Seminarium III

Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie.
Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M.
SEMINARIUM 3: Wybrane umiejętności komunikacji klinicznejklaryfikacja
2016/2017
parafraza,
Spis treści:
1) Parafraza
I. Definicja
II. Cele
III. Zasady formułowania
2) Klaryfikacja
I. Definicja
II. Cele
III. Zasady formułowania
3) Wytyczne Calgary-Cambridge
4) Ćwiczenia
1) Parafraza
I. Definicja
Swoimi słowami oddajesz treści i uczucia z wypowiedzi pacjenta. Wypowiedź może być
sparafrazowana na kilka sposobów.
•
•
•
•
II. Cele
Służy lepszemu zrozumieniu rozmówcy i daje sygnał, że go słuchasz, nie
bagatelizujesz ani nie pomijasz żadnej ważnej informacji, którą rozmówca ci
powierza. Mając wpływ na twój sposób rozumienia, pozwala rozmówcy poczuć się
podmiotowo, a tym samym wpływa na budowanie waszej relacji. Zarówno trafiona
jak i nie trafiona parafraza daje rozmówcy poczucie, że jest uważnie słuchany i że
przykładasz dużą wagę do tego, aby go dobrze zrozumieć. Zwiększa to poczucie
bezpieczeństwa, a tym samym zachęca do większej otwartości (por. Budowanie relacji
w Calgary Cambridge Guide)
Pozwala sprawdzić, czy na ten moment twoja interpretacja jest prawidłowa. Pomaga
zwłaszcza, gdy nie jesteś pewny, że dobrze zrozumiałeś rozmówcę, lub podejrzewasz,
że jest jakieś drugie dno, ukryte uczucia, w pozornie prostej wypowiedzi rozmówcy.
Rozmówca może potwierdzić lub zaprzeczyć (por. Zbieranie informacji w Calgary
Cambridge Guide)
Jest wzmocnieniem i zachęceniem rozmówcy do mówienia o sobie. Zachęca do
przedstawienia swojej perspektywy.
Parafrazą można dokonać skrótu wypowiedzi nazywając wprost sytuację opisywaną
przez rozmówcę (przykład poniżej). Bywa uszczegółowieniem wypowiedzi pacjenta.
Może skłonić rozmówcę do skoncentrowania swoich myśli, do łączenia
poszczególnych faktów i przykładów w bardziej ogólne kategorie.
1
Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie.
Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M.
wypowiedź
parafraza
A: Drażni mnie zachowanie Anki. Ciągle B:
Rozumiem,
że
zmienia zdanie. Nie można ustalić grafiku. niezdecydowanie Anki.
Nawet z prostym ustaleniem gdzie mają
leżeć dokumenty jest problem. Dziesięć razy
na minutę zmienia plany.
•
•
•
drażni
cię
Parafrazą można akcentować interesujecie cię aspekty wypowiedzi i zachęcić do
rozwijania w danym momencie tych właśnie tematów, a nie innych wątków –
aktywnie kierować przebiegiem rozmowy (por. Nadawanie struktury w Calgary
Cambridge Guide)
wypowiedź
A: Coś jest chyba nie tak. Ciągle źle się
czuję, po prostu coraz gorzej…dodatkowo
nie mogę się ostatnio w ogóle skupić,
zabrali mi dwa projekty, jak tak dalej
pójdzie, to mnie z pracy zwolnią
•
•
2016/2017
parafraza
Cel: chcesz się dowiedzieć więcej o sytuacji
w pracy
Parafraza:
B: rozumiem, że martwi się pan zarówno
swoim złym samopoczuciem, jak i kłopotami
w pracy.
A: no tak
B: Na początek skupmy się na trudnościach
w pracy. Proszę opowiedzieć mi coś więcej
Cel: chcesz się dowiedzieć więcej o złym
samopoczuciu
Parafraza:
B: rozumiem, że martwi się pan tym co
dzieje się w pracy, jednak w tej chwili
chciałabym się dowiedzieć czegoś więcej o
pana złym samopoczuciu
Cel: pozostawienie rozmówcy wyboru
tematu rozmowy
Parafraza:
B: dowiedziałem się od pana o dwóch
ważnych kwestiach: o tym, że w ostatnim
czasie źle się pan czuje i o tym, że ma pan
kłopoty w pracy. O czym chce pan najpierw
porozmawiać?
III. Zasady formułowania
Używaj synonimów zamiast powtarzać „słowo w słowo”
Bądź precyzyjny – parafraza nie wychodzi poza to, co rozmówca powiedział - nie
interpretuj, nie wprowadzaj nowej perspektywy ani nowego sposobu rozumienia
stwierdzeń, nie proponuj wyjaśnienia zachowania rozmówcy
Parafraza nie musi odnosić się do jednej wypowiedzi, ale w swojej treści może
odwoływać się do informacji zawartych w kilku kolejnych wypowiedziach
Parafraza nie może być dłuższa niż pierwotna wypowiedź
2
Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie.
Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M.
•
2016/2017
Tak sformułuj parafrazę, aby rozmówca miał szansę potwierdzić, zaprzeczyć,
zmodyfikować twoją wypowiedź i treści w niej zawarte:
• Można zacząć od słów:
• „O ile dobrze zrozumiałam…”
• „Jeśli dobrze rozumiem…”
• „Rozumiem, że…”
• „Powiedziała pani, że … Powiedziała mi pani…”
• „Innymi słowy…”
• Lub zakończyć
• znakiem zapytania na końcu (intonacja)
• „zgadza się pani z tym co powiedziałam?”
