21.14 ± 3.50, GDS 7.20 ± 3.40, MMSE 24.06 ± 4.91, ADL 4.65 ± 1.59 and IADL 2.70 ± 2.27 points.
The average value of TUG was 18.2 ± 10.9 sec. The average value of handgrip strength of the right
hand was 25.6 ± 12.9 and left hand 22.2 ± 13.1 kg. The strongest determinants (p < 0.001) of functional capacity were the age of the respondents and handgrip strength. A slightly weaker association
with the functional capacity was demonstrated by the MNA and GDS. The results of the MMSE were
correlated with selected parameters of functional capacity. In a multiple regression, the most powerful
determinants of functional capacity were age, handgrip strength and nutritional status.
Conclusions. The results of this work have shown that the most important determinants of
functional capacity of elderly people residing in institutional environments are age, handgrip strength
and nutritional status. Mental status and cognitive function have a lower impact on the indicators of
functional capacity.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Izabela Kozicka
Klinika Geriatrii
Pl. Hallera 1; 90-647 Łódź, Poland, tel. 505-151-062, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
03.02.2014 r.
25.06.2014 r.
169
Kozicka I. i wsp. Determinanty sprawności funkcjonalnej osób starszych
Wstęp
Background
Sprawność funkcjonalna odnosi się do zdolności
jednostki do wykonywania zwykłych czynności w każdej dziedzinie życia codziennego [1]. Do czynności
podstawowych należą: utrzymanie higieny ciała, ubieranie się, korzystanie z toalety, kontrolowanie czynności fizjologicznych organizmu, odżywianie i poruszanie
się. Do złożonych czynności dnia codziennego należą: posługiwanie się telefonem, pieniędzmi, przygotowanie posiłków, wykonywanie zakupów, sprzątanie, pranie, przyjmowanie leków oraz korzystanie ze
środków transportu [2].
W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost populacji osób starszych i częstości występowania chorób
przewlekłych w tej grupie ludzi. Prognozy demografów wskazują, że przeciętne trwanie życia w Polsce
wzrośnie do 77,8 lat w 2015 roku i do 80 lat w roku 2030 [3]. Szacuje się, że w 2050 roku odsetek ten
może wynieść nawet 31,6% [4]. Utrzymanie na odpowiednim poziomie stanu zdrowia i jakości życia seniorów, a przez to ich samodzielności i niezależności,
stanowi problem. W związku z powyższym zdolności
funkcjonalne osób w podeszłym wieku są istotną kwestią w ochronie zdrowia publicznego na całym świecie. Osoby starsze muszą zachować sprawność funkcjonalną na jak najwyższym poziomie, ażeby móc
wykonywać samodzielnie przynajmniej podstawowe
czynności dnia codziennego i cieszyć się z możliwości prowadzenia niezależnego trybu życia.
Wcześniejsze badania wśród społeczności osób
starszych wskazują, iż wraz z wiekiem obniża się poziom sprawności funkcjonalnej [5-8]. Również rola siły
mięśniowej w zachowaniu niezależności jest potwierdzona wieloma badaniami, dotyczącymi głównie osób
starszych [9-11]. W świetle piśmiennictwa, na obniżanie
się sprawności funkcjonalnej ma również wpływ stan
odżywienia, występowanie depresji i zaburzeń funkcji
poznawczych [12,13]. Badania dotyczące populacji
osób starszych zostały przeprowadzone również w Polsce, ale niewiele z nich podnosi temat sprawności funkcjonalnej tych osób, które mieszkają w placówkach opiekuńczo-leczniczych. Jachimowicz i Kostka potwierdzają,
że wśród badanych przez nich seniorów z Uniwersytetu
Trzeciego Wieku, Spółdzielczego Domu Kombatanta
i Emeryta oraz z Domu Pomocy Społecznej, ci ostatni
charakteryzują się najniższym poziomem sprawności
funkcjonalnej [14]. Z tego względu istnieje konieczność
zajęcia się problemami tej grupy społeczeństwa, poznania czynników, które determinują zdolności funkcjonalne
w odmiennych, niż domowe, warunkach oraz podjęcia
działań nastawionych na poprawę tych parametrów, które mają na nią największy wpływ. Znajomość tych determinantów może decydować o sukcesach lub porażkach
działań prozdrowotnych w Polsce.
W związku z powyższym, celem niniejszej pracy było zbadanie, które spośród potencjalnych determinantów (wiek, płeć, stan odżywienia, stan psychiczny, funkcje poznawcze oraz siła uścisku ręki), mają najistotniejszy wpływ na sprawność funkcjonalną osób starszych
mieszkających w instytucjach opiekuńczo-leczniczych.
Functional capacity is understood as an ability to
be self-sufficient in performance of the activities of
daily living [1]. The basic ADL include maintaining body
hygiene, getting dressed, using the toilet, controlling
physiological functions of the body, meal consumption and movement. The complex everyday activities
include using the phone, controlling money, preparing meals, shopping, cleaning, laundry, taking medications and using public transport [2].
