Raport roczny 2010

Transkrypt

Raport roczny 2010

DEPARTAMENT STRATEGII I ANALIZ
Zespół Analiz Sektorowych
e-mail: [email protected]
tel. 22 521 81 22
Raport roczny 2010
sytuacja ekonomiczno – finansowa
przedsiębiorstw
Warszawa, sierpień 2010
wg działów PKD
SYNTEZA
→
→
→
→
Przedmiotem Raportu jest ocena bieżącej i przyszłej sytuacji ekonomiczno-finansowej branż na
podstawie analizy wskaźników ich rentowności, płynności, zadłużenia i sprawności działania, jak
również charakteryzujących możliwości rozwojowe przedsiębiorstw. Analiza jest prezentowana na
poziomie działów Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 (raport obejmuje 42 działy), jej podstawą są
dane za 2009 r., zestawione na tle poprzednich czterech lat; są to dane historyczne wg PKD 2004,
przeliczone na PKD 2007, która obowiązuje od 2009 r.
Wyniki przedsiębiorstw na koniec 2009 r. były lepsze niż rok temu, przede wszystkim dzięki redukcji
kosztów. W 2009 r. przychody z całokształtu działalności rosły szybciej niż koszty (odpowiednio
o 1,6% i 0,7%), sprzyjając wzrostowi wyniku finansowego netto, średnio o 22% wyższemu niż
w 2008 r., przy zróżnicowaniu sektorowym (m.in. w przemyśle wzrost o 36% wobec spadku o 44% rok
wcześniej; w budownictwie nieznaczny spadek – o 2% r/r; dodatni wynik finansowy w transporcie
wobec istotnej straty w 2008 r.). Przedsiębiorstwa rentowne stanowiły 74% ogółu firm przemysłowych
w 2009 r. (podobnie jak w 2008 r.), 80% budowlanych i 71% transportowych (odpowiednio 86% i 63%
w 2008 r.). Osłabł efekt ujemnego wyniku na opcjach walutowych - wynik na operacjach finansowych
był lepszy niż przed rokiem (strata zmalała do 3 mld zł wobec 17 mld zł w 2008 r.), przy czym problem
ten trudno identyfikować w kontekście konkretnej branży.
W rocznej perspektywie przedsiębiorstwa będą funkcjonowały w stopniowo poprawiającym się
otoczeniu makroekonomicznym - w 2010 r. analitycy makroekonomiczni PKO BP oczekują
niewielkiego przyspieszenia wzrostu gospodarczego do 2,5% r/r (z 1,8% r/r w 2009r.), przy silniejszym
wzroście w I poł. roku oraz wyhamowaniu dynamiki wzrostu w II poł. roku; w 2011 r. spodziewane jest
dalsze przyspieszenie aktywności gospodarczej w kierunku 3,5% r/r. Powyższa prognoza zakłada
wyhamowanie tempa ożywienia gospodarczego za granicą w II poł. 2010 r., w tym strefie euro przy
stopniowym wygasaniu efektów stymulacji fiskalnej a w przypadku wielu krajów europejskich wręcz
zacieśnieniu polityki fiskalnej. Wyhamowanie ożywienia gospodarczego za granicą będzie przekładać
się na osłabienie oddziaływania dwóch czynników, które w I poł. br. silnie stymulowały wzrost
aktywności gospodarczej, tj. wzrostu produkcji eksportowej oraz odbudowy zapasów (po ich silnej
likwidacji z przełomu 2008 i 2009 r.). Dane z I poł. roku nie wskazują bowiem na możliwość utrzymania
silniejszej dynamiki wzrostu popytu krajowego, biorąc pod uwagę: wciąż bardzo wysoki poziom
wolnych mocy wytwórczych ograniczający plany inwestycyjne i silny wzrost zatrudnienia. Powolna
poprawa sytuacji na rynku pracy będzie z kolei hamowała silniejsze ożywienie konsumpcji prywatnej.
Przy nadal wysokiej skali programów współfinansowanych ze środków UE, bardzo wysoka baza
odniesienia z 2009 r. (szczególnie z II poł. roku), związana z dynamicznym ożywieniem wykorzystania
środków, będzie skutkowała już niższą dynamiką wzrostu publicznych inwestycji infrastrukturalnych
w 2010 r. Jednocześnie, choć utrzymują się ryzyka wystąpienia efektu tzw. drugiego dna recesji
gospodarki globalnej, co przełożyłoby się na wyraźnie słabsze perspektywy dla gospodarki krajowej,
to dane makroekonomiczne z USA wskazują, że za scenariusz bazowy wciąż można uznać
wyhamowanie poprawy aktywności gospodarczej, a nie jej regres.
Istotną kwestią regulującą warunki działania przedsiębiorstw będzie kształtowanie się kursu złotego.
Oczekiwana kontynuacja aprecjacji w 2010 r. do ok. 3,75 zł za euro nie powinna istotnie wpływać na
dynamikę wolumenu eksportu, gdyż to kształtowanie się popytu zagranicznego będzie dla
eksporterów czynnikiem ważniejszym niż poziom kursu walutowego, a poziom 3,75 zł za euro
pozostaje powyżej poziomu opłacalności eksportu (wg wyników ankiety NBP). Niewątpliwie
→
→
→
→
→
mocniejszy złoty nie będzie z kolei już tak korzystny dla przychodów złotowych eksporterów.
Jednocześnie mocny złoty będzie skutkował spadkiem cen złotowych towarów importowanych wobec
krajowych produktów. Firmy powinny także uwzględniać ryzyka utrzymania wysokiej zmienności kursu
w warunkach wciąż niepewnej sytuacji na globalnych rynkach finansowych.
Stopniowo lepsze warunki makroekonomiczne będą skutkowały poprawą sytuacji większości branż
w 2010 r. w porównaniu z 2009 r. Dostosowania podażowe, jakie nastąpiły w 2009 r. w wielu
branżach, stabilizują ich rozwój w 2010 r.; przykładowo, w I poł. 2009 r. w transporcie drogowym zbyt
duża podaż środków transportu przy ograniczonym popycie na usługi przewozowe doprowadziła do
upadłości wielu firm. Skutkiem tego była poprawa rentowności firm transportowych w II poł. 2009 r.,
które utrzymały się na rynku. Dostosowanie do popytu następuje też w przemyśle materiałów
budowlanych (zejście z rekordowych poziomów produkcji w okresie boomu mieszkaniowego lat 2007–
2008.
Relatywnie dobra będzie sytuacja producentów podstawowych dóbr i usług konsumpcyjnych na które
popyt na rynku krajowym jest stabilny, jest to większość segmentów przemysłu spożywczego,
przemysł farmaceutyczny, zarządzanie nieruchomościami, jak również w obszarze działalności
gospodarczej, której inwestycje mogą być współfinansowane ze środków UE (budownictwo
infrastrukturalne, gospodarka ściekami i odpadami, działania innowacyjne w różnych branżach).
Sytuacja monopolu naturalnego sprzyja względnie stabilnej sytuacji m.in. przedsiębiorstw
ciepłowniczych czy wodociągowych. Także wyniki elektroenergetyki będą nadal dobre. Umiejętność
dostosowania do trudnych warunków otoczenia makroekonomicznego, przejawiająca się w dobrych
wynikach w 2009 r. producentów papieru, sprzętu elektronicznego, AGD, firm telekomunikacyjnych
czy informatycznych, przemawia za ich utrzymaniem także w kolejnym roku.
Nadal trudne warunki funkcjonowania, przede wszystkim z uwagi na ograniczenia popytowe, czekają
sprzedawców i producentów samochodów, organizatorów turystyki, hotele i gastronomię, pośredników
i najemców nieruchomości, właścicieli magazynów; cykliczne spowolnienie w budownictwie
mieszkaniowym co najmniej do końca 2010 r. będzie dotkliwe dla wielu firm, aktywnych w tym
segmencie budownictwa.
W stosunku do ostatnich trzech lat zmalała bariera braku wykwalifikowanych pracowników, tańsze
stały się surowce i materiały; ponowny wzrost cen surowców raczej nie będzie już tak dotkliwy, nie
wydaje się możliwy powrót do historycznie wysokich poziomów cen ropy czy metali z I poł. 2008 r.;
presję od strony kosztowej tworzyć będzie natomiast wysoki poziom cen energii elektrycznej
(szczególnie ważny m.in. dla przemysłu hutniczego, cementowego, szklarskiego) i gazu (istotny dla
producentów nawozów), a także koszt dostosowań w zakresie ochrony środowiska (ważny m.in. dla
energetyki, gospodarki komunalnej, ciepłownictwa, producentów chemikaliów).
Zapowiadane przez rząd wprowadzenie trzech nowych stawek VAT od 2011 r. (podwyższenie
dotychczasowej podstawowej o 1 pkt. proc. oraz zmiany podatku na żywność) od 2011 r. może
krótkookresowo, pod koniec 2010 r., wzmocnić popyt na część wyrobów przemysłowych, poprawiając
wyniki finansowe ich producentów. Jednocześnie wspomniane zmiany VAT i większe od 2011 r. progi
podatków i opłat lokalnych sygnalizują trudniejsze otoczenie regulacyjne firm w kolejnych latach.
Łukasz Tarnawa główny ekonomista
Zespół Analiz Sektorowych DSA
Agnieszka Grabowiecka-Łaszek
Piotr Krzysztofik
Anna Senderowicz
Wanda Urbańska
tel. 22 521 8091
tel. 22 521 8122
tel. 22 521 8125
tel. 22 521 8124
tel. 22 521 8123
Opracowanie komputerowe: Piotr Krzysztofik
Niniejszy materiał został opracowany wyłącznie w celu informacyjnym na potrzeby klientów PKO BP SA i nie może być traktowany jako
oferta lub rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Informacje zawarte w materiale pochodzą z ogólnie dostępnych,
wiarygodnych źródeł, jednak PKO BP SA nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. PKO BP SA nie ponosi
odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale.
Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem powołania się na źródło.
Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Puławskiej 15, 02-515 Warszawa,
zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod
nr KRS 0000026438; NIP: 525-000-77-38 REGON: 016298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 250 000 000 zł.
SPIS TREŚCI
Symbol PKD 2007
GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE
05.
GÓRNICTWO WĘGLA
08.
POZOSTAŁE GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE
4
6
PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE
PRODUKCJA ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH
10.
PRODUKCJA NAPOJÓW
11.
PRODUKCJA WYROBÓW TYTONIOWYCH
12.
PRODUKCJA WYROBÓW TEKSTYLNYCH
13.
PRODUKCJA ODZIEŻY
14.
PRODUKCJA WYROBÓW Z DREWNA
16.
PRODUKCJA PAPIERU I WYROBÓW Z PAPIERU
17.
POLIGRAFIA I REPRODUKCJA ZAPISANYCH NOŚNIKÓW INFORMACJI
18.
WYTWARZANIE KOKSU I PRODUKTÓW RAFINACJI ROPY NAFTOWEJ
19.
PRODUKCJA WYROBÓW CHEMICZNYCH
20.
PRODUKCJA PODSTAWOWYCH SUBSTANCJI FARMACEUTYCZNYCH ORAZ LEKÓW
21.
PRODUKCJA WYROBÓW Z GUMY I TWORZYW SZTUCZNYCH
22.
PRODUKCJA WYROBÓW Z POZOSTAŁYCH SUROWCÓW NIEMETALICZNYCH
23.
PRODUKCJA METALI
24.
PRODUKCJA METALOWYCH WYROBÓW (BEZ MASZYN I URZĄDZEŃ)
25.
PRODUKCJA KOMPUTERÓW I WYROBÓW ELEKTRONICZNYCH
26.
PRODUKCJA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH
27.
PRODUKCJA MASZYN I URZĄDZEŃ
28.
PRODUKCJA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH
29.
PRODUKCJA POZOSTAŁEGO SPRZĘTU TRANSPORTOWEGO
30.
PRODUKCJA MEBLI
31.
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
46
48
ENERGETYKA
35.
WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ. GAZ I GORĄCĄ WODĘ
50
USŁUGI KOMUNALNE
37.
GOSPODARKA ŚCIEKOWA
38.
GOSPODARKA ODPADAMI
52
54
BUDOWNICTWO
ROBOTY BUDOWLANE ZWIĄZANE ZE WZNOSZENIEM BUDYNKÓW
41.
ROBOTY ZWIĄZANE Z BUDOWĄ OBIEKTÓW INŻYNIERII LĄDOWEJ I WODNEJ
42.
ROBOTY BUDOWLANE SPECJALISTYCZNE
43.
56
58
60
HANDEL HURTOWY I DETALICZNY
45.
HANDEL POJAZDAMI SAMOCHODOWYMI ORAZ NAPRAWA POJAZDÓW
46.
HANDEL HURTOWY
47.
HANDEL DETALICZNY
62
64
66
POZOSTAŁE USŁUGI NIEFINANSOWE
49.
TRANSPORT LĄDOWY ORAZ TRANSPORT RUROCIĄGOWY
52.
MAGAZYNOWANIE I USŁUGI WSPOMAGAJĄCE TRANSPORT
55.
USŁUGI HOTELOWE
56.
USŁUGI GASTRONOMICZNE
58.
DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA
61.
TELEKOMUNIKACJA
62.
USŁUGI INFORMATYCZNE
68.
OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
73.
REKLAMA I BADANIA RYNKU
79.
USŁUGI TURYSTYCZNE
68
70
72
74
76
78
80
82
84
86
ANEKS METODOLOGICZNY ................................................................................................................
88
05. GÓRNICTWO WĘGLA
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
CASH FLOW, AMORTYZACJA, WYNIK NETTO
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
ROS (GPM) Stopa zysku brutto
ROS (NPM) Stopa zysku netto
ROE Stopa rentowności kapitału własnego
ROA Stopa rentowności aktywów
CR Wskaźnik płynności bieżącej
QR Wskaźnik podwyższonej płynności
DR (WZA) Współczynnik długu
WP (WPMK) Pokrycie majątku trw. kapit. stałym
CFC (WPO) Wskaźnik pokrycia obsługi odsetek
IT (WRZD) Wskaźnik rotacji zapasów
CP (WRND) Wskaźnik rotacji należności
PL (WRZbD) Wskaźnik rotacji zobowiązań
Wskaźnik umorzenia rzecz. majątku trwałego
Udz. nakładów inwestycyjnych w amortyzacji
Udz. eksportu w przychodach ogółem
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
STRUKTURA FIRM I ICH PRZYCHODÓW W 2009 r.
WG WIELKOŚCI FIRMY
9,06
6,54
16,79
5,46
1,04
0,86
0,68
0,57
17,03
16
32
31
0,52
1,44
0,01
10-49 osób
2006
2007
4,39
3,40
8,42
2,76
0,88
0,72
0,67
0,54
14,75
15
28
35
0,54
1,39
0,01
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
1,88
1,84
x
1,43
0,78
0,64
0,67
0,52
12,38
15
29
36
0,55
1,49
0,01
6,60
5,88
14,14
5,22
0,80
0,66
0,63
0,54
13,54
14
29
32
0,56
1,68
0,02
1,24
0,11
0,33
0,12
0,94
0,63
0,64
0,56
10,17
29
30
34
0,56
1,77
0,02
1,71
1,22
2,62
0,96
0,90
0,70
0,63
0,58
10,39
23
31
38
0,59
1,61
0,02
WARTOŚCI BEZWZGLĘDNE (w mln zł) i CECHY STRUKTURY PODMIOTOWEJ
1 Przychody ogółem
25 010 23 926
23 760
2 Koszty ogółem
23 066 22 992
23 383
3 Wynik finansowy brutto
1 944
919
381
4 Wynik finansowy netto
1 403
712
373
28 889
27 205
1 666
1 484
12 877
12 719
142
13
28 395
27 981
415
296
1 995
3 480
3 358
23
0,87
0,39
0,01
.
.
0,09
.
1 043
1 056
1 843
23
0,87
0,43
.
.
.
0,13
.
2 138
2 434
3 440
23
0,87
0,43
.
.
.
0,13
0,00
5 Amortyzacja
1 619
1 744
1 768
6 Cash flow
3 022
2 455
2 141
7 Nakłady inwestycyjne
2 328
2 431
2 636
8 Liczba firm ogółem
24
24
25
9 Udz. firm rentownych w liczbie firm ogółem
0,88
0,75
0,84
10 Udz. firm s.prywatnego w liczbie firm ogółem
0,38
0,42
0,44
11 Udz. przychodów s.prywatnego w ogółem
0,01
0,01
0,02
a
0,08
0,08
0,08
12 Udz. firm zagr. w liczbie firm ogółem
a
.
.
.
13 Udz. przychodów firm zagr. w ogółem
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,08
0,08
0,08
14
b
.
.
.
15 Udz. przychodów małych firm w ogółem
a
sektor prywatny, własność zagraniczna; b firmy o liczbie pracujących 10 - 49 osób.
Źródło: Baza PONT Info. GOSPODARKA na podstawie danych źródłowych GUS
Departament Strategii i Analiz PKO BP SA
4
D1
-9,93
-8,88
-10,51
-4,99
0,60
0,32
0,17
0,58
-4,05
2
21
5
0,34
0,04
0,00
2009
D5
4,03
2,64
6,01
3,32
2,49
2,13
0,45
1,13
47,39
17
31
18
0,63
1,46
0,00
D9
23,06
19,20
31,91
26,20
12,96
6,33
0,68
14,46
x
53
104
67
0,80
3,10
0,01
05. GÓRNICTWO WĘGLA
A B
35 000
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł) G H
I
JEDNOSTKI RENTOWNE I STRUKTURA FIRM
WG WŁASNOŚCI
J
100%
30 000
80%
25 000
60%
20 000
15 000
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki górnictwa węgla kamiennego (87% przychodów działu) były w 2009 r. słabe, wynik
finansowy netto był najniższy w okresie ostatnich 5 lat. Pogorszenie wyniku w 2009 r. wynika
głównie ze zmniejszenia zysku ze sprzedaży węgla (przychody ze sprzedaży mniejsze o 6,7%). Wg
resortu gospodarki w 2009 r. wydobycie węgla (nie uwzględniając kopalni „Bogdanka”) wyniosło
72 mln ton, tj. o 7,4% mniej r/r; wydobycie węgla energetycznego (88% ogółu wydobywanego) było
mniejsze o 3,5%, a koksowego o 29%. Zapasy węgla wzrosły do 4,8 mln ton (1,6 mln na koniec
2008 r.). Średnia cena zbytu węgla wyniosła 279 zł za tonę (w tym energetycznego 268 zł, a
koksowego 350 zł), w przypadku węgla energetycznego wzrosła r/r o 23%, natomiast koksowego
spadła o 68% r/. Średni koszt jednostkowy produkcji tony węgla w 2008 r. wyniósł 262 zł (wzrost o
15% r/r). Wyniki finansowe kopalni węgla brunatnego (13% przychodów działu) w 2009 r. w
porównaniu z górnictwem węgla kamiennego były lepsze, choć słabsze niż rok wcześniej.
Wzrost kosztów (o 2,9%) przy spadku przychodów (o 1,7%) przyczynił się do spadku wyniku
finansowego działu (o 80%) i środków przeznaczanych na samofinansowanie rozwoju (o 30%).
Rentowność sprzedaży, kapitału własnego i aktywów były zdecydowanie niższe w porównaniu z 2008 r.
(m.in. ROS=1,2% wobec odpowiednio 5,9%), są to najsłabsze wyniki w latach 2005-2009. Wyraźnie różny
był poziom rentowności sprzedaży górnictwa węgla kamiennego i brunatnego (odpowiednio 0,2% i 7,8%).
Płynność finansowa kopalni kształtowała się poniżej poziomu satysfakcjonującego (CR=0,9; QR=0,7),
przy czym kopalnie węgla brunatnego uzyskały zadowalającą bieżącą płynność finansową. Pogorszyły
się wskaźniki sprawności działania - rotacja zapasów wydłużyła się o 9 dni, regulowanie zobowiązań o 6
dni. Obszar inwestycji cechowała stagnacja - udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji zmniejszył się
do 1,61 (1,68 w 2008 r.) a umorzenie majątku trwałego wzrosło (0,59 wobec 0,56). Zadłużenie aktywów
działu (0,63) było akceptowalne, natomiast pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (0,58) nadal nie
przekroczyło wymaganego poziomu 1,0.
W średniej perspektywie ryzyko kredytowania górnictwa węgla kamiennego pozostaje wysokie,
górnictwo będzie działało w trudnych warunkach wolno odbudowującego się popytu na węgiel
koksowy (dla hut) i energetyczny (niewielki wzrost zapotrzebowania na energię), strukturalnym
problemem są wysokie koszty wydobycia; niekorzystne z punktu widzenia producentów węgla są
też obostrzenia dla elektrowni węglowych, związane z emisją CO2. Korzystna dla branży jest
zgoda KE na wsparcie inwestycji początkowych w górnictwie z budżetu państwa (400 mln zł); w
dłuższej perspektywie szansą dla producentów węgla jest rozwój czystych technologii węglowych
(wspierany przez UE), a także zgazowanie węgla. W średniej perspektywie ryzyko kredytowania
kopalni węgla brunatnego pozostaje przeciętne; węgiel brunatny jest najtańszym nośnikiem
energii w bilansie paliwowym Polski, ważnym dla bezpieczeństwa energetycznego. Istotne ryzyka
wiążą się z unijnym pakietem klimatycznym (węgiel emituje dużo CO2), a także lokalizacją
potencjalnie udostępnianych złóż węgla odkrywkowych w kolizji z obszarami Natura 2000.
5
08. POZOSTAŁE GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE
1 200
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
1 000
800
odsetek firm
600
udział w
przychodach
400
200
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
8,25
6,46
10,67
6,24
1,60
1,27
0,42
1,09
12,17
25
48
28
0,58
1,48
0,04
10-49 osób
2006
2007
11,76
9,55
14,95
8,95
1,41
1,18
0,40
1,05
18,08
20
49
27
0,58
1,78
0,06
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
18,71
15,12
x
15,17
1,50
1,21
0,39
1,07
24,51
22
40
25
0,55
2,85
0,04
19,28
14,93
22,16
13,87
1,41
1,10
0,37
1,09
19,02
28
43
24
0,53
2,42
0,04
7,80
6,14
7,07
4,17
1,19
0,90
0,41
1,03
10,38
40
70
35
0,55
1,15
0,05
9,80
7,76
9,73
6,18
1,30
0,99
0,36
1,04
12,82
32
51
28
0,55
1,34
0,04
3 268
3 767
5 195
2 Koszty ogółem
3 012
3 345
4 270
256
423
924
201
344
747
5 909
4 847
1 063
823
2 224
2 073
158
125
5 016
4 557
466
369
320
1 143
773
196
0,81
0,91
.
0,08
0,14
0,51
0,17
177
301
203
194
0,61
0,91
.
0,10
.
0,48
0,14
363
732
484
205
0,80
0,92
.
0,10
.
0,52
0,16
5 Amortyzacja
212
228
268
6 Cash flow
413
572
1 015
309
400
745
178
179
191
0,82
0,87
0,90
0,88
0,89
0,90
.
.
.
a
0,12
0,11
0,09
a
.
0,10
.
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,48
0,46
0,48
14
b
0,13
0,12
0,15
a
6
D1
-10,28
-10,28
-27,41
-9,21
0,51
0,34
0,08
0,58
-0,16
1
20
4
0,29
0,00
0,00
2009
D5
6,96
5,94
8,78
6,44
1,93
1,43
0,33
1,24
20,51
18
48
21
0,57
0,69
0,00
D9
28,21
23,11
42,39
26,84
10,22
8,63
0,82
2,83
x
84
140
101
0,81
3,08
0,10
08. POZOSTAŁE GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE
A
7 000
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
6 000
80%
5 000
60%
4 000
3 000
40%
2 000
20%
1 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe przedsiębiorstw wydobywających kamień oraz piasek, żwir i glinę w 2009 r. były
słabsze niż w okresie boomu lat 2007-2008, nastąpiło wyhamowanie dynamiki wzrostu branży
związane z osłabieniem dynamiki budownictwa - producenci kruszywa odczuli zapewne mniejszy
popyt z uwagi na spowolnienie w budownictwie mieszkaniowym, jak i opóźnienia w uruchamianiu
kontraktów drogowych. Ok. 85% przychodów branży generują firmy wydobywające kamień, piasek
i glinę, są to głównie przedsiębiorstwa krajowe, z wiodącą rolą firm zatrudniających od 50 do 250
osób.
Głębszy spadek przychodów (o 15%) niż kosztów (o 6%) przyczynił się do spadku wyniku
finansowego działu (o 55%) i środków przeznaczanych na samofinansowanie rozwoju. Rentowność
sprzedaży, kapitału własnego i aktywów były o ok. połowę niższe w porównaniu z 2008 r. (ROS=7,8%,
ROE=9,7%; ROA=6,2% wobec odpowiednio 14,9%; 22,2%; 13,9%). Dział cechuje silne zróżnicowanie połowa firm nie osiągnęła przeciętnej rentowności sprzedaży w dziale (D5 w przypadku ROS=5,9%), co
wskazuje na znaczący udział firm o słabszych wynikach.
Płynność finansowa była zadowalająca w przypadku płynności bieżącej, blisko tego poziomu w
przypadku płynności szybkiej (QR=0,99). Pogorszyły się o kilka dni wskaźniki sprawności działania –
rotacja zapasów i regulowanie zobowiązań wydłużyły się r/r o 4 dni, inkaso należności - o 8 dni.
Aktywność inwestycyjna osłabła – nakłady inwestycyjne zmalały r/r o 37%, udział nakładów
inwestycyjnych w amortyzacji zmniejszył się do 1,34.
Zadłużenie aktywów działu było akceptowalne, również pokrycie majątku trwałego kapitałem
stałym (1,04) przekraczało wymagany poziom 1,0; natomiast niekorzystnie obniżył się wskaźnik pokrycia
obsługi odsetek.
W średniej perspektywie firmy wydobywające kamień, piasek i żwir należą do grupy
przedsiębiorstw o przeciętnym ryzyku kredytowania; atutem branży jest duży potencjał rynku,
ilustrowany ilością surowca niezbędnego do wybudowania i modernizacji w latach 2007-2015
dróg i szlaków kolejowych (szacowaną na ok. 400 mln ton kruszyw oraz ponad 1 mld ton mas
ziemnych i skalnych), a także do rewitalizacji zabudowy miejskiej (współfinansowanej ze środków
UE), dodatkowo odbudowa zniszczeń po powodzi spowoduje wzrost zapotrzebowania na materiał
na nasypy. Z kolei ryzyka kredytowania wiążą się z wrażliwością na wahania koniunktury w
budownictwie (rok 2010 to rok słabszej koniunktury, szczególnie w budownictwie
mieszkaniowym), jak i zależnością wyników firm od warunków pogodowych z uwagi na
odkrywkowy charakter wydobycia surowca.
7
10. PRODUKCJA ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH
10 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
8 000
odsetek firm
6 000
4 000
udział w
przychodach
2 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
3,73
3,02
10,96
5,19
1,35
0,82
0,53
1,14
9,87
40
40
37
0,46
1,59
0,15
10-49 osób
2006
2007
4,29
3,52
12,26
5,84
1,39
0,86
0,52
1,16
12,05
40
42
38
0,45
1,63
0,16
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
4,39
3,60
x
6,09
1,37
0,82
0,53
1,14
11,14
41
41
37
0,45
1,64
0,16
2,61
1,98
6,96
3,32
1,34
0,85
0,52
1,11
6,48
37
43
36
0,47
1,63
0,17
5,04
4,32
14,42
7,27
1,41
1,01
0,50
1,15
11,17
28
43
36
0,49
1,07
0,19
5,03
4,26
13,61
6,84
1,44
0,95
0,50
1,15
9,94
34
41
36
0,48
1,29
0,19
105 452 113 650 128 861
2 Koszty ogółem
101 782 109 010 123 500
3 756
4 646
5 364
3 044
3 815
4 409
131 591
128 337
3 290
2 493
65 442
62 235
3 210
2 748
139 819
133 131
6 683
5 663
3 507
6 000
5 722
2 462
0,76
0,99
0,98
0,09
0,30
0,47
0,11
1 761
4 510
1 880
2 294
0,77
0,99
.
0,09
0,30
0,43
0,09
3 717
9 380
4 802
2 490
0,84
0,99
.
0,09
0,32
0,47
0,10
5 Amortyzacja
3 070
3 248
3 451
6 Cash flow
6 114
7 063
7 860
4 806
5 210
5 582
2 509
2 530
2 522
0,82
0,83
0,85
0,99
0,99
0,99
0,97
.
0,98
a
0,09
0,09
0,10
a
0,32
0,31
0,33
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,48
0,49
0,47
14
b
0,11
0,11
0,10
a
8
D1
-2,24
-2,27
-16,90
-3,98
0,54
0,28
0,11
0,54
1,35
2
3
3
0,25
0,00
0,00
2009
D5
2,75
2,39
12,17
6,08
1,37
0,97
0,47
1,17
17,76
14
27
25
0,50
0,63
0,00
D9
14,63
13,01
57,62
30,92
5,41
4,04
0,86
2,65
x
74
74
74
0,73
3,23
0,44
10. PRODUKCJA ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH
A B
160 000
140 000
120 000
100 000
80 000
60 000
40 000
20 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w E
mlnFzł) G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. producenci żywności odnotowali silną poprawę wyniku finansowego (podwojenie
wyniku z 2008 r.) i rentowności. Branża jest relatywnie mniej narażona na skutki kryzysu niż inne
branże przemysłowe, z uwagi na większą odporność popytu na podstawową żywność na wahania
koniunktury. W 2009 r. najbardziej opłacalna była produkcja makaronów, lodów, przypraw,
pieczywa i wyrobów ciastkarskich, herbaty i kawy oraz cukiernicza. Rentowność niższą niż średnio
w branży spożywczej uzyskali przetwórcy mięsa i ryb, producenci przetworów owocowowarzywnych, wyrobów mleczarskich oraz gotowych pasz dla zwierząt.
Niewielkiemu wzrostowi przychodów ogółem (wzrost o 6%) w porównaniu z 2008 r. i kosztów
działalności (wzrost o 4%) towarzyszył zdecydowany (ponad dwukrotny) wzrost wyniku finansowego ze
sprzedaży netto, co przełożyło się na znaczącą poprawę rentowności sprzedaży (ROS=4,3% wobec 2,0%
w 2008 r.) i kapitału własnego (ROE=13,6% wobec 7,0%). Udział sprzedaży eksportowej w przychodach
ogółem wyniósł 19%.
Płynność finansowa bieżąca była zadowalająca (QR=1,44), natomiast podwyższona była nadal
zbyt niska (CR=0,95). Cykl rotacji zapasów (34 dni) skrócił się o 3 dni, natomiast cykle inkasa należności
(41 dni) oraz regulowania bieżących zobowiązań (36 dni) były podobne, jak w poprzednim roku.
W porównaniu do 2008 r. pogorszyła się sytuacja w zakresie odtworzenia majątku produkcyjnego.
Inwestycje w przemyśle spożywczym spadły o 16%, nastąpił spadek udziału nakładów inwestycyjnych w
amortyzacji (z 1,63 w 2008 r. do 1,29 w 2008 r.). Umorzenie rzeczowego majątku trwałego (0,48)
pozostało bez zmian. Przeciętne zadłużenie aktywów (0,50), pomimo wzrostu, utrzymało się na
akceptowalnym poziomie. Majątek trwały został w całości sfinansowany kapitałem stałym (1,15), o czym
świadczy poziom wskaźnika pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym powyżej 1,0.
W średniej perspektywie branża kwalifikuje się do obszaru o przeciętnym ryzyku kredytowania.
Spodziewane utrzymanie się negatywnych tendencji na rynku pracy, stosunkowo niskie tempo
wzrostu wynagrodzeń i wzrost pozażywnościowych kosztów utrzymania gospodarstw domowych,
powodują, że wyraźne zwiększenie popytu na żywność oraz wzrost przychodów producentów
żywności są mało prawdopodobne. Racjonalizacja wydatków konsumentów na artykuły
żywnościowe nadal będzie polegać na wyborze tańszych produktów. Na wyniki finansowe
przetwórców będą miały wpływ kształtowanie się cen na rynku rolnym oraz kurs złotego względem
euro. Tanienie surowca w fazie „górki” w świńskim cyklu powinno przyczynić się do wzrostu
rentowności przetwórstwa mięsa wieprzowego. Wzmożone opady deszczu w połowie br.
negatywnie wpłyną na wielkość zbiorów owoców i warzyw, co najpewniej przyczyni się do
podrożenia tych artykułów i wzrostu kosztów przetwórstwa. Rynek zbóż będą równoważyć
wysokie zapasy krajowe mimo oczekiwanych słabych zbiorów w wyniku anomalii pogodowych na
rynku światowym (np. pożary w Rosji). Będzie to działać stabilizująco na rynki produktów
pochodzenia zwierzęcego, w tym zwłaszcza na rynek wieprzowiny i drobiu.
