gazetka czerwiec - Gimnazjum Publiczne w Somoninie im. Jana

Gazetka szkolna
Gimnazjalne Klimaty
Redakcja: Marzena Korda Bartłomiej Stankowski Paulina Ulenberg
GIMNAZJUM PUBLICZNEGO W SOMONINIE
WYDANIE SPECJALNE POD HASŁEM:
„JESTEŚMY OTWARCI NA RÓŻNORODNOŚĆ ETNICZNĄ
I KULTUROWĄ.”
czerwiec 2008
Informacje o Europejskim Roku Dialogu Międzykulturowego…………..3.
Obchody Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego w Polsce…4.
Mniejszości etniczne i narodowe w Polsce…………………………..…………5.
Zwyczaje, stroje, religia wybranych mniejszości……………………………6-8.
Kaszubi – mniejszość regionalna…………………………………………………9-10.
Tradycje kaszubskie w naszej szkole……………………………..……………..11.
2
Międzykulturowego..
Informacje o Europejskim Roku Dialogu Międzykulturowego
Europejski Rok Dialogu Międzykulturowego (ERDM) to inicjatywa Komisji
Europejskiej mająca przyczynić się do zwiększenia poszanowania róŜnorodności
kulturowej w społeczeństwie obywatelskim. Naczelną ideą ERDM jest promocja
dialogu między przedstawicielami odmiennych kultur, ras i religii. Obchody ERDM
mają na celu:
Poszanowanie i promocję róŜnorodności kulturowej,
Zapewnienie równości szans wszystkim mieszkańcom UE i przeciwdziałanie
dyskryminacji,
Wsparci idei solidarności i sprawiedliwości społecznej,
Budowanie partnerskich relacji z krajami członkowskimi i krajami spoza
Wspólnoty.
Głównym celem wydarzeń realizowanych w ramach obchodów Europejskiego Roku
Dialogu
Międzykulturowego
ma
być
propagowanie
dialogu
pomiędzy
przedstawicielami róŜnych krajów, kultur i wyznań religijnych. Szczególny nacisk
połoŜono na asymilację mniejszości narodowych i etnicznych. Obchody Roku mają
podkreślać znaczenie wkładu róŜnorodnych kultur we wspólne dziedzictwo
europejskie i uświadamiać - zwłaszcza ludziom młodym - znaczenie rozwijania
społeczeństwa europejskiego, otwartego na róŜnorodność kulturową. Europejski Rok
Dialogu Międzykulturowego jest inicjatywą, dzięki której kaŜdy kraj członkowski moŜe
uzyskać środki potrzebne na sfinansowanie wydarzeń artystycznych, edukacyjnych
i społecznych, przyczyniających się do propagowania idei dialogu międzykulturowego.
Opracowanie: Marzena Korda
Źródło: WWW.dialog2008.pl
3
Obchody Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego w
Polsce.
Polsce.
Narodowe Centrum Kultury, jako instytucja koordynująca obchody Europejskiego
Roku Dialogu Międzykulturowego w Polsce zaplanowało realizację róŜnorodnych
inicjatyw
zmierzających
do
propagowania
dialogu
międzykulturowego.
Cele i priorytety narodowe dla Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego, za
które uznano:
•
•
•
ukazanie społeczeństwu polskiemu róŜnych kontekstów i rozumienia
wielokulturowości w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej tradycji
i doświadczeń historycznych, współtworzących dziedzictwo kulturowe
kontynentu
ukazanie
chrześcijańskich
korzeni
Europy
oraz
tradycji
Polski
wielowyznaniowej
ukazanie lokalnych kontekstów wielokulturowości, sprzyjającej lepszemu
wzajemnemu zrozumieniu mieszkańców i ich przyszłemu współdziałaniu.
Dodatkowo strategia kładzie szczególny nacisk na:
•
•
•
działania ukazujące znaczenie zaangaŜowania w dialog międzykulturowy w
Ŝyciu codziennym oraz podkreślanie wkładu róŜnych kultur i przejawów
róŜnorodności kulturowej w dziedzictwo i sposób Ŝycia w państwach
członkowskich
działania sprzyjające budowie płaszczyzny dialogu i współpracy z sąsiadami
Polski, a zwłaszcza z Ukrainą i Białorusią, pogłębieniu dialogu z mniejszością
ukraińską i białoruską w Polsce oraz wspieraniu ruchów demokratycznych w
krajach będących obecnie bezpośrednimi sąsiadami Unii Europejskiej
działania realizujące ideę formalnej i nieformalnej edukacji międzykulturowej,
skierowanej zarówno do dzieci i młodzieŜy, jak i do dorosłych.