In recent years, there has been a significant increase in the elderly population and the incidence of
chronic diseases in this group of people. Demographers’ projections indicate that the average life expectancy in Poland will increase to 77.8 years in
2015 and to 80 years in 2030 [3]. It is estimated that
by 2050, this percentage could be as high as 31.6%
[4]. Maintaining an appropriate level of health status
and quality of life of seniors, and, hence, their autonomy and independence, is a problem. Therefore,
the functional ability of the elderly is an important
issue in public health throughout the world. Elderly
people must maintain their functional capacity at the
highest level to be able to independently perform at
least basic activities of daily living and enjoy the
possibility of leading an independent lifestyle.
Earlier studies among the elderly population indicate that, with age, the level of functional capacity
decreases [5-8]. The role of muscle strength in maintaining independence is confirmed by many studies,
mainly on elderly people [9-11]. In light of the literature, a decrease of functional capacity is also associated with nutritional status, the occurrence of depression and cognitive impairment [12,13]. Research on
the elderly population has been carried out also in
Poland. Some researchers examine the functional
capacity of the people who live in care and treatment
institutions. Jachimowicz and Kostka confirmed that,
among the respondents of the University of the Third
Age, Veteran Home and the long-term care home,
the latter were characterised by the lowest level of
functional capacity [14]. Therefore, there is a need to
address the problems of the society, to understand
the factors that determine the functional capacity in
different (other than domestic) conditions, and take
actions aimed at improving these factors. This is
important for the success of health-promoting activities in Poland.
The aim of this study was to investigate which of
the potential determinants (age, gender, nutritional
status, mental status, cognitive function, and handgrip strength) have the greatest impact on the functional capacity of the elderly living in institution.
Materiał i metody
Material and methods
Wybór grupy badanej
Grupę badaną wybrano spośród pensjonariuszy
Centrum Rehabilitacyjno-Opiekuńczego w Łodzi, któ-
Selection of the study group
The study group was selected from residents of
the Rehabilitation and Care Centre in Lodz, which
170
Kozicka I. et al. Determinants of functional capacity of elderly people
rych liczba wynosiła 595 osób. Kryteriami włączenia
osób do badań był wiek powyżej 65 roku życia, logiczny kontakt werbalny oraz brak istotnych schorzeń narządu słuchu znacznie utrudniających rozumienie zadawanych pytań. W efekcie selekcji do dalszych badań wytypowano 141 osób starszych, w tym 94
kobiety i 47 mężczyzn. Wszystkie osoby dobrowolnie
zdecydowały się na udział w badaniu, wyrażając
swoją zgodę na piśmie. Badania zostały przeprowadzone za zgodą Komisji Bioetycznej Uniwersytetu
Medycznego w Łodzi.
amounted to 595 people. The inclusion criteria of the
study were as follows: i) age over 65 years, ii) logical,
verbal contact, iii) lack of mental disorder and iv) considerable hearing disorders significantly hampering
understanding of questions at the time of the study.
As a result, 141 elderly people including 94 women
and 47 men were selected for further study. All persons voluntarily decided to participate in the study by
expressing their consent in writing. The Bioethics
Committee of the Medical University of Lodz approved the research.
Metody badawcze
Stan odżywienia oceniano na podstawie kwestionariusza Mini Nutritional Assessment (MNA) [15].
Ocenę stanu emocjonalnego badano skalą Geriatric
Depression Scale (GDS) [16], charakteryzującą stan
samopoczucia osoby badanej w ciągu ostatnich 2 tygodni. Stan funkcji poznawczych oceniano przy użyciu kwestionariusza Mini Mental State Examination
(MMSE) [17], który zawiera sześć grup zadań sprawdzających stopień funkcjonowania podstawowych procesów
psychicznych, takich jak: orientacja w czasie i w miejscu,
zapamiętywanie, uwaga i liczenie, przypominanie, funkcje językowe oraz praksja konstrukcyjna. Łączna liczba
punktów możliwych do zdobycia wynosiła 30.
Siłę uścisku ręki badano przy użyciu hydraulicznego dynamometru ręcznego Jamar® (Sammons Preston Rolyan, Kanada). Dynamometr umożliwia wykonanie pomiaru siły izometrycznej do 90 kg. Pomiary
wykonywano w pozycji stojącej z kończyną górną
swobodnie zwieszoną. Na sygnał pacjent maksymalnie zaciskał rękę na uchwycie dynamometru. Pomiary dokonywane były trzykrotnie zarówno na prawej,
jak i lewej dłoni. Spośród trzech wykonanych prób,
wybrano najlepszy wynik.
Przy użyciu skali Activities of Daily Living (ADL)
[18] oceniano zdolność do wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego, takich jak: kąpiel,
ubieranie się, toaleta, kontrolowanie zwieraczy, jedzenie, poruszanie się. W zależności od ilości zdobytych punktów (0-6) pacjentów oceniano jako: osoby
sprawne w zakresie ADL (5-6 pkt), osoby umiarkowanie sprawne (3-4 pkt) oraz osoby w znacznym stopniu niesprawne (≤2 pkt).
