Lasy Państwowe - Narodowy Program Leśny
Transkrypt
Lasy Państwowe - Narodowy Program Leśny
Konrad Tomaszewski Ośrodek Rozwojowo – Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu; zamiejscowa jednostka lokalna - Zespół ds. Prognoz, Standaryzacji i Ocen z siedzibą w Mysiadle Status oraz forma organizacyjno – prawna Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” (referat na potrzeby prac nad Narodowym Programem Leśnych sporządzony m.in. na podstawie, studium analitycznego Autora pod tytułem: PAŃSTWOWE GOSPODARSTWO LEŚNE „LASY PAŃSTWOWE”STATUS oraz FORMA ORGANIZACYJNO – PRAWNA) Spis treści 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Tytułem wprowadzenia Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a Skarb Państwa Misja Lasów Państwowych i obszar uprawnionej działalności Lasów Państwowych Generalny podział obowiązków w obrębie Lasów Państwowych Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a organy państwowe Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a sektor finansów publicznych Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako obiekt statystyki publicznej Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako przedsiębiorca w świetle Kodeksu cywilnego, aktów stosowania prawa oraz w świetle praktyki wykonywania prawa 9. Ustalenie statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych 10. Argumenty na rzecz utrzymania statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych 11. Analiza krytyczna koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych 12. Wnioski końcowe 13. Materiały stanowiące rozwinięcie referatu –WIZJA ROZWOJU LASÓW PAŃSTWOWYCH 1. Tytułem wprowadzenia Przesłanki przyjęte na potrzeby referatu Za punkt wyjścia do niniejszego referatu, w charakterze przesłanek, przyjęto następujące twierdzenia, znajdujące swoje źródło albo w dotychczasowym dorobku prac nad Narodowym Programem Leśnym, albo we wnioskach wynikających z dotychczasowych opracowań analitycznych autora. Przesłanka 1 Z aksjologicznego punktu widzenia ekosystemy leśne w naszej strefie geograficznej stanowią trudną do przecenienia wartość, przede wszystkim wartość instrumentalną. Dotyczy to ogółu ekosystemów leśnych, w tym jednak (w polskich warunkach prawnych i faktycznych) przede wszystkim ekosystemów leśnych, obejmujących lasy własności Skarbu Państwa . Przesłanka 2 Ze względu m.in. na: (1) wolę obywateli, wyrażoną m.in. w ustawie o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju, (2) będącą przedmiotem trwałej od dziesięcioleci zgodę narodową co do konieczność zachowania w Polsce, co najmniej w dotychczasowym zakresie i na dotychczasowych warunkach, powszechnej dostępności lasów dla społeczeństwa (3) wynikającą z imperatywu kształtowania przez każde 1 suwerenne i dobrze funkcjonujące państwo bezpieczeństwa ekologicznego i terytorialnego – areał lasów własności Skarbu Państwa nie powinien się zmniejszać, a wręcz przeciwnie powinien się powiększać w realizacji uchwalonego przez Radę Ministrów Programu Wzrostu Lesistości Kraju. Przesłanka 3 W Polsce – lasy własności Skarbu Państwa zasługują na traktowanie tak, jakby były przedmiotem nienazwanej prawnie wspólności majątkowej społeczeństwa, a nawet szerzej – przedmiotem wspólności majątkowej całej społeczności międzynarodowej (dalej przedmiotem społecznej wspólności majątkowej). Przesłanka 4 W Polsce – lasy własności Skarbu Państwa znajdują się praktycznie albo we władaniu parków narodowych, albo we władaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”. Lasy własności Skarbu Państwa znajdujące się we władaniu parków narodowych, powinny być - z użyciem metod ochrony przyrody w rozumieniu PKD – ukierunkowywane w wykonywaniu przepisów prawa na wypełnianie funkcji ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego. Lasy własności Skarbu Państwa znajdujące się we władaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, powinny być - z użyciem metod gospodarki leśnej i działalności łowieckiej w rozumieniu PKD - ukierunkowywane w wykonywaniu przepisów prawa na wypełnianie w sposób trwale zrównoważony zarówno funkcji ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, jak i funkcji społecznych oraz funkcji gospodarczych. Funkcje te powinny pozostawać w relacjach zintegrowania poziomego. Przesłanka 5 Ukształtowany przez dziesięciolecia udział lasów Skarbu Państwa we władaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” w ogólnym areale lasów Skarbu Państwa – ze względu na zapotrzebowanie na społeczne i gospodarcze funkcje lasów traktowane równoważnie z funkcjami ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego nie powinien podlegać procesowi istotnej, a tym bardziej radykalnej, zmiany „ in minus”. Przesłanka 6 Z aksjologicznego punktu widzenia Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” powinno wyczerpywać wszelkie znamiona należytej wartości instrumentalnej – t. j. wartości możliwie najlepiej i coraz lepiej służącej trwale zrównoważonemu wypełnianiu przez lasy Skarbu Państwa ich – pozostających w zintegrowaniu poziomym - funkcji ochrony środowiska przyrodniczego, funkcji środowiskotwórczych oraz funkcji społecznych i funkcji gospodarczych . Przesłana 7 W ośrodkach władzy publicznej (poczynając od Parlamentu , poprzez organy administracji rządowej, a na organach kontroli i władzy sądowniczej kończąc), ale także w kręgach opiniotwórczych i opiniodawczych, tudzież w środowisku pracowników jednostek organizacyjnych LP występuje zjawisko chaosu interpretacyjnego w odniesieniu do identyfikacji formalnoprawnej Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” (zwanego dalej także Lasami Państwowymi lub przywoływanego z użyciem akronimu LP) . Na przykład 2 Biuro Analiz Sejmowych uporczywie twierdzi, że Lasy Państwowe stanowią część składową administracji rządowej, choć z gramatycznej wykładni prawa, której podstawą jest enumeratywnie zamknięta w Ustawie o finansach publicznych lista podmiotów będących jednostkami sektora finansów publicznych, wynika niezbicie, że Lasy Państwowe nie należą do sektora finansów publicznych, a skoro z prawnego punktu widzenia nie należą do sektora finansów publicznych, nie mogą być częścią składową administracji rządowej, albowiem administracja rządowa nie może nie należeć do sektora finansów publicznych. Z kolei jeden z centralnych organów władzy wykonawczej, w piśmie do Trybunału Konstytucyjnego, dał ostatnio wyraz przekonaniu, że Lasy Państwowe prowadzą działalność tylko do pewnego stopnia przypominającą działalność gospodarczą, podczas gdy pojęcie działalności tylko do pewnego stopnia przypominającej działalność gospodarczą obce jest polskiemu porządkowi prawnemu, w tym ukształtowanemu przez przepisy dotyczące Polskiej Klasyfikacji Działalności, a także przez rozporządzenia unijne o rachunkach narodowych czy o obserwacji procesu produkcyjnego. Natomiast Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w podjętej przed kilu laty decyzji antymonopolowej nie miał wątpliwości co do tego, że Lasy Państwowe, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych oraz pozostałe jednostki organizacyjne LP są przedsiębiorcami. Również Główny Urząd Statystyczny zalicza Lasy Państwowe i jednostki organizacyjne LP do sektora instytucjonalnego grupującego przedsiębiorców niefinansowych, prowadzących działalność gospodarczą z wykorzystaniem składników majątkowych i niemajątkowych, tworzących, w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, przedsiębiorstwo. W rejestrach sądowych - jednostki organizacyjne LP są ujmowane jako podmioty mające status przedsiębiorstwa. Sprawozdania finansowo – gospodarcze Lasów Państwowych oraz jednostek organizacyjnych LP, w tym bilanse oraz rachunki zysków i strat, są od dziesięcioleci sporządzane i taktowane jak sprawozdania sporządzane przez przedsiębiorstwa. W linii orzeczniczej sądów powszechnych dominuje identyfikacja Lasów Państwowych i jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych jako podmiotów prowadzących na własny rachunek rynkową działalność gospodarczą. W opracowaniach mających charakter komentarzy do ustawy o lasach można z kolei natknąć się na twierdzenia, że Lasy Państwowe jedynie przypominają przedsiębiorcę, a nawet, że (sic!) fundusz leśny jest państwowym funduszem celowym w rozumieniu przepisów o finansach publicznych – z czym nie sposób się zgodzić (o czym dalej). Przesłanka 9 Należy założyć w dobrej wierze, że to właśnie ten (zilustrowany powyższymi przykładami) chaos interpretacyjny sprawił, że w obiegu wewnątrzinstytucjonalnym (a obecnie, być może, w obiegu wykraczającym już znacznie poza Lasy Państwowe) pojawiła się ostatnio opinia, że z formalnoprawnego punktu widzenia Lasy Państwowe są podmiotem niedookreślonym, i że powinien im być nadany status nienazwanej jeszcze prawnie korporacji publicznej. Opinia ta nie zmniejsza, lecz wręcz przeciwnie - przyczynia się do pogłębienia przedmiotowego chaosu interpretacyjnego. Przesłanka 10 Należy założyć w dobrej wierze, że przywołane tu zjawisko chaosu interpretacyjnego w odniesieniu do identyfikacji statusu i formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych w istotnym stopniu może po prostu wynikać z nazbyt powierzchownego wnikania przez podmioty, dokonujące przedmiotowej identyfikacji, w normy, kształtujące w Polsce porządek prawny w odniesieniu do zagadnienia jednostek instytucjonalnych prowadzących działalność wytwórczą. 3 Znaczenie pojęć przyjętych na potrzeby referatu Ilekroć w niniejszym referacie jest mowa o statusie Lasów Państwowych, należy przez to rozumieć przede wszystkim przynależność Lasów Państwowych do sektora i podsektora jednostek instytucjonalnych, wyodrębnianych przez Główny Urząd Statystyczny w wykonaniu wiążących Rzeczypospolitą Polską przepisów rozporządzenia unijnego o rachunkach narodowych. Ilekroć w niniejszym referacie jest mowa o formie organizacyjno – prawną Lasów Państwowych należy przez to rozumieć charakterystykę tego podmiotu, dokonywaną poprzez udzielenie odpowiedzi na kwestie, wyszczególnione w Części A (wymienionego w podtytule niniejszego referatu) studium analitycznego „Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” – Status oraz forma organizacyjno – prawna”. Cel i zakres tematyczny referatu Celem referatu jest: 1) scharakteryzowanie - na podstawie szczegółowego wywodu, zawartego w studium analitycznym Autora (przywołanym w podtytule referatu) - statusu oraz formy organizacyjnej i prawnej Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” , 2) dokonanie oceny tego statusu i tej formy organizacyjno – prawnej przy uwzględnieniu: a) roli lasów Skarbu Państwa jako doniosłej wartości (przede wszystkim wartości instrumentalnej), wykorzystywanej do prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, oraz wynikającej z tej okoliczności b) misji, jaka powinna przypadać podmiotowi mającemu te lasy we władaniu, 3) scharakteryzowanie oraz dokonanie krytycznej analizy różnych koncepcji postulujących wprost lub nieuchronnie prowadzących w skutkach do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych. Cele referatu wymagały m.in. : 1) przeprowadzenia (w ramach charakteryzowania oraz krytycznej analizy różnych koncepcji postulujących wprost lub nieuchronnie prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej LP) wywodów , stanowiących uzasadnienie tych z wyżej przywołanych przesłanek (przyjętych na potrzeby referatu), które pozostają w opozycji do dotychczasowego „dorobku rekomendacyjnego” prac nad Narodowym Programem Leśnym, oraz 2) objęcia zakresem tematycznym referatu kwestii wyszczególnionych w spisie treści. Za integralną część niniejszego referatu należy traktować opracowanie studialne autora pt. „Wizja rozwoju Lasów Państwowych”, które przed datą 18 listopada 2014 r. zostanie zamieszczone na wyodrębnionej stronie portalu „Narodowy Program Leśny”. Opracowanie to obejmuje m.in., wymienione w podtytule referatu, studium analityczne „Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” – Status oraz forma organizacyjno – prawna”. 4 2. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a Skarb Państwa Już na wstępie charakteryzowania statusu oraz formy organizacyjno – prawnej LP należy z mocą podkreślić, że utrwalona od dziesięcioleci, zwłaszcza w postępowaniach sądowych, doktryna, polegająca na traktowaniu jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi reprezentującymi Skarb Państwa jakby były one Skarbem Państwa (jakby „personifikowały” Skarb Państwa) – nie sprawdza się w odniesieniu do szczególnego podmiotu prawnego, jakim jest Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”, działające - w myśl art. 50 ustawy o lasach (i sądowej linii orzeczniczej) - na własny rachunek gospodarczy, na zasadzie samodzielności finansowej, na własne ryzyko związane z zaciąganymi zobowiązaniami finansowymi, w oparciu o „własne” przychody i „własne” koszty. Powyższe okoliczności wymagają wyartykułowania doktryny istotnie zmodyfikowanej, która wkrótce, jak się można tego spodziewać, będzie przedmiotem weryfikacji przez Trybunał Konstytucyjny w związku z wnioskiem grupy posłów o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o lasach. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako cywilnoprawny reprezentant Skarbu Państwa Podmiot, będący „cywilnoprawnym” reprezentantem innego podmiotu, musi być legitymowany zdolnością prawną oraz wynikającą z niej (wystarczającą) zdolnością do czynności cywilnoprawnych. Jak bowiem wiadomo zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych. Zdolność prawna jest atrybutem każdego podmiotu prawa: Skarbu Państwa, osoby fizycznej, jednostki organizacyjnej, będącej osobą prawną, oraz jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa nadaje zdolność prawną. Korzystając ze zdolności prawnej, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa nadała zdolność prawną, legitymują się zdolnością do czynności cywilnoprawnych, tj. zdolnością do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej poprzez dokonywanie we własnym imieniu czynności prawnych, polegających w szczególności na przyjmowaniu i składaniu oświadczeń woli, mających na celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego. Spełnienie warunku legitymowania się przez podmiot reprezentujący zdolnością do czynności prawnych, tj. zdolnością do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej poprzez dokonywanie we własnym imieniu czynności prawnych, nie oznacza oczywiście, że podmiot reprezentujący w wykonywaniu reprezentacji działa w imieniu własnym (dla siebie oraz wyłącznie własnego dobra) i kształtuje własną sytuację prawną. Legitymowanie się wyżej wymienioną zdolnością do czynności cywilnoprawnych oznacza natomiast, że podmiot spełnia warunek hipotetyczny do bycia podmiotem reprezentującym inny podmiot: kto legitymuje się określoną zdolnością do czynności cywilnoprawnych, może „wykorzystywać” tę zdolność do samodzielnego wykonywania czynności prawnych za podmiot reprezentowany, dla dobra podmiotu reprezentowanego i w kształtowaniu sytuacji prawnej podmiotu reprezentowanego. 5 Przy wykonywaniu reprezentacji podmiot reprezentujący działa w ramach własnej zdolności do czynności cywilnoprawnych. Ustanowienie podmiotu reprezentującego nie oznacza przecież, że podmiot reprezentowany przelewa na reprezentującego „swoją” zdolność do czynności prawnych. Biorąc powyższe pod uwagę, należy przyjąć, że Lasy Państwowe oraz jednostki organizacyjne LP, choć nie są osobami prawnymi w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, to są legitymowane zdolnością prawną1. Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” - określenie, zawarte w ustawie o lasach , iż Lasy Państwowe reprezentują Skarb Państwa w zakresie mienia Skarbu Państwa, znajdującego się w zarządzie LP, należy rozumieć w ten sposób, iż działania Lasów Państwowych (organów kierowniczych w Lasach Państwowych oraz odpowiednio umocowanych stanowiska pracy w LP ), które łącznie są wykonywane: (1) poza funkcją pracodawcy, (1) z wykorzystaniem mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP oraz (2) w ramach czynności prawnych LP (tj. czynności niebędące doniosłymi czynnościami konwencjonalnymi ani czynnościami faktycznymi) – oznaczają prowadzenie przez Lasy Państwowe działalności: 1) za Skarb Państwa , oraz 2) w wykonaniu obowiązków i w ochronie praw Skarb Państwa (działanie na rzecz Skarbu Państwa), a ponadto 3) w celu wywoływania czynnościami prawnymi, dokonanymi przez Lasy Państwowe, skutków prawnych, odnoszących się do Skarbu Państwa, tj. w celu kształtowania (ukształtowania) sytuacji prawnej Skarbu Państwa ale także 4) w celu wywołania czynnościami prawnymi określonych skutków prawnych, odnoszących się do Lasów Państwowych, tj. w celu kształtowania (ukształtowania) sytuacji prawnej Lasów Państwowych, jak również 5) w celu wywołania czynnościami prawnymi określonych skutków prawnych odnoszących się do innych podmiotów (jeżeli wymaga tego kształtowanie sytuacji prawnej reprezentowanego lub/oraz reprezentującego), przy czym: (1) do skutków prawnych, odnoszących się do Lasów Państwowych w związku z reprezentowaniem Skarbu Państwa, należy zaliczyć w szczególności 2 : (a) własność należności oraz związanych z nimi środków pieniężnych, (b) zobowiązania finansowe, ciążące na Lasach Państwowych, (c) możność suwerennego wykorzystywania nadwyżki finansowej, (c) dobra prawne o charakterze niemajątkowym, kształtujące funkcjonalność Lasów Państwowych, zaś (2) do skutków prawnych odnoszących się do innych podmiotów należy zaliczyć efekty z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Zobowiązania finansowe (zobowiązania finansowe wobec pracowników), ciążące na Lasach Państwowych powstają nie w reprezentowaniu Skarbu Państwa, lecz w związku z występowaniem jednostek organizacyjnych LP w roli pracodawcy (a więc w związku z działaniem Lasów Państwowych imieniem własnym). W trakcie działania imieniem własnym powstają też w 11 Bardziej szczegółowy wywód na ten temat jest zawarty w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” z ww. rozporządzenia Rady Ministrów, regulującego gospodarkę finansową wynika, że do skutków prawnych z „cywilnoprawnego” reprezentowania Skarbu Państwa zalicza się również wynik finansowy z całokształtu działalności Lasów Państwowych; nie jest to wynik finansowy Skarbu Państwa, lecz wynik finansowy Lasów Państwowych 2 6 określonym zakresie dobra prawne kształtujące funkcjonalność LP oraz efekty z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Ponadto - zobowiązania finansowe, będące zobowiązaniami Lasów Państwowych, a nie Skarbu Państwa, powstają także wówczas, gdy działania Lasów Państwowych są prowadzone w ramach doniosłych czynności konwencjonalnych imieniem państwa lub samorządu (chyba że są to zobowiązania, związane z działaniami, polegającymi na ochronie gruntów leśnych przed nieuzasadnionych wyłączaniu z produkcji lub przed degradacją oraz dewastacją, a także z działaniami, polegającymi na sprzedaży lasów i innych gruntów) . Wszelkie działania Lasów Państwowych imieniem własnym ( m.in./1/działania jako pracodawcy, /2/działania obejmujące wyłącznie czynności faktyczne - w wykonywaniu działalności wytwórczych, niewchodzące w skład działalności w imieniu państwa lub samorządu,) , jak również wykorzystywanie własnej funkcjonalności Lasów Państwowych nie powinny oczywiście pozostawać w „konflikcie” z zasadą, iż „cywilnoprawne” reprezentowanie Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe (czyli działanie LP imieniem Skarbu Państwa) musi skutkować kształtowaniem i zachowaniem (ochroną) praw Skarbu Państwa oraz wywiązywaniem się Skarbu Państwa („rękami LP”) z obowiązków Skarbu Państwa, związanych z własnością lasów i innych składników majątkowych tego podmiotu pozostających w zarządzie LP. Rodzi się zasadnicze pytanie o praktyczny zakres „cywilnoprawnego” reprezentowania Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe. Otóż należy przyjąć generalną zasadę, że Lasy Państwowe reprezentują „cywilnoprawnie” Skarb Państwa w każdym przypadku, jeżeli stosunek cywilnoprawny nie jest możliwy do urzeczywistnienia bez użycia mienia Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych lub w sposób istotny oddziałuje (kształtuje) stan mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP. W praktyce zakres „cywilnoprawnego” reprezentowania Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe obejmuje : 1) wybór i zawieranie umów cywilnoprawnych na: dostawy, usługi obce (nie wyłączając 2) usług bankowych, jak również usług, obejmujących ocenę gospodarki leśnej w ramach tzw. procesu jej certyfikowania), roboty, realizację przedsięwzięć kooperacyjnych, jeżeli wiąże się to z oddziaływaniem na stan zasobów majątkowych Skarbu Państwa (na mienie Skarbu Państwa w zarządzie LP), a także umów na korzystanie z cudzych wartości intelektualnych (jeżeli ma to wpływ na stan mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP) , wybór i zawieranie umów (porozumień) cywilnoprawnych, związanych ze zbywaniem produktów rynkowych i nierynkowych , wytwarzanych przez Lasy Państwowe jako mienie Skarbu Państwa (nie wyłączając wszelkich usług, świadczonych na rzecz administracji publicznej, jeżeli stanowią mienie Skarbu Państwa) , 3) wybór i zawieranie umów (porozumień) cywilnoprawnych, związanych ze zbywaniem (nie wyłączają zamian i wymian) mienia Skarbu Państwa, niebędącego produktami działalności wytwórczej Lasów Państwowych (z zastrzeżeniem co do procedowania decyzji o zbyciu w drodze sprzedaży lasów i innych gruntów), 4) zawieranie umów (porozumień), związanych z absorpcją „pomocowych” środków pieniężnych (innych zasobów majątkowych) ze źródeł zagranicznych, a także nieodpłatnym przyjmowanie środków pieniężnych oraz innych składników majątkowych od jednostek sektora finansów publicznych, darczyńców oraz pozostałych podmiotów (nie wyłączając przekazywania mienia Skarbu Państwa pomiędzy jednostkami organizacyjnymi LP), 5) składanie oświadczeń woli, oddziałujących na dostawców, usługodawców, wykonawców, nabywców i inne właściwe podmioty w trakcie realizacji umów i porozumień, o których mowa w ppkt. 1 - 4, 6) wykonywanie biernych czynności prawnych (administracyjno – prawnych, prokuratorsko – prawnych, policyjno – prawnych, a także sądowych i procesowych ), związanych z szeroko rozumianą ochroną mienia Skarbu Państwa (nie wyłączając zawiadomień o czynach, 7 wyczerpujących znamiona przestępstwa lub wykroczenia na szkodę mienia Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych). W trakcie powyżej wyszczególnionego „cywilnoprawnego” reprezentowania Skarbu Państwa – Lasy Państwowe powinny chronić prawa Skarbu Państwa oraz doprowadzać do tego, aby Skarb Państwa („rękami” LP) wywiązywał się z obowiązków, związanych z własnością lasów oraz innych zasobów majątkowych tego podmiotu, znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych. Nie wszystkie stosunki cywilnoprawne zawiązywane przez Lasy Państwowe stanowią przejaw reprezentowania Skarbu Państwa. Na przykład umowy o prace (będące według dominującego poglądu umowami zawieranymi w sferze cywilistycznej, choć w wykonaniu Kodeksu pracy, a nie Kodeksu cywilnego) są zawierane imieniem jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych jako pracodawców. Również umowy zlecenia czy umowy o dzieło oraz umowy podobne nie są zawierane w imieniu Skarbu Państwa, lecz imieniem Lasów Państwowych – jeżeli ich wykonanie nie wymaga użycia mienia Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych, a ponadto nie wpływa istotnie na stan mienia Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych (tj. jeżeli efekty z realizacji tych umów nie mają charakteru majątkowego). Lasy Państwowe nie stanowią zinstytucjonalizowanej formy Skarbu Państwa Z podmiotowego punktu widzenia – w ramach państwa można wyodrębnić zintegrowany zbiór podmiotów, legitymowanych zdolnością prawną, uwidoczniony na Ryc. 1 Ryc. 1. Zbiór podmiotów, legitymowanych zdolnością prawną (na schemacie nie uwzględniono …………jednostek organizacyjnych działających poza ramami państwa jako organizacje nielegalne) Zbiór podmiotów, legitymowanych zdolnością prawną (wraz z jednostkami organizacyjnymi niemającymi zdolności prawnej wchodzącymi w skład podmiotów praw i obowiązków) Skarb Państwa Osoby prawne inne niż Skarb Państwa (wraz z jednostkami organizacyjnymi niemającymi zdolności prawnej) Organy publiczne Podmioty gospodarki narodowej w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej (podmioty ujmowane w systemie REGON) Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, legitymowane zdolnością prawną (wraz z jednostkami organizacyjnymi niemającymi zdolności prawnej) Jednostki organizacyjne stanowiące aparat wykonawczy i pomocniczy organów publicznych Jednostki organizacyjne utworzone przez organy publiczne lub przez aparat wykonawczo – pomocniczy tych organów Pozostałe jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, legitymowana zdolnością prawną Osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej – działające w ramach szeroko rozumianych gospodarstw domowych Osoby fizyczne (w tym o niepełnej zdolności do czynności prawnych oraz ubezwłasnowolnione) działające w ramach szeroko rozumianych gospodarstw domowych – niebędące podmiotami gospodarki narodowej w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej Jeżeli przyjąć, że Lasy Państwowe stanowią jedną (z wielu możliwych) zinstytucjonalizowanych form Skarbu Państwa, to działanie Lasów Państwowych nie oznaczałoby działania w „cywilnoprawnym” reprezentowaniu Skarbu Państwa. Należałoby mianowicie uznać, że działanie Lasów Państwowych jest wprost (jest „po prostu”) działaniem 8 Skarbu Państwa. W konsekwencji należałoby też uznać, że Lasy Państwowe nie mają zdolności prawnej, lecz „korzystają” ze zdolności prawnej Skarbu Państwa – ze wszystkimi tego konsekwencjami (np. należałoby uznać, że Skarb Państwa występuje jako pracodawca w stosunku do pracowników, zatrudnionych w Lasach Państwowych). Innymi słowy należałoby przyjąć, że Lasy Państwowe działają we własnym imieniu, a działanie to jest równoznaczne z działaniem Skarbu Państwa., tj. że Lasy Państwowe jako zinstytucjonalizowana forma Skarbu Państwa działają: 1) nie za Skarb Państwa, lecz jako Skarb Państwa pod firmą Lasów Państwowych, 2) na swoją rzecz, czyli jednocześnie na rzecz Skarbu Państwa, 3) z kształtowanie własnej sytuacji prawnej, będącej równocześnie sytuacją prawną Skarbu Państwa. W szczególności należałoby założyć, że zobowiązania finansowe Lasów Państwowych są równocześnie zobowiązaniami finansowymi Skarbu Państwa, podczas gdy pozostaje poza dyskusją, że Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania finansowe Lasów Państwowych. Na marginesie warto zauważyć, że przyjęcie założenia, że Lasy Państwowe stanowią „personifikację” Skarbu Państwa, stanowiłoby zakwestionowanie normy prawnej, nakładającej na Lasy Państwowe obowiązek regulowania podatku dochodowego od wyniku na tzw. działalności dodatkowej, albowiem na mocy Ustawy o rachunkowości Skarb Państwa podlega podmiotowemu zwolnieniu z obowiązku regulowania podatku dochodowego. Lasy Państwowe są podmiotem odrębnym w stosunku do Skarbu Państwa Biorąc powyższe pod uwagę, staje się oczywiste, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” stanowi podmiot praw i obowiązków odrębny względem Skarbu Państwa, chociaż nie ulega wątpliwości, że w kształtowaniu stosunków cywilnoprawnych - Skarb Państwa jako podmiot praw i obowiązków (praw i obowiązków dotyczących mienia tej osoby prawnej, znajdującego się w zarządzie Lasów Państwowych) korzysta („nie może nie korzystać”) z działania Lasów Państwowych jako swojego reprezentanta (swojego ustawowego przedstawiciela), albowiem jako osoba prawna bez organów wewnętrznych oraz bez struktury organizacyjnej, obejmującej stanowiska pracy, nie jest oczywiście w stanie w ogóle prowadzić działalności wytwórczej obejmującej w szczególności czynności faktyczne. Prawa i obowiązki Skarbu Państwa jako właściciela lasów państwowych Kierując się propedeutyczną wiedzą w zakresie leśnictwa, nie sposób zakwestionować stwierdzenia, iż w ramach reprezentowania Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe w zakresie mienia Skarbu Państwa, pozostającego w zarządzie Lasów Państwowych - zakres obowiązków Skarbu Państwa wypełnianych „rękami” Lasów Państwowych oraz zakres praw Skarbu Państwa realizowanych i chronionych przez Lasy Państwowe obejmuje: 1) obowiązek utrzymania w należytym stanie funkcjonalnym oraz permanentnego powiększenia, a także ciągłego doskonalenia zdolności funkcjonalnych zasobów leśnych kraju: a) jako narzędzia służącego ochronie (w tym ochronie przyrody) i kształtowaniu przyrodniczego środowiska leśnego oraz środowisk przyrodniczych funkcjonalnie ze środowiskiem leśnym związanych, b) jako miejsca poboru na warunkach niekomercyjnych różnych świadczeń społecznych (takich jak zbiór grzybów i innych płodów runa leśnego, wypoczynek, rekreacja, rehabilitacja oraz turystyka), 9 c) jako źródła surowca drzewnego dla gospodarstw domowych oraz podmiotów gospodarczych, d) jako zasobu wykorzystywanego do wypełniania przez administrację publiczną jej powinności w sferze dominium i imperium, 2) obowiązek racjonalnego i efektywnego wykorzystywania zdolności funkcjonalnych zasobów leśnych, o których mowa w ppkt.1, z uwzględnieniem konieczności zachowania tychże zdolności dla przyszłych pokoleń, 3) prawo własności Skarbu Państwa, dotyczące produktów wyjściowych działalności Lasów Państwowych (jeżeli produkty te mają wymiar majątkowy), z zastrzeżeniem co do efektów, powstających w ramach realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu (efekty te wyczerpują znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie wspólności majątkowej Skarbu Państwa i beneficjentów jako ich współ-wytwórców), 4) prawo Skarbu Państwa do ochrony i dochodzenia własnego mienia, w razie: a) nielegalnego, nierzetelnego, niecelowego oraz niegospodarnego jego używania w trakcie używania do prowadzonej działalności wytwórczej, b) nielegalnego, nierzetelnego niecelowego oraz niegospodarnego zbywania produktów działalności wytwórczej, w szczególności zbywania surowca drzewnego, c) nielegalnego, nierzetelnego, niecelowego oraz niegospodarnego nabywania oraz rozporządzania składnikami mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP, 5) prawo Skarbu Państwa do ochrony, dochodzenia i naprawy szkód we własnym mieniu, w razie poddania tego mienia czynom zabronionym (niedozwolonym). Główne atrybuty działalności Lasów Państwowych Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako podmiot praw i obowiązków odrębny w stosunku do Skarbu Państwa – prowadzi swoją własną działalność. Lasy Państwowe, prowadząc własną działalność wytwórczą, nie działają w imieniu własnym tylko w tym zakresie, w jakim w prowadzeniu swojej własnej działalności występują jako „cywilnoprawny” reprezentant Skarbu Państwa (jak również jako „reprezentant” państwa lub samorządu). Z zastrzeżeniem działań, obejmujących ochronę gruntów leśnych oraz sprzedaż lasów i gruntów, działalność Lasów Państwowych jest prowadzona: 1) na własną odpowiedzialność, 2) na własne ryzyko gospodarcze, w tym ekonomiczne, 3) na własny rachunek, na zasadzie samofinansowania i bez wsparcia budżetu państwa (z zastrzeżeniem wynagrodzenia na wyręczanie administracji publicznej w ramach zadań zlecanych w wykonaniu art. 54 ustawy o lasach, oraz z zastrzeżeniem występowania na zasadach ogólnych w roli beneficjenta środków zagranicznych oraz innych środków dotacyjnych, na przykład środków NFOŚiGW), 4) z zachowaniem prawa do kształtowania wyniku finansowego oraz jego wykorzystywania we własnym zakresie po objęciu świadczeniami publicznymi, 5) w celu doprowadzenia do wypełnienia obowiązków i zapewnienia ochrony praw, przysługujących Skarbowi Państwa jako właścicielowi składników majątkowych, wykorzystywanych przez LP do prowadzenia własnej działalności. Stwierdzenia w akapicie poprzedzającym w sposób istotny wpiera orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego III S.A. 1314 – 1315/93 z 2 marca 1994 r. W pierwszej tezie tego orzeczenia Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że „art. 50 (...) ustawy jednoznacznie stwierdza, że Lasy Państwowe prowadzą gospodarkę na własną rzecz /rachunek/, na zasadzie samodzielności finansowej”. Prawa i obowiązki Skarbu Państwa jako właściciela lasów państwowych stanowią podstawę do wyartykułowania misji Lasów Państwowych (o czym dalej). 10 Lasy Państwowe jako podmiot nie są przedmiotem własności Skarbu Państwa W niektórych wypowiedziach publicznych utrzymuje się, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” stanowi własność Skarbu Państwa. Twierdzenie takie jest absurdalne. Jak to wykazano powyżej – Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” stanowi podmiot praw i obowiązków odrębny w stosunku do Skarbu Państwa. Od kiedy zniesiono niewolnictwo – żadna osoba fizyczna jako (w polskim systemie prawnym) podmiot, legitymowany od urodzenia zdolnością prawną, nie może stanowić przedmiotu czyjejś własności. Także żadna osoba prawna jako podmiot praw i obowiązków nie może stanowić przedmiotu czyjejś własności. Oczywiście również Lasy Państwowe jako podmiot praw i obowiązków zdolny do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej nie stanowi przedmiotu czyjejś własności (a konkretnie własności Skarbu Państwa). Lasy Państwowe jako podmiot nie mogą być przecież (co oczywiste) przedmiotem obrotu, a tylko to, co ma możność występowania w obrocie może być przedmiotem własności. Inną kwestią jest natomiast własność składników materialnych i niematerialnych, wykorzystywanych przez Lasy Państwowe jako podmiotu prawnego do prowadzenia uprawnionej działalności. W odniesieniu do przedsiębiorców państwowych działających na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych3 w niektórych publikacjach przyjmuje się, że przedsiębiorstwo państwowe jako zespół składników materialnych i niematerialnych, wykorzystywany do prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę państwowego jest własnością Skarbu Państwa. Trudno zgodzić się z takim poglądem w kontekście: 1) przepisu art. 1. ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, stanowiącego, że „przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną”, a więc rozstrzygającego o tym, że mamy tu do czynienia z państwową osobą prawną, a także w kontekście. 2) przepisu 441 Kodeksu cywilnego - stanowiącego, że a) własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym (§ 1), b) uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój (§ 2). Z ustawy o przedsiębiorstwach państwowych nie wynika, że uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem przedsiębiorców państwowych, działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, skutkują tym, że Skarb Państwa jest właścicielem przedsiębiorstwa państwowego rozumianego jako zespół składników materialnych i niematerialnych, wykorzystywanych przez przedsiębiorców państwowego, działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, do prowadzenia działalności. W przypadku Lasów Państwowych jako podmiotu praw i obowiązków własność Skarbu Państwa w stosunku do składników majątkowych, wykorzystywanych przez Lasy Państwowe do prowadzenia uprawnionej działalności, jest bezdyskusyjna, z zastrzeżeniem jednak co do przeważającej części należności oraz związanych z nim środków pieniężnych. Choć należności oraz środki pieniężne, mające odzwierciedlenie w kapitale własnym Lasów Państwowych, stanowią własność Lasów Państwowych (o czym mowa powyżej) - to choćby w związku z przepisem art. 441 § 2 Kodeksu cywilnego prawodawca ma (rzecz oczywista) możność obejmowania Lasów Państwowych obowiązkiem przekazywania określonej części środków pieniężnych LP, stanowiących własność LP, na rzecz Skarbu Państwa (do budżetu państwa), jednak (co również oczywiste) nie powinno to następować z naruszeniem wzorców 3 t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981, Nr 240, poz. 2055, z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 167, poz. 1399, z 2006 r. Nr 107, poz. 721, Nr 220, poz. 1600, z 2008 r. Nr 180, poz. 1109, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241, Nr 219, poz. 1707, z 2012 r. poz. 459 11 konstytucyjnych. Jednak źródłem możności, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, jest oczywiście przede wszystkim Konstytucja RP. Okoliczność, że zdecydowana większość składników majątkowych, wykorzystywanych przez Lasy Państwowe do prowadzenia uprawnionej działalności, stanowi własność Skarbu Państwa, nie sprzeciwia się oczywiście uznaniu tychże składników za część składową przedsiębiorstwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego – w razie uznania Lasów Państwowych za przedsiębiorcę. Lasy Państwowe nie są podmiotem niezawisłym Jak większość podmiotów praw i obowiązków – Lasy Państwowe w swoim bieżącym działaniu nie są podmiotem niezawisłym, tj. w swoim bieżącym działaniu nie „podlegają” wyłącznie „prawom przyrody” oraz przepisom prawa pozytywnego, choć „prawa przyrody” mają tu niebagatelne znaczenie (nieporównywalnie większe niż w przypadku większości innych podmiotów) . Problematyce nadzorowania i kontrolowania Lasów Państwowych została poświęcona istotna część „Materiałów stanowiących rozwiniecie referatu”. W szczególności w materiałach tych wnikliwej analizie poddano problematykę wzajemnych relacji między Ministrem Środowiska a Dyrektorem Generalnym Lasów Państwowych. 