Wykład 5

Zbigniew S. Szewczak
Systemy Operacyjne
Wykład 5
System we/wy. Wydruk i grafika.
Toruń, 2004
Termin egzamiu
✦ niedziela, 23.01.2005, g.14.00-16.00
O czym będzie?
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
Podsystem we/wy
Struktura systemu wydruku
Unixowy system wydruku - LPRng
Drukowanie w sieciach Microsoft
Systemy wydruku NetWare
LPD w systemach MSW
System wydruku CUPS
X-Window System
Serwer XDM
Przykłady
Podsystem we/wy
✦ Komputer wykonuje dwa podstawowe zadania
✦ przetwarza informacje
✦ obsługuje działania na wejściu i wyjściu
✦ Zadaniem systemu operacyjnego w odniesieniu do
urządzeń we/wy jest
✦ zarządzanie operacjami we/wy
✦ sprawowanie nadzoru nad operacjami we/wy
✦ dopilnowywanie działania urządzeń we/wy
✦ Zadania te są realizowane w jądrze przez podsystem
we/wy (ang. I/O subsystem)
Podsystem we/wy (c.d)
✦ Trzy kategorie urządzeń we/wy: pamięć
zewnętrzna, sieć , interfejs z ludźmi
✦ Postawowe elementy podsystemu we/wy
✦ sprzętowe
✦ porty, szyny, sterowniki urządzeń (ang. device controllers)
✦ programowe
✦ moduły we/wy, moduły sterujące (ang. device drivers)
tworzące interfejs dostępu podsytemu we/wy do urządzeń
we/wy
✦ obsługa we/wy w jądrze systemu
✦ wywołania systemowe we/wy
Sprzęt we/wy
✦ Niezwykła różnorodność urządzeń zewnętrznych
✦ Wspólne pojęcia
✦ Port - punkt przez który urządzenie kontaktuje się z komputerem
✦ Szyna - wspólna wiązka przewodów do której są podłączone
urządzenia
✦ układ szeregowy (ang. daisy chain) : A podłączone do B
podłączone do C i C podłączone do portu
✦ Sterownik (ang. controller) - zespół układów elektronicznych, które
mogą kierować pracą portu, szyny lub urządzenia
✦ niekiedy wykonywany w postaci oddzielnej płyty z układami
elektronicznymi zwanej adapterem głównym (ang. host adapter) procesor,mikrokod,pamięć (np. SCSI, IDE)
Sprzęt we/wy (c.d.)
✦ W jaki sposób procesor przekazuje polecenia
sterownikowi?
✦ Sterownik ma rejestry do pamiętania danych i sygnałów sterujących do
których pisze i z których czyta procesor
✦ specjalne rozkazy we/wy określające przesłanie danych na adres
portu
✦ operacje we/wy odwzorowywane w pamięci operacyjnej (ang.
memory-mapped I/O)- rejestry są odwzorowywane w przestrzeni
adresowej procesora
✦ Niektóre komputery stosują obie metody
✦ PC: kontroler grafiki - odwzorowywanie ekranu w pamięci, RS232C rejestry we/wy, bufory
✦
Sprzęt we/wy (c.d.)
✦ Port we/wy składa się z 4 rejestrów (dł. 1B-4B)
✦ stan (ang. status) - zawiera bity czytane przez procesor
✦ zakończenie polecenia,dostępność danych w rejestrze dane
wyjściowe, wykrycie błędu
✦ sterowanie (ang. control) - zapisywany przez procesor
✦ rozpoczęcie polecenia, zmiana trybu pracy urządzenia (komunikacja
pełnodupleksowa, szybkość portu)
✦ dane wejściowe (ang. data-in) - czytany przez procesor
✦ pobranie informacji z urządzenia
✦ dane wyjściowe (ang. data-out) - dane zapisywane przez procesor
✦ Układy FIFO - rozszerzają pojemność rejestrów
Odpytywanie
✦ Uzgadnianie (ang. handshaking) między procesorem
i sterownikiem; 2 bity do koordynowania relacji
producent-konsument
✦ procesor - bit gotowości polecenia (ang. command-ready) w
rejestrze poleceń (ang. command register)
✦ sterownik - bit zajętości=1 (ang. busy) w rejestrze stanu
✦ Ciąg uzgodnień procesor-sterownik
✦ Aktywne czekanie (ang. busy-waiting), odpytywanie
(ang.polling) - procesor czyta bit zajętości do czasu aż będzie on
równy 0
✦ trzy cykle rozkazowe procesora do odpytania: czytanie rejestru
urządzenia, operacja koniunkcji (wydobycie bitu zajętości), skok
przy wartości niezerowej
Odpytywanie (c.d.)
✦ Procesor ustawia bit pisania (ang. write bit) w rejestrze
poleceń i wpisuje bajt do rejestru danych wyjściowych
✦ Procesor ustawia bit gotowości polecenia
✦ Sterownik ustawia bit zajętości
✦ Sterownik czyta rejestr poleceń
✦ rozpoznaje polecenie pisania, czyta bajt z rejestru danych
wejściowych i wykonuje operację we/wy na urządzeniu
✦ Sterownik ustawia bit gotowości polecenia na 0 i bit błędu
(ang. error bit) w rejestrze stanu oraz ustawia bit zajętości
na 0
UNIX - odpytywanie terminala
#include <fcntl.h>
main()
{
register int i, n;
int dp;
char bufor[256];
/* otworz terminal do czytania, z opcja bez opoznienia */
if ((dp = open("/dev/tty", O_RDONLY | O_NDELAY)) == -1)
exit(15);
n = 1;
for (;;) /* dla kazdego */
{
for (i = 0; i < n; i++)
;
if (read(dp, bufor, sizeof(bufor)) > 0 )
{
printf("wczytano za %d-tym razem\n", n);
n--;
}
else /* brak danych, powrot - opcja bez opoznienia */
n++;
}
}
Przerwania
✦ Odpytywanie staje się niewydajne w sytuacji rzadkich
przypadków gotowości urządzenia
✦ Osprzęt procesora ma scieżkę zwaną linią zgłaszania
przerwań (ang. interrupt request line), którą procesor
bada w cyklu rozkazu
✦ Jeśli procesor wykryje przerwanie od sterownika to
przechowa dane określające bieżący stan (PC) i wykona
skok do procedury obsługi przerwania (ang. interrupthandler)
✦ wykrycie przyczyny przerwania
✦ wykonanie niezbędnych czynności
✦ rozkaz powrotu z przerwania
Przerwania (c.d.)