Przy użyciu skali Instrumental Activities of Daily
Living (IADL) [19] oceniano zdolność do wykonywania złożonych czynności życia codziennego, takich
jak: użycie telefonu, zakupy, przygotowywanie posiłków, sprzątanie, pranie, używanie środków transportu,
posługiwanie się lekami oraz pieniędzmi. Maksymalna
liczba punktów możliwa do zdobycia wynosiła 8.
Ponieważ w grupie badanej były osoby z ograniczoną sprawnością w zakresie poruszania się, dokładną ocenę sprawności funkcjonalnej według skal ADL
i IADL weryfikowano na podstawie rozmowy z personelem medycznym.
Przy użyciu testu „Wstań i idź” (ang. Timed Up &
Go, TUG) [20] oceniano trzy podstawowe funkcje życia codziennego: podniesienie się z pozycji siedzącej
do stojącej, marsz na krótkim dystansie i zwrot. Podczas testu pacjent wykonywał w jak najszybszym
czasie kolejno: powstanie z krzesła, marsz na dystansie 3 m, zwrot, marsz z powrotem do krzesła i siad
na krześle. Czas mierzony był stoperem. Pacjent wykonywał test dwukrotnie. Do analizy wykorzystano
najlepszy wynik.
Research methods
Nutritional status was assessed by the Mini Nutritional Assessment (MNA) [15]. The evaluation of the
emotional status was investigated using the Geriatric
Depression Scale (GDS) [16], characterising the state
of being of the subject in the previous two weeks.
Cognitive status was evaluated using the Mini
Mental State Examination (MMSE) [17], which contains six groups of tasks to check the level of functioning of the basic psychological processes such as
orientation in time and place, memory, attention and
counting, recall, language functions and constructional
praxis. The total number of points available was 30.
Handgrip strength was tested using a hydraulic
hand dynamometer by Jamar® (Sammons Preston
Rolyan, Canada). Dynamometer facilitates measurements of isometric force to 90 kg. Measurements
were performed in the standing position with the
upper limb hanging freely. At a signal, the patient
clenched their hand on a handle of the dynamometer.
The measurements were performed three times for
the right and left hand. Of the three tests performed,
the best result was selected.
Using a scale of Activities of Daily Living (ADL)
[18], the ability to perform basic activities of daily
living (bathing, dressing, toilet, sphincters control,
eating and moving around) was evaluated. The number of points scored by the patient indicates full function (5-6 points), moderate impairment (3-4 points)
and severe functional impairment (≤ 2 points).
Using a scale of Instrumental Activities of Daily
Living (IADL) [19], the ability to perform complex
activities of daily living, such as using the phone,
shopping, preparing meals, cleaning, laundry, use of
means of transport and use of drugs and money were
evaluated. The maximum number of points was eight.
As in the study group, there were people with
reduced mobility in the field, an accurate assessment
of functional capacity according to the ADL and IADL
scales were verified on the basis of discussions with
the medical staff.
Using the „Timed up and go„ [20] test, three basic
functions of everyday life were evaluated: recovering
from a sitting position to standing position, walking
a short distance, returning and moving to a sitting
position. During the test, a patient performed the
following operations as fast as they could: rise from
a chair, walk a distance of three meters, turn back,
walk to the chair and sit on the chair. Time of operations was measured with the aid of a stopwatch. The
patient performed the test twice. For the analysis, the
best score was used.
171
Analiza statystyczna
Zmienne analizowano przy użyciu jednoczynnikowej analizy wariancji ANOVA oraz testu Kruskala-Wallis’a. W analizach posłużono się również współczynnikiem korelacji rang Spearman’a do oceny zależności między dwiema zmiennymi ilościowymi. Wykorzystano również model regresji wieloczynnikowej
w celu określenia determinantów sprawności funkcjonalnej. Wyniki przedstawiono jako średnią arytmetyczną ± odchylenie standardowe. Uzyskane dane
opracowano statystycznie w oparciu o program Statgraphics Plus 5 (Statpoint Technologies, Inc., Stany
Zjednoczone). Za poziom istotności statystycznej przyjęto wartość p≤0,05.
Statistical analysis
The variables were analysed using a one-way
ANOVA and Kruskal-Wallis test. For the analysis, the
Spearman rank correlation coefficient was used to
assess the relationship between two quantitative variables. Additionally, a multivariate regression model
was applied to identify the determinants of functional
capacity. Results are presented as a mean ± standard deviation. The obtained data were statistically
analysed with the aid of the Statgraphics Plus 5 software package (Statpoint Technologies, Inc., USA).
For p ≤ 0.05, the results were treated as statistically
significant.
Wyniki
Results
Charakterystyka grupy badanej
Większość badanych osób stanowiły kobiety
(66,7%). Średnia wieku całej badanej grupy wynosiła 75,81±9,55 lata i różniła się istotnie w grupie kobiet
i mężczyzn, gdzie kobiety były starsze (średnio 79,50
±8,63), od mężczyzn (68,43±6,61). Średnia wartość
MNA wyniosła 21,14±3,50 punktów, GDS 7,20±3,40
punktów, a w skali MMSE 24,06±4,91 punktów. Dane
charakteryzujące siłę uścisku ręki zostały przedstawione w Tab. 1.
