KRO´LEWSKIE WKROCZENIE JEZUSA DO JEROZOLIMY (ŁK 19

KS. MIECZYSŁAW MIKOŁAJCZAK
PFT Wrocław
Studia Warmińskie
XXXVII (2000)
KRÓLEWSKIE WKROCZENIE JEZUSA DO JEROZOLIMY
(ŁK 19,28–44)
T r e ś ć: — I. Wprowadzenie (zbliżanie sie˛ do Jerozolimy). — II. Polecenie wydane uczniom.
— III. Aklamacja powitalna Jezusa Króla. — IV. Powody symbolicznych działań Jezusa Króla
Mesjasza. — Résumé.
I. WPROWADZENIE (ZBLIŻANIE SIE˛ DO JEROZOLIMY)
Świe˛ty Łukasz przedstawia triumfalny wjazd do Jerozolimy jako demonstracje˛,
która zaznacza ostateczne i najważniejsze stadium podróży Jezusa z Jerycha do
Jerozolimy. Wszystkie źródła zgadzaja˛ sie˛, że mesjański wjazd zacza˛ł sie˛ na Górze
Oliwnej. Łukasz umieszcza ten incydent u podnóża góry, tzn. na szczycie wzgórza:
Gdy przyszedł w pobliże Betfage i Betanii, do góry zwanej Oliwna˛ (τὸ καλού�ενον
’Eλαιω̂ν — Łk 19,29). Mk 11,1 zawiera wyrażenie πρὸ� τὸ ο= ρο� των ’Eλαιων,
którego w tej perykopie używa także Łukasz (Łk 19,37).
W Nowym Testamencie Góra Oliwna wspomniana jest jedynie w ewangeliach
i Dz 1,12. Pierwszy raz pojawia sie˛ w relacji z królewskiego wjazdu Jezusa do
Jerozolimy (por Łk 19,29.37; Mk 11,1; Mt 21,1). Łukasz, jak widzieliśmy, używa
w tej perykopie dwóch różnych nazw.
Góra Oliwna jest miejscem, gdzie Jezus spe˛dził noc (Łk 27,37; J 18,1). Według
Mk 11,11–12 i Mt 21,17 Jezus spe˛dził noc w Betanii i wydaje sie˛, że w Łukaszowej
ewangelii oraz Dziejach Apostolskich Betania i Góra Oliwna używane sa˛ zamiennie (por. Łk 24,50; Dz 1,27). Jest to także miejsce eschatologicznego dyskursu (Mk
12,3; Mt 24,3). Po Ostatniej Wieczerzy Jezus udał sie˛ na te˛ góre˛ (Łk 22,39; Mk
14,26; Mt 26,30).
Góre˛ Oliwna˛ znajdujemy w Za 14,4, gdzie, jak sie˛ wydaje, Pan walczył
z narodem, który zgromadził sie˛ przeciw Jerozolimie. W Ez 11,23 czytamy, że
odeszła chwała Pańska z granic miasta i zatrzymała sie˛ na górze, która leży na
wschód od miasta. Odejście chwały Pańskiej odpowiada powrotowi chwały Pana,
która˛ prorok ogla˛da w kontekście ostatecznej odbudowy Izraela (Ez 40–48): Potem
poprowadził mie˛ ku bramie, która skierowana jest na wschód. I oto chwała Boga
Izraela przyszła od wschodu (Ez 43,1 n.). Nacisk tutaj położony jest nie tyle na góre˛
Oliwna˛, ale na fakt przybycia chwały Pana z tej samej strony, w która˛ odeszła1.
1
P.K. S t o c k, L’Attività di Gesù a Gerusalemme — Mk 11–12, Roma 1978, s. 30.
290
KS. MIECZYSŁAW MIKOŁAJCZAK
Po buncie Absaloma Dawid musiał uciekać z miasta na wschód. Nieco później,
gdy Dawid przeszedł przez szczyt góry, sługa Meribbaala spotkał go z para˛ osłów.
Gdy Dawid spytał, co chce z nimi zrobić, Siba odpowiedział, że osły przeznaczone
sa˛ dla domu królewskiego (2 Sm 16,1–2). W ten sposób osły zostały powia˛zane
z Góra˛ Oliwna˛, być może jako kontrast dla Absaloma i jego koni (2 Sm 15,1).