Opracowanie: Paulina Ulenberg
Źródło: WWW.dialog2008.pl
4
Mniejszości etniczne i narodowe w Polsce.
Polsce.
Polskę zamieszkują przedstawiciele 9 mniejszości narodowych: Białorusini,
Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, śydzi i 4 mniejszości
etniczne: Karaimi, Łemkowie, Romowie i Tatarzy. Ponadto tereny województwa
pomorskiego zamieszkują Kaszubi, społeczność posługująca się językiem
regionalnym.
Mniejszości narodowe w Polsce
Mniejszości:
Liczba obywateli
Białorusini
47640
Czesi
386
Karaimi
43
Litwini
5639
Łemkowie
5850
Niemcy
147094
Ormianie
262
Romowie
147094
Rosjanie
3244
Słowacy
1710
Tatarzy
447
Ukraińcy
27172
śydzi
1055
Opracowanie: Marzena Korda
Źródło: WWW.ceo.org.pl; www.mswia.gov.pl
5
Zwyczaje, stroje, religia wybranych mniejszości.
mniejszości.
Ślązacy jako grupa etniczna zamieszkująca głównie Górny Śląsk, o bogatej,
odrębnej od terenów otaczających kulturze, posługująca się dialektem (wg
niektórych językiem) śląskim. Część Ślązaków deklaruje odrębną narodowość śląską,
inni, zachowując poczucie pewnej odrębności kulturalnej i językowej, deklarują
narodowość polską, niemiecką lub czeską. Czasem zamiast terminu grupa etniczna,
uŜywa się w oficjalnych dokumentach terminu "grupa regionalna zamieszkująca
Śląsk", np. w orzeczeniu polskiego sądu.
Strój męski
Strój męski składa się z szaketu, kamizelki (westy), białej koszuli, jedwabnej chustki
(jedwobki) lub wstąŜki (szlajfki), galot czyli spodni lub bizoków czyli spodni
prasowanych na kant oraz szczewików czyli butów. Na głowie Ślązak nosił hut czyli
kapelusz. Strój męŜczyzny obecnie nazywa się ancugiem, nazwa ta kojarzona jest
głównie z garniturem. Jednak niewielu ludzi pamięta, Ŝe po śląsku słowo ancug
oznacza ogólnie strój męski jak i Ŝeński.
Strój kobiecy
Ślązaczka mogła ubrać się na trzy sposoby:
kiecka, zopaska, kabotek i wierzcheń
kiecka, zopaska i jakla
kiecka, zopaska, kabotek i merynka (chusta)
Dziewczynka w stroju górnośląskim.
6
Zwyczaje, stroje, religia wybranych mniejszości
Romowie albo Cyganie (nazwa własna w języku romskim Roma) – nie
terytorialny naród lub grupa etniczna pochodzenia indyjskiego, której członkowie
tworzą diasporę, zamieszkującą większość państw świata. Stanowią społeczność
wysoce zróŜnicowaną pod względem językowym oraz kulturowym, a takŜe zajmującą
rozmaite nisze w ekonomiczno-społecznej strukturze krajów zamieszkania. Mimo
owej niejednolitości czynnikiem wspólnym dla większości tradycyjnych grup jest
przestrzeganie zwyczajów, wynikających z subiektywnego rozumienia zasad romskiej
kultury.
Ogół romskiej tradycji określają zasady nazywane zbiorczym mianem romanipen.
Dotyczą one w głównej mierze idei rytualnej czystości-nieczystości (mageripen), a
takŜe związków społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem relacji rodzinnych,
wewnątrz- i międzygrupowych oraz relacji z obcymi (gadziami).
Flaga Romów
Romska kobieta w tradycyjnym stroju
Andrychów
Młode pokolenie Romów
Zwyczajowa obrzędowość romska nie zawiera się w ścisłych ramach
jakiejkolwiek tradycji (ani tym bardziej doktryny) religijnej. Mimo bowiem iŜ znaczna
część idei i praktyk, określanych zbiorczym mianem romanipen, wywodzi się z kultury
hinduistycznych Indii, (o czym świadczy np. uŜywane na określenie chrześcijańskiego
krzyŜa romskie słowo trušul, wywodzące się z sanskryckiego trisula "trójząb" atrybut boga Śiwy i emblemat noszony przez braminów), wiele jej elementów zostało
zaczerpniętych z wierzeń innych narodów, z którymi Romowie mieli styczność
podczas swej wędrówki.