Dane charakteryzujące sprawność funkcjonalną
zostały przedstawione w Tab. 2. W sumie, 41 osób
(32 kobiety i 9 mężczyzn) spośród 141 nie było w stanie wykonać testu TUG.
W celu weryfikacji, czy płeć była niezależnym determinantem sprawności funkcjonalnej, wykonano
Characteristics of the study group
Most respondents were female (66.7%). The average age of the entire cohort was 75.81±9.55 years
and it was significantly different in women and men;
women were older (on average 79.5±8.63) than men
(68.43±6.61). The average value of MNA was 21.14±
3.50, GDS 7.20±3.40, and MMSE 24.06±4.91. The results of the handgrip strength test are shown in Table 1.
The results for the functional capacity are presented in Table 2. In total, 41 patients (32 women and
9 men) of 141 were not able to perform the TUG test.
In order to verify whether gender was an independent determinant of functional capacity, a multivariate
analysis of variance, was performed. This analysis
showed that gender, regardless of age, does not
determine any of the indicators of functional capacity.
Tab. 1. Dane charakteryzujące siłę uścisku ręki w zależności od płci w badanej grupie 141 osób starszych
Tab. 1. Data presenting the handgrip strength in relation to gender in a group of 141 elderly people
Tab. 2. Średnia liczba punktów uzyskana w skalach ADL, IADL oraz teście TUG w grupie osób starszych
Tab. 2. Average number of points in ADL, IADL and TUG tests obtained by in elderly people
172
Tab. 3. Związek pomiędzy sprawnością funkcjonalną a jej potencjalnymi determinantami
Tab. 3. Relationship between functional capacity and its potential determinants
wieloczynnikową analizę wariancji. Analiza ta wykazała, że płeć, niezależnie od wieku, nie determinowała żadnego ze wskaźników sprawności funkcjonalnej.
Ocena wpływu poszczególnych determinantów
na sprawność funkcjonalną
W Tab. 3 przedstawiono związek wskaźników charakteryzujących sprawność funkcjonalną z ich potencjalnymi determinantami w badanej grupie 141 osób
starszych. Najsilniejszym determinantem (p<0,001)
sprawności funkcjonalnej okazał się wiek badanych
osób oraz siła uścisku ręki prawej i siła uścisku ręki
lewej (Ryc. 1). Nieco słabszy związek ze sprawnością funkcjonalną wykazano dla MNA i GDS. Wyniki
w skali MMSE korelowały z wybranymi parametrami
sprawności funkcjonalnej.
Po włączeniu wszystkich zmiennych niezależnych
(wiek, płeć, MNA, GDS, MMSE, siłę uścisku ręki prawej i siłę uścisku ręki lewej) do modelu regresji wieloczynnikowej, stwierdzono następujące determinanty sprawności funkcjonalnej:
• niezależnymi determinantami dla wyników w skali
ADL, okazały się stan odżywienia i siła uścisku
ręki lewej;
• niezależnymi determinantami dla wyników w skali
IADL, okazały się wiek, stan odżywienia i siła
uścisku ręki lewej;
• niezależnym determinantem dla wyników TUG testu był wiek osób badanych.
Płeć nie była niezależnym determinantem któregokolwiek ze wskaźników sprawności funkcjonalnej.
Stan psychiczny według GDS oraz funkcje poznawcze według MMSE również nie miały wpływu na
wskaźniki sprawności funkcjonalnej w regresji wieloczynnikowej.
Evaluation of the impact of individual determinants
on physical performance
The relationship between functional capacity and
its potential determinants in the group of 141 elderly
people is presented in Table 3. The strongest determinants (p<0.001) of functional capacity were the
age of the respondents and the handgrip strength of
the right and left hand (Fig. 1). Slightly weaker association with the functional capacity were demonstrated by the MNA and GDS. The results of the MMSE
were correlated with selected parameters of functional capacity.
After inclusion of all the independent variables (age,
gender, MNA, GDS, MMSE and handgrip strength of
the right and left hand) into the multiple regression
model, the following determinants of functional capacity were found:
• independent determinants for the results of the
ADL scale: nutritional status and handgrip strength
of the left hand;
• independent determinants for the results of the
IADL scale: age, nutritional status and handgrip
strength of the left hand;
• independent determinant for the TUG test results:
age of the respondents.
Gender was not an independent determinant of
any of the indicators of functional capacity. The mental status of the GDS and cognitive function of the
MMSE had no effect on any of the indicators of functional capacity in the multivariate regression.