9
11. PRODUKCJA NAPOJÓW
3 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
3 000
2 500
odsetek firm
2 000
1 500
udział w
przychodach
1 000
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
6,60
5,25
17,81
8,01
1,12
0,89
0,55
0,97
9,83
19
52
27
0,50
1,27
0,04
10-49 osób
2006
2007
7,77
6,44
20,28
9,04
1,00
0,80
0,55
0,92
13,68
19
51
32
0,51
1,32
0,03
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
7,73
6,16
x
8,96
0,99
0,76
0,54
0,91
14,21
22
46
32
0,51
1,34
0,04
6,61
5,12
15,91
6,86
1,04
0,83
0,57
0,94
9,19
21
51
29
0,53
1,59
0,03
7,36
5,95
18,13
7,71
1,02
0,80
0,57
0,93
11,02
24
57
35
0,55
1,00
0,04
7,84
6,57
19,42
8,51
1,12
0,91
0,56
0,97
11,53
20
59
31
0,54
0,81
0,04
22 794 23 641
27 473
2 Koszty ogółem
21 365 21 864
25 427
1 444
1 778
2 052
1 144
1 475
1 636
29 642
27 720
1 919
1 484
14 319
13 306
1 013
818
31 152
28 899
2 253
1 888
985
2 469
1 565
178
0,66
0,94
0,97
0,15
0,47
0,46
0,05
499
1 317
497
151
0,63
0,95
0,98
0,19
0,69
0,42
0,05
1 017
2 905
821
155
0,71
0,95
0,98
0,19
0,71
0,44
0,04
5 Amortyzacja
933
942
979
6 Cash flow
2 077
2 417
2 615
1 180
1 245
1 306
211
196
181
0,70
0,66
0,66
0,94
0,94
0,93
0,91
0,96
0,97
a
0,17
0,18
0,19
a
0,66
0,67
0,64
b
0,51
0,51
0,48
14 Udz. małych firm w liczbie firm ogółem
b
0,07
0,05
0,05
a
10
D1
-22,51
-23,13
x
-16,04
0,42
0,21
0,20
0,44
-4,71
10
19
8
0,21
0,04
0,00
2009
D5
2,52
2,12
6,24
3,56
1,30
0,88
0,52
1,15
8,30
28
44
29
0,53
0,57
0,00
D9
13,95
13,23
39,87
19,04
3,86
2,97
0,94
2,24
x
96
107
123
0,75
3,87
0,18
11. PRODUKCJA NAPOJÓW
A B
35 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
30 000
80%
25 000
60%
20 000
15 000
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. sytuacja ekonomiczno-finansowa producentów napojów nie zmieniła się znacząco w
porównaniu z 2008 r. Najwyższą rentownością charakteryzowała się produkcja napojów
bezalkoholowych a także, pomimo spadku zysku netto, produkcja piwa. Poprawę sytuacji i dodatni
wynik netto zanotowała branża spirytusowa, która w poprzednim roku przyniosła straty na
działalności.
Przy wzroście przychodów o 5% i kosztów o 4% producenci napojów uzyskali w 2009 r. w
porównaniu do 2008 r. poprawę wyniku finansowego brutto i netto (odpowiednio o 17% i 27%).
Rentowność sprzedaży, kapitału i majątku poprawiła się w stosunku do 2008 r. i była podobna do
wyników w 2007 r. (ROS=6,6% wobec 5,1% w 2008 r.; ROE=19,4% wobec 15,9%; ROA=8,5% wobec
6,9%).
Płynność finansowa bieżąca była zadowalająca (QR=1,12), natomiast podwyższona była nadal
zbyt niska (CR=0,91). Cykl rotacji zapasów oraz regulowania bieżących zobowiązań kształtowały się na
poziomie roku poprzedniego, natomiast cykl inkasa należności (59 dni) wydłużył się o 8 dni.
W porównaniu do 2008 r. znacząco pogorszyła się sytuacja w zakresie odtworzenia majątku
produkcyjnego. Inwestycje w przemyśle rozlewniczym zmniejszyły się o prawie połowę, nastąpił spadek
udziału nakładów inwestycyjnych w amortyzacji (z 1,59 w 2008 r. do 0,81 w 2009 r.). Umorzenie
rzeczowego majątku trwałego (0,54) pozostało bez zmian.
Przeciętne zadłużenie aktywów (0,56), pomimo wzrostu, było na akceptowalnym poziomie.
Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (0,97) nie przekraczało wymaganego poziomu 1,0.
W średniej perspektywie działalność producentów napojów, mimo powolnego wzrostu popytu
konsumpcyjnego, powinna się utrzymywać na stabilnym, korzystnym poziomie. Najmniej
ryzykowna będzie produkcja wody mineralnej z uwagi na stabilny popyt wynikający ze wzrostu
świadomości zdrowego stylu życia wśród konsumentów wspieranego przez wysokie nakłady
branży na reklamę telewizyjną. Sytuacja producentów piwa, po znacznym spadku sprzedaży ze
względu na wzrost akcyzy w 2009 r., powoli będzie się poprawiać, choć dynamika konsumpcji
piwa nie będzie tak znacząca, jak miało to miejsce w poprzednich latach. Znaczący wzrost popytu
na napoje bezalkoholowe i piwo może wystąpić w warunkach upalnego lata. Większe ryzyko
kredytowania związane jest z finansowanie produkcji mocnych alkoholi. Spowolnienie
gospodarcze i wzrost akcyzy przełożyły się na spadek sprzedaży wódki w 2009 r. o niemal 10%. W
średniej perspektywie prawdopodobnie utrzyma się słaba sytuacja branży, gdyż ceny alkoholi
nieco wzrosną z początkiem 2011 r. ze względu na wygaśnięcie terminu obowiązywania starych
banderol (sprzed podwyżki akcyzy), co w sytuacji powolnego wzrostu dochodów gospodarstw
domowych może przełożyć się na zmniejszenie przychodów ze sprzedaży wyrobów alkoholowych.
11
12. PRODUKCJA WYROBÓW TYTONIOWYCH
700
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
600
500
odsetek firm
400
300
udział w
przychodach
200
100
0
-100
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
1,77
1,31
10,80
3,40
0,80
0,46
0,69
0,88
12,83
27
18
12
0,45
1,21
0,06
10-49 osób
2006
2007
-0,48
-0,56
-3,82
-1,02
0,71
0,31
0,73
0,74
4,14
32
15
10
0,46
1,83
0,08
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
1,57
1,06
x
3,17
0,65
0,34
0,73
0,73
7,98
24
22
11
0,47
1,75
0,10
0,40
0,17
0,96
0,22
0,65
0,39
0,77
-6,31
4,04
51
61
10
0,47
2,25
0,09
-0,89
-1,00
-10,97
-2,89
0,57
0,30
0,74
1,08
1,67
23
12
17
0,48
1,35
0,07
2,18
1,95
15,85
5,86
0,71
0,44
0,63
0,70
5,45
18
11
11
0,47
2,42
0,06
14 336 15 268
17 381
2 Koszty ogółem
14 084 15 341
17 107
252
-72
274
179
-53
185
13 265
13 213
51
21
6 983
7 049
-66
-74
15 287
14 948
339
303
250
272
563
13
0,62
0,77
.
0,38
0,36
0,08
.
126
52
171
14
0,64
0,79
0,98
0,57
0,95
0,14
.
266
569
644
14
0,64
0,79
0,98
0,57
0,96
0,14
.
5 Amortyzacja
235
240
243
6 Cash flow
414
187
428
284
440
425
15
13
12
0,60
0,54
0,58
0,80
0,77
0,75
0,99
0,99
.
a
0,47
0,54
0,58
a
0,98
0,99
0,98
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,27
0,15
0,08
14
b
.
.
.
a
12
D1
-15,84
-15,84
x
-18,96
0,29
0,14
0,37
-0,38
-2,89
13
4
4
0,24
0,13
0,00
2009
D5
3,06
2,71
13,42
9,00
1,19
0,50
0,61
1,03
10,58
24
19
11
0,63
0,80
0,03
D9
11,80
11,33
x
17,47
3,79
1,17
1,16
3,46
39,25
176
49
70
0,80
9,03
0,34
12. PRODUKCJA WYROBÓW TYTONIOWYCH
A B
20 000
18 000
16 000
14 000
12 000
10 000
8 000
6 000
4 000
2 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe branży tytoniowej w 2009 r. poprawiły się w porównaniu z poprzednimi latami. W
Polsce ok. 80% ceny papierosów stanowią podatki, w 2009 r. akcyza osiągnęła minimalny poziom
wymagany dotychczas w UE, tj. 64 euro za 1000 szt.; w lutym 2010 r. weszła w życie dyrektywa
UE, przewidująca dalszy wzrost akcyzy. Znaczącym zagrożeniem dla branży są wysoka skala
przemytu i produkcja papierosów w nielegalnych wytwórniach (szacowany udział papierosów z
tych źródeł w całkowitej konsumpcji wynosi ok. 30%), a także kampanie antynikotynowe
prowadzone w ramach profilaktyki zdrowotnej; w kwietniu br. została znowelizowana ustawa
antynikotynowa wprowadzająca zakaz palenia m.in. w środkach transportu publicznego, w
miejscach zabawy dzieci, szkołach i placówkach ochrony zdrowia; właściciele restauracji z co
najmniej 2 salami mogą jedną z nich przeznaczyć dla palących a właściciele lokali o pow. poniżej
100 m kw. będą decydować, czy lokale te przeznaczyć w całości dla palących, czy dla niepalących.
Wzrost przychodów branży nieco wyższy niż wzrost kosztów (odpowiednio o 15% i o 13%)
przyczynił się do poprawy wyniku finansowego i wzrostu środków na samofinansowanie rozwoju.
Produkcja branży jest ukierunkowana głównie na rynek krajowy, przychody ze sprzedaży na eksport
stanowiły 6% przychodów ogółem (9% rok wcześniej). Rentowność branży poprawiła się (ROS=1,9%
wobec 0,2%; ROE=15,9% wobec 0,9%; ROA=5,9% wobec 0,2%), przy czym w dalszym ciągu
kształtowała się wyraźnie poniżej średniej w przemyśle.
Płynność finansowa wzrosła, niemniej zarówno w przypadku bieżącej, jak i szybkiej nadal była
poniżej poziomu satysfakcjonującego (CR=0,71;QR=0,44). Poprawiły się wskaźniki sprawności działania cykl rotacji zapasów był krótszy o 33 dni a inkaso należności o 50 dni. Rosnący udział nakładów
inwestycyjnych w amortyzacji (2,42 wobec 2,25) wskazuje na procesy odtworzeniowe, widoczne także we
wzroście nakładów inwestycyjnych (o 14%).
Zadłużenie aktywów kształtowało się na poziomie akceptowalnym, jednak wskaźnik pokrycia
majątku trwałego kapitałem stałym nie przekraczał wymaganego poziomu 1,0, a wskaźnik pokrycia
obsługi odsetek, choć poprawił się, był wyraźnie niższy w zestawieniu ze średnią w przemyśle.
W średniej perspektywie branża tytoniowa jest branżą o słabych perspektywach rozwoju - zatem
obszarem podwyższonego ryzyka kredytowania - z uwagi na charakter wyrobu, przy jednocześnie
coraz większej świadomości zdrowotnej szkodliwości palenia tytoniu (moda na niepalenie,
kampanie antynikotynowe, prawo ograniczające palenie w miejscach publicznych). Do 2018 r.
ceny papierosów będą systematycznie rosły w ramach dostosowania stawek akcyzy w Polsce do
określonych w dyrektywie UE minimów - z obecnych 64 euro do 90 euro w 2018 r. za 1000 sztuk,
przy czym zgodnie z Planem Wieloletnim 2010-2013 planuje się podwyżkę stawek akcyzy na
wyroby tytoniowe w wysokości 4% rocznie począwszy od 2011 r. Ewentualne szanse rozwojowe
ma segment
wyrobów o bardzo niskiej zawartości nikotyny, ukierunkowany na potrzeby
nałogowych palaczy.
13
13. PRODUKCJA WYROBÓW TEKSTYLNYCH
700
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
600
500
odsetek firm
400
300
udział w
przychodach
200
100
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10-49 osób
2005
WSKAŹNIKI
20%
40%
60%
80%
100%
2009
2,35
1,52
4,47
2,03
1,23
0,65
0,55
1,13
7,26
65
52
54
0,65
1,06
0,35
2006
2007
5,22
4,17
11,27
5,21
1,26
0,71
0,54
1,16
10,48
62
51
53
0,64
1,63
0,37
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
4,93
3,83
x
4,92
1,32
0,70
0,52
1,19
9,16
65
48
49
0,61
1,41
0,37
1,06
0,26
1,13
0,40
0,98
0,54
0,65
0,94
5,08
67
52
61
0,63
1,16
0,37
3,39
2,18
5,10
2,54
1,49
0,85
0,50
1,31
8,46
68
63
58
0,65
0,62
0,43
2,60
1,52
4,34
2,21
1,41
0,78
0,49
1,27
7,26
65
54
53
0,64
0,88
0,39
7 004
7 401
7 866
2 Koszty ogółem
6 844
7 044
7 506
158
367
362
104
287
278
7 175
7 103
72
18
3 304
3 197
107
69
6 713
6 547
167
97
315
333
367
382
0,59
0,97
0,97
0,23
0,39
0,42
0,10
139
207
85
341
0,61
0,97
0,98
0,25
0,44
0,39
0,10
275
372
241
365
0,62
0,98
0,98
0,24
0,41
0,43
0,11
5 Amortyzacja
349
324
332
6 Cash flow
453
611
610
363
522
461
394
388
386
0,69
0,76
0,73
0,96
0,96
0,97
0,95
0,95
0,96
a
0,21
0,22
0,25
a
0,34
0,35
0,38
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,45
0,43
0,42
14
b
0,11
0,11
0,11
a
14
D1
-19,83
-20,27
x
-24,45
0,49
0,21
0,12
-0,11
-70,00
2
8
5
0,23
0,00
0,00
2009
D5
2,03
1,68
3,42
2,37
1,66
0,94
0,44
1,36
8,99
50
49
40
0,59
0,29
0,10
D9
16,83
15,08
38,73
21,92
7,63
4,38
1,06
5,11
x
143
121
127
0,87
4,49
0,91
13. PRODUKCJA WYROBÓW TEKSTYLNYCH
A
9 000
8 000
7 000
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. nastąpił spadek przychodów i kosztów branży tekstylnej, co było związane z
ograniczonymi wydatkami gospodarstw domowych oraz niższym popytem na tekstylia ze strony
producentów odzieży w warunkach spowolnienia gospodarczego. Poprawa rentowności mogła
wynikać z likwidacji przedsiębiorstw najsłabszych, przynoszących straty (liczba firm spadła o 4%
r/r). Produkcja ważniejszych wyrobów włókienniczych znacznie się obniżyła w porównaniu z 2008
r. (np. przędzy bawełnianej o 94%, tkanin bawełnianych o 34%).
Przychody ogółem firm tekstylnych w 2009 r. były mniejsze w stosunku do roku poprzedniego o
6%, natomiast koszty ogółem o 8%. Restrukturyzacja kosztów przyczyniła się do ponad pięciokrotnego
wzrostu zysku netto. Udział przychodów ze sprzedaży eksportowej w przychodach ogółem (39%) w
2009 r. zwiększył się w porównaniu z 2008 r. o 2 pkt. proc.
Rentowność, pomimo wzrostu w 2009 r. r/r, pozostała na niskim poziomie, znacznie słabszym niż
średnio w przetwórstwie przemysłowym (ROS=1,5%, ROE=5,5%, ROA=2,2% wobec odpowiednio: 0,3%;
1,1% i 0,4% w 2008 r.).
Płynność finansowa bieżąca (1,41) poprawiła się w stosunku do 2008 r., osiągając zadowalający
poziom, natomiast szybka (0,78) była zbyt niska, świadcząc o występowaniu trudności płatniczych.
Rotacja zapasów i okres ściągania należności nie zmieniły się w stosunku do roku poprzedniego,
natomiast okres regulowania zobowiązań skrócił się o 8 dni.
Nastąpiło pogorszenie w zakresie odnowienia majątku produkcyjnego. Umorzenie rzeczowego
majątku trwałego pozostało bez zmian, natomiast znacznie zmniejszył się udział nakładów inwestycyjnych
w amortyzacji (0,88 wobec 1,16). W 2009 r. nakłady inwestycyjne spadły w porównaniu z 2008 r. o 34%.
Zadłużenie przedsiębiorstw (0,49) utrzymało się na akceptowalnym poziomie. Wskaźnik pokrycia
majątku trwałego (1,27), osiągnął wymagany minimalny poziom 1,00.
W krótkiej perspektywie prawdopodobna jest nadal słaba sytuacja branży z uwagi na wciąż
ograniczony popyt na tekstylia ze strony krajowej branży odzieżowej z powodu zmniejszenia
produkcji ubrań (większy napływ odzieży importowanej, czemu sprzyjać będzie umacnianie
złotego). W średniej perspektywie spodziewane jest pogorszenie wyników producentów wyrobów
tekstylnych ze względu na likwidację barier ograniczających nadmierny import tanich wyrobów
włókienniczych z krajów azjatyckich, aprecjację złotego (co zwiększy opłacalność importu),
wypieranie polskich wyrobów przez towary azjatyckie z rynków UE a także likwidację zakładów w
Polsce i przenoszenie produkcji do Bangladeszu, Indii i Chin z uwagi na niższe koszty
wytwarzania. Obecne podwyższone ryzyko kredytowania branży utrzyma się w kolejnych
okresach.
15
14. PRODUKCJA ODZIEŻY
500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
400
odsetek firm
300
200
udział w
przychodach
100
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10-49 osób
2005
WSKAŹNIKI
20%
40%
60%
80%
100%
2009
2,24
1,54
5,20
2,25
1,46
0,84
0,57
1,30
7,54
63
49
47
0,56
1,06
0,40
2006
2007
3,38
2,69
8,87
3,96
1,51
0,87
0,55
1,37
8,96
62
51
47
0,58
1,10
0,41
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
5,44
4,66
x
6,98
1,68
0,92
0,49
1,51
14,00
65
49
43
0,57
1,35
0,37
3,93
2,85
8,45
4,56
1,74
1,07
0,46
1,68
11,18
56
58
39
0,58
1,24
0,30
4,50
3,41
7,43
4,15
1,81
1,05
0,44
1,68
11,14
77
67
48
0,58
1,25
0,36
3,78
2,95
6,99
3,75
1,71
0,96
0,46
1,59
8,54
76
57
47
0,57
1,25
0,35
5 754
5 857
6 283
2 Koszty ogółem
5 638
5 673
5 967
119
185
317
83
147
269
7 378
7 105
270
196
2 588
2 480
108
82
5 459
5 268
191
149
254
449
316
715
0,59
0,99
0,99
0,16
0,35
0,34
0,27
78
159
97
593
0,54
0,98
0,98
0,15
0,22
0,33
0,13
159
307
198
632
0,60
0,98
0,98
0,14
0,20
0,36
0,13
5 Amortyzacja
184
183
175
6 Cash flow
267
330
444
187
194
230
769
745
724
0,58
0,66
0,69
0,98
0,99
0,98
0,98
0,98
0,98
a
0,17
0,17
0,16
a
0,24
0,24
0,23
b
0,36
0,35
0,34
b
0,14
0,14
0,14
a
16
D1
-26,50
-26,50
x
-38,25
0,34
0,18
0,10
-1,97
x
0
2
1
0,29
0,00
0,00
2009
D5
2,10
1,73
3,34
2,45
1,66
1,01
0,44
1,61
7,23
39
40
24
0,67
0,15
0,10
D9
16,43
15,20
44,42
25,44
8,17
5,40
1,32
10,46
x
202
116
110
0,92
1,89
0,94
14. PRODUKCJA ODZIEŻY
A
8 000
7 000
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe producentów odzieży w 2009 r. były słabsze w porównaniu z 2008
r., są także gorsze niż średnio w przetwórstwie przemysłowym. Pogorszenie sytuacji firm
odzieżowych było skutkiem mniejszego popytu na ubrania, co bezpośrednio przełożyło się na
obniżenie mocy produkcyjnych. W ujęciu ilościowym, według danych GUS, w 2009 r. produkcja
odzieży wierzchniej zmniejszyła r/r o 18%, bielizny o 34%, a wyrobów pończoszniczych o 2,5%.
Znaczący spadek przychodów ogółem i kosztów działalności w 2009 r. (spadek o 26% r/r)
spowodował zmniejszenie wyniku finansowego producentów odzieży (zysk brutto zmniejszył o 29%, zysk
netto o 24%). Udział sprzedaży eksportowej w przychodach ogółem w 2009 r. wzrósł w porównaniu z
2008 r. (35% wobec 30%). Zmniejszenie wyniku netto w podobnym stopniu, jak przychodów,
spowodowało, że rentowność sprzedaży nie uległa większym zmianom w porównaniu z 2008 r.
(ROS=3,0% wobec 2,9%). Rentowność kapitału własnego spadła z 8,5% do 7,0%.
Płynność finansowa bieżąca była nadal zadowalająca (CR=1,71), natomiast szybka (QR=0,96) nie
osiągnęła wymaganego poziomu 1,0. Cykl rotacji zapasów wydłużył się o 20 dni, do 76 dni, co świadczy o
problemach ze zbytem towaru. Cykl inkasa należności (57 dni) nie zmienił się w ciągu roku, natomiast
zobowiązania wobec dostawców były regulowane średnio dłużej - po 47 dniach wobec 39 dni w 2008 r.
Nakłady inwestycyjne w branży odzieżowej spadły w ciągu roku o 37%. Umorzenie rzeczowego
majątku trwałego (0,58) oraz udział inwestycji odtworzeniowych w amortyzacji (1,25) były podobne, jak w
2008 r.
Przeciętne zadłużenie aktywów przedsiębiorstw (0,46) tego działu utrzymuje się na
akceptowalnym poziomie. Majątek trwały został w całości sfinansowany kapitałem stałym (1,59).
W średniej perspektywie niższa dynamika wzrostu dochodów gospodarstw domowych stanowić
będzie nadal silną barierę dla popytu konsumpcyjnego, co znajdzie odzwierciedlenie w
ograniczaniu zakupów odzieży przez konsumentów (szczególnie w segmencie odzieży ze średniej
i wyższej półki cenowej). Nie bez znaczenia dla wyników finansowych producentów będą też
utrzymujący się znaczny napływ tanich tekstyliów i odzieży z krajów azjatyckich (efekt braku
ochrony unijnego rynku oraz znacznie wyższych kosztów produkcji w Polsce w porównaniu z
krajami azjatyckimi a także stopniowego umacniania się złotego sprzyjającego importowi odzieży)
oraz dalsze wypieranie polskich wyrobów przez towary azjatyckie z rynków UE. Wraz z poprawą
koniunktury i wzrostem popytu konsumpcyjnego można spodziewać się lekkiej poprawy sytuacji
branży odzieżowej. Polskie firmy odzieżowe w coraz większym stopniu przestawiać będą
działalność na handel (salony odzieżowe), zlecając produkcję azjatyckim manufakturom.
17
16. PRODUKCJA WYROBÓW Z DREWNA
2 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
2 000
odsetek firm
1 500
1 000
udział w
przychodach
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
5,85
4,97
10,52
6,05
1,55
0,92
0,42
1,23
11,92
49
47
38
0,47
1,85
0,40
10-49 osób
2006
2007
5,97
5,10
10,70
6,01
1,54
0,99
0,44
1,22
13,09
45
46
38
0,49
1,63
0,40
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
8,38
7,25
x
8,86
1,61
0,94
0,45
1,19
13,83
48
39
31
0,43
1,97
0,36
2,00
1,29
2,78
1,38
1,36
0,77
0,50
1,14
5,40
55
42
39
0,46
1,38
0,33
0,85
0,44
1,11
0,53
1,39
0,88
0,52
1,12
4,80
52
58
40
0,49
0,67
0,39
3,58
3,03
6,00
3,07
1,36
0,85
0,49
1,12
6,61
52
51
40
0,48
0,76
0,37
15 915 16 959
20 622
2 Koszty ogółem
15 017 15 997
18 974
891
963
1 651
757
823
1 428
19 643
19 274
370
239
8 658
8 589
71
37
17 995
17 372
625
529
929
1 168
1 283
766
0,68
0,98
0,98
0,15
0,38
0,49
0,09
475
511
318
697
0,63
0,98
0,98
0,14
0,41
0,49
0,09
860
1 389
657
771
0,70
0,99
0,98
0,13
0,40
0,53
0,10
5 Amortyzacja
704
720
835
6 Cash flow
1 461
1 542
2 262
1 279
1 140
1 620
730
747
777
0,73
0,79
0,85
0,98
0,98
0,98
0,98
0,98
0,98
a
0,15
0,16
0,15
a
0,42
0,39
0,38
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,49
0,49
0,50
14
b
0,10
0,10
0,10
a
18
D1
-11,85
-11,80
-84,89
-15,33
0,63
0,23
0,13
0,45
-8,09
8
8
6
0,27
0,00
0,00
2009
D5
2,03
1,71
4,93
2,78
1,52
0,90
0,48
1,39
10,02
42
38
32
0,53
0,42
0,14
D9
13,15
11,76
37,50
20,19
6,05
3,99
0,95
3,61
x
138
121
120
0,81
3,26
0,86
16. PRODUKCJA WYROBÓW Z DREWNA
A B
25 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
20 000
80%
15 000
60%
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. wyniki ekonomiczno-finansowe branży drzewnej były lepsze niż rok temu, niemniej nadal
słabsze niż w poprzednich dwóch latach. Trend wzrostowy wystąpił w przypadku producentów
płyt (generują 85% przychodów branży), działalność na granicy opłacalności cechowała tartaki.
Słabe wyniki finansowe są skutkiem niewielkiego popytu na rynku krajowym (bardzo wolno
rosnące zapotrzebowanie branży meblarskiej, malejące budownictwa mieszkaniowego); w 2009 r.
korzystne dla wyników branży było osłabienie złotego w I poł. roku (37% przychodów branży ze
sprzedaży eksportowej wobec 33% rok wcześniej). W ujęciu ilościowym produkcja ważniejszych
wyrobów branży wg GUS obniżyła się r/r najbardziej w przypadku tarcicy (o 17%), płyt wiórowych
(o 8%) i płyt do podłóg mozaikowych (o 7%), nieco mniej w przypadku płyt pilśniowych (o 5%);
tendencje wzrostowe cechowały produkcję sklejki (o 12%) i wyrobów dla stolarki otworowej (o
3%).
W 2009 r. spadek przychodów nieco mniejszy niż kosztów (odpowiednio o 8% i o 10%) przyczynił
się do poprawy wyniku finansowego r/r, jednocześnie istotnie mniejszego w porównaniu z latami 2005-8.
Nastąpił niewielki wzrost środków na samofinansowanie rozwoju (o 19%), niemniej udział inwestycji w
amortyzacji obniżył się. Ok. 40% przychodów działu generowały firmy z udziałem kapitału zagranicznego
(13% ogółu firm). Rentowność branży poprawiła się w stosunku do poprzedniego roku, przy jej silnej
polaryzacji; lepsze były wyniki producentów wyrobów z drewna (ROS=3,5%), producenci wyrobów
tartacznych odnotowali płytką rentowność (ROS=0,4%). Płynność finansowa kształtowała się na poziomie
akceptowalnym w przypadku płynności bieżącej i poniżej tego poziomu w przypadku szybkiej (QR=0,85),
przy czym duża rozpiętość między tymi wskaźnikami sygnalizuje powstanie zapasów. Zwraca uwagę
niekorzystne wydłużenie średniej rotacji należności. Zadłużenie aktywów było akceptowalne, także
pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym przekraczało minimalny wymagany poziom 1,0. Zwraca
uwagę niski wskaźnik pokrycia obsługi odsetek, poniżej średniej w przemyśle.
W 2010 r. należy oczekiwać stabilizacji z niewielką szansą poprawy – obok niekorzystnego dla
branży osłabienia popytu ze strony budownictwa mieszkaniowego, możliwy jest powolny wzrost
popytu ze strony producentów mebli na rynku krajowym i zagranicznym. Branża pozostaje w
obszarze podwyższonego ryzyka kredytowania z możliwością jego zmniejszenia. Na niekorzyść
branży działa jej rozdrobnienie i surowcowy charakter (surowiec to ok. 65-70% kosztów produkcji);
stałym problemem jest pozyskanie surowca, od 2010 r. monopolista Lasy Państwowe połowę puli
sprzedają dotychczasowym klientom, połowę nowym klientom, zasady te akceptuje UOKiK.
Konkurencja o surowiec spowodowała w I kw. 2010 r. wzrost cen niektórych gatunków drewna o
30%, w kolejnych kwartałach 2010 r. ten trend z uwagi na ograniczoną podaż utrzyma się,
wzmacniany konkurencją firm energetycznych (wymóg wykorzystania odnawialnych źródeł
energii) oraz silniejszych kapitałowo firm zagranicznych. Szansą dla branży jest m.in. produkcja
wyrobów z odpadów jako źródła energii odnawialnej.
19
17. PRODUKCJA PAPIERU I WYROBÓW Z PAPIERU
3 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
2 500
2 000
odsetek firm
1 500
udział w
przychodach
1 000
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
7,56
6,47
15,95
8,03
1,19
0,83
0,50
1,05
14,27
34
49
45
0,52
1,52
0,33
10-49 osób
2006
2007
8,70
7,30
16,05
8,66
1,37
0,97
0,46
1,15
16,41
35
54
47
0,53
1,32
0,35
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
8,68
7,55
x
9,63
1,47
1,07
0,47
1,21
15,84
35
60
47
0,55
1,55
0,35
6,69
5,54
11,19
5,95
1,40
1,01
0,47
1,13
10,09
37
55
47
0,55
1,91
0,32
9,88
8,85
16,81
9,18
1,46
1,08
0,45
1,16
14,15
35
56
45
0,55
1,86
0,36
9,47
8,41
15,48
8,64
1,46
1,08
0,44
1,15
13,60
35
55
45
0,55
1,80
0,36
18 106 18 771
20 944
2 Koszty ogółem
16 782 17 196
19 188
1 322
1 583
1 757
1 102
1 259
1 566
18 530
17 340
1 190
985
9 349
8 450
900
806
19 146
17 388
1 759
1 562
1 076
2 060
2 059
366
0,78
1,00
1,00
0,18
0,47
0,42
0,05
516
1 322
957
368
0,74
1,00
1,00
0,20
0,49
0,41
0,05
1 024
2 585
1 841
393
0,84
1,00
1,00
0,18
0,50
0,44
0,06
5 Amortyzacja
1 032
1 074
1 050
6 Cash flow
2 134
2 334
2 616
1 552
1 408
1 623
371
364
365
0,79
0,84
0,80
0,99
0,99
1,00
.
.
.
a
0,21
0,23
0,21
a
0,69
0,70
0,70
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,45
0,42
0,42
14
b
0,05
0,05
0,05
a
20
D1
-4,94
-4,94
-52,08
-5,54
0,64
0,34
0,16
0,54
1,13
7
26
16
0,25
0,00
0,00
2009
D5
4,84
4,06
11,27
5,30
1,35
0,99
0,52
1,18
14,94
27
60
46
0,51
0,74
0,03
D9
18,96
16,54
49,77
24,25
4,31
3,46
0,94
3,20
x
77
105
107
0,79
4,57
0,59
17. PRODUKCJA PAPIERU I WYROBÓW Z PAPIERU
A B
25 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
20 000
80%
15 000
60%
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe producentów papieru i wyrobów z papieru w 2009 r. były lepsze
niż uzyskane w 2008 r. a także korzystniejsze niż średnio w przetwórstwie przemysłowym. 66%
przychodów działu ze sprzedaży jest generowane przez producentów wyrobów z papieru i tektury,
natomiast pozostałe 34% przychodów przez producentów masy włóknistej, papieru i tektury. Zysk
netto rozkłada się po połowie na obie grupy. W 2009 r. sytuacja branży była uwarunkowana
zmiennymi cenami surowców (celuloza, makulatura) i malejącymi cenami produktów (wyroby
papierowe).
Przychody ogółem zwiększyły się o 3%, co przy kosztach działalności na poziomie roku
poprzedniego przyczyniło sie do wzrostu wyniku finansowego brutto o 48% oraz netto o 59% r/r.
Przychody ze sprzedaży eksportowej stanowiły 36% przychodów ogółem branży.
Rentowność sprzedaży, majątku i kapitału w 2009 r. poprawiła się w stosunku do 2008 r.
(ROS=8,4% wobec 5,5%; analogicznie ROE=15,5% wobec 11,2%; ROA=8,6% wobec 6,0%).
Płynność finansowa bieżąca i podwyższona była satysfakcjonująca (CR=1,46; QR=1,08). Poziom
płynności został osiągnięty przy podobnym, jak w 2008 r. okresie rotacji zapasów (35 dni), regulowania
należności (55 dni) i zobowiązań wobec dostawców (45 dni).
Umorzenie rzeczowego majątku trwałego (0,55) nie uległo zmianie w stosunku do 2008 r. Wyższy
udział inwestycji w amortyzacji (1,80 wobec 1,91 w 2008 r.) wskazuje na osłabienie intensywności
procesów odtworzeniowych. W 2009 r. nakłady inwestycyjne spadły o 11% w porównaniu z 2008 r.
Zadłużenie przedsiębiorstw (0,44) było akceptowalne; pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym
(1,15) korzystnie przekraczało minimalny wymagany poziom 1,0.
Branża papiernicza sytuuje się w grupie branż o średnim poziomie ryzyka kredytowania. W krótkiej
perspektywie nadal niekorzystnie na przychody ze sprzedaży może wpływać wciąż ograniczony
popyt na papier ze strony drukarni, wydawnictw, branży reklamowej, branży opakowaniowej, a
także utrzymanie się wzrostowej tendencji cen surowców do produkcji papieru (makulatura,
celuloza), co zwiększy koszty produkcji. Pozytywnie oddziaływać będzie spodziewany wzrost cen
wyrobów gotowych. W średniej perspektywie wraz z poprawą sytuacji gospodarczej zwiększy się
zapotrzebowanie na papier (większa liczba druków reklamowych, wyższa produkcja opakowań).
Równocześnie spodziewany jest stopniowy spadek cen celulozy z uwagi na rosnącą podaż ze
strony głównych producentów. Przesłanką dla rozwoju branży papierniczej jest m.in. relatywnie
małe zużyciee papieru i tektury na mieszkańca w Polsce w porównaniu do średniej w UE (72 kg
wobec 180 kg). Czynniki te powinny wpłynąć na poprawę rentowności wytwórców wyrobów z
papieru i zmniejszenie ryzyka finansowania branży.
