Program działalności zespołu samokształceniowego nauczycieli

Program działalności zespołu samokształceniowego
nauczycieli bibliotekarzy
z terenu powiatu augustowskiego
Jednym z podstawowych zadań każdej biblioteki pedagogicznej jest
wspieranie rozwoju zawodowego i osobistego nauczycieli, udzielanie pomocy
w organizowaniu warsztatu pracy oraz procesu dydaktycznego. Podobne
zadania spełnia biblioteka szkolna w stosunku do nauczycieli zatrudnionych
w ich placówkach. Ponadto biblioteki szkolne, jako centra dydaktyczne
szkoły, zajmują się obsługą dydaktyki szkolnej zarówno w aspekcie potrzeb
ucznia, jak i nauczyciela. Sprawne wypełnianie tych zadań zależy w dużym
stopniu
od
postawy
nauczycieli
bibliotekarzy,
od
ich
przygotowania
merytorycznego i dydaktycznego, od chęci stałego podnoszenia swoich
kwalifikacji, od gotowości do samokształcenia i stałego doskonalenia swojego
warsztatu pracy i swoich umiejętności.
Biblioteki pedagogiczne mają za zadanie wspierać ich w tych
dążeniach, służyć pomocą merytoryczną w zakresie organizacji pracy
biblioteki
szkolnej,
opracowania
zbiorów,
organizowania
form
pracy
pedagogicznej poprzez instruktaż, konsultacje, a także organizację lub też
czynny
udział
w
pracach
zespołów
samokształceniowych,
których
efektywność udowodniono nieraz na przestrzeni dziejów polskiej oświaty.
Poniższy program powstał z zamiarem wdrożenia na spotkaniach
nauczycieli bibliotekarzy z terenu powiatu augustowskiego.
1
ZAŁOŻENIA PROGRAMU :
•
Wspieranie działalności bibliotek szkolnych w zakresie organizacji i
zarządzania biblioteką,
•
Inspirowanie aktywności zawodowej nauczycieli bibliotekarzy,
•
Wspieranie doskonalenia własnych kwalifikacji oraz rozwoju
osobistego nauczycieli bibliotekarzy,
•
Integracja środowiska nauczycieli bibliotekarzy.
CELE I ZADANIA ZESPOŁU SAMOKSZTAŁCENIOWEGO :
•
Wspieranie ustawicznego kształcenia i rozwoju osobistego nauczycieli
bibliotekarzy,
•
Doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli bibliotekarzy poprzez
samokształcenie i wymianę doświadczeń,
•
Wspieranie działań na rzecz podnoszenia jakości pracy biblioteki
poprzez :
> zdobywanie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych,
> konfrontację wiedzy z praktyką, wybór najlepszych rozwiązań
metodycznych,
> wykorzystanie wypracowanych metod i form w codziennej
pracy,
> wypracowanie własnych sposobów pracy dydaktycznej
i wychowawczej
•
Inspirowanie i promowanie realizacji programu ścieżki „Edukacja
czytelnicza i medialna”,
•
Kształtowanie umiejętności pracy w zespole, dzielenia się wiedzą,
odpowiedzialności za własny rozwój zawodowy,
•
Integracja i aktywizacja środowiska nauczycieli bibliotekarzy
•
Współpraca w zakresie wzmacniania pozycji bibliotekarza w placówce
oraz rangi biblioteki w środowisku lokalnym.
2
Opracowanie formalne dokumentów drukowanych, audiowizualnych, elektronicznych
(planowana liczba godzin – 10)
TEMAT
1. Opracowanie
formalne różnego typu
dokumentów
(drukowanych,
audiowizualnych,
elektronicznych)
CELE
•
•
•
•
•
TREŚCI
•
Nabycie umiejętności właściwego
prowadzenia ewidencji zbiorów ze
szczególnym uwzględnieniem zbiorów
audiowizualnych i elektronicznych,
zapoznanie się z najnowszymi normami
dotyczącymi opisu bibliograficznego
dokumentów drukowanych, audiowizualnych,
elektronicznych,
zapoznanie się z przykładowymi opisami
bibliograficznymi różnego typu dokumentów,
samodzielne sporządzanie opisu
bibliograficznego różnego rodzaju
dokumentów,
zdobycie wiedzy i umiejętności
umożliwiających założenie i prowadzenie
katalogu zbiorów audiowizualnych i
elektronicznych.
