Boże Narodzenie w sztuce

Boże Narodzenie w sztuce
Bóg się rodzi
Bóg się rodzi, moc truchleje,
Pan niebiosów obnażony;
ogień krzepnie, blask ciemnieje,
ma granice Nieskończony.
Wzgardzony, okryty chwałą;
śmiertelny, Król nad wiekami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało pomiędzy nami.
Cóż, niebo, masz nad ziemiany?
Bóg porzucił szczęście twoje,
wszedł między lud ukochany,
dzieląc z nim trudy i znoje.
Niemało cierpiał, niemało,
żeśmy byli winni sami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało pomiędzy nami.
W nędznej szopie urodzony,
żłób Mu za kolebkę dano!
Cóż jest? Czym był otoczony?
Bydło, pasterze i siano!
Ubodzy, was to spotkało,
witać Go przed bogaczami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało pomiędzy nami.
Potem i króle widziani
cisną się między prostotą,
1/4
Boże Narodzenie w sztuce
niosąc dary Panu w dani:
mirrę, kadzidło i złoto.
Bóstwo to razem zmieszało
z wieśniaczymi ofiarami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało pomiędzy nami.
Podnieś rękę, Boże Dziecię,
błogosław Ojczyznę miłą,
w dobrych radach, w dobrym bycie
wspieraj jej siłę swą siłą.
Dom nasz i majętność całą,
i twoje wioski z miastami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało pomiędzy nami.
Ta najpiękniejsza polska kolęda wyszła spod pióra Franciszka Karpińskiego (1740-1825).
Przywołał ją i opublikował Zygmunt Gloger w publikacji Rok polski w życiu, tradycji i pieśni,
Warszawa, 1900r. On także opisał zwyczaje polskie związane z Godami.
YPrzygotowania do radosnych wydarzeń Bożego Narodzenia zaczynały się od adwentu. Nazwa
ta wywodzi się od łacińskiego wyrazu adventus, oznaczającego przyjście, a tym razem przyjście
na świat, czyli oczekiwane Narodzenie Chrystusa. Polacy nazywali niegdyś adwent
czterdziestnicą, ponieważ dawniej trwał jak post wielki dni 40, zaczynając się nazajutrz po
świętym Marcinie.
Wesoła muzyka i śpiewki milkną wszędzie, bo jak mówi stare przysłowie: „Święta Katarzyna
klucze pogubiła Święty Jędrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz”
Wigilia Bożego Narodzenia ma u nas ze wszystkich świąt cechę najbardziej rodzinną,
domową, serdeczną. Każdy przybywający był powitany z opłatkiem w ręku, życzeniami Dosiego
roku, rybną uczta spożywaną na sianku wśród licznego grona rodziny i przyjaciół, piosnką
śpiewaną przez pastuszków, która nazywa się kolendą, doznawał tego uroczystego spokoju,
wesela i niebiańskiej harmonii, jakby chór aniołów przygrywał na multankach i wiolach
Nowonarodzonemu Dzieciątku napełniając powietrze pieśnią : „Chwała Panu na wysokościach,
pokój ludziom dobrej woli”
Same te kolędy, kantyczki ... wydają się być dźwiękami spływającymi z nieba, i serce twoje
wierzy, że tej „cudownej nocy” niebo łączy się z ziemią : Bóg się rodzi, aniołowie dają znać
pasterzom, pasterze spieszą powitać Pana. Wszystko spieszy na mszę pasterską, odbywaną
o północy lub nad ranem. Mnóstwem świateł goreją świątynie pańskie, miliony ust śpiewają nad
żłobkiem Nowonarodzonego.