✦ Sprzęt sterownika przerwań (ang. interrupt controller)
powinien zapewnić
✦ opóźnianie obsługi przerwania podczas działań krytycznych
✦ brak odpytywania urządzeń w celu wykrycia sprawcy
✦ przerwania wielopoziomowe o różnym priorytecie
✦ Przerwania maskowalne (ang. maskable) pozwalają
wyłączyć zgłoszenia żądań
✦ Adres obsługi przerwania znajduje się w tablicy zwanej
wektorem przerwań (ang. interrupt vector)
Przerwania (c.d.)
✦ System poziomów priorytetów przerwań (ang.
interrupt priority levels) umożliwia opóźnianie
przez procesor obsługi przerwań
niskopriorytetowych bez maskowania wszystkich
przerwań i pozwala wywłaszczać procesy ich
obsługi
✦ Mechanizm przerwania stosuje się również do
obsługi sytuacji wyjątkowych (ang. exceptions)
✦ dzielenie przez 0, rozkaz uprzywilejowany
System wydruku
✦ Drukowanie jest bardzo istotną częścią każdego systemu
operacyjnego
✦ W systemie wielodostępnym użytkownicy mogą dzielić
drukarkę dzięki systemowi wydruku (ang. print spooling
system)
✦ System wydruku umożliwia jednoczesne
✦
✦
✦
✦
✦
✦
wczytywanie i interpretowanie zadań wydruku
szeregowanie zadań wydruku
wykonanie zadań wydruku
obsługę błędów, zbieranie informacji rozliczeniowych
jednocześnie drukarka jest zasobem niepodzielnym
System wydruku (c.d.)
✦ W systemie sieciowym mamy wiele połączonych
systemów operacyjnych realizujących zadania wydruku
w oparciu o model klient-serwer
✦ Sieciowy system wydruku wykorzystuje protokół
sieciowy: SMB, TCP/IP, IPX/SPX lub inny do transferu
zadań wydruku
✦ Serwery wydruku (ang. print spoolers) współpracują ze
sobą w celu realizacji zleconych (ang. submit) zadań
wydruku
✦
Print spooling: filozofia
Dokument
wejściowy
Program
klienta
Serwer
lokalny
filtr
Drukarka
lokalna
Dokument
wyjściowy
Config
SPOOL
lokalny
Serwer
zdalny
SPOOL
zdalny
Config
Drukarka
zdalna
filtr
Dokument
wyjściowy
Języki poleceń drukarek
✦ PostScript (Charles W. Geschke & John E.
Warnock, 1982, Xerox, Adobe)
✦ level 1,2,3 i Extreme (Supra)
✦ PCL (Printer Command Language, HP)
✦ PCL 1,2,3,4,5(np. LJ 5L),5E,5C,6
✦ PDF (Portable Document Format, Adobe)
✦ dokumenty elektroniczne
✦ plug-in’y
✦
✦
Graficzne formaty danych
✦ GIF - Graphics Interchange Format (1987)
✦ kompresja LZW (patent, 1995), 256 kolorów, 72dpi
✦ JPEG - Joint Photographic Engineering Group
✦ PNG - Portable Network Graphics
✦ nie używa LZW, strony WWW
✦ TIFF - Tag Image File Format (1986)
✦ ftp.adobe.com/pub/adobe/devrelations/devtechnotes/pdffiles/tiff6.pdf
✦ BMP (Microsoft), PCX (Paintbrush), XFC (GIMP)
✦ wektorowe: EPS, WMF (Office), CDR (Corel), DRW
(Micrografx)
Typy połączeń
✦ równoległe -LPT
✦ EPP/ECP (Enhanced Parallel Port/ Enhanced Capabilities Port)
✦ 50kbps (Centronics) do 2Mbps (ECP)
✦ Szeregowe - COM
✦ RS232C (115,2Kbps)
✦ USB 2.0 - 480Mbps
✦ IrDA - Infrared Data Association (1933)
✦ IrDA 1.0: 115,2Kbps do 1m; VFIR; 16Mbps - odchylenie 30‘
✦ Fire Wire - IEEE 1394 (400Mbps, 63 urządzenia)
✦ BlueTooth (1998) - 2,4Ghz (802.11), 1Mbps
✦ Sieć - IPX/SPX, NetBEUI, TCP/IP, IPP
✦ Drukarka lokalna, standard TCP/IP port
✦
System sieciowy Linuxa
✦ Jądro systemu Linux realizuje protokoły sieciowe m.in.
protokoły
✦ TCP/IP, IPX/SPX, SMB
✦ System Linux ma zaimplementowane systemy sieciowe
✦ NFS (Network File System)
✦ SMB (Server Message Block) - samba
✦ NCP (Network Control Program) - mars
✦ Generacja jądra systemu Linux - dodajemy obsługę
drukowania (port równoległy, szeregowy, USB, PCMCIA,
IrDA, WLAN)
✦
Składniki systemu wydruku
✦ Elementy programowe potrzebne do realizacji
zadań wydruku
✦ program serwera (ang. spooler)
✦ program klienta
✦ pliki konfiguracyjne
✦ kolejki do drukarek
✦ filtry
✦ komendy administracyjne
✦ Elementy sprzętowe : drukarki, papier, toner...
Oprogramowanie wydruku
✦ Dostępność oprogramowania
✦ Unix - dostępny w wersji źródłowej (lpd, LPRng,CUPS)
✦ ftp.LPRng.com/pub/LPRng - LPRng,filtry, LPRngTool
✦ ftp.enst.fr/pub/unix/a2ps - filtry(www.inf.enst.fr/~demaille/a2ps)
✦ www.apsfilter.org
✦ Windows NT/2K: klient jest częścią systemu, brak serwera
✦ Windows XP Prof.: klient i serwer
✦ Windows 9x - brak klienta i serwera
✦ http://tucows.icm.edu.pl/
✦ Solstice - serwer i klient (trzeba kupić)
✦ Cygwin (biblioteka na Win32) +LPRng
✦ http://www.cygwin.com
✦ Linux -> Mars - protokół NCP
✦ Linux -> Samba - protokół SMB
✦
Oprogramowanie wydruku (c.d.)
✦ ghostscript, ghostview - pakiet obróbki *.ps
✦ http://www.cs.wisc.edu/~ghost
✦ file - sprawdzanie typu pliku
✦ http://sourceforge.net/projects/gnuwin32
✦ pakiet psutils
✦ http://knackered.knackered.org/agnus/psutils.html
✦ ImageMagick - konwesja formatów grafiki
✦ http://www.imagemagick.org
✦ pdftohtml
✦ http://sourceforge.net/projects/pdftohtml/
✦ htmldoc - konwersja na ps i pdf
✦ http://www.easysw.com/htmldoc/
✦ xpdf - www.foolabs.com/xpdf/
LPRng - struktura
✦ LPRng - University of Waterloo
✦ zastępuje przestarzały system wydruku BSD
✦ http://www.lprng.com
✦ LPRng-3.8.24.tgz - ostatnia wersja z 2 stycznia 2004 r.