• „czy dobrze zrozumiałam?”; „czy dobrze to ujęłam?”
2) Klaryfikacja
Zdarzają się sytuacje, kiedy treść wypowiedzi rozmówcy jest dla nas niezrozumiała lub gdy
nie jesteśmy w stanie uchwycić głównego wątku. Pod wpływem silnych emocji czyjaś
wypowiedź może być chaotyczna, wielowątkowa. Ktoś może używać niezrozumiałych dla
nas zwrotów lub tzw. „skrótów myślowych”.
I. Definicja
Wypowiedzi, których celem jest uchwycenie podstawowego wątku wypowiedzi i/lub jego
zrozumienie.
Parafraza a klaryfikacja?
Różnica między parafrazą a klaryfikacją wynika z intencji. Parafraza jest stosowana, gdy
chcesz zweryfikować poprawność swojego sposobu rozumowania, natomiast klaryfikacja gdy
masz trudności ze zrozumieniem przekazu i chcesz uzyskać informacje, które naprowadzą cię
na właściwy tok rozumowania.
II. Cele
 Doprecyzowanie wypowiedzi
wypowiedź
Klaryfikacja
A: Byłem z żoną odwiedzić matkę w szpitalu. B: Nie do końca zrozumiałem czyje
Było okropnie, bo ona zachowywała się zachowanie było dla pana trudne w trakcie
strasznie. Krzyczała, powiedziała wiele tej wizyty?
raniących słów. Ciągle miała pretensje. Nie
mam pojęcia, jak zapobiegać takim
awanturom. Mam czasem dosyć….
 Uchwycenie podstawowego wątku i uporządkowanie wypowiedzi
wypowiedź
Klaryfikacja
A: To straszne! Ordynator wezwał mnie na B: Słuchając cię nie było dla mnie jasne, czy
rozmowę i powiedział, że musi mnie zwolnić. problemem dla ciebie jest utrata pracy czy
Co ja zrobię? Jak sobie poradzę? To jest to, że zostałaś niesprawiedliwie oceniona?
niesprawiedliwe. Co prawda już kilka razy
sama chciałam rzucić tą robotę, ale to nie
3
Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie.
Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M.
2016/2017
jest w porządku, gdy bez rozmowy ze mną i
tylko n podstawie relacji jednej strony
ocenia moje zachowanie.
 Sygnalizuje, że dokładne i poprawne zrozumienie wypowiedzi rozmówcy jest dla
ciebie ważne, przez co może wpływać na budowanie relacji między wami
 Chroni przed popełnieniem błędów diagnostycznych wynikających z niedokładnego
zrozumienia wypowiedzi
III. Zasady formułowania
 Tak by rozmówca nie poczuł, że w „zły” sposób przekazuje informacje
o Intonacja
o Unikaj komunikatów „ty” (np. „powiedział pan to w taki sposób, że trudno mi
zrozumieć”; „mówisz niejasno” )
 Tak, aby wziąć odpowiedzialność za trudności ze zrozumieniem wypowiedzi - używaj
komunikatów „ja”
o „Zgubiłem się, pozwoli pan, że spróbuję powiedzieć co zrozumiałem…”
o „Straciłem wątek, nie jest dla mnie jasne czy…”
o „Mam problem ze zrozumieniem tego co mówisz, czy chodzi o …”
3) Wytyczne Calgary – Cambridge
Parafrazę i klaryfikację stosuje się podczas zbierania informacji, która ma za zadanie zachęcić
pacjenta do zaangażowania się w przebieg konsultacji oraz zbudowanie relacji opartej o
wzajemne zaufanie. Wykorzystywane są także w celu zapewnia struktury prowadzonego wywiadu
oraz nadania poczucia odpowiedzialności za kreowanie wzajemnej współpracy zarówno dla
lekarza jak i dla pacjenta. Służy również wzmocnieniu i zaakcentowaniu uzyskanych
informacji, które są istotne klinicznie.
4) Ćwiczenia
1. Proszę sparafrazować poniższe wypowiedzi:
Wzór:
P: Ostatnio nie mam apetytu i jest mi niedobrze, jak poczuję jakiś ostry zapach…
L: Z tego co zrozumiałam, to od pewnego czasu mniej Pan je i na ostry zapach reaguje
mdłościami, czy tak?
P: Nie mam doświadczenia w pielęgnacji dziecka z zanikiem mięśni, boje się że nie
dam rady się dobrze opiekować
L:
P: Ostatnio źle sypiam i mam dużo snów o moich doświadczeniach wojennych…
4
Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie.
Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M.
2016/2017
L:
P: Moje biodro mocno mnie boli, szczególnie gdy długo chodzę
L:
2. Proszę sklaryfikować poniższe wypowiedzi:
Wzór:
P: Strasznie się denerwuję, bo mój synek chyba nie rozwija się normalnie.
L: Bardzo proszę mi powiedzieć co Pani na myśli mówiąc, że nie rozwija się normalnie?
P: Pacjentka zgłosiła, że wczoraj po wieczornej dawce leków miała mroczki przed oczami
i czuła się dziwnie.
L:
P: Pacjent z dwójki w nocy wymiotował i mówił coś o bólu brzucha…
L:
Źródła:
Kurtz SM, Silvermann JD, Draper J (2005) Teaching and Learning Communication Skills in
Medicine 2nd Edition. Radcliffe Publishing (Oxford)
Ustajn D.: Pytania i inne instrumenty konwersacyjne. Zastosowania praktyczne podczas
wywiadu diagnostycznego. W: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. (red.) Wywiad
psychologiczny 2, Warszawa 2005
5