•
•
•
3
Przegląd najnowszych norm
dotyczących opisu bibliograficznego
różnego typu dokumentów,
szczególnie dokumentów
audiowizualnych i elektronicznych
oraz ich budowa,
opis bibliograficzny dokumentów
drukowanych, wizualnych,
dźwiękowych, elektronicznych :
1. podstawa opisu (źródła
danych),
2. elementy opisu obowiązkowe
i fakultatywne,
3. kolejność elementów opisu,
4. język i pisownia,
5. transliteracja,
6. skróty,
7. wyróżnienia graficzne i znaki
interpunkcyjne,
przykłady opisu bibliograficznego
różnego typu dokumentów,
budowa i zasady prowadzenia
katalogu zbiorów audiowizualnych i
elektronicznych.
OCZEKIWANE
EFEKTY
Uczestnik zajęć :
• zna przepisy i normy
dotyczące opisu
bibliograficznego
dokumentów drukowanych,
audiowizualnych,
elektronicznych,
• zna zasady tworzenia opisu
bibliograficznego różnego
typu dokumentów,
• potrafi tworzyć opisy
bibliograficzne różnego typu
dokumentów,
• zna zasady prowadzenia
katalogu alfabetycznego i
rzeczowego dokumentów
audiowizualnych ,
• zna zasady prowadzenia
katalogu alfabetycznego i
rzeczowego dokumentów
elektronicznych.
2. Opracowanie i
udostępnianie zbiorów
w systemie MAK
•
•
•
•
•
•
•
•
Poznanie przeznaczenia programu MAK,
zapoznanie się z funkcjami programu,
poznanie sposobów wprowadzania opisów do
bazy katalogowej,
poznanie obowiązujących pól i podpól w
sporządzaniu opisów bibliograficznych,
poznanie sposobów ustalania kodów numerów
inwentarzowych,
poznanie sposobów konwersji danych z
MARC BN,
poznanie sposobów tworzenia schematów
funkcjonowania systemu wypożyczeń,
rejestracji i obsługi czytelników.
•
•
•
•
•
•
•
Zmiany w Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej
TEMAT
Zmiany symboli UKD
( UDC-P058 w
stosunku do UDCP022) wprowadzonymi
w 2006 roku
•
Uczestnik zajęć :
• zna przeznaczenie i funkcje
sytemu MAK,
• wie jak prowadzić księgi
inwentarzowe za pomocą
systemu MAK,
• umie tworzyć opisy
bibliograficzne do katalogów,
• potrafi przeprowadzić
konwersję danych z MARC
BN,
• potrafi rejestrować
czytelników i udostępniać
książki,
• umie kontrolować terminy
zwrotu książek, drukować
ponaglenia oraz prowadzić
statystykę czytelnictwa.
(planowana liczba godzin – 8)
CELE
•
Ogólny opis systemu bibliotecznego
MAK,
pakiet MAK, moduł obsługi bazy,
moduł drukowania, moduł
wypożyczeń,
pola i podpola w opisie
bibliograficznym,
wymiana pól wg kartoteki
wzorcowej,
konwersja danych z MARC BN,
kody numerów inwentarzowych,
rejestracja wypożyczeń z podziałem
na uczniów i nauczycieli,
karty analityczne czytelników i karty
książek.
