by wojskowej ¿o³nierzy polskiego kontyngentu wojskowego w Iraku

Staniszewski R,
Orzecznictwo
Lekarskie
Przekora 2008,
P. NiezdolnoϾ
5(1): 35-38
do s³u¿by wojskowej ¿o³nierzy polskiego kontyngentu wojskowego w Iraku ...
35
Niezdolnoœæ do s³u¿by wojskowej ¿o³nierzy polskiego
kontyngentu wojskowego w Iraku po powrocie do kraju
Unfit for military service soldiers of the polish military contingent in Iraq
after-deployment
ROBERT STANISZEWSKI 1/, PIOTR PRZEKORA 2/
1/
2/
Rejonowa Wojskowa Komisja Lekarska w Warszawie
Wojskowy Oœrodek Medycyny Prewencyjnej w Modlinie
Streszczenie
Cel. Analiza orzeczeñ o zdolnoœci do czynnej i zawodowej s³u¿by
wojskowej ¿o³nierzy Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku (PKW
w Iraku) zmian II-V po powrocie do kraju, wydanych przez wojskowe
komisje lekarskie.
Materia³ i metody. Poddano analizie orzeczenia wydane przez
wojskowe komisje lekarskie, z terenu ca³ej Polski, ¿o³nierzom po powrocie
z PKW w Iraku zarchiwizowane w Centralnej Wojskowej Komisji
Lekarskiej. Analizowano orzeczenia o niezdolnoœci do czynnej s³u¿by
wojskowej ¿o³nierzy w grupach: zasadniczej i nadterminowej oraz
zawodowej i kontraktowej s³u¿by wojskowej.
Retrospektywnej analizie poddano 5385 orzeczeñ wojskowych komisji
lekarskich, w tym: 4590 orzeczeñ chorobowych o zdolnoœci do czynnej
i zawodowej s³u¿by wojskowej ¿o³nierzy po powrocie z Iraku zmian II-V
oraz dodatkowo 795 orzeczeñ o urazach odniesionych przez ¿o³nierzy
podczas s³u¿by w zmianach II-V PKW w Iraku.
Wyniki. ¯o³nierzy niezdolnych do czynnej i zawodowej s³u¿by wojskowej
po powrocie z PKW w Iraku w zmianach II-V by³o 69. W wyniku
doznanych urazów œmiertelnych by³o 15, a w wyniku doznanych urazów
i schorzeñ podczas misji irackiej 54. Niezdolnych do czynnej s³u¿by
wojskowej w grupie ¿o³nierzy zasadniczej i nadterminowej s³u¿by
wojskowej by³o 37, a w grupie ¿o³nierzy zawodowych i kontraktowych
17. Wœród ¿o³nierzy s³u¿¹cych w II i III zmianie PKW w Iraku niezdolnych
do czynnej i zawodowej s³u¿by wojskowej by³o 21, w tym z powodu
doznanych urazów œmiertelnych 14. Z kolei w zmianach IV i V PKW w
Iraku odpowiednio 48 i 1.
Wnioski. Wœród ¿o³nierzy IV i V zmiany PKW w Iraku czêœciej orzekano
niezdolnoœæ do s³u¿by wojskowej po powrocie z misji irackiej ni¿ wœród
¿o³nierzy II i III zmiany. Wœród ¿o³nierzy zasadniczej i nadterminowej
s³u¿by wojskowej czêœciej orzekano niezdolnoœæ do s³u¿by wojskowej, ni¿
wœród ¿o³nierzy zawodowej i kontraktowej s³u¿by wojskowej. Wiêcej by³o
urazów œmiertelnych w zmianach II i III, ni¿ IV i V PKW w Iraku.
Summary
Aim. The analysis certificates of fit for military service enlisted, overterm military service and regular soldiers after-deployment which
they were gave soldiers from Polish Military Contingent in Iraq (PMC in
Iraq) in shifts from II to V by military medical boards.
Material and methods. The examined material was retrospect 5385
expert medical opinions containing: 4590 medical opinions about fit
after-deployment the country soldiers serving in shifts II-V in the PMC
in Iraq and additionally 795 injury medical opinions.