7
Zwyczaje, stroje, religia wybranych mniejszości
Żydzi – naród wywodzący się od plemion semickich, zamieszkujących Palestynę, określanych
jako Hebrajczycy albo Izraelici, posługujący się początkowo językiem hebrajskim.
Judaizm – religia monoteistyczna, ukształtowana w II tysiącleciu p.n.e.; stanowi religię
narodową Żydów. Jest też pierwszą religią abrahamową. Jej wyznawcy znajdują się na całym świecie,
ale obecnie jest ich najwięcej w Stanach Zjednoczonych - 5,6 mln i Izraelu - 4,7 mln. Podstawą
judaizmu jest wiara w jednego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym,
bezcielesnym i wiecznym), będącego nie tylko stwórcą świata, ale także jego stałym "nadzorcą", czy
też "opiekunem". Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w
zamian za podporządkowanie się nakazom Boga.
Ubiór kobiety
Muchajery, falendysze, jedwabie, atłasy, kitajki, drogie koronki brabanckie,
zbytkowna bielizna, rańtuchy, sztirnbindy, gorsety z galonami złotemi, armbindy
i.t.d., oto co nosiły śydówki [...]. Bogate śydówki nosiły juŜ to gorset, z pod którego
wyglądała biała koszula z farbotami, lub tez suknie ku
górze zamknięte, zakończone kryzą lub bryzą. Na
sukni nosiła śydówka fartuch z napierśnikiem, bogato
szychowanym, w ręku haftowana chusteczkę, a na
głowie djadem (bramkę) obsadzony perłami lub beret.
Wysokie obuwie lub niskie półbuciki zdobiły nogi
elegantki, na palcach liczne błyszczały pierścienie, na
rękach manele, a na całej szacie liczne puntały,
ferety, i.t.d. CięŜki łańcuch złoty dopełniał całokształtu
zbytkownego stroju.
Ubiór męŜczyzny
Nosili tedy śydzi Ŝupany, surduty o długich
połach, i najrozmaitsze futra, jak szuby, bekiesze z
szamerowaniem i bez niego. W sobotę nosił bogaty
śyd jedwabną lub aksamitną bekieszę, szeroko
opasaną jedwabną wstąŜką, drogie łańcuchy, pierścień
i sygnet, a w późniejszych wiekach równieŜ i zegarek.
Opracowanie: Bartłomiej Stankowski
Źródło: WWW.wikipedia.pl
8
Kaszubi – mniejszość regionalna
regionalna
Kaszuby (kasz. Kaszëbë lub Kaszëbskô) to kraina historyczna w Polsce, będąca
częścią Pomorza, którą zamieszkują Kaszubi (autochtoniczni Pomorzanie) zachodniosłowiańska grupa etniczna, którą cechuje specyficzny język kaszubski i
wyraźnie zaznaczone poczucie odrębności.
Główne miasta Kaszub, w których kultywuje się tradycje i język kaszubski to
Wejherowo, Puck, Chojnice, Kościerzyna i Kartuzy. Niedaleko znajduje sie teŜ Gdańsk
jako największe miasto regionu, z siedzibami najwaŜniejszych organizacji, ale jak
mówi wiersz Maryli Wolskiej:
Siedem miast od dawna
Kłóci się ze sobą,
Które to jest z nich
Wszech Kaszub głową:
Gdańsk - miasto liczne,
Kartuzy - śliczne,
Święte Wejherowo,
Lębork, Bytowo,
Cna Kościerzyna
I Puck - perzyna.
Ro
dzina kaszubska na zjeździe
Kaszubów w Łebie w 2005r.
Kaszubi (z csb. - Kaszëbi) - zachodniosłowiańska grupa etniczna wywodząca
się w prostej linii od Pomorzan zamieszkujących Pomorze Gdańskie i wschodnią część
Pomorza Zachodniego. Dzielą się na wiele podgrup etnograficznych, zróŜnicowanych
językowo i kulturowo (Bylacy - Bëlôcë, Gachy - Gôchë, Józcy - Józcë lub Mucnicy Mùcnicë, Krubanie - Krëbane, Lesacy - Lesôcë, Morzanie - Mòrzanie, Rybaki Rëbôcë, Zaboracy - Zabòrôcë).
Kaszubi stanowią typową ludność pogranicza, która w ciągu wielu wieków Ŝyła
na terytorium zmieniającym przynaleŜność państwową. Wielu z nich uległo
germanizacji lub polonizacji, proces ten miał charakter przymusowy lub naturalny.
