czyli jak wychować Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe świata dziecko

czyli jak wychować Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe świata dziecko

Bliżej przedszkola
Dorota Kamińska, Joanna Sowa
TOC
– czyli jak wychować
Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe świata dziecko
Nowatorska metoda pracy z dziećmi w wieku przedSzkolnym!
Rozmowa z Dorotą Kamińską, autorką miniporadnika „Jak
bawić się i uczyć z pasją? Zastosowanie narzędzi myślowych
TOC w pracy z dziećmi”
 Jak bawić się i uczyć z pasją, wykorzystując narzędzia
TOC? I jak wychować Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe
świata dziecko?
Dorota Kamińska: Odpowiedzi na te, jak i wiele innych pytań, znajdą Czytelnicy w proponowanym miniporadniku.
Przedstawiłam w nim autorskie pomysły na modyfikacje narzędzi myślowych TOC i zastosowanie ich w pracy z dziećmi
nieposiadającymi jeszcze umiejętności czytania i pisania. Poradnik został napisany z myślą o zainspirowaniu Czytelników do pasjonujących i twórczych zabaw z dziećmi, a także
zachęceniu ich do własnych poszukiwań nowatorskich rozwiązań z zastosowaniem narzędzi TOC.
 Co oznacza skrót TOC?
D.K.: TOC (Theory of Constrains – teoria ograniczeń) to program,
który pozwala na identyfikację i zarządzanie ograniczeniami
występującymi w otaczającym nas świecie, w tym pojawiającymi się w procesie edukacyjnym, takimi jak np.: koncentracja
na zapamiętywaniu, a nie na rozumieniu tego, czego uczy się
dziecko; problemy ze zrozumieniem i analizą słuchanych treści oraz samodzielnie czytanych tekstów. Obecnie TOC wdrażane jest już na pięciu kontynentach, w ponad 20 państwach,
przez 100 tys. edukatorów oraz 8 mln dzieci.
 Do kogo skierowany jest miniporadnik?
D.K.: Opracowałam go z myślą o nauczycielach wychowania
przedszkolnego pragnących uczynić proces edukacyjny wychowanków fascynującą podróżą do krainy nauki poprzez
zabawę. Zarówno doświadczeni zawodowo, jak też świeżo
rozpoczynający pracę nauczyciele i specjaliści (pedagodzy,
logopedzi, terapeuci), znajdą w nim inspirację do twórczej
zabawy i pracy z dziećmi w postaci praktycznych rozwiązań
metodycznych z zastosowaniem narzędzi TOC.
 Co zawiera miniporadnik?
D.K.: W skład publikacji wchodzi omówienie metody oraz
sprawdzone propozycje praktycznych rozwiązań dotyczących zastosowania narzędzi TOC – stanowią one propozycję
pewnej strategii nauczania, która sprzyja rozwijaniu umiejętności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów,
planowania pracy oraz efektywnego uczenia się dziecka.
Poradnik jest uniwersalny, gdyż umożliwia nauczycielowi
modyfikowanie własnych działań w zależności od potrzeb
i możliwości grupy, z którą pracuje.
 Jakie narzędzia powinien zastosować nauczyciel, aby skutecznie wspierać swoich wychowanków w procesie efektywnego uczenia się?
D.K.: Biorąc pod uwagę, że zapamiętujemy 90% tego, co jednocześnie słyszymy, widzimy, mówimy i robimy, powinniśmy
zastosować taką strategię nauczania oraz narzędzia, aby informacja, jaką kierujemy do dzieci, była połączona z obrazem,
ruchem i emocjami. To wszystko spowoduje, że będzie ona
odbierana wielozmysłowo, a dzięki temu lepiej zrozumiana
i zapamiętana. Warto skorzystać w tym celu z zaproponowanych w miniporadniku narzędzi myślowych TOC: chmurki,
gałązki logicznej i drzewka ambitnego celu.
 Jaką rolę w procesie efektywnego uczenia się pełnią narzędzia myślowe TOC?
