Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach

Transkrypt

Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach
STRATEGIA INTEGRACJI
I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH GMINY BRZESZCZE
NA LATA 2011 - 2016
Brzeszcze, październik 2010 r.
Spis treści
WSTĘP ...................................................................................................................................... 3
ROZDZIAŁ 1.
Od działania społecznego do strategii integracji i rozwiązywania problemów
społecznych ............................................................................................................................... 4
1.1. Działanie społeczne w perspektywie integracji............................................................... 4
1.2. Integracja a problemy i kwestie społeczne ...................................................................... 5
1.3. Strategie społeczne .......................................................................................................... 7
1.4. Konwent strategiczny ...................................................................................................... 8
ROZDZIAŁ 2.
Diagnoza społeczna. Zagrożenia, problemy i możliwości ich rozwiązywania .................. 10
2.1. Charakterystyka gminy Brzeszcze ................................................................................ 10
2.2. Charakterystyka działalności instytucji ......................................................................... 23
2.2.1. Analiza rodzin objętych pomocą społeczną .............................................................. 26
2.3. Analiza SWOT .............................................................................................................. 31
2.4. Organizacja i przebieg badań ankietowych ................................................................... 39
ROZDZIAŁ 3.
Strategiczne rozwiązania problemów społecznych ............................................................. 54
3.1. Gminna strategia a pozostałe dokumenty strategiczne.................................................. 54
3.2. Cele strategii .................................................................................................................. 59
3.3.1. Promocja instytucji wsparcia i integracji społecznej ................................................. 66
3.3.2. Promocja profesjonalnego rodzicielstwa zastępczego .............................................. 68
3.3.3. Promocja i rozwój ekonomii społecznej ................................................................... 69
3.3.4. Efektywna współpraca instytucji pomocowych z NGO ............................................ 70
3.3.5. Profilaktyka – kreowanie postaw asertywnych ......................................................... 71
3.3.6. Streetworking na rzecz integracji dzieci i młodzieży ................................................ 73
3.3.7. Rozwój usług opiekuńczych ...................................................................................... 74
3.3.8. Rozwój infrastruktury usług opiekuńczo – wychowawczych ................................... 75
3.3.9. Wsparcie osób starszych i niepełnosprawnych ...................................................... 76
ROZDZIAŁ 4.
Zakładane rezultaty i ewaluacja strategii ............................................................................ 78
PRZYPISY .............................................................................................................................. 81
2
WSTĘP
Strategia integracji i rozwiązywania problemów społecznych, jest refleksją,
spojrzeniem na skalę problemów społecznych naszej gminy. Odpowiedzią na pytanie, co
można poprawić w obszarze pomagania. Niniejsze opracowanie powstało dzięki
zaangażowaniu wielu osób działających w obszarze integracji społecznej. Wiele pomysłów na
rozwiązanie konkretnych problemów narodziło się w trakcie spotkań Konwentu
Strategicznego, będącego swego rodzaju zespołem interdyscyplinarnym z zadaniem poprawy
warunków rozwoju społecznego Gminy Brzeszcze.
W Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych na lata 2011-2016
poważnie potraktowano postulat realności wypracowanych działań. Z perspektywy
profesjonalnego pomagania, lepszym rozwiązaniem jest nakreślenie nieco skromniejszych,
ale realnych celów i służących im rozwiązań, niż przyjmowanie rozbudowanych, ale
nierealistycznych celów, bez dostatecznego określania działań, czy też zastępowania ich
ogólnymi postulatami. Formułowanie zbyt dalekosiężnych celów, nie byłoby użyteczne,
stymulowałby raczej negatywne zjawiska jak pozorowanie działań, czy wypalenie zawodowe
pracowników zaangażowanych w realizację poszczególnych zadań.
Strategia przyjęta uchwałą Rady Gminy staje się obowiązującym prawem
miejscowym. Należy zatem podkreślić, iż jej realizacja spoczywa na barkach wszystkich
instytucji, które działają bądź mogą działać na terenie Gminy Brzeszcze na rzecz
rozwiązywania problemów społecznych
Strategia ma za zadanie nie tylko pokazywać problemy na tle zachodzących procesów
społecznych, ale dawać propozycje ich przezwyciężania. Propozycje te z jednej strony nie
zastąpią konkretnych projektów z rozpisanym harmonogramem i budżetem, z drugiej, winny
być na tyle konkretne, by były użyteczne dla realizatorów, będąc co najmniej punktem
wyjścia do rozwiązywania problemów mieszkańców Gminy Brzeszcze.
3
ROZDZIAŁ 1. Od działania społecznego do strategii integracji i rozwiązywania
problemów społecznych
Działanie społeczne z perspektywy nauk społecznych to celowa aktywność jednostek
lub grup społecznych w obrębie danej rzeczywistości społeczno - kulturowej, w mniejszym
lub większym stopniu przez nią zdeterminowana1. W praktyce funkcjonowania społecznego
celowa aktywność jest istotną wartością i zarazem warunkiem rozwoju jednostek, rodzin,
grup i społeczności.
1.1. Działanie społeczne w perspektywie integracji
Działania podejmowane na rzecz rozwiązywania problemów społecznych winny
spełniać postulaty związane z zasadą pomocniczości. Jednym z najważniejszych jest potrzeba
tworzenia warunków sprzyjających harmonijnemu i wszechstronnemu rozwojowi jednostki
w jej społecznym otoczeniu. Odpowiedzialne za stworzenie tych warunków są instytucje
polityki społecznej państwa, w tym także organy samorządu terytorialnego. Jednocześnie
instytucje te nie mogą zastępować jednostek, rodzin, stowarzyszeń, społeczności w ich
naturalnych funkcjach i zadaniach.
Bardzo istotne jest również założenie, iż działania społeczne winny być zorientowane
na określony cel. Ten postulat oznacza, że zarówno przygotowanie strategii, jak i jej
realizacja odbywa się w toku postępowania celowościowego. Postępowanie to obejmuje
rozumowanie celowościowe, czyli diagnozę, uzasadnienie, oczekiwane efekty, ewaluację,
składające się na projektowaną strategię, jak i działania prowadzące do realizacji jej celów2.
Profesjonalna działalność społeczna winna odwoływać się do teorii i praktyki pracy
socjalnej, gdyż to właśnie praca socjalna jest dziedziną projektowania i przeprowadzania
oczekiwanych społecznie zmian w funkcjonowaniu jednostek, rodzin, grup i społeczności.
Praca socjalna to „obszar wiedzy, w której centrum znajdują się prawa tworzenia
racjonalnych planów przekształcania rzeczywistości społecznej, pomocy w wywołaniu zmian
rozwoju jednostki, grupy i środowiska społecznego”3.
W niniejszym opracowaniu istotne będzie również spojrzenie na pracę socjalną jako
dziedzinę
praktyki,
w
której
„stosowane
są
szczególne
metody
postępowania
diagnostycznego, ściśle splecione z jej zasadniczym celem, jakim jest pomoc jednostkom
i grupom w przezwyciężeniu trudności sytuacji życiowych, przez wyzwalanie tkwiących
w nich samych lub ich otoczeniu sił i możliwości rozwojowych”4 .W tym miejscu warto
4
odwołać się do Ustawy o pomocy społecznej, gdzie określa się pracę socjalną jako
„działalność zawodową mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub
odzyskiwaniu zdolności funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich
ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi”5.
Budując strategię należy jednak zapytać o wszelkie działania społeczne służące
integracji. Także te nie związane z działalnością zawodową przedstawicieli poszczególnych
instytucji, ale podejmowane przez aktywne jednostki, grupy mieszkańców i organizacje
pozarządowe. W perspektywie integracji właśnie te działania będą niezwykle istotne dla
rozwiązywania problemów społecznych. Natomiast rolą specjalistów i instytucji
będzie
wzmacnianie tych działań tam gdzie istnieje taka potrzeba. Strategia integracji
i rozwiązywania problemów społecznych ma zdefiniować problemy społeczne, przełożyć je
na język celów i konkretnych działań służących ich realizacji.
1.2. Integracja a problemy i kwestie społeczne
Termin integracja odnosi się w najprostszym ujęciu do budowania pomiędzy ludźmi
określonej więzi. Zachodzące relacje pomiędzy poszczególnymi członkami społeczności
lokalnych mają znaczenie przy określeniu, dynamiki procesu integracji społecznej.
Społeczność lokalna to „zbiorowość zamieszkująca na określonym terytorium, będącym
równocześnie głównym obszarem, na którym członkowie tej zbiorowości rozwijają swoją
codzienną aktywność społeczną”6. Integrację możemy postrzegać w skali makro i mikro
społecznej.
Integracja społeczna jest procesem włączania się do zasadniczej części społeczeństwa
różnorodnych, zwykle mniejszościowych grup społecznych, w tym także zagrożonych
wykluczeniem społecznym. W konsekwencji uzyskanie możliwości, praw i usług dotychczas
niedostępnych. Jest to jednocześnie zjawisko pełne sprzeczności, gdyż wymaga akceptacji
obu stron: „integrujących się” i społeczności z którą się integrują. Integracja społeczna
w odniesieniu do małych społeczności, powinna służyć między innymi likwidowaniu barier,
utrudniających harmonijne funkcjonowanie wszystkich członków społeczności gminy, bez
nadmiernej stygmatyzacji i różnicowania np. pomiędzy mieszkańcami poszczególnych
sołectw.
W polityce społecznej terminem problemy społeczne oznacza się wszelkiego rodzaju
dolegliwości, zakłócenia, niedogodności występujące w życiu zbiorowym. Natomiast
„kwestia społeczna”, to konkretny problem społeczny o szczególnie dotkliwym wpływie na
5
życie i współdziałanie członków danej zbiorowości. Spośród wielu problemów społecznych,
mianem kwestii społecznych określa się te, których presję odczuwają duże zbiorowości.
Także te, które powodują w szerszym wymiarze trudne sytuacje w życiu jednostek i rodzin,
oraz niszczą tkankę więzi społecznych w stopniu zagrażającym stabilności życia zbiorowego.
Kwestie społeczne są następstwem niedostosowania sposobu, w jaki funkcjonuje
społeczeństwo, sprzeczności pomiędzy zasadami w nim obowiązującymi. Mogą je również
powodować zjawiska takie jak: gwałtowna zmiana społeczna, dezorganizacja społeczeństwa,
opóźnienia kulturowe i niedostosowanie przemian mentalnych do gospodarczych, złe
funkcjonowanie instytucji społecznych i politycznych.
Z drugiej strony źródła kwestii
społecznych tkwią wewnątrz społeczeństwa, w mechanizmach życia zbiorowego. Pomimo
tego, problemy i kwestie społeczne mogą być ograniczane i rozwiązywane na wszystkich
poziomach życia zbiorowego, rodzin, środowisk, społeczności7.
Nierozwiązywalne kwestie i problemy społeczne obecne w środowisku lokalnym
prowadzą do sytuacji określanej mianem ekskluzji czy też wykluczenia społecznego.
Zjawisko to zachodzi w sferze konsumpcji, produkcji i spójności społecznej. W tej
perspektywie kwestie takie jak ubóstwo, bezrobocie, długotrwała choroba, niepełnosprawność
i inne, powodują wykluczenia społeczne uniemożliwiające lub znacznie utrudniające
jednostce lub grupie zgodne
pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr publicznych
i infrastruktury społecznej, gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów w godny sposób.
O ile, jak wyżej wspomniano, istnienie problemów społecznych jest immanentną
cechą życia zbiorowego, o tyle uprawnione jest stwierdzenie, iż taką cechą jest również
integracja rozumiana jako tendencja do przezwyciężania tych problemów, włączania,
asymilacji osób wykluczonych. W tym kontekście, zadaniem strategii społecznych będzie
wzmacnianie mechanizmów, tendencji sprzyjających integracji między innymi takich jak:
zrównoważony rozwój społeczny, prawidłowe funkcjonowanie i stabilność instytucji
społecznych, dialog społeczny – możliwości artykułowania problemów, aktywność społeczna,
względnie trwała więź społeczna. Wzmacnianie tych zasobów jest zadaniem uwzględnionym
w Strategii rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy Brzeszcze 2005 – 2015
i w pewnym zakresie w strategiach regionalnych i krajowych. Winno być przełożone na język
konkretnych rozwiązań również w Strategii integracji i rozwiązywania problemów
społecznych Gminy Brzeszcze na lata 2011-2016.
W tym miejscu ważne jest by planowanej pracy z osobami zagrożonymi
wykluczeniem, towarzyszyły próby zmiany systemu, z którym wykluczeni mają się
asymilować8. Strategia społeczna powinna więc planować działania skierowane zarówno do
6
środowisk zagrożonych wykluczeniem jak i całej lokalnej społeczności.
1.3. Strategie społeczne
Strategia społeczna jest szczególnym rodzajem działania społecznego, jako taka
opisuje zdiagnozowane problemy istotne dla danej społeczności, artykułuje cele i działania
służące ich realizacji. Przez celowościowy charakter, determinuje wszelkie działania
podejmowane
w obszarze
rozwiązywania
problemów
społecznych,
zakładając
ich
racjonalność i efektywność. Strategia społeczna jako dokument planistyczny określający
podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju danej społeczności, jest instrumentem
realizacji lokalnej polityki społecznej. Co za tym idzie, strategia jest również narzędziem
pracy społecznej czy też socjalnej w jej najszerszym rozumieniu. Zasadniczym celem każdej
strategii jest doprowadzenie do zmiany określonego, niekorzystnego zjawiska w strukturze
społecznej, ekonomii, gospodarce, polityce społecznej. Zazwyczaj służy temu diagnoza
społeczna, prognozowanie i planowanie działań w dłuższej perspektywie, promowanie
partnerstwa i współpracy pomiędzy instytucjami mogącymi działać na rzecz rozwiązywania
problemów społecznych, zarządzania zasobami i kapitałem ludzkim, promowania ekonomii
społecznej.
Konieczność uchwalenia strategii rozwiązywania problemów społecznych przez
samorząd terytorialny wynika wprost z art. 17 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca
2004 roku. Istotna w tym przedmiocie jest również ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r.
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Dokument ten określa zasady realizacji polityki
rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę, tryb współpracy między nimi, instrumenty
służące realizacji tej polityki oraz wskazuje źródła ich finansowania. Polityka rozwoju
zdefiniowana jest jako zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych przez władze
publiczne, w celu zapewnienia trwałego, zrównoważonego rozwoju kraju oraz spójności
społeczno – gospodarczej i terytorialnej. Na poziomie lokalnym to samorządy powiatowe
i gminne odpowiadają za politykę rozwoju. Lokalna strategia rozwiązywania problemów
społecznych winna także uwzględniać, w zależności od zdiagnozowanych problemów,
postulaty zawarte w dokumentach takich jak Strategia Rozwoju Kraju, Strategia Wspierania
Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Strategia Polityki Społecznej, Narodowa Strategia
Spójności.
7
1.4. Konwent strategiczny
Jednym z istotnych założeń pracy socjalnej ze społecznością lokalną, jest przekonanie,
iż w społeczności drzemią zasoby, pomysły służące rozwiązaniu konkretnych problemów.
Konieczne jest przy tym aby członkowie danej społeczności sami zidentyfikowali istotne
kwestie i problemy społeczne.
Rozwiązania wypracowane przez przedstawicieli danej
społeczności mają przy tym większą szansę realizacji, jako własne. Stąd pomysł powołania
Konwentu Strategicznego. Zespołu interdyscyplinarnego, złożonego z przedstawicieli
instytucji działających lub mogących angażować się
na rzecz integracji społecznej
mieszkańców gminy. Skład konwentu strategicznego wyłoniono w drodze konsultacji
z przedstawicielami samorządu gminy, instytucji gminnych i organizacji pozarządowych.
Ponadto za pośrednictwem lokalnej gazety „Odgłosy Brzeszcz”, zaproszono wszystkich
aktywnych mieszkańców gminy do zgłaszania kandydatów na członków konwentu.
Ostatecznie Konwent Strategiczny pracował w następującym składzie: (w kolejności
alfabetycznej)
Rafał Andreas – założyciel i członek Grupy „Charytatywni” w Brzeszczach. Członek
Pokojowego Patrolu Fundacji Wielkiej Orkiestry Pomocy Społecznej w Warszawie.
Janusz Fierdonek –
kierownik Referatu Prewencji i Dzielnicowych Straży Miejskiej
w Brzeszczach.
Helena Kowal – wicedyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzeszczach.
Elżbieta Krzak – dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzeszczach.
Agnieszka Michałek – Śmieszkowicz – starszy specjalista pracy socjalnej, koordynator
Gminnego systemu przeciwdziałania przemocy, koordynator mediacji rodzinnych w Ośrodku
Pomocy Społecznej w Brzeszczach.
Dariusz Olek – młodszy aspirant, dzielnicowy w Komisariacie Policji w Brzeszczach
Anna Piestrak – pedagog szkolny w Szkole Podstawowej w Jawiszowicach, członek
Lokalnej Koalicji na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Brzeszczach.
Marek Podleszański – starszy specjalista pracy socjalnej w Ośrodku Pomocy Społecznej
w Brzeszczach, wiceprezes Towarzystwa Kultury Alternatywnej i Wspierania Inicjatyw
Społecznych „Kurnik” w Przecieszynie.
Anna Przepióra – pedagog w Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej w Brzeszczach,
członek Lokalnej Koalicji na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Brzeszczach,
kurator społeczny wydziału rodzinnego Sądu Rejonowego w Oświęcimiu.
8
Anna Pucka – certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień , kierownik Poradni
Leczenia Uzależnień w Brzeszczach.
Łukasz Rados – współzałożyciel i członek Grupy „Charytatywni”, członek Stowarzyszenia
Amatorów Fotografii w Brzeszczach.
Bożena Sobocińska – dyrektor Gminnego Zarządu Edukacji, radna Powiatu Oświęcimskiego
III kadencji, prezes Stowarzyszenia Linqua w Brzeszczach, sekretarz zarządu Beskidzkiego
Stowarzyszenia Edukacyjnego w Bielsku – Białej, wiceprzewodnicząca Forum Oświaty
Samorządowej w Krakowie, założyciel i koordynator Młodzieżowego Parlamentu Gminy
Brzeszcze.
Piotr Świąder – Kruszyński – specjalista ds. fundraisingu i ewaluacji w Ośrodku Kultury
w Brzeszczach, prezes Towarzystwa Kultury Alternatywnej i Wspierania Inicjatyw
Społecznych „Kurnik”, członek Stowarzyszenia „Obiektyw”, wiceprzewodniczący Rady
Programowej Organizacji Pozarządowych w Brzeszczach.
Leszek Szyma – pracownik socjalny w Ośrodku Pomocy Społecznej w Brzeszczach, członek
Ochotniczej Straży Pożarnej w Dankowicach .
Danuta Socha – prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Samorządowa”, członek Rady Miejskiej
w Brzeszczach, przewodnicząca Komisji Skarbu, członek Komisji Rozwoju Gospodarczego
i Ekologii, oraz członek Komisji Mieszkaniowej.
Barbara Wąsik – prezes Stowarzyszenia na Rzecz Gminy Brzeszcze „Brzost”.
Ewa Zarycka – Nikiel – kierownik Klubu Integracji Społecznej w Brzeszczach, kierownik
projektu systemowego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzeszczach „Od mojej aktywności do
aktywnej społeczności 2010 – 2012”.
Pierwsze spotkanie konwentu poświecono na zidentyfikowanie kwestii i problemów
społecznych gminy. Zidentyfikowane problemy opisano w rozdziale 2. Drugie spotkanie
poświecono warsztatowej pracy nad rozwiązaniami zidentyfikowanych problemów.
Propozycje rozwiązań przedstawiono w rozdziale 3.
9
ROZDZIAŁ 2. Diagnoza społeczna. Zagrożenia, problemy i możliwości
ich rozwiązywania
2.1. Charakterystyka gminy Brzeszcze
Reforma administracyjna państwa wprowadzona w dniu 01 stycznia 1999 roku,
zapoczątkowała szereg zmian, które przyczyniły się do zmiany usytuowania gminy Brzeszcze
w kontekście położenia administracyjnego. Od ponad 11 lat gmina Brzeszcze jest częścią
województwa małopolskiego, jako jedna z 182 gmin wchodzących w skład województwa.
Ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego
podziału terytorialnego państwa (Dz.U. 1998 Nr 96, poz. 603) zmniejszyła
liczbę
województw do 16 oraz określiła elementy składowe trójstopniowego podziału państwa do
których należą gminy, powiaty i województwa.
Jednym z głównych założeń reformy administracyjnej było „zbliżenie obywatela do
władzy” poprzez
decentralizację obszarów, w których szereg decyzji powinno być
podejmowanych na szczeblu gminy, powiatu lub województwa.
Powiat oświęcimski z siedzibą władz w Oświęcimiu został utworzony na mocy
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 roku w sprawie utworzenia
powiatów. Delegację ustawową do tworzenia powiatów, określenia ich nazw, siedziby władz
oraz gmin wchodzących w skład powiatów, stanowił art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca
1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91, poz. 578).
10
Mapa powiatu oświęcimskiego9
Powiat oświęcimski tworzy 9 gmin, w tym 4 gminy miejsko-wiejskie; 4 gminy
wiejskie oraz 1 gmina miejska – Oświęcim. Gmina Brzeszcze jest jedną z 4 gmin miejskowiejskich obok gminy Chełmek; gminy Kety i gminy Zator. Do gmin wiejskich powiatu
oświęcimskiego należą: gmina Oświęcim, gmina Osiek, gmina Polanka Wielka oraz gmina
Przeciszów.
Gmina Brzeszcze pod względem powierzchni zalicza się do średnich gmin spośród
wszystkich gmin powiatu oświęcimskiego. Według danych na dzień 31-12-2009 roku
powierzchnia gminy Brzeszcze wynosi 46 km2 i zajmuje 4 560 ha.
Dane przedstawione w Diagramie 1 uwzględniają powierzchnię gminy Brzeszcze na
tle powiatu oświęcimskiego.
11
Tabela 1
Powierzchnia powiatu oświęcimskiego z podziałem na poszczególne gminy
Obszar
miejski
OGÓŁEM
ha
Powiat oświęcimski
km
2
Obszar
wiejski
ha
Obszar
miejski
Obszar
wiejski
km
40 558
406
9 188
Oświęcim / miasto /
3 000
30
3 000
Brzeszcze / gmina miejsko - wiejska /
4 560
46
1 904
2 656
19
27
Chełmek / gmina miejsko - wiejska /
2 732
27
827
1 905
8
19
Kęty / gmina miejsko-wiejska /
7 608
76
2 305
5 303
23
53
Osiek / gmina wiejska /
4 076
41
4 076
41
Oświęcim / gmina wiejska /
7 484
75
7 484
75
Polanka Wielka / gmina wiejska /
2 389
24
2 389
24
Przeciszów / gmina wiejska /
3 546
35
3 546
35
Zator / gmina miejsko-wiejska /
5 163
52
1 152
31 370
92
2
314
30
4 011
12
40
Źródło: Główny Urząd Statystyczny; www.stat.gov.pl
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej Gmina Brzeszcze pod względem
powierzchni zalicza się do średnich gmin spośród wszystkich gmin powiatu oświęcimskiego.
Według danych na dzień 31-12-2009 roku powierzchnia gminy Brzeszcze wynosi 46 km2
i zajmuje 4 560 ha.
Dane na temat liczby ludności powiatu oświęcimskiego przedstawia Tabela 2 oraz
Diagram 1.
12
Tabela 2
Ludność powiatu oświęcimskiego z podziałem na poszczególne gminy
ROK 2009
Liczba [tys.]
Powiat oświęcimski
%
153 602
100,0
40 156
26,1
33 685
21,9
21 443
14,0
17 385
11,3
12 864
8,4
9 132
5,9
7 989
5,2
6 725
4,4
4 223
2,7
Diagram 1
Ludność powiatu oświęcimskiego z podziałem na poszczególne gminy
33 685; 22%
40 156; 27%
4 223; 3%
6 725; 4%
7 989; 5%
21 443; 14%
17 385; 11%
9 132; 6%
12 864; 8%
13
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej powiat oświęcimski zamieszkuje
łącznie ponad 153 tys. mieszkańców. Mieszkańcy gminy Brzeszcze stanowią 14% grupę całej
populacji mieszkańców powiatu oświęcimskiego. Największa grupa ludności – ponad 40 tys.
zamieszkuje w Oświęcimiu. Gmina Brzeszcze jest drugą co do wielkości, pod względem
liczby ludności, gminą miejsko-wiejską wśród 4 gmin miejsko-wiejskich powiatu
oświęcimskiego. Największą gminą miejsko-wiejską jest gmina Kęty, która liczy blisko 34
tys. mieszkańców.
W diagramie 2 przedstawiono liczbę mieszkańców gminy Brzeszcze w latach
2007-2009 z podziałem na miejsce zamieszkania.
Diagram 2
Ludność gminy Brzeszcze w latach 2007-2009
z podziałem na miejsce zamieszkania
25 000
21 514
21 483
21 443
20 000
15 000
11 546
11 579
11 651
9 935
9 832
9 897
10 000
5 000
0
2007
2008
OGÓŁEM
Miasto
2009
Wieś
Gmina Brzeszcze według stanu na dzień 31-12-2009 roku liczy blisko 21 500
mieszkańców. Od wielu lat liczba mieszkańców utrzymuje się na porównywalnym poziomie,
aczkolwiek w roku 2009 odnotowano spadek liczby mieszkańców dotyczy zarówno obszarów
miejskich jak i obszarów wiejskich gminy. Zaobserwowana tendencja malejącej liczby
ludności zamieszkałej obszary wiejskie gminy Brzeszcze, stanowi odwrotność zjawiska
wzrostu liczby mieszkańców obszarów wiejskich, która miała miejsce w roku 2008
w stosunku do roku 2007.
14
Jednym z wskaźników pozwalającym na poddanie analizie stanu ludności gminy jest
określenie przyrostu naturalnego mieszkańców. Przyrost naturalny dodatni świadczy o tym,
że liczba urodzeń jest wyższa od liczby zgonów. Wskaźnik ujemny świadczy o mniejszej
liczby urodzeń w stosunku do liczby zgonów.
W tabeli 3 przedstawiono wskaźniki przyrostu naturalnego ludności gminy Brzeszcze
w latach 2007 – 2009 z podziałem na płeć i miejsce zamieszkania.
Tabela 3
Przyrost naturalny ludności w latach 2007-2009
z podziałem na płeć i miejsce zamieszkania
ROK
Miasto i gmina Brzeszcze
2007
2008
2009
Ogółem
M
K
Ogółem
M
K
Ogółem
M
K
Liczba urodzeń
229
119
110
219
106
113
196
95
101
Liczba zgonów
218
107
111
197
115
82
214
125
89
11
12
-1
22
-9
31
-18
-30
12
Przyrost naturalny
ROK
Brzeszcze - obszar miejski
2007
2008
2009
Ogółem
M
K
Ogółem
M
K
Ogółem
M
K
Liczba urodzeń
122
60
62
111
54
57
109
49
60
Liczba zgonów
144
69
75
131
75
56
143
85
58
Przyrost naturalny
-22
-9
-13
-20
-21
1
-34
-36
2
ROK
Brzeszcze - obszar wiejski
2007
2008
2009
Ogółem
M
K
Ogółem
M
K
Ogółem
M
K
Liczba urodzeń
107
59
48
108
52
56
87
46
41
Liczba zgonów
74
38
36
66
40
26
71
40
31
Przyrost naturalny
33
21
12
42
12
30
16