Wydaje sie˛, że istnieje pewne podobieństwo mie˛dzy powrotem Dawida do
swojego miasta, a przybyciem Jezusa po raz pierwszy do Jerozolimy, choć nie ma
wystarczaja˛cych podstaw do wycia˛gnie˛cia ostatecznego wniosku. Jednak wydarzenia na Górze Oliwnej stanowia˛ wyzwanie dla miasta Jerozolimy domagaja˛ce sie˛ od
niego reakcji. Na Górze Oliwnej wezwane zostaje całe miasto i odbywa sie˛ niemal
dialog. Wydaje sie˛, że ten aspekt konfrontacji, wezwanie do zdecydowanej
interwencji na rzecz przyszłości miasta wia˛że sie˛ z Góra˛ Oliwna˛. Sta˛d wzmianka
o górze u Łukasza i duży nacisk na góre˛ w analizowanym tekście podkreśla
sytuacje˛ konfrontacji z całym miastem2. W miare˛ upływu czasu Góra Oliwna stała
sie˛ centralnym punktem oczekiwań rabinów3.
II. POLECENIE WYDANE UCZNIOM
W Łk 19,29 czytamy, że Jezus posłał dwóch uczniów (δύο των �αρθητω̂ν).
Cze˛sto wysyłani sa˛ dwaj uczniowie nie tylko przez Jezusa (Łk 10,2;22,8; Mk
6,7;11,1;14,13; Mt 21,1), ale nawet przez Jana Chrzciciela (Łk 7,18.20), a także
w czasie misji w Dziejach Apostolskich (8,14;9,38;10,7;15,27;19,22). W Starym
Testamencie (por. Pwt 19,15;17,6) przed podje˛ciem ostatecznej decyzji wymaga sie˛
zeznania dwóch lub trzech świadków, albo innymi słowy, misja dwóch ludzi
potwierdza wartość ich świadectwa, tzn. ludzi, którzy przychodza˛ nie w swoim
własnym imieniu, lecz maja˛ do przekazania jakieś poselstwo4. Nawet tutaj u św.
Łukasza fakt, że jest ich dwóch podkreśla ich kwalifikacje jako posłańców
wysłanych przez Pana (por. Łk 19,31).
Dwaj uczniowie otrzymali polecenie: Odwia˛żcie je i przyprowadźcie tutaj,
chodzi o źrebie˛ (πω̂λο�), na którym nikt jeszcze nie siedział (Łk 19,30). Słowo
πω̂λο� wyste˛puje w Nowym Testamencie tylko w naszym kontekście (por. Mt
3 razy, Mk 4 razy i J raz). Jest ono jeszcze rzadsze w LXX (7 razy) i cze˛sto stanowi
ekwiwalent hebrajskiego słowa ryx (tylko w Prz 5,19 jest tłumaczone hlxy
— gazela). Jeżeli chodzi o tłumaczenie ryx w LXX, zauważamy, że jest ono cze˛sto
oddawane jako πω̂λο�, poza Iz 30,6, gdzie LXX używa ο= νο�. Jednak w LXX
πω̂λο� jest zwierze˛ciem używanym głównie do jazdy, poza Rdz 32,15. W. Bauer
twierdzi, że słowo πω̂λο� bez dodatku u Marka i Łukasza może być rozumiane tylko
jako koń i ani dla tych ewangelistów, ani dla ich słuchaczy nie było niczym innym5.
Jednak je˛zykoznawcza podstawa wniosku Bauera jest nieodpowiednia6. Sam
Marek poda˛ża za znaczeniem słowa w LXX i jest ono potwierdzone przez
2
3
4
5
6
T a m ż e, s. 32.
Patrz: „Mount of Olives”, Encyclopaedia Judaica, t. 12, s. 484.
P.K. S t o c k, „Boten aus dem Mit — ihm — Sein”, Analecta Biblica 70 (1975), s. 86 n.