21
18. POLIGRAFIA I REPRODUKCJA ZAPISANYCH NOŚNIKÓW INFORMACJI
1 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
800
odsetek firm
600
400
udział w
przychodach
200
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
9,47
7,58
16,02
8,05
1,26
1,01
0,50
1,10
12,16
24
52
51
0,52
1,23
0,20
10-49 osób
2006
2007
10,34
7,49
15,86
7,86
1,28
1,02
0,50
1,06
16,15
25
55
51
0,52
1,39
0,26
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
10,35
8,26
x
8,12
1,16
0,92
0,49
1,00
13,86
25
56
54
0,52
1,99
0,25
5,85
3,89
7,41
3,65
1,14
0,91
0,51
0,99
8,24
26
60
52
0,55
1,23
0,23
4,58
3,02
6,15
2,69
1,33
1,09
0,56
1,08
7,15
28
61
51
0,56
1,61
0,23
5,19
3,73
7,70
3,59
1,34
1,08
0,53
1,05
7,90
26
58
50
0,54
1,54
0,24
5 110
6 030
6 451
2 Koszty ogółem
4 640
5 430
5 817
471
600
641
376
423
505
6 250
5 900
351
233
3 195
3 055
139
92
6 568
6 242
327
235
441
674
540
292
0,70
0,97
.
0,11
0,32
0,62
0,15
217
309
350
277
0,52
0,97
.
0,11
0,43
0,60
0,14
437
672
671
310
0,68
0,97
.
0,10
0,43
0,63
0,15
5 Amortyzacja
371
415
441
6 Cash flow
747
838
946
446
545
850
256
262
282
0,83
0,85
0,79
0,96
0,97
0,96
.
.
.
a
0,09
0,09
0,10
a
0,28
0,32
0,31
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,63
0,60
0,61
14
b
0,17
0,13
0,14
a
22
D1
-12,88
-12,88
-77,46
-13,65
0,60
0,44
0,15
0,47
-6,56
0
28
13
0,24
0,00
0,00
2009
D5
2,99
2,46
5,71
3,31
1,36
1,21
0,54
1,21
9,78
14
63
46
0,60
0,38
0,00
D9
17,81
15,63
43,75
23,82
4,99
4,53
0,91
4,00
x
49
146
114
0,88
3,83
0,26
18. POLIGRAFIA I REPRODUKCJA ZAPISANYCH NOŚNIKÓW INFORMACJI
A
7 000
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
6 000
80%
5 000
60%
4 000
3 000
40%
2 000
20%
1 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. branża poligraficzna odnotowała niewielki wzrost przychodów i wyniku finansowego,
utrzymując rentowność na poziomie 2008 r., niższą niż w przetwórstwie przemysłowym. Branża
jest silnie rozdrobniona, jednak 46% łącznych przychodów i 62% zysku netto wypracowują firmy
duże zatrudniające powyżej 250 osób.
Przychody ogółem drukarni w 2009 r. w stosunku do 2008 r. zwiększyły się o 5%, koszty
działalności wzrosły o 6%. Wynik finansowy brutto był niższy r/r o 7%, natomiast wynik netto praktycznie
pozostał na poziomie 2008 r. (wzrost o 1%). Sytuacja branży w zakresie rentowności nie zmieniła się
znacząco w porównaniu z 2008 r. (ROS=3,7% wobec 3,9%; ROE=7,7% wobec 7,4%; ROA=3,6% wobec
3,7%).
Przeciętna płynność finansowa kształtowała się na korzystnym poziomie (CR=1,34; QR=1,08).
Powyższe wskaźniki płynności uzyskane zostały przy zachowaniu krótkiego cyklu rotacji zapasów (26 dni).
Cykl inkasa należności (58 dni) oraz wskaźnik rotacji zobowiązań (50 dni) nie uległy zmianie w
porównaniu z 2008 r.
Umorzenie rzeczowego majątku trwałego nieznacznie zmniejszyło się w stosunku do 2008 r. (0,54
wobec 0,55). Z uwagi na zwiększenie nakładów inwestycyjnych (o 24%), wzrósł udział inwestycji w
amortyzacji (1,54 wobec 1,23), sygnalizując szybsze odtwarzanie majątku.
Zadłużenie aktywów (0,53) nadal, mimo niewielkiego wzrostu, kształtowało się na akceptowalnym
poziomie. Korzystnie wzrosło pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym, przekraczając wymagany
poziom 1,0, co świadczy o prawidłowej strukturze finansowania przedsiębiorstw.
W krótkiej perspektywie korzystne dla wyników branży będą powoli rosnące (wraz ze stopniowym
ożywieniem gospodarczym) wydatki firm na druki reklamowe i broszurki oraz możliwy wzrost
popytu na publikacje fachowe, co powinno sprzyjać większej dynamice wzrostu przychodów, niż
miało to miejsce w 2009 r. W średniej perspektywie inwestycje drukarni w unowocześnienie
maszyn mogą zaowocować większą efektywnością działania i ograniczeniem kosztów.
Spodziewany wzrost popytu konsumpcyjnego zwiększy zapotrzebowanie na druki opakowań i
etykiet ze strony przemysłu spożywczego, chemicznego, czy kosmetycznego. Możliwy jest wzrost
popytu na druki reklamowe, akcydensowe oraz magazyny kolorowe. Wysoka jakość usług
świadczona przez krajową branżę poligraficzną sprzyjać może większemu zainteresowaniu
zagranicznych wydawnictw zleceniami wykonywania usług w Polsce i poprawie wyników drukarni.
Ryzyko kredytowania poligrafii obecnie jest na przeciętnym poziomie, z czasem będzie zmniejszać
się.
23
19. WYTWARZANIE KOKSU I PRODUKTÓW RAFINACJI ROPY NAFTOWEJ
7 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
6 000
5 000
odsetek firm
4 000
3 000
udział w
przychodach
2 000
1 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
8,54
6,84
17,35
11,60
2,14
1,19
0,33
1,28
50,17
41
29
27
0,35
1,35
0,08
10-49 osób
2006
2007
5,46
4,54
12,75
7,55
1,44
0,84
0,41
1,10
36,99
34
29
25
0,39
1,47
0,15
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
6,47
5,41
x
9,05
1,97
1,03
0,41
1,30
20,25
44
30
30
0,41
1,83
0,21
0,23
0,25
0,95
0,49
2,11
1,15
0,48
1,30
4,61
33
19
19
0,40
3,08
0,25
-0,71
-0,70
-2,15
-0,98
1,65
0,90
0,54
1,24
2,94
48
31
38
0,37
5,68
0,22
3,31
2,74
8,45
4,14
1,76
0,96
0,51
1,25
9,83
44
26
34
0,39
4,43
0,22
59 856 74 731
88 809
2 Koszty ogółem
55 160 70 945
83 556
4 696
3 789
5 263
3 765
3 151
4 399
112 616
112 372
244
265
44 797
45 084
-287
-283
100 633
97 644
2 989
2 478
1 446
1 711
4 448
45
0,62
0,80
.
0,11
0,00
0,38
0,00
701
418
3 983
37
0,68
0,76
.
0,08
0,00
0,30
.
1 408
3 886
6 230
40
0,78
0,78
.
0,08
0,00
0,33
0,01
5 Amortyzacja
1 300
1 345
1 378
6 Cash flow
5 065
4 496
5 777
1 755
1 973
2 513
46
44
42
0,80
0,75
0,76
0,83
0,82
0,79
.
.
.
a
0,15
0,14
0,14
a
0,01
0,01
0,01
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,48
0,45
0,33
14
b
0,01
0,01
0,00
a
24
D1
-14,14
-14,14
-31,12
-10,02
0,48
0,27
0,15
0,57
-2,42
0
10
12
0,25
0,03
0,00
2009
D5
3,61
2,98
12,63
5,13
1,49
0,90
0,47
1,30
10,82
26
36
37
0,50
0,82
0,09
D9
19,94
16,41
61,03
22,01
6,60
5,58
0,78
2,88
x
73
70
80
0,76
2,65
0,48
19. WYTWARZANIE KOKSU I PRODUKTÓW RAFINACJI ROPY NAFTOWEJ
A B
120 000
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w E
mlnFzł) G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
100 000
80%
80 000
60%
60 000
40%
40 000
20%
20 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. wyniki ekonomiczno-finansowe działu były lepsze niż rok wcześniej, niemniej słabsze niż
w latach 2005-2007. Prawie 95% przychodów działu powstaje w przedsiębiorstwach
wytwarzających produkty rafinacji ropy naftowej (m.in. paliwa silnikowe, oleje, brykiety, wyroby dla
przemysłu petrochemicznego) i to one głównie decydują o wynikach działu. W 2009 r. krajowe
rafinerie,
pomimo
gorszych
warunków
rynkowych
(niższych
marż
rafineryjnych
i petrochemicznych oraz dyferencjału Ural/Brent) poprawiły wynik finansowy, co wynikało głównie
z niskiej bazy odniesienia (w 2008 r. strata ze sprzedaży wynosiła prawie 1 mld zł). Pomimo
trwającego globalnego spowolnienia gospodarczego, w 2009 r. wzrost gospodarczy w Polsce
podtrzymał popyt na tradycyjne paliwa silnikowe (benzyny oraz olej napędowy – diesel
wykorzystywany przez przemysł i transport). Jedynym paliwem, którego konsumpcja w 2009 r.
zanotowała spadek, było LPG. Wyniki branży koksowniczej w 2009 r. uległy znacznemu
pogorszeniu. Dekoniunktura na rynku stalowym przełożyła się na spadek popytu na koks,
wykorzystywany w procesie zintegrowanym.
W 2009 r. spadek dynamiki przychodów ogółem był niższy niż redukcja kosztów (odpowiednio o 11%
i 13%), co przełożyło się na wzrost wyniku finansowego i poprawę rentowności sprzedaży, kapitału własnego
oraz aktywów (ROS=2,7% wobec 0,3% w 2008 r.; analogicznie ROE=8,5% wobec 0,9% i ROA=4,14%
wobec 0,5%). Wzrost rentowności sprzedaży odnotowały jedynie firmy wytwarzające produkty rafinacji ropy
naftowej. Płynność finansowa, pomimo spadku, kształtowała się na akceptowalnym poziomie (CR=1,76
wobec 2,11 w 2008 r.), płynność podwyższona była nieznacznie poniżej satysfakcjonującego poziomu
(QR=0,96 wobec 1,15 w 2008 r.). Powyższy poziom płynności został osiągnięty przy pogorszeniu
wskaźników sprawności działania: dłuższym o jedenaście dni cyklu rotacji zapasów; dłuższym
o piętnaście dni okresie regulowania bieżących zobowiązań oraz dłuższym o tydzień cyklu inkasa należności.
Na prawie niezmienionym poziomie pozostało umorzenie rzeczowego majątku trwałego (0,39);
przyspieszeniu uległy procesy odtworzeniowe - udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji wzrósł do 4,43
wobec 3,08 w 2008 r. Pomimo wzrostu, na akceptowalnym poziomie pozostało zadłużenie aktywów (0,51).
Majątek trwały został w całości sfinansowany kapitałem stałym (1,25). Wzrósł wskaźnik obsługi odsetek (9,83
wobec 4,61 w 2008 r.), charakteryzujący poziom bezpieczeństwa wierzycieli, niemniej wciąż był niższy niż
średnia dla przetwórstwa przemysłowego (10,47).
Wyrównanie w 2009 r. przez krajowe rafinerie wysokich strat finansowych z roku poprzedniego
skutkuje obniżeniem ryzyka kredytowania branży. Dodatkowo, w dłuższym okresie oczekiwane
wzmocnienie złotego przełoży się na dodatnie różnice kursowe z tytułu przeszacowania kredytów
walutowych, co wraz z przewidywanym utrzymaniem się poziomu konsumpcji paliw umożliwi
poprawę wyników finansowych krajowych rafinerii. Poprawy wyników finansowych koksowni
można oczekiwać dopiero w dłuższej perspektywie, wraz z poprawą koniunktury na rynku stali.
25
20. PRODUKCJA WYROBÓW CHEMICZNYCH
4 500
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
6,64
5,29
11,20
6,33
1,56
1,08
0,43
1,20
13,56
37
53
45
0,55
1,69
0,33
10-49 osób
2006
2007
4,82
3,64
8,29
4,71
1,69
1,20
0,43
1,26
13,98
35
52
44
0,58
1,27
0,35
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
8,52
7,00
x
8,13
1,73
1,19
0,38
1,22
17,97
37
48
39
0,57
1,52
0,34
5,98
4,73
8,92
5,47
1,49
1,02
0,39
1,17
13,36
41
47
43
0,56
1,98
0,35
6,54
5,25
9,96
5,82
1,45
1,08
0,42
1,17
15,19
36
57
44
0,57
1,31
0,33
5,05
3,92
7,32
4,31
1,48
1,06
0,41
1,14
13,32
36
54
46
0,57
1,62
0,34
33 342 37 446
40 324
2 Koszty ogółem
31 212 35 702
37 043
2 133
1 746
3 284
1 600
1 251
2 601
42 609
40 185
2 417
1 913
20 223
18 927
1 295
1 039
40 704
38 721
1 984
1 541
1 358
3 271
2 685
421
0,74
0,95
0,77
0,23
0,31
0,50
0,06
750
1 789
985
421
0,72
0,95
0,80
0,25
0,34
0,48
0,05
1 526
3 067
2 474
446
0,77
0,96
0,82
0,25
0,35
0,51
0,06
5 Amortyzacja
1 235
1 351
1 255
6 Cash flow
2 835
2 602
3 855
2 066
1 710
1 895
449
412
421
0,80
0,81
0,81
0,92
0,92
0,94
0,72
0,74
0,77
a
0,21
0,23
0,25
a
0,38
0,42
0,43
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,54
0,48
0,49
14
b
0,06
0,05
0,07
a
26
D1
-6,12
-6,87
-31,15
-6,86
0,68
0,39
0,10
0,63
-2,17
12
18
9
0,21
0,00
0,00
2009
D5
4,84
4,01
9,26
4,86
1,81
1,12
0,40
1,49
16,84
44
54
35
0,51
0,60
0,05
D9
21,47
18,45
46,79
25,10
8,12
5,85
0,85
4,68
x
109
122
107
0,82
4,51
0,56
20. PRODUKCJA WYROBÓW CHEMICZNYCH
A B
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe producentów chemikaliów w 2009 r. pogorszyły się
w
porównaniu z 2008 r., były słabsze niż średnio w przetwórstwie przemysłowym. Branża chemiczna
mocno reaguje na zmiany ogólnej koniunktury gospodarczej (jej produkty są wykorzystywane w
wielu gałęziach przemysłu), dlatego w 2009 r., wraz z silnym spowolnieniem gospodarczym,
nastąpił spadek popytu na produkty chemiczne. Szczególnie trudna sytuacja miała miejsce w
przemyśle nawozów azotowych ze względu na niskie ceny nawozów, słaby popyt z uwagi na
niekorzystne uwarunkowania produkcji rolniczej oraz wysokie ceny gazu (stanowiące 50-60%
kosztów produkcji nawozów).
Przychody uzyskane przez producentów wyrobów chemicznych oraz koszty ich uzyskania w
2009 r. zmniejszyły się w porównaniu z 2008 r. o 6%, co przełożyło się na obniżenie wyniku finansowego
netto o 19%. Udział przychodów ze sprzedaży eksportowej w przychodach ogółem (34%) był zbliżony do
poziomu w 2008 r. Spadek wypracowanego zysku na działalności spowodował pogorszenie rentowności
(ROS=3,9% wobec 4,7% w 2008; ROE=7,3% wobec 8,9% i ROA=4,3% wobec 5,5%).
Przedsiębiorstwa utrzymały bieżącą i podwyższoną płynność finansową na satysfakcjonującym
poziomie (CR=1,48; QR=1,06). Powyższy poziom płynności został uzyskany przy dłuższych niż w 2008 r.
cyklach inkasa należności (o 7 dni) oraz rotacji zobowiązań (o 3 dni). Rotacja zapasów skróciła się o 5
dni. Procesy odtworzeniowe w sytuacji spadku nakładów inwestycyjnych o 8% uległy pewnemu
spowolnieniu; nastąpił spadek udziału nakładów inwestycyjnych w amortyzacji z 1,98 w 2008 r. do 1,62 w
2009 r. Wskaźnik umorzenia majątku (0,57) nie zmienił się. Korzystnie należy ocenić sytuację pod
względem efektywności gospodarowania majątkiem. Współczynnik zadłużenia aktywów pozostał niski
(0,41). Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (1,14) było wyższe niż wymagane minimum (1,0).
Przemysł chemiczny należy do branż rozwojowych, której ryzyko kredytowania jest średnie. W
krótkiej perspektywie wraz ze stopniową poprawą koniunktury na rynkach odbiorców końcowych,
sektor chemiczny odnotuje odbicie popytu i zwiększenie sprzedaży. Obserwowany na rynkach
światowych wzrost cen wyrobów chemicznych pozwoli na osiągnięcie wyższej marży i poprawę
rentowności, niemniej wysokie ceny gazu ziemnego w Polsce w porównaniu do poziomu cen
surowca na rynkach zagranicznych wpływać będą na zmniejszenie konkurencyjności polskich
produktów na rynkach zagranicznych. W średniej perspektywie sytuacja branży chemicznej
powinna się stopniowo poprawiać wraz z poprawą koniunktury m.in. w motoryzacji oraz
budownictwie mieszkaniowym i przemysłowym. Rozwój branży nawozowej będą warunkować
kształtowanie się cen zbóż i sytuacja dochodowa rolników a także dokończenie procesów
prywatyzacji producentów nawozów.
27
21. PRODUKCJA PODSTAWOWYCH SUBSTANCJI FARMACEUTYCZNYCH
ORAZ LEKÓW
2 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
1 500
odsetek firm
1 000
udział w
przychodach
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
13,03
10,73
13,00
10,04
3,42
2,36
0,23
1,74
50,98
62
79
41
0,49
1,12
0,15
10-49 osób
2006
2007
12,85
10,83
12,53
8,95
2,57
1,76
0,29
1,58
55,84
66
69
50
0,51
1,12
0,19
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
10,22
8,83
x
7,13
2,78
1,93
0,30
1,64
23,54
68
77
43
0,52
1,26
0,23
12,81
10,78
13,25
9,46
2,99
2,13
0,29
1,77
18,85
65
82
43
0,54
1,40
0,25
10,54
9,25
11,71
8,38
2,85
2,00
0,28
1,81
22,33
67
75
41
0,55
1,00
0,25
8,24
6,50
8,10
5,96
3,07
2,15
0,26
1,80
18,54
64
74
41
0,54
1,21
0,23
9 467 10 151
10 626
2 Koszty ogółem
8 292
8 926
9 592
1 175
1 225
1 033
968
997
893
12 422
10 929
1 482
1 247
7 252
6 541
710
624
14 742
13 593
1 150
908
482
1 729
675
94
0,86
0,93
0,93
0,14
0,24
0,30
0,03
241
865
242
101
0,81
0,93
0,94
0,17
0,32
0,32
0,02
463
1 371
561
103
0,84
0,93
0,94
0,17
0,31
0,33
0,02
5 Amortyzacja
418
437
462
6 Cash flow
1 386
1 434
1 355
467
482
582
95
98
97
0,92
0,88
0,88
0,92
0,92
0,92
0,90
0,91
0,92
a
0,19
0,20
0,19
a
0,43
0,40
0,43
b
0,31
0,35
0,33
b
0,04
0,04
0,04
a
28
D1
-5,30
-6,30
-7,77
-5,13
1,08
0,52
0,07
0,91
1,42
26
27
8
0,24
0,00
0,00
2009
D5
8,87
7,15
10,89
7,55
3,02
1,72
0,24
1,75
47,42
62
71
28
0,51
0,62
0,01
D9
23,27
23,27
37,09
24,12
10,57
7,40
0,73
4,24
x
114
128
88
0,72
3,68
0,34
21. PRODUKCJA PODSTAWOWYCH SUBSTANCJI FARMACEUTYCZNYCH
ORAZ LEKÓW
A B
16 000
14 000
12 000
10 000
8 000
6 000
4 000
2 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe branży farmaceutycznej w 2009 r. były nieco słabsze niż w 2008 r.
Branża nie odczuła w znaczący sposób skutków spowolnienia gospodarczego. Relatywnie
korzystne wyniki producentów leków były skutkiem rosnącej sprzedaży leków w aptekach, według
danych PharmaExpert sprzedaż farmaceutyków w 2009 r. była wyższa o 8,3% r/r z uwagi na
zwiększenie sprzedaży leków nierefundowanych (bez recepty) oraz zmieniającą się strukturą
konsumpcji leków (większa dostępność pacjentów do nowocześniejszych, droższych terapii).
Przychody wzrosły w 2009 r. o 19% r/r, koszty zwiększyły się w stopniu wyższym niż przychody
(wzrost o 24% r/r), w rezultacie wynik finansowy netto zmniejszył się o 27%. Udział przychodów ze
sprzedaży eksportowej w przychodach ogółem (23%) był zbliżony do poziomu w 2008 r. Spadek
wypracowanego zysku na działalności spowodował pogorszenie rentowności (ROS=6,5% wobec 10,8% w
2008; ROE=8,1% wobec 13,3% i ROA=6,0% wobec 9,5%).
Przedsiębiorstwa utrzymały bieżącą i podwyższoną płynność finansową na satysfakcjonującym
poziomie (CR=3,07; QR=2,15). Powyższy poziom płynności został uzyskany przy podobnych, jak w 2008
r. cyklach: rotacji zapasów oraz zobowiązań wobec dostawców. Cykl inkasa należności skrócił się o 8 dni,
do 74 dni. Procesy odtworzeniowe uległy pewnemu spowolnieniu – nastąpił spadek udziału nakładów
inwestycyjnych w amortyzacji (1,21 wobec 1,40 w 2008 r.), nakłady inwestycyjne spadły o 17%;
umorzenie majątku trwałego nie zmieniło się. Korzystnie należy ocenić sytuację pod względem
efektywności gospodarowania majątkiem. Zadłużenie aktywów (0,26) pozostało niskie. Pokrycie majątku
trwałego kapitałem stałym (1,80) było wyższe niż wymagane minimum (1,0).
Przemysł farmaceutyczny należy do obszaru o przeciętnym ryzyku kredytowania, w średniej
perspektywie sytuacja ekonomiczno-finansowa producentów powinna się poprawić a ryzyko
finansowania branży zmniejszyć. Prawdopodobne jest utrzymanie wyników przemysłu
farmaceutycznego na korzystnym poziomie z uwagi na stabilny popyt na pełnopłatne leki, w tym
OTP (przeciwbólowe, na przeziębienie, itp.). Ewentualne rozszerzanie listy leków refundowanych,
pozytywnie wpływające na sytuację producentów, będzie zależne od sytuacji finansowej NFZ (NFZ
przeznacza na dopłaty do leków około 20% środków ze składek zdrowotnych). Negatywny wpływ
na wyniki mogłoby mieć wprowadzenie nowelizacji Prawa Farmaceutycznego dotyczącej ustalenia
sztywnych marż na leki refundowane. Likwidacja rabatów udzielanych aptece przez hurtownię
spowodowałaby podrożenie leków i zmniejszenie sprzedaży. Dyskusje nad ostatecznym kształtem
ustawy trwają od kilku lat, trudno określić termin ich zrealizowania.
29
22. PRODUKCJA WYROBÓW Z GUMY I TWORZYW SZTUCZNYCH
5 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
4 000
odsetek firm
3 000
2 000
udział w
przychodach
1 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
6,09
5,00
12,19
6,50
1,39
0,98
0,47
1,21
13,93
39
64
51
0,48
1,90
0,35
10-49 osób
2006
2007
5,75
4,87
12,24
6,19
1,44
1,00
0,49
1,23
13,11
41
66
54
0,47
2,16
0,37
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
6,40
5,81
x
7,57
1,44
0,96
0,50
1,23
12,27
42
59
49
0,47
1,97
0,38
3,47
2,73
6,76
3,32
1,44
0,97
0,51
1,21
6,85
42
62
47
0,48
1,72
0,38
6,43
5,59
12,38
6,07
1,50
1,07
0,51
1,24
9,33
43
75
49
0,50
1,24
0,40
6,43
5,51
11,09
6,04
1,60
1,12
0,46
1,24
9,99
41
62
47
0,48
1,22
0,40
31 577 36 255
42 839
2 Koszty ogółem
29 723 34 236
40 200
1 861
2 019
2 643
1 536
1 710
2 393
43 046
41 617
1 430
1 125
20 416
19 148
1 277
1 111
43 788
41 069
2 730
2 340
1 963
3 088
3 380
1 242
0,76
0,99
0,99
0,24
0,56
0,50
0,10
1 013
2 124
1 260
1 183
0,69
0,99
0,99
0,24
0,61
0,48
0,10
2 108
4 449
2 577
1 283
0,77
0,99
0,99
0,23
0,59
0,51
0,11
5 Amortyzacja
1 466
1 603
1 777
6 Cash flow
3 002
3 313
4 170
2 709
3 380
3 391
1 175
1 201
1 211
0,82
0,82
0,86
0,99
0,99
0,99
0,98
0,98
0,99
a
0,22
0,22
0,24
a
0,53
0,54
0,56
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,54
0,52
0,49
14
b
0,12
0,12
0,10
a
30
D1
-7,99
-7,99
-32,22
-9,19
0,71
0,37
0,11
0,63
-2,00
9
13
7
0,22
0,00
0,00
2009
D5
4,44
3,93
10,26
5,90
1,63
1,07
0,45
1,36
15,55
36
51
39
0,52
0,56
0,09
D9
19,12
17,14
46,25
23,84
6,23
4,40
0,87
4,21
x
97
109
103
0,80
4,03
0,70
22. PRODUKCJA WYROBÓW Z GUMY I TWORZYW SZTUCZNYCH
A B
50 000
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe producentów wyrobów z tworzyw sztucznych oraz wyrobów z gumy w 2009 r.
były wyraźnie lepsze w porównaniu z 2008 r. Ok. 74% przychodów działu tworzą producenci
szerokiej gamy wyrobów z tworzyw sztucznych, m.in. dla gospodarstw domowych, budownictwa,
przemysłu opakowaniowego, jest to podaż głównie na rynek krajowy (30% przychodów z
eksportu, dla ½ firm to jedynie 8%). Branżę cechuje rozdrobnienie - 23% firm generuje powyżej 200
mln zł rocznie. Poprawa wyników jest skutkiem relatywnie mniejszego osłabienia popytu na rynku
wewnętrznym, dla producentów korzystne też było ograniczenie konkurencyjnego importu
wyrobów z tworzyw sztucznych w związku z osłabieniem złotego w I poł. 2009 r. W 2009 r.
rentowność branży oponiarskiej poprawiła się w porównaniu z 2008 r. (ROS=4,8% wobec 1,2%);
Polska jest jednym z głównych europejskich producentów opon, fabryki działają w Dębicy
(Goodyear), Olsztynie (Michelin) i Poznaniu (Bridgestone). W 2009 r. produkcja opon do
samochodów osobowych była większa o 2% r/r, natomiast do ciężarowych mniejsza o 28%; dzięki
programom wsparcia branży motoryzacyjnej za granicą została utrzymana podaż opon na tzw.
rynek pierwszego wyposażenia (dostawy do fabryk samochodów); 66% więcej produkcji zostało
wyeksportowane, producenci skorzystali z osłabienia złotego w I poł. 2009 r.
W 2009 r. wzrost przychodów (o 1,7% r/r) przy spadku kosztów (o 1,3% r/r) przyczynił się do
wyraźnej poprawy wyniku finansowego. Rentowność wzrosła w porównaniu z 2008 r., kształtując się
powyżej średniej w przemyśle, w przypadku producentów wyrobów z tworzyw sztucznych rentowność
sprzedaży była najwyższa w okresie ostatnich 5 lat. Jednocześnie połowa firm uzyskała rentowność
sprzedaży poniżej średniej dla działu, co wskazuje na silną polaryzację producentów. Płynność finansowa
wzrosła i kształtowała się na satysfakcjonującym poziomie; wskaźniki sprawności były podobne jak na
koniec 2008 r. W 2009 r. utrzymała się tendencja osłabionych działań inwestycyjnych – wydatki
inwestycyjne były mniejsze r/r o 26%, udział inwestycji w amortyzacji zmalał, dla połowy przedsiębiorstw
nie przekraczał 0,52. Zadłużenie przedsiębiorstw utrzymywało się na akceptowalnym poziomie, wskaźnik
pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (1,24) przekraczał wymagany poziom 1,0.
W perspektywie roku producenci działu należą do obszaru o przeciętnym ryzyku kredytowania. W
przypadku producentów wyrobów z tworzyw istnieje ryzyko mniejszego popytu ze strony
budownictwa i gospodarstw domowych. Także wzrost cen gazu (istotnego czynnika kosztów
producentów tworzyw) od czerwca 2010 r. jest niekorzystny dla branży. Jej szansą rozwojową jest
duży potencjalny rynek z uwagi na wartości użytkowe wyrobów z tworzyw. W przypadku branży
oponiarskiej w średniej perspektywie istotną przesłanką poprawy wyników jest tempo poprawy
sytuacji przemysłu motoryzacyjnego, należy raczej oczekiwać jedynie dostosowania poziomu
produkcji opon do najprawdopodobniej mniejszego popytu ze strony fabryk samochodów.
Korzystne dla branży są stabilny rynek odbiorców z segmentu samochodów używanych, które
wymagają okresowej wymiany opon, a także duży potencjał rynku opon zimowych.
31
23. PRODUKCJA WYROBÓW Z POZOSTAŁYCH SUROWCÓW
NIEMETALICZNYCH
8 000
7 000
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
8,99
7,30
11,42
6,44
1,55
1,07
0,44
1,16
10,07
46
59
41
0,58
1,57
0,19
10-49 osób
2006
2007
12,19
10,24
16,61
9,43
1,76
1,28
0,43
1,21
14,40
40
61
40
0,50
1,48
0,21
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
16,45
13,80
x
13,99
1,78
1,26
0,40
1,22
19,17
40
49
37
0,50
1,88
0,19
13,07
10,85
17,47
10,00
1,67
1,16
0,43
1,19
13,38
45
53
39
0,49
2,26
0,17
9,11
7,56
9,40
5,45
1,48
1,05
0,42
1,14
9,46
53
70
44
0,50
1,64
0,19
8,82
7,25
10,39
6,06
1,62
1,12
0,42
1,14
9,56
47
55
41
0,51
1,46
0,19
26 858 31 595
40 183
2 Koszty ogółem
24 575 27 910
33 891
2 289
3 687
6 293
1 855
3 080
5 279
41 150
36 057
5 101
4 234
17 135
15 649
1 486
1 234
37 056
33 927
3 120
2 566
2 123
6 358
4 798
789
0,78
0,98
0,99
0,18
0,52
0,47
0,09
1 057
2 290
1 730
772
0,59
0,98
0,99
0,17
0,53
0,46
0,08
2 176
4 743
3 174
824
0,72
0,99
1,00
0,17
0,54
0,50
0,09
5 Amortyzacja
1 731
1 858
2 017
6 Cash flow
3 586
4 939
7 295
2 691
2 632
3 748
761
763
802
0,77
0,83
0,89
0,96
0,97
0,98
0,99
0,99
0,99
a
0,20
0,19
0,19
a
0,55
0,58
0,57
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,50
0,49
0,47
14
b
0,09
0,09
0,08
a
32
D1
-14,58
-14,19
-65,25
-14,28
0,60
0,23
0,09
0,50
-9,09
8
15
6
0,26
0,00
0,00
2009
D5
3,44
2,84
5,51
3,22
1,72
1,10
0,41
1,33
11,64
38
49
34
0,52
0,66
0,00
D9
17,14
15,04
32,55
21,65
8,14
5,30
0,87
3,69
x
125
110
114
0,76
4,65
0,47
23. PRODUKCJA WYROBÓW Z POZOSTAŁYCH SUROWCÓW
NIEMETALICZNYCH
A B
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe producentów wyrobów z surowców niemetalicznych w 2009 r. były
słabsze niż rok temu. Na wyniki branży składają się głównie wyniki producentów cementu i wapna,
wyrobów z betonu, szkła oraz ceramicznych materiałów (odpowiednio ok. 22%, 26%, 24% i 11%
przychodów działu). W 2009 r. produkcja sprzedana wyrobów z surowców niemetalicznych była
mniejsza r/r o 6,4%. Słabsze wyniki finansowe w 2009 r. są skutkiem osłabienia popytu na rynku
krajowym (przychody z eksportu stanowią 19% przychodów działu, tylko w niektórych segmentach
są wyższe, np. u producentów szkła 37%), przy jednocześnie dużej podaży materiałów
budowlanych, co skutkowało niekorzystną dla producentów spadkową tendencją cen (spadki w
granicach 10-30%) wielu wyrobów. W ujęciu ilościowym roczna produkcja wg GUS obniżyła się r/r
w przypadku większości wyrobów, najbardziej w przypadku cegły silikatowej (o 31%), dachówek
ceramicznych (o 24%) i ceramiki sanitarnej (o 20%), nieco mniej bloków z betonu (o 12%) i klinkieru
(o 14%); najmniej w przypadku szyb zespolonych (o 6%) i masy betonowej (o 1%).
W 2009 r. spadek kosztów branży (o 6%) mniejszy niż spadek przychodów (o 10%) przyczynił się
do obniżenia wyniku finansowego (o 39% r/r), jak i środków przeznaczanych na samofinansowanie
rozwoju (o 25%). Przedsiębiorstwa z udziałem własności zagranicznej (17% firm działu) generowały 54%
przychodów działu. Rentowność sprzedaży była wyraźnie niższa na tle ostatnich czterech lat, pozostała
jednak wyższa niż przeciętnie w przemyśle. Dział cechuje silne zróżnicowanie - połowa firm nie osiągnęła
przeciętnej rentowności sprzedaży w dziale (D5 w przypadku ROS=2,8%), co wskazuje na znaczący
udział firm o słabszych wynikach. Występuje silne zróżnicowanie wyników producentów poszczególnych
wyrobów - najlepsze osiągnęli producenci cementu (ROS=20,4%), w przypadku pozostałych wyrobów
ROS wyniosła 4,5% u producentów wyrobów ceramicznych, 4,1% wyrobów betonowych, 2,8% szkła.