Results. These were 69 of II-V shifts of the PMC in Iraq soldiers afterdeployment unfit for military service, include 15 mortal injury soldiers
and 54 of sustaining an injury and sick soldiers. These were 37 unfit
in enlisted and over-term military service soldiers group, but in regular
soldiers group were only 17 soldiers. Also among soldiers of II-III shifts
of the PMC in Iraq were 21 soldiers unfit for military service include
14 mortal injury soldiers, but among soldiers of IV-V shifts of the PMC
in Iraq were 48 and 1 soldiers.
Conclusions. These were more frequently II-III shifts of the PMC in
Iraq soldiers after-deployment unfit for military service then IV-V shifts
of the PMC in Iraq soldiers after-deployment and these were more
frequently enlisted and long-term military service soldiers unfit for
military service then regular soldiers. These were more mortal injury
soldiers of II-III shifts of the PMC in Iraq then IV-V shifts of the PMC in
Iraq.
Key words: Polish Military Contingent in Iraq (PMC in Iraq), military
medical certifications, unfit for military service.
S³owa kluczowe: Polski Kontyngent Wojskowy w Iraku (PKW w Iraku),
orzecznictwo wojskowo-lekarskie, niezdolnoœæ do s³u¿by wojskowej.
© Orzecznictwo Lekarskie 2008, 5(1): 35-38
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.ol.21net.pl
Robert Staniszewski
Nades³ano: 06.05.2008
Zakwalifikowano do druku: 29.05.2008
Rejonowa Wojskowa Komisja Lekarska w Warszawie
ul. Koszykowa 78, 00-911 Warszawa
tel. (22)684 57 02, e-mail: [email protected]
36
Orzecznictwo Lekarskie 2008, 5(1): 35-38
Wstêp
¯o³nierze polscy, od zakoñczenia II wojny
œwiatowej, aktywnie uczestniczyli w zagranicznych
misjach pokojowych pod patronatem instytucji
miêdzynarodowych. Pocz¹tkowo by³y to misje obserwacyjne i rozjemcze niewielkich grup ¿o³nierzy.
W 2003 roku ¿o³nierze Wojska Polskiego, tworz¹c
Polski Kontyngent Wojskowy (PKW), zostali wys³ani na misjê zagraniczn¹ do Iraku. Zadaniem
by³o utrzymywanie bezpieczeñstwa i administrowanie stref¹ œrodkowo-po³udniow¹ w Iraku z kontyngentami wojskowymi innych pañstw tworz¹cych Wielonarodow¹ Dywizjê Centrum-Po³udnie
(WND C-P). Stany osobowe PKW w Iraku ulega³y
zmianom co pó³ roku. Ka¿da zmiana wykonywa³a inne zadania dostosowuj¹c je do zmieniaj¹cych
siê warunków bezpieczeñstwa w administrowanej
strefie. Pierwsze cztery zmiany PKW w Iraku wykonywa³y g³ównie zadania stabilizacyjne (rozpoznawczo-stabilizacyjne, stabilizacyjne z elementami aktywnej obrony i stabilizacyjno-szkoleniowe),
a pi¹ta zmiana zadania o charakterze szkoleniowym (szkoleniowo-stabilizacyjna)[3].
¯o³nierze, którzy doznali urazów i chorowali
w trakcie misji irackiej byli badani w wojskowych
komisjach lekarskich.
Cel pracy
Analiza orzeczeñ o zdolnoœci do czynnej i zawodowej s³u¿by wojskowej ¿o³nierzy, którzy s³u¿yli w zmianach II-V Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku (PKW w Iraku) po powrocie do
kraju, wydanych przez wojskowe komisje lekarskie.
Analizowano orzeczenia w odniesieniu do zmian
II-III oraz IV-V PKW w Iraku oraz w odniesieniu
do grup ¿o³nierzy z poboru i zawodowych. Dodatkowo porównano liczbê ¿o³nierzy którzy doznali urazów œmiertelnych w zmianach II-III i IVV PKW w Iraku [4].
Materia³ i metoda
Poddano analizie orzeczenia wydawane przez
wojskowe komisje lekarskie, z terenu ca³ej Polski,
¿o³nierzom po powrocie ze zmian II-V PKW w Iraku zarchiwizowane w Centralnej Wojskowej Komisji Lekarskiej [4]. Analizowano orzeczenia o niezdolnoœci do czynnej s³u¿by wojskowej w grupach
¿o³nierzy zasadniczej i nadterminowej oraz zawodowych i kontraktowych s³u¿by wojskowej.