W. B a u e r, „The Colt of Palm Sunday (Der Palmesel)”, JBL 75 (1953), s. 220–229.
O. M i c h e l, πω̂λο�, TDNT, t. VI, s. 959–961.
KRÓLEWSKIE WKROCZENIE JEZUSA DO JEROZOLIMY
291
interpretacje˛ Mateusza, w której to wyraźnie chodzi o młodego osła. W Rdz
49,8–12 słowa Jakuba przed śmiercia˛ zawieraja˛ proroctwo mesjańskie7 i πω̂λο�
w w. 11 jest zwierze˛ciem zwia˛zanym z oczekiwanym Mesjaszem. Jest to jeszcze
bardziej oczywiste w Za 9,9: (...) Oto Król twój idzie do ciebie, sprawiedliwy
i zwycie˛ski. Pokorny — jedzie na osiołku na ośla˛tku, źrebie˛ciu oślicy. Nawet tutaj
πω̂λο� dosiada Mesjański Król8.
Ośle˛ jest znakiem pokornego i pokojowego charakteru króla. Przeciwstawione
jest koniom, które sa˛ zwierze˛tami wojny (2 Sm 15,1; Za 1,8; 6,2–3.6–7), co
Blenkinsopp potwierdza:
Wybieraja˛c osła raczej niż bardziej powszechnego konia, skrycie odrzucał
powszechnie przyjmowane rozwia˛zanie wyja˛tkowo złej sytuacji Izraela. W późniejszych pismach koń jest praktycznie symbolem wojny i przemocy. Jest on
w zasadzie „par excellence” nape˛dem wojny i poza dwoma przypadkami
w Ksie˛dze Estery, nie czytamy o nikim w randze wojskowej, kto by dosiadał
konia9.
Za 9,10 mówi o wype˛dzeniu koni wojennych z Jerozolimy, a to pozwala lepiej
zrozumieć symboliczny charakter jazdy na ośle˛ciu. Mesjański król nie jest królem
wojny, lecz królem pokoju. W Rdz 49,11 podkreśla sie˛ obfitość w czasie jego
mesjańskiego panowania, a w Za 9,9, pokój.
Ten fragment Za 9,9 jest wyraźnie cytowany w Mt 21,5: Powiedzcie Córze
Syjońskiej: Oto Król twój przychodzi do ciebie łagodny, siedza˛cy na osiołku,
źrebie˛ciu oślicy. Cytat został wzie˛ty z Iz 62,11 i prawie dosłownie oddaje tekst
masorecki, a w J 12,15 wste˛p przypomina Iz 40,9 i 44,2. Mateusz i Jan
bezpośrednio ła˛cza˛ poste˛powanie Jezusa ze starotestamentowa˛ zapowiedzia˛, widza˛c w Jego działaniu wypełnienie zapowiedzi. Edgar twierdzi, że poste˛puja˛c w ten
sposób, Jezus ogłasza siebie Mesjańskim Królem, a jednocześnie podkreśla
pokojowa˛ nature˛ swojego władania. Oto wnioski i podsumowanie Edgara: gdy
Jezus wjechał do Jerozolimy na osiołku, z rozmysłem wypełniał proroctwo,
używaja˛c go jako środka ogłoszenia swojego mesjanizmu10.
U Łukasza i Marka, za którym poda˛ża w sprawach odnosza˛cych sie˛ do dyskusji
na temat πω̂λο�, brakuje takiego wyraźnego powia˛zania z proroctwem z Za 9,9.
Jednak obaj opisuja˛ dokładnie przyprowadzenie do Jezusa osła, zwierze˛cia, które
jest szczególnie zwia˛zane z Mesjaszem, który uroczyście wjeżdża (na nim) do
Jerozolimy. U Łukasza tak jak u Marka nie ma dosłownego cytatu, ale widzimy
wyraźne odniesienie do Za 9,9. Zauważamy wyja˛tkowa˛, wyraźna˛ zgodność mie˛dzy
działaniem Jezusa a Za 9,9 — jazda na ośle˛ciu i jazda w kierunku Jerozolimy.
7
G. v o n R a d, Das Erste Buch Mose, Göttingen 1961, s. 372.
Tekst Za 9,9 jest jednym z niewielu fragmentów ST, które przez chrześcijan i rabinów
interpretowane sa˛ jako zawieraja˛ce sens mesjański. Inne to Ma 3, 1; Mi 5, 2 — por. S.L. E d g a r, „New
Testament and Rabbinic Interpretation”, NTS 5 (1958–59), s. 48. Także S r a c k-B i l l e r b e c k,
Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrash, t. I, München 1928, s. 842.
9
J. B l e n k i n s o p p, „The Hidden Messiah and the entry into Jerusalem — II”, Scripture 13
(1961), s. 86.