6
10
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej w latach 2007-2008 przyrost naturalny
był dodatni. W roku 2009 odnotowano 196 urodzeń wobec 214 zgonów. Ujemny przyrost
naturalny w roku 2009 stwierdzono wśród mężczyzn (95 urodzeń wobec 125 zgonów),
natomiast wśród kobiet liczba zgonów była mniejsza od liczby urodzeń, stąd też przyrost
naturalny wśród grupy kobiet był dodatni. Na podstawie danych w tabeli stwierdza się
ponadto, że od 3 lat na obszarze miejskim gminy Brzeszcze odnotowuje się ujemny przyrost
naturalny, w szczególności wśród męskiej części populacji gminy. Odwrotna tendencja
występuję w obszarach wiejskich gminy Brzeszcze, gdzie wskaźnik przyrostu naturalnego
w każdym roku omawianego okresu przyjmował wartość dodatnią. Z uwagi na fakt, iż
ujemny przyrost naturalny w zdecydowanej większości dotyczy mężczyzn, kobiety stanowią
większą część mieszkańców gminy Brzeszcze. Tego typu tendencja utrzymuje się od wielu
15
lat.
Wskaźniki dotyczące przyrostu naturalnego wskazują na pewnego rodzaju dynamikę
zmian, nie oddają jednak w pełni charakterystyki populacji mieszkańców. W celu
stwierdzenia, czy ludność w danej gminie ulega wzrostowi czy też zmniejszeniu, należy
określić przyrost rzeczywisty omawianej populacji.
Do oszacowania przyrostu rzeczywistego niezbędne jest ustalenie salda migracji, czyli
różnicy pomiędzy ludnością przybywającą do społeczności danej gminy, a ludnością
opuszczającą tereny objęte danymi demograficznym. Rozróżnia się migracje wewnętrzne
( zmiana miejsca zamieszkania w obrębie kraju polegające na dokonaniu czynności
zameldowania na pobyt stały lub czasowy) oraz migracje zagraniczne (wyjazd poza obręb
terytorium danego kraju z zamiarem osiedlenia się). Dane na temat salda migracji w latach
2007-2009 przedstawia tabela 4.
Tabela 4
Saldo migracji mieszkańców gminy Brzeszcze
w latach 2007 – 2009 z podziałem na płeć
ROK 2007
M
K
Migracje wewnętrzne - napływ
161
191
Migracje zagraniczne - napływ
4
Migracje wewnętrzne - odpływ
Migracje zagraniczne - odpływ
ROK 2008
Razem
M
K
352
132
151
0
4
4
182
210
392
8
3
Saldo migracji wewnętrznej
-21
Saldo migracji zagranicznej
Saldo migracji_OGÓŁEM
ROK 2009
Razem
M
K
Razem
283
112
157
269
0
4
5
2
7
112
152
264
147
169
316
11
2
1
3
5
4
9
-19
-40
20
-1
19
-35
-12
-47
-4
-3
-7
2
-1
1
0
-2
-2
-25
-22
-47
22
-2
20
-35
-14
-49
Na podstawie danych przedstawionych powyżej stwierdza się, że w roku 2009 saldo
migracji miało wartość ujemną, co oznacza, że wśród mieszkańców gminy Brzeszcze
przeważały osoby opuszczające gminę. Wśród osób migrujących do gminy i migrujących
poza gminę przeważają kobiety. Grupa kobiet emigrujących z gminy stanowiła ponad 53%
ogólnej populacji wobec ponad 46% grupy mężczyzn. Wśród ogólnej liczby 269 osób
16
migrujących na teren gminy Brzeszcze, kobiety stanowiły prawie 59% grupę osób wobec
niewiele ponad 41% grupy mężczyzn. Odwrotne proporcje stwierdzono wśród osób
emigrujących z terenu gminy poza granice kraju, gdzie na 9 osób emigrujących z gminy
blisko 45% grupę stanowiły kobiety, wobec ponad 55% grupy mężczyzn. Wśród osób,
migrowały z zagranicy do gminy Brzeszcze w roku 2009 przeważają mężczyźni (ponad 71%
wobec blisko 29% grupy kobiet.). Ujemne saldo migracji w roku 2009 było wyższe od
ujemnego salda migracji w roku 2007.
W kolejnym diagramie przedstawiono dane dotyczące przyrostu rzeczywistego
w gminie Brzeszcze w latach 2007 do 2009.
Diagram 3
Przyrost rzeczywisty ludności gminy Brzeszcze w latach 2007 – 2009
60
42
40
19
20
22
1
11
0
-2
-11
-20
-40
-18
-40
-40
-47
-60
-67
-80
2007
Przyrost naturalny
Saldo migracji zagranicznych
2008
2009
Saldo migracji wewnętrznych
Przyrost rzeczywisty
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej w roku 2009 wszystkie wskaźniki
opisujące ruch naturalny ludności przyjęły wartość ujemną. W roku 2008 przyrost
rzeczywisty ludności był dodatni, na co miał wpływ dodatnie saldo migracji wewnętrznych i
zagranicznych oraz dodatni przyrost naturalny. Generalnie tendencja ujemna przyrostu
rzeczywistego może stanowić początek do szerszej dyskusji na temat genezy tego typu
zjawiska.
17
Od wielu lat niewielkim wahaniom ulega liczba mieszkańców gminy Brzeszcze.
W latach 2007-2009 gmina Brzeszcze liczyła niewiele ponad 21 tys. mieszkańców. Dane na
temat stanu ludności z podziałem na płeć przedstawia tabela 5.
Tabela 5
Stan ludności gminy Brzeszcze w latach 2007 – 2009
z podziałem na płeć
ROK
MĘŻCZYŹNI
OGÓŁEM
Liczba
KOBIETY
%
Liczba
%
2007
21 483
10 510
48,9
10 973
51,1
2008
21 514
10 513
48,9
11 001
51,1
2009
21 443
10 455
48,8
10 988
51,2
Na podstawie danych przedstawionych powyżej stwierdza się, że w latach 2007 –
2009 zachowana jest względna równowaga wśród grupy mężczyzn i kobiet zamieszkałych na
terenie gminy Brzeszcze. Kobiety stanowią ponad 51% grupę populacji mieszkańców gminy
wobec blisko 49% populacji mężczyzn.
W roku 2009 na terenie gminy Brzeszcze zamieszkiwało 21 tys. 443 mieszkańców
w tym 10 tys. 988 kobiet oraz 10 tys. 455 mężczyzn. W diagramie 4 oraz tabeli 6
przedstawiono dane dotyczące ekonomicznych grup wieku mieszkańców gminy.
Diagram 4
Ekonomiczne grupy wieku w gminie Brzeszcze w roku 2009
16,4
18,4
65,2
Wiek przedprodukcyjny
Wiek produkcyjny
Wiek poprodukcyjny
18
Tabela 6
Ekonomiczne grupy wieku w gminie Brzeszcze z podziałem na płeć w roku 2009
ROK 2009
Mężczyźni
Liczba
%
OGÓŁEM
Kobiety
Liczba
%
Liczba
%
Wiek przedprodukcyjny
1 982
51,3
1 878
48,7
3 860
18,0
Wiek produkcyjny
7 316
52,2
6 708
47,8
14 024
65,4
Wiek poprodukcyjny
1 157
32,5
2 402
67,5
3 559
16,6
21 443
100,0
RAZEM
10 455
10 988
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej w roku 2009 największą grupę
mieszkańców stanowiły osoby w wieku produkcyjnym. (65,4% ogółu populacji). W grupie
osób znajdujących się w wieku produkcyjnym niewiele ponad 52% stanowili mężczyźni
wobec blisko 48% grupy kobiet. Wśród osób znajdujących się w wieku poprodukcyjnym
zdecydowaną większość stanowiły kobiety ponad 67% wobec prawie 33% mężczyzn.
Niewielką przewagę w grupie osób znajdujących się w wieku przedprodukcyjnym stanowią
mężczyźni ( w liczbach bezwzględnych 1 982 wobec 1 878 kobiet). Osoby w wieku
przedprodukcyjnym stanowią 18% grupę ogółu populacji mieszkańców gminy.
Począwszy od roku 2009 wprowadzono statystyczny podział osób znajdujących się
w wieku produkcyjnym na osoby w wieku mobilnym ( wiek od 18 do 44 lat – niezależny od
płci) oraz w wieku produkcyjnym niemobilnym (wiek 45-59 lat dla kobiet oraz 45-64 lat dla
mężczyzn). Mobilność zawodowa określana jest jako aktywność do zmiany zatrudnienia lub
poszukiwania pracy lub też gotowość do zmiany kwalifikacji zawodowych z uwzględnieniem
zapotrzebowania na rynku pracy. Wskaźnik mobilności zawodowej osób znajdujących się
w wieku produkcyjnym, nie jest tożsamy z rzeczywistym dążeniem do zmiany miejsca
zatrudnienia. W gminie Brzeszcze ograniczenia w tej materii związane są między innymi
z nienajlepiej funkcjonującą komunikacją między poszczególnymi gminami ościennymi,
które znajdują się terytorialnie poza województwem małopolskim.
19
Dane na temat liczby osób znajdujących się w wieku produkcyjnym mobilnym
i niemobilnym przedstawia diagram 5 oraz tabela 7.
Diagram 5
Mobilność na rynku pracy mieszkańców gminy Brzeszcze
39,8
60,2
Wiek produkcyjny mobilny
Wiek produkcyjny niemobilny
Według stanu na dzień 31-12-2009 roku grupa mieszkańców znajdujących się
w wieku produkcyjnym liczyła 14 tys. 24 osób. W grupie tej blisko 40% grupę tworzyły
osoby znajdujące się w wieku produkcyjnym mobilnym , natomiast niewiele ponad 60%
osoby będące w wieku produkcyjnym niemobilnym.
Tabela 7
Mieszkańcy gminy Brzeszcze w wieku produkcyjnym z podziałem na płeć
Mężczyźni
Liczba
Kobiety
%
Liczba
Razem
%
Liczba
%
Wiek produkcyjny
mobilny
4 319
59,0
4 127
61,5
8 446
60,2
Wiek produkcyjny
niemobilny
2 997
41,0
2 581
38,5
5 578
39,8
Ogółem
7 316
100,0
6 708
100,0
14 024
100,0
20
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej wśród grupy kobiet znajdujących się
w wieku produkcyjnym ( niewiele ponad 6 tys. 700 osób), zdecydowaną większość – ponad
61% stanowią kobiety w wieku produkcyjnym mobilnym (ponad 61%). Wśród grupy
mężczyzn prawie 60% stanowią osoby w wieku produkcyjnym mobilnym wobec niewiele
ponad 40% grupy mężczyzn znajdujących się w wieku produkcyjnym niemobilnym.
Kolejnym czynnikiem poddanych analizie jest stopa bezrobocia w gminie Brzeszcze.
Dla potrzeb analizy przyjęto, że stopa bezrobocia wyrażona jest liczbą osób bezrobotnych
w stosunku do liczby osób znajdujących się w wieku produkcyjnym. Dane na temat stopy
bezrobocia w gminie Brzeszcze przedstawia tabela 8.
Tabela 8
Stopa bezrobocia w gminie Brzeszcze w latach 2007-2009 z podziałem na płeć
2007
2008
2009
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Wiek
produkcyjny
13 971
7 235
6 736
14 023
7 284
6 739
14 024
7 316
6 708
Osoby
bezrobotne
577
158
419
459
133
326
534
202
332
Stopa
bezrobocia [%]
4,1
2,2
6,2
3,3
1,8
4,8
3,8
2,8
4,9
Na podstawie danych przedstawionych powyżej stwierdza się, że w latach 2007 –
2009 stopa bezrobocia w gminie Brzeszcze oscyluje wokół 4%. W omawianym przedziale
czasowym najniższa stopa bezrobocia miała miejsce w roku 2008 i wynosiła 3,3%. W roku
ubiegłym nastąpił wzrost liczby bezrobotnych i tym samym wzrost stopy bezrobocia, która
wynosiła niecałe 4%. Nadal większą grupę osób bezrobotnych tworzą kobiety. Stopa
bezrobocia wśród kobiet w roku 2009 wynosiła blisko 5% ogółu kobiet znajdujących się
w wieku produkcyjnym. W diagramie 6 przedstawiono podział osób bezrobotnych ze
względu na płeć.
21
Diagram 6
Podział osób bezrobotnych w roku 2009 z uwagi na płeć.
577
534
459
OGÓŁEM
600
37,8%
500
27,4%
29,0%
400
MĘŻCZYŹNI
300
62,2%
71,0%
72,6%
KOBIETY
200
100
0
2009
OGÓŁEM
2008
MĘŻCZYŹNI
2007
KOBIETY
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej nadal wśród osób bezrobotnych
zdecydowaną większość stanowią kobiety. W roku 2009 wśród ogólnej liczby 534 osób
bezrobotnych (zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy) ponad 62% stanowiły
kobiety wobec blisko 38% grupy mężczyzn. Największą dysproporcję odnotowano w roku
2007, gdzie kobiety stanowiły blisko 73% ogółu bezrobotnych wobec niewiele ponad 27%
grupy mężczyzn.
22
2.2. Charakterystyka działalności instytucji
Ośrodek Pomocy Społeczne w Brzeszczach
Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach realizuje zadania w zakresie pomocy
społecznej określone w ustawie o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (tekst jednolity
z 2009 r. Dz.U. nr 175 poz. 1362 z późn. zm.)
Zgodnie z art. 3. pkt 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej „pomoc społeczna wspiera
osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia
im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej
jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań
zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze
środowiskiem”10.
Pomoc społeczna określana jest jako instytucja „polityki społecznej państwa, mającą
na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych,
których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby
i możliwości” 11.
Osoby i rodziny mogą skorzystać ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej pod
warunkiem, że ich dochód nie przekracza kwoty kryterium dochodowego dla osoby samotnie
gospodarującej lub kryterium dochodowego rodziny przy jednoczesnym wystąpieniu, co
najmniej jednego powodu określonego w art. 7 pkt. 2-15 ustawy o pomocy społecznej.
Okolicznościami do udzielenia świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej są: „ sieroctwo;
bezdomność; niepełnosprawność; długotrwała lub ciężka choroba; przemoc w rodzinie;
potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi; potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
bezradność
w
sprawach
opiekuńczo-wychowawczych
i
prowadzeniu
gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; brak umiejętności
w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczowychowawcze; trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej
Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą; trudności w przystosowaniu do życia po
zwolnieniu z zakładu karnego; alkoholizmu lub narkomanii; zdarzenia losowego i sytuacji
kryzysowej; klęski żywiołowej lub ekologicznej”12.
W praktyce przyjmuje się, że czynnik ubóstwa występuje wówczas, gdy osoba
samotnie gospodarująca dysponuje dochodem niższym od ustawowego kryterium
dochodowego tj. 477,00 zł netto, natomiast granice ubóstwa dla rodzin stanowi kwota
dochodu na osobę w rodzinie w wysokości 351,00 zł netto. Kryteria dochodowe podlegają
23
weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Badania
progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Należy podkreślić,
że kryteria dochodowe określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009
roku w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych
z pomocy społecznej (Dz.U. 2009 Nr 127, poz. 1055) nie uległy zmianie w stosunku do
poprzednio obowiązującego Rozporządzenia z roku 2006, pomimo oczywistego wzrostu
kosztów utrzymania osób i rodzin.
Ponadto Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje zadania określone w ustawie
o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 roku (tekst jednolity Dz.U. 2006; Nr
139; poz. 992); ustawy z dnia 7 września 2007 roku (teks jednolity Dz.U. 2009; Nr 1; poz. 7)
oraz ustawy o dodatkach mieszkaniowych z dnia 21 czerwca 2001 roku (Dz.U. 2001; Nr 71;
poz. 734).
Szczegółowy zakres działań oraz strukturę organizacyjną Ośrodka Pomocy Społecznej
w Brzeszczach określa jego Statut, stanowiący załącznik do Uchwały Nr XII/61/90, Rady
Miasta Brzeszcze z dnia 24 kwietnia 1990 roku, z późniejszymi zmianami.
W Ośrodku Pomocy Społecznej jest zatrudniony psycholog, terapeuta rodzinny, radca
prawny, mediator rodzinny. Działa noclegownia dla bezdomnych mężczyzn.
Utworzony w 2006 r. Klub Integracji Społecznej (KIS) jest wyodrębnionym
w strukturze organizacyjnej Ośrodka działem mającym na celu przeciwdziałanie zjawiskom
bezrobocia na terenie gminy ze szczególnym uwzględnieniem osób zagrożonych
wykluczeniem poprzez realizację działań umożliwiających udzielanie indywidualnym
osobom oraz ich rodzinom pomocy
Od 2009 r. przy Ośrodku Pomocy Społecznej działa Centrum Wolontariatu, którego
celem jest rozwijanie umiejętności trenerskich w zakresie pracy z wolontariuszami,
rozwijanie
siatki
współpracy
i wymiany
doświadczeń
pomiędzy
placówkami
wolontarystycznymi w lokalnej społeczności oraz skupianie osób indywidualnych,
zainteresowanych korzystaniem z pomocy wolontariuszy oraz osób, które chcą podejmować
działania wolontarystyczne.
W grudniu 2008 r. Ośrodek zakończył również udział w projekcie „CAL-a naprzód”
czyli Centrum Aktywności Lokalnej, jako narzędzie na rzecz integracji lokalnej, wspierające
aktywność społeczności lokalnej. Model CAL zakłada zespołowe podejście do działań, staje
się inicjatorem aktywizacji i integracji społecznej.
Uzyskany w październiku 2007 r. Certyfikat ISO 9001:2008 potwierdzony audytem
nadzorczym obliguje Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach do profesjonalizacji
24
działań.
Na terenie gminy działa wiele instytucji samorządowych oraz organizacji
pozarządowych.
Straż miejska. Jest jednostką budżetową, działającą w oparciu ustawę o strażach gminnych
z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Komisariat Policji. Podlega służbowo Komendzie Powiatowej Policji w Oświęcimiu.
W struktury Komisariatu wchodzą: samodzielna sekcja kryminalna, rewir dzielnicowych,
drużyna patrolowa, i zespół dyżurnych.
Poradnia Leczenia Uzależnień. Podlega administracyjnie Niepublicznemu Zakładowi
Opieki Zdrowotnej ”Vita” w Brzeszczach, zatrudnia terapeutów i lekarzy psychiatrów. Do jej
zadań należy leczenie i rehabilitacja osób uzależnionych od alkoholu. Poradnia realizuje
terapię indywidualną oraz edukacyjno- grupową.
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Opiniuje i inicjuje
wykonanie gminnego programu profilaktyki rozwiązywania problemów alkoholowych.
Pełnomocnik Zarządu Gminy ds. Rozwiązywania Problemów alkoholowych. Działa na
rzecz tworzenia i wzmacniania lokalnej koalicji trzeźwościowej.
Punkt konsultacyjno terapeutyczny. Zatrudnia psychologa, prawnika i pedagoga. Jest
przeznaczony dla dzieci i młodzieży z grupy ryzyka. W punkcie jest także sprawowana
opieka prawno- terapeutyczna dla ofiar przemocy.
Świetlice terapeutyczne IMPULS I oraz IMPULS II. Działają z inicjatywy Fundacji
Pomocy Społecznej, ich zadaniem jest profilaktyka i resocjalizacja dzieci z zaburzeniami
zachowania, które wychowują się w warunkach niekorzystnych dla ich rozwoju, co stwarza
prawdopodobieństwo uzależnienia i niedostosowania społecznego.
Ochrona zdrowia. Zapewnia ją Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Vita”
w Brzeszczach oraz Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Zasole” w Zasolu. Mieszkańcy
mają dostęp do oferowanych podstawowych usług medycznych.
Ośrodek Kultury. Pozyskuje i przygotowuje społeczeństwo do aktywnego uczestnictwa
w kulturze, rekreacji, sporcie, turystyce, oraz współtworzenia tych wartości. Ośrodek Kultury
posiada na terenie gminy placówki biblioteczne. Jest organizatorem wielu konkursów na
szczeblu gminnym, powiatowym, wojewódzkim i ogólnopolskim.
25
2.2.1. Analiza rodzin objętych pomocą społeczną
Przedstawione powyżej uregulowanie prawne w zakresie pomocy społecznej dają
podstawy do stwierdzenia, że osoby i rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji mają
możliwość otrzymania kompleksowych świadczeń z pomocy społecznej. Wysokość
udzielanych świadczeń (zwłaszcza fakultatywnych) częstokroć zależna jest od aktualnych
możliwości finansowych gminy. Świadczenia fakultatywne, do których zaliczane są zasiłki
celowe, nie odzwierciedlają w pełni rzeczywistych potrzeb beneficjentów pomocy społecznej.
Z całą pewnością beneficjenci pomocy społecznej, oczekują wyższych świadczeń
pieniężnych, jednakże należy pamiętać, że pomoc społeczna stanowić powinna przede
wszystkim uzupełnienie powstałych niedoborów ekonomicznych, a nie być jedynym źródłem
utrzymania dla osób i rodzin spełniających kryteria ustawy o pomocy społecznej.
Beneficjenci świadczeń pomocy społecznej w dobie współczesnej z całą pewnością
w wielu przypadkach różnią się w sposób znaczący od klientów pomocy społecznej
w początkach transformacji ustrojowej. Na początku lat 90 ubiegłego wieku, klient pomocy
społecznej kojarzony był stereotypowo z osobą nadużywającą alkoholu; bezrobotną czy też
wykorzystującą przepisy prawa do otrzymania pomocy finansowej. Tego typu opinie w wielu
przypadkach być może trafne, w sposób szczególny stygmatyzowały nie tylko klientów
pomocy społecznej, ale również instytucje Ośrodka Pomocy Społecznej. W chwili obecnej
pomoc społeczna ukierunkowana jest na wzmocnienie rodzin z wykorzystaniem jej zasobów
własnych, co wpływa również na zmianę wizerunku instytucji w ocenie opinii publicznej.
W diagramie 7 przedstawiono liczbę rodzin oraz liczbę osób w rodzinach
korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w latach 2007-2009.
Diagram 7
Liczba rodzin i osób w rodzinach korzystających ze świadczeń
z pomocy społecznej w latach 2007 – 2009
1800
1600
1400
1200
1 233
1000
1 096
979
800
600
400
445
200
368
436
0
2007
2008
2009
Liczba osób w rodzinach
Ilość rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej
Źródło:www.ops.brzeszcze.pl; System POMOST
26
Jak wynika z danych przedstawionych w powyższym diagramie w roku 2009 liczba
rodzin objętych pomocą społeczną zwiększyła się o ponad 18% w stosunku do roku 2008.
W roku 2007 odnotowano największą liczbę rodzin korzystających z świadczeń pomocy
społecznej w omawianym okresie (445 rodzin i 1 233 osób w tych rodzinach.
W tabeli 9 przedstawiono rodziny objęte pomocą społeczną w roku 2009 z podziałem
na miejsce zamieszkania.
Tabela 9
Rodziny objęte pomocą społeczną z uwzględnieniem miejsca zamieszkania
Liczba rodzin
korzystających ze
świadczeń pomocy
społecznej
ROK
Liczba rodzin
korzystających ze
świadczeń pomocy
społecznej z obszarów
miejskich
Liczba rodzin
korzystających ze
świadczeń pomocy
społecznej z obszarów
wiejskich
Ogółem
Liczba
%
Liczba
%
436
307
70,4
129
29,6
2009
Źródło: OPS Brzeszcze; System POMOST
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej w roku 2009 spośród 436 rodzin
korzystających ze świadczeń pomocy społecznej ponad 70% zamieszkiwało obszar miejski
gminy, natomiast blisko 30% beneficjentów pochodziło z obszarów wiejskich.
Należy zaznaczyć, że specyficzne uwarunkowania urbanistyczne w gminie powodują,
że osiedle Paderewskiego administracyjnie przynależy do wiejskiego obszaru gminy
Brzeszcze, usytuowane jest w sołectwie Jawiszowice. Pomimo, że mieszkańcy osiedla mają
identyczny dostęp do istniejącej infrastruktury (sklepy; ośrodek zdrowia i inne placówki), jak
osiedla znajdujące się w części miejskiej.
W związku z powyższym liczba osób korzystających z pomocy społecznej,
zamieszkującej stricte tereny wiejskie może być w nieznaczny sposób niższa od wykazywanej
w celach statystycznych.
W diagramie 8 przedstawiono strukturę gospodarstw domowych wśród osób
korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w latach 2008-2009.
27
Diagram 8
Liczba osób w rodzinach korzystających
ze świadczeń pomocy społecznej w latach 2008-2009
5,7
6 osób i więcej
7,1
6,0
5 osób
8,7
14,0
4 osoby
13,3
17,4
3 osoby
15,8
17,7
2 osoby
19,6
39,2
1 osoba
0,0
35,6
5,0
10,0
15,0
20,0
ROK 2008
25,0
30,0
35,0
40,0
ROK 2009
Źródło:www.ops.brzeszcze.pl; System POMOST
Na podstawie danych przedstawionych powyżej stwierdza się, że w roku 2009 blisko
40% ogółu klientów Ośrodka Pomocy Społecznej funkcjonowało w 1 osobowych
gospodarstwach domowych. Również w roku 2008 największą grupę stanowiły gospodarstwa
domowe 1 osobowe. Prawie 18% grupę klientów OPS stanowiły gospodarstwa domowe
o 2-osobowej i 3 osobowej strukturze rodziny. Osoby samotne będące największą grupą osób
korzystających ze świadczeń pomocy społecznej znajdują się w znacznie trudniejszej sytuacji
od pozostałych grup z uwagi na brak możliwości uzyskania stosownego wsparcia od osób
najbliższych.
W diagramie 9 przedstawiono okoliczności do przyznania świadczeń z pomocy
społecznej w roku 2009.
28
Diagram 9
Okoliczności przyznania świadczeń z pomocy społecznej w roku 2009
Przemoc w rodzinie
6,7
10,3
Sytuacja kryzysowa
10,8
Potrzeba ochrony macierzyństwa
13,5
29,6
Alkoholizm
31,9
34,9
Bezradnośc w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu
gospodarstwa domowego - OGÓŁEM
Niepełnosprawność
38,5
49,5
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Długotrwała lub ciężka choroba
%
Bezrobocie
Ubóstwo
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej w roku 2009 na ogólną liczbę 436
rodzin w blisko 50% przypadkach występował czynnik ubóstwa. Kolejną okolicznością do
udzielenia pomocy społecznej był problem bezrobocia, który dotyczył blisko 39% ogółu
rodzin objętych pomocą Ośrodka Pomocy Społecznej.
Długotrwała lub ciężka choroba występowała w prawie 35% rodzin otrzymujących
świadczenia z pomocy społecznej.
Problem alkoholizmu oraz przemocy domowej
występował odpowiednio w 13,5% oraz prawie 7% rodzin korzystających ze świadczeń
pomocy społecznej. W blisko 11% rodzin jedną z przyczyn do udzielenia pomocy była
potrzeba ochrony macierzyństwa.
W diagramie 10 przedstawiono liczbę rodzin i osób w rodzinach z podziałem na
okoliczności do udzielenia pomocy społecznej w 2009 roku.
29
Diagram 10
Liczba rodzin i osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej w roku 2009
z uwzględnieniem przyczyn udzielenia pomocy
600
536
500
482
400
339
300
200
316
216
168
177
152
139
100
129
59
68
47
48 48 42
13 15
0
Liczba rodzin
Ubóstwo
w tym na wsi
Bezrobocie
Alkoholizm
Liczba osób w rodzinach
Długotrwała lub ciężka choroba
Potrzeba ochrony macierzyństwa
W roku 2010 przewiduje się, że liczba rodzin i osób w rodzinach korzystających ze
świadczeń pomocy społecznej ulegnie znacznemu zwiększeniu z uwagi na klęskę żywiołową,
która miała miejsce w gminie Brzeszcze na przełomie maja i czerwca b.r.
30
2.3. Analiza SWOT
Analiza
SWOT
służy
określeniu
pozytywnych
i
negatywnych
elementów
wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na rozwój polityki społecznej w gminie.
INTEGRACJA SPOŁECZNA
S (wewnętrzne pozytywne - silne strony)
W (wewnętrzne negatywne – słabe strony)
 Duża ilość organizacji pozarządowych
działających na terenie gminy.
 Działalność młodzieżowego parlamentu.
 Impreza pod nazwą Rock Reggae Festival.
 Dostęp do terenów rekreacji i wypoczynku.
 Działające remizy strażackie, kluby
sportowe, ośrodek kultury.
 Propagowanie idei wolontariatu –
działalność Centrum Wolontariatu.
 Funkcjonujące w gminie instytucje z
obszaru polityki społecznej: Ośrodek
Pomocy Społecznej, w tym Klub
Integracji Społecznej, Punkt
Konsultacyjno – Terapeutyczny, Punkt
Wsparcia Informacji i Pomocy dla Osób
Dotkniętych Problemem Przemocy w
Rodzinie, Straż Miejska, Policja, Ośrodek
Zdrowia, Poradnia PsychologicznoPedagogiczna, Środowiskowy Dom
Samopomocy, Warsztaty Terapii
Zajęciowej, Fundacja Pomocy Społecznej
w tym świetlice socjoterapeutyczne.
 Opracowanie i wdrożenie projektów, :
Gminny System Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie, Lokalna Koalicja
na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie, Projekt systemowy: “Od mojej
aktywności do aktywnej społeczności”,
certyfikat Centrum Aktywności Lokalnej,
Centrum Wolontariatu, Kacper dziecko
bezpieczne na drodze – program dla
pierwszoklasistów, Bezpieczny Park.
 Pozyskiwanie środków na politykę
społeczną w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz funduszu
przeciwalkoholowego.
 Niewystarczająca współpraca i mała liczba
wspólnych inicjatyw instytucji z obszaru
polityki społecznej.
 Brak poczucia więzi, wspólnoty społecznej,
niska aktywność społeczna.
 Niewystarczająca oferta „czasu wolnego”
dla dzieci i młodzieży, brak koordynacji
działań pomiędzy instytucjami działającymi
na rzecz młodzieży.