Retrospektywnej analizie poddano 5385 orzeczeñ wojskowych komisji lekarskich, w tym: 4590
orzeczeñ chorobowych o zdolnoœci do czynnej
i zawodowej s³u¿by wojskowej ¿o³nierzy powrocie z Iraku zmian II-V oraz dodatkowo 795 orzeczeñ o urazach odniesionych przez ¿o³nierzy podczas s³u¿by w zmianach II-V PKW w Iraku.
n = 5385
analizowanych orzeczeñ
n = 795
orzeczeñ urazowych ¿o³nierzy
n = 4590
orzeczeñ chorobowych ¿o³nierzy
Ryc. 1. Liczba analizowanych orzeczeñ urazowych oraz
chorobowych ¿o³nierzy s³u¿¹cych w zmianach II-V PKW
w Iraku po powrocie do kraju
Jako chorobê orzekano ka¿de odstêpstwo od
stanu okreœlanego jako pe³nia zdrowia organizmu
(wed³ug rozporz¹dzenia MON z dnia 25 czerwca
2004r. i 10 maja 2004r. w sprawie orzekania o zdolnoœci do czynnej s³u¿by wojskowej oraz do zawodowej s³u¿by wojskowej) [6, 7], które nast¹pi³o podczas s³u¿by ¿o³nierza w PKW w Iraku
i utrzymywa³o siê po jego powrocie z misji, a nie
by³o przy tym urazem. Chorobowoœæ (prevalence) definiowano jako liczbê ¿o³nierzy w okreœlonym stanie klinicznym po powrocie z misji [1, 8].
Za urazowoœæ przyjêto liczbê ¿o³nierzy, którzy ulegli urazom podczas pe³nienia s³u¿by w PKW
w Iraku [2, 5].
Wyniki
¯o³nierzy niezdolnych do czynnej i zawodowej s³u¿by wojskowej po powrocie z PKW w Iraku w zmianach II-V by³o 69, co stanowi³o ponad
2% sk³adu osobowego omawianych zmian. Urazów œmiertelnych by³o 15, a 54 ¿o³nierzy by³o niezdolnych w wyniku doznanych urazów i schorzeñ.
Niezdolnych do czynnej s³u¿by wojskowej w grupie ¿o³nierzy zasadniczej i nadterminowej s³u¿by
wojskowej by³o 37, a w grupie ¿o³nierzy zawodowych i kontraktowych 17. Wœród ¿o³nierzy s³u¿¹cych w II i III zmianie PKW w Iraku niezdolnych
do czynnej i zawodowej s³u¿by wojskowej by³o
21, co stanowi³o 0,44% stanu osobowego, w tym
z powodu doznanych urazów œmiertelnych 14.
W kolejnych analizowanych zmianach IV i V PKW
w Iraku odpowiednio 48, co stanowi³o 1,61% stanu osobowego. Szczegó³owe dane liczbowe i odsetkowe znajduj¹ siê w tabeli 1.
Tabela 1. Liczba i odsetek ¿o³nierzy niezdolnych do czynnej s³u¿by wojskowej po powrocie ze zmian II-V PKW w Iraku w odniesieniu do stanu
osobowego zmian
Zmiany
¯o³nierze zawodowi i kontraktowi
¯o³nierze s³u¿by zasadniczej
i nadterminowej
Razem (niezdolnych)
Œmierci
Razem (niezdolni i œmierci)
II-III
n (%)
IV-V
n (%)
Razem
n (%)
1
(0,02%)
6
(0,12%)
7
(0,14%)
14
(0,29%)
21
(0,44%)
16
(0,54%)
31
(1,04%)
47
(1,58%)
1
(0,03%)
48
(1,61%)
17
(0,56%)
37
(1,16%)
54
(1,72%)
15
(0,32%)
69
(2,05%)
Staniszewski R, Przekora P. Niezdolnoœæ do s³u¿by wojskowej ¿o³nierzy polskiego kontyngentu wojskowego w Iraku ...