10
S.L. E d g a r, jw., s. 48.
8
292
KS. MIECZYSŁAW MIKOŁAJCZAK
Zwierze˛ opisano jako uwia˛zane (πω̂λον δεδε�ένον), co jest echem Rdz 49,11.
Ze słów πω̂λον δεδε�ένον wynika, że ewangelista pragna˛ł podkreślić fakt, iż
władanie Króla Mesjasza, Króla z plemienia Judy, miało sie˛ właśnie zacza˛ć.
Czytamy, że Juda ma obja˛ć królowanie w chwili, gdy przybe˛dzie do Sziloh11 (albo
gdy przybe˛dzie Sziloh), albo raczej, gdy przybe˛dzie ten, do którego (królestwo)
należy — w zasadzie, gdy przybe˛dzie Pan (ο# κύριο� αυ" του̂). Sta˛d, gdy przybe˛dzie
Mesjasz, be˛dzie On Królem, i to czego potrzebuje, be˛dzie należało do Niego
zgodnie z jego królewskim prawem12.
Łukasz, podobnie jak Marek, potwierdza szczególny fakt, że nikt dota˛d jeszcze
nie siedział na tym ośle˛ciu (ε" φ’ ον ου" δεὶ� πώποτε α" νθρώπων ε" κάθι"σεν — por.
Łk 19,30; Mk 11,2). W ten sposób Łukasz podkreśla wyja˛tkowy charakter wjazdu.
Oczywiście prawdziwy król nie wybrałby zwierze˛cia, na którym już ktoś jechał,
albo siedział, ze wzgle˛du na groźbe˛ zanieczyszczenia 13. Aby wyjaśnić te˛ osobliwość, zwykle wspomina sie˛ Lb 19,2 i Pwt 21,3 (w przypadku krowy używanej do
przygotowania wody oczyszczenia, albo przy składaniu pokutnego daru za przeste˛pstwo wymagano, aby nie były one dotknie˛te jarzmem). W 1 Sm 6,7 to samo
odnosi sie˛ do jałówek, które miały cia˛gna˛ć nowy wóz dla Pana.
Wszyscy trzej ewangeliści odnotowali nie zmienione wyrażenie ο# κύριο�
αυ" του χρείαν ε= χει (Łk 19,31; por. Mk 11,3; Mt 21,3). Łukasz stawia te˛ fraze˛
w kluczowej pozycji, dramatycznie ja˛ uwypuklaja˛c: τινε� z Mk 11,5 staje sie˛
ο# κύριο� w powtórzeniu enigmatycznego nakazu Jezusa, co konkluduje Blenkinsopp:
Sugeruje to, że Łukasz pragnie w obu przypadkach przekazać, ponad
dominuja˛cym chrześcijańskim zabarwieniem słowa i pomimo gramatycznej
nieścisłości, idee˛ κύριο� jako „właściciela”, podkreślaja˛c tym samym, kto
jest prawdziwym właścicielem zwierze˛cia14.
Wykonanie zadania przebiega tak, jak to przewidział Jezus. Podsumowuja˛c to,
co już zostało omówione, zauważamy, że zadanie miało szczególny charakter, co
podkreśla fakt przyprowadzenia zwierze˛cia do Jezusa. Owo zwierze˛ jest źrebie˛ciem, na którym dota˛d nikt nie siedział, a uczniowie, mimo protestów właścicieli
zabieraja˛ je, stwierdzaja˛c tylko, że Pan je potrzebuje. Fakt, że Jezus przewidział
każdy aspekt wydarzenia, sprawia, iż zadanie uczniów jest wyja˛tkowe oraz objawia
prawdziwa˛ nature˛ królewskości Jezusa.
11
Tekst masorecki zawiera „hlyc” — natomiast wiele innych tłumaczeń zawiera „hlyc” (Szelo).
M o r a n sugeruje, że lepszym tłumaczeniem mogłyby być dwa słowa „yc” i „hl” — danina dla niego,
sta˛d aż danina be˛dzie mu przyniesiona i zdobe˛dzie posłuch u narodów — por. W. M o r a n, „Gen 49,10
and its use”, Biblica 39 (1958), s. 405–425.
12
J.D.M. D o r r e t, „The Palm Sunday Colt in Law od the N.T.”, NT 13 (1971), s. 256.