Płynność finansowa nadal była na satysfakcjonującym poziomie; została osiągnięta przy nieco dłuższych
w porównaniu z 2008 r. cyklach rotacji zobowiązań, należności oraz zapasów. Osłabły procesy
odtworzeniowe, na co wskazuje spadek nakładów inwestycyjnych o 34% r/r i mniejszy udział inwestycji w
amortyzacji (1,46 wobec 2,26 w 2008 r.). Zadłużenie pozostawało akceptowalne, także wskaźnik pokrycia
majątku trwałego kapitałem stałym przekraczał minimalny wymagany poziom 1,0.
W średniej perspektywie wyniki działu, wraz ze stopniową poprawą koniunktury w gospodarce,
będą się stabilizować, będą jednak dalekie od rekordów z okresu boomu lat 2007-2008. Negatywnie
na wyniki będą wpływać słaby popyt ze strony budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego,
duża konkurencja na rynku krajowym oraz niestabilna sytuacja na rynkach Europy środkowowschodniej (ważne dla producentów aktywnych w tym regionie); korzystny jest natomiast
utrzymujący się wysoki popyt ze strony budownictwa infrastrukturalnego i utrzymujący się popyt
remontowy, dodatkowo wzmocniony koniecznością usuwania skutków powodzi w maju i czerwcu
br. Zapowiedź wzrostu stawki VAT na materiały budowlane od 2011 r. może zwiększyć popyt na
nie w 2010 r. W perspektywie roku jest to obszar o przeciętnym ryzyku kredytowania.
33
24. PRODUKCJA METALI
6 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
5 000
4 000
odsetek firm
3 000
2 000
udział w
przychodach
1 000
0
-1 000
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
20%
10-49 osób
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
0%
2009
4,19
3,50
9,29
4,32
1,44
0,91
0,53
0,99
9,63
46
44
50
0,43
1,21
0,32
2006
2007
11,59
9,32
22,07
11,30
1,53
1,00
0,49
1,10
21,95
46
52
49
0,39
2,07
0,31
40%
50-249 osób
2008
I-VI
60%
2009
I-XII
6,10
4,71
10,20
5,26
1,44
0,94
0,48
1,09
8,87
48
37
43
0,39
2,40
0,33
-0,69
0,24
0,37
0,18
1,51
1,07
0,51
1,11
3,78
55
59
59
0,39
2,08
0,30
-3,15
-2,20
-3,53
-1,86
1,30
0,87
0,47
1,02
1,87
58
49
67
0,40
1,86
0,32
30 184 38 292
44 812
2 Koszty ogółem
28 978 33 982
39 351
1 213
4 186
5 461
1 012
3 367
4 408
45 029
42 574
2 458
1 896
14 110
14 203
-93
32
28 823
29 679
-856
-598
1 192
3 088
2 860
257
0,68
0,95
0,96
0,19
0,26
0,35
0,02
581
613
1 211
243
0,55
0,95
0,95
0,20
0,56
0,31
0,03
1 151
553
2 140
251
0,58
0,95
0,95
0,20
0,56
0,34
0,03
34
100%
powyżej 250 osób
13,06
10,55
x
12,28
1,56
1,07
0,47
1,17
21,71
45
45
46
0,39
2,48
0,33
5 Amortyzacja
1 070
1 106
1 233
6 Cash flow
2 082
4 472
5 641
1 283
2 286
3 036
228
237
251
0,75
0,77
0,80
0,91
0,94
0,95
0,93
0,94
0,94
a
0,16
0,18
0,16
a
0,50
0,50
0,51
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,33
0,34
0,33
14
b
0,03
0,02
0,02
a
80%
D1
-20,82
-20,58
x
-23,44
0,38
0,18
0,15
-0,37
-17,37
8
14
10
0,20
0,00
0,00
2009
D5
1,47
1,03
2,46
1,49
1,19
0,73
0,57
1,11
7,14
41
47
50
0,52
0,45
0,13
D9
18,19
14,82
50,63
20,98
4,87
3,88
1,16
4,99
x
102
110
194
0,83
4,78
0,70
24. PRODUKCJA METALI
A B
50 000
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe producentów metali były w 2009 r. wyraźnie gorsze w porównaniu
z 2008 r. Spadek przychodów głębszy niż kosztów (odpowiednio o 36% i 30% r/r) spowodował ujemny
wynik finansowy. Produkcja sprzedana producentów metali w 2009 r. obniżyła się (w cenach stałych)
w porównaniu z 2008 r. o ponad 24%, huty zmniejszyły produkcję stali do 7,1 mln ton (tj. o 27%
mniej r/r). Na wyniki branży decydujący wpływ mają producenci żelaza, stali oraz wyrobów
hutniczych (54% przychodów działu), którzy mimo wdrożenia programów oszczędnościowych
i redukcji zatrudnienia, odnotowali zdecydowanie większy spadek przychodów niż kosztów, który
przyczynił się do straty [w przypadku hut stali ROS=(-8,2%)]. Wyniki produkcji metali nieżelaznych
oraz odlewnictwa (odpowiednio ok. 17% i 15% przychodów działu) były, przy spadku przychodów
i kosztów, dodatnie, z poprawą rentowności sprzedaży r/r. Słabe wyniki finansowe działu są skutkiem
spadku popytu ze strony krajowej branży motoryzacyjnej oraz producentów AGD (spadek zużycia
stali o 30% r/r).
W 2009 r. producenci metali wykazali spadek rentowności [ROS=(-2,2%) wobec 4,7% w 2008 r.;
analogicznie ROE=(-3,5%) wobec 10,2% i ROA=(-1,9%) wobec 5,3%]. Płynność finansowa była zbyt niska
(CR=1,3; QR=0,87). Pogorszyły się wskaźniki sprawności działania: dłuższa rotacja zapasów (o 10 dni),
dłuższy cykl inkasa należności (o 12 dni) i dłuższy okres regulowania zobowiązań (o 25 dni). Nie zmieniło
się umorzenie rzeczowego majątku trwałego (0,39), a udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji,
pomimo spadku, (1,86 wobec 2,4 w 2008) był powyżej średniej dla przetwórstwa przemysłowego (nakłady
inwestycyjne w produkcji metali stanowiły ponad 5% całości nakładów w przemyśle). Zadłużenie aktywów
(0,47) na koniec 2009 r. kształtowało się na akceptowalnym poziomie. Wskaźnik pokrycia majątku
trwałego kapitałem stałym (1,02) przekroczył wymagany poziom 1,0.
W średniej perspektywie utrzymają się trudne warunki funkcjonowania, sytuując branżę
w obszarze wysokiego ryzyka kredytowania, w związku z wolno odbudowującym się popytem na
rynku krajowym i zagranicznym. Zapowiedzią stabilizacji sytuacji w branży stalowej mogą być
zwiększające się w pierwszych miesiącach 2010 r. obroty hutnictwa, a także uruchomienie przez
ArcelorMittal Poland w I kw. 2010 drugiego wielkiego pieca w Dąbrowie Górniczej (wygaszonego
w IV kw. 2008 r.); Prawie połowa krajowego zużycia stali przypada na budownictwo i powiązany
z nim przemysł konstrukcji stalowych, które powinny zwiększać zapotrzebowanie na stal wraz
z uruchamianymi kolejnymi inwestycjami infrastrukturalnymi (drogowymi i inżynieryjnymi)
współfinansowanymi ze środków UE oraz realizowanymi dla potrzeb EURO 2012. Oczekuje się też
wzrostu popytu na wyroby hutnicze ze strony przemysłu maszynowego, współpracującego
z producentami m.in. z Niemiec. Negatywny z punktu widzenia wyników branży jest wzrost cen
energii elektrycznej, wzrost cen rudy żelaza (związany ze zmianą sposobu zamawiania rudy żelaza
przez azjatyckie huty - producenta 2/3 światowej produkcji), co może nawet podwoić cenę surowca
dla hut, a także wzrost cen złomu.
35
25. PRODUKCJA METALOWYCH WYROBÓW (BEZ MASZYN I URZĄDZEŃ)
5 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
4 000
odsetek firm
3 000
2 000
udział w
przychodach
1 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
7,58
6,34
19,68
9,63
1,42
0,92
0,51
1,26
11,22
43
53
48
0,52
1,79
0,34
10-49 osób
2006
2007
7,91
6,79
20,93
9,75
1,37
0,88
0,53
1,26
14,68
48
57
56
0,48
2,27
0,34
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
7,73
6,49
x
9,36
1,36
0,85
0,53
1,24
13,45
49
53
53
0,46
2,41
0,33
6,01
4,79
13,81
6,36
1,32
0,84
0,54
1,25
9,48
51
58
55
0,46
2,21
0,34
7,12
5,99
15,16
7,11
1,36
0,89
0,53
1,25
11,37
54
67
56
0,46
2,11
0,37
6,40
5,26
12,44
6,28
1,41
0,93
0,49
1,25
10,56
49
58
52
0,47
1,50
0,36
33 642 40 456
50 209
2 Koszty ogółem
31 288 37 373
46 487
2 444
3 084
3 722
2 048
2 645
3 123
52 893
49 848
3 048
2 428
23 916
22 283
1 636
1 376
49 399
46 355
3 043
2 502
1 551
3 980
3 427
2 019
0,77
0,97
0,93
0,19
0,34
0,51
0,15
863
2 239
1 816
1 990
0,65
0,97
0,94
0,19
0,42
0,49
0,14
1 735
4 237
2 612
2 175
0,71
0,98
0,94
0,19
0,41
0,52
0,15
5 Amortyzacja
950
1 131
1 350
6 Cash flow
2 998
3 776
4 473
1 605
2 468
3 101
1 788
1 891
1 994
0,81
0,83
0,85
0,96
0,97
0,97
0,90
0,93
0,94
a
0,18
0,19
0,20
a
0,31
0,33
0,34
b
0,53
0,51
0,50
b
0,15
0,14
0,14
a
36
D1
-15,19
-15,07
x
-19,63
0,58
0,30
0,12
0,17
-16,50
1
12
6
0,23
0,00
0,00
2009
D5
3,44
2,84
7,53
4,27
1,66
1,16
0,45
1,48
12,30
31
51
33
0,51
0,49
0,06
D9
20,62
17,89
49,99
28,07
6,51
4,92
0,99
5,63
x
104
123
120
0,81
3,93
0,84
25. PRODUKCJA METALOWYCH WYROBÓW (BEZ MASZYN I URZĄDZEŃ)
A B
60 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
50 000
80%
40 000
60%
30 000
40%
20 000
20%
10 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe producentów wyrobów metalowych w 2009 r. były lepsze niż w poprzednim roku,
na ogólną ocenę działu złożyły się dobre wyniki finansowe producentów pozostałych gotowych
wyrobów metalowych (m.in. pojemników, opakowań, śrub, łańcuchów, elementów torów
kolejowych, art. gosp. domowego), którzy w 2009 r. wytworzyli 31% przychodów działu (1/4 ogółu
firm), a także producentów cystern i wytwornic; słabsze wyniki r/r uzyskali producenci metalowych
szkieletów
konstrukcyjnych dla budownictwa (wieże, mosty, kratownice) i dla przemysłu
(elementy pieców hutniczych, urządzeń dźwigowych), a także obróbki metali, którzy wygenerowali
odpowiednio przychodów 30% i 15% (po ok. 1/4 firm działu), kolejny rok stratą zakończyły
walcownie metali (6% przychodów działu). Osiągnięciu lepszych wyników przez producentów
pozostałych wyrobów sprzyjały szybciej rosnące przychody niż koszty i osłabienie złotego w I poł.
2009 r. korzystne dla opłacalności eksportu, który w tym segmencie stanowił 42% przychodów
ogółem; z kolei na wyniki producentów metalowych elementów konstrukcyjnych negatywnie
wpływał słabszy popyt ze strony budownictwa przemysłowego i mieszkaniowego.
W 2009 r. spadek przychodów nieco mniejszy niż spadek kosztów pozwolił na niewielki wzrost
wyniku finansowego netto (o 3% r/r) i środków na samofinansowanie rozwoju (wzrost o 7% wobec spadku
o 11% rok wcześniej). Branża wytwarza głównie na potrzeby rynku krajowego (36% przychodów ze
sprzedaży eksportowej, dla połowy firm do 4%), niemniej w produkcji zbiorników i cystern udział
sprzedaży eksportowej wynosił 50% przychodów, a w produkcji wytwornic pary 71%. Rentowność była
zbliżona do poprzedniego roku (ROS=5,3% wobec 4,8%; ROE=12,5% wobec 13,8%; ROA=6,3% wobec
6,4%). Połowa firm wykazywała poziom rentowności niższy od przeciętnej w dziale (w przypadku ROS
D5=2,8%), co wskazuje na jego silne zróżnicowanie [np. ROS=13,4% w przypadku producentów
wytwornic pary i ROS=(-1,1%) dla walcowni] i duży udział firm o słabych wynikach.
Płynność finansowa wzrosła i kształtowała się na poziomie satysfakcjonującym w przypadku
płynności bieżącej (CR=1,41) i zbyt niskim w przypadku szybkiej (CR=0,93). Rozpiętość tych wskaźników
może oznaczać wysokie zapasy; cykl rotacji zapasów (49 dni), a także należności (58 dni) i zobowiązań
(52 dni) były podobne jak w poprzednim roku. Zadłużenie aktywów było akceptowalne, także pokrycie
majątku trwałego kapitałem stałym (1,25) korzystnie przekraczało wymagany, minimalny poziom 1,0.
W średniej perspektywie wyniki producentów wyrobów metalowych powinny być lepsze wraz ze
stopniowo poprawiającą się krajową koniunkturą gospodarczą, a także ożywieniem popytu
zagranicznego. Uruchamianie kolejnych dużych inwestycji infrastrukturalnych oznacza rosnący
popyt krajowy, szczególnie na konstrukcje metalowe (niezbędne przy budowie mostów,
wiaduktów, barier i ekranów akustycznych oraz budowie stadionów i obiektów towarzyszących
EURO 2012). Duże zróżnicowanie asortymentu produkcji działu powoduje, że funkcjonują w nim
firmy o przeciętnym ryzyku kredytowania (np. producenci elementów konstrukcyjnych, grzejników,
pojemników), jak i bardziej ryzykowne (walcownie, metalurgia proszków).
37
26. PRODUKCJA KOMPUTERÓW I WYROBÓW ELEKTRONICZNYCH
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
800
600
400
200
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
3,00
2,46
11,14
3,53
1,44
1,06
0,68
1,54
6,24
45
90
80
0,44
1,94
0,46
10-49 osób
2006
2007
3,66
3,08
14,33
4,82
1,41
1,02
0,66
1,46
8,72
42
81
71
0,45
2,85
0,64
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
1,89
1,29
x
2,01
1,31
0,93
0,66
1,29
6,50
42
75
71
0,35
3,64
0,64
1,49
0,88
3,23
1,11
1,30
0,95
0,66
1,32
7,42
43
83
80
0,39
1,46
0,56
5,51
5,45
20,14
8,49
1,37
0,96
0,58
1,34
18,79
43
67
77
0,38
2,46
0,59
2,93
2,58
10,92
4,14
1,27
0,93
0,62
1,27
16,22
39
71
91
0,38
1,74
0,62
19 540 25 643
31 039
2 Koszty ogółem
19 001 24 755
30 481
538
887
564
441
745
389
28 565
28 156
405
240
14 824
14 078
747
740
30 967
30 104
864
759
807
1 046
1 176
329
0,73
0,92
0,96
0,26
0,77
0,50
0,12
400
1 139
983
306
0,56
0,92
0,98
0,27
0,86
0,44
0,04
800
1 559
1 395
324
0,69
0,93
0,98
0,27
0,86
0,47
0,04
5 Amortyzacja
377
406
646
6 Cash flow
818
1 151
1 035
723
1 148
2 299
310
311
331
0,78
0,81
0,76
0,92
0,92
0,92
0,96
0,97
0,97
a
0,22
0,24
0,26
a
0,59
0,64
0,66
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,54
0,50
0,48
14
b
0,06
0,05
0,04
a
38
D1
-14,48
-14,48
x
-17,81
0,69
0,27
0,09
-0,30
-82,00
6
12
6
0,23
0,00
0,00
2009
D5
4,02
3,23
7,15
4,16
2,10
1,22
0,40
1,77
16,83
53
52
29
0,58
0,43
0,04
D9
21,49
18,68
43,69
24,48
9,69
6,82
0,97
11,73
x
132
137
116
0,90
2,47
0,87
26. PRODUKCJA KOMPUTERÓW I WYROBÓW ELEKTRONICZNYCH
A B
35 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
30 000
80%
25 000
60%
20 000
15 000
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe branży obejmującej produkcję komputerów, wyrobów
elektronicznych i optycznych w 2009 r. były bardziej korzystne w porównaniu z 2008 r. Na ocenę
sytuacji całego działu wpływ mają przede wszystkim wyniki osiągnięte przez producentów
elektronicznego sprzętu powszechnego użytku, w tym telewizorów (8% ogółu firm, 46%
przychodów działu) oraz producentów elektronicznych elementów i obwodów drukowanych
(23% ogółu firm, 20% przychodów działu); producenci sprzętu telekomunikacyjnego (18% firm
ogółem, 18% przychodów działu). Udział eksportu w przychodach osiąganych przez
producentów komputerów i wyrobów elektronicznych w 2009 r. wynosił 62%, w tym
producentów telewizorów 91%.
Przychody uzyskane przez przedsiębiorstwa produkujące sprzęt rtv i telekomunikacyjny
w 2009 r. zwiększyły się o 8% r/r, natomiast koszty działalności o 7% r/r. Wynik finansowy brutto i netto
wypracowany w 2009 r. zdecydowanie przekroczył poziom z roku 2008 r. (brutto zwiększył się ponad
dwukrotnie, netto – ponad trzykrotnie). W efekcie wzrostu zysku poprawiła się rentowność sprzedaży
netto, kapitału i aktywów (ROS=2,6% wobec 0,9%; ROE=10,9% wobec 3,2%; ROA=4,1% wobec 1,1%).
Płynność finansowa bieżąca (1,27) pozostała na akceptowalnym poziomie, natomiast
podwyższona (0,93) nie osiągnęła wymagalnego poziomu. Okres rotacji zapasów w 2009 r. skrócił się w
stosunku do 2008 r. do 39 dni, cykl rotacji należności był krótszy o 11 dni, natomiast okres regulowania
zobowiązań wobec dostawców wydłużył się do 91 dni wobec 80 dni w 2008 r.
Nakłady inwestycyjne w 2009 r. wzrosły w porównaniu z 2008 r. o 19%, zwiększył się także
udział inwestycji w amortyzacji (1,74 wobec 1,46 w 2008 r.). Umorzenie majątku trwałego nie zmieniło
się (0,38).
Przeciętne zadłużenie aktywów spadło (0,62 wobec 0,66 w 2008 r.). Pokrycie majątku trwałego
kapitałem stałym na poziomie 1,27 było satysfakcjonujące - przekroczyło wymagany poziom 1,0.
Z uwagi na proeksportowy charakter produkcji, wyniki finansowe producentów sprzętu
elektronicznego są uwarunkowane tempem poprawy sytuacji gospodarczej za granicą. Rosnący
popyt zagraniczny w I poł. 2010 r. sprzyjał znacznemu wzrostowi sprzedaży eksportowej
telewizorów. W II poł. 2010 r. i I poł. 2011 r. prawdopodobne jest spowolnienie dynamiki eksportu
ze względu na osłabienie tempa ożywienia za granicą. Niemniej z uwagi na silną pozycję polskich
producentów urządzeń elektronicznych na rynku europejskim, sytuacja branży w krótkiej
perspektywie powinna być stabilna a ryzyko kredytowania przeciętne. Na rynku krajowym, wobec
wciąż odczuwalnego spowolnienia popytu konsumpcyjnego, trudno oczekiwać zwiększenia
wydatków konsumentów na zakup sprzętu rtv. Sezonowy wzrost sprzedaży odbiorników
telewizyjnych możne nastąpić w IV kw. 2010 r., w okresie przedświątecznym.
39
27. PRODUKCJA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH
3 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
3 000
2 500
odsetek firm
2 000
1 500
udział w
przychodach
1 000
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
6,86
5,38
16,01
7,79
1,43
1,03
0,51
1,29
14,88
39
73
64
0,52
1,65
0,53
10-49 osób
2006
2007
7,10
5,86
18,68
8,22
1,42
1,02
0,56
1,30
15,84
42
78
70
0,50
1,59
0,56
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
6,74
5,53
x
8,61
1,33
0,92
0,57
1,23
16,36
41
68
66
0,47
1,99
0,57
4,97
3,98
14,70
6,08
1,29
0,93
0,59
1,17
10,33
37
71
61
0,50
1,52
0,57
6,69
5,39
18,34
7,89
1,25
0,90
0,57
1,16
8,58
38
67
52
0,52
0,83
0,59
6,82
5,64
19,99
9,11
1,34
0,97
0,54
1,21
17,57
35
63
63
0,51
1,13
0,62
22 097 26 821
33 931
2 Koszty ogółem
20 636 24 983
31 731
1 468
1 840
2 200
1 159
1 518
1 820
36 608
34 860
1 750
1 403
18 733
17 547
1 187
957
39 324
36 738
2 587
2 142
1 047
2 450
1 590
435
0,77
0,97
0,98
0,24
0,70
0,40
0,03
559
1 516
462
431
0,63
0,98
0,99
0,25
0,75
0,38
0,03
1 142
3 284
1 296
454
0,76
0,98
0,99
0,24
0,74
0,41
0,03
5 Amortyzacja
710
805
927
6 Cash flow
1 869
2 323
2 747
1 149
1 269
1 843
433
438
441
0,77
0,81
0,83
0,97
0,97
0,98
0,98
0,99
0,99
a
0,24
0,24
0,24
a
0,69
0,71
0,72
b
0,45
0,44
0,43
b
0,06
0,05
0,04
a
40
D1
-10,71
-11,75
-44,29
-10,58
0,75
0,42
0,12
0,39
-7,45
3
19
8
0,23
0,00
0,00
2009
D5
4,54
3,89
10,12
6,01
2,01
1,33
0,39
1,67
23,85
43
59
34
0,52
0,61
0,10
D9
20,92
17,36
45,94
27,25
6,84
5,19
0,87
6,30
x
116
123
125
0,84
3,53
0,83
27. PRODUKCJA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH
A B
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe producentów urządzeń elektrycznych były w 2009 r. lepsze niż
w poprzednich latach. Wzrost przychodów przy wolniej rosnących kosztach (w których ok. 1/2
stanowią koszty materiałów) przyczynił się do znaczącego wzrostu wyniku finansowego (o 53% r/r)
i uzyskania rentowności branży powyżej średniej dla przetwórstwa przemysłowego. Dział obejmuje
produkcję: urządzeń wytwarzających energię elektryczną, aparatury rozdzielczej i sterowniczej
energii elektrycznej, elektrycznego sprzętu oświetleniowego i sygnalizacyjnego oraz elektrycznych
AGD. Ten ostatni segment generuje ponad 1/2 przychodów działu i ma decydujący wpływ na wyniki
działu. Jest to produkcja w znacznej części dla odbiorców zagranicznych (71% przychodów
z eksportu). W 2009 r. producenci AGD wykazali poprawę wyniku finansowego (m.in. dzięki
sprzedaży droższego asortymentu towarów), co wraz z utrzymaniem popytu na elektryczne silniki,
prądnice i transformatory w pełni zrekompensowało pogorszenie sytuacji producentów aparatury
rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej na ogólną ocenę branży.
Wzrost przychodów działu szybszy niż wzrost kosztów przełożył się na poprawę wyniku
finansowego i wzrost rentowności sprzedaży, kapitału własnego i aktywów (ROS=5,6% wobec 3,9%
w 2008 r., analogicznie ROE=19,9% wobec 14,7% i ROA=9,1% wobec 6,1%). Płynność finansowa była na
zbyt niskim poziomie (CR=1,34; QR=0,97). Powyższy poziom płynności został uzyskany przy krótszym
o dwa dni cyklu rotacji zapasów i o ponad tydzień cyklu inkasa należności, przedsiębiorstwa wolniej
regulowały zobowiązania handlowe - średnio po 53 dniach. Nie zmieniło się umorzenie rzeczowego
majątku trwałego (0,51). Spadająca relacja nakładów inwestycyjnych do amortyzacji (1,13 wobec 1,52
w 2008 r.) wskazuje na osłabienie procesów odtworzeniowych. Zadłużenie aktywów na koniec 2009 r.
zmniejszyło się, pozostaje na akceptowalnym poziomie (0,54). Pokrycie majątku kapitałem stałym (1,21)
korzystnie przekroczyło wymagany poziom 1,0.
W średniookresowej perspektywie można oczekiwać jeszcze lepszych wyników branży i obniżania
ryzyka jej kredytowania. Rosnący popyt zagraniczny (szczególnie w I poł. 2010 r., bo w II poł. 2010 r.
i I poł. 2011 r. spodziewane jest osłabienie tempa ożywienia za granicą) wynikający z odbudowywania
zapasów w europejskich firmach przemysłowych stwarza korzystną sytuację dla poddostawców
z Polski kooperujących z zagranicznymi firmami i powinien zrekompensować wciąż relatywnie słabą
dynamikę popytu krajowego. Popyt na energooszczędne komponenty podtrzymują m.in. unijne
działania na rzecz energooszczędności oraz konieczna modernizacja starych sieci i urządzeń
energetycznych. Dlatego też część producentów aparatury elektrycznej inwestuje w nowe
technologie dla energetyki i automatyki, starając się oferować produkty, które pozwolą klientom
przemysłowym
oraz
zakładom
użyteczności
publicznej
zwiększyć
efektywność
przy
zminimalizowaniu oddziaływania na środowisko. Spodziewany wzrost kosztów produkcji związany ze
wzrostem cen stali na rynkach światowych na skutek zmiany sposobu negocjowania cen rudy żelaza
dla azjatyckich hut jest niekorzystny dla producentów AGD.
41
28. PRODUKCJA MASZYN I URZĄDZEŃ
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
5,71
4,39
14,53
6,20
1,39
0,90
0,57
1,20
10,78
51
60
55
0,53
1,56
0,42
10-49 osób
2006
2007
7,15
5,96
17,63
7,81
1,48
0,95
0,56
1,30
14,06
54
58
53
0,53
1,55
0,42
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
7,81
6,78
x
8,62
1,51
0,95
0,52
1,34
14,84
57
54
54
0,51
1,94
0,43
3,74
2,81
7,67
3,46
1,33
0,84
0,55
1,23
8,54
58
58
69
0,52
1,72
0,42
6,87
5,73
14,11
6,55
1,41
0,92
0,54
1,24
11,53
59
62
65
0,54
0,93
0,42
5,97
4,92
11,53
5,68
1,48
0,96
0,51
1,27
11,09
58
58
50
0,54
1,06
0,41
29 426 33 397
38 813
2 Koszty ogółem
27 862 31 136
35 950
1 587
2 269
2 863
1 289
1 888
2 478
41 936
40 489
1 463
1 099
20 307
19 011
1 305
1 088
39 650
37 445
2 207
1 822
1 390
2 489
2 396
1 053
0,78
0,93
0,95
0,18
0,48
0,45
0,08
778
1 866
724
1 058
0,66
0,94
0,95
0,19
0,54
0,44
0,08
1 532
3 354
1 625
1 111
0,72
0,94
0,96
0,19
0,54
0,46
0,08
5 Amortyzacja
981
1 116
1 249
6 Cash flow
2 271
3 004
3 726
1 513
1 703
2 351
1 006
1 027
1 055
0,81
0,86
0,86
0,91
0,92
0,93
0,92
0,92
0,95
a
0,18
0,18
0,19
a
0,42
0,46
0,50
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,44
0,44
0,45
14
b
0,10
0,09
0,09
a
42
D1
-14,73
-14,31
-67,82
-16,13
0,72
0,28
0,11
0,45
-11,77
5
15
6
0,26
0,00
0,00
2009
D5
3,59
2,86
7,36
3,74
1,92
1,15
0,42
1,63
15,47
49
50
31
0,56
0,44
0,09
D9
19,25
16,56
45,32
25,23
7,39
5,11
0,90
6,13
x
153
126
123
0,86
3,38
0,78
28. PRODUKCJA MASZYN I URZĄDZEŃ
A B
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. wyniki finansowe producentów maszyn i urządzeń były lepsze niż rok wcześniej, niemniej
słabsze niż w latach 2006-2007. Branża jest silnie zróżnicowana, o dobrych wynikach zdecydowała
rosnąca sprzedaż turbin i wyposażenia do napędu oraz maszyn do przetwórstwa żywności,
rekompensująca spadek przychodów producentów maszyn dla górnictwa i budownictwa, urządzeń
dźwigowych, maszyn dla przemysłu tekstylnego, rolnictwa oraz narzędzi ręcznych, mechanicznych
(część odbiorców np. przemysł tartaczny ograniczył inwestycje o połowę) i maszyn dla metalurgii
(gdzie przychody spadły nawet o 35% r/r). Produkcja działu kierowana jest w większości na rynek
krajowy (w ok. 60%), chociaż np. w produkcji maszyn ogólnego przeznaczenia oraz narzędzi
mechanicznych udział eksportu sięga 52% przychodów.
W 2009 r. szybszy spadek kosztów branży (w których 44% stanowią koszty materiałów) niż spadek
przychodów przyczynił się do poprawy wyniku finansowego (o ok. 66%) i wzrostu rentowności powyżej
średniej dla przemysłu (ROS=4,9% wobec 2,8% w 2008 r., analogicznie ROE=11,5% wobec 7,7%
i ROA=5,7% wobec 3,5%).
Płynność finansowa wzrosła, bieżąca płynność była na satysfakcjonującym poziomie (CR=1,48),
natomiast na granicy akceptowalnego poziomu była płynność podwyższona (QR=0,96). Nie zmienił się
cykl rotacji zapasów i czas ściągania należności. Przyspieszeniu (o prawie trzy tygodnie) uległ okres
regulowania zobowiązań bieżących. Wzrósł wskaźnik umorzenia majątku trwałego. Spadająca relacja
nakładów inwestycyjnych do amortyzacji (1,06 wobec 1,72 w 2008 r.) wskazuje na osłabienie procesów
odtworzeniowych.
Zadłużenie przedsiębiorstw utrzymało się na akceptowalnym poziomie (0,51), pokrycie majątku
kapitałem stałym (1,27) korzystnie przekraczało wymagany minimalny poziom 1,0. Powyżej średniej dla
przemysłu przetwórczego (10,47) wzrósł wskaźnik obsługi odsetek (11,09) charakteryzujący poziom
bezpieczeństwa wierzycieli.
W średniookresowej perspektywie nie powinno wzrastać ryzyko kredytowania branży; można
oczekiwać utrzymania się dobrych wyników branży, dzięki kontynuowaniu korzystnego
dostosowywania kosztów do osiąganych przez branżę przychodów. Utrzymujący się poziom
sprzedaży eksportowej jest ważny dla poddostawców współpracujących z producentami m.in.
z Niemiec. Sprzedaż eksportowa ma szczególne znaczenie dla producentów maszyn i urządzeń
górniczych z uwagi na złą sytuację krajowego górnictwa (kopalnie zalegają dostawcom maszyn
i urządzeń górniczych z płatnościami i zmniejszają inwestycje w nowy sprzęt). Producenci
oczekują wzrostu zamówień na roboty górnicze na rynku krajowym, ale nie spodziewają się
wzrostu sprzedaży maszyn górniczych (poza uzupełnianiem i zastępowaniem starych maszyn).
Warunki funkcjonowania mogą być osłabione przez wolne tempo wymiany czy powiększania parku
maszynowego z uwagi na powolną stabilizację sytuacji gospodarczej.
43
29. PRODUKCJA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH. PRZYCZEP I NACZEP
7 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
6 000
5 000
odsetek firm
4 000
3 000
udział w
przychodach
2 000
1 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
5,07
4,28
15,84
7,19
1,24
0,96
0,55
1,13
16,93
23
50
57
0,44
0,89
0,74
10-49 osób
2006
2007
4,73
4,13
15,65
7,25
1,35
1,03
0,54
1,20
19,77
24
47
56
0,48
0,97
0,74
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
4,39
3,90
x
7,09
1,34
1,03
0,54
1,22
17,61
25
50
57
0,49
1,41
0,73
2,44
2,00
8,52
3,64
1,21
0,91
0,57
1,07
11,27
24
45
49
0,53
1,22
0,72
4,14
3,52
15,51
5,97
1,23
0,98
0,61
1,11
15,85
24
63
59
0,55
0,94
0,72
3,71
3,23
12,45
5,49
1,36
1,10
0,56
1,15
14,60
21
56
59
0,55
1,16
0,73
67 710 77 715
88 218
2 Koszty ogółem
64 393 74 183
84 451
3 333
3 587
3 772
2 789
3 044
3 359
91 076
88 914
2 163
1 771
44 790
42 975
1 815
1 544
89 460
86 204
3 255
2 836
3 039
4 810
3 711
430
0,67
0,96
0,99
0,40
0,86
0,28
0,01
1 399
2 943
1 311
414
0,64
0,97
1,00
0,43
0,89
0,25
0,01
2 877
5 713
3 331
437
0,63
0,97
1,00
0,42
0,89
0,29
0,01
5 Amortyzacja
2 591
2 678
2 879
6 Cash flow
5 380
5 722
6 239
2 277
2 574
4 014
405
418
432
0,78
0,78
0,79
0,96
0,95
0,96
0,99
0,99
0,99
a
0,41
0,40
0,41
a
0,93
0,92
0,90
b
0,27
0,28
0,28
b
0,01
0,01
0,01
a
44
D1
-21,63
-21,63
x
-18,53
0,60
0,29
0,13
0,36
-14,58
7
13
7
0,23
0,00
0,00
2009
D5
2,79
2,46
5,98
3,07
1,63
1,02
0,51
1,34
10,45
40
51
41
0,49
0,50
0,28
D9
16,70
14,24
41,31
21,52
6,09
4,22
0,97
3,96
x
132
115
128
0,79
3,79
0,94
29. PRODUKCJA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH. PRZYCZEP I NACZEP
A B
100 000
90 000
80 000
70 000
60 000
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w E
mlnFzł) G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. wyniki finansowe producentów pojazdów samochodowych i części były lepsze niż rok
wcześniej, niemniej słabsze niż w latach 2006-2007. Produkcję działu tworzą w połowie producenci
pojazdów samochodowych oraz producenci części, realizujący sprzedaż głównie na rynkach
zagranicznych (80% przychodów ze sprzedaży eksportowej w produkcji samochodów; 65%
w produkcji części), co zwiększa koszty producentów związane z zabezpieczeniem przed ryzykiem
kursowym. W strukturze przychodów działu dominujący udział mają wielkie podmioty zatrudniające
powyżej 250 osób (m.in. FIAT Auto Poland S.A.), w większości z udziałem kapitału zagranicznego.