TREŚCI
Poznanie całości zagadnień dotyczących zmian •
symboli wprowadzonych do najnowszych tablic •
UKD,
zapoznanie się ze zmianami symboli głównych •
wprowadzonych do najnowszych tablic UKD,
4
Symbole wg UDC-P022,
symbole działów zmodyfikowanych
( wg UDC-P058),
metoda rozbudowy równoległej
symboli UKD,
OCZEKIWANE
EFEKTY
Uczestnik zajęć :
• zna zmiany symboli
głównych wprowadzonych do
najnowszego wydania tablic
UKD,
•
•
•
•
•
poznanie przykładowych klasyfikacji wg
nowego wydania UKD,
nabycie umiejętności stosowania symboli
głównych nowych tablic UKD,
szczegółowe poznanie zmian symboli i
sposobów ich tworzenia w dziale 37 – Oświata.
Pedagogika. Wychowanie. Szkolnictwo.
Wykorzystanie wolnego czasu,
poznanie sposobów tworzenia nowych symboli
złożonych na oznaczenie metodyki nauczania
poszczególnych przedmiotów na różnych
poziomach (stopniach) nauczania,
próba dostosowania nowych rozwiązań do
potrzeb bibliotek szkolnych i pedagogicznych.
•
•
•
•
•
•
metoda tworzenia symboli
złożonych wg nowych tablic UKD,
poddziały pomocnicze i analityczne,
poddziały wspólne z kreską zero :
- 02 własności
- 021.64 – początkowy
- 021.66 – końcowy
- 021.68 – później
schemat działów katalogu
rzeczowego,
aktualizacja katalogu rzeczowego,
schemat symboli UKD w dziale 37
dostosowany do potrzeb bibliotek
szkolnych i pedagogicznych.
•
•
•
•
•
•
5
potrafi tworzyć symbole
UKD metodą rozbudowy
równoległej,
potrafi budować symbole
złożone wg nowego UKD,
potrafi utworzyć symbole
złożone na oznaczenie
metodyki nauczania różnych
przedmiotów na różnych
poziomach nauczania,
umie praktycznie zastosować
nowe symbole w
opracowaniu rzeczowym
dokumentów w bibliotece
szkolnej,
umie tworzyć i
rozbudowywać katalog
rzeczowy wg UKD,
umie stworzyć schemat
układu działów w dziele 37
dostosowany do potrzeb
własnej biblioteki.
Edukacja czytelnicza i medialna (planowana liczba godzin – 12)
TEMAT
1. Realizacja ścieżki
„Edukacja czytelnicza
i medialna”
CELE
•
•
•
•
2. Warsztat
informacyjny
biblioteki naukowej
•
•
•
•
•
•
TREŚCI
Zapoznanie z różnymi możliwościami
wdrażania ścieżki czytelniczej i medialnej,
poznanie etapów planowania realizacji ścieżki,
zapoznanie się z dostępnymi programami
ścieżki czytelniczej i medialnej na różnych
poziomach nauczania,
wymiana doświadczeń bibliotekarzy
realizujących ścieżkę.
•
Przygotowanie do korzystania z warsztatu
informacyjno-bibliograficznego bibliotek
naukowych,
kształcenie umiejętności posługiwania się
katalogami i kartotekami tradycyjnymi,
kształcenie umiejętności posługiwania się
katalogami innych bibliotek przez Internet,
kształcenie umiejętności posługiwania się
komputerową bazą MAK,
kształcenie umiejętności korzystania z
informacji na różnych nośnikach fizycznych,
wyrabianie nawyku wykorzystywania wiedzy z
różnych źródeł.
•
•
•
•
•
•
•
6
OCZEKIWANE
EFEKTY
Planowanie realizacji ścieżki
„Edukacja czytelniczej i medialna”,
metody i techniki realizacji ścieżki,
analiza programów realizacji ścieżki
na różnych poziomach nauczania,
giełda materiałów metodycznych i
literatury przedmiotu.
Uczestnik zajęć :
• zna możliwości wdrażania
ścieżki w swojej placówce,
• umie planować realizację
ścieżki,
• zna dostępne programy
ścieżki.