Omwienie
37
dwóch zmian PKW w Iraku zajmowali siê g³ównie szkoleniem nowo utworzonych irackich si³
bezpieczeñstwa Republiki Iraku. Natomiast prawie
9-krotnie czêstsza niezdolnoœæ ¿o³nierzy do s³u¿by wojskowej po powrocie do kraju, w tych zmianach, wydaje siê w mniejszym stopniu zwi¹zana
z warunkami w Iraku, ale z wyczerpaniem zasobów osobowych polskiej armii do wys³ania odpowiednio zmotywowanych ¿o³nierzy na niebezpieczn¹ wojskow¹ misjê irack¹.
Ponad 2-krotnie wiêksza liczba niezdolnych
¿o³nierzy z poboru do s³u¿by wojskowej, w stosunku do ¿o³nierzy zawodowych i kontraktowych,
po powrocie z PKW w Iraku, mo¿e œwiadczyæ
o zwiêkszonej chorobowoœci i urazowoœci ¿o³nierzy w tej grupie. ¯o³nierze ci wykonywali zadania
bojowe na szczeblu podstawowym, zwi¹zane
z wysok¹ urazowoœci¹. Ponadto cykl szkolenia tych
¿o³nierzy by³ znacznie krótszy i doœwiadczenie
mniejsze, ni¿ ¿o³nierzy zawodowych i kontraktowych.
Ponad 14-krotna ró¿nica w liczbie urazów
œmiertelnych ¿o³nierzy w pierwszych analizowanych dwóch zmianach PKW w Iraku, mo¿e œwiadczyæ o wiêkszym nasileniu ataków nielegalnych
grup zbrojnych na polskich ¿o³nierzy i o wysokim
poziomie niebezpieczeñstwa w stabilizowanej strefie. W czasie s³u¿by ¿o³nierzy IV i V zmiany PKW
w Iraku nie dochodzi³o do czêstych ataków na
polskie bazy, a g³ównym zadaniem polskich
¿o³nierzy by³o szkolenie ¿o³nierzy, policjantów
i funkcjonariuszy stra¿y granicznej Iraku. St¹d
mniejsze zagro¿enie utraty zdrowia i ¿ycia.
Polska wojskowa misja w Iraku jest jedn¹ z najtrudniejszych misji zagranicznych polskich ¿o³nierzy. Analizowane zmiany PKW w Iraku obejmuj¹
okres 2-letnich dzia³añ ¿o³nierzy, a wiêc czterech
zmian, w warunkach ca³kiem odmiennych od pobytu w kraju. Ró¿nice dotycz¹ pobytu w odmiennym klimacie, z dala od rodzin i bliskich, w otoczeniu odmiennej kulturowo i nie zawsze przyjaznej ludnoœci miejscowej, zró¿nicowanej ponadto
etnicznie i religijnie miêdzy sob¹ i sk³óconej w walce o dominacjê. Czêœæ ludnoœci postrzega obcych
¿o³nierzy jako okupantów ich kraju. ¯o³nierze w
ci¹g³ym napiêciu wykonuj¹ zadania bojowe o charakterze stabilizacyjno-szkoleniowym (II i III zmiana) i szkoleniowo-stabilizacyjnym (IV i V zmiana).
Ponadto dokonywane rotacje stanów osobowych,
co pó³ roku, powoduj¹ ci¹g³¹ presjê naboru ¿o³nierzy do s³u¿by w Iraku z jednostek wojskowych
w Polsce. Dzieje siê to w okresie ci¹g³ej restrukturyzacji si³ zbrojnych i dostosowywania jej, równie¿ pod wzglêdem kadrowym, do wymogów sojuszu pó³nocno-atlantyckiego. Wszystkie te aspekty
maj¹ wp³yw na zdolnoœæ do s³u¿by wojskowej po
powrocie do Polski, szczególnie bior¹c pod uwagê
du¿y wp³yw subiektywnego odczucia ¿o³nierza na
nasilenie dysfunkcji narz¹dów i uk³adów organizmu, a w konsekwencji na decyzjê orzecznicz¹ [3,
9]. Do zasadniczych przyczyn wystêpowania urazów Budek Z. [2] zaliczy³ czynniki materialno-techniczne, organizacjê pracy oraz czynnik ludzki.