✦ Drukowanie w systemie LPRng
✦ serwer wydruku (ang. print spooler) : lpd
✦ kolejki spoolera: /var/spool/lpd
✦ konfiguracja: /etc/printcap, /etc/lpd.conf, /etc/lpd.perms
✦ klient: lpr, lpq, lprm (cancel)
✦ komendy administracyjne: lpc, lpstat
✦
Funkcje serwera
✦ lpd - daemon, który kontroluje wszystko co jest
drukowane {na komputerze | z komputera}
✦ tryb lokalny spoolera
✦ zapamiętuje zadanie w kolejce
✦ szereguje zadania w kolecje
✦ wybiera zadania z kolejki
✦ dokonuje konwersji zadania za pomocą filtrów
✦ wysyła plik na konkretną drukarkę
✦ tryb zdalny spoolera - przesłanie (ang. forward ) zadania
do zdalnego lpd
✦
Funkcje klientów
✦ lpr - program użytkownika, który kontaktuje się
z lpd i umieszcza zadanie w kolejce drukowania
✦ lpq - monitoruje zawartości kolejek
✦ lprm - usuwa zadania z kolejki
✦ lpc - zarządzanie daemonem lpd
✦ lpstat - emulacja Systemu V
Konfiguracja
✦ protokół - plik /etc/services
✦ printer
515/tcp
#nr portu serwera lpd
✦ urządzenia we/wy - drukarki
✦ /dev/lp? ; /dev/ttyS?
✦ plik konfiguracyjny drukarek
✦ /etc/printcap
✦ man printcap
✦ pliki konfiguracyjne lpd
✦ lpd.conf - konfiguracja demona lpd
✦ lpd.perms - kontrola dostępu do demona lpd
✦
Definicje drukarek
✦ Plik /etc/printcap
✦ #drukarka lokalna
lp|alias1|alias2:\
# nazwy drukarki
:cm=Komentarz o drukarce:\
:lp=/dev/lp0: \
# nazwa urządzenia we/wy
:sd=/var/spool/lpd/lp:\
#katalog spoolera
:if=/usr/local/libexec/filters/lpf: \ #definiuje filtr
:rg=printer: \
#grupa, która może używać tej drukarki
:mx#0:\
# brak ograniczeń na wydruk
:sh:
# wyłącza drukowanie nagłówka
✦
Definicje drukarek (c.d.)
✦ Plik /etc/printcap
✦ #drukarka zdalna
lp1|alias3:\
:cm=drukarka na maszynie anna: \
:lp=:rm=anna:rp=lp: # drukarka lp@anna
lp3|alias4:\
:cm=drukarka sieciowa HP \
:lp=158.75.2.16%9100
:sd=/var/spool/lpd/lp3 \
:lf=log:af=acct \ # log i rozliczenie do wydruku
:if=/usr/local/sbin/lpf \
:mx#0:sh:
Printcap - opcje
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
af - ścieżka do pliku rozliczeniowego
br - szykość transmisji w baudach
lf - log file
lo - plik blokujący
lp - urządznie drukujące
mx - wielkość zadania
pl - długość strony w liniach
pw - szerokość strony w znakach
rm - zdalny host
rp - zdalna drukarka
sd - spool directory
sh - drukowanie nagłówka
Przykłady - RedHat
✦ /etc/printcap - lokalny
✦ lp|lab73-local:\
:sd=/var/spool/lpd/lp:\
:lp=/dev/lp0:\
:lpd_bounce=true:\
:if=/usr/share/printconf/mf_wrapper:\
:filter=/usr/libexec/filters/lpf: \
:ml=0:mx=0:sh:
✦ /etc/printcap - zdalny
✦ lp|lab73-printer:\
:lp=:rm=158.75.12.73:rp=lp:mx#0:sh:
✦ /etc/rc.d/init.d/lpd restart
Konfiguracja graficzna
✦ Konfiguracja podczas instalacji
✦ Name of queue: lp
✦ Spool directory: /var/spool/lpd/lp
✦ PrintTool RedHat
✦ Control Panel->Printer Configuration->Add
✦ Local Printer - drukarka przyłączona do fizycznego portu
✦
✦
✦
✦
Name: lp
Spool Directory: /var/spool/lpd/lp
Printer Device: /dev/lp1
Input Filter: select
✦ Remote Unix (lpd) Queue - drukarka zadalna (TCP/IP)
✦ Lan Manager Printer (SMB) - do komunikacji używamy SMB
✦ NetWare Printer (NCP) - do komunikacji używamy NCP
✦
Uprawnienia do drukowania
✦ Plik /etc/group - definicje grupy użytkowników,
którzy mogą drukować
✦ printer::17:root,ewa,jan,....
✦ plik /etc/hosts.lpd - lista maszyn, z których
można drukować (BSD)
✦ plik /etc/lpd.perms - w pakiecie LPRng
✦ plik /etc/lpd.conf - w pakiecie LPRng
lpd.perms
✦ plik /etc/lpd.perms ✦ zezwolenie na użycie komendy lpC rootowi na serwerze:
✦ ACCEPT SERVICE=C SERVER REMOTEUSE=root
✦ REJECT SERVICE=C
✦ zezwolenie na użycie komendy lpR tylko w sieciach 158.75.2.0 i
158.75.12.0
✦ REJECT SERVICE=R NOT REMOTEIP=158.75.2.0/255.255.255.0
NOT REMOTEIP= 158.75.12.0/255.255.255.0
✦ zezwolenie na użycie komendy lprM na drukarkę lp rootowi z lab73
✦ ACCEPT SERVICE=M HOST=lab73 PRINTER=lp REMOTEUSER=root
✦
Instalacja i testowanie LPRng
✦ Instalacja
✦
✦
✦
✦
✦
✦
gunzip -c LPRng-<wersja>.tgz | tar xvf cd LPRng-<wersja>
./configure --prefix=/usr --sysconfdir=/etc
make clean all
su
make install
✦ Testowanie - wymaga uprawnień roota
✦ checkpc - służy do sprawdzenia konfiguracji
✦ checkpc -f -V - usuwa ewentualne błędy
✦ lpq
✦ lpc -P start
Klient lpd - Unix
✦ Zarządzanie wydrukiem
✦ lpc -S serwer -P drukarka komenda
✦ komenda = hold | kill | start | stop | status
✦ Drukowanie
✦ lpr -P drukarka nazwa.pliku
✦ sprawdzanie zadania w kolejce
✦ lpq -P drukarka
✦ usuwanie zadania z kolejki
✦ lprm -P drukarka nr_zadania
✦
Klient lpd - Unix (c.d.)