Spadek przychodów mniejszy niż kosztów (w których dominujący udział stanowią koszty
materiałów) pozytywnie wpłynął na wynik finansowy (wzrost o 60%) i rentowność branży (ROS=3,2%
wobec 2,0% w 2008 r., analogicznie ROE=12,5% wobec 8,5%; ROA=5,5% wobec 3,6%), która
utrzymywała się poniżej średniej dla przemysłu przetwórczego (ROS=4,2%). Wzrost wyniku finansowego,
mimo trudności branży motoryzacyjnej na całym świecie, krajowi producenci pojazdów zawdzięczają
rosnącemu popytowi zagranicznemu będącego rezultatem bonifikat przy zakupie nowych samochodów
wypłacanych w 2009 r. przez 14 państw. Atutem krajowych producentów są zlokalizowane w Polsce
nowoczesne zakłady (gwarantujące wysoką jakość produkowanych samochodów i części) oraz oferta
samochodów z niższych segmentów (bardziej poszukiwanych w czasach słabszej koniunktury
gospodarczej i zwiększających się wymagań ochrony środowiska). Płynność finansowa kształtowała się na
akceptowalnym poziomie (CR=1,36; QR=1,10). Skrócił się cykl rotacji zapasów. Wydłużył się cykl inkasa
należności i okres regulowania zobowiązań. Bez większych zmian pozostało umorzenie majątku trwałego,
co przy relatywnie niskim udziale nakładów inwestycyjnych w amortyzacji (1,16 wobec 1,51
w przetwórstwie przemysłowym), wskazuje na osłabienie procesów odtworzeniowych branży. Zadłużenie
aktywów (0,56) było akceptowalne. Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (1,15) przekroczyło
wymagany poziom 1,0.
W średniookresowej perspektywie można oczekiwać pogorszenia warunków rynkowych produkcji
samochodów i tym samym wzrostu ryzyka kredytowania branży; zakończenie programów dopłat przy
zakupie nowego i złomowaniu starego samochodu przekłada się na zmniejszenie popytu
zagranicznego na produkowane w Polsce samochody, co przy malejących inwestycjach
zagranicznych w produkcję samochodów w Polsce (dodatkowo odczuwalne z uwagi na przeniesienie
produkcji Fiata Pandy pod Neapol) i niekorzystnych prognozach rynkowych zakładających w 2010 r.
kilkunastoprocentowy spadek sprzedaży samochodów w UE oraz niskim popycie krajowym i
załamaniu ukraińskiego rynku motoryzacyjnego (głównego odbiorcy produkcji FSO) negatywnie
wpłynie na produkcję krajowych producentów samochodów. Wyniki krajowego przemysłu
motoryzacyjnego będą wspierane przez rozbudowę mocy produkcyjnych fabryk części
samochodowych. Rosnące inwestycje i rozbudowa istniejącego potencjału produkcyjnego wzmocni
już silny rozwój produkcji części i akcesoriów do pojazdów.
45
30. PRODUKCJA POZOSTAŁEGO SPRZĘTU TRANSPORTOWEGO
1 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
500
odsetek firm
0
2005
2006
2007
2008
2009
-500
udział w
przychodach
0%
20%
40%
60%
80%
100%
-1 000
cash flow
amortyzacja
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10-49 osób
0,50
0,20
0,72
0,15
0,89
0,51
0,79
0,89
3,38
81
32
57
0,59
1,46
0,65
2006
2007
-2,16
-2,59
-15,32
-3,13
0,83
0,45
0,80
0,73
1,36
77
29
51
0,58
1,54
0,70
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
-0,91
-1,66
x
-1,88
0,90
0,51
0,82
0,69
1,93
83
36
55
0,58
1,80
0,64
-6,60
-7,33
-58,14
-7,04
0,83
0,44
0,88
0,76
-0,35
92
38
54
0,58
1,70
0,61
4,44
3,91
80,75
4,05
0,78
0,40
0,95
0,45
6,14
82
46
55
0,60
1,10
0,64
4,62
4,08
24,29
3,06
0,87
0,50
0,87
0,56
6,73
78
45
57
0,58
1,20
0,58
10 507 10 779
11 814
2 Koszty ogółem
10 463 11 001
11 914
48
-223
-98
14
-285
-195
12 532
13 265
-733
-815
7 126
6 851
275
242
12 925
12 411
511
452
347
-467
589
156
0,64
0,92
0,75
0,25
0,19
0,36
0,06
203
445
224
148
0,72
0,91
0,75
0,25
0,27
0,28
0,05
411
863
494
160
0,68
0,92
0,78
0,26
0,31
0,33
0,06
5 Amortyzacja
280
292
314
6 Cash flow
294
7
119
406
449
554
138
148
164
0,72
0,79
0,78
0,90
0,90
0,90
0,58
0,60
0,67
a
0,22
0,22
0,26
a
0,23
0,26
0,29
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,36
0,37
0,35
14
b
0,04
0,05
0,04
a
46
D1
-16,49
-16,49
x
-19,15
0,45
0,13
0,14
-1,09
-9,43
1
1
5
0,25
0,00
0,00
2009
D5
3,06
2,55
6,15
3,28
1,47
0,69
0,55
1,32
9,44
52
27
32
0,54
0,41
0,45
D9
16,49
12,72
39,57
18,91
6,75
6,43
1,27
4,93
x
182
99
116
0,83
3,96
0,97
30. PRODUKCJA POZOSTAŁEGO SPRZĘTU TRANSPORTOWEGO
A B
14 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
12 000
80%
10 000
60%
8 000
6 000
40%
4 000
20%
2 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe produkcji pozostałego sprzętu transportowego w 2009 r. poprawiły się
w porównaniu z latami 2006-2008, kiedy to branża wykazywała stratę ze sprzedaży. W branży
stoczniowej (generującej ok. 44% przychodów działu, wobec 53% rok wcześniej) redukcja
zatrudnienia o ok. 50% przełożyła się na znacznie większy spadek kosztów niż przychodów, co
skutkowało poprawą wyniku finansowego, ale przy nieakceptowalnie niskiej płynności finansowej
i bardzo wysokim zadłużeniu aktywów. Prawie dwukrotnie wzrósł wynik producentów lokomotyw
i taboru kolejowego (generujących ok. 21% przychodów działu).
W 2009 r. przychody działu wzrosły o 3%, co przy spadku kosztów o 6% skutkowało wzrostem wyniku
finansowego. Udział sprzedaży eksportowej w przychodach (53%, w tym w produkcji i naprawach statków
66%, a w produkcji samolotów nawet 74%) plasuje branżę na 4. miejscu pod tym względem w przemyśle
przetwórczym. Dodatni wynik finansowy przełożył się na wzrost rentowności [ROS=4,1% wobec (-7,3%)
w 2008 r.; analogicznie ROA=3,6% wobec (-7,0%) i ROE=24,3% wobec (-58,1%)]. Płynność finansowa
kształtowała się poniżej akceptowalnego poziomu (CR=0,87; QR=0,50). Skrócił się cykl rotacji zapasów
(o dwa tygodnie), firmy wolniej (o tydzień) egzekwowały należności i dłużej (o trzy dni) regulowały bieżące
zobowiązania wobec dostawców. Nie zmieniło się umorzenie majątku trwałego (0,58). Zmniejszył się udziału
nakładów inwestycyjnych w amortyzacji; intensywność procesów odtworzeniowych jest niższa niż średnia
w przetwórstwie przemysłowym (1,20 w produkcji pozostałego sprzętu transportowego wobec 1,51 w sekcji
C). Na najwyższym poziomie na tle przetwórstwa przemysłowego pozostawało zadłużenie przedsiębiorstw
(0,87 wobec 0,50 w sekcji C). Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (0,56) nie osiągnął
wymaganego poziomu 1,00, co oznacza nieprawidłową strukturę finansowania majątku trwałego.
Słabe efekty przetargów na zakup aktywów majątku stoczni w Gdyni i Szczecinie świadczą
o znikomych szansach na kontynuowanie przez nie działalności stoczniowej, co znacznie ograniczy
wielkość krajowego przemysłu okrętowego. Pozostałe na rynku zakłady produkujące statki
i jednostki pływające będą pozostawały pod wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych
(m.in. nadwyżki zdolności przewozowych na rynku światowym), co utrzyma wysokie ryzyko
kredytowania branży. Wobec słabego popytu na podstawową działalność stocznie szukają
sposobów na dywersyfikację produkcji (usługi badawczo-rozwojowe; wyroby metalurgiczne:
blachy, rury, konstrukcje stalowe; produkcja wież wiatrowych, wież wiertniczych) pozwalającej
wygenerować środki na niezbędne inwestycje i modernizację zakładów (Stocznia Gdańska
w II poł. 2010 r. ma rozpocząć produkcję ok. 100 wież wiatrowych). Zmalało natomiast ryzyko
kredytowania producentów lokomotyw i taboru szynowego. Z uwagi na procesy restrukturyzacji
kolei i dotychczasowe niedoinwestowanie, polski rynek zamówień kolejowych zwiększa swój
potencjał. Rosnąca konkurencja na rynku przewozów pasażerskich, wzrost przewozów ładunków
oraz konieczność optymalizacji kosztów przez przewoźników powoduje wzrost popytu na wyroby i
usługi w obszarze modernizacji i naprawy taboru. Szansą dla rozwoju branży są również fundusze
unijne przeznaczone na rozwój transportu miejskiego w obszarach metropolitarnych.
47
31. PRODUKCJA MEBLI
2 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
2 000
odsetek firm
1 500
1 000
udział w
przychodach
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
5,43
4,59
17,03
7,54
1,26
0,81
0,56
1,19
10,51
40
44
46
0,42
2,24
0,59
10-49 osób
2006
2007
5,00
4,25
14,48
6,56
1,42
0,93
0,55
1,30
9,70
40
47
46
0,39
2,02
0,57
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
4,92
4,32
x
7,04
1,14
0,71
0,55
1,09
10,80
39
41
41
0,39
2,37
0,52
2,30
1,60
5,68
2,41
1,14
0,70
0,58
1,09
5,49
48
50
46
0,40
2,15
0,50
6,20
5,40
17,29
7,89
1,15
0,75
0,54
1,06
10,06
39
48
38
0,41
1,44
0,54
6,40
5,47
16,27
7,97
1,42
0,96
0,51
1,20
10,90
37
44
36
0,42
1,43
0,54
20 518 22 405
24 588
2 Koszty ogółem
19 444 21 327
23 422
1 077
1 081
1 166
886
865
1 010
25 973
25 399
573
399
12 291
11 557
724
631
25 086
23 528
1 548
1 323
786
1 185
1 688
650
0,73
1,00
.
0,17
0,47
0,30
0,10
392
1 023
565
648
0,66
1,00
1,00
0,16
0,46
0,30
0,04
808
2 131
1 159
698
0,78
1,00
1,00
0,15
0,44
0,34
0,04
5 Amortyzacja
601
625
673
6 Cash flow
1 487
1 490
1 683
1 320
1 239
1 567
663
656
648
0,74
0,75
0,79
0,99
1,00
1,00
1,00
.
.
a
0,21
0,19
0,18
a
0,47
0,46
0,45
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,32
0,31
0,31
14
b
0,05
0,04
0,04
a
48
D1
-9,58
-9,58
-96,92
-12,51
0,62
0,30
0,14
0,31
-6,07
8
8
6
0,24
0,00
0,00
2009
D5
4,34
3,79
11,98
6,38
1,47
0,93
0,48
1,32
18,18
33
37
35
0,49
0,53
0,25
D9
16,57
15,61
59,46
31,73
4,63
3,56
1,00
4,37
x
90
93
101
0,78
4,10
0,95
31. PRODUKCJA MEBLI
A B
30 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
25 000
80%
20 000
60%
15 000
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki branży meblarskiej w 2009 r. były lepsze w porównaniu z 2008 r., m.in. dzięki widocznej
redukcji kosztów, nastąpiło dostosowanie branży do trudniejszych warunków rynkowych. Na
wyniki działu decydujący wpływ mają producenci pozostałych mebli - 73% ogółu firm działu tworzy
87% jego przychodów, pozostałe przychody generują producenci mebli biurowych, mebli
kuchennych i materaców. Poprawie wyników sprzyjało osłabienie złotego w I poł. 2009 r. korzystne
dla eksporterów (w 2009 r. 54% przychodów branży ze sprzedaży eksportowej, dla połowy firm to
25%; Polska jest trzecim eksporterem mebli w Europie). W ujęciu ilościowym w 2009 r. produkcja: wzrosła r/r w przypadku mebli drewnianych do pokoi dziennych (o 20%), do sypialni (o 4%) oraz
tapicerowanych (o 6%); - natomiast obniżyła się r/r w przypadku mebli kuchennych (o 28%).
W 2009 r. spadek kosztów większy niż spadek przychodów (odpowiednio o 7% i o 3%) przyczynił
się do poprawy wyniku finansowego, który był trzykrotnie wyższy r/r. W 2009 r. rentowność branży
kształtowała się powyżej średniej dla przemysłu, była wyraźnie lepsza niż rok temu (ROS=5,5% wobec
1,6% w 2008 r.; analogicznie ROE=16,3% wobec 5,7%; ROA=7,9% wobec 2,4%); rentowność sprzedaży
przeciętnej firmy była mniejsza (D5=3,8%) niż dla branży ogółem, co wskazuje na polaryzację
producentów. Płynność finansowa wzrosła - bieżąca była satysfakcjonująca, natomiast podwyższona
kształtowała się poniżej tego poziomu. Poprawiły się podstawowe wskaźniki sprawności działania –
rotacja zapasów była średnio krótsza o 9 dni, inkaso należności o 6 dni, regulowanie zobowiązań o 10 dni.
Osłabły procesy odtworzeniowe – nakłady inwestycyjne były mniejsze o 32% r/r (wzrost o 8% rok
wcześniej), udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji zmalał; umorzenie rzeczowego majątku
trwałego (0,42) było niższe na tle przemysłu (0,50). Zadłużenie aktywów (0,51) było akceptowalne, także
pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (1,20) przekraczało minimalny wymagany poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie branża kwalifikuje się do obszaru o przeciętnym ryzyku kredytowania, jej
wyniki wraz ze stopniowym powrotem popytu na rynkach unijnych, będą się poprawiać, choć
mocniejszy złoty nie będzie już tak korzystny dla eksporterów; nadal niestabilna będzie sytuacja na
rynkach wschodnich (rozważane przez niektóre firmy meblarskie wycofanie z tych rynków). Na
rynku krajowym może być jeszcze odczuwalne spowolnienie popytu konsumpcyjnego wobec
gorszej sytuacji dochodowej wielu gospodarstw domowych. Negatywnie na wyniki wielu
producentów będzie wpływać duża konkurencja na rynku krajowym (relatywnie lepsza sytuacja
producentów dysponujących własną siecią sprzedaży, jak również producentów mebli klasy
premium), a także obserwowany wzrost cen drewna (od kilku do 20-30% zależnie od asortymentu).
Przesłankami rozwoju branży są także wieloletnie doświadczenie firm, dobre wzornictwo, jakość
oraz cena, jak i elastyczność rozwiązań widoczna w reagowaniu na warunki kryzysowe (redukcja
zatrudnienia, dystrybucja przez własne salony sprzedaży); poprawie sytuacji będzie sprzyjał
prawdopodobny powrót koniunktury w budownictwie mieszkaniowym po 2011 r.
49
ENERGETYKA
35. WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ. GAZ I
GORĄCĄ WODĘ
25 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
20 000
odsetek firm
15 000
10 000
udział w
przychodach
5 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
5,59
4,22
5,97
3,62
1,51
1,34
0,39
0,97
9,16
10
40
32
0,57
0,97
0,02
10-49 osób
2006
2007
7,87
6,18
9,11
5,65
1,65
1,47
0,38
0,99
15,32
10
37
29
0,58
1,15
0,02
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
6,08
5,26
x
3,36
1,52
1,37
0,28
0,98
14,63
10
43
31
0,47
1,44
0,01
5,25
4,21
4,29
3,00
1,47
1,28
0,30
0,95
16,73
13
40
31
0,48
1,68
0,01
8,94
7,27
8,29
5,80
1,44
1,24
0,30
0,95
24,05
12
30
22
0,49
1,25
0,01
9,38
7,67
7,97
5,67
1,64
1,43
0,29
0,98
25,07
13
41
30
0,48
1,57
0,01
115 741 128 283 130 816
2 Koszty ogółem
109 555 118 713 123 303
6 180
9 569
7 582
4 655
7 530
6 522
158 134
150 120
8 012
6 424
90 607
82 969
7 638
6 210
176 626
160 825
15 801
12 907
7 553
13 978
12 715
494
0,73
0,40
0,33
0,04
0,06
0,40
0,09
3 951
10 161
4 931
487
0,75
0,40
0,37
0,04
0,06
0,40
0,09
8 023
20 930
12 633
499
0,85
0,41
0,36
0,04
0,07
0,41
0,08
5 Amortyzacja
7 283
6 826
7 228
6 Cash flow
11 938 14 357
13 750
7 057
7 843
10 391
484
489
495
0,76
0,76
0,79
0,36
0,37
0,38
0,24
0,27
0,25
a
0,09
0,10
0,07
a
0,12
0,14
0,11
b
0,41
0,42
0,41
b
0,05
0,07
0,07
a
50
D1
-3,19
-3,60
-4,31
-2,47
0,68
0,47
0,11
0,72
3,58
1
28
9
0,24
0,06
0,00
2009
D5
3,14
2,45
3,34
2,28
1,58
1,24
0,31
1,04
46,37
21
56
35
0,53
0,80
0,00
D9
16,65
14,61
22,44
11,32
4,52
3,89
0,75
1,98
x
75
83
97
0,73
2,64
0,00
ENERGETYKA
35. WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ. GAZ I
GORĄCĄ WODĘ
A B
200 000
180 000
160 000
140 000
120 000
100 000
80 000
60 000
40 000
20 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w E
mlnFzł) G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe firm energetycznych, gazowniczych i ciepłowniczych uzyskane w
2009 r. były dobre, znacząco lepsze niż w 2008 r. Ich poprawie sprzyjała przede wszystkim
podwyżka cen energii, w wyniku której na koniec 2009 r. cena energii dla gospodarstw domowych
była o 11% wyższa niż na koniec 2008 r., natomiast dla przedsiębiorstw cena wzrosła w ciągu roku
średnio o 20%. Energetyka z niemal 80% udziałem w przychodach ogółem i wyniku finansowym
netto ma decydujący wpływ na sytuację całego działu.
Przychody ogółem działu w 2009 r. wzrosły o 12% przy wzroście kosztów o 7% w porównaniu do
2008 r. Zysk netto wzrósł ponad dwukrotnie. Rentowność sprzedaży netto, kapitału własnego i aktywów
była znacznie bardziej korzystna niż w ostatnich latach (ROS=7,7% wobec 4,2% w 2008; analogicznie
ROE=8,0% wobec 4,3%; ROA=5,7% wobec 3,0%).
Bieżąca i podwyższona płynność finansowa na koniec 2009 r. osiągnęły akceptowalne wartości
(CR=1,64; QR=1,43). Okres odnawiania zapasów (13 dni), okres regulowania zobowiązań bieżących (30
dni) i windykowania należności od odbiorców (40 dni) nie w stosunku do 2008 r.
Procesy odtworzeniowe w 2009 r. zwolniły w porównaniu do 2008 r. – zmalał udział nakładów
inwestycyjnych w amortyzacji z 1,68 do 1,57. Nakłady inwestycyjne pozostały na poziomie roku
poprzedniego.
Zadłużenie aktywów (0,29) kształtowało się, podobnie, jak w 2008 r., na poziomie akceptowalnym.
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (0,98) nie osiągał wymaganego poziomu (1,0).
W krótkiej perspektywie wraz ze stopniowym ożywieniem gospodarczym zużycie energii będzie
rosło, co znajdzie odzwierciedlenie w poprawie wyników finansowych. Niekorzystnie na poziom
zysków osiąganych przez przedsiębiorstwa będzie wpływać regulowanie cen prądu, gazu i ciepła
przez Urząd Regulacji Energetyki. W średniej perspektywie wystąpią duże ryzyka prawne dla
energetyki związane z niestabilnością i niepewnością przyszłych rozwiązań, szczególnie w
obszarze przepisów ekologicznych. Branża stanie przed koniecznością podjęcia inwestycji
związanych z budowę niskoemisyjnych bloków węglowych i ekologicznych źródeł wytwarzania
energii oraz sieci, co oznaczać będzie bardzo wysokie koszty przy trudnym dostępie do źródeł
finansowania. Rynek gazu w Polsce w najbliższych latach pozostanie praktycznie rynkiem jednego
dostawcy (PGNiG zaspokaja ponad 95% zużycia krajowego gazu ziemnego). Najważniejszymi
czynnikami, wpływającymi na sytuację branży będą koszt zakupu gazu z importu oraz możliwość
dywersyfikacji dostaw gazu. Sytuacja branży ciepłowniczej pozostanie na przeciętnym poziomie,
gdyż branża ma charakter monopolu lokalnego.
51
USŁUGI KOMUNALNE
37. GOSPODARKA ŚCIEKOWA
1 400
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
1 200
1 000
odsetek firm
800
600
udział w
przychodach
400
200
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
1,49
0,18
0,07
0,05
1,54
1,46
0,29
0,88
21,42
8
43
19
0,42
1,31
0,00
10-49 osób
2006
2007
4,30
2,96
1,16
0,81
1,83
1,73
0,30
0,89
26,22
9
41
20
0,43
1,22
0,00
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
3,81
2,54
x
0,68
1,49
1,41
0,34
0,86
29,67
9
40
20
0,44
1,84
0,00
5,95
4,40
1,82
1,16
1,44
1,38
0,36
0,83
23,49
7
40
27
0,44
2,48
0,00
5,87
4,04
1,67
1,05
1,78
1,69
0,37
0,84
23,47
7
42
20
0,43
2,93
0,00
6,88
5,08
2,17
1,25
1,47
1,41
0,42
0,81
24,56
7
40
24
0,42
4,00
0,00
3 930
4 177
4 396
2 Koszty ogółem
3 876
4 009
4 240
55
168
156
7
115
104
4 872
4 600
272
201
2 532
2 393
139
96
5 399
5 052
346
256
854
1 055
2 122
275
0,77
0,14
.
0,00
.
0,40
0,10
444
540
1 301
276
0,58
0,15
0,09
0,00
.
0,39
0,10
903
1 159
3 611
279
0,80
0,16
0,10
0,00
.
0,40
0,10
5 Amortyzacja
742
786
831
6 Cash flow
748
902
935
966
955
1 520
270
274
274
0,77
0,77
0,76
0,15
0,14
0,14
0,08
0,09
0,09
a
0,02
0,01
0,02
a
.
.
.
b
0,44
0,41
0,40
b
0,10
0,10
0,10
a
52
D1
-3,80
-3,49
-1,73
-1,44
0,81
0,69
0,03
0,69
7,58
0
24
6
0,22
0,23
0,00
2009
D5
D9
2,33 12,70
1,80 10,41
1,02 11,67
0,76 7,59
2,13 5,68
1,98 5,34
0,17 0,58
1,03 1,56
89,50
x
4
16
39
68
17
45
0,43 0,66
1,06 6,07
0,00 0,00
USŁUGI KOMUNALNE
37. GOSPODARKA ŚCIEKOWA
A
6 000
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
5 000
80%
4 000
60%
3 000
40%
2 000
20%
1 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
O wynikach finansowych działu decydują firmy sektora publicznego, które w 2009 r. stanowiły 84%
wszystkich firm, a ich przychody ponad 90% przychodów ogółem. Wyniki finansowe firm
zajmujących się odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków wskazują, że spowolnienie
gospodarcze nie wpłynęło na pogorszenie sytuacji w tej branży, w 2009 r. nastąpiła poprawa w
porównaniu z 2008 r., widoczna m.in. we wzroście rentowności sprzedaży oraz zwiększeniu
udziału firm rentownych z 77% do 80% ogółem.
Zbliżona dynamika wzrostu przychodów i kosztów działu (odpowiednio o 11% i 10%) przyczyniły
się do wzrostu wyniku finansowego netto (o 27%). Środki na samofinansowanie rozwoju wzrosły o 10%.
W 2009 r. rentowność sprzedaży kapitału własnego i aktywów wzrosła (ROS=5,1% wobec 4,4% w 2008 r.;
podobnie ROE=2,2% wobec 1,8%; ROA=1,3% wobec 1,2%). Utrzymuje się dość znaczne zróżnicowanie
wyników przedsiębiorstw, np. w przypadku ROS D1=(-3,5%); D5=1.8%; D9=10,4%.
Płynność finansowa utrzymywała się nadal na satysfakcjonującym poziomie (CR=1,47), została
uzyskana przy średnio 7 dniach rotacji zapasów. Inkaso należności (40 dni) pozostało na poziomie z roku
poprzedniego, podobnie jak okres regulacji zobowiązań.
Przyspieszenie wykorzystania środków unijnych na ochronę środowiska, w tym na gospodarkę
wodno-ściekową, wpłynęło na dynamiczny wzrost procesów odtworzeniowych – nakłady inwestycyjne
wzrosły o 70% (rok wcześniej o 40%), udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji wzrósł w 2009 r. do
4,0 (2,8 w 2008 r.), pod tym względem branża wyróżnia się na tle pozostałych branż, gdzie spadek
nakładów inwestycyjnych wyniósł 11% r/r.
Zadłużenie aktywów było akceptowalne, natomiast pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym
(0,81) nie osiągnęło wymaganego minimalnego poziomu 1,0, co świadczy, że część majątku trwałego jest
finansowana krótkoterminowymi zobowiązaniami.
Rozwój branży jest silnie generowany harmonizacją z prawem unijnym (zobowiązania wynikające z
dyrektywy 91/271/EWG). W krótkiej perspektywie wypełnienie warunków dyrektywy wymaga
dużych inwestycji (do końca 2010 r. ok. 1000 miejscowości powinno posiadać oczyszczalnie
ścieków, a biodegradacji powinno ulegać ok. 86% wszystkich ścieków). Firmy mogą liczyć na
dofinansowanie projektów inwestycyjnych z funduszy UE, które poprawią efektywność działania
oraz poszerzą obszar działania firm. Wydatki na projekty wodno-ściekowe w 2010 r. wzrosną do
ponad 580 mln zł (300 mln zł w 2009 r.). W średniej perspektywie przedsiębiorstwa zajmujące się
gospodarką wodno-ściekową sytuują się w obszarze przeciętnej atrakcyjności kredytowania,
rosnącej wraz z poprawą efektywności wdrażania regulacji z zakresu ochrony środowiska
(wyposażenie do końca 2015 r. wszystkich miejscowości powyżej 15 tys. mieszkańców w systemy
kanalizacji oraz oczyszczalnie ścieków).
53
USŁUGI KOMUNALNE
38. GOSPODARKA ODPADAMI
1 200
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
1 000
800
odsetek firm
600
udział w
przychodach
400
200
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
4,01
2,86
5,85
3,49
1,83
1,62
0,40
1,17
12,13
13
44
28
0,51
1,25
0,06
10-49 osób
2006
2007
5,96
4,60
10,10
5,67
1,68
1,46
0,44
1,16
14,85
15
45
30
0,51
1,41
0,06
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
8,13
6,74
x
8,57
1,81
1,54
0,42
1,20
16,82
16
43
26
0,51
2,09
0,07
7,62
6,05
13,87
8,01
1,68
1,46
0,42
1,17
14,25
13
36
24
0,51
2,03
0,06
8,25
6,87
13,59
7,46
1,66
1,48
0,45
1,19
13,82
15
49
27
0,52
1,56
0,05
6,15
4,83
9,57
5,34
1,64
1,44
0,44
1,15
12,12
15
50
29
0,50
1,85
0,05
5 780
6 823
8 164
2 Koszty ogółem
5 562
6 437
7 535
221
387
630
158
300
522
9 929
9 190
726
577
4 461
4 105
350
291
10 446
9 817
610
479
446
1 023
906
517
0,79
0,64
0,74
0,07
.
0,57
0,18
251
542
392
517
0,72
0,63
0,71
0,08
.
0,57
0,20
526
1 005
972
554
0,81
0,66
0,75
0,09
.
0,60
0,24
5 Amortyzacja
343
353
394
6 Cash flow
501
653
916
416
472
796
504
505
517
0,75
0,79
0,80
0,64
0,65
0,65
0,69
0,72
0,75
a
0,09
0,09
0,09
a
0,20
0,23
0,23
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,61
0,60
0,58
14
b
0,22
0,19
0,19
a
54
D1
-7,22
-7,22
-17,70
-7,70
0,67
0,50
0,11
0,58
-0,21
0
20
4
0,27
0,00
0,00
2009
D5
4,69
4,14
8,74
5,20
1,87
1,68
0,35
1,28
40,06
3
42
19
0,56
0,82
0,00
D9
19,20
15,64
48,53
26,20
5,86
5,64
0,82
3,73
x
30
88
73
0,79
4,07
0,01
USŁUGI KOMUNALNE
38. GOSPODARKA ODPADAMI
A B
12 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
10 000
80%
8 000
60%
6 000
40%
4 000
20%
2 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
O wynikach finansowych działu decydują dwie grupy producentów: firmy zbierające odpady (49%
przychodów działu i 62% ogółu firm) oraz firmy odzyskujące surowce (38% przychodów i 20%
firm). Firmy prywatne stanowiły 66% ogólnej liczby firm, a ich przychody 75% przychodów ogółem.
Spowolnienie gospodarcze w 2009 r. odbiło się szczególnie negatywnie na wynikach finansowych
firm odzyskujących surowce (m.in. wynik finansowy obniżył się w porównaniu z 2008 r. ponad
dziesięciokrotnie) ze względu na zmniejszony popyt na odpady metalowe (załamanie na rynku
stali), natomiast firmy zbierające odpady uzyskały wyniki lepsze niż w 2008 r. (np. rentowność
sprzedaży ROS=7,8% wobec 7,1% w 2008 r.)
Szybsza dynamika wzrostu średnich kosztów aniżeli przychodów całego działu (odpowiednio o 6%
i 5%) przyczyniły się do spadku wyniku finansowego netto (o 17%). W 2009 r. rentowność sprzedaży,
kapitału własnego i aktywów obniżyła się (ROS=4,8% wobec 6,1% w 2008 r.; podobnie ROE=9,6% wobec
13,9%; ROA=5,3% wobec 8,0%). Wyniki przedsiębiorstw były mocno zróżnicowane, np. w przypadku
ROS D1=(-7,2%); D5=4,7%; D9=19,2%.
Płynność finansowa, pomimo pogorszenia, utrzymywała się nadal na satysfakcjonującym
poziomie (CR=1,64; QR=1,44). Pogorszyły się wskaźniki sprawności działania – rotacja należności
wzrosła do 50 dni wobec 36 dni w 2008 r., a zobowiązań do 29 dni wobec 24 dni w 2008 r.
Procesy odtworzeniowe wykazały słabą dynamikę - nakłady inwestycyjne wzrosły o 7%, podobnie
jak rok wcześniej; zaznaczyła się istotna różnica pomiędzy firmami zajmującymi się odzyskiem surowców
(spadek inwestycji o 46%), a firmami zbierającymi odpady (inwestycje wzrosły o 24%).
Zadłużenie aktywów (0,44), kształtowało się nadal na akceptowalnym poziomie, pokrycie majątku
trwałego kapitałem stałym (1,15) przekraczało wymagany minimalny poziom jedności.
W krótkiej perspektywie na wyniki firm zajmujących się gospodarką odpadami będzie miała wpływ
presja na wypełnienie dyrektywy unijnej, która zobowiązuje Polskę do zmniejszenia ilości śmieci
biodegradowalnych na składowiskach (w 2010 r. do 75% odpadów komunalnych musi ulegać
biodegradacji); za niedopełnienie tych obowiązków grożą przedsiębiorcom wysokie kary
finansowe. Zagrożeniem recyklerów odpadów jest słabo zorganizowana selektywna zbiórka
odpadów; szansą dla tych producentów jest presja na wyższy stopień przetwarzania odpadów i
specjalizacja, firmy te mogą liczyć na dofinansowanie projektów inwestycyjnych z funduszy UE –
wydatki w 2009 r. na gospodarkę odpadami wyniosły ponad 40 mln zł, a w 2010 r. wyniosą ponad
100 mln zł. W średniej perspektywie przedsiębiorstwa przetwarzające odpady sytuują się w
obszarze przeciętnej atrakcyjności kredytowania, jednak ich pozycja stanie się trudniejsza wraz z
nowelizacją ustawy o odpadach, która przesądza, że gmina jest właścicielem odpadów
komunalnych, organizuje system odbierania śmieci oraz ich segregowania i ustala wysokość opłat
(rząd w lipcu br. przyjął założenia do ustawy o odpadach).