9
Wielu znanych wojskowych pruskich i niemieckich miało pochodzenie kaszubskie, ale
nie poczuwało się do związków z rodzimą kulturą lub ulegały one całkowitemu
zerwaniu w następnym pokoleniu. Z tego powodu trudno dokładnie zdefiniować,
którą z postaci historycznych wolno uznać za Kaszuba, a którą za Niemca lub Polaka
pochodzenia kaszubskiego.
Część Kaszubów zachowała własną kulturę i język. Współcześnie w socjologii i historii
dominuje pogląd, Ŝe Kaszubi stanowią grupę etniczną narodu polskiego.
Zdecydowana większość Kaszubów posiada podwójną identyfikację - narodową
polską i etniczną kaszubską. Wielu polskich działaczy narodowych na Pomorzu w
okresie zaborów oraz członków podziemia niepodległościowego w czasie okupacji
było pochodzenia kaszubskiego.
W Spisie Powszechnym z 2002 5.100 obywateli polskich zadeklarowało narodowość
kaszubską. Jest to ok. 1% całej społeczności kaszubskiej. Rzeczpospolita Polska nie
uznaje tych deklaracji za wiąŜące (podobnie w przypadku Ślązaków), stąd Kaszubi nie
znaleźli się na oficjalnej liście mniejszości narodowych sporządzonej przez MSWiA.
Kaszubski ruch narodowy, choć nie naleŜy do głównego nurtu w ruchu kaszubskopomorskim, ma jednak długoletnią tradycję. Za odrębny naród słowiański uwaŜał
Kaszubów Florian Ceynowa, w okresie międzywojennym jego myśl kontynuowali
działacze z kręgu tzw. Zrzeszeńców, którzy w PRL byli represjonowani przez UB, a
następnie SB i zepchnięci na margines działalności publicznej. Po 1989 tę samą myśl
w ruchu kaszubskim reprezentowało pismo Tatczëzna, obecnie zaś Kaszëbskô
Òdroda.
Z powodu odmienności językowej oraz przywiązania do religii rzymskokatolickiej,
które powodowało niechęć Kaszubów do idei komunizmu, byli oni posądzani o
separatyzm, tj. chęć oderwania od Polski części jej terytorium. OskarŜenia te nie
miały pokrycia w rzeczywistości, ale w okresie PRL słuŜyły antagonizowaniu
Kaszubów z pozostałą ludnością Polski i przybierały na sile w okresie kolejnych
kryzysów politycznych, np. w 1968 i 1970. Współcześnie nawet najbardziej radykalny
nurt w ruchu kaszubskim - narodowy - nie kwestionuje historycznych związków
Kaszubów z Polską, zaś swoje postulaty ogranicza do troski o rozwój ojczystego
języka, kultury oraz dbałości o własną tradycję historyczną.
Dziewczyna w kaszubskim stroju ludowym.
Opracowanie: Marzena Korda
Źródło: WWW.wikipedia.pl
10
Tradycje kaszubskie w naszej szkole
Przy naszym Gimnazjum działa takŜe Kaszubska Izba Regionalna.
Utworzono ją 2003 roku, by zainteresować uczniów dziedzictwem kulturowym
regionu, przybliŜyć najbliŜsze środowisko, a przez to kształtować świadomość
własnych korzeni. Obcowanie młodych ludzi z kulturą ludową na co dzień ma
umacniać poczucie ich własnej toŜsamości, a jednocześnie wprowadzić w świat
dziedzictwa narodowego. Pozwala teŜ na wykorzystanie atrakcyjnych form i metod
edukacyjnych, np. wywiady, zbieractwo, obserwacja bezpośrednia reliktów
przeszłości, rejestrowanie i opisywanie eksponatów. Obecnie w izbie znajduje się
ponad sto pamiątek kaszubskich. Są to zabytkowe przedmioty codziennego uŜytku,
narzędzia gospodarcze i rybackie, dawna i współczesna ceramika kaszubska, hafty i
fotografie. Opiekunem izby jest nauczycielka języka polskiego Sabina Widrowska.
haft kaszubski (kaszёbszci wёsziwk)
sieci rybackie (séc, Ŝaczi)
Opracowanie: Paulina Ulenberg
11
Źródła:
www.wikipedia.pl
www.dialog2008.pl
www.ceo.org.pl
www.mswia.gov.pl
Redakcja:
Bartłomiej Stankowski
Paulina Ulenberg
Ulenberg
Marzena Korda
Opiekun: Maria Klinkosz i Ewa Littwin
12