✦ lpr -Pprinter@host
✦ lpr -Plp@lab73
✦ lpr [email protected]
✦ lpr -Plp
✦ lprm -Pprinter <nr-zadania>
✦ lprm -Psmb 123
✦ lpc -Pprinter
✦ lpc -Plp <start|restart|stop>
✦ lpq -Ppinter
✦ lpq -Plp
✦
Samba - system wydruku
✦ System sieciowy Samba pozwala na dzielenie
drukarek z klientami SMB
✦ Możliwe kombinacje
✦ serwer Samby <- klient Samby - lepiej użyć lpd
✦ serwer Samby <- klient Windows
✦ klient Samby -> udział drukarkowy
✦ klient Windows -> udział drukarkowy
✦ Samba (pośrednio) wykorzystuje demona
wydruku lpd
Samba - system wydruku
✦ Elementy składowe konfiguracji
✦ plik /etc/printcap
✦ plik /etc/samba/smb.conf
✦ Elementy składowe oprogramowania
✦ LPRng
✦ Samba : program smbclient
✦ System Windows
✦ Drukarka pod Linuxem lub Windows
✦
Definicja drukarki - Samba
✦ Plik /etc/printcap
✦ #drukarka na Windows
smb|remote-smbprinter:\
:cm=drukarka na W9x: \
:lp=/dev/null: \
:sd=/var/spool/lpd/lp: \
:if=/usr/local/sbin/smbprint-script:\
:sh:
✦ przykład skryptu smbprint-script
✦ #! /bin/sh
✦ /usr/bin/smbclient \\\\lab73\\druk -U guest -N -c ``print -``
✦
Plik smb.conf
✦ Sekcja [printers] pozwala na dzielenie wszystkich
drukarek zdefiniowanych w pliku /etc/printcap
✦ [printers]
comment = Wszystkie drukarki
path = /var/spool/samba #katalog spoolera drukarek SMB
printable = yes
#zasób drukarkowy
guest ok = yes
#dostęp gościnny
✦ Jeśli nie chcemy dzielić drukarek z /etc/printcap
✦ w sekcji [global] dajemy: load printers = no
✦ definiujemy udział indywidualny dla drukarki
Indywidualny udział
drukarkowy
✦ [druk]
✦ comment = drukarka HP
✦ printable = yes
✦ print command = /usr/bin/lpr -r -P%p %s
✦ lpq command = /usr/bin/lpq -P%p
✦ lprm command = /usr/bin/lprm -P%p %j
✦ printing = LPRng
✦ read only = yes
✦ guest ok = yes
✦ comment - komentarz przy udziale [druk]
✦ printable - udział drukarkowy
Opcje udziałów drukarkowych
(c.d.)
✦ print command - ustawia polecenie wydruku
✦ lpq command - ustawia polecenie przeglądania
kolejki wydruku
✦ lprm command - ustawia polecenie usuwania
wydruku z kolejki
✦ printing - system druku (BSD,LPRng,SYSV)
Interfejs graficzny. Testowanie
✦ Printtool pozwala na graficzne definiowanie drukarek
SMB w pliku /etc/printcap
✦ program SWAT pozwala na definiowanie drukarek w
pliku smb.conf
✦ http://localhost:901
✦ Konfigurację testujemy za pomocą
✦ checkpc - /etc/printcap
✦ testparm - /etc/samba/smb.conf
✦ testprns <nazwa drukarki> /etc/printcap - sprawdza czy drukarka jest w
pliku /etc/printcap
✦ smbclient -L localhost - listuje udziały (drukarkowe)
✦
Klient Samby - Unix
✦ Smbclient - służy do przyłączenia drukarki
✦ smbclient \\\\lab73\\druk -U guest
✦ Password: <top-secret>
✦ smb:> print <plik> lub put <plik>
✦ Przykład innej natury
✦ smbclient \\\\lab73\\hplj5 -U guest -N -c “print <plik>“
✦
Konfigurowanie klienta
drukarki W9x
✦ W9x
✦ Otoczenie sieciowe - wybieramy drukarkę
✦ właściwości->instaluj
✦ Kreator dodawania drukarki
✦ dodaj drukarkę
✦ lokalną - port drukarki (LPT)
✦ sieciową
✦ producenci - HP
✦ drukarki - HP LaserJet 5L PCL
✦ właściwości->rozdzielczość-> 600 punktów na cal
✦
Konfigurowanie klienta
drukarki W9x (c.d.)