173
Ryc. 1. Zależność pomiędzy sprawnością funkcjonalną w skali ADL a siłą uścisku ręki lewej (kg) w grupie 141 osób
starszych
Fig. 1. Relationship between functional capacity of the ADL scale and handgrip strength of the left hand (kg) in a group
of 141 elderly people
Dyskusja
Discussion
Sprawność funkcjonalna jest coraz ważniejszym
tematem opracowań naukowych. Większość z nich
dotyczy osób starszych, co wiąże się z obniżającym
się wraz z wiekiem poziomem możliwości sprawnego
funkcjonowania [14, 21-24]. W pracy podjęta została
próba oceny roli czynników wpływających na sprawność funkcjonalną. Wyniki badań własnych wykazały,
że na poziom sprawności funkcjonalnej osób starszych mieszkających w placówkach opiekuńczo-leczniczych największy wpływ ma wiek, siła uścisku
ręki oraz stan odżywienia. Natomiast stan psychiczny i funkcje poznawcze nie miały większego wpływu
w analizie wieloczynnikowej.
Wyniki prezentowanej pracy sugerujące, że zaawansowany wiek wiąże się z obniżaniem sprawności funkcjonalnej, czego następstwem może być utrata
niezależności i konieczność opieki ze strony osób
trzecich, są zgodne z wynikami innych badań przeprowadzanych wśród różnych populacji seniorów
[25-29]. Podobnie jak w prezentowanej pracy, wiele
badań wskazuje na zależność pomiędzy sprawnością
funkcjonalną a siłą mięśniową. Według Reid i wsp.
[30] utrata masy i siły mięśni wraz z wiekiem jest ściśle związana z obniżeniem sprawności funkcjonalnej.
Pewna wielkość siły jest niezbędna do wykonywania
codziennych zadań takich jak chodzenie, przynoszenie zakupów, odkręcanie słoików, używanie narzędzi
czy trzymanie się poręczy w celu np. wejścia po
schodach [31]. Rantanen [31] zwraca jednak uwagę
na konieczność zachowania rezerwy siły, która umożliwia wykonywanie codziennych podstawowych zadań. Na podstawie 25-letnich prospektywnych badań
Honolulu Heart Program [32] obejmujących ponad 6
tys. zdrowych mężczyzn w wieku 45-68 lat stwierdzono, że poziom siły uścisku ręki pozwala na prognozowanie wystąpienia niepełnosprawności u wyjściowo
zdrowych mężczyzn. Ryzyko niesprawności w starszym
wieku (25 lat po pierwszym badaniu) było dwa razy
większe u mężczyzn z niskim poziomem siły stwier-
Functional capacity is an increasingly important
topic of scientific studies. Most of them concern the
elderly, which is associated with the ability to function
efficiently decreasing with age [14, 21-24]. The study
was carried out to assess the role of factors influencing the functional capacity. Results of the study showed that the greatest impact on the level of functional
capacity of older people living in institutional environments had age, handgrip strength and nutritional status. Mental status and cognitive functions had no
impact in the multivariate analysis.
The results of the present study suggest that advanced age is associated with a decreasing of functional capacity, the consequence of which may be
a loss of independence and the need for care on the
part of third parties. These findings are consistent
with other studies presented elsewhere [25-29]. As in
the present study, other researchers showed a relationship between functional capacity and muscle
strength. According to Reid et al. [30], a loss of muscle
mass and muscle strength with age are closely
associated with a decreasing of functional capacity.
A certain amount of force is necessary to perform
daily tasks such as walking, bringing shopping, unscrewing jars, using tools or holding, for example, the
handrail of the entry stairs [31]. Rantanen [31] noted
the need to maintain a reserve force that allows one
to perform basic daily tasks. Based on 25-year prospective study of the Honolulu Heart Program [32]
covering over six thousand healthy men aged 45-68
years, it was found that the level of handgrip strength
allows forecasting a disability in initially healthy men.
The risk of disability in older age (25 years after the
first study) was two times higher in men with low levels of strength identified in the first study compared
with men presenting high output power levels. Higher
levels of muscle strength of the hands determines
a possibility to perform more complex tasks of IADL.
In other studies, handgrip strength was one of the
174
dzonym w pierwszym badaniu w porównaniu z mężczyznami prezentującymi wysoki wyjściowy poziom
siły. Wyższy poziom siły mięśni rąk decyduje również
o większych możliwościach wykonywania bardziej
skomplikowanych czynności z zakresu IADL. W innych badaniach siła uścisku ręki była jednym z czynników decydujących o możliwości prowadzenia samochodu u pacjentów po udarze mózgu w rok po incydencie udarowym [33] oraz o możliwości samodzielnego korzystania przez osoby starsze ze środków transportu publicznego [34].
Poza siłą mięśni na sprawność funkcjonalną wpływa jeszcze wiele innych czynników. W niniejszej pracy
wykazano związek pomiędzy sprawnością funkcjonalną a stanem odżywienia. Właściwe odżywianie poprzez zapewnienie odpowiedniego poziomu składników odżywczych i zapobieganie niedożywieniu, sprzyja utrzymaniu zadowalającego poziomu sprawności
funkcjonalnej. Niedożywienie, szczególnie w populacji osób starszych, jest czynnikiem prowadzącym do
sarkopenii i niepełnosprawności [35-37].