13
T a m ż e, s. 249; H. D a n b y, The Mishnah, Oxford 1933, s. 385 wyjaśnia, że żadnemu
zwykłemu człowiekowi nie wolno było jechać na zwierze˛ciu, na którym choć raz jechał król.
14
J. B l e k i n s o p p, The Oracle of Judah and the Messianic Entry, JBL 80 (1961), s. 56.
KRÓLEWSKIE WKROCZENIE JEZUSA DO JEROZOLIMY
293
III. AKLAMACJA POWITALNA JEZUSA KRÓLA
W czasach starożytnych zwycie˛ski król albo generał powracaja˛cy z bitwy
dokonywał triumfalnego wjazdu do stolicy. Pośród wielkiej radości ludu wjeżdżał
do miasta, siedza˛c na białym koniu. Za nim szli pokonani wrogowie, czasem król
lub generał. W tym samym czasie rozdawał ludziom dary15. Jednak wjazd Jezusa do
Jerozolimy tak nie wygla˛dał. W czasie swojego królewskiego wjazdu nie jechał na
wojennym koniu, ale na ośle˛ciu jako król przybywaja˛cy w pokoju (Za 9,9).
Łukasz przez liczne odwołania przypomina koronacje˛ Salomona — sa˛ to słowa:
ε"πεβίβάσι� (Łk 19,35; por. 1 Krl 1,33); καταβάσι� (wyraża radość ludzi
— Łk 19,37; por. 1 Krl 1,40); oraz dwa odnośniki do pokoju (Łk 19,38,42).
Podobieństwo do Salomona, króla pokoju, zdaje sie˛ być zamierzone w ewangelii,
w której Jezus jest także przedstawiony jako nowy Eliasz, nowy Mojżesz i nowy Józef16.
Gdy zwierze˛ zostało do Jezusa przyprowadzone, uczniowie włożyli na nie
swoje szaty (αυ" των τὰ ι#�ατία) i posadzili na nim Jezusa. Poste˛powanie uczniów
jest wysoce symboliczne. Widać wyraźnie, że szaty maja˛ służyć za siodło, które
było potrzebne, gdy ktoś chciał jechać na ośle. Łukasz sam zwraca uwage˛ na
działanie uczniów pomagaja˛cych Jezusowi usia˛ść na zwierze˛ciu (ε# πεβίβασαν τὸν
’Iησου�)17. Rozściełanie ubrań na ziemi, by zwierze˛ mogło po nich iść, to naste˛pny
wyraz szacunku i znak uznania Jezusa za króla. Łukasz nie wspomina o gałe˛ziach
palmowych (por. Mk 11,8; Mt 21,8; J 12,13).
W swojej aklamacji Łukasz pomina˛ł niepewny temat z Mk 11,8 (πολλοί),
dlatego to wyraźnie uczniowie kontynuuja˛ tutaj działanie (inaczej niż w Mt 21,8
— ο= χλο�). Stwierdza on raczej, że το πλη̂θο� τω̂ν �αθητω̂ν (cały tłum uczniów)18
obwołał Jezusa słowami: ’Eύλογη�ένο� ο# ε" ρχό�ενο�, ο= βασιλεὺ� ε" ν ο# νό�ατι
κυρίου (...) (Łk 19,38a).
Pierwsza cze˛ść aklamacji wzie˛ta jest dosłownie z Ps 118,26. W psalmie
powiedziane jest: Błogosławiony, który przybywa w imie˛ Pańskie! Błogosławimy
wam z domu Pańskiego. Zgodnie ze struktura˛ Ps 118 możliwe jest, że pierwsza
cze˛ść wiersza 26 wypowiadana jest bezpośrednio przez jedna˛ osobe˛, a cze˛ść druga
przez osoby mu towarzysza˛ce. Wiersz 26 zajmuje w zasadzie centralna˛ pozycje˛
w psalmie i podkreśla jego siłe˛ oraz sens19.
Czasownik ευ" λογειν ma dwa znaczenia: uroczyście chwalić i wypełniać łaska˛.