✦ Wydruk strony (testowej)
✦ na serwerze Samby
✦ pod Windows
✦ Tryby drukowania z Windows
✦ graficzny: wybór drukarki
✦ tekstowy: z linii komend
✦ NET USE , NET PRINT
✦ Udostępnianie drukarki
✦ Ustawienia->Drukarki->drukarka lokalna->Właściwości->
>Udostępnianie
✦
-
Mars - system wydruku
✦ Serwer Mars wykorzystuje demona wydruku lpd
do realizacji zleceń wydruku z systemu NetWare
✦ Elementy składowe konfiguracji
✦ /etc/nwserv.conf
✦ /etc/printcap
✦ Programy klienta (z pakietu ncpfs)
✦ nprint - program wydruku
✦ pqlist - program wypisujący dostępne drukarki w systemie
NetWare
✦
nwserv.conf - drukarki
✦ Konfiguracja - plik /etc/nwserv.conf
✦ # Section 21: print queues (optional)
21
LP
lpr 21
LP_PS
✦ # Section 22: print server entries (optional)
22
LP_NWE
LP
1
✦ # Section 40ff: Some pathes (optional)
40 /var/spool/nwserv/.volcache
41 /var/spool/nwserv/.locks
42 /var/spool/nwserv
45 /var/nwserv/db
46 /var/nwserv/attrib
✦
Drukarka dla NetWare
✦ Plik /etc/printcap
✦ #drukarka na serwerze NetWare
nw|remote-NWprinter:\
:cm=drukarka Novella : \
:lp=/dev/null: \
:sd=/var/spool/lpd/nw: \
:if=/var/spool/lpd/nprint-script:\
:sh:
✦ skrypt - nprint-script
✦ #! /bin/sh
✦ /usr/bin/nprint -S lab73 -U guest -P top-secret -q lp -
✦
Pakiet ncpfs - NetWare
✦ Program klienta
✦ nprint -S server -U username -P password -q queuename nazwa_pliku
✦ nprint -S lab73 -U guest -P top-secret -q lp plik1
✦ Program pomocnicze
✦ pqlist - listuje serwery drukarek
✦ pqlist -S lab73 -U guest -P top-secret
✦ pqrm - usuwa zadanie z kolejki
✦ Program serwera
✦ pserver - program, który dopisuje zadania z kolejek na serwerach NetWare
do lpd Linuxie
✦ pserver -S server -U username -P password -q queue
✦
Inni klienci NetWare
✦ Klienci Netware - Windows
✦ Netware Client 32
✦ tryb graficzny
✦ Otoczenie sieciowe->NetWare Servers
✦ tryb tekstowy
✦ nlist printer
✦ nprint <plik> printer <printer>
✦ Klienci pod Linuxa
✦ Caldera (SCO): www.caldera.com - serwer wydruku
✦
Klienci lpd dla W9x/NT
✦ Windows 9x
✦ ACITS LPR - darmowy klient dla celów niekomercyjnych
✦ Solstice - trzeba kupić
✦ Windows NT/2K/XP
✦ lpr - zawarty w systemie
✦ lpr -S 158.75.12.74 -P hp <plik>
✦ lpq -S 158.75.12.74 -P hp
✦ Windows 9x
✦ C:\WINNT\SYSTEM32
✦ LPR.EXE, LPQ.EXE, LPHELP.DLL
✦ Cygwin (cygwin1.dll) + lpr z LPRng
✦
ACITS LPR - klient lpd dla W9x
✦ University of Texas, Austin
✦ http://www.utexas.edu/academic/otl/software/lpr/
✦ instalacja
✦
✦
✦
✦
✦
instlpr.exe
dodaj drukarkę
ACITS LPR Remote Printing
hostname lub IP adres
printer/nazwa kolejki
✦ drukowanie z linii komend
✦ ACITSLPR [-S <serwer>] [-P <printer>] [-O <filter>] [-R <remote port>]
[-T <timeout>] [-B] [-# <copies>] filename1 filename2 ..... filename
(#####)
✦
Print serwer dla Windows
✦ Windows NT4/2K/XP
✦ Panel Sterowania -> Dodaj/Usuń składniki systemu Windows -> Inne
usługi plików i drukowanie w sieci -> Usługi drukowania dla systemu
Unix
✦ lpd, lpr
✦ Windows XP
✦ obsługa protokołu IPP
✦ ograniczenie do 10 połączeń
✦ ProNFS 1.8
✦ 9x/ME/NT/2K/XP
✦ lpd, lpr
✦ Cygwin + LPRng
Windows XP – wydruk
✦ Start->Drukarki i faksy
✦ Właściwości
✦ Start->Panel
sterowania->Narzędzia
administracyjne>Usługi->
✦ Serwer wydruku
✦ Server XP
✦ Bufor wydruku
✦ Spooler XP
✦ IIS – http
✦ http://localhost/printers
✦ Zapora: serwer WEB
CUPS
✦ Common UNIX Printing System - 1999
✦ http://www.cups.org
✦ Historia
✦ Unix - Berkeley LPD (rfc1179), AT&T System V - 1970✦ LPRng, Palladin, PLP - lata 90’
✦ Internet Printing Protocol (IPP) definiuje rozszerzenia
do protokołu HTTP w celu zrealizowania usług zdalnego
wydruku
✦ CUPS 1.0 wykorzystuje IPP/1.0
✦ CUPS jest oprogramowaniem GNU GPL
CUPS - architektura
Scheduler
CUPS API
config
imaging
filtry
backends
Berkeley
System V
LPT
LPD
IPP
SMB
CUPS - struktura
✦ Scheduler - aplikacja w postaci serwera HTTP/1.1
✦ Config - pliki konfiguracyjne
✦
✦
✦
✦
config schedulera - (podobny do httpd.conf)
pliki definiujące drukarki i klasy drukarek, kolejki
pliki konwersji(magic rules) i typów MIME(text/plain,..)
pliki PPD (PostScript Printer Description) - opisy drukarek
✦ CUPS API - funkcje realizujące kolejkowanie, wydruk,
dostęp przez protokoły HTTP i IPP
✦ Backend - program wysyłający dane na drukarki
✦ Filtry - program przetwarzający dane do wydruku
✦ Imaging - funkcje przetwarzania obrazu
CUPS - instalacja
✦ tar xvzf cups-1.2.x-source.tar.gz
✦ cd cups-1.2.x
✦ ./configure
✦ make
✦ su - root
✦ make install
CUPS a LPRng
✦ CUPS - domyślny w RedHat 9.0
✦ Instalacja LPRng
✦ montowanie płyty RH9(2)
✦ mount /dev/cdrom /mnt/cdrom
✦ cd /mnt/cdrom/RedHat/RPMS
✦ rpm -i LPRng-3.8.19-3.i386.rpm
✦ Wybór systemu wydruku
✦ alternatives --display print
✦ alternatives --config print
✦
CUPS - konfigurowanie
✦ /etc/cups
✦ cupsd.conf - plik konfiguracyjny schedulera
✦ client.conf - plik konfiguracyjny klienta
✦ printer.conf - plik konfiguracyjny drukarek
✦ Print Manager - pasek Start
✦ Printtool
✦ dodanie drukarki lokalnej
✦ locally-connected: LaserJet
✦ dzielenie (ang. sharing)
✦ Action sharing: Enable LPD protocol
✦ wybór systemu sieciowego: SMB, NetWare,....
✦ http://localhost:631
CUPS - startowanie
✦ Automatyczne w trakcie startu systemu
✦ pasek Start -> Services
✦ wybór: cups-lpd, lpd,...