rak odpowiedniej promocji w zakresie
możliwych form spędzania czasu wolnego.
 Słabo rozwinięta infrastruktura
komunalna i sieć komunikacyjna.

arginalizacja i wycofanie grup i osób.
 Wzrost apatii i zniechęcenia wśród
społeczeństwa gminy.

Brak jadłodajni na terenie gminy jako oferty
wsparcia dla osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym.
31
INTEGRACJA SPOŁECZNA
O (zewnętrzne pozytywne – szanse)
 Wzrost znaczenia organizacji
pozarządowych na rzecz pomocy
dzieciom i młodzieży.
 Oferty szkoleń i doskonalenia
zawodowego dla kadry w dziedzinie
pracy z dziećmi, młodzieżą i rodziną.
 Funkcjonowanie systemu wsparcia dla
osób i rodzin wymagających
specjalistycznej pomocy.
T (zewnętrzne negatywne – zagrożenia)
 Niestabilna sytuacja ekonomiczna
w kraju.
 Występowanie zagrożeń funkcjonowania
rodziny, rozpad więzi rodzinnych.
 Brak lokalnych i regionalnych działań
przeciwdziałających marginalizacji
i wykluczeniu społecznemu.
 Wzrost przestępczości.
 Podejmowana „aktywność akcyjna”
 Prowadzenie społecznych kampanii
profilaktycznych.
 Rozwój nowych technologii
informacyjnych ułatwiających
funkcjonowanie społeczeństwa
 Brak dostatecznej współpracy pomiędzy
placówkami oświatowymi
a środowiskiem rodzinnym.
 Słaba koordynacja działań podmiotów
zajmujących się problematyką dzieci
i młodzieży.
 Brak rozwiązań w zakresie problemu
„eurosieroctwa”.
 Możliwość pozyskiwania środków
z Unii Europejskiej (EFS, EQUAL) na
działania z zakresu polityki społecznej.
32
PRZEMOC DOMOWA
 Funkcjonowanie Gminnego Systemu
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
 Realizacja Programu Ochrony Ofiar
Przemocy.
 Dostateczna oferta korekcyjno –
edukacyjna dla osób stosujących
przemoc.
 Działalność Punktu Konsultacyjno Terapeutycznego
 Funkcjonowanie na terenie gminy
Punktu Wsparcia Informacji i Pomocy
dla Osób Doznających Przemocy.
 Możliwość udzielenia schronienia
osobom w kryzysie.
 Działalność Gminnej Infolinii
Interwencji Kryzysowych dla Osób
Doznających Przemocy.
 Współpraca instytucji gminnych na rzecz
rozwiązywania problemów przemocy
domowej.
 Powołanie i działalność Lokalnej
Koalicji na rzecz Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie.
 Wyspecjalizowana kadra Ośrodka
Pomocy Społecznej.
 Dostosowana oferta wsparcia dla osób
w kryzysie (terapia rodzinna, wsparcie
psychologiczne, pomoc prawna,
mediacje rodzinne, działania socjalne
z rodziną).
 Działania profilaktyczne i kampanie
społeczne na temat przemocy domowej.
 Niska efektywność i skuteczność
działań podejmowanych na rzecz osób
doznających przemocy.
 Społeczne przyzwolenie na stosowanie
przemocy.
 Mała wiedza o kompetencjach instytucji
pomocowych.
 Istnienie stereotypów na temat przemocy
domowej.
33
PRZEMOC DOMOWA
pracy z osobami dotkniętymi przemocą
domową.
 Funkcjonowanie lokalnych i regionalnych
działań nakierowanych na
przeciwdziałanie przemocy domowej.
 Funkcjonowanie systemu wsparcia dla
osób i rodzin wymagających
specjalistycznej pomocy.
 Postępująca degradacja wartości
rodzinnych.
 Niewystarczająca ilość ośrodków
wsparcia dla rodzin w kryzysie.
 Niedostateczna ilość środków
finansowych na realizację działań
z zakresu przeciwdziałania przemocy.
 Niespójność i nieklarowność przepisów
prawnych,
 Wykorzystywanie sytemu informacji.
34
REHABILITACJA ZDROWOTNA
I REINTEGRACJA DLA DZIECI
 Zapewniona oferta wsparcia dla dzieci

niepełnosprawnych i ich rodzin – klasy
integracyjne, Stowarzyszenie Olimp.
 Szkoły z zapleczem – hala sportowa,

stołówki szkolne, świetlice, zajęcia
pozalekcyjne.