Kartoteki i katalogi tradycyjne jako
źródła poszukiwanych materiałów
(alfabetyczny, rzeczowy, katalog
czytelni, regionalny, dokumentów
audiowizualnych, elektronicznych,
katalog czasopism itd.),
systemy wyszukiwawcze w
bibliotekach naukowych (tradycyjne
katalogi i kartoteki, elektroniczne
bazy danych),
katalog elektroniczny Biblioteki
Narodowej – sposoby wyszukiwania
według indeksów (autorski tytułowy,
haseł UKD, JHP, serii, wydawców
itp., według numeru rekordu, według
kryterium ),
katalogi elektroniczne bibliotek
Uczestnik zajęć :
• potrafi posługiwać się
katalogami oraz kartotekami
tradycyjnymi biblioteki
pedagogicznej,
• potrafi korzystać z
elektronicznej bazy danych
bibliotek naukowych,
• potrafi określić systemy
wyszukiwawcze w
bibliotekach naukowych,
• potrafi wyszukiwać
dokumenty według różnych
kryteriów,
• umie wykorzystać
komputerową bazę MAK,
• umie właściwie
3. Wyszukiwanie i
wykorzystywanie
informacji w systemie
komputerowym MAK
•
•
•
•
naukowych ( baza danych UMCS,
UAM, U w B),
komputerowa baza MAK,
informacje i materiały zapisane na
różnych nośnikach fizycznych (płyta
CD-ROM, dyskietka) oraz online.
Przygotowanie do korzystania z warsztatu
informacyjnego bibliotek,
kształcenie umiejętności posługiwania się
katalogami na różnych nośnikach,
•
•
•
Komputerowa baza MAK,
bazy bibliotek uczelnianych,
rewersy, kwerendy
Uczestnik zajęć :
• wie jak wykorzystać katalogi
bibliotek naukowych przez
Internet,
• wie, jakie możliwości
wyszukiwania dają katalogi
komputerowe,
• zna możliwości wyszukiwania
wg indeksów (autorski,
tytułowy, przedmiotowy,
haseł UKD, serii,
wydawców), wg numeru
rekordu, wg kryterium,
• właściwie selekcjonuje
uzyskane informacje,
• prawidłowo wypełnia rewers,
kwerendę.
Rozwijanie umiejętności opisania źródła z
którego czerpana jest wiedza,
doskonalenie umiejętności poprawnego
sporządzania opisów bibliograficznych różnego
typu dokumentów (drukowanych i
elektronicznych),
doskonalenie umiejętności poprawnego
•
Rodzaje bibliografii i ich
charakterystyka,
zasady sporządzania bibliografii
załącznikowej (podstawa opisu,
kolejność elementów opisu, język i
pisownia, transliteracja, skróty,
wyróżnienia graficzne i
Uczestnik zajęć :
• potrafi poprawnie opisać
źródło, z którego czerpał
wiedzę
• umie wskazać poszczególne
elementy opisu
bibliograficznego różnego
•
4 . Zasady sporządzania
bibliografii załącznikowej
•
•
•
7
•
•
selekcjonować uzyskane
informacje,
w pracy samokształceniowej i
naukowej korzysta z różnych
źródeł informacji.
•
sporządzania bibliografii załącznikowej,
rozwijanie umiejętności korzystania z różnych
źródeł przy poszukiwaniu materiałów na
określony temat.
•
•
5. Bibliografie jako źródło
informacji o
piśmiennictwie
•
•
•
Wyrabianie nawyku posługiwania się różnego
typu źródłami w samokształceniu,
rozwijanie zainteresowań bibliografią jako
źródłem informacji o piśmiennictwie,
rozwijanie umiejętności wykorzystania
komputera do wyszukiwania i selekcji
materiałów oraz sporządzania bibliografii,
8
•
•
•
interpunkcja),
przykładowe opisy bibliograficzne
różnego typu dokumentów :
1. drukowane : opis bibliograficzny
książki, fragmentu książki
(działu, rozdziału), artykułu z
książki, artykułu z czasopisma,
recenzji, wywiadu, wiersza ze
zbioru jednego autora, wiersza
zamieszczonego w antologii
wielu autorów, ilustracji,
fotografii, reprodukcji, mapy,
planu, szkicu,
2. audiowizualne : film na kasecie
video, jeden utwór muzyczny z
płyty, nagranie dźwiękowe,
3. elektroniczne : opis
elektronicznej książki (książka w
Internecie, książka na płycie CDROM), opis artykułu z
czasopisma w Internecie, opis
publikacji istniejącej samoistnie
w Internecie,
zasady szeregowania opisów w
bibliografii załącznikowej.