✦ Ręczne
✦ service cups start
✦ service cups restart
✦ service cups stop
System grafiki - założenia
✦ Większość współczesnych systemów operacyjnych jest
wyposażona w użytkowy interfejs graficzny
✦ Sieciowy system operacyjny musi posiadać
zaimplementowane narzędzia pozwalające na
wykorzystanie tego interfejsu na zdalnych monitorach
✦ Model klient-serwer
✦ Protokól sieciowy powinien umożliwiać łączenie grafiki
różnych systemów operacyjnych
✦
X Window System
✦ X Window System, lub też X11 albo X jest kompletnym
interfejsem graficznym z okienkami przeznaczonym dla
systemów uniksowych
✦ X-y zostały opracowane w ramach projektu Athena
realizowanego przez MIT i DEC
✦ http://www.x.org
✦ XFree86 implementacja X-ów dla architektury i386 jest
używana w Linuxie i Cygwinie
✦ ftp.xfree86.org/pub/XFree86
✦ Inne implementacje: CDE, Open Look
✦ Porty 6000-6063
Systemy grafiki na W9x/NT
✦ XFree86 może działać pod systemem Windows
✦ Cygwin - emulator Unixa na W98/NT/2K/XP + XFree86
✦ cd xfree/xc-4-binaries/4.1.0/
✦ gunzip extract.exe
✦ sh Xinstall.sh
✦ Solstice
✦ VNC Server
✦ Microsoft Terminal Services (XP Pulpit zdalny)
✦ http://www.microsoft.com/windows2000/technologies/terminal
✦ Inne produkty
✦ http://www.citrix.com/
✦ http://www.metrolink.com/
✦ Klient unixowy: rdesktop
Pojęcia związane z X-ami
✦ DISPLAY - zmienna środowiskowa
✦ <nazwa_komputera>:numer_displaya.numer_ekranu
✦ nazwa_komputera - specyfikuje maszynę
✦ numer_displaya - specyfikuje zwykle monitory z tą samą myszą i
klawiaturą
✦ X serwer - program zajmujący się udostępnianiem
zasobów graficznych
✦ X klient - program aplikacji, który wysyła żądania do X
serwera (np. narysuj linię)
✦ Przykłady X klienta
✦ xterm - emuluje terminal
✦ menedżer okien - zarządzanie oknami:TWM, GNOME, KDE
✦ Pokaz działania Cygwin – wirtualny RH9
Struktura X11
✦ /usr/X11R6 - główny katalog
/usr/X11R6/bin - programy X-owe
/usr/X11R6/lib - biblioteki ładowalne
/usr/X11R6/lib/X11 - pliki konfiguracyjne ( lub /etc/X11)
/usr/X11R6/lib/X11/app-defaults - wartości domyślne
/usr/X11R6/lib/X11/fonts - katalogi z fontami
/usr/X11R6/lib/x11/rgb.txt - nazwy kolorów
/usr/X11/xinitrc - plik inicjujący system X
/etc/X11/.Xresources - plik zasobów X
/etc/X11/.Xmodmap - plik konfigurujący urządzenia wejściowe
systemu X
✦ /etc/X11/xdm -menedżer sesji systemu X
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
Przykład
✦ ps -ax
✦ PID TTY STAT TIME COMMAND
1 ?
S 0:04 init
..............................................................
600 ?
S 0:00 xfs -droppriv -daemon -port -1
671 tty1 S 0:00 sh /usr/X11R6/bin/startx
678 tty1 S 0:00 xinit /etc/X11/xinit/xinitrc -- :0
679 ?
S 0:01 /etc/X11/X :0 -auth /root/.Xauthority
682 tty1 S 0:00 /usr/bin/gnome-session
696 tty1 S 0:00 gnome-smproxy --sm-client-id default0
702 tty1 S 0:00 enlightment -clientId default2
717 tty1 S 0:00 panel --sm-client-id default8
✦
Działanie X-ów
✦ Jedyny fragment systemu X dowiązany do konkretnego
sprzętu (t.j. karty grafiki, myszy i klawiatury) to X
serwer
✦ Każda zdalna aplikacja realizowana przez serwer musi
po uzyskaniu zgody na realizację wynegocjować warunki
swego działania
✦ Problemy wynikające z tego to
✦
✦
✦
✦
✦
startowanie X serwera
uwierzytelnianie aplikacji oraz cechy wspólne
określenie wartości domyślnych (zasobów graficznych) aplikacji
kontrola i obsługa czcionek (fontów)
Działanie X-ów (c.d.)
✦ Komenda X, initx, startx, xdm
✦ zamykanie Ctrl-Alt-Backspace
✦ Uwierzytelnianie
✦ xauth - program do uwierzytelniania dla X serwera
✦ xauth extract -$DISPLAY|rsh pc1 xauth merge -
✦ xhost - dodawanie i usuwanie hostów uprawnionych do korzystania z
X serwera (/etc/X0.hosts)
✦ xhost + - dodaj wszystkich
✦ opcje aplikacji (cechy wspólne) mogą być definiowe
przez użytkownika z linii komend lub zapamiętane w
bazie danych o zasobach rdb (resource database)
✦
Opcje aplikacji
✦ -display host:0
✦ -geometry szerokość x wysokość {+|-} XOFF {+|-}
YOFF
✦ XOFF - odległość od lewego (+) lub prawego (-) marginesu w
pixelach
✦ YOFF - odległość od górnego (+) lub dolnego (-) marginesu w
pixelach
✦ xterm -geometry 80x24+30+200 -display lab78:0
+0+0
-0+0
✦
+0 -0
-0 -0
Opcje aplikacji (c.d.)
✦
✦
✦
✦
✦
✦
-bg kolor - kolor tła
-fg kolor - kolor tekstu
-bd kolor - kolor brzegu
-bw liczba - szerokość brzegu okna
-fn font - nazwa czcionki dla tekstu
Do obsługi bazy danych rdb wykorzystuje się program
xset, którym użytkownik zmienia wartości domyślne (np.
czcionki) zawarte w pliku .Xresources i .Xdefaults
✦ xset b on - włącza głośniczek
✦ Definicja myszy i klawiatury : Xmodmap
Obsługa czcionek
✦ Czcionki możemy brać z
✦ dysku lokalnego lub zdalnego (NFS)
✦ z serwera fontów xfs przez TCP/IP
✦ Narzędzia do obsługi czcionek
✦ xfd, xlsfonts - wylistowanie czcionek
✦ xfontsel - wyświetlenie czcionki
✦ xset - dodaje lub usuwa czcionkę
✦ xset +fp /usr/local/fonts/myfont
✦ xbdftopcf - konwertuje fonty bdf ( Bitmap Distribution Format) na pcf
(Portable Compiled Format)
✦ mkfontdir - tworzy index w katalogu fonts.dir, z którego korzysta X serwer
oraz serwer fontów xfs
✦
Nazwy czcionek
✦ System nazw: X Logical Font Description (XFLD)
✦ -adobe-courier-medium-r-normal--8-80-75-75-m-50-iso8859-1*-fixed-boldr-normal--13-120-*-*-*-*-*-*
✦ adobe - właściciel
✦ courier - rodzaj
✦ medium - wielkość
✦ r - krój (rozmiar)
✦ normal - szerokość
✦ 8 - rozmiar w pixelach
✦ 80 - rozmiar w dzisiątkach punktów
✦ 75 - roździelczość w dpi
✦ m - font o stałej szerokości (p - proporcjonalny)
✦ iso8859-1 - zbiór znaków Latin1 (nadzbiór ASCII)
✦
Wyszukiwanie czcionek
✦ X serwer startując buduje tablicę fontów na podstawie
plików fonts.dir i fonts.alias
✦ Jeśli aplikacja żąda określonego fontu - X serwer sprawdza,
czy inna aplikacja korzysta już z takiego fontu
✦ Jeśli nie, to idzie zgłoszenie do serwera fontów lub
rozpoczyna się poszukiwanie w tablicy fontów
✦ Jeśli żądany font nie został znaleziony, to w zależności od
ustawienia automatycznego podstawiania fontów serwer
szuka podobnego fontu lub zwraca informację o błędzie
✦
XDM
✦ Jeśli chcemy mieć X-y na stałe w systemie posługujemy się
menedżerem sesji xdm (ang. X Display Manager) do
zainicjowania interfejsu graficznego
✦ W typowej systuacji xdm jest startowany w czasie rozruchu
systemu (ang. boot)
✦ Na początku xdm pokazuje okno zalogowania
✦ Po zalogowaniu na serwer X-ów (lokalny lub zdalny) xdm
inicjuje środowisko graficzne ( menedżer okien - twm)
✦ Menedżery sesji(okien): GDM(Gnome), KDM(KDE)
XDMCP
✦ Xdm kontaktuje się za pomocą protokołu XDMCP (ang.