 Funkcjonowanie na terenie gminy świetlic
socjoterapeutycznych.
 Dostateczna oferta psychologiczna dla dzieci 
– Poradnia Pedagogiczno – Psychologiczna.
 Programy profilaktyczne prowadzone

w szkołach.

 Propagowanie idei wolontariatu poprzez
Centrum Wolontariatu.


Zapewnione środki finansowe dla dzieci
niepełnosprawnych i pomoc osobom
niepełnosprawnym

Programy reintegracji dla dzieci zagrożonych
wykluczeniem prowadzone przez świetlice
środowiskowe finansowane ze środków
zewnętrznych.
Obecność tematyki problemów dziecięcych
i młodzieżowych w ogólnokrajowych akcjach
profilaktycznych.
Wpływ organizacji pozarządowych
Oferty szkoleń i doskonalenia



Mała dostępność usług medycznych,
w szczególności psychiatrycznych i
neurologicznych.
Niewystarczająca oferta wsparcia dla
niepełnosprawnych dzieci i ich rodziców.
Nierównomierna i niewystarczająca
pomoc osobom niepełnosprawnym, w tym
dzieciom.
Niski poziom współpracy pomiędzy
szkołą a rodziną.
Brak żłobka na terenie gminy,
niewystarczająca ilość miejsc
w przedszkolach.
rak na terenie gminy placówek
resocjalizacyjnych oraz placówek dla
nieletnich.
 Brak autorytetów jako środków
pozytywnego wpływu.
 Sprzedaż alkoholu młodzieży
 Nieograniczony dostęp do gier
hazardowych
 Negatywny wpływ nieformalnych grup
młodzieżowych.
 Słaba koordynacja działań podmiotów
zajmujących się problematyką dzieci
i młodzieży,
pracy z dziećmi i młodzieżą.
35
WYKLUCZENIE SPOŁECZNE
KLIENTÓW POMOCY SPOŁECZNEJ
 Zmiana wizerunku Ośrodka Pomocy
Społecznej w Brzeszczach jako instytucji
wspierającej usamodzielnianie klientów.
 Pozyskiwanie funduszy unijnych na
programy integracyjne (projekty
systemowe).
 Wysoki standard świadczonych usług
przez Ośrodek Pomocy Społecznej
w Brzeszczach, wyspecjalizowana kadra,
uzyskanie certyfikatu ISO, CAL.
 Poszerzenie oferty wsparcia dla
mieszkańców gminy – porady prawne,
psychologiczne, terapeutyczne, mediacje
rodzinne, specjalistyczna praca socjalna
z osobami stosującymi i
doświadczającymi przemocy.
 Opracowanie i realizacja Gminnego
Programu Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych oraz Gminnego Programu
Przeciwdziałania Narkomanii.
 Działalność Klubu Integracji Społecznej
w zakresie przeciwdziałania problemom
społecznym (pomoc doradcy
zawodowego, organizowanie
zatrudnienia poprzez staże, prace
społecznie – użyteczne),
 Dobra współpraca instytucji gminnych
na rzecz rozwiązywania problemów
społecznych,
 Funkcjonowanie Poradni Leczenia
Uzależnień i Gminnej Komisji
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych.
 Opracowanie i realizacja Gminnego
Systemu Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie.
 Funkcjonowanie Noclegowni
 Wysoki wskaźnik bezrobocia wśród
kobiet z terenu gminy.
 Niewystarczające środki finansowe na
pomoc socjalną.
 Brak czasu na udzielanie profesjonalnej
pomocy z powodu nadmiernej
biurokracji.
 Czynnik środowiskowy wpływający na
rozwój alkoholizmu wśród mieszkańców
gminy.
 Zagrożenie wykluczeniem społecznym
wśród osób uzależnionych od alkoholu.
 Brak miejsca wydawania i
organizowania posiłków dla osób
potrzebujących.
 Niedostateczna oferta opieki medycznej.
 Brak stacjonarnej placówki odwykowej
na terenie gminy.
 Ograniczona liczba miejsc pracy na
terenie gminy.
 Brak odpowiedniego węzła
komunikacyjnego na dojazd do zakładów
pracy położonych poza terenem gminy.
 Brak mieszkań komunalnych i
socjalnych.
36
WYKLUCZENIE SPOŁECZNE
KLIENTÓW POMOCY SPOŁECZNEJ
 Racjonalne rozdzielanie środków
publicznych.
 Wzrost chorób psychosomatycznych
w rodzinach.
zawodowego dla kadry pomocowej.
 Rozpad więzi rodzinnych.
 Rozluźnienie więzi społecznych
 Dostęp do informacji.
 Spadek przywiązania do tradycji.
 wzrost wykształcenia jako wartości.
 Brak odpowiedniej polityki prorodzinnej.
 Pozyskanie nowych inwestorów
oferujących miejsca pracy.
 Możliwość pozyskiwania środków
zewnętrznych na działania z zakresu
polityki społecznej.
 Istnienie organizacji pozarządowych
pomagających osobom uzależnionym.
 Współpraca oraz stały przepływ
informacji pomiędzy instytucjami
samorządowymi a organizacjami
pozarządowymi i kościelnymi.
 Brak dostatecznej ilości miejsc
stacjonarnego leczenia odwykowego,
długie terminy oczekiwania na podjęcie
leczenia odwykowego.
 Niska efektywność i skuteczność
działań podejmowanych na rzecz osób
uzależnionych.
 Brak mobilności geograficznej.
 Istnienie zjawiska nielegalnego
zatrudnienia.
 Stosunkowo niskie kryterium
dochodowe
37
OFERTA WSPARCIA DLA OSÓB STARSZYCH
 Funkcjonowanie Warsztatów Terapii
Zajęciowej na terenie gminy.
 Wzrost liczby osób w wieku
poprodukcyjnym na terenie gminy
Brzeszcze.
 Działalność Centrum Wolontariatu.
 Działalność Kół Gospodyń Wiejskich.
 Duża ilość organizacji pozarządowych
działających na terenie gminy.
 Oferta usług opiekuńczych
prowadzonych przez Ośrodek Pomocy
Społecznej.
 Zmiana modelu rodziny z
wielopokoleniowej na jedno, dwu
pokoleniowe.
 Wzrost liczby osób samotnych.
 Migracje ludzi młodych na inne tereny.
 Niewystarczająca oferta usług
opiekuńczych.
 Brak Dziennego Domu Pobytu dla osób
starszych.
 Istnienie określonych standardów usług
dla osób starszych.
 Niski poziom życia osób starszych.
 Możliwość samorealizacji osób starszych
w organizacjach samopomocowych.
 Brak możliwości kontynuowania
aktywności zawodowej osób starszych.
 Istnienie barier architektonicznych.
 Uwrażliwianie oświaty na problemy
osób starszych.
 Brak koordynacji działań podmiotów
na rzecz osób starszych.
 Korzystanie z pomocy wolontariuszy
w dziedzinie pomocy osobom starszym.
 Istnienie negatywnych stereotypów
człowieka starego.
 Brak dostatecznej promocji zdrowia dla
osób starszych.
38
2.4. Organizacja i przebieg badań ankietowych
Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach w okresie od kwietnia do sierpnia 2010
roku przeprowadził badania metodą sondażu diagnostycznego skierowane między innymi do
mieszkańców gminy Brzeszcze a także do osób mogących mieć bezpośredni wpływ na kształt
Gminnej Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych. Kwestionariusz
ankiety zawierał 15 zagadnień, które w ocenie organizatora badania, pozwalały na
zdiagnozowanie problematyki związanej z integracją społeczną na terenie gminy Brzeszcze.
W badaniach wzięło udział 49 osób. Dane na temat ogólnej charakterystyki próby badawczej
przedstawia diagram 11.
Diagram 11
Charakterystyka próby badawczej
Oświata
4,1
2
Samorząd gminny
4
8,2
12,2
Organizacje pozarządowe
6
18,4
Pomoc społeczna
9
57,1
Mieszkańcy gminy
28
0
10
20
30
Liczba osób
40
50
60
% Ogół
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej największą grupę osób biorących
udział w badaniach stanowili mieszkańcy gminy w tym klienci Ośrodka Pomocy Społecznej
(ponad 57% ogółu próby badawczej). Ponad 30% grupę stanowili przedstawiciele pomocy
społecznej oraz organizacji pozarządowych. Przedstawiciele samorządu gminnego stanowili
blisko 9% grupę ankietowanych. Niewiele ponad 4% próby badawczej wywodziło się
z środowiska szkolnego, umownie zakwalifikowanych do oświaty. Dla celów badawczych
zastosowany podział ma charakter subiektywny, z uwagi na fakt, iż zdecydowana większość
respondentów mieszka na terenie gminy Brzeszcze, dlatego też dla rozróżnienia mieszkańcy
39
gminy stanowią grupę, która nie zajmuje się zawodowo poruszaną problematyką.
Opracowanie Gminnej Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych,
jest zadaniem, które wymaga poznania opinii w zakresie występujących zasobów
wspomagających proces integracji społecznej. Wśród ogólnej liczby 49 ankietowanych
niewiele ponad 14% ( 7 osób) nie potrafiło wskazać na czynniki wspierające proces integracji
społecznej. Natomiast prawie 86% ankietowanych ( 42 osoby) wskazało łącznie 132
propozycje, które wpływają na proces integracji społecznej. Dane na temat najważniejszych
zasobów wspomagających proces integracji społecznej w gminie Brzeszcze przedstawia
diagram 12.
Diagram 12
Zasoby wspierające proces integracji społecznej w gminie Brzeszcze
18,0
16,0
14,0
12,0
10,0
8,0
17,4
12,9
11,4
10,6
9,1
6,0
9,1
7,6
6,8
4,0
2,0
0,0
Umiejętna i dobra współpraca pomiędzy poszczególnymi instytucjami
Prężnie działające instytucje i organizacje pozarządowe
Kampanie społeczne promujące aktywne działania na terenie gminy
Potencjał pracowników instytucji pomocowych; kompetencje; kwalifikacje
Przestrzeń do zagospodarowania terenów rekreacyjnych; poprawa infrastruktury w zakresie
spędzania czasu wolnego
Organizacja imprez o charakterze sportowo-rekreacyjnym
Aktywność mieszkańców gminy
Organizowanie wspólnych spotkań; imprez tematycznych otwartych dla ogółu
Na podstawie powyższych danych stwierdza się, że do najważniejszych zasobów
wspomagających proces integracji w gminie Brzeszcze zalicza się: umiejętna i dobra
współpraca pomiędzy instytucjami (ponad 17% wskazań). Prawie 13% odpowiedzi
wskazywało na prężnie działające instytucje i organizacje pozarządowe. Ponad 11%
odpowiedzi obejmowało zakres szeroko rozumianych kampanii społecznych, które
promowałyby aktywne inicjatywy na terenie gminy Brzeszcze.
Niewiele ponad 11%
40
odpowiedzi dotyczyło kwalifikacji i kompetencji pracowników instytucji pomocowych.
Wśród ogólnej liczby 132 odpowiedzi ankietowani wskazywali na konieczność organizacji
imprez o charakterze sportowo-rekreacyjnym (niewiele ponad 9% wskazań) oraz na istniejącą
przestrzeń do zagospodarowania terenów rekreacyjnych. która ma na celu poprawę
infrastruktury w zakresie organizacji czasu wolnego (9% odpowiedzi w tym obszarze). Blisko
8% odpowiedzi dotyczyło aktywności mieszkańców gminy. Ponadto niecałe 7% odpowiedzi
dotyczyło organizowania wspólnych spotkań otwartych dla szerokiej grupy społeczności
lokalnej.
Wśród innych propozycji pojawiła się między innymi konieczność poprawy
komunikacji miejskiej; zwiększenie ofert pracy, poprawa kryteriów naboru. Ponadto
ankietowani wskazywali jednostkowo
na „zdrowy rozsądek”; certyfikat CAL czy też
współpracę między „miastem a wsią”.
Kolejnym problemem poddanym analizie było poznanie opinii badanych na temat
barier (przeszkód) utrudniających proces integracji społecznej. Wśród ogólnej liczby 49
ankietowanych niewiele ponad 10% ( 5 osób) nie potrafiło wskazać na czynniki utrudniające
proces integracji społecznej. Blisko 90% ankietowanych wskazało na występujące w tej
materii ograniczenia.
Z uwagi na zróżnicowane odpowiedzi, przy jednoczesnym występowaniu cech
wspólnych, problematykę ograniczeń w procesie integracji usystematyzowano w trzech
najistotniejszych obszarach. Dane na ten temat przedstawia tabela 10.
Tabela 10
Bariery ograniczające proces integracji społecznej
mieszkańców gminy Brzeszcze
Liczba
%
Czynniki osobowościowe
31
27,7
Niedostateczna informacja
21
18,8
Niewystarczający system opieki nad dzieckiem: brak żłobka;
niewystarczająca ilość miejsc w przedszkolu
14
12,5
Pozostałe
46
41,1
112
100,0
RAZEM
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej osoby badane w zróżnicowany sposób
postrzegają utrudnienia w zakresie integracji społecznej. W kwestii dotyczącej barier
(przeszkód)
utrudniających
integrację
społeczną
mieszkańców
gminy
Brzeszcze
41
44 ankietowanych udzieliło ogółem 112 odpowiedzi. Tylko 5 ankietowanych nie potrafiło
wskazać żadnych barier utrudniających proces integracji mieszkańców gminy.
Fakt ten
można interpretować w dwojaki sposób: z jednej strony założyć można, że w opinii niewielu
ponad 10% grupy badanych, problematyka związana z ograniczeniami w zakresie integracji
społecznej – nie występuje, lub też – co wydaje się być bardziej prawdopodobne; jest ich tak
wiele, że nie sposób było wymienić najważniejsze aspekty poruszanej problematyki
badawczej.
Na podstawie dokonanej analizy udzielanych odpowiedzi stwierdza się, że prawie
28% odpowiedzi dotyczyło ograniczeń znajdujących się w obszarze czynników
osobowościowych jednostki. Wśród najczęstszych wskazań należy wymienić: nieufność;
obojętność na problemy innych ludzi; brak tolerancji; brak wzajemnego dialogu; brak
pewności siebie, a także brak wiary skuteczność integracji. Ankietowani wskazywali również
na bardzo niski poziom zaangażowania mieszkańców
w dążeniu do integracji;
brak
zainteresowania tego typu inicjatywami. Pojawiły się również opinie sugerujące świadomą
izolację wynikającą z prowadzonego stylu życia. Dla jednego z ankietowanych barierą
utrudniającą proces integracji społecznej jest „wszechobecny nepotyzm”.
Na ogólną liczbę 112 odpowiedzi dotyczących zagadnienia ograniczeń w procesie
integracji społecznej blisko 19% dotyczyło braku dostatecznych informacji dla mieszkańców
o podejmowanych inicjatywach a także prowadzonych działań na rzecz integracji społecznej
mieszkańców. Brak informacji korelował jednocześnie z brakiem świadomości mieszkańców
odnośnie kompetencji poszczególnych instytucji zajmujących się szeroko rozumianą
problematyką integracji społecznej.
Odnosi się wrażenie, że problem niedostatecznej informacji dotyczy obszaru, który
można poprawić przy zaangażowaniu stosunkowo niewielkich środków budżetowych.
Zarówno przepływ informacji do potencjalnych beneficjentów jak i również podejmowanie
działań w kierunku wzmocnienia świadomości mieszkańców i dążenie do zwiększenia ich
aktywności, wymaga jedynie, opracowania skuteczniejszych form komunikowania się ze
sobą.
Ponad 12% z ogólnej liczby odpowiedzi uwzględniało problem a także potrzebę
związaną z koniecznością poprawy dostępu do zapewnienia opieki nad dzieckiem. Pojawiły
się postulaty dotyczące braku na terenie gminy żłobka, a także niewystarczającej liczby
miejsc w przedszkolach.
Pozostałe propozycje dotyczyły między innymi występujących deficytów w zakresie
braku terenów rekreacyjno - sportowych; braku miejsc spotkań dla młodzieży;
42
niewystarczającą ilość zagospodarowanej przestrzeni do wypoczynku. Osoby badane
wskazywały również na uwarunkowania ekonomiczne mieszkańców, którzy pomimo dostępu
do terenów rekreacyjno-sportowych, nie korzystają z ich zasobów, z uwagi na koszty
związane z ich użytkowaniem, wysokie ceny biletów wstępu (niecałe 10% ogółu
odpowiedzi) .
Niewiele ponad 6% odpowiedzi dotyczyło zjawiska ubóstwa i znacznej dysproporcji
ekonomicznej mieszkańców gminy Brzeszcze. Z kolei bariery utrudniające integrację
społeczną związaną z miejscem zamieszkania i dysproporcje pomiędzy mieszkańcami
terenów wiejskich a mieszkańcami obszarów miejskich gminy Brzeszcze, stanowiły niewiele
ponad 5% ogólnej liczby odpowiedzi. Również problematyka związana z bezrobociem jako
czynnikiem utrudniającym proces integracji dotyczyła ponad 5% wszystkich wskazań.
Kolejnym zagadnieniem poddanym analizie jest poznanie opinii osób badanych na
temat efektywności dotychczas funkcjonującej Strategii Integracji i Rozwiązywania
Problemów Społecznych gminy Brzeszcze na lata 2005 – 2010. Dokument o którym mowa
powyżej został przyjęty do realizacji w dniu 31-05-2005 r. (Uchwała nr XXIX/273/05 Rady
Miejskiej w Brzeszczach). Dane na temat oceny efektywności Strategii na lata 2005-2010
przedstawia diagram 13.
Diagram 13
Ocena efektywności Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów
Społecznych gminy Brzeszcze na lata 2005-2010
12,2
30,6
22,4
34,7
Tak
Nie
Nie mam zdania
Nie znam
43
Kwestionariusz ankiety zawierał pytanie „Czy Gminna Strategia Integracji
i Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Brzeszcze na lata 2005-2010 przyniosła
oczekiwane przez Pana(ią) efekty?.” Postawione w ten sposób pytanie w naturalny sposób
powoduje wątpliwości w obszarze indywidualnych oczekiwań osób badanych względem
dokumentu strategicznego. Subiektywne odczucia jednostki mogą w znaczny sposób
odbiegać od ogólnej oceny (pozytywnej lub negatywnej) dokumentu sporządzonej przez
niezależnych ekspertów.
Jak wynika z danych przedstawionych w diagramie blisko 35% ankietowanych
deklaruje brak znajomości dokumentu.
Niewiele ponad 30% ogółu próby badawczej
zadeklarowało brak zdania w przedmiotowej kwestii. Blisko 23% badanych (11 osób)
udzieliło odpowiedzi twierdzącej, z kolei niewiele ponad 12% ankietowanych krytycznie
oceniło obowiązujący dokument.
Jak wspomniano powyżej 11 osób badanych wyraża opinię, że dotychczas
obowiązujący dokument spełnił oczekiwania respondentów. Wśród najczęstszych działań
wskazujących na pozytywną ocenę wymieniane były: działania ukierunkowane na
przeciwdziałanie przemocy w rodzinie; poprawę jakości udzielanej pomocy rodzinom
doznającym przemocy w rodzinie; zwiększenie kompetencji zawodowych kadry pomocy
społecznej.
Do pozostałych pozytywnych aspektów Strategii ankietowani zaliczyli: lepszą
koordynację
działań
pomiędzy
instytucjami;
pomoc
osobom
bezrobotnym
i niepełnosprawnym. Stosunkowo często wymieniana była pomoc w zakresie interwencji
kryzysowej.
Kolejnym problemem poddanym analizie było rozpoznanie najważniejszych zagrożeń
związanych z funkcjonowaniem rodzin, osób i społeczności. Ankietowani mieli możliwość
wskazania, co najwyżej trzech odpowiedzi, z zaproponowanych w kwestionariuszu ankiety
18
obszarów
problemowych,
w
tym
możliwość
wskazania
innych
zagrożeń
nieuwzględnionych w kafeterii odpowiedzi.
Ponadto
osoby
badane
wskazywały
poszczególne
zagrożenia
w porządku
hierarchicznym (skala 1-3) przy założeniu, że liczbie 1 przyporządkowano najważniejsze
zagrożenie, natomiast liczbie 3 odpowiada zagrożenie mniej istotne, aczkolwiek ważne
z perspektywy funkcjonowania społeczności.
Dane na temat zagrożeń dla prawidłowego funkcjonowania osób i rodzin w gminie
Brzeszcze przedstawia diagram 14.
44
Diagram 14
Zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania osób i rodzin
25,0
21,5
17,4
15,3
20,0
11,1
15,0
6,9
10,0
6,3
5,0
0,0
Uzależnienie alkoholowe dorosłych
Bezrobocie
Ubóstwo
Przemoc w rodzinie
Zaburzenia w relacjach pomiędzy rodzicami a dziećmi - trudności w relacjach
UWAGA: przedstawione dane nie sumują się do 100, ponieważ Diagram przedstawia najczęściej
wskazywane przez ankietowanych zagrożenia.
Jak wynika z danych przedstawionych w powyższym diagramie uzależnienie
alkoholowe dorosłych było najczęściej wskazywanym typem zagrożeń. Ankietowani w ponad
21% wszystkich wskazań ten problem umieszczali w skali 3 najistotniejszych problemów.
Drugim z kolei okazał się być problem bezrobocia, który występował w blisko 18% ogółu
wszystkich odpowiedzi. Pierwsze cztery najczęściej wymieniane problemy, w tym ubóstwo
i przemoc w rodzinie są wypadkową wielu zmiennych, które z różną częstotliwością
występować mogą w wielu środowiskach. Jakkolwiek zagrożenie związane z ubóstwem
i bezrobociem może być poprzedzone narastającym problemem uzależnienia od alkoholu
dorosłego członka rodziny, to z kolei problem przemocy w rodzinie coraz częściej dotyczy
osób i rodzin, w których nie występują deficyty o podłożu ekonomicznym. Nie powinno się
również klasyfikować uzależnienia alkoholowego (dorosłych) na równi z problemem
przemocy w rodzinie, ponieważ w wielu przypadkach nie każdy stosujący przemoc domową
jest uzależniony (a) od alkoholu oraz nie każdy uzależniony(a) stosuje przemoc wobec
najbliższych członków rodziny. W ocenie osób badanych niepełnosprawność wystąpiła
w blisko 7% wszystkich udzielanych odpowiedzi. Istotnym zagrożeniem dla funkcjonowania