¯o³nierze s³u¿¹cy w PKW w Iraku, w przeciwieñstwie do wczeœniejszych misji poza granicami kraju, podlegali wiêkszemu obci¹¿eniu psychofizycznemu, na które sk³ada³y siê takie przyczyny jak: Wnioski
zmêczenie spowodowane odmiennym klimatem
1. Ponad 2-krotnie wiêcej ¿o³nierzy by³o niezdoli dekoncentracja bêd¹ca jego nastêpstwem, stres
nych do czynnej i zawodowej s³u¿by wojskowywo³any roz³¹k¹ z rodzin¹, a tak¿e zwi¹zany
wej po powrocie ze zmiany IV i V, ni¿ II i III
z zamkniêtym terenem bazy, lêk przed utrat¹ zdroPKW w Iraku.
wia i ¿ycia w wyniku ataku terrorystycznego. Zmê2. Ponad 2-krotnie wiêcej niezdolnych do czynczenie zwiêkszonym napiêciem nerwowym, odrenej s³u¿by wojskowej by³o ¿o³nierzy z poboagowanie i dekoncentracja w czasie wolnym od
ru (s³u¿by zasadniczej i nadterminowej), ni¿
wykonywania zadañ s³u¿bowych to najbardziej
¿o³nierzy zawodowych i kontraktowych po
prawdopodobne przyczyny tak du¿ej liczby urapowrocie ze zmian II-V PKW w Iraku.
zów niebojowych.
3. 14-krotnie wiêcej zginê³o ¿o³nierzy w wyniku
Pierwsze dwie analizowane zmiany mia³y g³ówodniesionych urazów w zmianach II i III, ni¿
nie, bardziej niebezpieczne zadania stabilizacyjIV i V PKW w Iraku. Z powodu zachorowañ
ne, a wiêc o charakterze policyjno-prewencyjnym.
nie zmar³ ¿aden ¿o³nierz w analizowanych
Œwiadcz¹ o tym ofiary œmiertelne. W tym okresie,
zmianach PKW w Iraku.
a¿ 14 ¿o³nierzy straci³o ¿ycie. ¯o³nierze nastêpnych
38
Orzecznictwo Lekarskie 2008, 5(1): 35-38
Piœmiennictwo
1. Bro¿ek J, Jaeschke R, Leœniak W, Gajewski P. Ocena
informacji o metodzie leczniczej, rokowaniu lub
szkodliwoœci w Choroby wewnêtrzne (Szczeklik A. red.)
Medycyna Praktyczna Kraków 2006; 2328-2332.
2. Budek Z. Analiza wypadków i urazów w okresie od I do V
zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice
Iraku. Lek Wojsk 2006; 82(3): 160-163.
3. Materia³y Dowództwa Operacyjnego: Zadania zmian II-V
PKW w Iraku.
4. Orzeczenia archiwalne z Centralnej Wojskowej Komisji
Lekarskiej.
5. R¹czkowski B. BHP w praktyce. Gdañsk 2005 r.: 735-855.
6. Rozporz¹dzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25
czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolnoœci do
czynnej s³u¿by wojskowej oraz trybu postêpowania
wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach. Dz. U.
Nr 151 z dnia 1lipca 2004 r. poz. 1595.
7. Rozporz¹dzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia
10 maja 2004 r. w sprawie orzekania o zdolnoœci do
zawodowej s³u¿by wojskowej oraz w³aœciwoœci i trybu
postêpowania wojskowych komisji lekarskich w tych
sprawach. Dz. U. Nr 133 z dnia 14 czerwca 2004 r.
poz.1422.
8. Wilmowska-Pietruszyñska A. Orzecznictwo Lekarskie.
Wroc³aw 2001, 37.
9. Zawadzki J. Ocena geopolityczno-militarna Iraku
w kontekœcie udzia³u Wojska Polskiego w si³ach
stabilizacyjnych w Iraku. w: Kierznikowicz B, Olszañski R,
Morawiec B. (red.): Sanitarnohigieniczne i przeciwepidemiczne podstawy organizacji zabezpieczenia wojsk
w klimacie tropikalnym. Departament Wychowania
i Promocji Obronnoœci MON, Dom Wojska Polskiego,
Warszawa 2004, 37-39.