X Display Manager Control Program)
✦ Port 177
✦ XDMCP dostarcza mechanizów dla łatwej i taniej
realizacji X terminala w systemie Linux
✦ Tryby kontaktowania się XDM z X serwerem
✦ broadcast - zapytanie do wszystkich hostów z xdm
✦ indirect - zapytanie do pewnego hosta z xdm, który może je przesłać
dalej
✦ direct - zapytanie do konkretnego hosta, na którym działa xdm
✦
Chooser
✦ Kiedy xdm uzyskuje odpowiedź w trybie indirect, xdm
może wywołać proces chooser aby wykonać kolejne
zapytanie w trybie broadcast lub direct
✦ Chooser zestawia menu z nazw hostów, które oferują
zarządzanie XDMCP
✦ Chooser jest wygodnym sposobem utworzenia menu o
dostępnych X serwerach w imieniu bezdyskowych X
terminali
✦
Pliki konfiguracyjne xdm
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
xdm-config - główny plik konfiguracyjny
xdm-errors - informacje o błędach w pracy xdm
Xsession - skrypt startowy do sesji użytkownika
Xaccess - uprawnienia dla dostępu
Xresources - ustawienie zasobów do okna logowania xdm
.Xauthority - plik uwierzytelniający użytkownika, w
którym xdm przechowuje klucze odczytywane przez
klientów
Plik xdm-config
✦ /usr/X11/xdm/xdm-config
✦ DisplayManager.servers: /usr/X11R6/lib/X11/xdm/Xservers
DisplayManager.errorLogFile: /var/log/xdm/xdm-erros
DisplayManager*resources: /etc/X11/xdm/Xresources
DisplayManager.accessFile: /etc/X11/xdm/Xaccess
DisplayManager*startup: /usr/X11R6/lib/X11/xdm/Xstartup
DisplayManager*session: /etc/X11/xdm/Xsession
DisplayManager.pidFile: /var/run/xdm-pid
DisplayManager._0.authorize: true
DisplayManager*authorize:
false
✦
Xresources - cechy aplikacji
✦ /usr/X11/xdm/Xresources
✦
✦
XConsole.text.geometry:
480x130
XConsole.verbose:
true
XConsole*iconic:
true
XConsole*font:
fixed
Chooser*geometry:
700x500+300+200
Chooser*allowShellResize:
false
Chooser*viewport.forceBars: true
Chooser*label.font:
*-new century schoolbook-bold-i-normal-*-240-*
Chooser*label.label:
XDMCP Host Menu from CLIENTHOST
Chooser*list.font:
-*-*-medium-r-normal-*-*-230-*-*-c-*iso8859-1
Chooser*Command.font:
*-new century schoolbook-bold-rnormal-*-180-*
Xaccess - uprawnienia dostępu
✦ /etc/X11/xdm/Xaccess
✦ !lab73 # zabronione zapytania w trybie direct/broadcast
lab78.domlab78.studmat.uni.torun.pl #dozwolone
*.mat.uni.torun.pl NOBROADCAST # tylko direct
lab78 dummy # zabroniony tryb indirect
lab81 lab85 # lab81 musi zapytać lab85
które widzi każdy terminal
*
CHOOSER leon-2 anna ultra60 jan
#
#
#
#
# menu,
#
Xsessions -skrypt startowy
✦ /etc/X11/xdm/Xsession
✦ # run all system xinitrc shell scripts.
for i in /etc/X11/xinit/xinitrc.d/* ; do
if [ -x "$i" ];
. "$i”
fi
done
# now, we see if xdm/gdm/kdm has asked for a specific environment
case $# in
1)
case $1 in
failsafe)
exec xterm -geometry 80x24-0-0
;;
gnome)
exec gnome-session
;;
kde|kde1|kde2)
exec /usr/share/apps/switchdesk/Xclients.kde
;;
✦
Xsessions -skrypt startowy
(c.d)
✦ /etc/X11/xdm/Xsession (c.d.)
✦
twm)
# fall back to twm
exec /usr/share/apps/switchdesk/Xclients.twm
;;
esac
esac
# otherwise, take default action
if [ -x "$HOME/.xsession" ]; then
exec "$HOME/.xsession”
elif [ -x "$HOME/.Xclients" ]; then
exec "$HOME/.Xclients”
elif [ -x /etc/X11/xinit/Xclients ]; then
exec /etc/X11/xinit/Xclients
else
# should never get here; failsafe fallback
exec xsm
fi
XDM - zasady działania
✦ Wysłanie zapytania XDMCP z Win95 lub Unixa
✦ Serwer XDM sprawdza plik konfiguracyjny Xaccess i
odpowiada, ignoruje zapytanie lub kieruje je do innego
serwera
✦ Wysyłający zapytanie dostaje listę hostów do wyboru
(menu)
✦ Użytkownik loguje się na jeden z nich
✦ XDM uruchamia skrypt Xsession (wspólny) oraz
.xsession (użytkownika)
✦ Sesja kończy się: skrypt kończy działanie,logout lub xdm
dostaje sygnał zakończenia
✦
GDM - przykład (RedHat)
✦ Komputer A
✦ /etc/X11/gdm/gdm.conf
✦ sekcja [xdmcp]
✦ Enable = true
✦ uruchomienie gdm
✦ /etc/inittab
✦ id:5:initdefault:
✦ Komputer B
✦ graficzne okno logowania na komputer A
✦ X -query A
✦ jeśli komputer A oferuje ‘chooser’ to można wybrać
✦ X -indirect A
✦ Pokaz działania: Cygwin pod XP (B) - wirtualny RH9 (A)
VNC Serwer
✦ VNC (ang. Virtual Network Computing ) sieciowy system
graficzny klient-serwer oparty o protokół RFB (remote
frame buffer)
✦ www.uk.research.att.com/archive/vnc/
✦ vnc_3_3_3r9_x86_win32.zip
✦ vnc_3_3_3r2_unixsrc.tgz
✦ vnc-latest_doc.zip
✦ Cechy
✦
✦
✦
✦
serwer przechowuje aktualny desktop
mały (150kB klient na W9x)
niezależny od platformy (PC->Linux)
darmowy (licencja GNU)
✦ RH9 – płyta 3, RPMS
VNC Serwer (c.d.)