Katalogi, kartoteki tradycyjne,
Bibliografia Polska Estreichera,
Bibliografia Historii, Nowy Korbut,
Bieżąca Bibliografia Narodowa
(BZCz, Przewodnik Bibliograficzny,
Bibliografia Wydawnictw Ciągłych),
czasopisma ( Nowe Książki, Notes
•
•
•
typu dokumentów,
umie rozróżniać i stosować
poszczególne elementy opisu
bibliograficznego
potrafi poprawnie sporządzić
opis bibliograficzny różnego
typu dokumentów,
potrafi poprawnie zredagować
bibliografię załącznikową
Uczestnik zajęć :
• odróżnia różne rodzaje
bibliografii,
• zna znaczenie i funkcje
Bieżącej Bibliografii
Narodowej,
• umie korzystać z różnego typu
•
podkreślenie znaczenia bibliografii w pracy
naukowej, oraz w samokształceniu.
Wydawniczy i in. ),
komputerowa baza MAK,
•
•
bibliografii,
umie wykorzystać
komputerową bazę MAK do
wyszukania dokumentów oraz
sporządzenia bibliografii.
Praca pedagogiczna nauczyciela bibliotekarza (planowana liczba godzin- 10)
TEMAT
1. Formy pracy z
czytelnikiem w
bibliotece
CELE
•
•
•
•
2. Organizacja
konkursów szkolnych i
międzyszkolnych
•
•
•
•
TREŚCI
OCZEKIWANE
EFEKTY
Poznanie form pracy z czytelnikiem,
poznanie ogólnych zasad prowadzenia
poszczególnych form,
aktywizowanie bibliotekarzy do stosowania
różnych form pracy z czytelnikiem,
wymiana doświadczeń.
•
Przykładowe programy różnych
form pracy z czytelnikiem w
bibliotece
Uczestnik zajęć :
• zna różne formy pracy z
czytelnikiem,
• wykorzystuje poznane formy w
praktyce,
• rozumie potrzebę prowadzenie
różnorodnych zajęć z młodym
czytelnikiem.
Zapoznanie z różnorodnymi formami konkursów,
prezentacja jednej z form konkursu,
inspirowanie bibliotekarzy do organizacji
konkursów,
inspirowanie bibliotekarzy do udziału w
konkursach międzyszkolnych lub organizowanych
przez inne instytucje oświatowe i kulturalne,
•
Konkurs jako forma pracy z
czytelnikiem,
przykładowe formy konkursów i
zasad ich organizowania,
konkurs literacko-ekologiczny
organizowany przez Bibliotekę
Pedagogiczną w Augustowie jako
przykład konkursu o zasięgu
powiatowym,
prezentacja oferty konkursów
Uczestnik zajęć :
• wykorzystuje konkursy w
swojej pracy bibliotekarskiej,
• zna ofertę konkursów
organizowanych dla bibliotek,
• aktywnie włącza się do
konkursów międzyszkolnych
oraz organizowanych przez inne
instytucje oświatowe i
kulturalne ( w tym konkursu
•
•
•
9
•
3. Projekt w pracy
biblioteki szkolnej
•
•
•
4.Ścieżka regionalna w
bibliotece szkolnej
•
•
•
•
organizowanych na terenie
powiatu augustowskiego oraz
całego województwa podlaskiego,
propozycja organizacji konkursu
na prezentację multimedialną
biblioteki.
literacko-ekologicznego
organizowanego przez
Bibliotekę Pedagogiczną w
Augustowie).