3. Misja Lasów Państwowych i obszar uprawnionej działalności Lasów Państwowych Wskazane powyżej obowiązki oraz prawa Skarbu Państwa, będącego właścicielem lasów, stanowią niewątpliwą podstawę do wywiedzenia misji Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” jako podmiotu mającego te lasy w bezpośrednim władaniu poszczególnych jednostek organizacyjnych LP. Otóż misją Lasów Państwowych jest: 1) wykorzystywanie lasów własności Skarbu Państwa jako narzędzia ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego do współudziału w kształtowania - w zgodzie z koncepcją zrównoważonego rozwoju - trwałego i ulegającego ciągłej poprawie bezpieczeństwa ekologicznego globu ziemskiego w wymiarze lokalnym, regionalnym, krajowym i globalnym, w tym poprzez doprowadzanie do ciągłego i coraz bardziej efektywnego wypełniania przez lasy funkcji ochrony i wzmagania ochrony różnorodności biologicznej, także w ekosystemach pozostających w relacjach wzajemnego oddziaływania z ekosystemami leśnymi, w sprzężeniu zwrotnym z funkcją poprawy roli lasów jako naturalnego zbiornika węgla organicznego, 2) wykorzystywanie lasów własności Skarbu Państwa do doprowadzanie, w zgodzie z koncepcją zrównoważonego rozwoju, do trwałego, coraz pełniejszego, zaopatrywania na warunkach komercyjnych gospodarstw domowych oraz różnych gałęzi gospodarki narodowej w surowiec drzewny, w połączeniu z szerokim wachlarzem innych świadczeń materialnych i niematerialnych, oferowanych i udostępnianych b. różnym i licznym grupom beneficjentów : (1) w sposób trwały w coraz pełniejszym zaspokajaniu potrzeb, (2) nieodpłatnie lub – w uzasadnionym i ograniczonym zakresie – za odpłatnością, 3) współdziałanie oraz udzielanie pomocy organom sektora rządowego oraz samorządowego w zakresie dominium, np.: 12 a) gromadzenie wiedzy o państwie na drodze inwentaryzacji wielkoobszarowej, b) uczestniczenie w edukacji ekologicznej, w tym w edukacji leśnej społeczeństwa, c) przyczynianie się do kształtowania bezpieczeństwa terytorialnego kraju poprzez utrzymywani w należytym stanie gruntów leśnych własności Skarbu Państwa, zajmujących istotną część powierzchni terytorium kraju, d) przyczynianie się do rozwoju, zwłaszcza na terenach o małym stopniu zurbanizowania, a tym samym do zmniejszanie bezrobocia na tych terenach 4) udzielanie organom i instytucjom władzy publicznej pomocy w zakresie ich funkcji imperialnych, 5) stanie na straży praw, przysługujących Skarbowi Państwa jako właściciela lasów , w tym prowadzenie działań w zakresie ochrony i dochodzenia mienia Skarbu Państwa. Powyższa misja rodzi określone, utrwalone w przepisach prawa, obowiązku te skutkują określonymi zadaniami realizowanymi przez LP. obowiązki, zaś W innym ujęciu – misja Lasów Państwowych może być wypełniana wyłącznie w ramach uprawnionego obszaru działalności tego podmiotu. Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” – uprawniony obszar działalności Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” można przedstawić w formie schematu klasyfikacyjnego, uwidocznionego na Ryc. 2 Rozwinięciem ogólnej klasyfikacji uprawnionego obszaru działalności Lasów Państwowych, będącej przedmiotem Ryc. 2, jest: 1) Ryc. 3, stanowiąca klasyfikację tzw. działalności dodatkowej w Lasach Państwowych, oraz 2) Ryc.4, będąca schematem blokowym: a) gospodarki leśnej (bez działalności dodatkowej w zakresie gospodarki leśnej, jeżeli nie dotyczy ona gospodarki łowieckiej), b) gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie (w pełnym jej zakresie) c) działalności związanej z gospodarką łowiecką. Zakres gospodarki leśnej obejmuje również realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Klasyfikację naturalnych zewnętrznych funkcji lasu modyfikowanych metodami gospodarki leśnej (t. j. będącej przedmiotem realizacji, w tym realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu ) ujęto na Ryc. 5. 13 14 Ryc.2 Ogólna klasyfikacja uprawionej działalności w Lasach Państwowych Działalność Lasów Państwowych, obejmująca gospodarowanie przez Lasy Państwowe mieniem Skarbu Państwa (w wykonaniu zarządu tym mieniem) oraz obejmujące gospodarowanie innym mieniem we władaniu LP Prowadzenie gospodarki leśnej wraz z działalnością pomocniczą Działalności bezpośrednio – wytwórcze w nadleśnictwie w zakresie gospodarki leśnej Działalność podstawowa Działalność dodatkowa bezpośrednio – wytwórcza w ramach gospodarki leśnej (z dalszym podziałem – jak na przywołanym poniżej schemacie klasyfikacyjnym działalności dodatkowej) Prowadzenie pozostałej działalności obejmujące pozostałe gospodarowanie mieniem na potrzeby innej działalności bezpośrednio – wytwórczej oraz działalności pomocniczej z nią związanej Działalność rozwojowa Działalność dodatkowa poza gospodarką leśną Działalności dodatkowa bezpośrednio – wytwórcza (z dalszym podziałem – jak na poniższym . schemacie klasyfikacyjnym działalności dodatkowej ) Działalność administracyjna (DGLP, rdLP, nadl.) Działalność bezpośrednio – wytwórcza w zakresie wspomagania organów władzy publicznej oraz instytucji sektora administracji publicznej – w sferze dominium Działalność rozwojowa bezpośrednio – wytwórcza Działalność uboczna Gospodarka łowiecka Pozostała działalność uboczna Działalność pomocnicza we własnym zakresie jednostki organizacyjnej LP prowadzącej działalność (działalność pomocnicza finansowana z przychodów własnych) Działalność pomocnicza prowadzona wynikowo odpowiednio na rzecz działalności podstawowej, gospodarki łowieckiej, pozostałej działalności ubocznej, działalności dodatkowej w ramach gospodarki leśnej, działalności dodatkowej poza gospodarką leśną, działalności rozwojowej, działalności administracyjnej w zakresie wspomagania organów i instytucji władzy publicznej w sferze dominium, działalności administracyjnej w zakresie wspomagania organów i instytucji władzy publicznej w sferze imperium Działalność pomocnicza prowadzona we własnym zakresie DGLP lub rdLP – finansowana z wpłat nadleśnictw Działalność pomocnicza prowadzona we własnym zakresie jednostki organizacyjnej Lasów Państwowych , finansowana ze środków, związanych z funduszem leśnym, przeznaczonym na realizację wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych lub na tworzenie infrastruktury, niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej Usługi, finansowane środkami, związanymi z przychodami własnymi jednostki organizacyjnej Lasów Państwowych, będącej świadczeniobiorcą Działalność bezpośrednio – wytwórcza w zakresie wspomagania organów władzy publicznej i instytucji sektora administracji publicznej w sferze imperium Działalność pomocnicza świadczona przez inne jednostki organizacyjne jako usługi wewnątrzinstytucjonalne Usługi finansowane środkami z wpłat nadleśnictw (dot. usług „zamawianych” przez DGLP oraz przez rdLP) Usługi finansowane ze środków, związanych z funduszem leśnym 15 Ryc.3 Schemat klasyfikacyjny działalności dodatkowej w Lasach Państwowych Działalność dodatkowa jako bezpośrednio – wytwórcza działalność produkcyjna i usługowa na rzecz gospodarki leśnej Działalność dodatkowa w ramach gospodarki leśnej Działalność wykonywana w formie usług wewnątrzinstytucjonalnych Działalność zakładów, niezbędna do realizacji zadań Lasów Państwowych w zakresie gospodarki leśnej Działalność na rzecz gospodarki leśnej w nadleśnictwie Działalność wykonywana poza usługami wewnątrzinstytucjonalnym Działalność dodatkowa w ramach gospodarki leśnej prowadzona przez nadleśnictwa, regionalne dyrekcje LP oraz przez DGLP Działalność na rzecz gospodarki leśnej w nadleśnictwie Działalność na rzecz działalności dodatkowej, prowadzonej w ramach gospodarki leśnej przez różne jednostki organizacyjne LP jednostki organizacyjne LP z grupy jednostek obejmującej nadleśnictwa, rdLP oraz DGLP Działalność pośrednio na rzecz gospodarki leśnej - działalność dodatkowa poza gospodarką leśną w Lasach Państwowych Działalność w zakresie wynajmowania oraz wydzierżawiania lasów Działalność produkcyjna lub usługowa na rzecz dzierżawców lub zarządców leśnych obwodów łowieckich Działalność na rzecz działalności dodatkowej, prowadzonej w ramach gospodarki leśnej prowadzonej przez zakłady Lasów Państwowych Działalność wykonywana w formie usług wewnątrzinstytucjonalnych Działalność wykonywana poza usługami wewnątrzinstytucjonalnym Działalność nadleśnictw, w zakresie gospodarki łowieckiej, prowadzonej z wykorzystaniem polnych obwodów łowieckich Działalność zakładów LP na rzecz innych jednostek organizacyjnych LP Działalność na rzecz zakładów LP Działalność prowadzona przez nadleśnictwa, regionalne dyrekcje LP oraz przez DGLP Działalność na rzecz jednostek organizacyjnych stanowiących grupę, obejmującą nadleśnictwa, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych oraz DGLP Działalność nadleśnictw na rzecz gospodarki łowieckiej, prowadzonej z wykorzystaniem polnych obwodów łowieckich przez dzierżawców oraz zewn. zarządców tych obwodów Działalność w zakresie turystyki myśliwskiej i innej działalności zintegrowanej poziomo w ramach łowiectwa z gospodarką łowiecką Działalność na rzecz turystyki myśliwskiej i innej działalności zintegrowanej poziomo w ramach łowiectwa z gospodarką łowiecką , prowadzoną przez dzierżawców oraz zewn. zarządców obwodów łowieckich Działalność prowadzona metodami gospodarowania mieniem Działalność dodatkowa poza gospodarką leśną – pozostała poza usługami wewnątrzinstytucjonalnymi 16 17 Ryc. 4 Schemat blokowy gospodarki leśnej (bez działalności dodatkowej w zakresie gospodarki leśnej, jeżeli nie dotyczy ona gospodarki łowieckiej) ; schemat gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie (w pełnym jej zakresie); schemat działalności związanej z gospodarką łowiecką Działalność leśna prowadzona przez w wielkoobszarowych gospodarstwach leśnych na przykładzie Lasów Państwowych Działalność polegająca na prowadzeniu gospodarski leśnej (bez działalności dodatkowej w ramach gospodarki leśnej) Urządzanie lasu Powiększanie zasobów leśnych poprzez zalesianie gruntów prowadzące do powiększania areału upraw leśnych; utrzymanie zasobów leśnych poprzez odnawianie lasu – poczynając od selekcji, nasiennictwa i szkółkarstwa Zagospodarowanie lasu, w tym realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu Utrzymanie i powiększanie zasobów i upraw leśnych na drodze hodowli lasu (bez zalesiania gruntów, odnawiania lasu oraz pielęgnowania lasu, obejmującego użytkowanie główne lasu) Prowadzenie gospodarki łowieckiej jako gospodarki leśnej : gospodarowanie zwierzyną, pozyskiwanie (za wyjątkiem skupu) oraz sprzedaż zwierzyny w stanie nieprzerobionym (łącznie z realizacją pozaprodukcyjnych funkcji lasu) Ochrona lasu Zagospodarowa nie lasu – pozostałe dziania Przystosowywanie, utrzymanie i wykorzystywanie zasobów przyrodniczych w ramach realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu – programy specjalne Inne działania Inna działalność LP w zakresie lub w związku z gospodarką łowiecką Użytkowanie lasu (łącznie z realizacją pozaprodukcyjnych funkcji lasu) Użytkowanie uboczne lasu (bez gospodarki łowieckiej) Użytkowanie główne lasu Użytkowanie przedrębne Pozostała uprawniona działalność (łącznie z działalnością pomocniczą) (por. ryc.2) Użytkowanie ciągłe i rębne lasu Pozyskiwanie (z wyjątkiem skupu) użytków ubocznych (żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, płodów runa leśnego) Sprzedaż użytków ubocznych w stanie nieprzerobionym Pozyskiwanie surowca drzewnego jako użytku głównego Sprzedaż surowca drzewnego (w stanie nieprzerobionym) jako użytku głównego Prowadzenie gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie (w ramach i poza ramami gospodarki leśnej; bezpośrednio lub w formie wytwórczej działalności usługowej), podejmowanej w celu (1) ochrony, hodowli i pozyskiwania – w tym w celu zachowania, racjonalnego powiększania stanu, poprawy struktury, kondycji oraz korzystnej roli, pełnionej w ekosystemie leśnym, przez zwierzynę łowną, stale lub okresowo przebywającą w lesie, oraz w celu (2) ) wzmagania, metodami gospodarki leśnej pozaprodukcyjnej funkcji lasu w zakresie stwarzania warunków do uprawiania turystyki myśliwskiej jako działalności obligatoryjnie zintegrowanej poziomo z gospodarką łowiecką. Prowadzenie działalności związanej z gospodarką łowiecką Gospodarka łowiecka prowadzona jako gospodarka leśna oraz działalność dodatkowa w ramach gospodarki łowieckiej jako gospodarki leśnej (wraz z działalnością obejmującą realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu) Gospodarka łowiecka prowadzona jako działalność dodatkowa poza gospodarką leśną oraz inna działalność dodatkowa poza gospodarką leśną, bezpośrednio na rzecz gospodarką łowiecką Działalność związana z gospodarką łowiecką 17 Gospodarka łowiecka prowadzona przez nadleśnictwa z wykorzystanie m leśnych obwodów łowieckich, znajdujących się w zarządzie L.P. Działalność dodatkowa w ramach gospodarki leśnej, będąca zarobkową działalnością dodatkową w ramach gospodarki leśnej, prowadzoną jako działalność usługowa lub produkcyjna na rzecz gospodarki łowieckiej, uprawianej z wykorzystaniem leśnych obwodów łowieckich przez koła łowieckie lub przez zarządców polnych obwodów łowieckich, nie będących nadleśnictwami. Działalność dodatkowo w ramach gospodarki leśnej, prowadzona w formie usług wewnątrzinstytu cjonalnych Gospodarka łowiecka prowadzona przez nadleśnictwa z wykorzystani em polnych obwodów łowieckich, znajdujących się w zarządzie L.P. Działalność dodatkowa poza gospodarką leśną, będąca zarobkową działalnością dodatkową poza gospodarką leśną, prowadzoną jako działalność usługowa lub produkcyjna na rzecz gospodarki łowieckiej, uprawianej z wykorzystaniem polnych obwodów łowieckich przez koła łowieckie lub przez zarządców polnych obwodów łowieckich, nie będących nadleśnictwami. Działalność dodatkowa poza gospodarką leśną prowadzona w formie usług wewnątrzinstyt ucjonalnych Działalność rolnicza jako działalność dodatkowa poza gospodarką leśną bezpośrednio na rzecz gospodarki łowieckiej Działalność w zakresie turystyki myśliwskiej – jako działalność dodatkowa poza gospodarką leśną pozostająca w zintegrowaniu poziomym z gospodarką łowiecką 18 Działalność hodowlana; działalność w zakresie rozmnażania oraz działalność zasiedleniowa Zagospodarowywanie łowisk Ochrona bezpośrednia gruntów, zagospodarowanych rolniczo, przed szkodami od zwierzyny łownej Wznoszenie, oraz utrzymywanie urządzeń łowieckich (chyba że wchodzi to w zakres robót budowlano – montażowych) Grodzenie gruntów rolnych (lub odgradzanie lasów od gruntów rolnych), Zakładanie oraz utrzymywanie poletek łowieckich oraz podobnych obiektów i urządzeń gruntowych, Instalowanie różnych urządzeń odstraszających Zakładanie w lasach oraz utrzymanie pasów zaporowych, tj. gruntów, stwarzających dla zwierzyny, przebywająca w lesie, atrakcyjne miejsce żeru, powstrzymujące ją przed wychodzeniem na tereny, zagospodarowane rolniczo Pozostałe działania w zakresie zagospodarowania łowisk Zakładanie pasów zaporowych na gruntach, zagospodarowanych rolniczo Ochrona czynna upraw rolnych przez osoby specjalnie do tego zadania zatrudniane Pozostałe działania w zakresie ochrony bezpośredniej gruntów zagospodarowanych rolniczo Produkcja karmy (jeżeli produkcja ta nie jest kwalifikowana jako działalność rolnicza), dokarmianie zwierzyny łownej oraz wykładanie do spożycia przez zwierzynę (aplikowanie w inny sposób) środków profilaktycznych, leczniczych, wzmacniających (środków o podobnym działaniu) w celu poprawy stanu zdrowotnego tej zwierzyny Chów i hodowla zwierzyny łownej w warunkach kontrolowany ch (w tym w warunkach zamkniętych) w celu zasiedlenia łowiska zwierzętami łownymi Zasiedlanie łowiska zwierzętami łownymi, w tym osobnikami zwierzyny łownej nabytymi od innych nadleśnictw lub podmiotów zewnętrznych Ochrona zwierzyny łownej przez odławianie drapieżników oraz pozostałe działania Wykonywanie polowań, tj. wykonywanie działań zmierzających do wejścia w posiadanie zwierzyny łownej w stanie nieżywym lub żywym poprzez jej tropienie, strzelanie do niej z myśliwskiej broni palnej oraz poprzez łowienie zwierzyny dozwolonymi metodami ( w tym – za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska - z wykorzystaniem ptaków łowczych), w celu regulowania liczebności oraz jakości zwierzyny łownej w łowisku w połączeniu z zaspakajaniem zapotrzebowania gospodarczego na tusze zwierzyny upolowanej – przy czym w ramach polowania można wyodrębnić: zasadnicze czynności, związane z polowaniem oraz , faktyczne czynności gospodarcze, związane z gospodarowaniem tuszami. 18 Prowadzenie działalności w zakresie turystyki myśliwskiej bezpośrednio przez nadleśnictwa jako zarządców obwodów łowieckich (organizowanie turystyki myśliwskiej oraz świadczenie usług w zakresie turystyki myśliwskiej ) Tworzenie ( chyba że stanowi to element robót budowlano – montażowych w zakresie tworzenia infrastruktury łowieckiej) , oraz utrzymywania bazy pobytowej oraz rekreacyjno – wypoczynkowej dla myśliwych (utrzymywanie kwater myśliwskich, utrzymywanie domków myśliwskich wewnątrz kompleksów leśnych, tworzenie oraz utrzymywania wiat myśliwskich itp.) Prowadzenie działalności w zakresie turystyki myśliwskiej przez wyspecjalizowane struktury organizacyjne Lasów Państwowych (w tym przez Biura Polowań, działające w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych) Usługi w zakresie transportowania myśliwych, przewodnictwa, tłumaczenia oraz podprowadzania myśliwych do miejsc strzału; wszelkie inne działania mające na celu pomoc i stwarzanie właściwej atmosfery w trakcie polowania Usługi wewnątrzinstytuc jonalne na rzecz organizatorów i świadczeniodawc ów usług w zakresie turystyki myśliwskiej, działających w ramach Lasów Państwowych Świadczenie usług w zakresie tradycji i ceremoniałów łowickich (w tym świadczenia w zakresie zbiórek myśliwych, biesiady w antraktach na odpoczynek między pędzeniami , świadczenia, polegające na pokocie) itp. Usługi jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych na rzecz zewnętrznych organizatorów oraz świadczeniodawcó w usług w zakresie turystyki myśliwskiej Usługi w zakresie zakwaterowania i wyżywienia myśliwych oraz osób towarzyszących; usługo, obejmujące usługi kulturalne pomiędzy kolejnymi wyjazdami do łowiska Prowadzenie działalności w zakresie turystyki myśliwskiej przez podmioty zewnętrzne (organizowanie turystyki myśliwskiej oraz świadczenie usług w zakresie turystyki myśliwskiej przez podmioty zewnętrzne – przy umowie z LP w sprawie podziału obowiązków ) Zbywanie na rzecz myśliwych w celach kolekcjoners kich pozyskanych trofeów Uwaga: z działalnością wytwórczą, obejmującą gospodarkę łowiecką oraz działalnością „pokrewną” wiąże się cały szereg działalności pomocniczych (często mylonych z działalnością wytwórczą). Należy tu wymienić: (1)pozyskiwanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie turystyki myśliwskiej, (2)ustalanie i regulowania odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych powstałe od zwierzyny łownej, jak również za szkody powstałe w trakcie polowania – działalność pomocnicza w zakresie gospodarowania mieniem poza zwykłym jego używaniem (ochrona mienia przed nieuzasadnionymi roszczeniami oraz prowadzenie gospodarki finansowej);(3) prowadzenie inwentaryzacji zwierzyny na potrzeby planowania łowieckiego, (4)planowanie finansowo – gospodarcze działalności w zakresie łowiectwa oraz działalności , związanej z gospodarką leśną,(5) rozpoznawanie łowiska przed polowaniem, (6) załatwienie spraw, związanych z przyjazdem, pobytem myśliwych oraz wyjazdem myśliwych z łowiska: zakup biletów na przelot samolotem, uzyskiwanie zezwoleń na wwóz i wywóz broni oraz przewóz trofeów przez granicę, uzyskiwanie wszelkich innych zgód i zezwoleń, ubezpieczanie myśliwych, (7) prowadzenie gospodarki zaopatrzeniowej związaną z pobytem myśliwych w celach poboru świadczeń turystycznych, wszelką inną działalność w zakresie organizowania usług w zakresie turystyki myśliwskiej,(7)obsługę logistyczną przed, w trakcie oraz po polowaniu (łącznie z usługą naganiania), (8) zapewnianie badań weterynaryjnych tusz upolowanej zwierzyny, (9)wszelką inną działalność, wyczerpująca znamiona działalności pomocniczej Usługi w zakresie udostępniania infrastruktury myśliwskiej, związanej z turystyką myśliwską na rzecz kół łowieckich oraz zewnętrzny organizatorów turystyki myśliwskiej; inne usługi na rzecz kół i zewnętrznych organizatorów turystyki myśliwskiej Działalność w zakresie wyręczania administracji publicznej w sferze imperium lub dominium Działalność w zakresie wydzierżawiania obwodów łowieckich (dominium z elementami imperium) Działalność w zakresie tworzenie oraz zatwierdzania planów łowieckich, w tym wieloletnich (imperium) Działalność w zakresie