rodziny są również zaburzenia (trudności) w relacjach pomiędzy rodzicami a dziećmi.
45
Występujące sytuacje problemowe determinują niektóre z rodzin do ubiegania się
o świadczenia z pomocy społecznej. Kafeteria udzielanej pomocy jest stosunkowo szeroko
rozbudowana, jednakże pomoc tę można podzielić na materialną i niematerialną
skoncentrowaną wokół szeroko rozumianego poradnictwa. W zależności od stopnia rodzaju
problemów pomoc może być udzielana okresowo, przez dłuższy okres.
W diagramie 15 przedstawiono opinię osób ankietowanych na temat najbardziej
oczekiwanych form pomocy.
Diagram 15
Najbardziej oczekiwana forma pomocy w opinii osób badanych
30,0
27,2
25,0
18,4
20,0
16,2
15,4
15,0
12,5
10,0
6,6
5,0
3,7
po
m
oc
In
na
rz
ec
zo
w
a
Po
m
oc
ps
yc
ho
te
ra
pe
ut
yc
zn
e
kr
yz
ys
ow
a
Po
ra
dn
ic
tw
o
In
te
rw
en
cj
a
pr
aw
ne
,
ps
yc
ho
lo
gi
cz
ne
zn
kt
yc
ila
of
Po
ra
dn
ic
tw
o
D
zi
ał
an
ia
pr
Po
m
oc
fin
an
so
w
a
e
0,0
Jak wynika z danych przedstawionych powyżej nadal najbardziej oczekiwaną formą
pomocy społecznej jest pomoc finansowa. Wśród 49 ankietowanych
pomoc finansowa
wskazywana była w ponad 27% spośród wszystkich propozycji. W opinii osób badanych
działania profilaktyczne zajmują drugie z kolei miejsce w hierarchii oczekiwanych form
pomocy (ponad 18% ogółu odpowiedzi). Trzecią z kolei (ponad 16% wskazań) pozycję
zajmuje poradnictwo prawne i psychologiczne. Kolejne typy świadczeń pomocy społecznej
takie jak: interwencja kryzysowa oraz poradnictwo psychoterapeutyczne w opinii osób
badanych uzyskały odpowiednio ponad 15 i 12% spośród wszystkich wskazań.
Rodzaj i forma świadczeń z pomocy społecznej jest ściśle powiązana z środkami
46
budżetowymi. Źródło finansowania poszczególnych form pomocy jest istotnym elementem
wpływającym na efektywność udzielanego wsparcia. Wdrażanie nowych inicjatyw lub
kontynuacja dotychczasowych działań może być w przyszłości ograniczone z uwagi na
zwiększanie deficytu budżetowego oraz konieczność dokonywania oszczędności w wielu
płaszczyznach codziennego funkcjonowania Państwa. Redystrybucja dochodów w dobie
globalnego kryzysu gospodarczego jest ważnym elementem procesu planowania działań
strategicznych. W związku z powyższym kolejną kwestią poddaną analizie było poznanie
opinii osób badanych w zakresie gradacji potrzeb redystrybucji środków pieniężnych.
Diagram 16
Przeznaczenie środków pieniężnych
11,7
8,6
10,2
13,3
14,8
18,8
22,7
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
Działania profilaktyczne
Zasiłki dla osób najuboższych
Działania edukacyjne
Wzbogacenie oferty kulturalnej
Szkolenia kadry poszczególnych instytucji
Działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa
Inne
W opinii osób badanych największe środki pieniężne z budżetu gminy powinny być
przeznaczane na zasiłki dla najuboższych. W blisko 23% ogółu wszystkich odpowiedzi, ten
obszar potrzeb wskazywany był najczęściej. Prawie 19% wskazań dotyczył działań
profilaktycznych. Trzecim z kolei w gradacji potrzeb było przeznaczenie środków
pieniężnych na działania edukacyjne. Wśród 15 odpowiedzi zakwalifikowanych do kategorii
„inne” ankietowania w zdecydowanej większości wskazywali na konieczność rozbudowy
infrastruktury w formie budowy mieszkań socjalnych (ponad 46% odpowiedzi) oraz
zorganizowanie form opieki nad małym dzieckiem (powstanie żłobka) – 40% odpowiedzi.
47
W całym procesie pomagania czy też wywoływania pozytywnych zmian
w funkcjonowaniu społeczności lokalnej niezmiernie istotnym czynnikiem jest łatwość
w dostępie do informacji oraz związana z tym procesem rozpoznawalność instytucji
w zakresie świadczonych usług na potencjalnych odbiorców pomocy.
Biorąc pod uwagę powyższy aspekt kolejnym zagadnieniem poddanym analizie było
poznanie opinii osób ankietowanych na temat znajomości instytucji zajmującej się
działalnością na rzecz integracji społecznej
w gminie Brzeszcze. W diagramie 17
przedstawiono organizacje i instytucje z terenu gminy Brzeszcze, które w opinii osób
badanych, działają na rzecz integracji społecznej mieszkańców.
Diagram 17
Organizacje i instytucje działające na rzecz integracji w gminie Brzeszcze
Ośrodek Pomocy
Społecznej
42,9
55,1
Ośrodek Kultury
77,6
Stowarzyszenia
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
UWAGA: przedstawione dane nie sumują się do 100, ponieważ Diagram przedstawia najczęściej
wskazywane przez ankietowanych odpowiedzi.
Poruszane zagadnienie dotyczące rozpoznawalności instytucji oraz identyfikacji
związanej z prowadzoną działalnością statutową, w opinii osób badanych pokazuje, że
z
procesem
integracji
najbardziej
identyfikowane
są
stowarzyszenie
(organizacje
pozarządowe). Ośrodek Kultury w Brzeszczach jest również postrzegany jako instytucja
propagująca idee integracji społecznej. Wśród instytucji z największą liczbą wskazań znalazł
się również Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach.
48
Podejmowanie wszelkiego rodzaju inicjatyw na rzecz integracji społecznej jest
w praktyce niemożliwym zadaniem bez właściwej współpracy poszczególnych instytucji.
W związku z powyższym kolejnym zagadnieniem poddanym analizie była ocena współpracy
podmiotów działających na rzecz integracji społecznej w gminie Brzeszcze. Dane na ten
temat przedstawia Diagram 18.
Diagram 18
Ocena współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz integracji społecznej
46,9
50,0
45,0
40,0
30,6
35,0
30,0
22,4
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
Bardzo dobrze
Przeciętnie
Dobrze
Jak wynika z danych przedstawionych w powyższym diagramie nikt
ankietowanych nie ocenił w sposób krytyczny
z 49 osób
współpracy pomiędzy podmiotami (brak
oceny złej lub bardzo złej). Zdecydowana większość ankietowanych – prawie 47% oceniło
dotychczasową współprace jako dobrą. Niewiele ponad 30% grupa osób wyraża opinię, że
dotychczasowa współpraca pomiędzy podmiotami jest przeciętna. Tylko niewiele ponad 22%
respondentów stwierdziło, że współpraca jest bardzo dobra.
Na podstawie omawianych powyżej danych można postawić tezę, iż element
wzajemnej współpracy nabiera coraz większego znaczenia, podczas podejmowania działań
ukierunkowanych na udzielanie pomocy.
W kolejnym diagramie osoby ankietowane wskazały na największe przeszkody we
wzajemnej współpracy. Dane na ten temat przedstawia diagram 19.
49
Diagram 19
Największe przeszkody we wzajemnej współpracy
Inne
13,6
18,2
Brak kompetencji
Niejasny podział
obowiązków
54,5
65,9
Nadmierna biurokracja
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
UWAGA: przedstawione dane nie sumują się do 100, ponieważ osoby badane miały możliwość wyboru
większej liczby odpowiedzi.
Wśród ogólnej liczby 49 osób badanych niewiele ponad 10% grupa ( 5 osób) nie
wskazało żadnej propozycji. Fakt ten można interpretować w dwojaki sposób; z jednej strony
może to świadczyć o braku zastrzeżeń w ocenie współpracy pomiędzy podmiotami lub
o opinii, że wszystkie zaproponowane ograniczenia wpływają na utrudnioną współpracę. Dla
celów niniejszej analizy przyjęto, że próba badawcza dla odpowiedzi na przedmiotowe
zagadnienie wynosi 44 osoby.
Osoby ankietowane w zdecydowanej większości wskazują na nadmierną biurokrację –
w prawie 66% analizowanych ankiet czynnik ten został wskazany przez respondentów.
Blisko 55% wskazań dotyczyło problematyki związanej z niejasnym podziałem obowiązków.
Niewiele ponad 18% odpowiedzi dotyczyło braku kompetencji. Wśród innych propozycji
ankietowani wskazali problem związany z nadmiarem obowiązków w obrębie danej
instytucji, źle rozumianą rywalizację; brak przepływu informacji; legislację oraz brak
kontaktów pomiędzy sobą.
Kolejnym problemem poddanym analizie było rozpoznanie proponowanych działań
usprawniających wzajemną współpracę pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz
integracji mieszkańców. Wiele propozycji obejmowało potrzebę częstszych spotkań
50
integracyjnych; opracowanie uproszczonych procedur wymiany informacji; uproszczenie
procedur związanych z załatwieniem spraw urzędowych. W pozostałych propozycjach
pojawiły się również postulaty poprawy komunikacji pomiędzy kierownictwem, a podległymi
pracownikami, czy też
sugestie dotyczące utworzenia portalu dla stowarzyszeń i grup
nieformalnych w celu informowania o podejmowanych inicjatywach i planowych działaniach.
Kolejnym zagadnieniem badawczym było poznanie opinii na temat oceny własnych
umiejętności w kontekście pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym. Dane na
ten przedstawia diagram 20.
Diagram 20
Ocena własnych umiejętności a pomoc na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym
42,9
45,0
30,6
40,0
35,0
24,5
30,0
25,0
%
20,0
15,0
2,0
10,0
5,0
0,0
Bardzo dobrze
Dobrze
Przeciętnie
Źle
Na podstawie zebranych danych stwierdza się, że zdecydowana większość osób
ankietowanych (blisko 43%) własne umiejętności pomocy na rzecz osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym oceniła jako „przeciętne”. Z kolei ocena „bardzo dobrze” znalazła
odzwierciedlenie wśród 1 osoby badanej, co stanowiło tylko 2% ogółu próby badawczej.
Blisko 25% ankietowanych uważa, że własne umiejętności są niewystarczające do pomagania
osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym.
51
W diagramie 21 przedstawiono opinię osób badanych na temat oceny własnych umiejętności
w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych.
Diagram 21
Ocena własnych umiejętności w pozyskiwaniu
środków z europejskich funduszy pomocowych
53,1
Źle
34,7
Przeciętnie
10,2
Dobrze
Bardzo dobrze
2,0
0,0
Jak
wynika
10,0
z
danych
20,0
30,0
przedstawionych
40,0
powyżej
50,0
zdecydowana
60,0
większość
ankietowanych (ponad 87%) ocenia własne umiejętności w pozyskiwaniu środków
zewnętrznych jako „złe” lub „przeciętne”. Tylko 1 osoba badana zdecydowała się na
wystawienie najwyższej z możliwych ocen. Niewiele ponad 10% grupa osób własne
umiejętności w przedmiotowej kwestii oceniła jako „dobre”.
W kolejnym diagramie przedstawiono opinie ankietowanych na temat potrzeby
uczestnictwa w zespołach interdyscyplinarnych. Dane na ten temat przedstawia diagram 22.
Diagram 22
Potrzeba uczestnictwa w zespołach interdyscyplinarnych
49,0
42,9
50,0
45,0
40,0
35,0
30,0
% 25,0
8,2
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
Tak
Nie
Nie mam zdania
52
Jak wynika z danych przedstawionych w powyższym diagramie blisko połowa
ankietowanych nie miało zdania w przedmiotowej kwestii. Niewiele ponad 8% ogólu próby
badawczej w zdecydowany sposób zadeklarowało brak potrzeby uczestnictwa w tego typu
spotkaniach.
Praca zespołowa jest znacznie skuteczniejsza od pracy indywidualnej w szczególności
w obszarach, gdzie mamy do czynienia z sytuacjami nastawionymi na rozwiązanie problemu.
Zespół interdyscyplinarny znalazł również uznanie w obecnym ustawodawstwie dot.
przeciwdziałania przemocy w rodzinie a dla wielu podmiotów udział w pracach zespołu ma
charakter obligatoryjny.
Diagram 23 przedstawia zostały opinie osób badanych dotyczące uczestnictwa
w pracy zespołu interdyscyplinarnego w ciągu ostatnich 6 miesięcy na terenie gminy
Brzeszcze.
Diagram 23
Udział osób badanych w pracy zespołu interdyscyplinarnego
w ciągu ostatnich 6 miesięcy
Tak; 28,6
Nie; 71,4
Na podstawie danych zawartych powyżej stwierdza się, że zdecydowana większość
osób ankietowanych w ciągu ostatnich 6 miesięcy nie uczestniczyła w tego typu spotkaniach
(65% ogółu próby badawczej). Blisko 29 % spośród wszystkich ankietowanych pozytywnie
ustosunkowało się do w/w kwestii. Należy podkreślić, że wśród osób ankietowanych znaczny
odsetek stanowili mieszkańcy gminy Brzeszcze nie związani zawodowo z problematyką
społeczną stąd można założyć, że osoby zawodowo zajmujące się problematyką pomocy
społecznej raczej uczestniczą w pracach zespołów interdyscyplinarnych.
53
ROZDZIAŁ 3. Strategiczne rozwiązania problemów społecznych
Diagnoza problemów społecznych jest niezwykle istotna w procesie wywoływania
zmian w funkcjonowaniu lokalnej społeczności. Służyć ma jednak przede wszystkim
określeniu sposobu przezwyciężania tych problemów. Nawet jeśli będą to trudne do
rozwiązania kwestie, warunkiem efektywnego pomagania jest wiara w pozytywne zmiany.
Jeśli
towarzyszy
jej
strategiczne
podejście
z nakreślonymi
celami,
działaniami
i oczekiwanymi rezultatami, to zmiany są możliwe.
3.1. Gminna strategia a pozostałe dokumenty strategiczne
Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Brzeszcze jest
dokumentem, który wyznacza kierunki podejmowanych działań na rzecz społeczności
lokalnej. Działania strategiczne przedstawione w dokumencie wskazują również na
dotychczas podejmowane inicjatywy, należy je wyróżnić w celu zwiększenia efektywności
proponowanych działań.
Strategia
w
zakładanych
celach
powinna
korespondować
z
dokumentami
strategicznymi opracowanymi na poziomie województwa małopolskiego oraz być zbieżna
z obowiązującymi dokumentami strategicznymi stanowiącymi wytyczne na poziomie
ogólnokrajowym i dotyczącymi Polski jako członka Unii Europejskiej.
Do wspomnianych powyżej dokumentów strategicznych należy zaliczyć między innymi:
 Strategię Rozwoju Kraju na lata 2007-2015;
 Narodową Strategię Spójności na lata 2007-2013 (Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia);
 Program Operacyjny Kapitał Ludzki;
 Strategię Polityki Społecznej na lata 2007-2013;
 Strategię Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2009-2015;
 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2015;
 Strategia Rozwoju Powiatu Oświęcimskiego na lata 2007-2013.
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 (SRK) jest podstawowym dokumentem
strategicznym określającym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych
54
lat. Strategia Rozwoju Kraju została przyjęta do realizacji przez Radę Ministrów w dniu 29
listopada 2006 roku. Stanowi punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów
rządowych, jak i dokumentów opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Głównym celem strategii jest „podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców
Polski: poszczególnych obywateli i rodzin” dzięki:
Podniesieniu poziomu życia poprzez:
wzrost dochodów w sektorze gospodarstw
domowych, ułatwienie dostępu do edukacji i szkolenia, wzrost zatrudnienia
i wydajności pracy, poprawę zdrowotności mieszkańców Polski.
Podniesieniu jakości życia poprzez między innymi : poprawę stanu i wzrost poczucia
bezpieczeństwa wśród obywateli, możliwość korzystania z funkcjonalnej i łatwo
dostępnej infrastruktury technicznej i społecznej; przynależność do zintegrowanej,
pomocnej wspólnoty lokalnej; aktywność w ramach społeczeństwa obywatelskiego.
Narodowa Strategia Spójności na lata 2007-2013 (Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia)
Narodowa Strategia Spójności jest dokumentem strategicznym, który określa
priorytety i obszary wykorzystania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności
w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–2013.
Celem strategicznym Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia (Narodowej Startego Spójności) jest „tworzenie warunków
dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości,
zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej
i przestrzennej”. Zakładanym efektem strategii jest znaczące podniesienie jakości życia
mieszkańców Polski i osiągnięcie spójności gospodarczej z innymi krajami Unii
Europejskiej.”
Cel strategiczny zostanie osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych, do
których zaliczono:
Poprawę
jakości
funkcjonowania
instytucji
publicznych
oraz
rozbudowa
mechanizmów partnerstwa;
Poprawę jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej;
Budowę i modernizację infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe
znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski;
Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie
55
sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług;
Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej;
Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na
obszarach wiejskich.
Zgodnie z wytycznymi Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO) całość
interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce na lata 2007–2013 została ujęta
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Celem programu jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich
poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników,
podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia
społecznego oraz wsparcie budowy struktur administracyjnych państwa.
W ramach Programu wsparciem zostaną objęte następujące obszary: zatrudnienie,
edukacja,
integracja
społeczna,
rozwój
potencjału
adaptacyjnego
pracowników
i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach
wiejskich, z budową sprawnej i partnerskiej administracji publicznej wszystkich szczebli oraz
z promocją zdrowia.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki uwzględnia działania priorytetowe, wokół których
zachodzi konieczność redystrybucji środków unijnych.
Priorytety realizowane centralnie to:
 Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna;
 Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw
oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących;
 Priorytet III: Wysoka jakość systemu oświaty;
 Priorytet IV: Szkolnictwo wyższe i nauka;
 Priorytet V: Dobre rządzenie.
Priorytety realizowane na szczeblu regionalnym to:
 Priorytet VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich;
 Priorytet VII: Promocja integracji społecznej;
 Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki;
 Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach.
56
Strategia Polityki Społecznej na lata 2007-2013
Celami Strategii Polityki Społecznej rządu w latach 2007-2013 jest „zbudowanie
zintegrowanego systemu polityki państwa prowadzącej do ułatwienia wszystkim obywatelom
równego dostępu do praw społecznych, poprawy warunków powstawania i funkcjonowania
rodzin oraz wsparcia grup i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu
demokratycznego współuczestnictwa obywateli”.
Wymienione powyżej cele realizowane są poprzez działania priorytetowe:
 Priorytet I: Poprawa warunków dla powstawania i funkcjonowania rodzin. Wsparcie
rodzin w wychowaniu i edukacji dzieci;
 Priorytet II: Wdrożenie aktywnej polityki społecznej;
 Priorytet III: Kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych;
 Priorytet IV: Budowa systemu wsparcia dla osób w wieku poprodukcyjnym;
 Priorytet V: Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych;
 Priorytet VI: Partnerstwo publiczno-społeczne jako podstawa rozwoju usług
społecznych;
 Priorytet VII: Integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Strategia Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2009-2015
Głównym celem Strategii Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego jest
„podjecie działań służących wzmocnieniu podmiotowości obywateli i ich wspólnot oraz
stworzenie warunków dla rozwoju instytucji społeczeństwa obywatelskiego”. W ramach
działań wyznaczono cele strategiczne, do których zaliczono:

Osiągnięcie optymalnego poziomu uczestnictwa obywateli w życiu publicznym – jako
warunek konieczny stworzenia trwałych podstaw dla podmiotowej aktywności
obywateli i ich wspólnot w kształtowaniu rozwoju społecznego, wzrostu gospodarczego
i kultury politycznej;

Ilościowy i jakościowy rozwój instytucji społeczeństwa obywatelskiego – jako wyraz
obiektywnej
społecznej
konieczności
i podmiotów
wzmocnienia
ekonomii
organizacji
społecznej
oraz
pozarządowych,
form
i
integracji
sposobów
ich
funkcjonowania;

Stworzenie mechanizmów funkcjonowania dobrego państwa – jako zwieńczający
konstrukcję społeczeństwa obywatelskiego rezultat działania zasad pomocniczości,
partycypacji, partnerstwa oraz dialogu obywatelskiego w relacji - sprawna administracja
publiczna – obywatele.
57
W Strategii Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego przyjęto priorytety:

Priorytet 1: Aktywni, świadomi obywatele, aktywne wspólnoty lokalne;

Priorytet 2: Silne organizacje pozarządowe w dobrym państwie;

Priorytet 3: Rozwój organizacji pozarządowych na rzecz integracji społecznej;

Priorytet 4: Rozwój przedsiębiorczości społecznej;
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2015;
W ramach strategii szczególna uwaga poświęcona zostanie zapewnieniu wewnątrzregionalnej
solidarności i wzmocnieniu integracji społecznej, z uwzględnieniem jako priorytetów:
wszechstronnych działań sprzyjających rodzinie, w tym mających na celu zachowanie
godnego poziomu życia oraz pielęgnowanie życia rodzinnego, wszechstronnych działań
mających na celu integrację społeczną i zawodową osób najbardziej zagrożonych
wykluczeniem z powodów materialnych, społecznych i kulturowych
Spójność wewnątrz regionalna;. Integrująca polityka społeczna
Najważniejsze działania:
- wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych,
- rozwój systemu opieki oraz tworzenie warunków do integracji i aktywności osób
starszych,
- rozwój warunków dla prawidłowego funkcjonowania rodzin, w tym przeciwdziałanie
zwalczanie patologii,
- rozwój prorodzinnych form opieki nad dziećmi pozbawionymi opieki rodzicielskiej,
- przeciwdziałanie międzypokoleniowej transmisji biedy (wyrównywanie szans dzieci
i młodzieży ze środowisk zagrożonych, w tym ubogich),
- wspieranie programów pomocy dzieciom i młodzieży zagrożonej społecznym
wykluczeniem,
- reintegracja społeczna i zawodowa środowisk zagrożonych,
- promocja i rozwój inicjatyw i podmiotów ekonomii społecznej,
- tworzenie warunków dla rozwoju organizacji pozarządowych,
- rozwój systemu szkoleń ustawicznych dla kadr działających na rzecz osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym, w tym kadry podmiotów ekonomii społecznej.
Spójność wewnątrzregionalna; . Poprawa kondycji małopolskiej rodziny
Najważniejsze działania:
- prowadzenie kampanii edukacyjnych i społecznych na rzecz promocji wartości rodziny
58
oraz mających na celu przygotowanie dzieci i młodzieży do pełnienia ról rodzinnych i
społecznych,
- wspieranie
inicjatyw
organizacji
pozarządowych
w
budowaniu
społeczeństwa
obywatelskiego,
- zapewnienie wsparcia merytorycznego dla organizacji pozarządowych i samorządów
lokalnych w zakresie działań prorodzinnych,
- rozwój poradnictwa wspierającego rodzinę, w tym wychowanie i edukację dzieci oraz
młodzieży,
- stworzenie warunków i systemu zachęt do tworzenia lokalnych projektów wsparcia
rodzin,
- wzbogacenie systemu kształcenia animatorów czasu wolnego o umiejętności związane z
programowaniem, realizowaniem oraz finansowaniem aktywnych sposobów spędzania
czasu wolnego dla dzieci i ich rodzin,
- stworzenie warunków do uczestnictwa rodziny w kulturze, obniżenie kosztów dostępu do
kultury,
- wspieranie aktywnych form spędzania wolnego czasu, także poprzez rozbudowę
odpowiedniej infrastruktury,
- doskonalenie systemu zbierania i wymiany informacji dotyczącej prowadzonych działań
w obszarze polityki prorodzinnej.
3.2. Cele strategii
Cele Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych, winny wpisywać
się w wizję sformułowaną w Strategii rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy
Brzeszcze 2005 – 2015. Brzeszcze w tej wizji to „gmina o wiejskich walorach i miejskich
standardach, przywiązana do tradycji, zdecydowana na rozwój”.
59
Tabela 11
Wizja rozwoju Gminy Brzeszcze i cele strategiczne sformułowane w Strategii rozwoju
społeczno – gospodarczego miasta i gminy Brzeszcze 2005 – 2015.
WIZJA ROZWOJU GMINY BRZESZCZE
Gmina o wiejskich walorach i miejskich standardach, przywiązana do tradycji,
zdecydowana na rozwój
CELE STRATEGICZNE

Otwarta polityka społeczna uwzględniająca potencjał i potrzeby lokalnej
społeczność