55
BUDOWNICTWO
41. ROBOTY BUDOWLANE ZWIĄZANE ZE WZNOSZENIEM BUDYNKÓW
6 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
5 000
4 000
odsetek firm
3 000
udział w
przychodach
2 000
1 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10-49 osób
2005
WSKAŹNIKI
20%
40%
60%
80%
100%
2009
3,65
2,78
8,89
3,22
1,52
1,07
0,64
1,25
6,38
51
62
65
0,38
2,11
0,06
2006
2007
6,09
5,04
17,27
5,88
1,60
1,09
0,66
1,32
11,76
59
63
65
0,40
2,69
0,06
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
8,68
7,29
x
8,22
1,80
1,08
0,63
1,52
14,63
79
55
55
0,38
5,17
0,05
9,01
7,44
20,66
8,10
1,77
1,05
0,61
1,95
11,31
89
65
59
0,38
3,29
0,04
8,68
7,26
13,52
6,21
2,09
1,02
0,54
2,14
12,00
147
75
68
0,38
2,37
0,04
8,15
6,71
16,43
6,74
1,91
1,15
0,59
1,78
11,09
93
59
64
0,37
3,01
0,04
38 528 47 625
60 813
2 Koszty ogółem
37 212 44 892
55 920
1 319
2 740
4 889
1 007
2 267
4 108
67 172
61 501
5 675
4 686
28 310
25 975
2 335
1 953
64 343
59 229
5 117
4 214
791
5 477
2 600
2 007
0,86
0,98
0,99
0,05
0,21
0,62
0,21
411
2 364
971
2 098
0,63
0,99
0,99
0,05
0,26
0,62
0,19
880
5 094
2 649
2 351
0,80
0,99
0,99
0,05
0,26
0,65
0,20
5 Amortyzacja
477
539
678
6 Cash flow
1 484
2 806
4 786
948
1 340
3 187
1 835
1 879
1 977
0,82
0,86
0,88
0,97
0,98
0,98
0,98
0,98
0,99
a
0,05
0,06
0,06
a
0,26
0,27
0,24
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,64
0,63
0,61
14
b
0,24
0,22
0,20
a
56
D1
-10,01
-10,01
-64,85
-12,24
0,75
0,40
0,16
-0,73
-11,08
0
5
7
0,22
0,00
0,00
2009
D5
4,58
3,93
14,03
6,91
1,69
1,31
0,53
2,01
20,75
8
52
45
0,55
0,54
0,00
D9
22,84
20,27
72,43
34,15
5,82
4,38
0,95
17,48
x
154
154
135
0,86
4,85
0,00
BUDOWNICTWO
41. ROBOTY BUDOWLANE ZWIĄZANE ZE WZNOSZENIEM BUDYNKÓW
A B
80 000
70 000
60 000
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe firm budowlanych wznoszących budynki były w 2009 r. słabsze niż
w 2008 r.; są one wypadkową wyników firm zajmujących się wznoszeniem budynków (ok. 92%
przychodów działu) oraz firm deweloperskich, tj. zajmujących się kompleksowo projektem od
zakupu gruntu po sprzedaż mieszkania. Branża odczuła skutki załamania budownictwa
mieszkaniowego (ok. 1/5 produkcji budowlano-montażowej) i koniunkturalnego wyhamowania
budownictwa przemysłowego, przy jednocześnie korzystnych wynikach firm działających w
obszarze budownictwa infrastrukturalnego, a także wznoszących budynki użyteczności publicznej
(np. budynki szkół), które mogą być współfinansowane ze środków UE; do czynników
generujących popyt na usługi budowlane należał również wysoki popyt na usługi związane z
budową oraz modernizacją obiektów sportowych, budynków lotnisk i hoteli dla potrzeb EURO
2012.
W 2009 r. nastąpiło wyhamowanie wzrostu segmentu budownictwa budynkowego, dynamicznie
rozwijającego się w okresie ostatnich trzech lat; spadek przychodów działu nieco większy niż spadek
kosztów (odpowiednio o 4,2% i o 3,7% r/r) przyczynił się do spadku wyniku finansowego o 10% r/r. Firmy
budowlane działają głównie na rynku krajowym (4% eksportu w przychodach ogółem).
W 2009 r. rentowność firm budowlanych nieco się obniżyła (ROS=6,7% wobec 7,4% w 2008 r.;
analogicznie ROE=16,4% wobec 20,7%; ROA=6,7% wobec 8,1%). Mniejszy poziom rentowności
sprzedaży dla połowy firm (ROS=3,9% dla decyla 5) niż dla branży ogółem wskazuje na silną polaryzację
przedsiębiorstw.
Płynność finansowa była akceptowalna, w przypadku deweloperów płynność szybka pozostawała
niezadowalająca (QR=0,61); nastąpiło wydłużenie o kilka dni rotacji zapasów oraz regulowania
zobowiązań. Procesy odtworzeniowe były nieco słabsze niż rok wcześniej, niemniej udział inwestycji w
amortyzacji (3,01) pozostał relatywnie wysoki. Zadłużenie przedsiębiorstw (0,69) było akceptowalne,
wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (1,78) korzystnie przekraczał minimalny wymagany
poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie sytuacja będzie zróżnicowana, zależnie od segmentu budownictwa.
Stagnacja utrzyma się w budownictwie mieszkaniowym (co najmniej do końca 2010 r. z uwagi na
słaby popyt mieszkaniowy; choć na korzyść deweloperów oddziałują zapowiedzi zmian programu
„Rodzina na swoim” od 2011 r., mobilizujące do korzystania z programu, m.in. projekt wygaszania
go od 2013 r.) i przemysłowym (powolny powrót ożywienia koniunktury gospodarczej), co sytuuje
te segmenty w obszarze podwyższonego ryzyka kredytowego; natomiast dobre są perspektywy - i
przeciętne ryzyko kredytowania - budownictwa infrastrukturalnego, dla którego silnym impulsem
rozwojowym pozostaje współfinansowanie ze środków UE oraz budowa i modernizacja obiektów
dla potrzeb EURO 2012. Korzystne z punktu widzenia wyników finansowych firm są relatywnie
niskie ceny materiałów budowlanych i rosnąca podaż siły roboczej.
57
BUDOWNICTWO
42. ROBOTY ZWIĄZANE Z BUDOWĄ OBIEKTÓW INŻYNIERII LĄDOWEJ I
WODNEJ
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
10-49 osób
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
3,79
2,91
4,09
1,88
2,11
2,00
0,54
1,30
4,13
13
69
62
0,65
1,29
0,03
2006
2007
7,29
5,95
9,93
4,48
1,27
1,15
0,55
0,96
7,75
15
69
63
0,63
1,27
0,02
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
7,53
6,31
x
4,87
1,36
1,20
0,54
0,99
8,22
17
62
55
0,61
1,53
0,03
5,79
4,30
7,85
3,39
1,19
1,07
0,57
0,99
5,34
14
68
58
0,60
1,96
0,02
0,46
-0,29
-0,42
-0,19
1,20
1,02
0,56
1,00
3,42
27
92
72
0,66
1,18
0,01
6,31
5,56
10,19
4,50
1,34
1,22
0,56
1,05
6,45
13
61
60
0,54
2,10
0,01
23 223 28 043
34 159
2 Koszty ogółem
22 534 26 147
31 761
807
1 900
2 398
623
1 559
2 015
40 814
38 665
2 150
1 596
16 093
16 026
67
-42
43 757
41 135
2 622
2 311
1 232
2 828
2 418
1 225
0,87
0,94
0,87
0,04
0,15
0,50
0,13
646
603
764
1 281
0,52
0,94
0,91
0,04
0,16
0,51
0,12
1 370
3 681
2 872
1 387
0,83
0,95
0,92
0,04
0,15
0,54
0,14
5 Amortyzacja
815
921
1 054
6 Cash flow
1 438
2 480
3 069
1 034
1 143
1 572
1 126
1 161
1 208
0,86
0,90
0,90
0,91
0,92
0,93
.
.
.
a
0,04
0,04
0,04
a
0,09
0,09
0,13
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,51
0,49
0,50
14
b
0,15
0,14
0,13
a
58
D1
-4,95
-5,02
-35,36
-8,00
0,76
0,57
0,16
0,37
-2,90
0
7
6
0,34
0,00
0,00
2009
D5
4,88
4,04
15,56
7,52
1,66
1,42
0,48
1,85
24,40
7
49
36
0,62
0,79
0,00
D9
20,85
18,16
68,20
34,00
5,07
4,51
0,87
7,49
x
44
134
105
0,83
3,95
0,00
BUDOWNICTWO
42. ROBOTY ZWIĄZANE Z BUDOWĄ OBIEKTÓW INŻYNIERII LĄDOWEJ I
WODNEJ
A B
50 000
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki budownictwa inżynieryjnego w 2009 r. były dobre, choć pod koniec roku dynamika wzrostu
osłabła; dział obejmuje budowę takich obiektów jak autostrady, drogi, ulice, drogi szynowe, płyty
lotnisk, systemy i sieci wodno - kanalizacyjne, linie elektroenergetyczne; wyniki firm zajmujących
się budową dróg kołowych i szynowych generują ok. 57% przychodów działu, budową rurociągów
przesyłowych - ok. 14%, budową sieci - ok. 9%. Budownictwo inżynieryjne korzysta z możliwości
dofinansowania infrastruktury ze środków UE, branży sprzyjały zmiany regulacyjne w 2009 r.,
generalnie upraszające procedury w zakresie trybu wywłaszczeń oraz w obszarze prawa
środowiskowego i prawa zamówień publicznych. Obniżeniu kosztów firm sprzyjały w 2009 r.
niższe o ok. 15-20% - w porównaniu z 2008 r. - ceny materiałów budowlanych i kosztów
wykonawstwa.
Szybszy wzrost przychodów niż kosztów (odpowiednio o 7,2% i o 6,4%) pozwolił na wzrost wyniku
finansowego netto (o 4%) i środków przeznaczonych na samofinansowanie rozwoju. W 2009 r.
rentowność firm tego segmentu budownictwa poprawiła się (ROS=6,3% wobec 5,8% w 2008 r.;
analogicznie ROE=10,2% wobec 7,9%; ROA=4,5% wobec 3,4%), zwraca uwagę poprawa wyników firm w
II poł. roku, związana m.in. z sezonowością robót drogowych. Rentowność sprzedaży dla połowy firm
(ROS=3,9% dla decyla 5) mniejsza niż dla branży ogółem wskazuje na silną polaryzację firm. Płynność
finansowa była satysfakcjonująca, lepsza niż rok temu, korzystnie też kształtowały się wskaźniki
sprawności działania, ze znaczącym (o 7 dni) skróceniem okresu inkasa należności. Nadal intensywne
były procesy odtworzeniowe – nakłady inwestycyjne wzrosły o 19% r/r (choć w mniejszej skali jak w
poprzednich dwóch latach – odpowiednio o 38% i o 54%), udział inwestycji w amortyzacji (2,40) wzrósł
wobec poprzedniego roku, w efekcie umorzenie majątku trwałego obniżyło się (0,54 wobec 0,60).
Zadłużenie przedsiębiorstw (0,56) było akceptowalne, wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem
stałym (1,05) wzrósł i przekraczał minimalny wymagany poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie wyniki budownictwa inżynieryjnego będą nadal dobre dzięki szerokiemu
frontowi robót w obszarze budownictwa infrastrukturalnego, wspieranych środkami z funduszy
UE; jest to obszar o przeciętnym ryzyku kredytowania. Potencjał rynku ilustruje skala dostępnych
środków na inwestycje: z PO Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 przyznano Polsce 19,4
mld euro (m.in. na drogi 11,2 mld euro, na transport kolejowy 4,9 mld euro, na transport lotniczy
0,4 mld euro). Umowa BGK i EBI przewiduje przeznaczenie na remonty dróg i poprawę ich norm
bezpieczeństwa 315 mln euro kredytu do 2011 r. Dodatkowym czynnikiem generującym popyt na
usługi budowlane staje się usuwanie skutków tegorocznych powodzi. Przy generalnie dobrych
perspektywach tego segmentu budownictwa (kolejnym obszarem działania po infrastrukturze
drogowej będą infrastruktura kolejowa oraz budowle energetyczne), nie można wykluczyć
problemów słabych firm, wygrywających w 2009 r. przetargi dzięki bardzo niskim cenom, które w
praktyce mogą uniemożliwić terminowe i jakościowe zrealizowanie zlecenia.
59
BUDOWNICTWO
43. ROBOTY BUDOWLANE SPECJALISTYCZNE
3 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
2 500
2 000
odsetek firm
1 500
udział w
przychodach
1 000
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
5,83
4,72
20,91
8,38
1,40
1,25
0,60
1,38
12,36
14
77
55
0,52
1,32
0,06
10-49 osób
2006
2007
7,53
6,41
25,38
10,67
1,48
1,29
0,58
1,52
19,09
17
80
56
0,51
1,62
0,07
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
8,97
7,67
x
13,00
1,59
1,37
0,56
1,67
25,02
18
67
51
0,48
1,93
0,07
9,34
7,82
28,67
12,88
1,56
1,34
0,55
1,92
21,78
19
76
54
0,50
1,87
0,07
7,30
5,74
17,55
8,07
1,63
1,38
0,54
1,99
17,19
25
83
52
0,52
1,31
0,09
7,60
6,21
18,51
9,13
1,71
1,45
0,51
1,93
18,21
23
76
53
0,50
1,56
0,07
14 807 17 937
24 578
2 Koszty ogółem
13 972 16 637
22 464
834
1 298
2 116
676
1 100
1 805
25 979
23 647
2 333
1 953
11 431
10 639
792
623
25 347
23 491
1 856
1 518
519
2 471
968
1 456
0,87
0,98
0,97
0,07
0,20
0,73
0,34
295
918
386
1 553
0,59
0,99
0,97
0,06
0,23
0,73
0,28
616
2 134
963
1 769
0,78
0,99
0,98
0,05
0,20
0,75
0,30
5 Amortyzacja
341
390
511
6 Cash flow
1 017
1 490
2 317
427
599
918
1 255
1 331
1 473
0,86
0,91
0,91
0,97
0,98
0,98
0,86
0,88
.
a
0,05
0,05
0,06
a
0,11
0,13
0,16
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,74
0,73
0,74
14
b
0,32
0,30
0,28
a
60
D1
-10,24
-10,30
-68,01
-13,79
0,78
0,59
0,13
-1,07
-10,00
0
15
5
0,29
0,00
0,00
2009
D5
4,89
3,97
13,63
6,84
1,84
1,57
0,45
2,20
33,21
9
70
39
0,60
0,50
0,00
D9
22,48
19,10
68,64
38,02
5,74
5,03
0,92
14,60
x
61
169
120
0,88
4,22
0,02
BUDOWNICTWO
43. ROBOTY BUDOWLANE SPECJALISTYCZNE
A B
30 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
25 000
80%
20 000
60%
15 000
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki firm budowlanych zajmujących się specjalistycznymi robotami budowlanymi były w 2009 r.
słabsze niż w 2008 r., prawdopodobnie jest to skutek wyhamowania dynamiki wzrostu w
budownictwie budynkowym, które powoduje mniejszy popyt na specjalistyczne prace budowlane;
dział obejmuje wykonywanie instalacji elektrycznych, wodno-kanalizacyjnych, cieplnych i
gazowych (52% przychodów działu ogółem), roboty specjalistyczne (32%, w tym np. konstrukcje
dachowe), roboty wykończeniowe (ok. 9%), rozbiórkę i przygotowanie terenu pod budowę (ok.
7%).
W 2009 r. nastąpiło wyhamowanie wzrostu segmentu robót budowlanych specjalistycznych, jego
wyniki są słabsze niż w ostatnich dwóch latach. Spadek przychodów działu nieco większy niż spadek
kosztów (odpowiednio o 2,4% i o 0,7% r/r) przyczynił się do obniżenia wyniku finansowego o 22% r/r.
Udział sprzedaży eksportowej w przychodach działu jest niewielki (7% eksportu w przychodach ogółem
działu; 18% w przypadku firm instalacyjnych), znaczący jednak w porównaniu z pozostałymi segmentami
budownictwa. W 2009 r. rentowność firm budowlanych obniżyła się (ROS=6,2% wobec 7,8% w 2008 r.;
analogicznie ROE=18,5% wobec 28,7%; ROA=9,1% wobec 12,9%), była jednocześnie przeciętnie
wyższa w porównaniu z firmami z obszaru budownictwa budynkowego czy infrastrukturalnego. Niższy
poziom rentowności sprzedaży dla połowy firm (ROS=3,9% dla decyla 5) niż dla branży ogółem wskazuje
na polaryzację przedsiębiorstw. Występuje też zróżnicowanie wyników zależnie od rodzaju świadczonych
usług - najlepsze wyniki osiągnęły firmy wykonujące instalacje elektryczne (ROS=7,7%; ROE=20,9%),
przedsiębiorstwa prowadzące prace wykończeniowe uzyskały ROS=5,9% i ROE=15,2%, relatywnie
najniższa rentowność cechowała firmy przygotowujące teren pod budowę (ROS=4,2%; ROE=12%).
Płynność finansowa była akceptowalna; wskaźniki sprawności działania kształtowały się na
poziomie zbliżonym do 2008 r. Procesy odtworzeniowe osłabły – nakłady inwestycyjne były podobne jak w
2008 r., udział inwestycji w amortyzacji obniżył się (1,56 wobec 1,87 w 2008 r.). Zadłużenie
przedsiębiorstw (0,51) było satysfakcjonujące, wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym
(1,93) korzystnie przekraczał minimalny wymagany poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie firmy budowlane zajmujące się robotami specjalistycznymi będą w
dalszym ciągu odczuwać wyhamowanie dynamiki wzrostu w budownictwie, w szczególności
osłabienie popytu ze strony inwestorów mieszkaniowych; niemniej jest to nadal obszar
przeciętnego ryzyka kredytowania z uwagi na względnie stabilny rynek robót specjalistycznych
związany nie tylko z nowym budownictwem, ale i stałymi potrzebami remontowymi i
modernizacyjnymi istniejącego zasobu budynków i sieci infrastrukturalnej. Popyt na usługi firm
instalacyjnych nadal będzie podtrzymywany modernizacją instalacji wodno-kanalizacyjnych oraz
termoizolacji współfinansowaną ze środków unijnych; istotne może też być regulacyjne
pobudzanie modernizacji izolacji cieplnych w związku z obowiązkiem od 2009 r. świadectw
energetycznych przy transakcjach lokalami.
61
45. HANDEL POJAZDAMI SAMOCHODOWYMI ORAZ NAPRAWA POJAZDÓW
3 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
3 000
2 500
odsetek firm
2 000
1 500
udział w
przychodach
1 000
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
1,86
1,42
12,50
3,89
1,22
0,65
0,69
1,27
4,46
44
31
46
0,36
2,07
0,04
10-49 osób
2006
2007
2,77
2,34
19,00
6,25
1,30
0,71
0,67
1,36
6,51
42
30
44
0,37
2,39
0,04
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
3,83
3,22
x
8,76
1,32
0,69
0,67
1,44
8,95
44
30
44
0,36
2,38
0,03
1,94
1,56
12,63
4,07
1,28
0,63
0,68
1,34
4,36
47
31
42
0,37
2,38
0,03
2,09
1,72
12,29
4,05
1,29
0,66
0,67
1,36
5,34
51
32
47
0,37
1,90
0,05
2,70
2,29
15,07
5,54
1,39
0,72
0,63
1,43
5,83
48
31
44
0,38
2,06
0,05
49 138 54 676
71 541
2 Koszty ogółem
48 239 53 189
68 853
893
1 487
2 694
710
1 264
2 251
74 433
73 013
1 421
1 141
33 202
32 520
682
560
67 796
66 001
1 795
1 524
696
1 837
1 654
1 403
0,83
0,98
0,98
0,08
0,45
0,74
0,32
314
874
595
1 340
0,77
0,99
0,99
0,08
0,37
0,69
0,26
658
2 182
1 353
1 458
0,83
0,99
0,99
0,07
0,36
0,71
0,26
5 Amortyzacja
501
530
608
6 Cash flow
1 210
1 793
2 859
974
1 195
1 375
1 433
1 435
1 429
0,77
0,85
0,90
0,98
0,98
0,98
0,98
0,99
0,99
a
0,08
0,08
0,07
a
0,44
0,44
0,45
b
0,76
0,76
0,73
b
0,33
0,31
0,29
a
62
D1
-2,56
-2,58
-13,05
-3,94
0,79
0,22
0,17
0,66
0,44
16
6
5
0,18
0,00
0,00
2009
D5
2,72
2,28
11,79
4,97
1,37
0,59
0,56
1,43
8,52
52
22
33
0,43
0,82
0,00
D9
12,65
11,26
48,13
21,54
4,78
2,41
0,86
6,48
x
125
73
97
0,78
5,70
0,10
45. HANDEL POJAZDAMI SAMOCHODOWYMI ORAZ NAPRAWA POJAZDÓW
A B
80 000
70 000
60 000
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. wyniki finansowe sprzedawców samochodów oraz części i akcesoriów do pojazdów
samochodowych były lepsze niż rok wcześniej, niemniej wyraźnie gorsze niż w 2007 r. Prawie 3/4
przychodów działu generują sprzedawcy samochodów, a pozostałą część firmy sprzedające części
i akcesoria do pojazdów. W 2009 r. sprzedawców samochodów wspomagały dopłaty uruchomione
przez 14 państw oraz kurs walutowy, który zwiększał cenową atrakcyjność oferty polskich salonów
dla klientów ze strefy euro; reeksport stanowił ok. 15% łącznej sprzedaży nowych samochodów, co
przy utrzymaniu się rozmiaru rocznej sprzedaży ilustruje realną wielkość, o jaką zmalał lokalny
rynek. Spadek sprzedaży krajowej był rezultatem m.in. programów oszczędnościowych
i restrukturyzacyjnych wdrożonych w firmach, zwłaszcza w polskich oddziałach zachodnich firm.
Redukcja kosztów wyższa niż spadek przychodów przełożyła się na wzrost wyniku finansowego
(o 34%) i znaczny wzrost rentowności (ROS=2,3% wobec 1,6% w 2008 r., analogicznie ROE=15,1%
wobec 12,6% i ROA=5,5% wobec 4,1%).
Płynność finansowa bieżąca pomimo spadku pozostała na akceptowalnym poziomie (CR=1,39),
natomiast zbyt niska była płynność podwyższona (QR=0,72). Na dotychczasowym poziomie pozostały
wskaźniki sprawności działania: cykl rotacji zapasów, inkaso należności i czas regulowania zobowiązań
handlowych. Szybsza rotacja należności niż czas regulowania zobowiązań świadczy, że sprzedawcy
samochodów nie kredytują swoich odbiorców. Nie zmieniło się umorzenie rzeczowego majątku trwałego
(0,38), zmniejszył się udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji (2,06), niemniej nadal był powyżej
poziomu średniej w handlu (1,81).
Zadłużenie aktywów (0,63) pozostało na akceptowalnym poziomie. Pokrycie majątku trwałego
kapitałem stałym (1,43) korzystnie przekraczało minimalny wymagany poziom 1,0. Poprawił się wskaźnik
obsługi odsetek, charakteryzujący poziom bezpieczeństwa wierzycieli (5,83 wobec 4,36 w 2008 r.), choć
nie osiągnął średniej w handlu (7,73).
W średniookresowej perspektywie może nastąpić podwyższenie ryzyka kredytowania branży
z uwagi na pogorszenie warunków funkcjonowania: obniżanie się popytu krajowego na nowe
samochody, dodatkowo ograniczanego przez rosnący import samochodów używanych, co wraz
z niską liczbą rejestrowanych samochodów oznacza mniejsze dochody dealerów z serwisu
(podstawy działalności większości salonów samochodowych), sprzedaży ubezpieczenia
komunikacyjnego, czy prowizji od udzielonego kredytu; brak rozwiązań regulacyjnych
(podatkowych) dla rozwoju leasingu konsumenckiego, czy systemu zachęt promujących rozwój
rynku przyjaznych środowisku samochodów, np. zastąpienie obecnie obowiązującego podatku
akcyzowego innym obciążeniem finansowym. Z drugiej strony szeroka oferta producentów oraz
perspektywa ograniczenia (od początku 2011 r.) możliwości odpisania podatku VAT przy zakupie
auta z "kratką", w krótkim okresie wzmocni popyt na tego rodzaju auta (głównie ze strony klientów
instytucjonalnych), spowalniając tym samym tempo spadku sprzedaży nowych samochodów.
63
46. HANDEL HURTOWY
20 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
15 000
odsetek firm
10 000
udział w
przychodach
5 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
2,94
2,39
18,25
6,64
1,34
0,92
0,64
1,54
8,67
28
45
48
0,42
1,71
0,08
10-49 osób
2006
2007
3,24
2,70
18,81
7,26
1,38
0,94
0,61
1,57
11,66
29
45
46
0,43
1,80
0,08
3,51
2,96
x
7,84
1,38
0,91
0,60
1,56
11,39
32
44
44
0,42
1,99
0,08
379 800 417 888 473 366
2 Koszty ogółem
368 876 404 598 457 077
10 913 13 303
16 306
8 890 11 077
13 746
5 Amortyzacja
3 339
3 499
3 790
6 Cash flow
12 229 14 576
17 537
5 389
5 984
7 251
7 945
7 802
7 803
0,85
0,88
0,90
0,99
0,99
0,99
0,94
0,95
0,96
a
0,15
0,15
0,16
a
0,31
0,32
0,32
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,81
0,79
0,77
14
b
0,33
0,31
0,30
a
50-249 osób
2008
3,05
2,48
14,93
5,99
1,35
0,89
0,60
1,57
8,12
33
45
46
0,43
2,03
0,08
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
2,30
1,77
10,02
4,02
1,35
0,90
0,60
1,46
6,90
34
49
48
0,45
1,35
0,08
2,54
2,03
11,03
4,77
1,37
0,92
0,57
1,46
7,26
32
45
45
0,43
1,48
0,07
497 148 231 674
482 312 226 467
14 852
5 208
12 047
4 011
488 321
476 117
12 139
9 684
4 203
16 250
8 552
7 656
0,84
0,99
0,96
0,15
0,32
0,77
0,28
64
2 211
6 222
2 981
7 419
0,73
0,99
0,97
0,16
0,33
0,75
0,26
4 533
14 217
6 709
8 077
0,82
0,99
0,97
0,15
0,33
0,77
0,27
D1
-2,65
-2,77
-21,45
-5,00
0,86
0,36
0,16
0,55
-0,84
6
8
7
0,23
0,00
0,00
2009
D5
2,74
2,32
13,41
5,93
1,55
0,91
0,54
2,01
15,13
38
40
37
0,53
0,53
0,00
D9
12,02
10,56
51,76
23,61
5,43
3,37
0,90
13,19
x
115
104
107
0,85
4,00
0,15
46. HANDEL HURTOWY
A B
600 000
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w E
mlnFzł) G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
500 000
80%
400 000
60%
300 000
40%
200 000
20%
100 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe hurtowni w 2009 r. były wyraźnie słabsze niż w 2008 r. Sprzedaż
hurtowa jest jedną z bardziej rozdrobnionych branż. W systemie REGON na koniec 2009 r. było
zarejestrowanych 272 tys. hurtowni; 94% z nich stanowiły hurtownie o zatrudnieniu do 9 osób. Ich
liczba systematycznie spada. W 2009 r. zarejestrowano 138 upadłości (wobec 63 przed rokiem), tj.
20% wszystkich przypadków niewypłacalności. Bankructwa w handlu hurtowym są skutkiem zbyt
dużej liczby hurtowników i silnej konkurencji, co przy zmniejszonym popycie na towar prowadzi do
eliminowania przedsiębiorstw gorzej prosperujących.
Przychody ze sprzedaży zmniejszyły się r/r o 2% (przed rokiem wzrost o 10%), co przy spadku
kosztów o 1%, spowodowało zmniejszenie wyniku finansowego netto o 20%. W 2009 r. przeciętny poziom
rentowności sprzedaży, kapitału własnego i aktywów obniżył się w stosunku do 2008 r. (ROS=2,0%
wobec 2,5%; analogicznie ROE=11,0% wobec 14,9%; ROA=4,8% wobec 6,0%).
Płynność finansowa bieżąca (CR=1,37) pozostała na poziomie satysfakcjonującym, podwyższona
(QR=0,92) kształtowała się blisko poziomu akceptowalnego. Powyższy poziom płynności został osiągnięty
przy, podobnym jak w 2008 r., 32-dniowym cyklu rotacji zapasów, 45-dniowym cyklu inkasa należności
oraz 45-dniowym okresie regulowania bieżących zobowiązań.
Umorzenie rzeczowego majątku nie zmieniło się w stosunku do 2008 r. (0,43). Zmniejszyła się
intensywność procesów odtworzeniowych – co ilustruje niższy udział inwestycji w amortyzacji (1,48 wobec
2,03 w 2008 r.). Hurtownie ograniczyły w 2009 r. nakłady inwestycyjne o 22% r/r.
Zadłużenie (0,59) mierzone relacją zobowiązań do aktywów było akceptowalne. Stopień
finansowania majątku trwałego kapitałem stałym (1,46) przekroczył wymagany poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie przewidywany niewielki wzrost dochodów gospodarstw domowych oraz
utrzymujący się wskaźnik bezrobocia na relatywnie wysokim poziomie mogą przyczyniać się do
utrzymania relatywnie słabej dynamiki sprzedaży w handlu detalicznym, co bezpośrednio wpłynie
na wielkość dostaw hurtowych do sklepów detalicznych. Sytuacja poszczególnych segmentów
hurtu jest zróżnicowana zależnie od rodzaju towarów, którymi handluje. W średniej perspektywie
oczekuje się kontynuacji procesów konsolidacyjnych w handlu hurtowym (łączenie dystrybutorów
w celu uzyskania korzyści skali, konsolidacja z detalem lub producentem sprzyjająca stabilizacji
części przychodowej i optymalizacji marży) oraz dalszego rozwoju specjalistycznych hurtowni z
dobrą pozycją na lokalnych rynkach. Mniejsze hurtownie będą miały trudności z utrzymaniem na
rynku, nie można wykluczyć upadłości. Ich szansą na przetrwanie może być skoncentrowanie się
na niszach lub podjęcie współpracy z ogólnokrajowymi hurtowniami. Ryzyko kredytowania handlu
hurtowego pozostanie na przeciętnym poziomie.
65
47. HANDEL DETALICZNY
10 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
8 000
odsetek firm
6 000
4 000
udział w
przychodach
2 000
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
1,98
1,54
7,36
3,51
1,05
0,55
0,52
0,98
9,07
32
14
46
0,39
1,76
0,01
10-49 osób
2006
2007
2,93
2,44
11,01
5,20
1,16
0,68
0,53
1,07
11,92
33
14
45
0,41
2,39
0,02
3,86
3,16
x
7,26
1,10
0,59
0,54
1,03
17,64
34
15
44
0,40
2,57
0,01
139 131 158 459 187 853
2 Koszty ogółem
136 454 153 967 180 823
2 676
4 493
7 032
2 123
3 743
5 767
5 Amortyzacja
2 482
2 628
2 862
6 Cash flow
4 605
6 371
8 629
4 256
6 134
7 144
5 461
5 646
5 812
0,76
0,79
0,84
0,99
0,99
0,99
0,99
0,99
0,99
a
0,04
0,04
0,04
a
0,43
0,44
0,42
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,76
0,77
0,75
14
b
0,23
0,21
0,20
a
50-249 osób
2008
3,64
3,03
14,37
6,63
1,08
0,56
0,54
1,01
11,20
36
14
48
0,40
2,72
0,01
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
1,95
1,65
8,53
3,81
1,05
0,51
0,55
0,99
7,21
35
13
40
0,40
2,27
0,01
3,22
2,72
12,39
5,85
1,09
0,58
0,53
1,01
9,58
35
13
45
0,41
2,20
0,01
206 888 102 033
199 634 100 103
7 273
1 928
6 054
1 631
217 944
211 220
6 732
5 682
3 210
9 263
8 746
5 595
0,80
0,99
0,99
0,04
0,46
0,75
0,18
66
1 682
3 313
3 810
5 281
0,67
1,00
1,00
0,05
0,48
0,73
0,17
3 480
9 163
7 652
5 807
0,77
1,00
1,00
0,05
0,47
0,75
0,19
D1
-2,79
-2,80
-52,16
-8,36
0,60
0,13
0,15
0,18
-9,00
8
0
5
0,25
0,00
0,00
2009
D5
D9
2,03 10,06
1,77 9,15
10,04 73,96
5,70 34,05
1,37 5,03
0,59 2,63
0,49 0,95
1,30 6,77
24,14
x
25
91
6
41
25
78
0,57 0,84
0,44 4,01
0,00 0,00
47. HANDEL DETALICZNY
A B
250 000
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w E
mlnFzł) G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
200 000
80%
150 000
60%
40%
100 000
20%
50 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. sklepy detaliczne odnotowały pogorszenie wyników w porównaniu z 2008 r. Przychody
wzrosły mniej niż koszty ich uzyskania, w rezultacie zysk znacząco się zmniejszył. Rynek handlu
detalicznego w Polsce jest jednym z bardziej rozdrobnionych w Europie. Sklepy wielkoformatowe
(hipermarkety, supermarkety i dyskonty) kontrolują jedną trzecią polskiego handlu detalicznego,
jednak udział tych formatów w obrotach detalu stale wzrasta. Trzy największe sieci detaliczne w
Polsce (Tesco, Biedronka, Real) generują jedynie kilkanaście procent całkowitych obrotów handlu,
podczas gdy w niektórych krajach Europy Zachodniej wskaźnik ten wynosi nawet 80–90%. Także
handel tradycyjny staje się coraz bardziej nowoczesny i zorganizowany w sieci. Następuje jego
konsolidacja poprzez przyłączanie się małych sklepów do sieci franczyzowych, w rezultacie liczba
placówek spożywczych w Polsce zmniejsza się. Wg danych firmy badawczej Nielsen w 2009 r.
liczba sklepów detalicznych w Polsce spadła o 6% w porównaniu z 2008 r., do 152 tys., przy czym
liczba małych sklepów zmniejszyła się o 10% (do 54 tys.).