zwalczania szkodnictwa oraz kłusownictwa (imperium z elementami dominium)) Zewnętrzna działalność dodatkowa zarobkowa poza gospodarką leśną, mająca związek z gospodarką łowiecką 19 Działalność rozwojowa Lasów Państwowych związana z łowiectwem (wytwarzanie dóbr trwałych; działalność promocyjna oraz inne działania kształtujące goodwill Lasów Państwowych) Działalność usługowa w zakresie zasiedlania łowisk zwierzętami łownymi za granicą (łącznie z usługami barterowymi) Działalność handlowa w zakresie sprzedaży w celach konsumpcyjnych zwierząt łownych (w tym w stanie żywym), będących nadwyżką ”produkcyjną” ponad poziom wynikający z potrzeb „zasiedleniowych” (?) Usługi zarobkowe w zakresie sportu i rekreacji łowieckiej Opieka przejściowa oraz rehabilitacja zwierząt łownych (dominium) Hodowla psów, koni, sokołów na potrzeby łowiectwa, łącznie obrotem tym inwentarzem oraz świadczeniem usług choćby na potrzeby własnej gospodarki łowieckiej Szkolenia łowieckie, edukacja łowiecka oraz badania w zakresie łowiectwa (dominium) Usługi w zakresie preparowania trofeów, wyrobu „medalionów” łowieckich, preparowania okazów upolowanej zwierzyny, wytwarzania skór itp. działalność Ocena i wycena trofeów (imperium) Prowadzenie skupu tusz lub części zwierzyny łownej Wydawanie zezwoleń na polowanie (imperium) Pozostała działalność Ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez kultywowanie tradycji łowieckiej (dominium) Pozostała działalność 19 20 Ryc.5 Schemat blokowy klasyfikacji naturalnych zewnętrznych funkcji lasu Naturalne zewnętrzne funkcje lasów (z wyłączeniem naturalnej funkcji lasu kształtowania struktury przestrzennej krajobrazu) Funkcje niematerialne (zwane w literaturze funkcjami pozaprodukcyjnymi) Naturalne zewnętrzne funkcje lasów Funkcje materialne (zwane w literaturze funkcjami produkcyjnymi) Funkcje korzystnego wpływu na funkcjonalność ekosystemową globu ziemskiego w wymiarze punktowym, lokalnym, regionalnym, krajowym oraz globalnym Funkcje ochrony środowiska przyrodniczego Funkcje utrzymania stanu i kształtowania środowiska przyrodniczego Funkcje utrzymania i kształtowania warunków do wypoczynku, rekreacji rehabilitacji, turystyki i uprawiania krajoznawstwa Funkcje ekstraordynaryjne Funkcje wspomagania podmiotów gospodarki narodowej i gospodarstw domowych (gdzie indziej nie ujęte) Funkcje Funkcje utrzymania oraz utrzymywania i kształtowania kształtowania warunków do bezpieczeństwa działalności w terytorialnego oraz zakresie inne funkcje archeologii i ochrony obronne materialnego dziedzictwa kulturowego Funkcje utrzymania oraz kształtowania warunków do działalności poligonowej (poligony wojskowe; poligony badań i doświadczeń) Funkcje lasu jako zasobu przydatnego w utrzymaniu i kształtowaniu ładu podmiotowego prowadzenia działań (gdzie indziej nie ujęte) Funkcja kształtowania ładu podmiotowego prowadzenia działalności w obrębie danego gospodarstwa leśnego (funkcje służebnościowe wewnętrzne) Funkcje rezerwuaru zasobów majątkowych na wypadek nadzwyczajnych potrzeb Funkcje służebnościowe zewnętrzne Funkcje pośrednie Funkcje kształtowania satysfakcji społecznej i indywidualnej Funkcje zaspokajania nadzwyczajnych potrzeb i zobowiązań podmiotów Funkcje trwałej podaży nieruchomości Funkcje bezpośrednie Naturalna zewnętrza funkcja lasów utrzymania i kształtowania struktury przestrzennej krajobrazu (funkcja stabilizacji oraz modyfikacji pozostałych naturalnych funkcji lasu, w tym wzmagania pozostałych naturalnych funkcji na drodze naturalnego rozprzestrzeniania się lasu istniejącego ) 20 21 Problematyka realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu ma znaczenie kluczowe przy poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy jest alternatywa dla obecnego statusu i formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych. Szczegółowe omówienie tego zagadnienia przekracza ramy niniejszego referatu – dlatego interesariuszy zachęca się w sposób szczególny do zapoznania się ze szczegółowymi wywodami na ten temat, zawartymi w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu”, zwłaszcza zaś do zawartego w nich opracowania „Klasyfikacja i charakterystyka naturalnych funkcji lasu”. Powołując się na te materiały – należy stwierdzić, co następuje: 1) istotą gospodarki leśnej, a szerzej działalności leśnej oraz innej działalności prowadzonej z wykorzystaniem lasów, jest modyfikowanie (właśnie metodami gospodarki leśnej oraz tej innej działalności) naturalnych zewnętrznych funkcji lasu (t. j. funkcji, związanych z naturalnym, czyli umownie zachodzącym bez ingerencji człowieka, funkcjonowaniem ekosystemów leśnych), 2) choć niewątpliwie dorobek urządzania lasu wymaga w tym zakresie istotnego i pilnego pogłębienia na przykład poprzez zdefiniowanie, podjęcie i doprowadzenie do końca projektu strategicznego w urzeczywistnianiu strategii Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” – to nie sposób zgodzić się z twierdzeniem , iż aktualny stan wiedzy nie pozwala na przypisywanie do wyodrębnionych funkcjonalnie części lasu zhierarchizowanego katalogu naturalnych zewnętrznych funkcji lasu, zasługujących na szczególne modyfikowanie w ramach realizowania tzw. pozaprodukcyjnych funkcji lasu, 3) zdecydowana część naturalnych zewnętrznych funkcji lasu podlega w Lasach Państwowych modyfikacji metodami gospodarki leśnej (metodami trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, włączając w jej skład określoną część gospodarki łowieckiej – t. j. działalność wytwórczą traktowaną w Polskiej Klasyfikacji Działalności odrębnie w stosunku do gospodarki leśnej). Jednak np. wskazana na Ryc. 5 naturalna zewnętrzna funkcja lasu zaspokajania nadzwyczajnych potrzeb społeczno – gospodarczych jest w Lasach Państwowych realizowana poprzez sprawowanie władzy publicznej. Również realizacja naturalnej zewnętrznej funkcji lasu jako zasobu przydatnego w utrzymaniu i kształtowaniu ładu podmiotowego prowadzenia działań nie następuje z użyciem metod gospodarki leśnej, lecz: a) albo metodami działalności rozwojowej podmiotów prowadzących gospodarstwa leśne (kształtowanie relacji areału lasów sensu stricto do areału lasów jako gruntów obejmujących różne urządzenia gruntowe; kształtowanie stanu posiadania poprzez obciążanie nieruchomości prawami rzeczowymi lub obligacyjnymi nieprzenoszącymi zarządu; kształtowanie stanu posiadania poprzez wyzbywanie się zbędnych nieruchomości oraz nabywanie nieruchomości potrzebnych do prowadzenia uprawnionej działalności), b) albo poprzez sprawowanie władzy publicznej (wyłączanie gruntów leśnych z produkcji, przymus prawny wyzbycia się nieruchomości przez podmioty prowadzące gospodarstwa leśne). Także naturalna zewnętrzna funkcja lasu utrzymania oraz kształtowania struktury przestrzennej krajobrazu jest w istotnych stopniu realizowana metodami sprawowania władzy publicznej (ochrona gruntów leśnych przed przeznaczaniem na cele nieleśne; realizowanie Krajowego Programu Wzrostu Lesistości Kraju), choć na przykład dokonywanie zalesień gruntów poza tym programem jest działalnością rozwojową gospodarstwa leśnego (działalnością w zakresie kształtowania stanu posiadania), 21 22 4) w Polskiej Klasyfikacji Działalności realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu (prowadzona z użyciem metod gospodarki leśnej) została uwzględniona jako część składowa tejże działalności (jako część składowa gospodarki leśnej); również na gruncie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług jest możliwe zidentyfikowanie efektów z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywanej z zastosowaniem metod gospodarki leśnej, 5) nierzeczowe produkty wyjściowe z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywane z zastosowaniem metod gospodarki leśnej nie mogą zaistnieć bez istotnego „wkładu” beneficjentów, osiągających korzyści z „poboru” tychże produktów; można kolokwialnie stwierdzić, że produkty te stanowią przedmiot wspólności majątkowej podmiotu prowadzącego gospodarstwo leśne oraz podmiotu, osiągającego korzyść majątkową lub osobistą z poboru tego produktu, 6) lasy Skarbu Państwa zasługują w Polsce na traktowanie jakby były przedmiotem nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej przede wszystkim dlatego, że od dziesięcioleci jest powszechna zgoda co do tego, że wyżej wymienione nierzeczowe produkty wyjściowe z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu powinny być pobierane przez beneficjentów praktycznie na zasadach nieodpłatnych, 7) tylko w tych przypadkach, w których nierzeczowy produkt wyjściowy z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywanej z zastosowaniem metod gospodarki leśnej stanowi wytwór powstający na drodze urzeczywistniania specjalnych programów działania przy zmarginalizowanym udziale „wytwórczym” przeszłych nabywców tego produktu – możliwe jest jego zbywania na warunkach rynkowych bez zarzutu naruszenia atrybutu lasów Skarbu Państwa jako przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej, 8) realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu - w tym zakresie, w którym skutkuje nierzeczowymi produktami wyjściowymi gospodarki leśnej – jest działalnością zintegrowaną poziomo z pozostałym zakresem gospodarki leśnej (z wyłączeniem oczywiście urządzania lasu oraz sprzedaży surowca drzewnego jako części składowej gospodarki leśnej), 9) z mocy Ustawy o lasach oraz Ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju Lasy Państwowe nie mogą prowadzić gospodarki leśnej skutkującej produktami wyjściowymi poddawanymi obrotowi rynkowemu bez równoczesnego wytwarzania na zasadzie równie ważnej i bez odpłatności nierzeczowych produktów wyjściowych tej gospodarki, 10) są granice modyfikowania naturalnych zewnętrznych funkcji lasu, poza którymi nie należy już mówić o realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywanej metodami gospodarki leśnej, lecz o prowadzeniu zarobkowej działalności poza gospodarką leśną, podlegającej jednoznacznej identyfikacji na gruncie Polskiej Klasyfikacji Działalności (na przykład jako: działalność w zakresie turystyki, w tym turystyki myśliwskiej czy działalność w zakresie usług hotelarskich itp.). W identyfikacji statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych fundamentalne znaczenie ma ustalenie, czy działalność prowadzona przez Lasy Państwowe, w tym gospodarka leśna jest działalnością gospodarczą. Odsyłając interesariuszy do „Materiałów stanowiących rozwinięcie referatu”, w szczególności zaś do stanowiących jego część składową opracowania „Gospodarska leśna a ochrona środowiska ” – na wysłowią powyżej kwestię należy odpowiedzieć pozytywnie: działalność Lasów Państwowych jest działalnością gospodarczą, z zastrzeżeniem przypadków wyręczania przez niektóre organy wewnętrzne LP władzy publicznej w sferze imperium, a 22 23 także z zastrzeżeniem działalności rozwojowej prowadzonej przez Lasy Państwowe . Przy formułowaniu tej tezy wzięto pod uwagę, że 1) działalnością przeważającą w Lasach Państwowych jest trwale zrównoważona gospodarka leśna, 2) w rozumieniu Polskiej Klasyfikacji Działalności gospodarka leśna jest działalnością wytwórczą, z którą są związane konkretne wyroby i usługi, ujęte w PKWiU, nie wyłączając produktów wyjściowych związanych z realizacją pozaprodukcyjnych funkcji lasu, 3) wyroby i usługi, o których mowa w ppkt. 2) nie są (ujętymi w Polskiej Klasyfikacji Działalności odrębnie) produktami wyjściowymi działalności, charakteryzującymi działalność: a) podmiotów (jednostek instytucjonalnych) należących do sektora rządowego oraz samorządowego w rozumieniu statystyki publicznej, a także b) jednostek sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów Ustawy o finansach publicznych (o czym szczegółowo w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” w wywodach na temat braku przynależności Lasów Państwowych do sektora finansów publicznych i braku ratio legis dla zaliczenia Lasów Państwowych do tegoż sektora), 4) wyroby i usługi, o których mowa w ppkt. 2), są wytwarzane przez wszystkie podmioty, prowadzące gospodarkę leśną, w tym przez podmioty prowadzące gospodarkę leśną z wykorzystaniem lasów własności prywatnej, 5) w rozporządzeniu Rady Ministrów, regulującym gospodarkę finansową w Państwowym Gospodarstwie Leśnym „Lasy Państwowe”: a) działalność Lasów Państwowych w zakresie gospodarki leśnej została określona wprost jako działalność gospodarcza, b) działalność dodatkowa w Lasach Państwowych została na podstawie przepisów ww. rozporządzenia objęta podatkiem dochodowym od osób prawnych, identyfikującym tę działalność jako działalność zarobkową, 6) działalność Lasów Państwowych jest prowadzona na własny rachunek na zasadzie samodzielności finansowej, oznaczającej pokrywanie kosztów tej działalności z przychodów własnych LP (co jednoznacznie identyfikuje jej charakter zarobkowy) Na tej podstawie – uwzględniając dodatkowo definicje normatywne działalności gospodarczej, przywołane, scharakteryzowane i szczegółowo zanalizowane w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” – wysnuto wniosek, że praktycznie cała działalność bezpośrednio – wytwórcza w Lasach Państwowych ( za wyjątkiem - co oczywiste - działalności rozwojowej w rozumieniu PKD oraz działalności, polegającej na wspomaganiu i wyręczaniu państwa w sferze imperium przez organy i wyodrębnione w LP stanowiska pracy) wyczerpuje wszystkie znamiona działalności gospodarczej (w zatem jest działalnością gospodarczą). Skomentowania wymaga niewątpliwie kwalifikowanie jako działalności gospodarczej tych z działań Lasów Państwowych, które polegają na wspomaganiu w sferze dominium organów władzy publicznej oraz instytucji publicznych. Otóż co do zasady - za działania, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, Lasom Państwowym, na mocy art. 54 ustawy o lasach, powinno przysługiwać wynagrodzenie z budżetu państwa, jeżeli przedmiotowe wspomaganie dotyczy administracji rządowej i jest przez nią zlecone Lasom Państwowym do wykonania. Ponieważ wynagrodzenie to stanowi realizację dotacji celowych, to z istoty dotacji celowych wynika, że środki finansowe z nią związane muszą odpowiadać kosztom, ponoszonym przez Lasy Państwowe na wykonywanie przedmiotowego wspomagania. Abstrahując od tego, że od wielu lat przepis art. 54 ustawy o lasach jest przepisem martwym4., to należy podkreślić, że 4 Należy tu podnieść, że przy realizacji niektórych działań w ramach wspomagania organów i instytucji władzy publicznej występuje możliwość ich finansowania z użyciem środków, , związanych z wyodrębnioną częścią 23 24 cały szereg działań wspomagających organy i władzy publicznej i instytucji publicznych w ogóle nie wiąże się co do zasady z wynagrodzeniem pieniężnym, osiąganym przez Lasy Państwowe na mocy przepisów ustawy o lasach. Zgodnie z regulacjami unijnymi – podmioty, będące przedsiębiorcami, mają możność ubiegania się - bez notyfikacji pomocy publicznej - o wynagradzanie działań publicznych świadczonych nieodpłatnie. Dowodzi to tego, że nieodpłatne wyręczanie przez przedsiębiorców obowiązków sektora rządowego i samorządowego nie jest zjawiskiem w Unii nieznanym i odrzucanym Choć w praktyce Lasy Państwowe z tej możności nie korzystają, to stwierdzenia zdań poprzedzających upoważniają do stwierdzenia, że co do istoty działania Lasów Państwowych wspomagające organy władzy publicznej oraz instytucje publiczne w sferze dominium są działalnością, mającą charakter działalności zarobkowej (czym innym jest atrybut danej działalności jako działalności zarobkowej, a czym innym wykorzystywanie tego atrybutu do faktycznego zarobkowania). Należy zatem dojść do wniosku, że działalność Lasów Państwowych w zakresie wspomagania w sferze dominium organów władzy publicznych i instytucji publicznych jest działalnością gospodarczą, choć w praktyce działalnością gospodarczą zintegrowaną poziomo z działalnością rozwojową. Należy bowiem zauważyć, że wiele działań, identyfikowanych jako ww. wspomaganie organów władzy publicznej i instytucji publicznych w sferze dominium przynosi korzyść w postaci poprawy funkcjonalności czy wizerunku Lasów Państwowych. Wspomaganiem organów władzy publicznej jest na przykład wykonywanie na koszt nadleśnictwa (bez wynagrodzenia) zabiegów zwalczających nadmierne występowanie organizmów szkodliwych w lasach, nie znajdujących się w zarządzie LP. Pozostaje poza dyskusją, że z wykonania takiego zabiegu Lasy Państwowe uzyskują określoną korzyść, polegającą na utrzymaniu (pozostających w zarządzie LP) zasobów leśnych Skarbu Państwa w należytym stanie braku zagrożenia od czynników biotycznych – a to w następstwie eliminacji niebezpieczeństwa „importu” stanu zagrożenia dla trwałości lasu z lasów „niepaństwowych” do lasów Skarbu Państwa. Działalność Lasów Państwowych w zakresie wspomagania w sferze dominium organów władzy publicznej i instytucji publicznych jako działalność rozwojowa może podlegać szacunkowej wycenie za pomocą następującej formuły: [1] W publ.= K publ. – O publ., w której poszczególne symbole oznaczają: Symbol W publ. K publ. O publ Znaczenie symbolu Szacunkowa wartość działalność LP w zakresie wspomagania w sferze dominium organów władzy publicznej i instytucji publicznych będącej działalnością rozwojową Koszty całkowite ponoszone przez Lasy Państwowe w związku ze wspomaganiem organów władzy publicznej i instytucji publicznych (łącznie z wydatkami, ponoszonymi z wykorzystaniem środków związanych z funduszem leśnym) Odpłatność pieniężna uzyskiwana przez Lasy Państwowe za wspomaganie organów władzy publicznej i instytucji publicznych w sferze dominium W praktyce nie cała oczywiście działalność w zakresie wspomagania przez LP organów władzy publicznej oraz instytucji publicznych stanowi zintegrowaną poziomo działalność funduszu leśnego (chodzi tu o środki na finansowanie działań w lasach, nie znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych); jednak w praktyce w niewielkim zakresie może to być substytut środków z ww. dotacji celowych. 24 25 gospodarczą oraz działalność rozwojową. Dlatego rzeczywista wartość omawianej działalności rozwojowej (W publ1 ) jest dana następującym wzorem: [2] W publ1 = W publ. – Ś publ (gdzie Ś publ oznacza wartość świadczenia publicznego ponoszonego bez odpłatności przez Lasy Państwowe w związku ze wspomaganiem w sferze dominium organów władzy publicznej oraz instytucji publicznych). W kontekście działalności gospodarczej, prowadzonej przez Lasy Państwowe, skomentowania wymaga również realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej. Otóż realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej, prowadzonej przez Lasy Państwowe, polega na wykonywaniu działań, skutkujących ww. produktami wyjściowymi działalności, za które Lasy Państwowe nie mogą co do zasady (z zastrzeżeniem wyjątków omówionych w innym miejscu referatu ) otrzymywać wynagrodzenia. Nie oznacza to jednak, że brak odpłatności pieniężnej za realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu jest zjawiskiem uniwersalnym (że odpłatność pieniężna za realizację pozaprodukcyjnych nie wchodzi w grę z samej istoty tych działań). Realizowania pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej jest warunkiem „dopuszczającym” możność prowadzenia gospodarki leśnej w pozostałym zakresie (realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej jest warunkiem uznania tej gospodarki na gospodarkę trwale zrównoważoną). Jednakże podmioty prowadzące gospodarkę leśną z wykorzystaniem innych lasów aniżeli lasy państwowe, mogą w świetle prawa domagać się wynagrodzenia za efekty tych działań, i to wynagrodzenia na zasadach rynkowych. W tym kontekście realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu należy uznać za przejaw działalności gospodarczej, w ramach której gospodarstwa leśne wspomagają w istocie organy władzy publicznej oraz instytucje publiczne. W większości bowiem przypadków brak podaży przez gospodarstwa leśne nierzeczowych produktów wyjściowych gospodarki leśnej, musiałby wiązać się ze zrekompensowaniem tego ubytku poprzez podjęcie określonych działań przez sektor rządowy i samorządowy. Okoliczność, iż Lasy Państwowe za efekty tych działań nie uzyskują (nie mogą co do zasady, z zastrzeżeniem przypadków, przywołanych w innej części referatu ) uzyskiwać wynagrodzenia, oznacza, że dla tego podmiotu realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu stanowi ponoszenie ciężarów publicznych, z którymi w świetle Konstytucji RP każdy podmiot prawny powinien się liczyć (z zachowaniem jednak zasady sprawiedliwości oraz wynikającej z niej zasady równości). 