Pomysł tego nabożeństwa i jasełek wyszedł od jednego z największych Świętych. „Święty
Franciszek na trzy lata przed śmiercią przemyśliwał o tem, jakby odświeżyć pamięć narodzin
Dzieciątka Jezus i jakby je odprawić z największą uroczystością, celem wzbudzenia nabożnego
ducha w powiecie Grecio. Żeby zaś nie wzięto tego za żart, co on chce przedsiębrać, poprosił i
otrzymał na to pozwolenie Ojca św. Poczem kazał zrobić jasełka, nanieść siana do groty i
przyprowadzić tam wołu i osła. Mając to wszystko, zawołał braciszków, ludność się zgromadziła
i las zabrzmiał pieśniami...” Z zakonem franciszkańskim, który prędko po swoim założycielu
2/4
Boże Narodzenie w sztuce
przyszedł do polskich krajów w wieku trzynastym, i do nas dostał się zwyczaj jasełek i pieśni na
cześć betleemskiego Dzieciątka.
Zbudzeni przez Aniołów wśród nocy pasterze rozmawiają jakie dary mogą zanieść na powitanie
Pana. Scena ta powtarza się niemal we wszystkich kolendach: pasterze przesadzają w
podarkach „ i każdy opowiada, co Panu zaniesie. Wszystko się tu znajduje od cielątka, koźlątka
do drobiu: od gruszek i jabłuszek, do miseczki i łyżeczki: od mleka i miodu, do ptaszków w
klatce, aż do mąki na kluseczki i kaszki tatarczanej” Święta owe, jak to i ze śpiewów
kościelnych widać, liczyły się do najweselszych.
Gdy przyszły Gody, nie było końca
najrozmaitszym zwyczajom, obchodom, zabawom, powinszowaniom, podarkom i
poczęstunkom, przebieraniu się za króla Heroda, za żydów, cyganów, niedźwiedzi, tury, żurawi,
wilki i kozy.
Ojcowie nasi dbali o życzenia noworoczne jak o ważną żywota sprawę, bo płynęły one z
prostego, szczerego serca. Wiedzieli wszyscy, czego komu życzyć należy, a rozum, dowcip,
grzeczność, cześć, wdzięczność, serce i zażyła przyjaźń siliły się na wysłowienie życzeń.
Zgodnie z tradycją święto Matki Boskiej Gromnicznej – 2 lutego zamykało wszelkie uroczystości
i obyczaje świąteczne.e! Radosne wydarzenia Bożego Narodzenia były inspiracją dla wielu
znakomitych twórców europejskich i domorosłych lub cechowych artystów. Powstawały
zarówno dzieła plastyczne jak i pieśni, spektakle, wiersze...
Przygotowana przez Muzeum Miedzi w Legnicy wystawa Boże Narodzenie w sztuce w
malarstwie, grafice, rysunku, rzeźbie „opowiada” zgodnie z przekazem ewangelistów: Łukasza i
Mateusza o Zwiastowaniu, Nawiedzeniu, Bożym Narodzeniu, Pokłonie Pasterzy, Pokłonie Trzech Króli, Ofiarowaniu w świątyni, Ucieczce do Egiptu.
Ołtarze, obrazy, rzeźby, związane z tematyką Bożego Narodzenia były szczególnie ważnym
elementem towarzyszącym nabożeństwom świątecznym (zgodnie z rokiem liturgicznym). W
swej pierwotnej funkcji fundowane były do świątyń i kaplic. Później sceny te także pojawiły się w
domowych ołtarzykach, obrazach ściennych i stanowiły obiekt indywidualnej modlitwy i
kontemplacji.
Zgromadzone na ekspozycji dzieła powstały w różnych krajach Europy na przestrzeni ponad
czterech wieków, najliczniejszą grupę stanowią zabytki z okresu baroku. Obiekty na wystawę
użyczone zostały przez muzea, parafie Diecezji Legnickiej i osoby prywatne. Otwarcie wystawy - 12.12.2008r.
Czynna do - 07.02.2009r. Autor wystawy: Łucja Wojtasik-Seredyszyn
{gallery}zdjecia_galerie/czasowe/2008/boze_narodzenie{/gallery} fot. Dariusz Berdys
3/4
Boże Narodzenie w sztuce
www.e-legnica.net.pl
4/4