✦ Składniki
✦
✦
✦
✦
vncviewer - klient
Xvnc - serwer VNC oraz X-ów
vncserver - skrypt w Perlu
vncpasswd - program do zmiany hasła
✦ kompilacja i instalacja na Linuxie
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
xmkmf
make World
cd Xvnc
make World
cd ..
./vncinstall /usr/local/bin
VNC Serwer (c.d.)
✦ Zasada działania
✦ vncviewer<--VNC-->Xvnc<--X-->Aplikacja X
✦ Inicjalizacja serwera
✦
✦
✦
✦
✦
✦
✦
vncserver
You will require a password to access your desktops.
Password: top-secret
Verify: top-secret
New `X` desktop is lab73:1
Creating default startup setup.....
VNC Serwer (c.d.)
✦ Startowanie/stopowanie
✦ Linux <host>
✦ vncserver
✦ tworzy plik ./vnc/xstartup
✦ zwraca numer <display>
✦ Uruchomianie klienta
✦ Programy->Vnc->VNCviewer
✦ VNC: <host>:<display>
✦ Session password: top-secret
✦ vncserver -kill :<display>
✦ Pokaz działania z wirtualnego W98 na wirtualny Linux
Citrix
✦ Citrix Metframe XP pozwala na uzyskanie pulpitu W2K
na dowolnym komputerze w sieci
✦ Architektura Server-based Computing
✦ 100% aplikacji wykonuje się na serwerze
✦ Independent Computing Architecture i MultiWin (MS Terminal
Server)
✦ Korzyści
✦
✦
✦
✦
✦
lepsze zarządzanie
szybszy dostęp do aplikacji
większa wydajność i bezpieczeństwo (SSL, 128b)
obniżenie kosztów utrzymania systemu
darmowy klient na Linuxa
Rdesktop
✦ rdesktop - klient typu open source dla WNT/2K/XP
Terminal Services działający w oparciu o protokół RDP
(ang. Remote Desktop Protocol)
✦ www.rdesktop.org
✦ Zastosowanie
✦ Serwer: W2K Server, XP Professional
✦ Klient: {Linux | Cygwin}+XFree86
✦ Efekt: pulpit W2K/XP na {Linuxie | Cygwinie}
✦ RH9 – rdesktop-1.2.0-1.i386.rpm
✦ Pokaz działania - vrh9, Cygwin
Pulpit zdalny
✦ Serwer – WX Professional, W2003 Server
✦ Klient – WXP, W2K, WNT, WMe, W9x
✦ Oprogramowanie CD-ROM instalacyjny
✦ http://www.microsoft.com/windowsxp/pro/downloads/rdcl
ientdl.asp
✦ Włączanie – Panel Sterowania->System>Zdalny
✦ Pokaz działania (zapora – Pulpit zdalny (port
3389))
Literatura
✦ A. Silberschatz & P. B. Gavin - Podstawy
systemów operacyjnych, WNT, Warszawa 2000
✦ A. S. Tannenbaum - Rozproszone systemy
operacyjne, WNT, Warszawa, 1997
✦ D. E. Comer - Sieci komputerowe i intersieci,
WNT, Warszawa, 2003
✦ Æ. Frisch - Unix. Administracja systemu, RM,
2003
Literatura (c.d.)
✦ M. Welsh, M. Dalheimer, L. Kaufamn - Linux, RM,
Warszawa, 2000
✦ C. Hunt - Serwery sieciowe Linuksa, Mikom, Warszawa,
2000
✦ www.24sevenbooks.com/linux.html
✦ O. Kirch, T. Dawson, Linux - podręcznik administratora
sieci, RM, Warszawa, 2000
✦ ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LDP/nag2.pdf
✦ U. Vahalia - Jądro systemu UNIX, WNT, Warszawa, 2001
✦ D. Bovet - Linux Kernel, RM, Warszawa 2001
Literatura (c.d.)
✦ R. Eckstein, D. Collier-Brown, P. Kelly - Samba,
RM, Warszawa, 2000
✦ LinuxPlus, SOFTWARE, Wyd. Sp. z o.o.
✦ Strona WWW
✦ http://pl.samba.org/samba/samba.html
✦ J. E. Gaskin - Netware 5, Exit, Warszawa, 1999
Windows XP - Literatura
✦ Podręcznik online
✦ Start->Pomoc i obsługa techniczna
✦ E. Bott & C. Siechert, Windows XP, RM,
Warszawa, 2002
✦ C. Simmons & J. Causey, Windows XP w sieciach,
RM, Warszawa, 2003
Podsumowanie (1)
✦ Systemy wydruku CUPS i LPRng doskonale nadają się w
dużych instalacjach, bowiem są nowoczesne,
bezpieczne, efektywne, skalowalne oraz działają pod
systemem Linux
✦ Samba w połączeniu z LPRng daje mozliwość łatwego i
bezpiecznego dostępu do drukarek z komputerów
działających w sieci Microsoft
✦ Mars pozwala na łatwe drukowanie w systemie Linux z
komputerów działających w sieciach NetWare
✦
Podsumowanie (2)
✦ X Window System jest potężnym narzędziem graficznym
dostępnym w systemie Linux
✦ X Window jest praktycznie standardem dla uniksowych
systemów operacyjnych
✦ X Window pozwala na dystrubucje usług graficznych w
sieciach komputerowych
✦ System Linux wyposażony w system XFree86 może
dostarczać interfejs graficzny na bezdyskowych
komputerach (X terminale)
✦ Cygwin pod Windows może być serwerem grafiki oraz
druku