Kiedy używany jest w pierwszym sensie, człowiek zawsze stanowi jego podmiot,
a chwała zawsze skierowana jest ku Bogu (wyja˛tek znajdujemy w Sdz 15,9). Kiedy
używany jest w drugim znaczeniu, Bóg jest zasadniczo podmiotem (Rdz 1,22.28)
— jedynie On napełnia łaska˛. Chociaż ludzie także moga˛ błogosławić, wzywaja˛c
Bożej łaski nad innymi. Sami tej łaski nie udzielaja˛ (Rdz 14,19;22,27). W żadnym
15
16
H.H. H o b b s, An Exposition of the Gospel of Luke, Grand Rapids 1966, 277.
A. G e o r g e, La Royauté de Jésus selon l’évangile de Luc, Sciences Ecclesastiques 14 (1962),
s. 61.
17
I.H. M a r s h a l l, The Gospel of Luke, Exeter 1978, s. 714.
Dla Łukasza termin uczniowie oznacza wszystkich wierza˛cych, inaczej niż dla Mateusza
i Marka, którzy powiadaja˛, że termin używany jest na określenie małej wewne˛trznej grupy dwunastu.
Patrz: M. S h e r i d a n, Disciple and Discipleship in Matthew and Luke, BTB 39 (1973), s. 234–255.
Nawet w Dziejach termin uczeń nie jest nigdy używany w odniesieniu do dwunastu czy jedenastu.
19
A. W i s e r, Die Psalmen, Göttingen 1963, s. 497–503.
18
294
KS. MIECZYSŁAW MIKOŁAJCZAK
wypadku nie wszyscy kwalifikuja˛ sie˛ do wzywania łaski Bożej. Łaski moga˛
wzywać szczególnie przywódcy ludu (Rdz 33,1 n.; Joz 14,13; 26,6–7), król
(2 Sm 6,18; 1 Krl 8,14.55) i kapłani (Lb 6,23; Pwt 21,5)20.
W Nowym Testamencie ευ" λογητό� używane jest wyła˛cznie w odniesieniu do
Boga, natomiast ευ" λογη�ένο� nie jest nigdy używane o Bogu. Eυ" λογητό� oznacza
wielbiony lub wywyższony, natomiast ευ" λογηένο� oznacza błogosławiony lub pełen
łaski. Czasownik ευ" λογειν znajdujemy 42 razy w Nowym Testamencie (około
14 razy u samego Łukasza), a ευ" λογη�ένο� znajdujemy w ewangeliach, szczególnie w kontekście przybycia Jezusa do Jerozolimy (7 razy) oraz w cytacie z
Ps 118,26 (6 razy). Odnosi sie˛ on do Jezusa (Łk 13,35; 19,38; Mk 11,9; Mt 21,9;
J 12,13 i Łk 1,42). Jezus jest błogosławiony par excellence, pełen łaski Bożej
i słusznie jest to ogłaszane w chwili jego królewskiego wjazdu do Jerozolimy21.
Mesjańskie znaczenie terminu ο# ε" ρχό�ενο� widać w ewangeliach synoptycznych w dwóch kontekstach:
— w zwiastowaniu Jana Chrzciciela o tym, który idzie za nim (Łk 7,19–20;
Mk 1,7; Mt 3,11; 11,3 por. J 1,15.27; Dz 19,4)
— w jego przybyciu do Jerozolimy.
W pierwszej cze˛ści aklamacji, tłum uczniów podwójnie rozpoznaje bliska˛ wie˛ź
Jezusa z Bogiem. Jest on pełen łaski Bożej i przybywa jako autoryzowany
wysłannik Pana. Jezus jest pozdrawiany w ten sposób, gdy zbliża sie˛ do Jerozolimy
(nawet w Ps 118,26 pozdrowienie skierowane jest do tego, który wchodzi do
świa˛tyni). Rzesza uczniów uznaje autorytet Jezusa, a tym samym i zasadność jego
działań. Oczy wszystkich pragne˛ły ogla˛dać ten moment, sta˛d Blenkinsopp może
powiedzieć:
A zatem nasuwa sie˛ nieunikniony wniosek, że Jezus, przyjmuja˛c określenie,
rozumie je jako odnosza˛ce sie˛ do tego, który przynosi mesjańskie wypełnienie
i ustanawia mesjańskie królestwo na nowym Syjonie22.