W piśmiennictwie światowym często podkreślany
jest związek zaburzeń funkcji poznawczych z niesprawnością funkcjonalną u seniorów [38-41]. Np. Li
i Conwell zaobserwowali w swoich badaniach istotną
zależność pomiędzy poziomem funkcji poznawczych
a sprawnością funkcjonalną starszych osób [42]. Autorzy pracy przeglądowej, analizującej piśmiennictwo
dotyczące sprawności funkcjonalnej wykazali, że obniżanie się możliwości funkcjonalnych związane było
z zaburzeniami funkcji poznawczych oraz depresją
[12]. Jednym z przykładów są badania nad poziomem sprawności funkcjonalnej seniorów mieszkających w środowisku instytucjonalnym w Brazylii, gdzie
wykazano, że na obniżanie się zdolności funkcjonalnych mogą mieć wpływ zaburzenia poznawcze oraz
depresja [25]. W badaniach własnych GDS i MMSE
również wykazywały związek ze sprawnością funkcjonalną seniorów, ale tylko w zestawieniu dwuczynnikowym. W analizie wieloczynnikowej, aspekty emocjonalne oraz funkcje poznawcze nie miały wpływu
na żaden ze wskaźników sprawności funkcjonalnej.
Podobnie płeć nie była niezależnym od innych czynników determinantem któregokolwiek ze wskaźników
sprawności funkcjonalnej.
Problemy związane z zaburzeniami sprawności
funkcjonalnej osób starszych, mieszkających w instytucjach opiekuńczo-leczniczych, wydają się być złożone, dlatego konieczne będą dalsze badania, aby
poszerzyć naszą wiedzę dotyczącą wpływu także innych czynników na sprawność funkcjonalną seniorów. Wyniki badań własnych sugerują konieczność zastanowienia się nad wprowadzeniem do placówek
opiekuńczo-leczniczych programów, które miałyby na
celu aktywizowanie osób starszych do wykonywania
ćwiczeń zapobiegających obniżaniu się siły mięśniowej, jako jednego z głównych determinantów sprawności funkcjonalnej wieku podeszłego.
factors determining the possibility of driving a car by
patients after stroke in the year after the incident [33]
and the possibility to use public transport by the
elderly [34].
In addition to muscle strength, many other factors
affect functional capacity. In the present study, the
relationship between functional capacity and nutritional status was demonstrated. Proper nutrition by ensuring an adequate level of nutrients and prevention
of malnutrition are necessary to maintain a satisfactory level of functional capacity. Malnutrition, especially in the elderly population, is a factor leading to
sarcopenia and disability [35-37].
The relationship of cognitive impairment with functional disability in seniors is often highlighted [38-41].
For example, Li and Conwell observed in their study
a significant correlation between the level of cognitive
function and functional capacity of older people [42].
In another study, it was shown that the decline in
functional capability was associated with cognitive
impairment and depression [12]. One example is the
study of the level of functional capacity in the elderly
residing in institutional environments in Brazil. It was
shown that the cognitive impairment and depression
influenced the functional capacity [25]. In our study,
GDS and MMSE were also associated with functional
capacity in seniors, but only in bivariate relationships.
In the multivariate analysis, aspects of emotional and
cognitive functions had no effect on the indicators of
functional capacity. Similarly, gender was not an independent determinant of the indicators of functional
capacity.
Problems associated with impaired functional capacity of older people living in long-term care institutions appear to be complex. Therefore, further research
is needed to expand our knowledge of the impact of
other factors on functional capacity in seniors. This
study suggests the necessity to include programs for
long-term care institutions in order to get older people
to exercise. This is to prevent a decrease in muscle
strength, which is one of the major determinants of
functional capacity of the elderly.
Wnioski
Conclusions
1. Najistotniejszymi determinantami sprawności funkcjonalnej osób starszych mieszkających w środowisku instytucjonalnym są wiek, siła uścisku ręki i stan
odżywienia.
2. Stan psychiczny i funkcje poznawcze mają mniejszy wpływ na wskaźniki sprawności funkcjonalnej.
1. The most important determinants of functional
capacity of older people living in institutional environments are age, handgrip strength and nutritional status.
2. Mental status and cognitive function have a lower
impact on indicators of functional capacity.
175
Podziękowania
Acknowledgment
Autorzy dziękują Pani dr n. med. Krystynie Matysek,
Dyrektor Centrum Rehabilitacyjno-Opiekuńczego
(CRO) w Łodzi, za umożliwienie przeprowadzenia
badań. Dziękujemy również za pomoc mgr Danucie
Zając i całemu personelowi medycznemu CRO w realizacji niniejszych badań, a pensjonariuszom za wytrwały w nich udział. Autorzy otrzymali wsparcie z Healthy
Ageing Research Centre project (REGPOT-20122013-1, 7FP).
The authors thank Dr. Krystyna Matysek, Director
of the Rehabilitation and Care Centre (CRO), Lodz,
Poland for the opportunity to perform research. M.Sc.
