przesięwzięcia ograniczające wpływ działalności kopalń

WARSZTATY z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
Komunikat Katowickiego Holdingu Węglowego S.A.
Maksymilian KLANK, Stanisław GAJOS, Urszula MIESZCZAK,
Józef PAWLIK
Ochrona środowiska w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego
przyjazna środowisku
Środowisko naturalne jest podatne na działalność górniczą. W Katowickim Holdingu
Węglowym S.A. przywiązuje się dużą wagę do ochrony środowiska. Podejmowane działania
cechuje troska o takie stymulowanie rozwoju górnictwa, by w możliwie najmniejszym stopniu
zaburzało ono układy ekologiczne, na które wkracza ze swoją działalnością.
Działalność przemysłowa zakładów górniczych oddziałuje na środowisko naturalne
poprzez deformację powierzchni terenu, składowanie na niej materiałów odpadowych, emisję
pyłów i gazów, zanieczyszczanie wód powierzchniowych wodami dołowymi i ściekami
socjalno-bytowymi.
Celem ograniczenia względnie eliminacji uciążliwości nieodłącznie związanych z działalością przemysłową zakładów górniczych prowadzona jest szeroka działalność inwestycyjna.
W 1999 r. Zarząd Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. oraz cztery kopalnie, w tym
KWK „Murcki”, KWK „Staszic”, KWK „Mysłowice” i KWK „Wieczorek” przystąpiły do
realizacji programu Czystszej Produkcji, jako niesformalizowanego systemu zarządzania
środowiskowego mającego na celu ograniczenie ilości i jakości emisji wytwarzanych odpadów
poprzez wdrożenie opracowanych przez Zespół ds. Czystszej Produkcji i Zarządzania Środowiskowego projektów, tym samym wyżej wymienione uzyskały „Certyfikat Uczestnictwa
w Programie Czystszej Produkcji” z prawem używania znaku „Stosuję zasady Czystszej
Produkcji”.
Oto tytuły wdrożonych projektów:
1. „Ograniczenie zużycia wody pitnej i zrzutu wód dołowych do potoku Bolina Zachodnia,
poprzez zasilenie układów chłodzenia i zraszania kombajnu JOY 4 Ls, uzdatnionymi
wodami dołowymi” – KWK „Murcki”.
2. „Zmniejszenie ilości składowanych odpadów przeróbczych oraz ograniczenie zrzutu soli
z wód dołowych do cieków powierzchniowych” – KWK „Staszic”.
3. „Zmniejszenie emisji hałasu i zmniejszenie zużycia energii elektrycznej z urządzeń
przyszybowych szybu „Sas” i „Jagiełło” KWK „Mysłowice” – KWK „Mysłowice”.
4. „Obniżenie emisji hałasu przenikającego do środowiska z terenu szybu Giszowiec” –
KWK „Wieczorek”.
Do najważniejszych przedsięwzięć proekologicznych prowadzonych w 2001 roku
ograniczających wpływ działalności kopalń na środowisko naturalne należy zaliczyć:
____________________________________________________________________________
41
Komunikat Katowickiego Holdingu Węglowego S.A.
____________________________________________________________________________
w zakresie ochrony wód powierzchniowych:
 „Odtworzenie z osadów komory „B” osadników centralnych” (w dniu 31.12.2001 r. została
zakończona całość robót związanych z oczyszczeniem komory „B”) – KWK „Murcki”,
 „Zagospodarowanie pyłów dymnicowych i wód słonych wraz z instalacją zatężania wód
słonych” (kontynuacja zadania) – KWK „Wesoła”,
 „Przebudowa kolektora 800 mm wzdłuż ulicy Załęskiej w Katowicach w ramach
koncepcji uporządkowania i rozbudowy sieci kanalizacyjnej w zlewni oczyszczalni
Panewniki” – KWK „Wujek”,
w zakresie ochrony przed uciążliwościami hałasu:
 „Modernizacja oczyszczalni ścieków „Bioblok” (prace zostały zakończone w II kwartale
2001 r.) – KWK „Wesoła”,
 „Wyciszenie wentylatorów szybu IV” (kontynuacja zadania) – KWK „Staszic”,
w zakresie rekultywacji i zagospodarowania terenów przekształconych działalnością
górniczą:
W 2001 roku w Katowickim Holdingu Węglowym S.A. prowadzone były prace
rekultywacyjne na powierzchni około 26 ha, w tym na pow. 4 ha prace zostały zakończone.