Inwestowanie we wszechstronny rozwój dzieci i młodzieży
Ta wizja rozwoju konkretyzowana jest poprzez wypracowane cele strategiczne i
propozycje działań w kierunku ich realizacji. W tabeli nr 12 zestawiano te z nich które,
bezpośrednio wiążą się problematyką integracji społecznej.
Tabela 12
Działania i cele dotyczące problematyki społecznej sformułowane w Strategii rozwoju
społeczno – gospodarczego miasta i gminy Brzeszcze 2005 – 2015.
Działania i cele sformułowane w Strategii rozwoju ...
Działanie
Cel działania
Program pozyskiwania mieszkań
komunalnych i socjalnych
Stopniowe zabezpieczenie mieszkań dla: młodych
małżeństw, rodzin niezamożnych osób i rodzin
wykluczonych ze względów materialnych
Promocja zdrowego stylu życia
wśród dzieci i młodzieży
Celem zadania jest podwyższenie świadomości dzieci
i młodzieży związane z zagrożeniami współczesnej
cywilizacji. Młodzież i dzieci winny być
wolne/odporne od negatywnego wpływu zjawisk
cywilizacyjnych tj. narkomania, przemoc, hazard.
Bogatsza oferta zagospodarowania
czasu wolnego przez młodzież
Upowszechnienie zdrowego stylu życia poprzez
aktywne zagospodarowanie wolnego czasu oraz
integrowanie środowisk lokalnych i rodzin. W efekcie
powinna wzrosnąć kreatywność mieszkańców w
kontekście zagospodarowania wolnego czasu oraz
wykształcenie pozytywnych wzorców aktywnego
spędzania wolnego czasu
60
Większa ilość programów o
charakterze
profilaktycznym
Podniesienie stanu zdrowia społeczeństwa i
wczesna diagnostyka zagrożeń. Należy oczekiwać
mniejszej umieralności oraz obniżenia środków
przeznaczonych na leczenie.
Utworzenie Centrum Integracji
Społecznej
Reintegracja osób wykluczonych społecznie oraz
ogniskowanie działań zmierzających do reintegracji
społecznej i zawodowej aktywizacji. Dążenie do
wypracowania pozytywnych wzorców aktywności
społecznej i zawodowej. Oczekiwane jest również
utworzenie nowych miejsc pracy związanych z
procesem przystosowania.
Stworzenie programu aktywizacji
społecznej osób bezrobotnych i
zagrożonych wykluczeniem
społecznym oraz patologiami
Stworzenie programu współpracy
instytucji i organizacji
pozarządowych działających w
obszarze opieki społecznej
Stworzenie programu
zorganizowanej pomocy matce/ojcu
z dzieckiem – zagrożonym
przemocą
Stworzenie placówki pobytu
dziennego dla osób starszych i
niepełnosprawnych
Celem zadania jest polepszenie jakości życia i wzrost
bezpieczeństwa osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
Oczekiwane jest odciążenie budżetu gminy
(uwolnienie od ponoszenia kosztów skierowania do
DPS) oraz stworzenie nowych miejsc pracy
Przeanalizowanie i uatrakcyjnienie
(poszerzenie) oferty zajęć
pozalekcyjnych
dla uczniów
Przygotowanie atrakcyjnej i zgodnej z oczekiwaniami
uczniów oferty zagospodarowania czasu wolnego od
nauki. Korzyści jakie dzięki temu się uda osiągnąć to:
rozwijanie zdolności intelektualnych, rozwój
indywidualnych zainteresowań i uzdolnień, rozwijanie
uzdolnień ruchowych oraz zwiększenie sprawności
fizycznej, korekta wad postawy
Stworzenie na terenie gminy grupy
młodzieżowej doskonalącej i
rozwijającej swoje talenty
artystyczne
Stworzenie, możliwości rozwoju i doskonalenia się
uzdolnionej artystycznie młodzieży, ożywienie
kontaktów, zagranicznych w obszarach, związanych z
kulturą i sztuką.
Objęcie wszystkich dzieci procesem Zapewnienie wszystkim uczniom jednakowych
edukacyjnym w danej placówce.
warunków, kształcenia, poczucia własnej, wartości i
Tworzenie klas integracyjnych w
możliwości odnoszenia sukcesów.
szkołach i przedszkolach.
Zniesienie barier
architektonicznych.
Cele zawarte w Strategii rozwoju społeczno – gospodarczego miasta i gminy
Brzeszcze 2005 – 2015, winny być uwzględnione w działaniach proponowanych
w niniejszym opracowaniu. Oczywiście niektóre wymienione wyżej cele i działania jak np.
61
wsparcie osób wykluczonych społecznie poprzez utworzenie Klubu Integracji Społecznej,
zostały już zrealizowane, bądź są na etapie realizacji.
Z danych przedstawionych w części diagnostycznej niniejszego opracowania, pracy
Konwentu Strategicznego wynika, iż poprawa warunków rozwoju społecznego naszej gminy,
wiąże się z założeniem celów przedstawionych w tabeli 13
Tabela 13
Cele Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych
Cele Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych
Gminy Brzeszcze
CEL GŁÓWNY:
 Wzrost poziomu integracji społecznej i efektywności rozwiązywania
problemów społecznych Gminy Brzeszcze.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
 Poprawa wizerunku instytucji działających na rzecz integracji i
rozwiązywania problemów społecznych.
 Podniesienie jakości komunikacji instytucji pomocowych ze
społecznością lokalną.
 Wykreowanie i promocja wizji integracji społecznej.
 Zwiększenie efektywności interwencji kryzysowych podejmowanych na
rzecz dzieci.
 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego poprzez rozwijanie
ekonomii społecznej.
 Poprawa współpracy instytucji pomocowych z organizacjami
pozarządowymi działającymi w obszarze integracji społecznej.
 Zwiększenie efektywności profilaktyki uzależnień od alkoholu i innych
niebezpiecznych substancji psychoaktywnych.
 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego dzieci i młodzieży
62
poprzez rozwijanie streetworkingu.
 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego poprzez aktywizację
zawodową.
 Zwiększenie możliwości wsparcia dla osób potrzebujących opieki .
 Wsparcie rodzin poprzez działania na rzecz zwiększenia ilości miejsc
w przedszkolach i utworzenia żłobka.
 Podniesienie poziomu aktywności społecznej osób starszych i
niepełnosprawnych potrzebujących wsparcia.
 Rozwijanie form wsparcia poprzez wolontariat.
3.3. Działania zorientowane na rozwiązania
Efektem opracowywania strategii powinno być zdiagnozowanie najistotniejszych
problemów społecznych, wyartykułowanie celów, ale też zaproponowanie działań
sprzyjających ich realizacji. Propozycje tych działań z jednej strony, z racji charakteru
opracowania jakim jest strategia, nie są na tyle szczegółowe, by określać na przykład koszty
poszczególnych
działań.
Z
drugiej
strony
nie
mogą
pozostać
tylko
ogólnymi
sformułowaniami, powinny być punktem wyjścia do budowania szczegółowych planów bądź
projektów. W niniejszym rozdziale opisano propozycje działań służących realizacji celów
Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych, przedstawiono je również
w Tabeli 14
Tabela 14
Działania, poddziałania, beneficjenci i rezultaty
(Poszczególne działania opisano w podrozdziałach 3.3.1 – 3.3.9)
Nr
Cele działania
działania /
podrozdziału
Nazwa
Najważniejsze
działania / Poddziałania
podrozdziału
1
Promocja
instytucji
wsparcia i
integracji
Poprawa wizerunku
instytucji
działających na rzecz
integracji i
Konferencja poświęcona
problematyce integracji
społecznej, w szczególności
kierunkowi rozwoju
Beneficjenci
działania
Rezultaty
Mieszkańcy
Gminy
oczekujący
wsparcia
Łatwiejszy dostęp
mieszkańców do
informacji o ofercie
wsparcia i możliwości
63
rozwiązywania
społecznej. społecznego Gminy
problemów
Brzeszcze
społecznych .
Konkurs na logo i hasło
Podniesienie jakości
promujące Gminę
komunikacji
Brzeszcze, jej walory,
instytucji
mocne strony istotne dla
pomocowych ze
społecznego rozwoju.
społecznością
lokalną.
Wykreowanie i
promocja wizji
integracji społecznej.
instytucji.
uzyskania pomocy w
poszczególnych
instytucjach
pomocowych .
Efektywna wymiana
informacji pomiędzy
poszczególnymi
instytucjami
pomocowymi.
Zwiększenie spójności
działań instytucji
pomocowych z wizją
rozwoju społecznego
gminy.
2
Zwiększenie
efektywności
interwencji
kryzysowych
podejmowanych na
rzecz dzieci.
Promocja
profesjonal
nego
rodzicielstwa
zastępczego.
Włączenie tematyki
promocji rodzicielstwa
zastępczego do innych
projektów, w szczególności
gminnych systemów
profilaktyki i opieki na
dzieckiem i rodziną, oraz
przeciwdziałania przemocy
w rodzinie.
Rozpropagowanie
informacji o możliwości
pełnienia funkcji
zawodowej rodziny
zastępczej.
Rodziny
obejmowane
interwencją
kryzysową.
Poprawa sytuacji
dzieci kierowanych do
rodzin zastępczych i
innych form opieki
zastępczej.
3
Ograniczenie
zjawiska wykluczenia
społecznego poprzez
rozwijanie ekonomii
społecznej.
Promocja i
rozwój
ekonomii
społecznej.
Udział pracowników
instytucji pomocowych w
szkoleniach promujących
aktywną integrację i
ekonomię społeczną.
Osoby
bezrobotne,
bezdomne,
zagrożone
wykluczeniem
do których
kierowane będą
projekty z
zakresu
ekonomi
społecznej.
Podniesienie poziomu
aktywności zawodowej
osób zagrożonych
wykluczeniem
społecznym.
4
Poprawa współpracy
instytucji
pomocowych z
organizacjami
pozarządowymi
działającymi w
obszarze integracji
społecznej.
Efektywna
współpraca
instytucji
pomocowy
ch z NGO.
Udział przedstawicieli
Klienci
instytucji pomocowych z
instytucji
terenu Gminy w Forum
pomocowych.
Organizacji Pozarządowych
5
Zwiększenie
efektywności
profilaktyki
uzależnień od
alkoholu i innych
niebezpiecznych
Profilaktyka –
kreowanie
postaw
asertywnych.
Promocja postaw
asertywnych i stylu życia
bez uzależnień podczas
„Rock Reggae Festivalu”.
Zwiększenie
aktywności społecznej
i roli organizacji
pozarządowych w
obszarze pomocy
społecznej.
Młodzież
Wzmocnienie postaw
zagrożona
asertywnych
uzależnieniami. młodzieży,
ograniczenie zjawiska
uzależnienia od
alkoholu i innych
64
substancji
psychoaktywnych.
niebezpiecznych
substancji.
6
Ograniczenie
społecznego dzieci i
młodzieży poprzez
rozwijanie
streetworkingu.
Streetworking na
rzecz
integracji
dzieci i
młodzieży.
Streetworking z projektem
profilaktycznym
realizowanym przez
beneficjentów. Zapewnienie
dożywiania dzieciom
zagrożonym wykluczeniem
Dzieci i
młodzież
zagrożeni
wykluczeniem
społecznym.
aktywności społecznej
dzieci i młodzieży
zagrożonych
wykluczeniem
społecznym.
7
Ograniczenie
społecznego poprzez
aktywizację
zawodową .
Zwiększenie
możliwości wsparcia
dla osób potrzebujących opieki.
Rozwój
usług
opiekuńczych.
Udział beneficjentów
działania w szkoleniu
podnoszącym kwalifikacje
zawodowe w zakresie
świadczenia usług
opiekuńczych dla osób
starszych i dzieci.
Osoby
bezrobotne,
rodziny i osoby
potrzebujące
wsparcia w
formie usług
opiekuńczych.
aktywności zawodowej
osób zagrożonych
wykluczeniem
społecznym.
Poszerzenie oferty
usług opiekuńczych .
8
Wsparcie rodzin
poprzez działania na
rzecz zwiększenia
ilości miejsc
w przedszkolach i
utworzenia żłobka.
Rozwój
infrastruktu
ry usług
opiekuńczo
–
wychowaw
czych.
Analizę i studium
wykonalności zwiększenia
liczby miejsc w
przedszkolach i utworzenia
żłobka przeprowadzone
przez zespół
interdyscyplinarny.
Rodziny
potrzebujące
wsparcia
w funkcjach
edukacyjnych,
wychowawczy
ch i opiekuńczych.
Poprawa oferty
wsparcia rodzin,
rozszerzenie oferty
usług edukacyjnych
i opiekuńczych dla
dzieci.
9
aktywności
społecznej osób
starszych i
niepełnosprawnych
potrzebujących
wsparcia
Rozwijanie form
wsparcia poprzez
wolontariat
Wsparcie
Dzienny ośrodek wsparcia
osób
dla osób starszych i
starszych i niepełnosprawnych.
niepełnospr
awnych.
Seniorzy
potrzebujący
wsparcia.
Ograniczenie zjawiska
wykluczenia
społecznego osób
starszych i
niepełnosprawnych .
Zwiększenie udziału
pracy
wolontarystycznej
w świadczonej pomocy
na rzecz osób
zagrożonych
wykluczeniem.
Istotnym zadaniem w pracy nad Strategią..., było zebranie pomysłów i propozycji
działań służących integracji. Służyły temu badania ankietowe i prace Konwentu
Strategicznego. Poszczególne propozycje należało poddać ocenie i ewentualnej modyfikacji
mając na uwadze następujące kryteria:
1. Zgodności przedstawianych propozycji z wnioskami diagnozy społecznej gminy
sporządzonej na podstawie badań ankietowych, analizy danych demograficznych,
analizy zasobów i deficytów gminy.
2. Zgodności z celami Strategii rozwoju gminy Brzeszcze i innych ponadlokalnych
65
strategii w zakresie rozwiązywania problemów społecznych.
3. Zgodności z podstawowymi założeniami pracy socjalnej i innych nauk społecznych.
4. Zgodności z kompetencjami samorządu gminy w zakresie lokalnej polityki społecznej,
ewentualnie z możliwościami delegowania czy rekomendacji poszczególnych
rozwiązań właściwym organom samorządu terytorialnego.
5. Możliwości wykorzystania istniejących już zasobów na rzecz rozwiązania konkretnej
kwestii, (tzn. nie projektowano działań w kwestiach które są rozwiązywane w oparciu
o już wdrażane projekty)
6. Możliwości finansowania konkretnych rozwiązań.
Przedstawione w Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych
propozycje działań spełniają powyżej sformułowane postulaty, stąd też ich wdrażanie nie
powinno sprawiać dużych trudności.
3.3.1. Promocja instytucji wsparcia i integracji społecznej
Z przeprowadzonych badań wynika, że działalność Ośrodka Pomocy Społecznej
i innych instytucji działających na rzecz integracji jest rozpoznawana w lokalnej społeczności.
Korzystają one z nowoczesnych metod komunikacji: posiadają aktualizowane strony
internetowe, ukazują się informacje prasowe na temat realizowanych działań, wydawane są
materiały promocyjne w związku z realizowanymi projektami. Jednocześnie stosunkowe małe
jest zainteresowanie udziałem w realizowanych projektach potencjalnych beneficjentów.
Zmienia się profil klienta korzystającego z pomocy społecznej. Coraz częściej są to osoby
oczekujące nie tyle pomocy finansowej, co pracy socjalnej w zakresie wsparcia
psychologicznego, interwencji kryzysowej, organizacji wolontariatu, zaprojektowania działań
dla określonych grup klientów. Badania pokazują na przykład potrzebę zapewnienia pomocy
w formie interwencji kryzysowej, takiego wsparcia mogą potencjalnie oczekiwać wszyscy
mieszkańcy bez względu na status materialny. Należy zatem skonstruować szerszą ofertę
pomocy, która będzie
kierowana nie tylko do osób znajdujących się w trudnej sytuacji
materialnej, ale właśnie do wszystkich mieszkańców. Ważne jest by informacje o działaniach,
które są podejmowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej jak i inne instytucje działające na
rzecz lokalnej społeczności miały formę czytelnego przekazu. Następnie, chodzi o to by OPS
był ośrodkiem wymiany informacji, bazą ofert innych instytucji. To z kolei może stanowić
pierwszy krok, by był miejscem kreowania lokalnej polityki społecznej i wymiany, czy też
dystrybucji idei integracji społecznej.
66
Generalnie w zakresie promocji integracji społecznej w należy rozważyć podjęcie
następujących działań:
1. Stworzenie na podstronie OPS pełnej bazy ofert pomocy, wsparcia, udziału w programach
integracyjnych.
2. Rozszerzenie i uszczegółowienie informacji o ofercie ośrodka pomocy społecznej i innych
instytucji
pomocowych,
w
szczególności
wyodrębnienie
specjalistycznej
oferty
specjalistów w zakresie ich kompetencji.
3. Stworzenie internetowej bazy ofert wsparcia instytucji działających w zakresie szeroko
rozumianej pomocy społecznej na terenie naszej Gminy.
4.
Zorganizowanie
konferencji
poświęconej
problematyce
integracji
społecznej,
w szczególności kierunkowi rozwoju społecznego Gminy Brzeszcze.
5.
Zorganizowanie konkursu na logo i hasło promujące Gminę Brzeszcze, jej walory, mocne
strony istotne dla społecznego rozwoju.
Zrealizowanie powyższych propozycji służyć będzie lepszemu postrzeganiu pracy
instytucji pomocowych, stworzy szansę na wykreowanie nowych idei rozwoju społecznego.
Hasło promocyjne, idea rozwoju w określonym kierunku, pomoże w znalezieniu zbiorowej
tożsamości mieszkańców naszej Gminy. Jest warunkiem aby mieszkańcy czuli się jej
gospodarzami. Jest to szczególnie ważne, ze względu na pewien dualizm charakteru Gminy
Brzeszcze. Problem ten, ów dualizm dostrzegają autorzy Strategii rozwoju społeczno –
gospodarczego miasta i
gminy Brzeszcze 2005 – 2015 pisząc:
„Zważywszy na
przeanalizowaną charakterystykę różnych obszarów życia i rozwoju lokalnej wspólnoty, jak
i cechy jej przestrzeni, można zaryzykować stwierdzenie, że jest to gmina kontrastów.
Niegdyś tradycyjnie rolnicza, obecnie tradycyjnie górnicza, wspólnota lokalna Brzeszcz stoi
w obliczu wyzwania ponownego „wymyślenia” i ukształtowania swojego profilu społecznogospodarczego”. Te kontrasty, sprzeczne kierunki rozwoju mają ogromne znaczenie dla
lokalnej społeczności. Dobrym przykładem była dyskusja związana z przebiegiem drogi
wojewódzkiej przez tereny o dużych walorach przyrodniczych w bezpośrednim sąsiedztwie
Wisły i Soły. Bez względu na rozstrzygniecie tej kwestii, ujawniły się sprzeczne racje
rozwoju opartego na promocji walorów przyrodniczych gminy, a rozwoju opartego
o nowoczesną infrastrukturę drogową. Dobrze, że taka dyskusja miała miejsce. Jednak
z drugiej strony, pokazuje pilną potrzebę względnie spójnej wizji rozwoju społecznego
gminy. Wizja ze Strategii rozwoju: GMINA O WIEJSKICH WALORACH I MIEJSKICH
STANDARDACH, PRZYWIĄZANA DO TRADYCJI, ZDECYDOWANA NA ROZWÓJ,
jest próbą odpowiedzi na ów dualizm i kontrasty. Odnosi się jednak bardziej do
67
teraźniejszości, niż przyszłości. Otwarte pozostaje bowiem pytanie na jaki rozwój nasza
gmina jest zdecydowana. Kreowanie idei rozwoju gminy, rozstrzygnięcie konkursu na logo
i hasło, byłoby zatem ważną próbą odpowiedzi na to pytanie.
3.3.2. Promocja profesjonalnego rodzicielstwa zastępczego
Promowanie idei zawodowych rodzin zastępczych, ich finansowanie należy zgodnie
z ustawą o pomocy społecznej do zadań powiatów. Jednocześnie mieści się w zadaniach
z zakresu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną realizowanych przez gminy13. Bowiem
to, czy na terenie gminy są zawodowe rodziny zastępcze, ma znaczenie dla lokalnej
społeczności. Jeśli znalazłaby się rodzina mogąca przykładowo zawodowo pełnić funkcje
pogotowia opiekuńczego, stworzyłoby to szanse na kierowanie tam dzieci po interwencjach
kryzysowych, bez konieczności „wyrywania” ich ze środowiska lokalnego, szkoły,
przedszkola. Z jednej strony byłaby większa możliwość potrzebnego dziecku kontaktu
z rodzicami. Z drugiej strony rodzice, mieliby większe możliwości przezwyciężania
trudności, które doprowadziły do umieszczenia ich dziecka w placówce opieki zastępczej.
Profesjonale rodziny zastępcze, jak i rodzinne domy dziecka mogłyby stanowić, duży
zasób naszej gminy. Przy czym działania na rzecz powoływania takich rodzin, muszą spotkać
się z
zainteresowaniem
mieszkańców
gminy spełniających warunki
zawodowego
rodzicielstwa zastępczego. Wzbudzić je może odpowiednia promocja idei zawodowego
rodzicielstwa zastępczego. Taka promocja powinna polegać na:
1. Przygotowaniu informacji o możliwościach i warunkach pełnienia funkcji zawodowej
rodziny zastępczej.
2. Włączeniu tematyki promocji rodzicielstwa zastępczego do projektowanych działań,
w szczególności gminnych systemów profilaktyki i opieki na dzieckiem i rodziną,
oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
3. Rozpropagowanie informacji o możliwości pełnienia funkcji zawodowej rodziny
zastępczej, miedzy innymi na stronach internetowych instytucji pomocowych,
podczas spotkań integracyjnych realizowanych w ramach innych projektów.
Działania te należy zmodyfikować po wejściu w życie projektowanej Ustawy o
wspieraniu
rodziny i
pieczy zastępczej,
wprowadzającej
nowe
instytucje
opieki
i wsparcia rodzin nieradzących sobie z funkcjami opiekuńczymi i wychowawczymi: placówki
wsparcia dziennego, rodziny pomocowe i wspierające. Projekty tych działań winny być
nakreślone w „nowym” gminnym systemie profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną.
68
3.3.3. Promocja i rozwój ekonomii społecznej
Bezrobocie pozostaje jedną z najistotniejszych kwestii społecznych Gminy Brzeszcze.
Tymczasem to właśnie aktywność zawodowa ma stanowić bardzo istotny element integracji
osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ryzyko wykluczenia jest stosunkowo wysokie,
kiedy problem braku pracy czy też aktywności zawodowej dotyczy osób niepełnosprawnych,
bezdomnych, doznających przemocy, uzależnionych od alkoholu, opuszczających zakłady
karne, czyli wtedy, gdy brak pracy jest jednym z wielu problemów dotykających osobę czy
rodzinę.
Posługujemy
się
wtedy często
pojęciami
rodziny czy
też
środowiska
wieloproblemowego.
Skala kwestii bezrobocia jest uwarunkowana sytuacją makroekonomiczną kraju,
regionu. Samorząd i instytucje gminne mają zazwyczaj ograniczoną ilość środków i narzędzi
w zakresie ograniczania bezrobocia. Tym efektywniej należy korzystać z tych, które są
dostępne. W tym kontekście duże możliwości dają programy pomocowe współfinansowane
z środków Unii Europejskiej. W obszarze rozwiązywania problemów społecznych projekty
socjalne mogą być współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. Duże
możliwości finansowania daje Program Operacyjny Kapitał Ludzki. W założeniach programu
przyjmuje się, iż właśnie działania na rzecz podjęcia pracy przez osoby zagrożone
wykluczeniem społecznym są warunkiem
procesu integracji.
Część projektów może
dotyczyć wspierania w powrocie tych osób na rynek pracy, inne - inicjatyw z zakresu
ekonomi społecznej (zatrudnienie wspierane, socjalne, spółdzielczość socjalna). Działania
w zakresie ekonomii społecznej, na przykład utworzenie spółdzielni socjalnej, umożliwia
zatrudnienie osób, które poza długotrwałym pozostawianiem bez pracy, potrzebują pomocy
także ze względu na inne problemy jak wymienione już: niepełnosprawność, bezdomność,
uzależnienia, przemoc w rodzinie, trudności po opuszczeniu zakładu karnego i inne.
Należy jednak zaznaczyć, iż pozyskiwanie „środków zewnętrznych” i realizacja
projektów wymaga początkowo zainwestowania w kapitał ludzki w instytucjach, które mają
pozyskiwać środki. Chodzi tu o finansowanie szkoleń, wyjazdów studyjnych, nowych etatów
przynajmniej w okresie rozpoczynania realizacji projektów. Projekty współfinansowane
z europejskich, krajowych i regionalnych funduszy pomocowych są szansą na znaczne
ograniczenie wielu problemów społecznych. Już obecnie realizowane są projekty
współfinansowane z EFS, kadra instytucji pomocowych, jak wynika z badań ma wiedzę
z zakresu projektowania socjalnego. Chodzi zatem by kolejne zadania mogły być
finansowane ze „środków zewnętrznych”. Kolejnym krokiem może być udział pracowników
instytucji pomocowych w szkoleniach promujących aktywną integrację i ekonomię społeczną.
69
Ekonomia społeczna
w szczególności spółdzielczość socjalna jest szansą na poważne
ograniczenie wykluczenia społecznego. Obecnie jednak takich form wsparcia w Brzeszczach
nie ma. Efektem promocji i rozwoju ekonomii społecznej na terenie naszej Gminy, winny być
powstałe w perspektywie realizacji Strategii... spółdzielnie socjalne, bądź inne podmioty
ekonomii społecznej.
3.3.4. Efektywna współpraca instytucji pomocowych z NGO
Rozwiązywanie problemów społecznych będzie o tyle efektywne, o ile działalności
instytucji rządowych i samorządowych będzie odpowiadać aktywność społeczna. Miernikiem
jej poziomu może być liczba i jakość pracy organizacji pozarządowych działających na
danym terenie. Choć generalnie w Polsce poziom ten jest stosunkowy niski14 , to jednak na
terenie gminy Brzeszcze mamy do czynienia, zarówno z dużą liczbą organizacji
pozarządowych, jak i mocną pozycja wielu z nich15. Fundacja Pomocy Społecznej, Fundacja
im. Brata Alberta, Stowarzyszenie Rodziców na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych „Olimp”,
Stowarzyszenie Amazonek i wiele innych mają duże doświadczenie w pozyskiwaniu środków
zewnętrznych i realizacji projektów w zakresie integracji społecznej.
Właśnie rola aktywności społecznej, w tym także organizacji NGO, wolontariatu,
w zakresie integracji społecznej jest nie do przecenienia. Zgodnie z zasadą pomocniczości, im
większa jest rola organizacji pozarządowych w rozwiązywaniu konkretnych problemów, tym
większa jest efektywność tych rozwiązań. Organizacje trzeciego sektora są zatem bardzo
dużym zasobem naszej Gminy. Istotnym pytaniem jest jednak to, czy jest to zasób w pełni
wykorzystywany i jak rozwija się współpraca instytucji pomocowych z organizacjami NGO.
W tym kontekście, można mówić o dwóch problemach:
1.
Niewystarczającym przepływie informacji o realizowanych projektach pomiędzy
organizacjami NGO a instytucjami pomocowymi, przez co klienci tych ostatnich,
choć często spełniają warunki, nie zostają beneficjentami realizowanych przez
organizacje pozarządowe projektów.
2.
Niewielkiej liczbie realizowanych przez instytucje pomocowe i organizacje
pozarządowe wspólnych projektów.
Wiele jest zatem do zrobienia na rzecz efektywniejszej współpracy. Rozwijanie
współpracy jest z jednej strony rodzajem procesu społecznego, z drugiej może być