Z wydarzeń w trakcie zbliżania sie˛ do Jerozolimy23 wynika, że mesjańskie
roszczenia wysuwane przez albo dla Jezusa, przedstawione sa˛ w świetle wypełnienia przepowiedni dotycza˛cej Judy. Rdz 49,10, jak widzieliśmy, odnosi sie˛ do
Tego, który musi przyjść, Tego, który zdobe˛dzie powszechne panowanie. Określenie, tak jak ono wyste˛puje w ewangeliach, generalnie opisuje eschatologiczna˛
postać Syna Człowieczego, a tym samym Jezusa zgodnie z tym, co sam o sobie
mówił (por. Łk 21,27; Mk 13,26.36), także zgodnie z ostatecznym potwierdzeniem
w obliczu oskarżeń przed Sanhedrynem (Łk 22,69; por. Mk 14,62 — co wia˛że sie˛
z widzeniem Daniela w Ksie˛dze Henocha)24.
20
H.W. B e y e r, εὺλογέω, TDNT, t. II, s. 755 n.
P.K. S t o c k, L’Attività di Gesù a Gerusalemme, jw., s. 54. Patrz także: H. M e y e r, jw.,
s. 761–764.
22
J. B l e n k i n s o p p, jw., s. 58.
23
Zauważmy, że Łukasz wcale nie ła˛czy wjazdu z miastem. Według Łukasza Jezus nie wkroczył
do miasta przed Ostatnia˛ Wieczerza˛. Ła˛czy on wjazd raczej ze Świa˛tynia˛. Fakt, że Jezus nie wkroczył do
miasta, ale do świa˛tyni, pozostaje w zgodzie z królewskim sposobem wkroczenia. Dla Łukasza
Jerozolima jest scena˛ tego podwójnego wydarzenia: Wieczerzy i Me˛ki. Patrz: H. C o n z e l m a n n, The
Theology of St. Luke, London 1982, s. 75.
24
J. B l e n k i n s o p p, jw., s. 58.
21
KRÓLEWSKIE WKROCZENIE JEZUSA DO JEROZOLIMY
295
W drugiej cze˛ści aklamacji wydaje sie˛, że Łukasz uprościł sens wydarzenia.
Opuścił hebrajskie słowo #Wσαννά na pocza˛tku i końcu wypowiedzi; dla czytelników pogańskich byłoby ono nieczytelne25. Mesjańskie tytuły znikaja˛, by zrobić
miejsce dla tytułów politycznych. Jezus nie jest już Mesjaszem czasów ostatecznych, dokonuja˛cym ostatnich dzieł w boskiej historii. Jest Królem (ο# βασιλεὺ�),
który przychodzi z programem pokoju i jako taki jest przyjmowany przez lud26.
Co dziwne, Łukasz jest jedynym, który umieszcza wyrażenie ε" ν ου" ράνω
εὶρήθη. Nie jest czymś zwykłym mówienie o pokoju w niebie. W Łk 2,14 na skutek
narodzenia Mesjasza jest pokój na ziemi wśród ludzi, to znaczy zbawienie.
Sformułowanie, które tutaj znajdujemy, jest trudne. Być może oznacza, że nastał
pokój w niebie mie˛dzy Bogiem a ludźmi na skutek wywyższenia Jezusa jako Króla
(por. Dz 10,26), albo jak sugeruje Marshall, oznacza dar pokoju, który został
złożony w niebie dla ludu Bożego27.
Jezus jest Królem, który przybywa, by ustanowić Swoje Królestwo w pokoju.
Pokój i zbawienie to tematy blisko ze soba˛ powia˛zane w królewskiej ideologii
świata grecko-rzymskiego. Dla Łukasza Jezus przychodzi właśnie po to, by
wypełnić nadzieje˛ pokoju głoszona˛ przez proroków. Dlatego Zachariasz gotów jest
umrzeć w pokoju. Ujrzał bowiem pokój swojego ludu (Łk 2,29). W Łk 19,43
Jerozolima nie be˛dzie już doświadczać pokoju, ponieważ nie chce go przyja˛ć.
Wre˛cz przeciwnie, to właśnie lud, reprezentowany przez uczniów, wołaja˛cy na
cześć Jezusa, otrzymuje pokój.