Prace rekultywacyjne były prowadzone w następujących kopalniach :
 KWK „Murcki” – „Rekultywacja zwałowiska przy Szybach Głównych” (kontynuacja
zadania),
 KWK „Wesoła” – „Rekultywacja terenu przez likwidację zalewiska przy ulicy
Spacerowej” (kontynuacja zadania),
 KWK „Wesoła” – „Rekonstrukcja potoku Ławeckiego” (prace zostały zakończone w II
kwartale 2001 r. na odcinku od ul. Spacerowej do przepompowni ścieków),
 KWK „Wieczorek” – „Zagospodarowanie zrekultywowanego terenu w rejonie Stawu V”
(prace zostały zakończone w II kwartale 2001 r. – przedmiotowy teren o powierzchni
7,8 ha został przekazany do Nadleśnictwa Siewierz),
 KWK „Wieczorek” – „Usuwanie zagrożenia powodziowego spowodowanego obniżeniem
terenu w rejonie przepustów potoku Bolina Południowa pod magistralą piaskową
i ul. Mysłowicką” (kontynuacja zadania),
 KWK „Wujek” – „Rekultywacja i zagospodarowanie terenu w rejonie ul. Szadoka
w Katowicach”.
Kopalnie KHW S.A. na realizację przedsięwzięć proekologicznych (łącznie z rekultywacją)
w 2001 r. poniosły nakłady w wysokości 6 492,2 tys. zł.
Działalność inwestycyjna prowadzona przed, jak i w 2001 r. w kopalniach Katowickiego
Holdingu Węglowego S.A. przyczyniła się do uzyskania następujących efektów ekologicznych
(porównanie 2001 r. do 2000 r.):
1.
Zmniejszenia poboru wody pitnej i przemysłowej z ujęć powierzchniowych i studni
głębinowych o około 328,1 tys. m3, tj. o około 34,5%.
Wielkość poboru wody jest uzależniona od zapotrzebowania sieci p.poż. na dole kopalni,
Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla oraz od zapotrzebowania dla celów socjalnych.
____________________________________________________________________________
42
WARSZTATY z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
Wielkości poboru są zmienne z uwagi na to, że obie sieci są zasilane również wodą
infiltrującą z wyżej zalegających warstw górotworu.
2.
Zmniejszenia ilości odprowadzanych ścieków o 368,4 tys. m3, tj. o 1,8%, w tym wód
dołowych do wód powierzchniowych o 330,3 tys. m3, tj. o około 1,8% oraz zmniejszenia ładunku soli (Cl + SO4) w wodach dołowych o około 11 644 ton, tj.
o około 19,3%.
Ilość odprowadzanych ścieków, w tym wód dołowych do cieków powierzchniowych
uzależniona jest od ilości i rodzaju zużytego materiału podsadzkowego oraz od wielkości
dopływów naturalnych.
Zmniejszenie ilości odprowadzanych ścieków, w tym wód dołowych do wód
powierzchniowych oraz zmniejszenie ładunku soli (Cl + SO4) w wodach dołowych
spowodowane było zwiększeniem zagospodarowania wód dołowych na dole kopalni; (do
podsadzki hydraulicznej oraz deponowaniem z pyłami dymnicowymi), zwiększeniem
zagospodarowania na powierzchni do celów technologicznych.
3.