D.K.: Narzędzia myślowe TOC stanowią skuteczną strategię
wspierającą proces efektywnego uczenia się. Dzięki graficznemu schematowi narzędzia te są proste w użyciu i łatwe do
nauczenia. Rozwijają one umiejętność logicznego myślenia
poprzez wnikliwe analizowanie związków przyczynowoskutkowych występujących w treści sytuacji, opowiadań,
utworów literackich (gałązka logiczna), wpływają pozytywnie na relacje w grupie rówieśniczej poprzez doskonalenie
umiejętności rozwiązywania konfliktów (chmurka), uczą samoregulacji, czyli świadomego i celowego planowania swojej
pracy: wyznaczania celów (edukacyjnych i życiowych) i kon-
opis zajęć z zastosowaniem narzędzi TOC znajdziesz w miesięczniku BLIŻEJ PRZEDSZKOLA:
 nr 11.122 listopad 2011  nr 7-8.130-131 magazyn specjalny 2012  nr 9.132 wrzesień 2012
36
bliżej przedszkola  10.133 październik
blizejprzedszkola.pl
struowania planów działań, które pozwalają na ich osiągnięcie oraz realizację zamierzonych celów (drzewko ambitnego
celu). Pomagając w odpowiedzi na pytania pojawiające się
w każdym aspekcie naszego życia, w tym również w edukacji: co zmienić?; jak to zmienić?; jak spowodować tę zmianę?,
rozwijają umiejętność identyfikowania i definiowania problemów, a także poszukiwania oraz realizacji konstruktywnych
i twórczych rozwiązań. Zastosowanie ich w procesie edukacyjnym wspiera dzieci w zdobywaniu nowych doświadczeń
i rozwijaniu umiejętności efektywnego uczenia się.
 Dlaczego warto uczyć dzieci posługiwania się narzędziami
myślowymi TOC poprzez zabawę i odwołania do bajek?
D.K.: Jak zauważyła Carolyn Hoope: „Praca dzieci jest zabawą.
Dzieci uczą się poprzez wszystko, co robią”. Zabawa stanowi
podstawę procesu edukacyjnego dziecka, a zarazem najlepszy
sposób poznawania świata. Dlatego też rozwijanie nowych
umiejętności na bazie znanych i bliskich dzieciom zagadnień
(np. bajek) sprzyja lepszemu poznaniu i zrozumieniu struktury
narzędzi myślowych TOC, a także zapewnia poczucie bezpieczeństwa podczas pierwszych prób pracy z narzędziami. Literatura dziecięca stanowi wzór języka, dzięki czemu wpływa
korzystnie na rozwijanie kompetencji językowych i komunikacyjnych dziecka. Odpowiedni dobór literatury pomaga dziecku
w poznawaniu świata, sprzyja poznawaniu norm społecznych
oraz pozytywnych wzorców zachowań, a także uczy rozwiązywania trudnych sytuacji.
 Na czym polegają modyfikacje narzędzi zaprezentowane
w miniporadniku?
D.K.: Dziecko powinno rozumieć sens procesu kodowania
i dekodowania informacji za pomocą umownych symboli
(np. liter, znaków matematycznych, schematów, itp.) jako
istotnego elementu procesu komunikowania się. Dlatego
zastosowane w książce modyfikacje narzędzi TOC wprowadzają dzieci w „magiczny” świat symboli, poprzez inspirowanie ich do spontanicznego tworzenia schematycznych obrazków, czyli posługiwania się tzw. pismem obrazkowym (w przypadku pracy z dziećmi nieposiadającymi
jeszcze umiejętności czytania i pisania), a także inicjowanie
różnorodnych zabaw w kodowanie i dekodowanie informacji, które rozwijają kreatywność dzieci i skutecznie przygotowują do edukacji szkolnej, w tym trudnej sztuki czytania
i pisania. Nowatorskim pomysłem jest również zastosowanie w poradniku zagadkowych słoneczek rozwiązań, czyli
wizualnych symboli odnoszących się do procesu myślenia
dziecka (umowne zagadki do rozwiązania), które koncentrują jego uwagę na relacjach zachodzących pomiędzy
określonymi obrazkami i ułatwiają analizowanie związków
przyczynowo-skutkowych (w gałązce logicznej) oraz zawierają pomysły dzieci dotyczące rozwiązania konfliktu oparte
na zasadzie wygrana – wygrana (w przypadku chmurki), zapisane w formie umownych obrazków.