poznanie jednej z form pracy w bibliotece szkolnej
inspirowanie do stosowania w bibliotece metody
projektu,
poznanie zasad pracy metodą projektu
•
•
•
•
metoda projektu
etapy podejmowania działań
plan realizacji projektu,
ewaluacja projektu
Uczestnik zajęć :
• zna metodę projektu
• wykorzystuje metodę projektu
w działalności biblioteki
poznanie sposobów i form realizacji ścieżki
regionalnej ,
prezentacja form realizacji ścieżki,
inspirowanie bibliotekarzy do pomocy
nauczycielom w realizacji ścieżki regionalnej,
inspirowanie bibliotekarzy do samodzielnej
realizacji ścieżki regionalnej
•
formy realizacji ścieżki ( lekcje o
regionie, wycieczki itd..?)
pokazowa lekcja regionalna,
spotkanie z regionalnym twórcą
(poetą, pisarzem, historykiem,
regionalistą),
Uczestnicy zajęć :
• zna sposoby i formy realizacji
ścieżki regionalnej,
• udziela fachowej pomocy
nauczycielom realizującym
ścieżkę regionalną,
• realizuje w swojej pracy ścieżkę
regionalną
10
•
•
Ewaluacja:
Przed rozpoczęciem programu
•
•
poznanie stanu wiedzy i umiejętności nauczycieli bibliotekarzy w
zakresie problematyki ujętej w programie (rozmowa),
poznanie potrzeb i oczekiwań nauczycieli bibliotekarzy (ankieta)
Na początku realizacji programu :
•
•
omówienie i ustalenie form organizacyjnych zespołu
samokształceniowego bibliotekarzy (rozmowa),
motywowanie do uczestnictwa w zajęciach oraz pogłębiania wiedzy i
umiejętności (dyskusja)
W trakcie trwania programu :
•
•
ocena stopnia realizacji celów programu (ankieta),
możliwość korygowania i udoskonalania programu (rozmowa)
Na zakończenie :
•
•
•
ocena aktywności i zaangażowania uczestników,
ocena efektów szkolenia (ankieta),
możliwość sformułowania wniosków na przyszłość
Pewien czas po zakończeniu :
•
•
•
wskazanie długotrwałych efektów kształcenia
ocena stopnia włączenia do praktyki wiedzy i umiejętności
zdobytych podczas 3 lat realizacji programu (wywiad, ankieta)
motywowanie do dalszego samodzielnego pogłębiania wiedzy i
umiejętności (rozmowa)
Kryteria sukcesu:
•
•
•
•
program jest wdrażany, tworzona jest dokumentacja jego
przebiegu, po zakończeniu programu zostanie dokonana ewaluacja
programu,
nauczyciele bibliotekarze aktywnie uczestniczą w zajęciach zespołu
samokształceniowego,
nauczyciele bibliotekarze współpracują ze sobą, dzielą się wiedzą,
wymieniają doświadczeniami,
nauczyciele bibliotekarze poznają się lepiej, częściej kontaktują i
współpracują, dzięki czemu stopniowo dokonuje się coraz większa
integracja środowiska nauczycieli bibliotekarzy z terenu naszego
powiatu,
11
•
w Bibliotece Pedagogicznej tworzony jest zestaw konspektów
różnorodnych form pracy z czytelnikiem, lekcji bibliotecznych,
pomocy dydaktycznych przydatnych w pracy z czytelnikiem.
Bibliografia :
1. Dzierzgowska I. : Nauczanie nauczycieli. Warszawa : „Fraszka
Edukacyjna”, 2001.
2. Drzewiecki M. : Biblioteka i informacja w środowisku współczesnej
szkoły. Warszawa : Wydawnictwo SBP, 1996.
3. Elsner D. : Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli : czyli WDN
…mieniący się różnorodnością. Warszawa : CODN, 1999.
4. Koc E., Sitarz M. : Program działalności zespołu
samokształceniowego nauczycieli bibliotekarzy. „Biblioteka w
Szkole” 2004, nr 6, s. 10-13.
5. Malenda A. : Ewaluacja. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku.
T.1: A-F / red. Józef Marek Śmieciński. Warszawa : Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, 2003, s. 1091-1094.
6. Nowa Szkoła : program : materiały dla edukatorów. Warszawa :
CODN, 1999.
12