Danuta Zając and the entire medical staff of CRO is
thanked for help in this research. We also acknowledge the participations of the CRO inmates in this
work. The authors received support from the Healthy
Ageing Research Centre project (REGPOT-20122013-1, 7FP).
Piśmiennictwo / References
1. Rautio N, Adamson J, Heikkinen E, Ebrahim S. Associations of socio-economic position and disability among older
women in Britain and Jyväskylä, Finland. Arch Gerontol Geriatr 2006; 42:141–155.
2. Borowiak E, Kostka T. Analiza sprawności funkcjonalnej osoby w starszym wieku. Rola pielęgniarki w zespole
geriatrycznym [in Polish]. Analysis of the functional capacity of the elderly. The role of the nurse in the geriatric
team. W: Wieczorkowska-Tobis K, Talarska D (red.) Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. PZWL Warszawa
2008; 81-95.
3. Główny Urząd Statystyczny. Portal informacyjny. Prognoza ludności na lata 2003-2030 [in Polish]. Population
projections: 2003-2030. Dostępny pod adresem: http://old.stat.gov.pl/gus/5840_648_PLK_HTML.htm (dostęp
2012.08.14).
4. Giannakouris K. Population and social conditions. Statistics in focus. Ageing characterises the demographic
perspectives of the european societies. 72/2008. Dostępny pod adresem: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/
ITY_OFFPUB/KS-SF-08–072/EN/KS-SF-08–072-EN.PDF (dostęp 2012.08.14).
5. Riebe D, Garber CE, Rossi JS i wsp. Physical activity, physical function, and stages of change in older adults. Am
J Health Behav 2005; 29 (1): 70-80.
6. Tobiasz-Adamczyk B, Brzyski P. Czynniki warunkujące zmiany w stanie funkcjonalnym w wieku starszym na
podstawie 12-letniej obserwacji [in Polish]. Factors influencing changes in functional status of the elderly based on
12-year observation. Gerontologia Polska 2002; 10: 23-29.
7. Borowiak E, Kostka T. Aktywność ruchowa starszych mieszkańców Łodzi [in Polish]. Physical activity of older
inhabitants of Lodz. Medycyna Sportowa 2003; 4: 139-146.
8. Lee Y, Choi K. Functional disability of older persons in long-term care facilities in Korea. Arch Gerontol Geriatr
2001; 34:93–106.
9. Brooks S, Faulkner JA. Skeletal muscle weakness in old age: under lying mechanisms. Medicine and Science in
Sports and Exercise 1994; 26: 432-439.
10. Puthoff ML, Janz KF, Nielson D. There lationship between lower extremity strength and power to everyday walking
behaviors in older adults with functional limitations. J Geriatr Phys Ther 2008; 31 (1): 24-31.
11. Guralnik JM, Ferrucci L, Simon sick EM, Salive ME, Wallace RB. Lower-extremity function in persons over the age
of 70 years as a predictor of subsequent disability. New Engl J Med 1995; 332: 556-561.
12. Stuck AE, Walthert JM, Nikolaus T, Bula CJ, Hohmann C, Beck JC. Risk factors for functional status decline in
community-living elderly people: a systematic literature review. Soc Sci Med 1999; 48(4): 445-469.
13. Boström G, Conradsson M, Rosendahl E, Nordström P, Gustafson Y, Littbrand H. Functional capacity and
dependency in transfer and dressing are associated with depressive symptoms in older people. Clin Interv Aging
2014; 9:249-56 doi: 10.2147/CIA.S57535.
14. Jachimowicz V, Kostka T. Aktywność ruchowa a sprawność funkcjonalna i lokomocyjna osób starszych [in Polish].
Association between physical activity and functional and motor abilities among the elderly. Polish Journal of Sports
Medicine 2009; 25 (4): 256-264.
15. Rubenstein LZ, Harker JO, Salava A, Guiqoz Y, Vellas B. Screening for undernutrition in geriatric practice: developing the short-form mini-nutritional assessment (MNA-SF). J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001; 56(6): M366M372.
16. Yesavage JA, Brink T, Lom O. Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary
report. J Psychiatr Res 1983; 17: 37-49.
17. Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. „Mini-Mental State”: a practical method for grading the cognitive state of
patients for the clinician. J Psychiatr Res 1975; 12: 189-198.
18. Katz S, Ford AB, Moskowitz RW, Jackson BA, Jaffe MW. Studies of illness in the aged: The index of ADL, a standardized measure of biological and psychosocial function. JAMA 1963; 185: 914-919.
19. Lawton MP, Brody EM. Assessment of older people: self-maintaining and instrumental activities of daily living.
Gerontologist 1969; 9:179-186.
20. Podsiadło D, Richardson S. The timed “up & go”: A test of basic functional mobility for frail elderly persons. J Am
Geriatr Soc 1991; 39: 142-148.
21. Kostka T, Kostka J. Sprawność funkcjonalna i wybrane aspekty rehabilitacji osób starszych [in Polish]. Functional
capacity and some aspects of the rehabilitation of the elderly. Lek Rodz 2007; dodatek: 26-31.