4. Generalny podział obowiązków w obrębie Lasów Państwowych Przypominając dla porządku, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” stanowi zhierarchizowane zgrupowanie jednostek organizacyjnych, obejmujące Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych, zakłady Lasów Państwowych o zasięgu krajowym, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych, nadleśnictwa oraz zakłady LP o zasięgu regionalnym – nie sposób na wstępie nie wyartykułować przekonania autora, że problem jednoznacznego podziału obowiązków do wypełniania przez te jednostki w ramach uprawnionego obszaru działalności LP powinien zostać jak najprędzej objęty aktem ogólnego zarządu (zarządzeniem) Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych. Wydaje się bowiem, że w trakcie kształtowania się , przez okres przeszło dwudziestu lat, t. j. od roku uchwalenia Ustawy o lasach, praktyki wykonywania tego aktu prawnego – role Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz role poszczególnych grup jednostek 25 26 organizacyjnych LP (regionalnych dyrekcji LP, zakładów LP o zasięgu krajowym, nadleśnictw oraz zakładów o zasięgu regionalnym) nie zostały jednoznacznie, a nade wszystko poprawnie zakreślone. Stwierdzenie zdania poprzedzającego należy przede wszystkim odnosić do Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym oraz regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. Za pierwotne źródło tego stanu rzeczy należy bez wątpienia uznać niedostateczne i niejasne określenie tychże ról w przepisach Ustawy o lasach, a także w Statucie Lasów Państwowych. Kierując się mimo to powyższymi przepisami, a także ogólną teorią prowadzenia działalności w ramach podmiotów działających na zasadach korporacyjnych w rozproszeniu geograficznym i w warunkach zhierarchizowania – w „Materiałach stanowiących rozwiniecie referatu” wywiedziono, że w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych powinna być prowadzona przede wszystkim działalność, która w Polskiej Klasyfikacji Działalności została określona jako działalność profesjonalna prowadzona przez „Head Office”. Innymi słowy w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych pod kierunkiem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych powinna być prowadzona głównie działalności wytwórcza w zakresie tzw. „miękkiego” rozwoju LP – obejmująca: 1) przyczynianie się do racjonalizacji podstaw prawnych i strategicznych leśnictwa, z wykorzystaniem do tego aktów (instrumentów) niewładczego oddziaływania na organy administracji publicznej, 2) prowadzenie prac rozwojowych oraz działalności wdrożeniowej, 3) planowanie strategiczne, 4) doskonalenie systemów funkcjonalnych Lasów Państwowych poprzez definiowanie i realizowanie różnych projektów strategicznych w urzeczywistnianiu strategii LP, 5) kształtowanie otoczenia Lasów Państwowych poprzez współpracę oraz współdziałanie z interesariuszami Lasów Państwowych, zwłaszcza wówczas, gdy akty sprawstwa kierowniczego Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych oddziałują niewładcze na tych interesariuszy, 6) systematyczne doskonalenie wewnętrznej struktury organizacyjnej Lasów Państwowych, także w zakresie struktury i jakości zasobów pracy - z zastrzeżeniem uprawnienia dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych do kreowania tej struktury w odniesieniu do zakładów Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym, 7) promowanie, propagowanie oraz wykonywanie innych działań w celu kształtowanie wizerunku oraz innych elementów „goodwill’ u” Lasów Państwowych (nie wyłączając integrowania w skali makro kadry pracowniczej w Lasach Państwowych). Ponadto – w ramach działalności wytwórczej - w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, pod kierunkiem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych - powinna być prowadzona działalność w zakresie wyręczania oraz wspomagania administracji publicznej, obejmująca w szczególności: 1) gromadzenie wiedzy o państwie ( w tym zakresie, w jakim dotyczy ona leśnictwa), 2) finansowanie badań w zakresie leśnictwa, 3) ochronę (w tym metodami działalności muzealniczej) leśnego dziedzictwa kulturowego, 4) ochronę dziedzictwa genetycznego (w zakresie, w jakim dotyczy to ekosystemów leśnych), 26 27 5) prowadzenie (w skali makro) działalności w zakresie edukacji przyrodniczo – leśnej społeczeństwa, 6) wspomagania wykonywania obowiązków przez Ministra Środowiska, na przykład w zakresie zarządzania środkami ze źródeł zewnętrznych. W ramach działalności pomocniczej (wynikowo) na rzecz różnych przejawów działalności w Lasach Państwowych – do obowiązków Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, korzystającego z pomocy Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, powinno należeć: 1) kierowanie Lasami Państwowymi poprzez stanowienie aktów sprawstwa kierowniczego (poprzez wydawanie przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych zarządzeń) ustalających (coraz bardziej udoskonalone) systemy funkcjonalne Lasów Państwowych oraz zobowiązujących pracowników jednostek organizacyjnych LP do respektowania tych systemów, 2) kierowanie Lasami Państwowymi w formie narad gospodarczych o centralnym charakterze, 3) kierowanie Lasami Państwowymi, obejmujące: a) prowadzenie strategicznych analiz retrospektywnych oraz prognostycznych, w tym w zakresie kontrolingu strategicznego oraz b) sprawowanie kontroli funkcjonalnej Lasów Państwowych, 4) kierowanie Lasami Państwowymi poprzez nadzorowanie regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych oraz zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym, 5) kierowanie (w różnych formach) Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych, a także – w przypadku realizowania (w wykonaniu obowiązków Dyrekcji Generalnej lasów Państwowych) wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych – kierowanie tymi podmiotami, 6) prowadzenie gospodarki finansowej Lasów Państwowych – w szczególności w części dotyczącej sporządzania Planu Finansowego Lasów Państwowych oraz gospodarowania środkami, związanymi z funduszem leśnym, 7) niewładcze oddziaływanie na kadrę pracowniczą w Lasach Państwowych na przykład poprzez działalność wydawniczą (prasa leśna, wydawnictwa poradnikowe itd.) Podstawowym obowiązkiem zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym powinno być wspomaganie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, w tym Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, w wypełnianiu ich podstawowych obowiązków. Działalność zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym powinna być organizowana w ten sposób, aby można było ją identyfikować jako realizowanie wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych (w tym co najmniej jako realizowanie wspólnego przedsięwzięcia Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz jednego z tych zakładów). I tak do głównych obowiązków, wypełnianych w formie usług wewnątrzinstytucjonalnych na rzecz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, w tym Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych – powinno należeć : 1) w odniesieniu do Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych: a) wspomaganie DGLP w zakresie gromadzenia wiedzy o państwie, b) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia (w skali makro) edukacji przyrodniczo – leśnej społeczeństwa, c) wspomaganie DGLP w zakresie kształtowania otoczenia Lasów Państwowych poprzez współpracę oraz współdziałanie z interesariuszami Lasów Państwowych, 27 28 2) 3) 4) 5) 6) d) wspomaganie DGLP w zakresie promowania, propagowania oraz wykonywania innych działań w celu kształtowanie wizerunku oraz innych elementów „goodwill’ u” Lasów Państwowych (nie wyłączając integrowania w skali makro kadry pracowniczej w Lasach Państwowych), e) wspomaganie DGLP w zakresie niewładczego oddziaływania na kadrę pracowniczą w Lasach Państwowych na przykład poprzez działalność wydawniczą (prasa leśna, wydawnictwa poradnikowe itd.) w odniesieniu do Ośrodka Rozwojowo – Wdrożeniowego Lasów Państwowych: a) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia strategicznych analiz retrospektywnych i prognostycznych, łącznie z analizami identyfikującymi wartości intelektualne wytwarzanie w Lasach Państwowych, b) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia prac rozwojowych oraz działalności wdrożeniowej, c) wspomaganie DGLP w zakresie planowania strategicznego, d) wspomaganie DGLP w zakresie definiowania projektów strategicznych, służących realizacji strategii Lasów Państwowych, e) wspomaganie DGLP w zakresie doskonalenia kadry pracowniczej w Lasach Państwowych (szkolenia centralne, działanie studia filmowego, działalność wydawnicza), f) wspomaganie DGLP w zakresie promowania, propagowania oraz wykonywani innych działań w celu kształtowanie wizerunku oraz innych elementów „goodwill’ u” Lasów Państwowych (łącznie z działaniem studia filmowego), w odniesieniu do Leśnego Banku Genów: a) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia prac rozwojowych oraz działalności wdrożeniowej w zakresie genetyki, b) wspomaganie DGLP w zakresie ochrony dziedzictwa genetycznego ekosystemów leśnych, w odniesieniu do Ośrodka Kultury Leśnej: wspomaganie DGLP w zakresie ochrony (w tym metodami muzealniczymi) leśnego dziedzictwa kulturowego, w odniesieniu do Ośrodka Techniki Leśnej: a) wspomaganie DGLP w zakresie analizowania stanu i postępu techniki leśnej oraz procesów technologicznych w leśnictwie, b) wspomaganie DGLP w zakresie prac rozwojowych oraz wdrożeniowych dotyczących stanu i postępu techniki leśnej oraz procesów technologicznych w leśnictwie, w odniesieniu do Zakładu Informatyki Leśnej: wspomaganie DGLP w zakresie doskonalenia Systemu Informatycznego Lasów Państwowych. Na odrębne omówienie zasługuje niewątpliwie rola Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych. Oprócz wspomagania DGLP w zakresie realizowania przez Lasy Państwowe zadań zleconych w zakresie pomocy w wypełnianiu przez Ministerstwo Środowiska funkcji jednostki zarządzającej Programem „Infrastruktura i Środowisko” – Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych powinno odgrywać doniosłą rolę w definiowaniu oraz realizowaniu projektów strategicznych służących urzeczywistnianiu strategii Lasów Państwowych. Zdaniem autora projekty strategiczne służące urzeczywistnianiu strategii rozwoju Lasów Państwowych nie powinny być realizowane w sposób zdecentralizowany (rozproszony), lecz przede wszystkim jako zintegrowane „makroskalowe” wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych LP ( z uwzględnieniem, rzecz oczywista, i honorowaniem inicjatyw „oddolnych”). Obowiązkiem CKPŚ powinno być: 28 29 1) wspomaganie DGLP w oddziaływaniu niewładczym na postanowienia różnych dokumentów strategiczno – programowych, będących podstawą przekazywania środków pomocy zewnętrznej do beneficjentów, 2) wspomaganie DGLP w rozpoznawaniu (identyfikowaniu) potrzeb rozwojowych LP z punktu widzenia regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, nadleśnictw i zakładów LP oraz w rozpoznawaniu (identyfikowaniu) barier rozwojowych, 3) wspomaganie DGLP w rozpoznawaniu możliwości pozyskania środków zewnętrznych w odniesieniu do każdego zdefiniowanego projektu strategicznego, służącego realizacji strategii rozwoju Lasów Państwowych, 4) wspomaganie DGLP w przeprowadzaniu pełnej procedury aplikacyjnej, mającej na celu pozyskanie ww. środków (z zastrzeżeniem, że zgodnie z przepisami Ustawy o lasach środki te co do zasady powinny być przelewane na rachunek, związany z funduszem leśnym, zaś inne środki finansowe, związane z funduszem leśnym, powinny stanowić tzw. wkład własny), 5) wspomaganie DGLP w wykonywaniu innych działań, związanych z pozyskiwaniem oraz wykorzystywanie ww. środków zewnętrznych, łącznie z rozliczaniem się przez Lasy Państwowe z wykorzystania tych środków. Podstawowym obowiązkiem regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinno być prowadzenie działalności pomocniczej na rzecz dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów w wypełnianiu przez nich funkcji wspomagania Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w realizacji obowiązku kierowania Lasami Państwowymi. Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinni dokonywać tego wspomagania przy pomocy - poprzez: 1) kierowanie regionalnymi dyrekcjami LP w trakcie prowadzenia w tych jednostkach „regionalnej” działalności kontrolingowej oraz innej „regionalnej” działalnością analitycznej, 2) kierowanie regionalnymi dyrekcjami LP w trakcie procesu nadzorowania oraz kontrolowania następczego nadleśnictw oraz zakładów o zasięgu regionalnym, 3) podejmowanie decyzji zarządczych oraz wydawanie zarządzeń mających na celu zapewnienie prowadzenia działalności w regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych w sposób należycie zorganizowany, zaplanowany oraz skoordynowany. Ponadto do obowiązków dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinno należeć kształtowanie struktury organizacyjnej Lasów Państwowych poprzez likwidowanie, dzielenie, powiększanie oraz tworzenie zakładów o zasięgu regionalnym. Do obowiązków regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinno należeć świadczenie wszelkich potrzebnych usług na rzecz nadleśnictw oraz na rzecz zakładów LP o zasięgu regionalnym. W ramach niniejszego referatu pomija się obowiązki przypadające nadleśnictwom oraz zakładom Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym – albowiem identyfikacja tych obowiązków nie budzi na ogół kontrowersji. Problematyka uprawnionego obszaru działalności prowadzonej w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych, w nadleśnictwach, zakładach LP o zasięgu krajowym i regionalnym została w detalicznym zakresie objęta „Materiałami stanowiącymi rozwinięcie referatu”. 29 30 Na zakończenie nie sposób nie podnieść, iż brak aktu sprawstwa kierowniczego „zaprowadzającego” jednoznaczny podział ról, przypadających w Lasach Państwowych poszczególnym jednostkom organizacyjnym Lasów Państwowych (poszczególnym grupom jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych), sprawił, że w Lasach Państwowych urzeczywistniła się reguła, określana potocznym porzekadłem „przyroda nie znosi próżni”. Otóż próżnię tę, za sprawą środowiska księgowych w Lasach Państwowych, „zapełniono” w Planie Kont Lasów Państwowych. Jak wiadomo, w wykonaniu przepisów Ustawy o lasach – nadleśnictwa są obowiązane do dokonywania na rachunek regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych wpłat środków pieniężnych, służących finansowaniu działalności tej jednostki, przy czym część tych środków podlega dalszej redystrybucji (służąc między innym finansowaniu działalności Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz innych regionalnych dyrekcji LP). Ponadto nadleśnictwa są obowiązane do dokonywania (wynikowo) na rachunek, związany z funduszem leśnym wpłat, odpowiadających tzw. odpisowi podstawowemu na fundusz leśny. Obie wpłaty stanowią w nadleśnictwach koszt działalności Lasów Państwowych. Wpłata zapewniająca finansowanie działalności regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych oraz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych jest ujmowana na koncie o symbolu 502 , zaś wpłata odpowiadająca odpisowi podstawowemu jest ujmowana na koncie o symbolu 516. Z obu tych kont koszt działalności nadleśnictw jest przenoszony na konto o symbolu 711. Zapisy na tym koncie odzwierciedlają koszty wytworzenia w nadleśnictwie produktów działalności podstawowej (w uproszczeniu koszty wytworzenia w nadleśnictwie surowca drzewnego) oraz produktów działalności administracyjnej (czyli nie wiadomo jakich produktów). Oczywiście w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych również powstają koszty działalności tych jednostek organizacyjnych. Z kont zespołu 7 są one przenoszone na konto 854 (finansowanie z wpłat jednostek). Ponadto w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych są dokonywane różne wydatki, dokonywane z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym. Są to głównie środki, stanowiące ww. wpłaty, odpowiadające ww. odpisowi podstawowemu. Wydatki te skutkują zmniejszeniem wartości konta 850 (t. j. konta fundusz leśny). Jak to już omówiono, w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych jest prowadzona bardzo zróżnicowana działalność. W Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych jest to (a przynajmniej powinna być) działalność rozwojowa (w zakresie tzw. „miękkiego rozwoju”). Działalność Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych jedynie w marginalnym stopniu może być uznawana za działalność pomocniczą na rzecz wytwarzania surowca drzewnego w nadleśnictwach. Również w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych tylko część działalności może mieć taki charakter. Podobnie bardzo zróżnicowany charakter mają wydatki, dokonywane w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym. Na przykład z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym, następuje wspomaganie administracji publicznej (finansowanie badań, finansowanie inwentaryzacji wielkoobszarowej w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa) , ale również wydatki te służą prowadzeniu w Lasach Państwowych działalności rozwojowej (finansowanie tworzenia infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej, finansowanie wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych LP o charakterze rozwojowym). Plan kont Lasów Państwowych nie przewiduje prowadzenia księgowości analitycznej pozwalającej na identyfikowanie, które zmniejszenia wartości konta 854 i wartości konta 850 odpowiadają poszczególnym przejawem uprawnionej działalności prowadzonej w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych. Sprawia to, że „księgowego punktu widzenia” cała działalność Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych polega na wytwarzaniu surowca drzewnego, a 30 31 także wszystkie wydatki, dokonywane z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym, służą wytwarzaniu surowca drzewnego. Taki absurdalny stan faktyczny nie może być dalej tolerowany nie tylko dlatego, że jest niezgodny ze stanem prawnym, lecz również dlatego, że sprzyja zachowywaniu niejasnego podziału ról, przypadających w Lasach Państwowych poszczególnym jednostkom organizacyjnym Lasów Państwowych. 5. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a organy państwowe Na wstępie należy z mocą podkreślić, że z konstytucyjnego punktu widzenia niedopuszczalne jest przypisywanie do danego podmiotu prawnego statusu organu państwowego na zasadzie domniemania. Jest to praktyka kategorycznie niedopuszczalna. Przypisanie do danego podmiotu statusu organu państwowego powinno następować poprzez jednoznacznego określenie tegoż statusu w przepisach prawa powszechnego. Szczegółowa analiza aktualnego porządku prawnego pozwala ujęcie organów państwowych w ramy schematu klasyfikacyjnego, utrwalonego na Ryc.6. W poniższym schemacie uwzględniono Narodowy Bank Polski jako centralny organ państwowy. Dokonano tego z tego względu, że jest to instytucja, która zgodnie z Konstytucją RP jest uprawniona do kreowania polityki pieniężnej państwa. Należy jednak podkreślić, że zgodnie z regulacjami unijnymi dotyczącymi statystyki publicznej – banki centralne są zaliczane nie do sektora instytucjonalnego, obejmującego instytucje rządowe i samorządowe, lecz do sektora instytucjonalnego, obejmującego instytucje finansowe oraz ubezpieczeniowe. Ujęcie zatem Narodowego Banku Polskiego w zgrupowaniu organów publicznych ma świadomie charakter dyskusyjny (problematyczny). Ponadto ze schematu na Ryc. 6 wynika, że w świetle aktualnego porządku prawnego w Polsce nie ma zgrupowania organów administracji publicznej, do którego uprawnione byłoby zaliczenie Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”. 31 Ryc. 6. Klasyfikacja organów publicznych 32 Samorząd terytorialny (podmiot realizujący wszystkie zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję `lub ustawy dla organów innych władz publicznych) Aparat wykonawczy organów samorządu terytorialnego + samorządowe jednostki instytucjonalne sektora finansów publicznych inne niż organy samorządu terytorialnego oraz inne niże aparat wykonawcy tych organów ORGANY PUBLICZNE Organy państwowe Organy władzy publicznej Centralne organy państwowe Inne centralne organy państwowe Narodowy Bank Polski Organy władzy ustawodawczej Sejm Senat Zgroma dzenie Narodo we Centralne organy władzy państwowej Organy władzy państwowej Wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek województwa Organy władzy wykonawczej Prezydent jako naczelny organ administracji państwowej Naczelne organy administracji rządowej: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie Organy gminy, związku gmin, powiatu (związku powiatów) lub województwa samorządowego Organy władzy sądowniczej Organy kontroli państwowej oraz ochrony prawa Trybunały Sądy Kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty lub województwa samorządowego , Prokuratura jako organ ochrony prawnej z Prokuratorem Generalnym jako naczelnym organem prokuratury imieniu wójtaOdwoławcze Samorządowe Kolegium Najwyższa Izba Kontroli jako naczelny organ kontroli państwowej Organy określone w Konstytucji Organy samorządu zawodowego i gospodarczego Organy samorządu terytorialnego Organy centralnej administracji państwowej lub rządowej Rzecznik Praw Obywatelskich Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Inne organy Organy administracji rządowej Terenowe organy państwowe Wojewodowie Terenowe organy administracji rządowej zespolonej i niezespolonej 32 ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ROZUMIENIU K.P.A. Wyodrębnione skonkretyzowane organy państwowe i samorządowe Inne organy państwowe, jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są powołane do załatwiania spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych Organy państwowe Inne podmioty, jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są powołane do załatwiania spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych Organy jednostek samorządu terytorialnego Ministrowie i organy zrównane Centralne organy administracji rządowej Wojewodowie jako terenowe organy administracji rządowej Prezes Rady Ministrów, jeżeli pełni funkcję ministra kierującego działem administracji rządowej Wiceprezes Rady Ministrów, pełniący funkcję ministra kierującego działem administracji rządowej Minister kierujący działem administracji rządowej Przewodniczący komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów Kierownicy innych - równorzędnych w stosunku do centralnych urzędów administracji rządowej – urzędów państwowych załatwiających sprawy indywidualne w drodze decyzji administracyjnych lub sprawy dotyczące wydawania zaświadczeń Terenowe organy administracji rządowej Terenowe organy administracji rządowej zespolonej Działające imieniem własnym 33 Terenowe organy administracji rządowej niezespolonej Działające imieniem wojewodów Wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek województwa Organy gminy, związku gmin, powiatu (związku powiatów) lub województwa samorządowego Kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty lub województwa samorządowego , imieniu wójta Samorządowe Kolegium Odwoławcze Kierownicy centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra 33 34 Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” - należy stwierdzić, że: 1) Dyrektor Generalny Lasów Państwowych nie jest organem państwowym; organami państwowymi nie są też dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, nadleśniczowie oraz kierownicy zakładów Lasów Państwowych. Również Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe nie jest organem państwowym, 2) skoro Dyrektor Generalny Lasów Państwowych nie jest organem państwowym, ani żaden inny organ wewnętrzny w Lasach Państwowych nie jest organem państwowych – to tym samym nie są to organy administracji rządowej, 3) skoro Dyrektor Generalny Lasów Państwowych ani żaden inny organ wewnętrzny w Lasach Państwowych nie jest organem administracji rządowej – to tym samym Lasy Państwowe oraz jednostki organizacyjne Lasów Państwowych nie stanowią aparatu pomocniczo - wykonawczego tych organów; stanowi to silną przesłankę dla twierdzenia, że Lasów Państwowych oraz jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych nie sposób uznać za część składową administracji rządowej - zwłaszcza że w administracji rządowej nie może przecież mieć miejsca rynkowa działalność gospodarcza, a taką działalnością jest trwale zrównoważona gospodarka leśna (co było już przedmiotem wywodu), 4) gdyby Lasy Państwowe oraz jednostki organizacyjne Lasów Państwowych były częścią składową administracji rządowej, to musiałyby należeć do sektora finansów publicznych, a jak to wykazano poniżej Lasy Państwowe nie należą do tego sektora, a ponadto nie ma przesłanek teoretyczno – prawnych, by do tego sektora należeć powinny (o czym dalej), 5) Dyrektor Generalny Lasów Państwowych sporadycznie, z upoważnienia i w imieniu ministra właściwego do spraw środowiska, działa jako, nie będący organem państwowym, inny podmiot uprawniony do załatwiania spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych (chodzi o wyrażanie w drodze decyzji administracyjnej zgody na zmianę przeznaczenia gruntu leśnego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego), 6) stwierdzenie zdania poprzedzającego odnosi się odpowiednio do nadleśniczych oraz dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, 7) jak to wykazano w innych opracowaniach analitycznych ORWLP – wymaga autentycznej wykładni ustawy o lasach rozstrzygnięcie, czy na zasadzie lex specialis nadleśniczym (przy wprowadzaniu powszechnego zakazu wstępu do lasu) oraz Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych (przy ustalaniu zasięgów terytorialnych nadleśnictw) nie przysługują ponadto uprawnienia do doniosłych czynności prawnych, polegających na stanowieniu ogólnych aktów stosowania prawa. Na marginesie nie może ujść uwadze, że zgodnie z art. 54 Ustawy o lasach, „Lasy Państwowe otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na zadania zlecone przez administrację rządową (…)” , przy czym wiele zadań do zrealizowania przez Lasy Państwowe z wykorzystaniem środków finansowych przekazywanych Lasom Państwowym w wykonaniu tej dotacji przez dysponentów budżetu państwa (głównie przez Ministra Środowiska), są to zadania o charakterze niemajątkowym. Biorąc pod uwagę, należy stwierdzić, ze gdyby Lasy Państwowe stanowiły część składową administracji rządowej – w związku z przepisami Ustawy o finansach publicznych nie mogłyby środków takich otrzymywać, gdyż podmioty należące do administracji rządowej, są co do zasady finansowane poprzez realizacji innych wydatków publicznych aniżeli dotacje celów. Ponadto określone segmenty administracji rządowej nie wykonują zadań w oparciu o instytucję zlecenia tych do realizacji przez inne segmenty tejże administracji. 6. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a sektor finansów publicznych Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” – należy podnieść, że okoliczność, iż: 34 35 1) w świetle dotychczasowego wywodów a) Lasy Państwowe nie stanowią organu państwowego, b) jednostki organizacyjne Lasów Państwowych nie stanowią organów państwowych, c) żadne organy wewnętrzne nie stanowią organów państwowych, d) Lasy Państwowe oraz jednostki organizacyjne Lasów Państwowych nie wchodzą w skład administracji publicznej, w tym w skład administracji rządowej, a ponadto okoliczność, że b) Lasy Państwowe w przeważającej części swojego działania nie realizują zadań publicznych, właściwych dla sektora rządowego i samorządowego, prowadząc przede wszystkim gospodarczą działalność rynkową, której wymiar społeczny wiąże się z obowiązkiem realizowania na zasadach nierynkowych pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej – otóż powyższe przesłanki stanowią samoistne wsparcie tezy, iż Lasy Państwowe nie należą do sektora finansów publicznych i do tego sektora zaliczone być nie powinny. Na Ryc. 2 utrwalono w formie schematu wykaz jednostek sektora finansów publicznych, który uzupełniono charakterystyką tychże jednostek, ze zwróceniem szczególnej uwagi na ich systemy finansowe. 35 36 Ryc.2 Klasyfikacja jednostek sektora finansów publicznych Jednostki sektora finansów publicznych Podmioty niebędące organami władzy publicznej Organy władzy publicznej (por.Ryc.1) Jednostki sektora finansów publicznych obowiązane do stosowania zasad gospodarki finansowej, określonych w Ustawie o finansach publicznych Jednostki budżetowe Podmioty działające w zakresie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społeczych Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Fundusze zarządzane przez ZUS Fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS Samorządowe zakłady budżetowe Agencje wykonawcze Podmioty działające w sferze ochrony zdrowia Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej Instytucje gospodarki budżetowej Polska Akademia Nauk Jednostki tworzone przez Polską Akademię Nauk Uczelnie publiczne Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związków Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego. Państwowe fundusze celowe 36 37 Z oczywistych względów – nie ma racjonalnego uzasadnienia dla ustalania różnic funkcjonalnych między Lasami Państwowymi a: 1) samorządowymi jednostkami sektora finansów publicznych, w tym samorządowymi zakładami budżetowymi (Lasy Państwowe nie są jednostką samorządową, lecz państwową jednostką organizacyjną), 2) jednostkami sektora finansów publicznych, działającymi w sferze ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia, nauki, szkolnictwa, kultury i działalności filmowej. Ustalanie takich różnic (odmienności) ma natomiast uzasadnienie w odniesieniu do jednostek sektora finansów publicznych, będących : 1) jednostkami budżetowymi, 2) agencjami wykonawczymi, 3) instytucjami gospodarki budżetowej, 4) państwowymi funduszami celowymi, 5) innych państwowymi osobami prawnymi utworzonymi na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych („z wyłączeniem przedsiębiorców, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego”). Jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego – z zastrzeżeniem co do państwowych jednostek budżetowych, dla których organem prowadzącym są organy administracji państwowej, prowadzące działalność określoną w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, które to jednostki mają możność tworzenia wydzielonych rachunku do gromadzeni określonych dochodów, przeznaczanych na określone wydatki. System finansowy Lasów Państwowych w sposób zasadniczy odbiega od systemu finansowego jednostek budżetowych. Lasy Państwowe pokrywają bowiem koszty działalności z przychodów własnych. Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” po pierwsze nie jest osobą prawną, a po drugie prowadzi przede wszystkim działalność gospodarczą (działalność zarobkową) w zakresie gospodarki leśnej. Jak to wywiedziono powyżej - działalność w zakresie gospodarki leśnej nie jest działalnością stanowiącą obowiązek państwa lub samorządu terytorialnego (nie jest obowiązkiem podmiotów, wchodzących w skład instytucji rządowych i samorządowych w rozumieniu statystyki publicznej). Agencja wykonawcza corocznie wpłaca do budżetu państwa, na rachunek bieżący dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad tą agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu zobowiązań podatkowych, chyba że w szczególnie uzasadnionych przypadkach wynikających z konieczności zapewnienia sprawnego i pełnego wykonywania zadań agencji wykonawczej Rada Ministrów, na wniosek ministra sprawującego nadzór nad agencją wykonawczą, wyrazi zgodę, w formie uchwały, na niewpłacenie tej nadwyżki. 37 38 System finansowy Lasów Państwowych nie obejmuje takiego rozwiązania systemowego. Lasy Państwowe wolne środki finansowe w obrocie wykorzystują przede wszystkim do prowadzenia działalności rozwojowej. Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w celu realizacji zadań publicznych. Instytucja gospodarki budżetowej (1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania, (2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów – przy czym uprawnienie do tworzenia instytucji gospodarki budżetowej przysługuje następującym organom założycielskim: 1) ministrom lub Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą Rady Ministrów, udzieloną na jego wniosek, 2) organom lub kierownikom następujących jednostek: Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” nie wykonuje wyodrębnionych zadań wyżej wymienionych organów założycielskich lub instytucji, którymi organy te kierują. Jak to wywiedziono powyżej – działalność Lasów Państwowych nie wiąże się z wypełnianiem obowiązków, skutkujących zadaniami publicznymi (w szczególności obowiązków spoczywających na wyżej wymienionych organach założycielskich). Lasy Państwowe prowadzą przede wszystkim działalność gospodarczą (działalność zarobkową) polegającą na prowadzeniu gospodarki leśnej. W ramach Lasów Państwowych nie sposób również wyodrębnić państwowego fundusz celowego. W szczególności funkcji państwowego funduszu celowego nie wypełnia fundusz leśny, z tego względu, że (1) gospodarka finansowa Lasów Państwowych prowadzona w oparciu o ten składnik pasywów Lasów Państwowych współtworzący kapitał własny Lasów Państwowych nie została określona w ustawie o finansach publicznych, (2) należności oraz środki pieniężne, będące aktywnym odzwierciedleniem tego funduszu, są prawie w całości, związane z przychodami ze sprzedaży drewna przez Lasy Państwowe (odpis podstawowy) , a (3) środki, związane ze sprzedażą drewna przez Lasy Państwowe nie są środkami publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych5 (Ryc. 3). W tym stanie rzeczy należy wysnuć wniosek generalny, że Lasy Państwowe nie są jednostką sektora finansów publicznych – zgodnie zresztą ze stanowiskiem Rady Ministrów, która w przeszłości odstąpiła od zamiaru włączenia LP do tegoż sektora. 5 Oczywiście niedopuszczalne jest wnioskowanie, że środki ze sprzedaży drewna są środkami publicznymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, bo Lasy Państwowe są jednostką należącą do sektora finansów publicznych, a są jednostką sektora finansów publicznych, gdyż środki ze sprzedaży drewna są środkami publicznymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, a skoro są środkami publicznymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, to Lasy Państwowe należą do sektora finansów publicznych (klasyczny przykład tzw. efektu „zapętlenia” procesu mentalnego) 38 39 Ryc. 3 Środki publiczne w rozumieniu ustawy o finansach publicznych w ujęciu schematu blokowego Środki publiczne w rozumieniu Ustawy o finansach publicznych Dochody publiczne Środki ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi Środki publiczne będące przychodami Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych Przychody ze sprzedaży papierów wartościowych Przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego Przychody ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych Przychody z otrzymanych pożyczek i kredytów Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł Przychody z innych operacji finansowych 39 40 7. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako obiekt statystyki publicznej Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” - należy stwierdzić, co następuje: 1) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” nie działa na podstawie ustawy o finansach publicznych; nie stanowi części składowej sektora finansów publicznych; nie stanowi żadnej z jednostek organizacyjnych zaliczanych przez GUS do sektora rządowego i samorządowego, 2) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” praktycznie w całości koszty działalności pokrywa z przychodów ze sprzedaży produktów (wyrobów oraz usług), przy czym sprzedaż ta odbywa się na zasadach rynkowych, znamionujących działalność gospodarczą, jaka charakteryzuje funkcjonowanie Lasów Państwowych (z zastrzeżeniem co do działalności w zakresie wyręczania aparatu państwowego w sferze imperium) , 3) Lasy Państwowe są jednostką rynkową oraz prowadzą pełny zestaw ksiąg rachunkowych, 4) Lasy Państwowe są jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, lecz mającą zdolność prawną; Lasy Państwowe są podmiotem w wysokim stopniu charakteryzującym się suwerennością decyzyjną; działają na zasadzie samodzielności finansowej, na własne ryzyko gospodarcze i ekonomiczne z możnością swobodnego poddawania obrotowi prawnemu wytworzonych produktów wyjściowych działalności; środki pieniężne we władaniu Lasów Państwowych stanowią własność Lasów Państwowych, 5) Lasy Państwowe osiągają korzyści z prowadzonej działalności wytwórczej, co jest związane m.in. z prawem do wytwarzania oraz odpowiedniego wykorzystywania nadwyżki finansowej, 6) Lasy Państwowe ponoszą określone świadczenia oraz ciężary publiczne, w tym transferują część zysku do budżetu państwa oraz realizują w ramach ciężarów publicznych pozaprodukcyjne funkcje lasu, 7) Lasy Państwowe prowadzą działalność na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 8) Lasy Państwowe należą do zgrupowania jednostek instytucjonalnych publicznych; nie stanowią jednak części składowej samorządu terytorialnego; wyklucza to zaliczanie Lasów Państwowych do sektora rządowego i samorządowego w razie zidentyfikowania Lasów Państwowych jako przedsiębiorstwa publicznego w rozumieniu rozporządzenia o rachunkach narodowych, 9) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” działa jako obligatoryjne z mocy prawa i objęte wspólnych systemem finansowym zgrupowanie jednostek instytucjonalnych, w skład którego wchodzą: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych, nadleśnictwa oraz zakłady Lasów Państwowych. Powyższe prowadzi do oczywistego wniosku, że na gruncie statystyki publicznej Państwowe Gospodarstwo Leśne jest jednostką instytucjonalną, którą należy zidentyfikować (stosownie do nazewnictwa stosowanego w rozporządzeniu o rachunkach narodowych oraz w rozporządzeniu o jednostkach statystycznych) jako przedsiębiorstwo państwowe działające jako obligatoryjna Grupa Przedsiębiorstw, w skład której wchodzą następujące przedsiębiorstwa państwowe : Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych będąca przedsiębiorstwem państwowych odgrywającym rolę głowy grupy, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych, zakłady o zasięgu krajowym, nadleśnictwa, będące podstawowymi przedsiębiorstwami wytwórczymi w grupie oraz zakłady Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym. 40 41 8. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako przedsiębiorca w świetle Kodeksu cywilnego, aktów stosowania prawa oraz w świetle praktyki wykonywania prawa Zgodnie z art. 43 1 Kodeksu cywilnego - „przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.” W niniejszym opracowaniu wykazano, że: : 1) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” prowadzi (z zastrzeżeniem przypadków wyręczania władzy publicznej w sferze imperium) działalność gospodarczą, 2) do Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” ma zastosowanie przepis 331 § 1 Kodeksu cywilnego, 3) Lasy Państwowe swoją działalność prowadzą : (1) na własną odpowiedzialność, (2) na własne ryzyko gospodarcze, w tym ekonomiczne, (3) na własny rachunek, na zasadzie samofinansowania i bez wsparcia budżetu państwa, (4) z zachowaniem prawa do kształtowania wyniku finansowego oraz jego wykorzystywania we własnym zakresie po objęciu świadczeniami publicznymi. Biorąc to pod uwagę – Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” w rozumieniu Kodeksu cywilnego jest przedsiębiorcą. Uwzględniając wywody, poczynione w niniejszym opracowania, należy przyjąć, że Lasy Państwowe to przedsiębiorca państwowy, stanowiący obligatoryjne zgrupowanie następujących przedsiębiorców państwowych: Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym, regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, nadleśnictw oraz zakładów Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym. Tezę zdania poprzedzającego w sposób istotny wspierają: 1) orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego III S.A. 1314 – 1315/93 z 2 marca 1994 r., w którym przyjęto, że „art. 50 (...) ustawy jednoznacznie stwierdza, że Lasy Państwowe prowadzą gospodarkę na własną rzecz /rachunek/, na zasadzie samodzielności finansowej”. 2) decyzja z 29 grudnia 2008 r. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Nr DOK – 9/2008), w której zostały zawarte m.in. następujące stwierdzenia: a) zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów za przedsiębiorcę należy rozumień m.in. przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej”, b) „wyrokiem z dnia 17 października 2007 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. VI ACa 856/07 stwierdził, że dyrekcja regionalna Lasów Państwowych jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów”, c) „Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 5 listopada 2008 r. w sprawie o sygn. III SK 5/08 podtrzymał powyższe stanowisko Sądu Apelacyjnego, uznając, iż dyrekcje regionalne Lasów Państwowych podlegają kognicji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, tym samym są przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ww. ustawy”, d) „mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że jeżeli orzecznictwo uznaje za przedsiębiorcę dyrekcję regionalną Lasów Państwowych, to tym bardziej Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe taki status posiada. Zgodnie z 41 42 art. 32 ustawy o lasach regionalne dyrekcje Lasów Państwowe są jednostką organizacyjną Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Zatem jeżeli jednostki organizacyjne posiadają przymiot przedsiębiorcy to za oczywiste należy uznać, iż organizm, w skład którego one wchodzą również należy traktować jako przedsiębiorcę”. Ponadto należy podnieść, że w Krajowym Rejestrze Sądowym, w polu informacyjnym, dotyczącym formy prawnej jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, jest umieszczany wpis: „Przedsiębiorstwo państwowe”. Także sprawozdania finansowe jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych oraz Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” są sporządzane i przyjmowane jako sprawozdania przedsiębiorstw państwowych. 9. Ustalenie statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych Konkretyzując w ujęciu syntetycznym – z uwzględnieniem dotychczasowej treści niniejszego referatu oraz z uwzględnieniem „Materiałów stanowiących rozwinięcie referatu”status oraz formę organizacyjną i prawną Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, należy stwierdzić, co następuje: 9.1. Funkcjonujące od 1 stycznia 1992 r. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”, utworzone na mocy ustawy z dnia 28 września 1991 o lasach 6 - jest podmiotem gospodarki narodowej, który - z zastrzeżeniem działań, obejmujących ochronę gruntów leśnych oraz sprzedaż lasów i gruntów, działalność swoją prowadzi: (1) na własną odpowiedzialność, (2) na własne ryzyko gospodarcze, w tym ekonomiczne, (3) na własny rachunek, na zasadzie samofinansowania i bez wsparcia budżetu państwa, (4) z zachowaniem prawa do kształtowania wyniku finansowego oraz jego wykorzystywania we własnym zakresie po objęciu świadczeniami publicznymi, (5) w celu doprowadzenia do wypełnienia obowiązków i zapewnienia ochrony praw, przysługujących Skarbowi Państwa jako właścicielowi składników majątkowych, wykorzystywanych przez LP do prowadzenia własnej działalności. 9.2. Tytułem prawnym władania przez Lasy Państwowe dobrami majątkowymi Skarbu Państwa jest nieodpłatny zarząd, określony w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach7 (zwanej dalej ustawą o lasach) ; w odniesieniu do nieruchomości w posiadaniu LP – tytuł ten nie jest trwałym zarządem, o którym mowa w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami8. 9.3. Lasy, będące w zarządzie Lasów Państwowych , choć z formalnego punktu widzenia są własnością Skarbu Państwa, to z punktu widzenia roli i znaczenia w gospodarce narodowej zasługują na traktowanie jako nienazwany w prawie przedmiot społecznej wspólności majątkowej. 9.4. W rozumieniu Kodeksu cywilnego Lasy Państwowe stanowią, legitymowaną zdolnością prawną (nadaną temu podmiotowi z mocy przepisów ustawy o lasach) , jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną; do Lasów Państwowych ma zastosowanie art. 331 Kodeksu cywilnego; w rozumieniu regulacji Unii Europejskiej Lasy Państwowe, stanowiąc osobę prawną z funkcjonalnego punktu widzenia, są osobą prawną. 9.5. Środki pieniężne we władaniu Lasów Państwowych stanowią co do zasady własność tego podmiotu. Okoliczność ta nie oznacza uwłaszczania się Lasów Państwowych na majątku Skarbu Państwa, lecz stanowi zabezpieczenie tychże środków przed przeznaczaniem na inne cele aniżeli cele, związane z urzeczywistnieniem misji przypadającej Lasom Państwowym. 6 tekst pierwotny: Dz. U. 1991 r., Nr 101, poz. 444 t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, z 2011 r. Nr 34, poz. 170, Nr 106, poz. 622, Nr 224, poz. 1337, z 2013 r. poz. 628, 1247, z 2014 , poz.222. 8 tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, Nr 106, poz. 675, Nr 143, poz. 963, Nr 155, poz. 1043, Nr 197, poz. 1307, Nr 200, poz. 1323, z 2011 r. Nr 64, poz. 341, Nr 106, poz. 622, Nr 115, poz. 673, Nr 129, poz. 732, Nr 130, poz. 762, Nr 135, poz. 789, Nr 163, poz. 981, Nr 187, poz. 1110, Nr 224, poz. 1337, z 2012 r. poz. 908, poz. 951, 1256, 1429, 1529, z 2013 r. poz. 829, 1238, z 2014 r. poz. 40. 7 42 43 9.6. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” (prowadząc działalność wytwórczą w zakresie: (a) gospodarki leśnej, (b) świadczenia usług w zakresie wspomagania i wyręczania administracji publicznej w sferze dominium, (c) zarobkowej działalności dodatkowej w zakresie lub na rzecz gospodarki leśnej, jak również w zakresie (d) szeroko rozumianej działalności rozwojowej) - w ramach gospodarki leśnej jest obowiązane do realizacji na warunkach nieodpłatnych tzw. pozaprodukcyjnych funkcji lasu; oznacza to, że do podstawowych obowiązków Lasów Państwowych należy w szczególności ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego: leśnego i środowisk funkcjonalnie powiązanych ze środowiskiem leśnym, a także udostępniania lasów społeczeństwu w celach rekreacji, rehabilitacji oraz zbiorów płodów runa leśnego (przy czym jest to dokonywane w ramach gospodarki leśnej jako działalności gospodarczej). 9.7. W rozumieniu Polskiej Klasyfikacji Działalności trwale zrównoważona gospodarka leśna nie jest działalnością w zakresie ochrony przyrody. Ochrona przyrody jest w Lasach Państwowych prowadzona jako działalność mieszcząca się w zgrupowaniu działalności Lasów Państwowych, polegających na wspomaganiu administracji publicznej w sferze dominium. Choć gospodarka leśna - także w tym zakresie, w jakim polega na realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu, nie wyłączając funkcji utrzymania i kształtowania metodami gospodarki leśnej różności biologicznej ekosystemów leśnych oraz innych ekosystemów, pozostających z ekosystemami leśnymi w powiązaniu funkcjonalnym – jest rynkową działalnością gospodarczą, to fenomenem tej działalności gospodarczej jest to, że realizuje ona wszystkie ustawowe cele ochrony przyrody. Okoliczność, iż wytwarzanie przez gospodarstwa leśne surowca drzewnego i innych rynkowych użytków głównych i ubocznych może odbywać się pod warunkiem równoczesnej realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu, w tym pod warunkiem realizacji funkcji utrzymania i kształtowania różnorodności biologicznej w obrębie ekosystemów leśnych oraz ekosystemów pozostających względem ekosystemów leśnych w relacjach wzajemnego oddziaływania – otóż ta okoliczność stwarza podstawę do stwierdzenia, że trwale zrównoważona gospodarka leśna jest nie tylko działalnością całkowicie zgodną z koncepcją zrównoważonego rozwoju, lecz jest rynkową działalnością gospodarczą o społecznym charakterze. 9.8. Niektóre (kierownicze) organy wewnętrzne oraz na niektórych stanowiskach pracy w Lasach Państwowych jest prowadzona w konkretnych sprawach imieniem państwa lub samorządu (z mocy prawa, w tym: wydanych decyzji administracyjnych lub na podstawie porozumień administracyjnych) działalność w zakresie sprawowania władzy publicznej w sferze imperium; organy te oraz stanowiska pracy, na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego, stanowią (w większości przypadków) „inne podmioty, jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są powołane do załatwiania spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych” (chyba że organy te są uprawnione do stanowienia indywidualno – konkretnych aktów władczych niewyczerpujących znamion decyzji administracyjnych albo we wspomaganiu organów władzy publicznej stanowią akty oddziaływania niewładczego, będące w szczególności wnioskami czy opiniami, inspirującymi lub mającymi zainicjować działanie organów władzy publicznej w sferze imperium ) . 9.9. Działalność w Lasach Państwowych, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, jest działalnością drugorzędną; przeważającą (główną, podstawową) działalnością, prowadzoną przez Lasy Państwowe, jest działalność w zakresie gospodarki leśnej, której integralną częścią jest ww. realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu. 9.10. Z zastrzeżeniem przypadków działania w sferze imperium państwa – pozostałe działalności ..Lasów Państwowych są działalnościami zarobkową, podlegającymi z woli prawodawcy ocenie ..oddziaływania na środowisko. 9.11. Lasy Państwowe nie są podmiotem niezawisłym; podlegają wszechstronnemu nadzorowi oraz …..kontroli. 9.12. W aktach prawa powszechnego Lasy Państwowe ani żadne organy i stanowiska pracy w Lasach ….Państwowych nie zostały określone jako centralne lub terenowe organy państwowe; Lasy ….Państwowe oraz wewnętrzne organy lub stanowiska pracy w Lasach Państwowych nie stanowią ….zatem w świetle aktów prawa powszechnego organów państwowych; Lasy Państwowe nie ….stanowią części składowej administracji publicznej, w szczególności nie stanowią części ….składowej administracji rządowej; Lasy Państwowe nie stanowią części składowej sektora ….finansów publicznych. 43 44 9.13. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jest przedsiębiorcą działających jako Grupa Przedsiębiorstw (w rozumieniu przepisów unijnych dotyczących obserwacji procesu produkcyjnego). Grupa ta z mocy prawa ma charakter obligatoryjny. W ramach tej grupy Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych powinien przypadać głównie obowiązek planowania strategicznego, ustalania projektów strategicznych ukierunkowanych na doskonalenie systemów funkcjonalnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, oraz realizowania tych projektów – przede wszystkim w formie wykonywania wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych poza gospodarką leśną. Lasy Państwowe jako Grupa Przedsiębiorstw należą do sektora jednostek instytucjonalnych grupujących przedsiębiorców prowadzących działalność z wykorzystaniem zintegrowanego zbioru składników majątkowych i niemajątkowych, określonego w Kodeksie Cywilnym jako przedsiębiorstwo. W ramach tego sektora Lasy Państwowe należą do podsektora publicznego. 10. Argumenty na rzecz utrzymania statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu zawartego w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu” na temat niezbędności zachowania aktualnego statutu oraz formy organizacyjnej i prawnej Lasów Państwowych – w pierwszym rzędzie nieodzowne jest odwołanie się po raz kolejny do diagnozy, że lasy Skarbu Państwa wyczerpują i nadal powinny wyczerpywać wszelkie znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej. Do czasu przełomu ustrojowego, zaistniałego na przełomie 1989 oraz 1990 roku takie dobra traktowano jako dobra ogólnonarodowe. Obecnie pojęcie własności ogólnonarodowej zostało praktycznie wyeliminowane z obiegu prawnego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w dobrze funkcjonującym państwie każde dobro majątkowe powinno być możliwe do zidentyfikowania pod względem podmiotu będącego jego właścicielem lub podmiotów będących jego współwłaścicielami. Jest powszechna zgoda co do tego, że dobra majątkowe traktowane w poprzednich warunkach ustrojowych jako dobra ogólnonarodowe powinny stanowić własność Skarbu Państwa lub (rzadziej) własność samorządową. Innymi słowy lasy będące aktualnie w Polce własnością Skarbu Państwa powinny pozostać własnością tej osoby prawnej. Lasy Skarbu Państwa będące we władaniu Lasów Państwowych wyczerpują znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej – dlatego, że produkty z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu (praktycznie niemożliwe do wytworzenia bez czynnego i znaczącego wkładu innych podmiotów aniżeli podmiot prowadzący gospodarstwo leśne) są ( i nadal powinny być) „pobierane” przez te podmioty (przez tych beneficjentów) na warunkach nieodpłatnych (była już o tym mowa) . Skarb Państwa jako właściciel takich lasów jest w sposób bardzo istotny ograniczony w wykonywaniu prawa własności, „godząc się” na powszechną dostępność tych lasów oraz nieodpłatny pobór produktów gospodarki leśnej wytwarzanych w ramach realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Można kolokwialnie stwierdzić, że Skarb Państwa bardziej przypomina dzierżyciela tychże lasów aniżeli właśnie ich właściciela. Skoro Skarb Państwa jest istotnie ograniczony w wykonywaniu prawa własności w odniesieniu do ww. lasów, to staje się oczywiste, że podmiot będący „cywilnoprawnym” reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie tych lasów nie może być osobą prawną, do której w pełnym zakresie odnoszą się przepisy Kodeksu cywilnego. Przepisy Kodeksu cywilnego powinny odnosić się do takiego podmiotu odpowiednio. Oznacza to, że zdolność prawna tego podmiotu powinna być określona w sposób indywidualno – konkretny. 44 45 Rozwiązanie prawne, polegające na wykreowaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” jako jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, legitymowaną jednak zdolnością prawną, jest zatem w pełni uzasadnione. Nie ma alternatywy dla takiego rozwiązania. Taką alternatywą nie jest z całą pewnością nadanie osobowości prawnej Lasom Państwowym. Jeżeli lasy, znajdujące się dotąd we władaniu Lasów Państwowych, mają nadal wyczerpywać znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej – to na Lasy Państwowe jako osobę prawną należałoby na drodze prawnej nałożyć określone ograniczenia w wykonywaniu prawa przepisów Kodeksu cywilnego, czyli de facto uznać, że Lasy Państwowe jako osoba prawna jest tzw. ułomną osobą prawną, czyli jest jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, legitymowaną jednak zdolnością prawną (czyli „jest tym, czym jest aktualnie”). Nie do przyjęcia byłoby również rozwiązanie, polegające na nadaniu Lasom Państwowym osobowości prawnej z równoczesnym przyznaniem tej państwowej osobie prawnej prawa własności do lasów. Lasy własności Skarbu Państwa stałyby się wówczas lasami państwowymi własności państwowej osoby prawnej. Jeżeli jednak takie lasy miałyby nadal wyczerpywać znamiona przedmiotu społecznej wspólności majątkowej – to na drodze prawnej należałoby odpowiednio ograniczyć prawo wykonywania przez Lasy Państwowe „posiadanego” prawa własności do lasów (czyli doprowadzić do stanu prawnego, z którym mamy do czynienia aktualnie). Tytułem prawnym władania lasami Skarbu Państwa przez Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jest nieodpłatny zarząd (t. j. zarząd określony lex specialis w Ustawie o lasach). Za alternatywę dla tego tytułu władania lasami Skarbu Państwa nie można uznać ani trwałego zarządu określonego w Ustawie o gospodarce nieruchomościami, ani użytkowania wieczystego, ani ograniczonego prawa rzeczowego użytkowania, ani władania lasami na podstawie prawa obligacyjnego. Nie można tego dokonać po pierwsze dlatego, że potencjalnie alternatywne tytuły władania lasami Skarbu Państwa co do zasady wiążą się z odpłatnością dokonywaną przez podmiot, któremu tytuły te przysługują, podczas gdy nieodpłatność zarządu stanowi (i stanowić powinna) pewną (oczywiście bardzo odległą o pełności) rekompensatę za brak wynagrodzenia uzyskiwanego przez Lasy Państwowe za wspomaganie administracji publicznej poza gospodarką leśną oraz za realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej. Ponadto te potencjalne alternatywne tytuły władania (do pewnego stopnia poza trwałym zarządem) co do zasady przysługują podmiotom, które posiadane dobra wykorzystują do prowadzenia działalności wyłącznie w imieniu własnym (na własną rzecz). W tym kontekście za szczególnie wadliwe rozwiązanie z teoretyczno – prawnego punktu widzenia należy uznać nadanie osobowości prawnej parkom narodowym i przyznanie im prawa użytkowania wieczystego jako tytułu władania nieruchomościami. Oczywiście odstępując od nieodpłatnego zarządu jako tytułu władania przez Lasy Państwowe lasami Skarbu Państwa – potencjalnie alternatywne tytuły „zastępujące” ten zarząd można by objąć unormowaniami szczególnymi, upodobniając je na tej drodze praktycznie do obecnego nieodpłatnego zarządu. Powstaje jednak pytanie o ratio legis takiego rozwiązania prawnego. Godzenie się na wszelkie, przywołane powyżej, zabiegi prawne zmieniające status oraz formę organizacyjno – prawną Lasów Państwowych „pod hasłem”, iż poprzez unormowania szczególne z praktycznego punktu widzenia zostanie zachowany dotychczasowy stan 45 46 faktyczny – należy postrzegać jako godzenie się na „otworzenie” furtki do zmian zdecydowanie bardziej istotnych. Obowiązkiem misyjnym Lasów Państwowych jest m.in. zaspokajanie na warunkach rynkowych zapotrzebowania gospodarki narodowej na surowiec drzewny. Z tego m.in. względu gospodarka leśna jest działalnością gospodarczą. Lasy Państwowe, prowadząc rynkową działalność gospodarczą m.in. w zakresie wytwarzania surowca drzewnego, nie należą (z tego względu, że prowadzą rynkowa działalność gospodarczą nie mogą należeć) do sektora finansów publicznych, a szerzej do sektora administracji publicznej. Pozostawanie Lasów Państwowych poza sektorem administracji publicznej jest rozwiązaniem niemającym alternatywy. Zaliczenie Lasów Państwowych do sektora administracji publicznej wiązałoby się z koniecznością uznania surowca drzewnego, wytwarzanego przez ten podmiot, nie za dobro rynkowe, lecz za dobro zaspokajające powszechne potrzeby gospodarki narodowej i gospodarstw domowych (na takich samych zasadach, na jakich zaspokajane są potrzeby na wodę pitną czy wywóz odpadów). Surowiec drzewny o takim „statusie” „musiałby” być zbywany po cenach urzędowych. Biorąc pod uwagę, że: 1) ilość surowca drzewnego wytwarzana przez Lasy Państwowe jest „limitowana” prawami przyrody i zasadami trwale zrównoważonej gospodarki leśnej (co sprawia, że surowiec drzewny nie może być traktowany jako dobro służące zaspokajaniu powszechnych potrzeb społeczno – gospodarczych na warunkach nierynkowych po cenach urzędowych), 2) nie może być mowy o zaliczeniu do sektora administracji publicznej prywatnych gospodarstw leśnych, 3) nigdzie w Unii Europejskiej surowieć drzewny nie jest traktowany jako produkt zaspokajający potrzeby społeczno – gospodarcze po cenach urzędowych – więc nie może być mowy o pozbawieniu gospodarki leśnej atrybutu rynkowej działalności gospodarczej. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” powinno pozostać w sektorze instytucjonalnym grupującym przedsiębiorców. Skoro gospodarka leśna jest rynkową działalnością gospodarczą, a Lasy Państwowe są przedsiębiorcą – więc staje się oczywiste, że niemożliwe jest odstąpienie od generalnej zasady systemu finansowego Lasów Państwowych samofinansowania działalności prowadzonej przez ten podmiot. Nie może ujść uwadze okoliczność, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jest pozytywnie oceniane w procesie certyfikowania gospodarki leśnej. Pozytywnymi ocenami Lasów Państwowych kończą się również coroczne posiedzenia Sejmu RP poświęcone rozpatrzeniu informacji o lasach oraz realizacji Krajowego programu Wzrostu Lesistości Kraju. Choć nałożone na Lasy Państwowe w roku 2013 ekstraordynaryjne świadczenia publiczne niewątpliwie spowodują perturbacje, polegające na spowolnieniu możliwego do osiągnięcia tempa rozwoju Lasów Państwowych, albo polegające na nadmiernym uzależnieniu urzeczywistnia ambitnych projektów strategicznych, związanych z realizacją przyjętej przez LP strategii rozwojowej, od środków zewnętrznych (podczas gdy nie jest prawdą, że najbardziej racjonalnym rozwiązaniem jest rozwijanie się za „cudze”, zwłaszcza, gdy owymi środkami „cudzymi” są środki pochodzące z Unii Europejskiej, oraz podczas gdy, do czasu nałożenia ww. świadczeń publicznych, istniała możliwość użycia „własnych” środków pieniężnych, związanych obecnie z tym świadczeniami, właśnie na realizację przedmiotowych projektów strategicznych ) – otóż mimo to Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” zachowywało, zachowuje i według prognoz zachowywać będzie zdolność do samofinansowania swojej działalności. 46 47 Kierując się zatem zasadą „przede wszystkim nie szkodzić” – za niedopuszczalne z punktu widzenia interesu państwa należy uznać podjęcie działań w zakresie dezintegracji pionowej (np. odrębny podmiot prowadzący zagospodarowanie lasu; odrębny podmiot do pozyskania i sprzedaży drewna) i poziomej (wiele podmiotów prowadzących gospodarkę leśną) Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” To, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” stanowi podmiot, mający w swoim władaniu praktycznie ogół lasów Skarbu Państwa, wykorzystywanych w Polsce do prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, a także to, że Lasy Państwowe prowadzą działalność w zakresie gospodarki leśnej w pełnym zakresie jej zintegrowania pionowego (od szkółkarstwa do sprzedaży drewna) i poziomego (prowadzenie działalności rynkowej z jednoczesną realizacją pozaprodukcyjnych funkcji lasu) - należy uznać za wielką „wartość dodaną” do gospodarki narodowej. Szczegółowa analiza krytyczna dezintegracji poziomej i pionowej Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe została zawarta w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu”. 11. Analiza krytyczna koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych Ze względu na standardowe ramy referatów przygotowywanych na potrzeby Narodowego Programu Leśnego, które i tak (jak się wydaje) zostały już znacznie przekroczone - osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane krytyczną analizą różnych koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych odsyła się do „Materiałów stanowiących rozwiniecie referatu”. W materiałach tych została m.in. zawarta polemika z koncepcją odstąpienia 12. Wnioski końcowe Formułując - z uwzględnieniem treści niniejszego referatu oraz z uwzględnieniem „Materiałów stanowiących rozwinięcie referatu” – wnioski końcowe, należy w pierwszej kolejności stwierdzić, że wbrew pojawiającym się opiniom, status oraz forma organizacyjno – prawna Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” nie wymyka się spod identyfikacji dokonywanej na gruncie polskiego porządku prawnego – choć pozostaje poza dyskusją pozostaje, iż Nie ma rozsądnej alternatywy dla obecnego statusu oraz aktualnej formy organizacyjno – prawnej prowadzenia w Polsce działalności, z wykorzystaniem lasów państwowych. Ze względu na wymogi bezpieczeństwa ekologicznego w skali lokalnej, regionalnej krajowej, wspólnotowej, kontynentalnej , a także ze względu na bezpieczeństwo terytorialne kraju oraz zapotrzebowanie na nieodpłatne świadczenia społeczne dokonywane na warunkach nieodpłatnych z wykorzystaniem zasobów leśnych – ilość lasów państwowych nie powinna zmniejszać się, zaś areał lasów własności Skarbu Państwa, wykorzystywanych do prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej powinien docelowo ukształtować się na poziomie wynikającym z Krajowego Programu Wzrostu Lesistości Kraju. 47 48 W ramach obecnego statusu oraz obecnej formy organizacyjno – prawnej, Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” powinno podjąć, tak szybko, jak to tylko jest możliwe, wszechstronne działania ukierunkowane na udoskonalenie większości swoich systemów funkcjonalnych. Rozwój systemów funkcjonalnych Lasów Państwowych powinien odbywać się przede wszystkim w oparciu o własne środki, związane z funduszem leśnym. Do czynników warunkujących i stojących na przeszkodzie pełnego sukces rozwoju, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, należy zaliczyć: (1) istotne mankamenty podstaw prawnych funkcjonowania Lasów Państwowych, (2) brak rozporządzenia „notyfikującego” realizację jednego z najważniejszych projektów strategicznych, jaki w Lasach Państwowych powinien zostać ustalony i zrealizowany, to jest projektu ukierunkowanego na rozwój zakładów usług leśnych oraz (3) brak polityki i strategii rozwoju leśnictwa określonej przez administrację publiczną. 10. Materiały stanowiące rozwinięcie referatu Materiały stanowiące rozwinięcie referatu to obszerne opracowanie autora pt. „Wizja działań na rzecz rozwoju Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe””, składające się z następujących części. Część I Część II Część III Część IV Część V Tom I Opracowanie zasadnicze Istota i znaczenie „Wizji działań na rzecz rozwoju…” Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” – status oraz forma organizacyjno – prawna Ocena statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych z uwzględnieniem różnych koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany tego statusu oraz tej formy Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako nadsystem ; klasyfikacja systemów funkcjonalnych w Lasach Państwowych oraz wstępna ich ocena Uwarunkowania i ograniczenia w formułowaniu i urzeczywistnianiu strategii rozwoju „Lasów Państwowych” Dział I Dział II Dział III Dział IV Część VI Część I Analiza krytyczna podstaw prawnych leśnictwa Znaczenie podstaw strategiczno – programowych leśnictwa formułowanych przez administrację publiczną Bariera nieuporządkowanych ról w Lasach Państwowych oraz bariera niedostatecznej wiarygodności odzwierciedlania działalności w Lasach Państwowych w ramach ewidencji księgowej Bariera wiedzy i dobrej woli Rola wizji (szczegółowych koncepcji) systemów funkcjonalnych LP, projektów strategicznych oraz aktów sprawstwa kierowniczego w urzeczywistnianiu rozwoju Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Tom II Uzupełnienia do „Opracowania zasadniczego” Rozwinięcia zagadnień podniesionych w Opracowaniu zasadniczym Dział I Dział II Dział III Dział IV Dział V Ekosystemy leśne jako przedmiot aksjologii Studium pt.„Zachowania ludzkie – czynności konwencjonalne – działania podmiotu – działalność podmiotu – załatwianie spraw oraz realizowanie przez podmioty prawne wyodrębnionych pozycji planów finansowo-gospodarczych” Podstawy prawne leśnictwa w ujęciu historycznym Krytyczna analiza ustawy o lasach wraz z docelową wizją tego aktu prawnego Krytyczna analiza rozporządzenia regulującego gospodarkę finansową .w Lasach Państwowych wraz z docelową wizją tego aktu prawnego 48 49 Dział VI Dział VII Dział VIII Dział IX Dział X Dział XI Dział XII Dział XIII Dział XIV Dział XV Dział XVI Dział XVII Dział XVIII Dział XIX Dział XX Dział XXI Część II Krytyczna analiza Statutu Lasów Państwowych Pomoc publiczna jako „ogranicznik” formułowania strategii rozwoju Lasów Państwowych Studium analityczne uszczegółowiające problematykę uprawnionego obszaru działalności Lasów Państwowych Klasyfikacja oraz charakterystyka naturalnych zewnętrznych funkcji ..lasu Studium analityczne na temat zakresu i form kierowania Lasami Państwowymi Struktura organizacyjna Lasów Państwowych Terytorialne rozproszenie działalności w Lasach Państwowych oraz administracyjne podziały kraju wiążące dla Lasów Państwowych Szczegółowy zakres działalności według jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych Składniki majątkowe oraz związane z nimi prawa majątkowe mogące znajdować się we władaniu Lasów Państwowych Szczegółowy zakres uprawnień niemajątkowych przysługujących Lasom Państwowym w wykonywaniu uprawnionej działalności poza władztwem publicznym Szczegółowy zakres uprawnień w zakresie władztwa publicznego w Lasach Państwowych Studium analityczne na temat jednostek jednorodnej działalności oraz jednostek jednorodnej produkcji w Lasach Państwowych Gospodarka leśna a ochrona środowiska ( w tym: gospodarka leśna a ochrona przyrody) Szczegółowe uzasadnienie konieczności zachowania aktualnego statusu oraz obecnej formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych Uszczegółowienie krytycznej analizy różnych koncepcji postulujących zmianę lub prowadzących do zmiany aktualnego statusu oraz obecnej formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych. Studium na temat statusu, formy organizacyjno – prawnej oraz roli zakładów w strukturze Lasów Państwowych Docelowe wizje (szczegółowe koncepcje) poszczególnych systemów funkcjonalnych wymagających objęcia projektami strategicznymi , służącymi urzeczywistnieniu strategii rozwoju Lasów Państwowych Dział I Szczegółowe koncepcje systemów o najwyższym priorytecie Rozdział I Rozdział II Rozdział III Dział II Koncepcja systemu (1) oddziaływania Lasów Państwowych na proces stanowienia prawa i kształtowania zewnętrznych podstaw strategiczno – programowych leśnictwa oraz (2) kształtowania własnej strategii rozwoju( link) Koncepcja systemu projektowania strategicznego oraz realizacji projektów strategicznych w formie wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych przy wsparciu zewnętrznych instytucji naukowych; wizja systemu identyfikowania potrzeb w zakresie badań stosowanych oraz prac rozwojowych Koncepcja systemu oddziaływania na sytuację w „sektorze” zakładów usług leśnych Rozdział IV Koncepcja systemu pn.„Encyklopedia Leśna” Rozdział V Koncepcja systemu określania wartości nieruchomości leśnych lub ich funkcjonalnych części Rozdział VI Koncepcja systemu konkretyzowania: (1) uprawnionego obszaru działalności Lasów Państwowych, (2) mienia Skarbu Państwa (zasobów majątkowych oraz związanych z nimi podmiotowych praw majątkowych) mogących pozostawać w zarządzie Lasów Państwowych oraz (3) uprawnień niemajątkowych przysługujących Lasom Państwowym Rozdział VII Koncepcja systemu kształtowania struktury organizacyjnej Lasów Państwowych oraz podziału obowiązków, uprawnień oraz odpowiedzialności Rozdział VIII Koncepcja systemu kreowania jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych: nadleśnictw oraz zakładów Lasów Państwowych Szczegółowe koncepcje systemów działalności wytwórczej 49 50 Rozdział I Koncepcje systemów gospodarki leśnej Oddział IV Koncepcja systemu udoskonalania modelu ekosystemu leśnego oraz ekosystemów funkcjonalnie związanych z ekosystemami leśnymi Koncepcja systemu stanowienia obszarów funkcjonalnych Lasów Państwowych jako determinantów szczegółowych sposobów realizacji gospodarki leśnej Koncepcja systemu klasyfikowania funkcjonalnych części nieruchomości leśnych jako przedmiotu działalności w zakresie urządzania lasów Koncepcja systemu urządzania lasu Oddział V Koncepcja systemu hodowli i ochrony lasu Oddział VI Koncepcja systemu użytkowania lasu Oddział VII Koncepcja systemu realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu w realizacji specjalnych programów działalności leśnej - na przykładzie koncepcji systemu gospodarstw drzewostanowych ukierunkowanych na wzmożone akumulowanie przez las węgla w postaci organicznej ) Koncepcja systemu realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu w realizacji specjalnych programów działalności leśnej – na przykładzie koncepcji systemu klubowego korzystania z lasów Koncepcje pozostałych systemów realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu w realizacji specjalnych programów działalności leśnej Oddział I Oddział II Oddział III Oddział VIIII Oddział IX Rozdział II Koncepcja systemu sprzedaży drewna przez Lasy Państwowe Oddział X Koncepcje systemów wspomagania przez Lasy Państwowe administracji publicznej (z wyłączeniem koncepcji o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dotyczą wspomagania administracji publicznej) Oddział I Koncepcja systemu wspomagania parków narodowych Oddział II Koncepcja systemu wspólnych przedsięwzięć Lasów Państwowych i samorządu Oddział III Koncepcja systemu finansowania działalności naukowej Oddział IV Rozdział III Koncepcje pozostałych systemów wspomagania administracji publicznej w sferze dominium i imperium Koncepcje systemów działalności rozwojowej w Lasach Państwowych (z wyłączeniem wizji koncepcji o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dotyczą działalności rozwojowej) Koncepcja systemów kształtowania zasobów pracy poprzez integrację Oddział I pracowniczą (link) Dział III Oddział II Koncepcje pozostałych systemów kształtowania zasobów pracy w Lasach Państwowych Oddział III Koncepcja systemu kształtowania wizerunku LP oraz upowszechniania i propagowania koncepcji Lasów Państwowych Lasów Państwowych Oddział IV Koncepcje pozostałych systemów działalności rozwojowej w Lasach Państwowych Szczegółowe koncepcje systemów działalności pomocniczej, w tym zarządczej, w Lasach Państwowych (z wyłączeniem koncepcji systemu finansowego w Lasach Państwowych oraz koncepcji systemów o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dotyczą działalności pomocniczej) Rozdział I Koncepcja systemów kierowania Lasami Państwowymi (z punktu widzenia form działalności w zakresie kierowania w poszczególnych jednostkach organizacyjnych LP) Rozdział II Koncepcja systemu planowania finansowo – gospodarczego w Lasach Państwowych Rozdział III Koncepcje systemów bieżącego organizowania jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych do działania Rozdział IV Koncepcje systemów oceny, konkretyzowania oraz korygowania działalności Lasów Państwowych Koncepcja systemu certyfikowania gospodarki leśnej w Lasach Oddział I Państwowych 50 51 Oddział II Oddział III Dział IV Koncepcja systemu ustalania pełnego wkładu Lasów Państwowych w kształtowanie się PKB Koncepcja systemu wprowadzania przez Lasy Państwowe surowca drzewnego i produktów z drewna po raz pierwszy do obrotu na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej ” - w kontekście Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 995/2010 ustanawiającego obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna Oddział IV Koncepcja systemu prognozowania sytuacji finansowej Lasów Państwowych Oddział V Koncepcje systemów analiz marketingowych Oddział VI Koncepcja systemu analizowania wykorzystania czasu pracy w Lasach Państwowych (link) Oddział VII Koncepcje systemu kontrolingu, nadzoru oraz kontroli w Lasach Państwowych (link) Oddział VIII Koncepcje pozostałych systemów działalności analitycznej w Lasach Państwowych Rozdział V Koncepcje systemów postępowania w LP: (1) w razie objęcia tego podmiotu postępowaniem administracyjnym, (2) w związku zewnętrznym nadzorem, zewnętrzną kontrolą, postępowaniem inspekcyjnym oraz (3) innymi podobnymi działaniami zewnętrznymi Rozdział VI Koncepcja systemu wypełniania obowiązków w zakresie statystyki publicznej, działalności deklaracyjnej, sprawozdawczej i działalności podobnej Rozdział VII Koncepcja systemu ochrony, ubezpieczania i dochodzenia mienia Szczegółowa koncepcja systemu finansowego w Lasach Państwowych Rozdział I Koncepcja systemu gospodarowania środkami, związanym z funduszem leśnym Rozdział II Koncepcja systemu wewnątrzinstytucjonalnej oceny wyniku finansowego jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych Rozdział III Koncepcja systemu księgowego Rozdział IV Dział V Koncepcje pozostałych systemów, składających się na system finansowy Lasów Państwowych Szczegółowe koncepcje systemów gromadzenia, przetwarzania, zachowywania oraz udostępniania wiedzy, integrowania systemów informacyjnych w Lasach Państwowych oraz informatyzowania zintegrowanego systemu informacyjnego Lasów Państwowych Według uzgodnień z kierownikiem projektu pn. „Narodowy Program Leśny” poszczególne materiały stanowiące uzupełnienie referatu będą sukcesywnie zamieszczane na wyodrębnionej stronie portalu „Narodowy Program Leśny”. 51