Zmniejszenia produkcji odpadów górniczych o 571,4 tys. ton, tj. o 11,6% z uwagi na
zmniejszoną ilość robót przygotowawczych oraz przejściem z eksploatacją do
pokładów mniej zanieczyszczonych skałą płonną.
Należy podkreślić, że kopalnie KHW S.A. nie składują odpadów na powierzchni, lecz
całkowicie zagospodarowują odpady górnicze na dole, do podsadzki hydraulicznej, do
wypełniania starych zrobów, likwidacji zbędnych wyrobisk korytarzowych oraz
wykorzystują na powierzchni do robót rekultywacyjnych, inżynieryjnych i kształtowania
powierzchni terenu.
Do kopalń zagospodarowujących największą ilość kamienia do podsadzki należą: KWK
„Wieczorek”, KWK „Wujek” i KWK „Mysłowice”, natomiast do kopalń wykorzystujących
gospodarczo na powierzchni największą ilość odpadów górniczych należą: KWK
„Murcki”, KWK „Staszic” i KWK „Wesoła”.
W myśl nowej Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. Dz. U. Nr 62 poz. 928,
kopalnie KHW S.A. spełniają podstawową zasadę zapobiegania powstawania odpadów,
przyczyniając się do minimalizacji ich ilości, a także przyczyniając się do wykorzystania
odpadów w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
4.
Odtworzenia pierwotnego charakteru terenów zdegradowanych na powierzchni 4 ha
oraz prowadzenie prac rekultywacyjnych na powierzchni 26 ha.
Powyższe prace rekultywacyjne były prowadzone w kopalniach : „Murcki”, „Wieczorek”,
„Wujek” i „Wesoła”.
5.
Zmniejszenia emisji pyłów o około 11,7 tony, tj. o około 15,1% w związku ze
zmniejszoną potrzebną ilością godzin pracy urządzeń odpylających.
6.
Zmniejszenia ilości substancji zanieczyszczających, wprowadzanych do powietrza
z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych o 140,1 tony, tj. o 8,8%
____________________________________________________________________________
43
Komunikat Katowickiego Holdingu Węglowego S.A.
____________________________________________________________________________
w związku z ograniczeniem do niezbędnego minimum pracy maszyn roboczych i pojazdów szynowych w kopalniach KHW S.A. oraz w związku z przeprowadzeniem działań
restrukturyzacyjnych w KWK „Wesoła” (wydzielenie oddziału kolejowego ze struktur
kopalni).
7. Zmniejszenia opłat na rzecz ochrony środowiska o 198,3 tys. zł, tj. o 3,1% w związku
ze zmniejszeniem poboru wody pitnej i przemysłowej z ujęć powierzchniowych i podziemnych, w związku ze zmniejszeniem ilości odprowadzanych ścieków, w tym wód
dołowych do odbiorników powierzchniowych, zmniejszeniem zasolenia w odprowadzanych wodach dołowych, zmniejszeniem emisji pyłów, substancji zanieczyszczających
powstałych przy przeładunku benzyn silnikowych oraz substancji zanieczyszczających
powstałych z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych.
8. Zmniejszenia kar za przekroczenie obowiązujących norm o 2 118,2 tys. zł, tj.
o 41,7% w związku ze zmianą stawek kar dobowych naliczonych przez ŚWIOŚ oraz
w skutek realizacji zadań proekologicznych takich jak „Modernizacja oczyszczalni Bioblok”
(wyeliminowanie kar za emisje hałasu) oraz uruchomienie instalacji zatężania wód
słonych (zmniejszenie kar dobowych za odprowadzenie wód słonych) w KWK „Wesoła”.
W dalszym ciągu Katowicki Holding Węglowy S.A. będzie podejmował działania mające
na celu dalsze ograniczenie uciążliwości nieodłącznie związanych z działalnością
przemysłową kopalń.
____________________________________________________________________________
44