22. Conradsson M, Littbrand H, Boström G, Lindelöf N, Gustafson Y, Rosendahl E. Is a change in functional capacity or
dependency in activities of daily living associated with a change in mental health among older people living in
residential care facilities? Clin Interv Aging 2013; 8:1561-8 doi: 10.2147/CIA.S53270.
176
23. Dias FM, Costa SO, Pereira de Freitas J, Pinto Ada C, Vigário Pdos S, Mainenti MR. Functional Capacity of Oldest
Old Living in a Long-stay Institution in Rio De Janeiro, Brazil. J Phys Ther Sci 2014; 26(7):1097-105 doi:
10.1589/jpts.26.1097.
24. Kostka JS, Czernicki JW, Kostka TJ. Association of Muscle Strength, Power and Optimal Shortening Velocity With
Functional Abilities of Women With Chronic Osteoarthritis Participating in a Multi-Modal Exercise Program. J Aging
Phys Act 2013; [Epub ahead of print]
25. Mattos IE, do Carmo CN, Santiago LM, Luz LL. Factors associated with functional incapacity in elders living in long
stay institutions in Brazil: a cross-sectional study. BMC Geriatr 2014; 14(1): 47 doi: 10.1186/1471-2318-14-47.
26. McCurry SM, Gibbons LE, Bond GE i wsp. Older adults and functional decline: A cross-cultural comparison. Int
Psychogeriatr 2002; 14(2):161–179.
27. Reyes-Ortiz CA, Ostir GV, Pelaez M, Ottenbacher KJ. Cross-national comparison of disability in Latin American
and Caribbean persons aged 75 and older. Arch Gerontol Geriatr 2006; 42:21–33.
28. Konno K, Katsumata Y, Arai A, Tamashiro H. Functional status and active life expectancy among senior citizens in
a small town in Japan. Arch Gerontol Geriatr 2004; 38:153–166.
29. Barbosa BR, Almeida JM, Barbosa MR, Rossi-Barbosa LA. Evaluation of the functional capacity of the elderly and
factors associated with disability. Cien Saude Colet 2014; 19(8):3317-25.
30. Reid KF, Naumova EN, Carabello RJ, Phillips EM, Fielding RA. Lower extremity muscle mass predicts functional
performance in mobility-limited elders. J Nutr Health Aging 2008; 12(7): 493-498.
31. Rantanen T. Muscle strength, disability and mortality. Scand J Med Sci Sports 2003; 13(1): 3-8.
32. Rantanen T, Guralnik JM, Foley D i wsp. Midlife hand grip strength as a predictor of old age disability. JAMA 1999;
281(6):558-560.
33. Perrier MJ, Korner-Bitensky N, Mayo NE. Patient factors associated with return to driving poststroke: findings from
a multicenter cohort study. Arch Phys Med Rehabil 2010; 91(6): 868-873.
34. Green H, Milne A, Rauta I i wsp. General household survey 1986. London: Her Majesty’s Stationery Office, 1989.
35. Marcell TJ. Sarcopenia: causes, consequences, and preventions. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2003; 58(10):
M911-M916.
36. Danielewicz AL, Barbosa AR, Del Duca GF. Nutritional status, physical performance and functional capacity in
an elderly population in southern Brazil. Rev Assoc Med 2014; 60(3):242-8.
37. Soares LD, Campos Fde A, Araújo Md i wsp. Analysis of motor performance associated with the nutritional
status of the elderly enrolled in the Family Health Program in the municipality of Vitória de Santo Antão in the State
of Pernambuco. Cien Saude Colet 2012; 17(5):1297-304.
38. Konno K, Katsumata Y, Arai A, Tamashiro H. Functional status and active life expectancy among senior citizens in
a small town in Japan. Arch Gerontol Geriatr 2004; 38:153–166.
39. Lee Y, Shinkai S. A comparison of correlates of self-rated health and functional disability in the far East: Japan and
Korea. Arch Gerontol Geriatr 2003; 37:63–76
40. Ishizaki T, Yoshida H, Suzuki T i wsp. Effects of cognitive function on functional decline among community–dwelling non-disabled older Japanese. Arch Gerontol Geriatr 2006; 42:47–58.
41. Conradsson M, Littbrand H, Boström G, Lindelöf N, Gustafson Y, Rosendahl E. Is a change in functional capacity or
dependency in activities of daily living associated with a change in mental health among older people living in
residential care facilities? Clin Interv Aging 2013; 8:1561-8 doi: 10.2147/CIA.S53270.
42. Li LW, Conwell Y. Effects of changes in depressive symptoms and cognitive functioning on physical disability in
home care elders. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2009; 64A:230–236.
177

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

OM® Trening obwodowy

czynniki psychologiczne - International Association for the Study of

Hasło karta

(funkcjonalnej) w praktyce lekarskiej

Czy dolegliwości reumatyczne istotnie ograniczają sprawność po 60

O rozwiązaniach i stabilności równań funkcyjnych związanych z

Prezentacja A. Ratajczak, Swora Legal