IV. POWODY SYMBOLICZNYCH DZIAŁAŃ JEZUSA KRÓLA MESJASZA
Możemy powiedzieć, że przez to symboliczne działanie, Jezus ujawnia powód
swojego przybycia do Jerozolimy — jest prawdziwym, pokornym i pełnym pokoju
Królem. Interpretacja zachowania Jezusa jako mesjanistycznej manifestacji została
w pełni potwierdzona przez reakcje˛ ludzi. Świadczy ona o tym, że uznali Jezusa za
Mesjańskiego Króla. Właściwie przepowiednia zniszczenia Jerozolimy pod koniec
tego epizodu (Łk 19,14–44) stanowi paralele˛ zakończenia historii o pretendencie do
tytułu królewskiego.
Faryzeusze wyrażaja˛ swoje niezadowolenie implikowane przez milczenie ludu.
Ich intencja˛ było odrzucenie królowania Jezusa, au fond les Pharisees ne veulent
pas du règene de Jésus28. Ich odmowa złożenia hołdu ich Sprawiedliwemu Królowi
w swoim czasie doprowadzi do zagłady29.
Dlatego przybycie Jezusa do Jerozolimy ma duże znaczenie. Jest On pretendentem do tytułu królewskiego, który przychodzi, by zostać uznanym przez miasto,
25
I.H. M a r s h a l l, jw., s. 715.
J. C o m b l i n, La Paix dans la Théologie de St. Luc, Eph. Theo. Lov. 32 (1956), s. 454. Na str.
459–460 czyni on uwage˛, że u Łukasza, istnieje problem przeciwstawienia pokoju mesjańskiego Pax
Romana.
27
I.H. M a r s h a l l, jw., s. 715.
28
M.J. L a g r a n g e, Évangile selon Saint Luc, Paris 1921, s. 500.
29
M.L. E g e l k r a u t, Jesus Mission to Jerusalem: A redaction Critical Study of the Travel
Narrative in the Gospel of St. Luke, Lk 9,51–19,48, Frankfurt/M. 1976, s. 127–128.
26
296
KS. MIECZYSŁAW MIKOŁAJCZAK
stolice˛ Izraela. Jego królewskie prawa opieraja˛ sie˛ na jego szlachetnym urodzeniu
(Łk 19,12), rodowodzie z linii Dawida (Łk 18,38–39). Został już uznany za Króla
przez swoich uczniów z racji swoich zbawczych dzieł (Łk 19,35–38). Przynosi
swojemu ludowi pokój w niebie (Łk 19,38). Ale Jezus wie już, że Jerozolima Go nie
uzna (Łk 19,14.27.42–44), a przecież nie można Go odrzucić bez tragicznych
konsekwencji.
ENTREE ROYALE DE JESUS CHRIST A JERUSALEM (LC 19,28–44)
RÉSUMÉ
Jésus Christ par son activité symbolique révèle le motif de son arriv́ee à Jérusalem. Il est
un véritable Roi humble et très tranquille. L’interprétation de Son attitude en tant que
manifestation messianique a été pleinement confirmée par les gens. Ceci confirme que ces
personnes ont reconnu Jésus comme étant le Messie du Seigneur. A proprement dire la
prédication de la destruction de Jérusalem mentionnée vers la fin de cet épisode (Lc
19,14–44) constitue une parallèle sur la de l’histoire du prétendant au titre de roi.
Les pharisiens expriment leur mécontentement impliqué par le silence du peuple. Leur
intention était le rejet du règne de Jésus — au fond les pharisiens n’acceptent pas le règne de
Jésus30. Leur refus à rendre hommage à leur Juste Seigneur aboutira en son temps
à l’extermination31.
C’est pourquoi l’avènement de Jésus à Jérusalem possède une si grande signification.
Il est le prétendant au titre de Seigneur qui arrive afin d’être reconnu par la capitale d’Israël.
Ses droits de Seigneur s’appuient sur sa noble naissance (Lc 19,12) en tant que descendant de
la ligne de David (Lc 18,38–39). Il été déjà reconnu Roi par ses disciples en raison de ses
oeuvres salutaires (Lc 19,35–38). Il apporte à son peuple la paix au ciel (Lc 19,38). Mais
Jésus sait déjà que Jérusalem ne le reconnaitra pas (Lc 19,14.27.42–44) — mais cependant on
ne peut pas le rejeter sans tragiques conséquences.
30
31
M.J. L a g r a n g e, jw., s. 500.
M.L. E g e l k r a u t, jw., s. 127–128.