W 2009 r. firmy zajmujące się handlem detalicznym zwiększyły przychody ogółem o 5%,
w nieco większym stopniu wzrosły koszty ich działalności (o 6%). Wynik finansowy netto zmniejszył się w
porównaniu z 2008 r. o 6%, co znalazło odzwierciedlenie w pogorszeniu wskaźników rentowności.
Rentowność sprzedaży, kapitału własnego i aktywów zmniejszyła się w porównaniu z 2008 r.
(ROS=2,7% wobec 3,0%; analogicznie ROE=12,4% wobec 14,4% i ROA=5,9% wobec 6,6%).
Płynność finansowa bieżąca i podwyższona kształtowała się na poziomie niesatysfakcjonującym
(CR=1,09; QR=0,58). Cykl rotacji zapasów oraz rotacji należności był podobny jak rok wcześniej, cykl
rotacji zobowiązań skrócił się o 3 dni, do 45 dni.
Umorzenie rzeczowego majątku trwałego pozostało bez zmian (0,41). Udział nakładów
inwestycyjnych w amortyzacji zmniejszył się (2,20 wobec 2,72 w 2008 r.), nakłady inwestycyjne spadły w
ciągu roku o 13%.
Zadłużenie aktywów (0,53) było akceptowalne, stopień finansowania majątku trwałego kapitałem
stałym (1,01) osiągnął minimalny wymagany poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie można oczekiwać stabilizacji poziomu sprzedaży detalicznej z uwagi na
niską dynamikę wzrostu popytu konsumpcyjnego pod wpływem w dalszym ciągu trudnej sytuacji
na rynku pracy. Konsumenci przy zakupie żywności nadal będą kierować się ceną, najczęściej
wybierając zakupy w dyskontach oferujących towary po niższych cenach. W dłuższym okresie,
wraz z poprawą sytuacji gospodarczej, koniunktura w detalu będzie się poprawiać. Równocześnie
można oczekiwać dalszej konsolidacji branży (zmniejszenie liczby detalistów), wzrostu znaczenia
nowoczesnego handlu (supermarkety, dyskonty, delikatesy), łączenia niezależnych sklepów w
sieci handlowe. Konsolidacja doprowadzi do wzmocnienia części podmiotów i wypadnięcia z
rynku mniejszych, mniej konkurencyjnych placówek.
67
49. TRANSPORT LĄDOWY ORAZ TRANSPORT RUROCIĄGOWY
6 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
5 000
4 000
odsetek firm
3 000
2 000
udział w
przychodach
1 000
0
-1 000
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
0%
2009
0,39
-0,78
-1,54
-0,59
0,99
0,92
0,62
0,92
9,45
7
54
49
0,35
1,33
0,12
20%
10-49 osób
2006
2007
3,39
2,28
4,62
1,80
1,04
0,97
0,61
0,91
9,85
6
49
50
0,39
1,22
0,13
40%
50-249 osób
2008
I-VI
60%
2009
I-XII
0,69
0,01
0,03
0,01
1,32
1,24
0,53
0,94
8,11
7
47
40
0,43
1,85
0,15
3,68
2,31
3,52
1,65
1,40
1,32
0,53
0,95
12,49
8
56
42
0,44
1,24
0,19
1,25
0,21
0,32
0,15
1,23
1,16
0,52
0,89
8,24
6
46
38
0,44
1,48
0,18
39 683 45 789
51 478
2 Koszty ogółem
39 539 44 356
49 135
148
1 440
2 345
-292
957
1 712
54 810
54 472
347
7
26 218
25 336
884
555
54 656
54 030
642
106
4 118
4 125
7 619
1 574
0,59
0,85
0,57
0,11
0,17
0,60
0,14
2 136
2 692
2 653
1 577
0,67
0,85
0,63
0,12
0,18
0,58
0,15
4 296
4 402
6 378
1 804
0,69
0,87
0,63
0,11
0,18
0,63
0,17
68
100%
powyżej 250 osób
4,94
3,80
x
2,89
1,15
1,08
0,58
0,91
12,67
7
56
48
0,41
1,76
0,15
5 Amortyzacja
3 503
3 848
3 927
6 Cash flow
3 212
4 804
5 639
4 508
4 580
6 775
1 347
1 432
1 563
0,65
0,76
0,78
0,81
0,82
0,84
0,51
0,53
0,57
a
0,10
0,11
0,11
a
0,12
0,15
0,15
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,59
0,60
0,59
14
b
0,14
0,14
0,14
a
80%
D1
-8,42
-8,45
x
-15,13
0,49
0,40
0,14
-0,63
-4,14
0
4
7
0,29
0,00
0,00
2009
D5
1,89
1,53
5,60
3,22
1,32
1,21
0,52
1,22
14,52
2
48
29
0,61
0,57
0,00
D9
12,89
11,10
56,16
24,80
4,81
4,53
1,00
4,65
x
16
108
92
0,87
3,14
0,66
49. TRANSPORT LĄDOWY ORAZ TRANSPORT RUROCIĄGOWY
A B
60 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
50 000
80%
40 000
60%
30 000
40%
20 000
20%
10 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe transportu lądowego w 2009 r. kształtowały się na poziomie nieznacznie lepszym
niż rok temu, są one istotnie zróżnicowane zależnie od rodzaju transportu. Firmy transportu
drogowego generowały 44% przychodów działu, dzięki stopniowej poprawie koniunktury, przy
szybszym wzroście przychodów niż kosztów, poprawiły wyraźnie rentowność (ROS=2,3% wobec
0,95% w 2008 r.); kolej generująca 29% przychodów działu pogłębiła straty w porównaniu z
poprzednim rokiem zarówno w przypadku transportu pasażerów, jak i towarów (strata
odpowiednio 650 mln zł i 403 mln zł). Transportem kolejowym przewieziono w 2009 r. o 10% mniej
ładunków, zmalały przewozy w komunikacji międzynarodowej (o ok. 30%) i wewnętrznej (o ok. 3%);
liczba pasażerów kolei zmalała o 3% r/r. Wyniki finansowe transportu rurociągowego były nadal
dobre, lepsze niż w 2008 r. (ROS=13,8% wobec 11,1%), ten segment wygenerował 7% przychodów
działu i uzyskał 45% przychodów z eksportu.
Poziom przychodów działu był zbliżony do poprzedniego roku, o prawie 1% obniżyły się koszty r/r ,
co pozwoliło poprawić wynik finansowy netto i nieznacznie zwiększyć środki przeznaczane na
finansowanie rozwoju (wzrost o 7% r/r). Rentowność sprzedaży, kapitału własnego i aktywów w 2009 r.
poprawiła się, przy czym był to poziom rentowności płytkiej (ROS=0,21% wobec 0,01% w 2008 r.;
analogicznie ROE=0,32% wobec 0,03% i ROA=0,15 wobec 0,01%). Połowa przedsiębiorstw osiągnęła
wyniki lepsze od średniej (w przypadku ROS D5=1,5%), co wskazuje silne zróżnicowanie zbiorowości.
Płynność finansowa działu kształtowała się na akceptowalnym poziomie (CR=1,23; QR=1,16). Wskaźniki
sprawności działania były podobne jak w 2008 r. Zadłużenie aktywów pozostało na poziomie
akceptowalnym (0,52), natomiast pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (0,89) nadal było niższe od
minimalnego wymaganego poziomu 1,0.
W perspektywie roku transport drogowy towarów sytuuje się w obszarze przeciętnego ryzyka
kredytowania; tendencja poprawy powinna się utrzymać, jej tempo będzie warunkowane wzrostem
zapotrzebowania na usługi przewozowe wraz z poprawą koniunktury gospodarczej, wzrostowi
popytu na przewozy sprzyja także oczekiwana aprecjacja złotego, korzystna dla importu surowców
i półproduktów. Transport drogowy obciąża likwidacja od 30.06. br. winiet rocznych, zmuszająca
do korzystania z droższych winiet krótkoterminowych, a także stałe ryzyko wzrostu cen paliwa,
którego koszt stanowi 40-50% kosztów przewoźnika. W przypadku transportu kolejowego towarów
obserwowany od końca 2009 r. stopniowy wzrost przewozów wraz ze wdrażaną restrukturyzacją
powinien przyczynić się do poprawy wyników; poprawie sytuacji przewozów pasażerskich może
sprzyjać nowelizacja Ustawy o funduszu kolejowym, dzięki której PKP uzyska środki na spłatę
zadłużenia i poprawi płynność finansową. Niemniej skala zadłużenia i opóźnienia w
restrukturyzacji branży lokują ją w krótkim okresie nadal w obszarze wysokiego ryzyka, pomimo
realnej perspektywy poprawy sytuacji w dłuższym okresie, przede wszystkim dzięki możliwym
inwestycjom (współfinansowanym z funduszy UE) polepszającym stan techniczny torów i taboru.
69
52. MAGAZYNOWANIE I USŁUGI WSPOMAGAJĄCE TRANSPORT
2 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
2 000
odsetek firm
1 500
1 000
udział w
przychodach
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
6,72
5,25
10,42
5,04
1,47
1,41
0,52
1,06
5,83
4
52
40
0,37
2,22
0,19
10-49 osób
2006
2007
7,68
5,92
11,95
5,70
1,56
1,46
0,52
1,08
6,39
7
53
42
0,38
2,31
0,19
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
9,32
7,68
x
8,06
1,64
1,52
0,51
1,10
7,55
7
49
38
0,39
2,48
0,19
4,41
3,32
6,71
3,32
1,92
1,77
0,51
1,15
4,96
9
48
35
0,41
1,71
0,15
5,89
4,73
8,50
5,25
1,78
1,62
0,38
1,13
17,64
10
53
34
0,50
1,44
0,16
5,62
4,49
8,44
4,20
1,77
1,60
0,50
1,14
5,58
12
56
40
0,40
1,37
0,16
14 418 15 873
19 726
2 Koszty ogółem
13 491 14 696
17 978
927
1 180
1 748
725
908
1 439
19 929
19 079
850
641
9 093
8 578
518
416
19 918
18 831
1 089
870
801
1 442
1 372
455
0,76
0,92
0,87
0,24
0,30
0,60
0,20
381
796
549
461
0,73
0,92
0,86
0,25
0,33
0,58
0,18
891
1 761
1 218
491
0,76
0,93
0,87
0,25
0,36
0,60
0,22
5 Amortyzacja
644
677
726
6 Cash flow
1 369
1 585
2 165
1 167
1 293
1 408
465
473
477
0,77
0,80
0,79
0,92
0,92
0,92
0,84
0,84
0,86
a
0,25
0,25
0,26
a
0,40
0,32
0,32
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,64
0,64
0,61
14
b
0,27
0,23
0,21
a
70
D1
-6,47
-6,47
-94,44
-11,21
0,66
0,60
0,12
-2,45
-8,01
0
17
3
0,22
0,00
0,00
2009
D5
3,09
2,40
9,93
4,92
1,53
1,47
0,52
1,32
29,57
0
51
31
0,60
0,43
0,00
D9
17,57
14,94
54,33
22,58
6,29
6,15
0,96
9,77
x
14
111
86
0,93
4,38
0,62
52. MAGAZYNOWANIE I USŁUGI WSPOMAGAJĄCE TRANSPORT
A B
25 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
20 000
80%
15 000
60%
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Na wyniki finansowe działu wpływają wyniki firm wspomagających transport (88% przychodów
ogółem działu) oraz zajmujących się magazynowaniem. W 2009 r. wraz ze stopniowo stabilizującą
się koniunkturą na rynku spedycyjno-logistycznym poprawiała się sytuacja firm wspomagających
transport, w szczególności lądowy [ROS=4,9% wobec (-22,9%) w 2008 r.]; wyniki portów lotniczych
na skutek spadku liczby obsługiwanych pasażerów i tonażu przesyłek były wyraźnie gorsze r/r
(ROS=3,3% wobec 10,6% w 2008 r.). W 2009 r. pogorszyła się też sytuacja ekonomiczna
magazynów (ROS=3,4% wobec 8,7%), na wyniki których negatywnie wpływały większe koszty w
konsekwencji mniejszej aktywności firm produkcyjnych i handlowych, widocznej w spadku o 5%
r/r przewozów ładunków ogółem.
Stabilizacja przychodów przy obniżeniu kosztów o 1,3% r/r przyczyniła się do wzrostu wyniku
finansowego netto o 34% w porównaniu z 2008 r. W 2009 r. nastąpiła relatywnie niewielka poprawa
rentowności sprzedaży, kapitału własnego i aktywów w stosunku do 2008 r. (ROS=4,5% wobec 3,3%;
analogicznie ROE=8,4% wobec 6,7%; ROA=4,2% wobec 3,3%). Połowa firm nie osiągnęła przeciętnego
poziomu rentowności (decyl 5 dla ROS=2,4%), co wskazuje na silne zróżnicowanie zbiorowości i duży
udział firm o słabych wynikach.
Płynność finansowa, mimo obniżenia, utrzymywała się na korzystnym poziomie (CR=1,77;
QR=1,60). Cykl rotacji należności wydłużył się średnio o 6 dni w porównaniu z poprzednim rokiem, także
zobowiązania regulowane były przeciętnie o 5 dni później.
Utrzymuje się tendencja spowolnienia nakładów inwestycyjnych – w 2009 r. były one o 11% niższe
w porównaniu z 2008 r. (rok wcześniej spadek o 2%; w latach 2006-2007 wzrost o ok. 10%); udział
inwestycji w amortyzacji obniżył się (1,37 wobec 1,71), świadcząc o słabnących procesach
modernizacyjnych.
Zadłużenie aktywów pozostało akceptowalne (0,5), również pokrycie majątku trwałego kapitałem
stałym (1,14) przekraczało wymagany, minimalny poziom 1,0.
W krótkiej perspektywie ryzyko kredytowania firm obsługujących transport lądowy i morski będzie
przeciętne, wraz ze stopniową poprawą koniunktury gospodarczej (i wzrostem popytu na obsługę
przewozu ładunków) będzie malało. Utrzyma się podwyższone ryzyko kredytowania wspomagania
transportu lotniczego (słaba sytuacja na koniec 2009 r., pogłębiona zakłóceniami ruchu lotniczego
w I poł. 2010 r. związanymi z pyłem wulkanicznym) i magazynów, w tym centrów magazynowych
ukierunkowanych na obsługę rynków regionu Europy środkowo-wschodniej z uwagi na nadal
niestabilne uwarunkowania gospodarcze w regionie. W kolejnych latach rozwój infrastruktury
transportowej wspierany środkami UE oraz realizacja przygotowań do EURO 2012, tworzą warunki
dla wzrostu popytu na usługi działu, sprzyjając poprawie jego wyników finansowych, a zatem
obniżając ryzyko jego kredytowania.
71
55. USŁUGI HOTELOWE
1 000
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
800
odsetek firm
600
400
udział w
przychodach
200
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
10,81
8,98
6,31
3,44
1,00
0,95
0,46
0,97
6,30
7
19
28
0,30
1,07
0,01
10-49 osób
2006
2007
11,52
9,80
6,62
3,87
1,37
1,31
0,41
1,03
7,11
7
23
28
0,32
1,17
0,02
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
13,68
11,31
x
4,49
1,51
1,43
0,41
1,02
6,92
7
20
29
0,40
1,95
0,02
2,99
1,78
1,15
0,65
1,56
1,47
0,44
1,04
4,01
9
24
25
0,41
1,73
0,01
1,66
0,70
0,70
0,37
1,35
1,24
0,47
1,02
4,35
12
26
32
0,42
1,16
0,01
7,24
6,19
4,51
2,40
1,04
0,93
0,47
0,98
5,47
14
23
32
0,40
1,02
0,01
3 924
4 221
4 736
2 Koszty ogółem
3 548
3 790
4 155
376
431
582
308
367
481
4 799
4 667
132
78
2 296
2 260
35
15
4 889
4 568
321
274
488
566
845
441
0,61
0,89
0,88
0,09
0,26
0,70
0,19
252
267
293
443
0,48
0,90
0,89
0,09
0,28
0,68
0,20
498
772
510
481
0,60
0,92
0,89
0,09
0,28
0,71
0,21
5 Amortyzacja
374
378
439
6 Cash flow
681
745
920
368
411
817
427
438
446
0,68
0,73
0,74
0,88
0,89
0,90
0,89
0,88
0,88
a
0,10
0,10
0,10
a
0,21
0,15
0,13
b
0,75
0,72
0,71
b
0,24
0,20
0,19
a
72
D1
-24,10
-24,85
x
-18,99
0,25
0,18
0,04
0,05
-47,29
0
2
5
0,14
0,00
0,00
2009
D5
2,18
1,64
1,02
1,01
1,21
1,08
0,42
1,01
9,10
4
12
19
0,39
0,26
0,00
D9
22,12
18,78
26,05
15,66
9,14
8,22
1,12
2,57
x
20
59
95
0,82
4,13
0,00
55. USŁUGI HOTELOWE
A
6 000
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
5 000
80%
4 000
60%
3 000
40%
2 000
20%
1 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe hoteli i innych obiektów zakwaterowania turystycznego
w 2009 r. wskazują na lepszą sytuację przedsiębiorstw hotelowych w porównaniu z 2008 r., gorszą
jednak niż w 2007 r. O wynikach działu decydują przede wszystkim wyniki hoteli (generują 88%
przychodów ogółem). Poprawa sytuacji przedsiębiorstw hotelowych jest konsekwencją poprawy
koniunktury gospodarczej w kraju i na świecie, a co za tym idzie powolnego ożywienia ruchu
turystycznego i biznesowego (tendencje spadkowe zatrzymały się już w III kw. 2009 r.). Powolna
poprawa rentowności branży może mieć także związek z rezygnacją z nowych projektów
inwestycyjnych szeroko zakrojonych w okresie dobrej koniunktury gospodarczej oraz z
ograniczeniem frontu robót modernizacyjnych istniejącej bazy hotelowej.
Niewielkiej dynamice wzrostu przychodów (o 2%) towarzyszył spadek kosztów (o 3%),
przyczyniając się do znacznego wzrostu wyniku finansowego. Środki na samofinansowanie rozwoju
wzrosły o 36%. W 2009 r. rentowność sprzedaży kapitału własnego i aktywów wzrosła (ROS=6,2% wobec
1,8% w 2008 r.; podobnie ROE=4,5% wobec 1,2%; ROA=2,4% wobec 0,7%). Wyniki przedsiębiorstw były
mocno zróżnicowane, np. w przypadku ROS D1=(-24,9%); D5=1,6%; D9=18,8%.
Płynność finansowa bieżąca, pomimo pogorszenia, utrzymywała się nadal na satysfakcjonującym
poziomie (CR=1,04 wobec 1,56 w 2008 r.), natomiast podwyższona spadła poniżej 1,0 (QR=0,93 wobec
1,41 w 2008 r.); rotacja zobowiązań wzrosła do 32 dni wobec 25 w 2008 r.
Wobec spowolnienia gospodarczego i zaostrzenia polityki kredytowej banków, w 2009 r. osłabły
procesy odtworzeniowe w branży – nakłady inwestycyjne spadły o 40% w porównaniu z 2008 r., ich udział
w amortyzacji zmalał (1,02 wobec 1,73 w 2008 r.).
Zadłużenie aktywów kształtowało się nadal na akceptowalnym poziomie, natomiast wskaźnik
pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (0,98) nie osiągnął wymaganego poziomu jedności.
W krótkiej perspektywie branża hotelowa należy do grupy branż o podwyższonym ryzyku kredytowania,
sytuacja hoteli ma szansę na stopniową poprawę wraz ze stabilizacją sytuacji gospodarczej (w
efekcie większą aktywnością turystyczną i biznesową); niemniej na tegoroczne wyniki branży
negatywnie mogą wpłynąć perturbacje w ruchu lotniczym z powodu wybuchu wulkanu na Islandii
w kwietniu 2010 r. oraz skutki majowych i czerwcowych powodzi w Polsce południowej i
południowo-wschodniej, dotkliwe dla wielu pensjonatów i hoteli, zlokalizowanych w tych
turystycznie atrakcyjnych regionach. Po trudnym 2009 r. rynek hotelowy czeka nadal niełatwy rok
2010, z perspektywą niewielkiej poprawy sytuacji ok. 2012 r., której będzie sprzyjało
współorganizowanie przez Polskę EURO 2012.
73
56. USŁUGI GASTRONOMICZNE
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
10-49 osób
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
4,99
4,20
13,56
7,26
1,09
0,97
0,46
0,96
12,60
6
18
25
0,45
0,84
0,00
2006
2007
5,46
4,39
14,30
8,01
1,26
1,15
0,44
1,01
19,67
5
17
27
0,47
1,17
0,00
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
7,40
6,17
x
10,89
1,31
1,18
0,47
1,02
20,39
5
17
22
0,45
1,85
0,01
7,42
5,88
17,74
9,06
1,42
1,28
0,49
1,03
14,51
6
18
22
0,46
2,02
0,00
6,20
5,13
14,89
7,53
1,33
1,20
0,49
1,04
10,64
6
22
23
0,47
1,84
0,01
5,19
4,11
12,08
5,73
0,79
0,71
0,53
0,86
9,77
6
21
29
0,41
2,57
0,01
2 967
3 452
4 283
2 Koszty ogółem
2 831
3 267
3 978
144
184
302
117
148
252
4 828
4 488
340
269
2 330
2 192
138
115
5 126
4 874
252
199
157
426
317
360
0,77
0,98
0,96
0,15
0,50
0,67
0,22
81
196
150
346
0,65
0,98
0,96
0,13
0,53
0,61
0,15
181
381
466
416
0,69
0,99
0,97
0,12
0,49
0,66
0,19
5 Amortyzacja
113
130
148
6 Cash flow
230
278
400
89
142
261
331
368
378
0,77
0,76
0,80
0,98
0,98
0,98
0,94
0,95
0,96
a
0,15
0,15
0,15
a
0,49
0,49
0,48
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,74
0,73
0,69
14
b
0,25
0,24
0,18
a
74
D1
-13,99
-13,99
x
-28,78
0,31
0,19
0,09
-3,17
-94,00
1
0
1
0,14
0,00
0,00
2009
D5
D9
3,41 15,96
2,91 13,55
7,53
x
5,53 56,47
1,22 5,21
1,04 4,63
0,57 1,28
1,03 4,23
21,10
x
5
18
8
56
19
98
0,49 0,90
0,50 6,73
0,00 0,00
56. USŁUGI GASTRONOMICZNE
A
6 000
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
5 000
80%
4 000
60%
3 000
40%
2 000
20%
1 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe placówek gastronomicznych w 2009 r. widocznie pogorszyły się w porównaniu z 2008 r.,
co było efektem osłabienia popytu na świadczone przez nie usługi w sytuacji spowolnienia dynamiki
wzrostu konsumpcji prywatnej. Szczególnie pogorszyła się sytuacja restauracji hotelowych związana z
osłabieniem ruchu turystycznego. 54% przychodów przyniosły duże firmy (powyżej 250 osób), stanowiące
5 % firm ogółem. Ok. połowa przychodów była generowana przez firmy z udziałem kapitału zagranicznego.
Wzrostowi przychodów (o 6%) towarzyszył szybszy wzrost kosztów (o 8%), skutkując spadkiem
wyniku finansowego (o 27%) w porównaniu z rokiem poprzednim. Środki na samofinansowanie rozwoju
zmniejszyły się o 11%. W 2009 r. rentowność sprzedaży kapitału własnego i aktywów spadła (ROS=4,1%
wobec 5,9% w 2008 r.; podobnie ROE=12,1% wobec 17,7%; ROA=5,7% wobec 9,1%). Wyniki firm
gastronomicznych były silnie zróżnicowane, połowa firm nie osiągnęła przeciętnej rentowności sprzedaży
w dziale (D5 w przypadku ROS=2,9%), co wskazuje na znaczący udział firm o słabszych wynikach.
Płynność finansowa kształtowała się poniżej satysfakcjonującego poziomu (CR=0,79 wobec 1,42
w 2008 r., QR=0,71 wobec 1,28 w 2008 r.); pogorszyły się wskaźniki sprawności działania – rotacja
zobowiązań wzrosła do 29 dni wobec 22 w 2008 r. Na wzrost procesów odtworzeniowych w branży
wpłynął rozwój sieci dróg (związany z dostępem do środków unijnych), stymulujący powstanie nowych
gospód, zajazdów i restauracji) – nakłady inwestycyjne w gastronomii w 2009 r. wzrosły o 47% w
porównaniu z 2008 r., a ich udział w amortyzacji zwiększył się (2,57 wobec 2,02 w 2008 r.). Pogorszyła się
sytuacja pod względem zadłużenia - zadłużenie aktywów wzrosło i nadal było akceptowalne, a wskaźnik
pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (0,86) nie osiągnął wymaganego poziomu 1,0, co oznacza, że
część majątku trwałego jest finansowana krótkoterminowymi zobowiązaniami, czyli nie zostały
dotrzymane normy bezpieczeństwa w zakresie płynności finansowej.
W krótkiej perspektywie gastronomia jest obszarem podwyższonego ryzyka kredytowania - możliwe jest
utrzymywanie się niskiej rentowności i procesy upadłościowe gorzej zarządzanych firm, czego
przesłankami są w szczególności: niepewna sytuacja materialna wielu gospodarstw domowych
skłaniająca je do oszczędności, nadal słaby ruch turystyczny oraz w dalszym ciągu słaby popyt ze strony
pracodawców na imprezy firmowe i bonusy dla pracowników (np. bony obiadowe). Ponadto, można
spodziewać się wzrostu kosztów na skutek wzrostu cen żywności czy mediów. Pozytywnie na wyniki
branży wpłynie utrzymanie w 2010 r. dotychczasowej 7% stawki VAT. W średniej perspektywie w
warunkach ograniczania popytu relatywnie lepsze są perspektywy restauracji typu fast food, których
atutem jest konkurencyjna cena oferty. Wraz ze stopniową poprawą sytuacji gospodarczej branża
gastronomiczna w Polsce będzie się rozwijać ze względu na niski, w porównaniu z krajami zachodniej
Europy, poziom wydatków gospodarstw domowych w restauracjach. Element niepewności wnosi
zapowiadane przez rząd podnoszenie stawek VAT spowodowane trudną sytuacją budżetu państwa.
75
58. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA
1 400
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
1 200
1 000
odsetek firm
800
600
udział w
przychodach
400
200
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20%
40%
60%
80%
100%
2009
6,31
4,98
14,18
7,33
1,97
1,61
0,48
1,61
17,19
27
59
36
0,52
1,13
0,10
10-49 osób
2006
2007
6,57
5,23
13,82
7,15
1,96
1,63
0,48
1,61
18,45
26
66
42
0,51
1,18
0,11
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
9,82
8,47
x
11,50
1,95
1,61
0,47
1,58
22,59
26
72
43
0,53
0,99
0,11
7,29
5,77
15,89
6,97
1,49
1,23
0,56
1,20
13,38
26
69
67
0,57
1,06
0,09
4,70
3,50
15,30
3,68
1,95
1,58
0,76
0,69
14,34
32
73
50
0,60
0,64
0,17
8,15
6,93
12,38
7,45
2,11
1,77
0,40
1,48
17,26
27
70
45
0,52
0,70
0,15
8 433
8 917
9 772
2 Koszty ogółem
7 922
8 353
8 862
510
564
911
402
448
786
11 275
10 496
788
624
5 493
5 250
244
181
11 741
10 825
917
779
392
1 016
414
397
0,75
0,95
0,99
0,18
0,43
0,61
0,15
220
401
140
386
0,59
0,96
0,99
0,19
0,49
0,58
0,14
448
1 227
312
417
0,71
0,95
0,99
0,19
0,49
0,61
0,15
5 Amortyzacja
279
303
307
6 Cash flow
681
751
1 094
303
342
289
402
412
403
0,80
0,79
0,81
0,96
0,96
0,96
0,98
0,98
0,99
a
0,18
0,19
0,19
a
0,53
0,53
0,51
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,66
0,65
0,61
14
b
0,20
0,20
0,16
a
76
D1
-12,94
-13,49
x
-15,60
0,76
0,49
0,10
-2,32
-17,31
0
12
3
0,30
0,00
0,00
2009
D5
4,14
3,27
8,28
4,43
2,03
1,52
0,45
1,52
22,90
10
58
34
0,67
0,26
0,00
D9
21,64
18,90
55,46
31,87
9,44
7,90
0,97
13,60
x
126
146
109
1,00
3,04
0,15
58. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA
A B
14 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
12 000
80%
10 000
60%
8 000
6 000
40%
4 000
20%
2 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r., mimo spowolnienia gospodarczego oraz ograniczonego popytu konsumpcyjnego,
przychody wydawnictw były nieco wyższe niż w 2008 r. Branża jest silnie rozdrobniona, przy czym
połowę jej przychodów generuje kilka największych firm. 49% przychodów wypracowują
przedsiębiorstwa z większościowym udziałem kapitału zagranicznego.
W 2009 r. nastąpiło znaczne wyhamowanie rozwoju branży wydawniczej. Przychody ogółem
wydawnictw zwiększyły się w stosunku do 2008 r. o 4%, podczas gdy rok wcześniej wzrost sięgał 24%.
Koszty działalności w 2009 r. były o 3% wyższe niż rok wcześniej, w rezultacie wynik finansowy brutto
zwiększył się r/r o 16%, a wynik netto o 25%. Sytuacja branży w zakresie rentowności sprzedaży
poprawiła się w porównaniu z 2008 r. (ROS=6,9% wobec 5,8%), poprawiła się także rentowność aktywów
(ROA=7,5% wobec 7,0%). Obniżeniu uległa natomiast rentowność kapitału własnego (ROE=12,4% wobec
15,9%).
Przeciętna płynność finansowa zarówno bieżąca jak i podwyższona kształtowała się na
korzystnym poziomie (CR=2,11; QR=1,77). Powyższe wskaźniki płynności uzyskane zostały przy
zachowaniu krótkiego cyklu rotacji zapasów (27 dni). Cykl inkasa należności był długi i w ciągu roku nie
uległ zmianie (70 dni); wskaźnik rotacji zobowiązań skrócił się o trzy tygodnie (z 67 dni do 45 dni).
Umorzenie rzeczowego majątku trwałego zmniejszyło się w stosunku do 2008 r. (0,52 wobec
0,57). Z uwagi na spadek nakładów inwestycyjnych (o 25%), zmniejszył się udział inwestycji w amortyzacji
(0,70 wobec 1,06 w 2008 r.), sygnalizując wolniejsze odtwarzanie majątku.
Sytuacja branży pod względem zadłużenia wyraźnie poprawiła się - współczynnik długu spadł z
0,56 w 2008 r. do 0,40 w 2009 r., natomiast pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym korzystnie
zwiększyło się z 1,20 do 1,48, przekraczając wymagany poziomu 1,0, świadcząc o prawidłowej strukturze
finansowania przedsiębiorstw.
W średniej perspektywie, wraz z ożywieniem gospodarczym, poprawie wyników wydawców będą
sprzyjać wzrost wydatków firm na reklamę w prasie, wzrost popytu na publikacje fachowe dla
wysoko wykwalifikowanych kadr (prawników, księgowych, menedżerów) i na podręczniki
(zmieniane w związku z reformą szkolnictwa), coraz powszechniejsze wprowadzanie przez
wydawców opłat za dostęp internetowy do gazet oraz stopniowe upowszechnianie czytników
książek w formie elektronicznej. Negatywnie na wyniki branży będą oddziaływać duże nasycenie
rynku tytułami wydawniczymi, konkurencja ze strony publikacji w internecie oraz spadające
czytelnictwo prasy i książek. Ponadto najpewniej nastąpi wzrost cen wydawnictw z uwagi wzrost
stawki VAT na książki i czasopisma specjalistyczne do 8% (zerowa stawka obowiązuje do końca
2010 r.). Wydawnictwa należą do obszaru o przeciętnym ryzyku kredytowania.
77
61. TELEKOMUNIKACJA
16 000
14 000
12 000
10 000
8 000
6 000
4 000
2 000
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
10-49 osób
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
15,17
12,61
13,71
7,08
0,71
0,67
0,48
0,86
10,85
5
41
36
0,55
0,61
0,02
2006
2007
12,57
10,01
10,97
6,03
0,80
0,75
0,45
0,87
10,06
6
37
34
0,50
0,81
0,02
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
13,42
10,53
x
6,36
0,76
0,71
0,45
0,83
9,71
7
40
37
0,54
0,81
0,02
10,65
8,21
9,80
5,28
1,08
1,02
0,46
0,92
9,51
7
39
40
0,60
0,77
0,02
22,68
20,44
23,66
11,86
1,20
1,15
0,50
0,96
14,20
6
42
37
0,64
0,57
0,02
17,65
15,27
40,13
12,90
1,46
1,40
0,68
0,99
14,04
5
38
35
0,65
0,60
0,02
39 485 41 056
43 932
2 Koszty ogółem
33 875 36 175
38 447
5 610
4 882
5 486
4 666
3 886
4 306
46 859
42 136
4 723
3 638
25 375
20 551
4 824
4 347
47 221
39 838
7 383
6 388
7 594
11 231
5 873
163
0,72
0,96
0,98
0,12
0,11
0,72
0,04
3 900
8 248
2 227
153
0,60
0,95
0,98
0,13
0,26
0,69
0,02
8 007
14 395
4 806
156
0,75
0,96
0,98
0,14
0,28
0,69
0,03
5 Amortyzacja
6 893
7 435
7 543
6 Cash flow
11 558 11 321
11 850
4 197
6 013
6 060
132
145
163
0,73
0,76
0,78
0,95
0,95
0,96
0,98
0,98
0,98
a
0,15
0,14
0,15
a
.
.
.