potraktowane jako pewne zadanie. Warunkiem współpracy jest z kolei wzajemne poznanie
się, „spotykanie się” przedstawicieli instytucji
pomocowych i NGO. Taką okazją jest
70
cyklicznie organizowana impreza pn. „Czerwiec aktywnych społeczności”. Kolejny istotnym
krokiem byłby udział przedstawicieli rządowych i samorządowych instytucji pomocowych
z terenu naszej Gminy w Forum Organizacji Pozarządowych. Zapewne pomogłoby to poznać
szczegóły wielu realizowanych przez nie projektów, a w efekcie rozwinąć współpracę. Aby
nie zaburzać formuły spotkań organizacji NGO, przedstawicielami instytucji pomocowych na
forum mogłyby być osoby w nich zatrudnione, które jednocześnie działają w którejś
z organizacji pozarządowej
3.3.5. Profilaktyka – kreowanie postaw asertywnych
Wnioski zawarte w części diagnostycznej niniejszego opracowania wskazują na
potrzebę realizowania programów profilaktycznych. Istotnie, profilaktyka społeczna może
w dużym stopniu ograniczyć skutki niepokojących zjawisk społecznych: alkoholizmu,
narkomanii, stosowania przemocy w rodzinie, w środowisku szkolnym i ogólniej, zaburzeń
w relacjach rodzinnych. Aby tak się stało programy profilaktyczne muszą być skuteczne.
Przypomnijmy zatem, że profilaktyka to ogół działań zapobiegających niepożądanym
zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi16. Jednak jak twierdzi badacz przedmiotu Les
Key w odniesieniu do problemu narkomanii, “po pierwsze, powinniśmy uznać, iż nie wiemy,
jak zapobiegać”, “musimy pozbyć się butnego przekonania, iż wiemy, jakiej edukacji
potrzebuje społeczeństwo”17. Dlatego metodycy pracy socjalnej wskazują, że w działaniach
profilaktycznych
„pracownicy
socjalni
mogą
obserwować
środki
techniczne
i upowszechniania przekazu, jakim posługuje się polityka i reklama”. 18 Te stwierdzenia
obrazują obecną w teorii pracy socjalnej krytyczną refleksję dotyczącą metod i skuteczności
działań profilaktycznych. Także to, że w skutecznych działaniach profilaktycznych należy
wyjść poza linearny związek pomiędzy wiedzą, postawami i zachowaniami. Nieco
upraszczając, można stwierdzić, iż skuteczna profilaktyka opierając się na ogólnych
założeniach pracy socjalnej, musi być podparta również dobrym pomysłem
wywołania
zmiany w świadomości społecznej.
W naszej gminie są realizowane programy profilaktyczne, wiele z nich wdrażanych
jest w ramach Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych
oraz innych uzależnień...., przykładowo: „Od młodości do starości w zdrowiu i trzeźwości”,
„Trzymaj formę”, „Małolat”, programy profilaktyczne w szkołach: „Spójrz inaczej na
agresję”, „Jak żyć z ludźmi”.
Pomimo tego jak wynika z części diagnostycznej niniejszego opracowania, uzależnienie
71
alkoholowe
jest jednym z najistotniejszych problemów naszej gminy. Działania
profilaktyczne mogą ograniczyć skutki tego zjawiska. Jednak jeśli chodzi o prowadzenie
działań profilaktycznych potrzebna jest ciągła refleksja dotycząca ich efektywności,
zakładana zresztą w ewaluacji samych programów. Zatem:
1. Planowane działania profilaktyczne powinny być oparte na „dobrym pomyśle”
atrakcyjnego dla społeczności przedsięwzięcia. Z przeprowadzonych badań wynika potrzeba
imprez o charakterze rozrywkowym, sportowym, integracyjnym. Jeśli z treścią przekazu
programu profilaktycznego chcemy dotrzeć do młodzieży, warto go połączyć z koncertem,
happeningiem, flash mobem, imprezą rekreacyjno- sportową itp.
2. Należy zakładać realistyczne cele programów profilaktycznych i na nich koncentrować
działania. Przykładowo oczekiwanie, że ludzie zrezygnują z alkoholu nie będzie realistyczne.
Celem może być jednak ograniczenie jego nadużywania. Większe efekty przyniesie zatem
akcja propagująca odpowiedzialność w kontekście używania alkoholu19 .
3. Zdiagnozowane w naszej Gminie negatywne zjawiska: alkoholizm, narkomania, przemoc
w rodzinie i w szkole mają często wspólny mianownik: zaburzenia w relacjach rodzinnych,
osłabioną więź, dysfunkcjonalną komunikację w rodzinie i niski poziom umiejętności
społecznych. Dlatego ważne jest, by młodzi ludzie mieli na tyle siły, by móc odmówić
przyjęcia alkoholu czy narkotyków. By w rodzinie, w szkole umieli wyrażać emocje,
budować dojrzałe relacje rodzinne, rówieśnicze. Ważniejsze jest tu wzmacnianie umiejętności
społecznych, postaw asertywnych, niż informowanie o samej naturze negatywnych zjawisk .
Zakładają to programy min. wymienione programy profilaktyczne, realizowane już przez
szereg podmiotów: szkoły, organizacje NGO, Ośrodek Kultury, Pełnomocnika Burmistrza do
spraw
rozwiązywania problemów alkoholowych. Jest znacząca oferta wsparcia
psychologicznego i terapeutycznego (Punkt Konsultacyjno - Terapeutyczny, Poradnia
Leczenia Uzależnień, grupy samopomocowe). Kolejnym krokiem może być „wyjście”
z promocją prawidłowych postaw do
środowisk, gdzie postawy te można jeszcze
modyfikować. Przykładem szansy na takie „wyjście z promocją” może być impreza jaką jest
organizowany w naszej Gminie od sześciu lat „Rock Reggae Festival”. Jak wynika
z diagnozy jest to duży zasób który można wykorzystać w zakresie profilaktyki społecznej.
W praktyce może to polegać na:
1. Zorganizowaniu
stoiska
–
punktu
informacji
o
realizowanych
projektach
adresowanych do młodzieży.
2. Zorganizowaniu warsztatu umiejętności społecznych jako imprezy towarzyszącej.
3. Promocji wizualnej i wejściach spikerów
z hasłami promującymi postawy bez
72
nadużywania alkoholu na scenę, podczas przerw w przedstawieniach artystycznych.
Oczywiście formy takiej wychodzącej do młodzieży profilaktyki muszą być odpowiednio
dobrane, stwarzają natomiast szansę na dotarcie z pozytywnym przekazem, tam gdzie
standardowa profilaktyka natrafia na opór.
3.3.6. Streetworking na rzecz integracji dzieci i młodzieży
Z przeprowadzonej diagnozy społecznej gminy wynika, iż istotnymi problemami są te
bezpośrednio dotykające dzieci i młodzież: min. trudności w relacjach pomiędzy rodzicami
i dziećmi, uzależnienie alkoholowe nieletnich, niewystarczająca oferta spędzania wolnego
czasu kierowana do dzieci i młodzieży, przemoc w rodzinie, a więc także zaniedbania
środowiskowe wobec dzieci. W tym obszarze w trakcie pracy nad strategią pojawiło się
szereg propozycji. Ich wspólnym mianownikiem jest wola dotarcia z działaniami
integracyjnymi do tych starszych i młodszych dzieci, które z jednej strony takiej potrzebują
konkretnej pomocy, ale z rożnych powodów nie biorą udziału w oferowanych zajęciach,
programach, czy projektach. Z diagnozy wynika bowiem, iż nie brakuje działań kierowanych
do dzieci i młodzieży przez instytucje gminne min. szkoły, Ośrodek Kultury wraz z domami
ludowymi i bibliotekami. Bardzo istotna rolę w tym kontekście odgrywa także organizacja
trzeciego sektora – Fundacja Pomocy Społecznej w Brzeszczach prowadząca świetlice
środowiskowe Impuls I i Impuls II z realizowanymi projektami. Problemem jest raczej
absencja części dzieci i młodzieży nie tylko w oferowanych programach, ale także podczas
zajęć obowiązkowych w szkołach. Zatem kreowanie kolejnych ofert spędzenia wolnego czasu
zapewne jest pożądane, ale nie zmienia sytuacji, w której dzieci najbardziej potrzebujące, nie
biorą udziału w proponowanych działaniach. Tym samym zwiększa się ryzyko ich
dezintegracji. Szczególnie w trakcie prac Konwentu, silnie akcentowano, iż choć stosunkowo
nieliczna to jednak jest grupa dzieci uporczywie opuszczających zajęcia szkolne.
Te wagarujące dzieci najprawdopodobniej też nie będą chciały brać udziału w zajęciach
w bibliotece, czy kursie tańca. Nawet oferta świetlic środowiskowych może wiązać się dla
nich z ograniczeniami, których nie mogą, bądź nie chcą pokonać. Problemem zatem jest to jak
przekonać i motywować te dzieci i młodzież do udziału w realizowanych programach, lub
współtworzenia nowych. Jasne jest zatem, że tego problemu nie rozwiąże powołanie nowej
instytucji, której pracownik będzie czekał na potencjalnych beneficjentów. Potrzebna jest
nowa forma pracy z dziećmi i młodzieżą w ich własnych środowiskach, nie tylko na boiskach
, ale nawet w takich miejscach gdzie dzieci i młodzież spędzają wagary. Takie możliwości
73
daje streetworking. Streetworking polega na „wyjściu – sięganiu – poza – do”, czyli pracy
poza instytucjami, w środowisku przebywania klienta20. Metoda ta dotychczas nie była
profesjonalnie stosowana w podejmowanych na terenie naszej Gminy działaniach
integracyjnych.
Aby streetworking przynosił efekty należy:
1. Spopularyzować tę metodę pracy z młodzieżą i dziećmi zagrożonymi wykluczeniem
społecznym, poprzez szkolenia w zakresie streetworkingu pracowników instytucji
gminnych i przedstawicieli NGO.
2. Uwzględniać tę metodę na etapie przygotowywania przez instytucje gminne projektów
w zakresie profilaktyki czy integracji społecznej, kierowanych nie tylko dzieci i
młodzieży, ale także innych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym np. osób
bezdomnych.
3. Łączyć streetworking z projektowaniem działań profilaktycznych: streetworker
inicjuje projekt profilaktyczny realizowany przez beneficjentów.
Co bardzo istotne praca streetworkingowa pozwoli na diagnozę środowisk wykluczonych.
Będą to dane raczej jakościowe niż ilościowe, tym niemniej dające bardziej pogłębiony wgląd
w problemy danego środowiska, niż w przypadku zwykłych badań ankietowych
prowadzonych przykładowo w szkołach.
3.3.7. Rozwój usług opiekuńczych
Projekt
zakłada
rozwój
usług
opiekuńczych
przy wykorzystaniu
funduszy
pomocowych, np. dofinansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego. Zakłada
kompleksowe przeszkolenie potencjalnych beneficjentów – osoby nieaktywne zawodowo,
w zakresie wykonywania usług opiekuńczych dla osób starszych, niepełnosprawnych i dzieci.
Celem
projektu jest podniesienie aktywności społecznej grupy bezrobotnych
i nieaktywnych zawodowo klientów pomocy społecznej w wieku aktywności zawodowej
z terenu gminy Brzeszcze zagrożonych wykluczeniem społecznym, oraz poszerzenie oferty
usług opiekuńczych, co z kolei wzmocni integrację społeczną osób zależnych,
w szczególności niepełnosprawnych i starszych.
Zasadność wdrożenia projektu wynika z analizy tendencji demograficznych - starzenia
się społeczeństwa. Proces ten jest wyraźnie widoczny w skali kraju, województwa, pokazują
to także dane demograficzne dotyczące Gminy Brzeszcze. Działające na terenie gminy
organizacje społeczne takie jak Koła Gospodyń Wiejskich, Kluby Seniora skupiające między
74
innymi seniorów, zapewne ograniczają zagrożenie wykluczeniem społecznym osób starszych.
Opisana wyżej tendencja demograficzna jest jednak na tyle wyraźna i „silna”, że potrzebne są
także inne inicjatywy minimalizujące zagrożenie wykluczeniem społecznym części osób
starszych i niepełnosprawnych. Proponowany projekt mógłby spełnić takie zadanie. W jakiejś
mierze wypełniłby też lukę w ofercie usług opiekuńczych dla dzieci, wobec braku na terenie
naszej gminy żłobka i niewystarczającej liczby miejsc w przedszkolach. Z drugiej strony jest
to szansa na zatrudnienie lub samozatrudnienie dla osób bezrobotnych.
W ramach projektu przewiduje się
a. udział uczestników projektu – osoby bezrobotne w szkoleniu podnoszącym kwalifikacje
zawodowe w zakresie świadczenia usług opiekuńczych dla osób starszych i dzieci,
b. płatną praktykę zawodową beneficjentów działania,
c. spotkania integracyjne z warsztatami umiejętności społecznych,
d. wsparcie indywidualne doradcy zawodowego,
e. wsparcie indywidualne psychologa,
f. korzystanie przez beneficjentów z
internetowego forum osób świadczących
i poszukujących usług opiekuńczych,
g. korzystanie przez beneficjentów z punktu informacji poprzez zorganizowane stanowiska
komputerowe,
h. szkolenie informatyczne dla beneficjentów.
Działanie umożliwi poszerzenie oferty usług opiekuńczych na terenie naszej gminy. Obok
tego podniesienie kwalifikacji zawodowych uczestników projektu w zakresie świadczenia
usług opiekuńczych dla seniorów, osób niepełnosprawnych i dzieci, nabycie praktycznych
umiejętności w zakresie świadczenia usług opiekuńczych dla osób starszych i dzieci, nabycie
przez
beneficjentów wiedzy dot. funkcjonowania zawodowego poprzez doradztwo
zawodowe, umiejętności sporządzania aplikacji o pracę bądź rejestrację działalności
gospodarczej, wejście na rynek pracy rozumiane jako podjęcie kontaktu z potencjalnymi
pracodawcami i aplikowanie o zatrudnienie, nabycie umiejętności społecznych, ograniczenie
barier w relacjach społecznych.
3.3.8. Rozwój infrastruktury usług opiekuńczo – wychowawczych
Wsparcie rodzin w funkcjach edukacyjnych, wychowawczych, a także opiekuńczych
jest jednym z priorytetów polityki społecznej. W praktyce jest realizowane przez szkoły,
75
przedszkola, żłobki, usługi opiekuńcze dla osób starszych i opiekę stacjonarną. W tym
kontekście deficytem na terenie naszej Gminy jest niewystarczająca ilość miejsc dla dzieci
w przedszkolach i brak żłobków. W pewnym stopniu próbą rozwiązania tego problemu są
działania opisane w rozdziale 3.3.7. Rozwój usług opiekuńczych, oraz 3.3.9. Wsparcie osób
starszych i niepełnosprawnych. Tym niemniej w tym zakresie potrzebne są „rozwiązania
systemowe”. Potrzebna jest szczegółowa analiza:
1. Możliwości zorganizowania i finansowania, w tym ze środków zewnętrznych,
organizacji żłobka i dodatkowych miejsc w przedszkolach.
2. Tendencji demograficznych w tym zakresie (część danych dostępna jest w niniejszym
opracowaniu).
3. Projektowanego ustawodawstwa w tym zakresie.
4. Możliwości prowadzenia tych placówek przez inne poza gminą podmioty.
Taką analizę i studium wykonalności zadania winien przeprowadzić zespół interdyscypliarny
w skład którego weszliby przedstawiciele instytucji pomocowych, w szczególności oświaty,
przedstawiciele organizacji pozarządowych i członkowie komisji Rady Miejskiej do spraw
społecznych.
3.3.9. Wsparcie osób starszych i niepełnosprawnych
Potrzeba
utworzenia
dziennego
ośrodka
wsparcia
dla
osób
starszych
i niepełnosprawnych wynika z analizy tendencji demograficznych - starzenia się
społeczeństwa. Proces ten jest wyraźnie widoczny w skali kraju, województwa, pokazują to
także dane demograficzne dotyczące Gminy Brzeszcze. Działające na terenie gminy
organizacje społeczne takie jak: Kluby Seniora, Polski Związek Emerytów i Rencistów, Koła
Gospodyń Wiejskich, skupiające seniorów, wymieniane są przez uczestników badań
ankietowych jako zasoby procesu integracji społecznej. Ich aktywność zapewne ogranicza
negatywne zjawiska związane ze starzeniem się społeczeństwa. Opisana wyżej tendencja
demograficzna jest jednak na tyle wyraźna i „silna”, że potrzebne są także inne inicjatywy
minimalizujące
zagrożenie
wykluczeniem
społecznym
części
osób
starszych
i niepełnosprawnych. Ustawa o pomocy społecznej „ prowadzenie i zapewnienie miejsc
w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do
nich osób wymagających opieki”21 wymienia jako jedno z zadań własnych gminy. Powołanie
dziennego ośrodka wsparcia, może w znacznym stopniu zminimalizować zagrożenie
wykluczeniem
społecznym
potrzebujących
wsparcia
seniorów.
Celem
utworzenia
76
i funkcjonowania ośrodka winno być utrzymanie i rozwijanie aktywności społecznej,
wspieranie w rolach społecznych, rodzinnych osób starszych i niepełnosprawnych, które
takiej pomocy najczęściej także z racji osamotnienia potrzebują.
Aktywność społeczna jest zaliczana do podstawowych potrzeb człowieka, stanowi
warunek prawidłowego rozwoju, umożliwia prowadzenie twórczego i harmonijnego trybu
życia, jest podstawą leczenia wielu chorób, opóźnia procesy starzenia. Brak aktywności
i kontaktów interpersonalnych oznacza poważne wykluczenie z życia społecznego. Dlatego
praca z klientami ośrodka, z założenia ma stymulować ich aktywność na przykład poprzez
terapię zajęciową, muzykoterapię, trening autogenny, relaksację, wizualizację, spotkania
integracyjne.
Placówka może stanowić także ośrodek pracy wolontarystycznej. Organizując
wolontariat, częstym problemem jest, obok braku gotowych do systematycznej pracy
wolontariuszy, także brak odpowiedniego dla nich zajęcia. Ośrodek może stworzyć atrakcyjną
ofertę dla osób chcących zająć się wolontariatem. Placówka możne funkcjonować jako
gminna jednostka budżetowa, lub jako zadanie zlecone organizacji pozarządowej lub innym
osobom prawnym, na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej.
77
ROZDZIAŁ 4. Zakładane rezultaty i ewaluacja strategii
Zakładany wysoki stopień ogólności opracowania jakim jest Strategia integracji
i rozwiązywania problemów społecznych... powoduje, iż spodziewane rezultaty
również
należy formułować w sposób ogólny. Realizacja zaplanowanych działań z całą pewnością
przyczyni się do wzrostu poziomu integracji społecznej i efektywności rozwiązywania
problemów społecznych. Do tego stwierdzenia upoważnia metodologia opracowania strategii,
oraz odwołania do teorii i praktyki pracy socjalnej.
Zakładane rezultaty realizacji Strategii integracji i rozwiązywania problemów
społecznych Gminy Brzeszcze
Łatwiejszy dostęp mieszkańców do informacji o ofercie wsparcia i możliwości
uzyskania pomocy w poszczególnych instytucjach pomocowych.
Efektywna wymiana informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami pomocowymi.
Zwiększenie spójności działań instytucji pomocowych z wizją rozwoju społecznego
gminy.
Poprawa sytuacji dzieci kierowanych do rodzin zastępczych i innych form opieki
zastępczej.
Podniesienie poziomu aktywności zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
Zwiększenie aktywności społecznej i roli organizacji pozarządowych w obszarze
pomocy społecznej.
Wzmocnienie postaw asertywnych młodzieży, ograniczenie zjawiska uzależnienia od
alkoholu i innych niebezpiecznych substancji psychoaktywnych.
Podniesienie poziomu aktywności społecznej dzieci i młodzieży zagrożonych
wykluczeniem społecznym.
Podniesienie poziomu aktywności zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
Poszerzenie oferty usług opiekuńczych.
Poprawa oferty wsparcia rodzin, rozszerzenie oferty usług edukacyjnych i
78
opiekuńczych dla dzieci.
Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego osób starszych i niepełnosprawnych.
Zwiększenie udziału pracy wolontarystycznej w świadczonej pomocy na rzecz osób
zagrożonych wykluczeniem.
Należy mieć świadomość, iż samo opracowanie strategii jest pierwszym krokiem do
przeprowadzenia pozytywnych zmian. Kolejne to realizacja przewidzianych działań,
opracowywanie i wdrażanie konkretnych projektów. Zarys tych projektów jest na tyle
wyraźny i konkretny, że powinien być czytelny dla potencjalnych realizatorów
i koordynatorów. Uzupełnieniem strategii winny być projekty socjalne, bądź działania mające
taki charakter, ze szczególnym uwzględnieniem ich celów. W tych projektach należy już
szczegółowo przewidzieć zakładane rezultaty.
Generalnie ewaluacja strategii winna polegać na określeniu rezultatów otrzymanych
w wyniku realizacji zaprojektowanych działań. Chodzi tutaj zarówno o rezultaty pożądane,
jak i niepożądane, przejściowe bądź stałe, natychmiastowe lub przyszłe. Rezultaty te
określamy na podstawie dokumentów, danych obiektywnych i subiektywnych. Możemy
powiedzieć, iż ewaluacja to dokonanie bilansu zakończonych działań realizowanych
w ramach konkretnego projektu, choć oczywiście może ona być prowadzona w trakcie jego
trwania, w zależności od tego, czy stosujemy ewaluację korygującą czy podsumowującą
i jakiego przedsięwzięcia dotyczy ewaluacja22.
W przypadku Strategii integracji... uzasadnione będzie zastosowanie zarówno
ewaluacji korygującej jak i podsumowującej. Będzie to możliwe poprzez dokonywanie oceny
poszczególnych zaplanowanych działań. Z kolei ogólna ocena dokonywana będzie
w corocznych sprawozdaniach z realizacji strategii, przedkładanych Radzie Miejskiej
w Brzeszczach. Uzasadnione jest by Konwent Strategiczny kontynuował nadal spotkania, nie
rzadziej niż jeden raz na pół roku, w cele ewaluacji realizacji Strategii.
Wskazane
jest
wyznaczenie
koordynatora
całościowej
realizacji
strategii.
Koordynatorem może być pracownik Ośrodka Pomocy Społecznej lub innej instytucji
pomocowej. Zadanie koordynowania wchodziłoby w zakres jego obowiązków pełnionych w
danej instytucji. Z doświadczeń Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzeszczach w realizacji
projektów socjalnych wynika , iż znacznie lepiej realizowane spośród nich były te, w których
przewidziano zatrudnienie i powierzenie koordynatorowi odpowiedzialności za wdrażane
danego przedsięwzięcia. W przypadku realizacji strategii z racji jej charakteru,
79
odpowiedzialność za koordynację nie rozciąga się na wdrażanie poszczególnych działań, lecz
na monitorowanie i zarządzanie wymianą informacji..
Do zadań koordynatora należeć będzie:
1. Organizowanie spotkań Konwentu Strategicznego w celu ewaluacji strategii
2. Monitorowanie realizacji poszczególnych działań
3. Zbieranie i przetwarzanie informacji o realizacji projektów posiadających odrębną
koordynację
4. Przygotowywanie opinii o zgodności ze strategią podejmowanych inicjatyw z zakresu
integracji społecznej zatwierdzanych przez Dyrektora OPS.
5. Przygotowywanie sprawozdań z realizacji strategii zatwierdzanych przez Dyrektora
OPS.
6. Udział w Forum Organizacji Pozarządowych.
80
PRZYPISY
1
2
Por. K. Olechnicki, P. Załęcki, Słownik socjologiczny, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń 1999, s. 50,
Por. A. Podgórecki, Tok postępowania celowościowego (w:) Wokół problemów działania społecznego,
Wydawnictwo “Ślask” Katowice 1998, s.53,
3
M. Modzelewska, Wprowadzenie do metody środowiskowej opartej o projekt socjalny (w:) Praca socjalna
nr 4/1994 s. 18,
4
K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
1991, s.127,
5
6
Art. 6 ustawy o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r.,
R. Dyoniziak, K. Iwanicka, A. Karwińska, Z. Pucek; Społeczeństwo w procesie zmian, Towarzystwo
autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 1994, s. 56,
7
Por. J. Danecki, Kwestie społeczne - istota, źródła, zarys diagnozy, (w:) Polityka społeczna, Materiały do
studiowania, red. A. Rajkiewicz, J. Supińska i M. Księżopolski,: Interart Warszawa, 1996,
8
Por. A. Krause, Integracja upośledzonych dorosłych poprzez normalizację ich środowiska (w:) Auxilium
sociale, nr 2 (6), Wydawnictwo “Śląsk”, Katowice 1998 s. 9-19,
9
10
Strategia powiatu oświęcimskiego na lata 2007-2013
Tamże,
11
Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.; www.isip.sejm.gov.pl ,
12
Tamże,
13
14
Nowe zadania dla gmin przewiduje projekt ustawy o pieczy zastepczej. Kierunki działań w tym obszarze
winien nakreślać Gminny system profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną
Por. A. Soboń-Smyk, 20 lat III sektora w Polsce – Kilka faktów z badań, artykuł dostępny na stronie
www.civipedia.ngo.pl,
15
16
17
Informacje o działających na terenie gminy organizacjach NGO dostępne są w serwisie organizacji
pozarządowych na www.brzeszcze.pl/serwis-organizacji-pozarzadowych/
W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1996, s.228,
L. Key, Zapobieganie problemom związanym z narkotykami (w:) Praca socjalna pomoc społeczna,
Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1998, s. 209-210,
18
C. de Robertis, H. Pascal Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami i ze społecznościami,
Wydawnictwo „Śląsk” Katowice 1999, s. 294,
19
Por. akcja profilaktyczna prowadzona w Anglii streszczająca się w haśle; “Po co psuć sobie przyjemność?”,
B. Howe, Różne podejścia do profilaktyki od podstaw do kampanii, (w) Praca socjalna pomoc społeczna,
red. J. Kwaśniewski, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1998 s. 225,
20
21
22
Zob. E- podręcznik stretworkingu na www.pfwb.org.pl
Art.17 Ustawy o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r.,
Por. C. de Robertis, H. Pascal Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami i ze społecznościami,
Wydawnictwo „Śląsk” Katowice 1999, s.115, K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania,
Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1998, s. 158, J. Krzyszkowski, Elementy organizacji i zarządzania w pomocy
społecznej, Wydawnictwo Omega-Praksis, Łódź 1998, s. 209.
81

Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzeszczach

Transkrypt

Podobne dokumenty

KOSMICZNY MARATON FILMOWY 23 KWIETNIA 2016, Kino "Wisła

O dmojejaktywno ś cidoaktywnejspo ł eczno ś ci

REGULAMIN Halowych Zawodów Lekkoatletycznych Brzeszcze

Polska-Brzeszcze: Urządzenia górnicze

• dysk minimum 500 GB HDD lub 120 GB SSD • pamięć ram 4

Halowe Mistrzostwa Województwa Małopolskiego Młodzików

Burmistrz Brzeszcz