 Jakie są zalety zastosowania narzędzi myślowych TOC
w pracy z dziećmi?
D.K.: Każda metoda i narzędzie, które zastosujemy w procesie uczenia się dziecka, sprzyja przyswajaniu określonej
wiedzy i umiejętności. Nie istnieje jednak jeden, idealny
i najlepszy sposób, czy też strategia nauczania, możliwa do
wykorzystania podczas wszystkich organizowanych przez
nas sytuacji edukacyjnych. Istotną rolą nauczyciela jest zatem skupienie uwagi na tym, jak uczyć efektywnie i umiejętne wybranie najskuteczniejszej metody oraz narzędzi pracy,
a następnie dostosowanie ich do indywidualnych możliwości i potrzeb wychowanków, a także wymogów konkretnej
sytuacji edukacyjnej. Dzięki wykorzystaniu w procesie edukacyjnym narzędzi myślowych TOC dzieci zdobywają nowe
doświadczenia edukacyjne i rozwijają umiejętność efektywnego uczenia się, w tym logicznego myślenia. Wzrasta też
ich zaangażowanie we własny proces uczenia się, doskonalą umiejętność identyfikowania i definiowania problemów,
a także poszukiwania i realizacji konstruktywnych rozwiązań. Ponadto rozwijają umiejętność rozwiązywania konfliktów, co wpływa pozytywnie na ich relacje z rówieśnikami
i dorosłymi. Potrafią przewidywać i rozumieją konsekwencje własnego postępowania, co pozwala im na samodzielne
eliminowanie niepożądanych zachowań, uczą się samoregulacji, czyli umiejętności świadomego i celowego planowania,
w tym wyznaczania celów (edukacyjnych i życiowych). Co
więcej, zwiększają skuteczność w realizacji celów poprzez
uczenie się współodpowiedzialności za proces indywidualnej i grupowej pracy oraz nauki. Podsumowując, osiągają
sukcesy edukacyjne na miarę własnych możliwości.
 Dlaczego warto zachęcić czytelników do lektury miniporadnika?
D.K.: Jest to jeden z pierwszych w Polsce i na świecie poradników pokazujących nowatorskie pomysły na zaadaptowanie
narzędzi myślowych TOC w pracy z dzieckiem nieposiadającym jeszcze umiejętności czytania i pisania. Zawiera innowacyjne rozwiązania metodyczne, wskazuje możliwości zastosowania narzędzi TOC podczas aktywności i zajęć z dziećmi, a także rodzicami. Może być stosowany w dowolnym
miejscu (w sali zajęć w przedszkolu, w klasie lekcyjnej lub
świetlicy szkolnej, czy też w innym miejscu przeznaczonym
do zajęć edukacyjnych lub terapeutycznych) i w dowolnym
czasie. Ponadto zawiera wskazówki oraz gotowe wzory do
pracy z dziećmi w postaci miniprojektów edukacyjnych, a także zdjęcia z zajęć z dziećmi
i wykonane przez nich prace. Zgromadzone w publikacji załączniki stanowią
gotowe schematy graficzne
narzędzi TOC i karty pracy
do kserowania oraz zalaminowania. 
Książkę Doroty Kamińskiej
Jak bawić się i uczyć z pasją
Zastosowanie narzędzi myślowych TOC w pracy z dziećmi
zamów na stronie www.TOC.blizejprzedszkola.pl
bliżej przedszkola  10.133 październik 2012
37