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,70
0,74
0,74
14
b
0,03
0,04
0,03
a
78
D1
-19,06
-19,13
x
-17,95
0,40
0,34
0,11
-1,74
-10,98
0
13
7
0,27
0,00
0,00
2009
D5
4,11
3,31
6,36
4,23
1,20
1,03
0,46
1,06
20,63
3
43
33
0,58
0,64
0,00
D9
25,36
20,78
58,43
27,49
6,68
6,22
1,06
5,27
x
34
116
116
0,95
2,40
0,06
61. TELEKOMUNIKACJA
A B
50 000
45 000
40 000
35 000
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe przedsiębiorstw telekomunikacyjnych świadczących usługi
transmisji głosu, danych, tekstu, dźwięku i obrazu były w 2009 r. najlepsze na przestrzeni ostatnich
5 lat. Przychody działu w przybliżeniu po połowie generuje działalność w zakresie telekomunikacji
przewodowej oraz bezprzewodowej (bez telekomunikacji satelitarnej). W strukturze przychodów
działu dominujący udział mają wielkie firmy (w co czwartej udział ma kapitał zagraniczny),
zatrudniające powyżej 250 osób [Telekomunikacja Polska S.A., PTK CENTERTEL Sp. z o.o. (Orange
GSM), Polkomtel S.A (Plus GSM), Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o (ERA)]. Branża kieruje swoje
produkty i usługi głównie na potrzeby rynku krajowego (zaledwie 2% przychodów ze sprzedaży
eksportowej).
W 2009 r., przy wzroście przychodów ogółem (o 1%) i redukcji kosztów (spadek o 5%) nastąpił
wzrost wyniku finansowego (o 76%) i poprawa rentowności sprzedaży, majątku i kapitału własnego
(ROS=15,3% wobec 8,2%; analogicznie ROA=12,9% wobec 5,3%; ROE=40,1% wobec 9,8%). Płynność
finansowa wzrosła i była na korzystnym poziomie (CR=1,46; QR=1,40). Poprawiły się wskaźniki
sprawności działania, szybsze były: rotacja zapasów, cykl inkasa należności i okres regulowania bieżących
zobowiązań. Nieznacznie wzrosło umorzenie rzeczowego majątku trwałego (0,65). Spadła intensywność
procesów odtworzeniowych, zmniejszył się udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji (0,60 wobec
0,77 w 2008 r.). Zadłużenie aktywów wyraźnie wzrosło, niemniej kształtowało się na akceptowalnym
poziomie (0,68 wobec 0,49 w 2008 r.). Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (0,99) było niższe od
minimalnego wymaganego poziomu 1,0.
W średniookresowej perspektywie wyniki branży powinny utrzymać się na wysokim poziomie, co
przekłada się na relatywnie niskie ryzyko kredytowania branży, niemniej na coraz bardziej
konkurencyjnym rynku telekomunikacyjnym trudniej będzie utrzymać wysoką dynamikę rozwoju.
Rosnąca konkurencja skutkuje spadkiem marż na poszczególnych usługach i produktach, a branża
wymaga kosztownych inwestycji związanych z CDMA (nowoczesna metoda transmisji danych) oraz
budową infrastruktury potrzebnej do zorganizowania EURO 2012. Stymulująco na rozwój branży
powinny wpływać znaczne inwestycje współfinansowane z funduszy UE, pozwalające wdrażać
nowe technologie i wprowadzać nowe usługi telekomunikacyjne (np. wzrost udostępnienia kanałów
telewizyjnych w technologii HD), niezbędne wobec coraz trudniejszego pozyskiwania nowych
klientów i popularyzujące rynek usług mobilnych. Operatorzy komórkowi zaczynają poszukiwać
klientów w niszach rynkowych, takich jak rynek nawigacji satelitarnej czy usługi zdalnego
zarządzania i monitorowanie urządzeń i obiektów dla klientów biznesowych. Wejście w życie
w 2010 r. ustawy o wspieraniu usług telekomunikacyjnych tworzy ramy prawne powszechnego
dostępu do telekomunikacji, ze szczególnym naciskiem na szerokopasmowy dostęp do internetu;
powinna pomóc samorządom w przyspieszaniu niektórych decyzji (np. przy pozwoleniach na
budowę infrastruktury i przyspieszyć inwestycje samorządów w obszarze telekomunikacji.
79
62. USŁUGI INFORMATYCZNE
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
800
600
400
200
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
10-49 osób
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
9,74
7,86
17,62
8,94
1,69
1,60
0,49
1,56
11,19
10
99
63
0,50
0,86
0,11
2006
2007
9,17
7,36
13,68
7,70
1,78
1,68
0,44
1,52
14,74
11
101
53
0,52
0,98
0,11
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
9,75
7,75
x
6,67
1,97
1,86
0,37
1,43
16,16
11
100
54
0,54
1,09
0,12
11,90
9,80
13,21
8,71
1,86
1,76
0,34
1,32
19,93
10
100
50
0,59
1,14
0,13
13,07
10,93
13,46
9,46
1,90
1,78
0,30
1,26
33,89
9
80
39
0,67
0,86
0,14
11,99
9,89
12,22
8,54
1,98
1,88
0,30
1,27
26,92
8
85
44
0,62
0,82
0,14
8 267
8 189
9 385
2 Koszty ogółem
7 551
7 478
8 522
766
711
863
622
566
684
10 725
9 525
1 205
992
5 421
4 751
671
561
12 367
10 956
1 411
1 164
300
1 292
343
393
0,76
0,99
.
0,24
0,27
0,73
0,17
162
723
139
429
0,66
0,99
.
0,26
0,37
0,71
0,21
365
1 529
301
489
0,76
0,99
0,99
0,26
0,34
0,73
0,21
5 Amortyzacja
254
250
269
6 Cash flow
875
817
953
211
231
286
365
369
374
0,81
0,83
0,81
0,98
0,98
0,98
.
.
.
a
0,21
0,21
0,25
a
0,29
0,28
0,25
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,73
0,73
0,72
14
b
0,15
0,17
0,17
a
80
D1
-14,63
-13,26
x
-22,12
0,83
0,72
0,11
-7,40
-39,40
0
10
1
0,33
0,00
0,00
2009
D5
5,00
4,02
15,02
8,25
2,39
2,16
0,40
2,36
46,71
1
57
19
0,75
0,50
0,00
D9
25,22
20,79
69,28
40,02
9,60
9,24
0,99
34,24
x
25
138
85
1,03
3,12
0,74
62. USŁUGI INFORMATYCZNE
A B
14 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
12 000
80%
10 000
60%
8 000
6 000
40%
4 000
20%
2 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki ekonomiczno-finansowe przedsiębiorstw informatycznych były w 2009 r. najlepsze na
przestrzeni ostatnich 5 lat. W strukturze przychodów działu znaczny udział mają duże firmy
zatrudniające powyżej 250 osób (np. ComArch S.A., Sygnity S.A., Oracle Polska Sp. z o.o.), w tym
ok. 1/3 z udziałem kapitału zagranicznego. Branża sprzedaje wyroby i usługi głównie na rynku
krajowym (tylko 14% przychodów ze sprzedaży eksportowej). Na wyniki branży decydujący wpływ
(prawie 62% przychodów działu) mają producenci oprogramowania (zajmujący się analizą,
doradztwem i pisaniem programów na zlecenie użytkownika oraz projektowaniem stron
internetowych) oraz działalność usługowa (m.in. odzyskiwanie danych, instalowanie
oprogramowania) w zakresie technologii informatycznych i komputerowych (24% przychodów).
Oba segmenty rynku wykazały wzrost przychodów, niemniej jedynie producenci oprogramowania
wygenerowali większy wynik finansowy.
Wzrost przychodów szybszy niż wzrost kosztów (w których największy udział mają wynagrodzenia,
usługi obce oraz wartość towarów i materiałów sprzedanych) przełożył się na poprawę wyniku finansowego
(wzrost o 30%). Wyższa niż rok wcześniej była rentowność sprzedaży (ROS=9,9% wobec 9,8%), niemniej
rentowność majątku i kapitału własnego uległa obniżeniu (ROA=12,2% wobec 13,2% w 2008 r. i
analogicznie ROE=8,5% wobec 8,7%).
Płynność finansowa wzrosła i była na wysokim, wyższym niż w całej sekcji J, poziomie (CR=1,98;
QR=1,88). Poprawiły się wskaźniki sprawności działania, szybsze były: rotacja zapasów, cykl inkasa
należności i okres regulowania bieżących zobowiązań. Nieznacznie wzrosło umorzenie rzeczowego
majątku trwałego (0,62). Spadła intensywność procesów odtworzeniowych, zmniejszył się udział nakładów
inwestycyjnych w amortyzacji (0,82 wobec 1,14 w 2008 r.).
Zadłużenie aktywów kształtowało się na akceptowalnym poziomie (0,30). Pokrycie majątku
trwałego kapitałem stałym (1,27) korzystnie przekroczyło wymagany poziom 1,0.
W średniookresowej perspektywie branża sytuuje się w obszarze relatywnie niskiego ryzyka
kredytowania. Firmy informatyczne spodziewają się powrotu na ścieżkę szybkiego wzrostu za
sprawą dużych państwowych przetargów informatycznych, m.in.: budowa (za 0,5 mld zł z unijnych
funduszy strukturalnych) systemu łączności dla służb ratowniczych (Tetra - Ogólnokrajowy Cyfrowy
System Łączności Radiowej dla służb porządku publicznego i ratownictwa), który w pierwszej
kolejności ma pojawić się w miastach goszczących EURO 2010 (Warszawie, Gdańsku, Poznaniu i
Wrocławiu). Kolejne kontrakty dotyczą systemu pl.ID (elektroniczne dowody osobiste, kontrakt
szacowany na wart 370 mln zł), informatyzacji służby zdrowia (800 mln zł), systemu powiadamiania
ratunkowego (450 mln), sieci teleinformatycznej dla numeru alarmowego 112 (490 mln zł) oraz
II etapu budowy e-administracji (140 mln zł).
81
68. OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
3 500
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
3 000
2 500
odsetek firm
2 000
1 500
udział w
przychodach
1 000
500
0
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
wynik finansowy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10-49 osób
2005
WSKAŹNIKI
20%
40%
60%
80%
100%
2009
8,94
7,49
1,43
1,14
1,44
1,28
0,21
1,00
5,92
20
41
57
0,30
5,78
0,00
2006
2007
13,46
11,03
2,10
1,64
1,40
1,28
0,22
1,00
6,35
19
39
56
0,31
5,16
0,00
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
15,49
12,45
x
1,95
1,62
1,41
0,22
1,02
7,59
30
37
57
0,32
6,92
0,00
6,71
4,51
1,00
0,77
1,51
1,37
0,23
1,02
4,19
19
44
56
0,32
7,13
0,00
8,68
6,83
1,71
1,32
1,70
1,45
0,23
1,04
5,82
29
41
40
0,32
4,84
0,00
10,25
8,28
2,15
1,64
1,61
1,37
0,24
1,04
6,73
31
42
50
0,33
5,89
0,00
23 509 24 398
25 736
2 Koszty ogółem
21 739 21 664
22 492
1 782
2 737
3 246
1 494
2 240
2 611
25 232
23 783
1 449
974
13 300
12 272
1 028
809
27 016
24 602
2 415
1 952
617
1 592
4 400
1 734
0,70
0,85
0,86
0,04
0,08
0,72
0,33
311
1 120
1 507
1 715
0,68
0,85
0,86
0,03
0,08
0,72
0,36
648
2 600
3 822
1 771
0,77
0,85
0,86
0,04
0,11
0,73
0,38
5 Amortyzacja
607
595
629
6 Cash flow
2 101
2 835
3 239
3 262
2 847
4 066
1 800
1 781
1 745
0,41
0,43
0,66
0,87
0,86
0,86
0,83
0,86
0,86
a
0,03
0,04
0,04
a
0,10
0,09
0,11
b
0,73
0,74
0,73
b
0,35
0,38
0,37
a
82
D1
-0,27
-0,72
-0,67
-0,22
0,78
0,63
0,04
0,86
1,77
0
7
5
0,14
0,00
0,00
2009
D5
3,50
2,70
1,00
0,79
2,34
2,22
0,18
1,06
x
1
30
35
0,36
0,81
0,00
D9
21,49
17,95
16,24
10,24
7,91
7,62
0,69
2,08
x
19
89
91
0,73
35,68
0,00
68. OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
A B
30 000
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
25 000
80%
20 000
60%
15 000
40%
10 000
20%
5 000
0%
2005
0
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
Wyniki finansowe branży związanej z obsługą nieruchomości w 2009 r. były dobre, mimo spowolnienia
gospodarczego, głównie dzięki dobrym wynikom firm zarządzających nieruchomościami mieszkaniowymi
(75% przychodów działu) oraz firm zajmujących się wynajmem nieruchomości komercyjnych (22%
przychodów); wyniki firm kupujących i sprzedających nieruchomości (3% przychodów działu) znacznie
pogorszyły się w porównaniu do 2008 r. ze względu na słaby popyt, przy rosnącej podaży licznych obiektów
rozpoczętych jeszcze w okresie boomu na rynku nieruchomości; 73% przychodów całego działu tworzą
firmy małe i średnie (10 – 49 zatrudnionych).
Szybszy wzrost przychodów (o 7%) niż kosztów (o 3%) w porównaniu z poprzednim rokiem
przyczynił się do podwojenia wyniku finansowego netto i wzrostu środków przeznaczonych na
finansowanie rozwoju branży (o 63%). W 2009 r. nastąpił wzrost rentowności sprzedaży kapitału własnego
i aktywów (ROS=8,2% wobec 4,5% w 2008 r.; analogicznie ROE=2,2% wobec 1,0%; ROA=1,6% wobec
0,8%). Zbiorowość firm zajmujących się obsługą nieruchomości jest silnie zróżnicowana, co ilustruje
rozkład decylowy, np. w przypadku ROS [D1=(-0,7%), D5=2,7% i D9=17,9%].
Płynność finansowa utrzymała się na satysfakcjonującym poziomie (CR=1,61; QR=1,37). Cykl
inkasa należności i regulowania zobowiązań lekko poprawił się w porównaniu do poprzedniego roku;
zobowiązania regulowane o kilka dni później niż następowało inkaso należności oznaczają, że firmy nie
kredytowały swoich klientów. W 2009 r. osłabły procesy odtworzeniowe w branży – nakłady inwestycyjne
zmniejszyły się o 13%, umorzenie rzeczowego majątku trwałego nieco wzrosło.
Zadłużenie było akceptowalne (0,24); pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym (1,04)
przekraczało minimalny wymagany poziom 1,0, co wskazuje na prawidłową strukturę finansowania
majątku trwałego.
W krótkiej perspektywie warunki działania większości firm zajmujących się zarządzaniem
nieruchomościami mieszkaniowymi nie zmienią się znacząco ze względu na niską elastyczność popytu na
świadczone przez nie usługi; będą one należeć nadal do grupy firm o przeciętnym ryzyku kredytowania. W
średniej perspektywie dzięki poprawie sytuacji gospodarczej i programowi rządowemu wsparcia remontów
zasobów mieszkaniowych, lepsze będą możliwości inwestowania w nieruchomości przez wspólnoty
mieszkaniowe, spółdzielnie i właścicieli domów, co będzie prowadzić do poprawy stanu zasobów i wzrostu
efektywności działania firm zarządzających zasobami mieszkaniowymi. Firmy zajmujące się wynajmem
nieruchomości komercyjnych w perspektywie roku należą do obszaru podwyższonego ryzyka
kredytowania z uwagi na słaby popyt (nadal wysokie ryzyko braku najemców) przy znacznej podaży już
istniejących obiektów i w efekcie relatywnie niskich czynszach wynajmu; wraz z poprawą koniunktury
gospodarczej można oczekiwać powolnego wzrostu popytu, co przy niskich czynszach i mniejszej podaży
nowych obiektów wpłynie na stopniowe zmniejszanie wskaźnika pustostanów.
83
73. REKLAMA I BADANIA RYNKU
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
800
600
400
200
0
(w mln zł)
odsetek firm
udział w
przychodach
0%
2005
2006
cash flow
2007
amortyzacja
2008
2005
20%
40%
60%
80%
100%
2009
wynik finansowy
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WG WIELKOŚCI FIRMY
7,07
5,59
21,06
11,01
2,03
1,90
0,48
1,44
35,87
6
43
35
0,59
0,58
0,05
10-49 osób
2006
2007
6,29
4,95
16,99
9,21
2,03
1,88
0,46
1,38
29,19
8
45
35
0,59
0,75
0,07
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
6,79
5,55
x
9,63
1,87
1,72
0,47
1,36
35,20
9
55
41
0,58
1,04
0,09
2,94
2,08
11,58
4,87
1,58
1,51
0,58
1,55
17,02
4
55
45
0,53
1,59
0,14
3,18
2,42
12,44
5,31
1,78
1,69
0,57
1,75
17,06
5
55
36
0,56
0,64
0,13
3,82
3,06
18,53
7,33
1,71
1,64
0,60
1,64
18,74
4
54
38
0,56
0,80
0,12
15 252 15 341
17 423
2 Koszty ogółem
14 210 14 411
16 287
1 042
930
1 136
825
731
929
13 410
13 023
387
274
6 321
6 123
198
150
13 509
13 008
504
404
222
496
353
293
0,79
0,99
0,99
0,35
0,46
0,67
0,25
117
267
75
301
0,64
0,99
.
0,35
0,43
0,64
0,25
229
633
182
352
0,75
0,99
.
0,32
0,49
0,70
0,27
5 Amortyzacja
558
573
616
6 Cash flow
1 382
1 305
1 545
320
425
632
272
296
320
0,83
0,79
0,84
0,97
0,98
0,98
.
.
.
a
0,33
0,33
0,34
a
0,31
0,31
0,34
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,67
0,64
0,64
14
b
0,25
0,17
0,21
a
84
D1
-8,02
-8,16
-63,48
-15,78
0,70
0,64
0,19
-8,32
-56,33
0
13
3
0,30
0,00
0,00
2009
D5
3,96
3,00
16,47
7,64
1,75
1,63
0,54
1,73
37,22
0
50
27
0,70
0,43
0,00
D9
19,77
16,75
76,80
35,36
6,22
6,06
0,97
21,10
x
21
109
101
0,97
3,28
0,52
73. REKLAMA I BADANIA RYNKU
A B
20 000
18 000
16 000
14 000
12 000
10 000
8 000
6 000
4 000
2 000
0
PRZYCHODY I KOSZTY
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. dynamika wzrostu branży reklamowej i badania opinii publicznej wyhamowała, jest to
konsekwencja ograniczenia budżetu reklamodawców oraz obniżek cen reklam i rabatów w sytuacji
spowolnienia gospodarczego. Wyniki ekonomiczno-finansowe działu są zależne głównie od
sytuacji w branży reklamowej (udział w całkowitych przychodach działu sięga 94%), w niewielkim
stopniu od firm badających opinię publiczną (udział w przychodach na poziomie 6%). Kondycja
rynku reklamy zależy od stanu polskiej gospodarki, w szczególności popytu krajowego.
Przychody ogółem przedsiębiorstw zajmujących się reklamą oraz badaniem opinii publicznej w
2009 r. wzrosły o 1%, przy czym przychody branży reklamowej spadły o 1%, a branży badawczej
zwiększyły się o 34%. W wyniku utrzymania kosztów działalności na poziomie roku poprzedniego, zysk
brutto działu wzrósł o 30%, a zysk po opodatkowaniu był wyższy w porównaniu z 2008 r. o 48%.
Rentowność sprzedaży netto, kapitału własnego i aktywów na koniec 2009 r. osiągnęły poziom
wyższy niż przed rokiem (ROS=3,1%; ROE=18,5%; ROA=7,3% wobec odpowiednio 2,1%; 11,6% i 4,9%
w 2008 r.), jednak niższy w porównaniu z 2007 r.
W dalszym ciągu utrzymywał się zadowalający poziom płynności finansowej bieżącej i szybkiej
(CR=1,71 i QR=1,64). Rotacja należności i rotacja zapasów nie zmieniły się w stosunku do 2008 r.
Przedsiębiorstwa regulowały zobowiązania średnio po 38 dniach, o tydzień wcześniej niż w 2008 r.
Umorzenie majątku trwałego było wyższe niż przed rokiem (0,56 wobec 0,53). Niekorzystnie
zmniejszył się udział nakładów inwestycyjnych w amortyzacji (z 1,59 do 0,80), nakłady inwestycyjne
zmalały o 48% r/r.
Zadłużenie aktywów (0,60), pomimo niewielkiego wzrostu, było nadal akceptowalne. Wskaźnik
pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (1,64) przekroczył minimalny, wymagany poziom (1,0).
W krótkiej perspektywie branżę charakteryzować będzie względna stabilność sytuacji finansowej i
przeciętne ryzyko kredytowania. Rynek reklamy począwszy od II poł. 2010 r. wraz z poprawą
nastrojów wśród reklamodawców powoli będzie się odbudowywał. Stopniowe ożywienie
gospodarcze oraz wzrost wydatków przedsiębiorstw na marketing i reklamę będą sprzyjać
większej dynamice wzrostu przychodów branży. Wyraźne ożywienie i poprawa sytuacji
ekonomiczno-finansowej działu nastąpi jednak dopiero w 2012 r. i będzie związane z organizacją
Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012.
85
79. USŁUGI TURYSTYCZNE
150
(w mln zł)
WG WIELKOŚCI FIRMY
100
odsetek firm
50
0
2005
2006
2007
2008
2009
udział w
przychodach
-50
0%
20%
40%
60%
80%
100%
-100
cash flow
amortyzacja
wynik finansowy
2005
WSKAŹNIKI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10-49 osób
3,50
3,10
20,63
9,66
1,34
1,29
0,53
1,25
18,36
2
25
28
0,44
1,43
0,03
2006
2007
3,42
2,75
21,02
9,37
1,50
1,44
0,55
1,37
29,29
2
22
26
0,41
2,40
0,02
50-249 osób
2008
I-VI
powyżej 250 osób
2009
I-XII
3,65
2,90
x
8,46
1,52
1,42
0,57
1,40
27,83
4
25
27
0,38
3,49
0,01
2,71
2,20
20,04
7,77
1,44
1,27
0,61
1,63
20,64
7
21
23
0,41
1,51
0,06
-5,61
-5,44
-55,83
-11,01
1,37
1,21
0,80
1,64
-16,98
14
54
45
0,43
0,54
0,01
-1,61
-1,83
-21,01
-6,52
1,29
1,22
0,69
1,44
-4,16
3
29
37
0,40
1,29
0,01
1 949
2 549
3 582
2 Koszty ogółem
1 884
2 463
3 453
65
86
129
58
69
88
4 284
4 172
114
92
1 828
1 925
-98
-95
4 569
4 641
-71
-82
31
123
46
98
0,79
0,96
0,99
0,19
0,28
0,76
0,34
16
-79
9
103
0,41
0,95
0,98
0,17
0,24
0,74
0,30
31
-50
40
106
0,67
0,94
.
0,17
0,28
0,75
0,25
5 Amortyzacja
25
26
29
6 Cash flow
83
95
117
33
60
96
97
97
105
0,79
0,82
0,84
0,96
0,96
0,96
0,97
0,97
.
a
0,14
0,14
0,21
a
0,27
0,34
0,36
b
firm
w
liczbie
firm ogółem
Udz.
małych
0,79
0,76
0,77
14
b
0,40
0,32
0,38
a
86
D1
-7,75
-7,85
x
-23,00
0,62
0,58
0,21
-8,81
x
0
4
4
0,17
0,00
0,00
2009
D5
0,96
0,90
4,47
2,50
1,39
1,27
0,64
1,14
12,48
0
21
33
0,67
0,31
0,00
D9
11,52
11,52
50,85
21,26
4,02
3,80
1,14
15,93
x
6
182
180
0,98
3,30
0,01
79. USŁUGI TURYSTYCZNE
A
5 000
4 500
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
B
PRZYCHODY I KOSZTY
C D (w EmlnFzł)
G H
I
WG WŁASNOŚCI
J
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2005
2005
2006
przychody
2007
z eksportu
2008
2009
koszty
2006
2007
2008
2009
publiczne
prywatne
rentowne publicz.
rentowne prywat.
W 2009 r. branża turystyczna odnotowała straty finansowe, na jej wyniki wpłynęła głównie trudna
sytuacja biur podróży (ok. 74% przychodów działu), które mocno odczuły spowolnienie
gospodarcze w Polsce i związane z nim pogorszenie sytuacji dochodowej gospodarstw
domowych, co przy jednoczesnym osłabieniu złotego, łącznie wpłynęło na spadek popytu na
wyjazdy zagraniczne i ograniczenie wyjazdów krajowych. Niestabilna sytuacja powodowała
spektakularne upadki biur podróży i sprzyjała fuzjom oraz przejęciom, dzięki którym większa skala
działalności pozwoli zredukować koszty i obniżyć ceny.
Wzrostowi przychodów (o 7%) towarzyszył szybszy wzrost kosztów (o 11%), skutkując stratą netto
w 2009 r. oraz brakiem środków na samofinansowanie rozwoju. W 2009 r. nastąpił spadek rentowności
sprzedaży, kapitału własnego i aktywów w stosunku do 2008 r. [ROS=(-1,8%) wobec 2,2%; analogicznie
ROE=(-21%) wobec 20%; ROA=(-6,5%) wobec 7,8%]. Zbiorowość firm jest silnie zróżnicowana, na co
wskazuje rozkład decylowy, np. w przypadku ROS [D1=(-7,9%), D5=0,9% i D9=11,5%].
Płynność finansowa zarówno bieżąca jak i szybka obniżyła się, nadal jednak kształtowała się na
poziomie satysfakcjonującym (odpowiednio CR=1,29; QR=1,22). Pogorszyły się wskaźniki sprawności
działania, cykl rotacji należności wydłużył się o 8 dni, zobowiązania były regulowane przeciętnie po 37
dniach.
Osłabły procesy modernizacyjne – nakłady inwestycyjne były w 2009 r. o 13% niższe r/r (w
2008 r. spadek o 52% r/r), obniżył się udział inwestycji w amortyzacji (1,29 wobec 1,51 w 2008 r.).
Zadłużenie aktywów (0,69) wzrosło, nadal było jednak akceptowalne, pokrycie majątku trwałego
kapitałem stałym (1,44) wyraźnie przekraczało wymagany, minimalny poziom 1,0, co świadczy o
prawidłowej strukturze finansowania przedsiębiorstw.
W krótkiej perspektywie branża turystyczna należy do obszaru o podwyższonym ryzyku kredytowania dość powolne ożywienie gospodarcze skutkuje w dalszym ciągu niepewną sytuację materialną
Polaków, także utrzymujące się ryzyko wahań kursowych jest szczególnie dotkliwe dla finansów
firm turystycznych; dodatkowo, negatywnie na perspektywy rozwojowe turystyki wpływają
zaburzenia w ruchu lotniczym (kataklizmy przyrodnicze, strajki branży lotniczej, niepokoje
społeczne). Po trudnym 2009 r. biura podróży czeka nadal niełatwy rok 2010, jednak z perspektywą
niewielkiej poprawy sytuacji ok. roku 2012, ze względu na pozytywne trendy w turystyce światowej,
jak i krajowej, będące efektem spodziewanej poprawy sytuacji gospodarczej. Nadal jednak
sytuacja na globalnych rynkach finansowych i obawy odnośnie perspektyw wzrostu gospodarki
światowej wskazują na konieczność uwzględnienia przez branżę turystyczną ryzyka okresowych
wahań popytu na usługi branży.
87
ANEKS METODOLOGICZNY
1. Źródła danych
Źródłem danych statystycznych prezentowanych w tablicach i wykresach są informacje GUS,
pochodzące ze sprawozdań finansowych F-01 i F-02 składanych przez przedsiębiorstwa, przetworzone przez firmę PONT Info. w postaci bazy danych PONT Info. Gospodarka dla działów wg PKD
2007 (Polskiej Klasyfikacji Działalności). Dane dotyczą przedsiębiorstw o zatrudnieniu powyżej
9 osób (grupa A wg PONT).
Wskaźniki ekonomiczne prezentowane w tablicach są obliczane jako wielkości przeciętne dla
obu sektorów własnościowych razem.
Dane dla lat 2005-2009 to dane narastające ze sprawozdań kwartalnych na połowę
i koniec roku; dla 2009 r. zestawiono także wybrane elementy rozkładu decylowego
wskaźników (D1 – decyl 1, D5 – decyl 5 i D9 – decyl 9), które ilustrują zróżnicowanie wyników
przedsiębiorstw w badanej zbiorowości.
2. Konstrukcja wskaźników
=
NPM (ROS) Stopa zysku netto
=
ROE Stopa rentowności kapitału
własnego
zysk (strata) brutto
przychody netto (ze sprzedaży)
zysk (strata) netto
zysk (strata) netto x A*
=
=
=
=
=
WP (WPMK) Wskaźnik pokrycia
majątku trwałego kapitałem stałym
=
kapitał własny
zysk (strata) netto x A*
aktywa całkowite
majątek obrotowy
zobowiązania krótkoterminowe
majątek obrotowy - zapasy
zobowiązania krótkoterminowe
zobowiązania ogółem
aktywa całkowite
kapitał własny + zobowiązania długoterminowe
majątek trwały
88
CFC (WPO) Wskaźnik pokrycia odsetek
=
zysk netto + podatek dochodowy + amortyzacja +
odsetki
odsetki
stan zapasów (na koniec okresu) x T**
=
(w dniach)
=
należności (handlowe) z tytułu dostaw i usług(na
koniec okresu) x T**
(w dniach)
PL (WRZbD) Wskaźnik rotacji
=
zobowiązań
(w dniach)
zobowiązania (handlowe krótkoterminowe) z tytułu
dostaw i usług (na koniec okresu) x T**
umorzenie środków trwałych
Wskaźnik umorzenia rzeczowego majątku
=
trwałego
Udział nakładów inwestycyjnych
w amortyzacji
=
Udział sprzedaży eksportowej
w przychodach ogółem
=
Cash flow (w mln zł)
=
wartość brutto środków trwałych
nakłady inwestycyjne
amortyzacja
sprzedaż eksportowa
przychody ogółem
zysk (strata) netto + amortyzacja
*A – 4 dla I. kwartału; 2 dla II. kw.; 4/3 dla III. kw.; 1 dla IV. kwartału.
**T – liczba dni (90 dla I. kwartału; 180 dla II. kw.; 270 dla III. kw.; 360 dla IV. kwartału)
3. Rozkład decylowy
Rozkład decylowy wskaźnika powstaje w taki sposób, że badane przedsiębiorstwa są szeregowane według rosnącej wartości wskaźnika. Następnie z tak uporządkowanego zbioru wybiera się
dziewięć wartości wskaźnika (decyli), które dzielą zbiór przedsiębiorstw na dziesięć grup (po 10%
każda). Raport zawiera poziom decyla 1 (D1), 5 (D5) i 9 (D9). Grupę 10% przedsiębiorstw wyznaczoną przez pierwszy decyl (D1) można uznać za najgorszą w badanym zbiorze (w odniesieniu do
wskaźników rentowności, płynności, pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym, wskaźnika pokrycia
obsługi odsetek, udziału nakładów inwestycyjnych w amortyzacji, udziału sprzedaży eksportowej
w przychodach) lub najlepszą (w odniesieniu do wskaźnika zadłużenia, cyklu rotacji zapasów,
należności i zobowiązań, wskaźnika umorzenia rzeczowego majątku trwałego). Decyl piąty (D5)
wyznacza medianę, czyli wartość środkową, dzielącą zbiór przedsiębiorstw w taki sposób, że ich
pierwsza połowa osiąga wartości niższe od D5, a druga połowa wartości wyższe od D5. Dziewiąty
decyl (D9) określa poziom wskaźnika dla ostatniej grupy 10% przedsiębiorstw, osiągających
89
najwyższe wartości analizowanego wskaźnika, wyznaczając 10% przedsiębiorstw odpowiednio
najlepszych lub najgorszych w badanej zbiorowości.
4. Objaśnienie znaków umownych występujących w zestawieniach statystycznych
Kropka (.) zamiast wartości liczbowej oznacza:
− brak możliwości uzyskania danych ze względu na nieudostępnianie danych przez GUS (wymogi
zachowania tajemnicy statystycznej) gdy: - liczba jednostek w grupie klasyfikacyjnej jest mniejsza niż 4; - w grupie klasyfikacyjnej występuje jedna firma dominująca (np. przychody firmy stanowią 3/4 przychodów grupy); - dane utajnione można obliczyć w sposób pośredni (np. w dziale
występują trzy grupy, dla jednej z nich dane są utajnione; zgodnie z przyjętą zasadą następuje
wtórna blokada informacji o dziale);
− brak możliwości uzyskania decyli ze względu na zbyt małą liczbę jednostek gospodarczych
w analizowanej grupie.
Znak (x) zamiast wartości liczbowej oznacza powstawanie “sztucznych” wartości (bez interpretacji
ekonomicznej) związanych ze specyfiką konstrukcji wskaźnika, gdy:
− kategorie występujące tak w liczniku, jak i w mianowniku wskaźnika o charakterze stymulanty
przyjmują wielkości ujemne (w efekcie uzyskuje się dodatnie wartości wskaźników nie dające
podstaw do interpretacji ekonomicznej);
− kategoria występująca w mianowniku jest bliska zeru dla przynajmniej 10% jednostek
analizowanej grupy jednostek gospodarczych (wartości wskaźnika dążą dla tych jednostek do
nieskończoności).
W niektórych przypadkach sumy składników mogą się różnić od podanych wielkości ogółem ze
względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych.
90

Raport roczny 2010

Transkrypt

Podobne dokumenty

Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia nr 224010-2013

Ogłoszenie o zamówieniu

zamość: Usługi dodatkowe w ramach zadania pn. Usługa

Wstępne wyniki sprzedaży Q4 2016 2016 2015 PLN Waluty lokalne

nasz biuletyn - Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku