W_cz_8

Opakowania w
logistyce
Logistyka zaopatrzenia
i produkcji
dr inż. L. Wicki
LZIP_3_LW
Opakowanie –
definicje
Opakowania
• Opakowanie – dająca się oddzielić powłoka
pakowanego towaru, mająca go chronić lub spełniać inne
funkcje.
• Opakowanie jest wyrobem przeznaczonym do ochrony
innych wyrobów przed uszkodzeniami, a także do
ochrony otoczenia przed szkodliwym oddziaływaniem
zapakowanego wyrobu (norma PN-88/0-79000)
• Podstawowa cecha:
Opakowanie powinno być tanie, lekkie, mocne i
zachowujące towar w niezmienionej postaci przez
dłuższy czas.
4
Logistyczne funkcje
opakowań
Funkcje opakowań
• Wyróżniamy następujące funkcje opakowań:
– Produkcyjne. Opakowanie umożliwia przygotowanie
odpowiedniej ilości towarów na wyjściu z produkcji i pobranie
odpowiedniej ilości materiałów na wejściu do produkcji.
– Marketingowe. Opakowanie dla wielu towarów stanowi
część strategii marketingowej wyrobu (porównaj marketingmix), która sprawia, że towar staje się możliwy do odróżnienia
od towarów konkurencji. Opakowanie, jako nośnik reklamy
może spełniać także ważne funkcje komunikacyjne, np. w
zakresie oferowanych promocji lub specjalnych cech towaru.
– Zastosowawcze. Zaliczamy tu zastosowanie opakowania
przez nabywcę do innych celów. Można używać słoiki,
kartony, itp.
– Logistyczne. Ze względu na rozpatrywaną tematykę, funkcje
te przedstawione są w oddzielnym ujęciu.
5
•
•
•
•
•
Ochronna.
Magazynowa.
Transportowa.
Manipulacyjna.
Informacyjna.
Różnorodne funkcje logistyczne spełniane przez
opakowanie powodują, że opakowanie jest traktowane
jako integralny element systemu logistyki.
6
1
Logistyczne funkcje
opakowań - 1
Logistyczne funkcje
opakowań - 2
• Ochronna. Towar do nabywcy powinien
dotrzeć we właściwym stanie, opakowanie
ma go chronić przed obciążeniami
mechanicznymi, warunkami klimatycznymi,
kradzieżą.
• Magazynowa. Ma ułatwiać
magazynowanie towaru, powinno nadawać
się do układania w stosy, być odporne na
ściskanie, mieć odpowiednie rozmiarach.
7
Logistyczne funkcje
opakowań - 3
8
Logistyczne funkcje
opakowań - 4
• Manipulacyjna. Powinno łączyć towary w
takie jednostki, które ułatwią
manipulowanie nimi przy transporcie i
magazynowaniu i zapewnić możliwość
użycia mechanicznych środków transportu.
• Transportowa. Ma ułatwiać lub
umożliwiać transport. Opakowanie
powinno mieć stosunkowo niewielką masę
i pozwalać na optymalne wykorzystanie
pojemności środków transportowych
9
Logistyczne funkcje
opakowań - 5
10
Znaczenie opakowań w
procesie logistycznym
• Informacyjna. Jest to bardzo ważna funkcja w
procesie kompletacji zamówień. Jednostki
opakowań zbiorczych i indywidualnych (zależnie
od rodzaju kompletacji) powinny być tak
oznakowane, aby można było łatwo
zidentyfikować potrzebne wyroby (np. color
code).
• Użycie kodów kreskowych umożliwia
automatyczną identyfikację towaru
Opakowania mogą utrudniać lub ułatwiać
procesy logistyczne w tym transportowe
11
12
2
Funkcje a cechy opakowania
Oznakowanie
opakowań
• Oznakowanie opakowań dzieli się na: zasadnicze, informacyjne,
niebezpieczeństwa i manipulacyjne.
• Znaki zasadnicze pozwalają na identyfikację towaru, odbiorcy i
miejsca przeznaczenia.
• Znaki informacyjne umożliwiają bliższe rozpoznanie ładunku,
Dotyczą danych o masie, wymiarach i nadawcy opakowania
transportowego.
• Znaki niebezpieczeństwa wskazują na szczególne cechy ładunku.
Dotyczy to materiałów wybuchowych, żrących, łatwopalnych, itd.
• Znaki manipulacyjne wskazują na określony sposób obchodzenia
się z towarem. Oznacza się ładunki tłukące się, wrażliwe na
wstrząsy, aparaty precyzyjne, zakaz używania haków, nakaz ochron
przed nagrzaniem, itd.
13
18
•
Pfohl H.Ch.: Systemy Logistyczne: Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001. s. 143.
Zakres badań na znak
bezpieczeństwa
Podziały opakowań:
•
•
•
•
•
•
•
Badania szczelności,
Odporność uchwytów na zerwanie,
Odporność na uderzenie przy swobodnym spadku,
Odporność na nacisk statyczny,
Odporność na uderzenia poziome na pochylni,
Odporność na drgania o stałej niskiej częstotliwości,
Sprawdzenie stabilności kształtu i wymiarów pod
działaniem podwyższonej temperatury,
• Badania mające na celu określenie odmiany tektury (co
do wytrzymałości, itp.).
• kryteria podziału:
– wg rodzaju użytkowania: jednorazowego użytku,
wielorazo-wego użytku;
– wg podstawowej funkcji: jednostkowe
(detaliczne), zbiorcze; transportowe (tworzone w
celu zabezpieczenia towaru, umożliwienia
manipu-lacji w czasie transportu);
– wg rodzaju tworzywa: metalowe, drewniane,
szklane, z tworzyw sztucznych, tekturowopapierowe, ceramiczne, kombinowane;
– wg formy konstrukcyjnej (i geometrycznej):
skrzynie i skrzynki, pudła tekturowe, paczki,
pojemniki, kosze, klatki, opakowania bednarskie:
beczki, kadzie, wiadra, cebry, butle, butelki, worki,
bele, inne.
19
Badania dużych
pojemników do
przewozu luzem (DPPL)
24
System wymiarowy
opakowań
•
Odporność na podnoszenie od dołu DPPL sztywnych
•
Odporność na podnoszenie od góry DPPL elastycznych do 1000 kg i DPPL
sztywnych 3000 kg
•
Odporność na rozdzieranie DPPL elastycznych,
•
Odporność na nacisk przy piętrzeniu DPPL do 100 kN
•
Szczelność DPPL sztywnych
•
Odporność DPPL sztywnych na wewnętrzne ciśnienie hydrauliczne do 400
kPa
•
Odporność DPPL na uderzenie przy swobodnym spadku z max. wysokości
1,8 m
•
Odporność DPPL na uderzenie przy swobodnym spadku z przewróceniem z
max. wysokości 1,8 m
•
Odporność na obciążenie przy podnoszeniu leżącego DPPL elastycznego
25
3
System wymiarowy
opakowań
Różnorodność
wymiarów - problemy
• małoseryjna produkcja opakowań utrudniająca mechanizację pracy
i zwiększenie wydajności parku maszynowego, przy jednoczesnym
zwiększeniu pracochłonności i kosztów wytwarzania;
• utrzymywanie w zakładach produkcyjnych dużych zapasów
magazynowych opakowań o różnych wymiarach;
• utrudnienie organizacji zwrotu opakowań wielokrotnego użytku;
• nieefektywne wykorzystanie powierzchni magazynów i środków
transportowych;
• trudności ujawniające się przy wprowadzaniu mechanizacji prac
przeładunkowych i magazynowych;
• Wyższe koszty - nieracjonalne zużywanie materiałów
opakowaniowych, wynikające z niedostosowania wymiarów tych
materiałów do wymiarów produkowanych z nich opakowań.
• ograniczony ilościowo układ zalecanych
wymiarów opakowań transportowych i
jednostkowych.
28
29
Przykład ułożenia
opakowań modułowych
na palecie
Moduł opakowania –
Opakowania modułowe
• Podstawowy moduł opakowania ma znormalizowane
wymiary zewnętrzne podstawy 400mm x 600mm, co
pozwala na pełne % wykorzystanie miejsca na paletach:
• EURO (800mm x 1200mm - 4 opakowania), jak i
• ISO (1000mm x 1200mm – 5 opakowań).
• W użyciu są też wielokrotności modułu podstawowego.
• Użytkownicy mają do wyboru dwa standardy załadunku
palet pod względem wysokości: 105 cm i 160–190 cm.
30
31
•
Czynniki dot.
Projektowania
systemu opakowań
Pfohl H.Ch.: Systemy Logistyczne: Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001.
Czynniki wpływające na
dobór opakowań
(projektowanie
systemu)
• Powierzchnia magazynowa,
• Wymiary i nośność:
– ramp, dróg dojazdowych, bram (drzwi) magazynów,
dźwigów itp.,
– urządzeń magazynowych, jak np. gniazda regałów,
– urządzeń transportu wewnętrznego i bliskiego (wózki
podnośnikowe, unoszące, itp.),
– przestrzeni ładownej środków transportowych
(wagony kolejowe, samochody ciężarowe, ładownie
statków, samolotów itp.),
41
4
Schemat wzajemnego
powiązania zależności
wymiarowych
Czynniki cd.
– palet ładunkowych,
– opakowań transportowych,
– opakowań zbiorczych i jednostkowych,
– określonych zespołów maszyn pakujących i
formujących oraz ich oprzyrządowania,
– materiałów opakowaniowych w arkuszach
(sklejki, płyty pilśniowe, płyty polipropylenowe,
papier, tektura, folie, blachy itp.).
• 1 —produkt, 2 —opakowanie jednostkowe, 3 —
opakowanie zbiorcze, 4 —opakowanie transportowe, 5—
paleta ładunkowa, 6 —kontener, 7 —magazyn, 8 —
samochód, 9 —wagon kolejowy, 10 —statek (ładownie)
42
Zależności wymiarowe
opakowań, jednostek
ładunkowych, środków
przewozowych oraz budowli
magazynowych
43
Jednostki
logistyczne
44
Jednostki
logistyczne
Jednostki
logistyczne -
• Tworzenie jednostek logistycznych oznacza
łączenie wysyłanych ładunków (towarów) w
większe jednostki.
• Wyróżniamy następujące jednostki logistyczne:
Jednostki logistyczne powstają przez
połączenie towarów w znormalizowane
pod względem kształtów i wymiarów
jednostki, w celu uproszczenia przepływu
towarów i obniżenia powstających przy tym
kosztów.
– magazynowe,
– transportowe,
– ładunkowe.
• Zestawienie towaru w odpowiednie jednostki ma
pozwolić na sprawny przepływ w kanale
logistycznym.
46
47
5
•
•
•
•
•
Zasady kształtowania
łańcucha transportowego
ze względu na przepływ
towarów
zestawianie – łączenie towarów w większe
jednostki,
możliwość układania w stosy,
normalizowanie jednostek pod względem
wymiarów i kształtu,
ułatwienie zastosowania urządzeń
mechanicznych do manipulacji,
wybór jednostki pozwalającej na utworzenie
ciągłego łańcucha transportowego od
dostawcy do odbiorcy.
Możliwości tworzenia
jednostek logistycznych
•
Pfohl H.Ch.: Systemy Logistyczne: Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001. s. 148.
48
49
Jednostka
ładunkowa i jej
rodzaje
Podstawa systemu
wymiarowego
opakowań
• Jednostkę ładunkową można zdefiniować jako
pewną liczbę opakowań ładunku (towaru),
zestawionego w jedną całość przy
wykorzystaniu pomocniczych środków wiążących
lub urządzeń transportowych, w sposób
zapewniający trwałość jej kształtu, wymiarów i
zawartości od miejsca jej zestawienia poprzez
cały łańcuch transportowy aż do chwili
rozformowania. Umożliwia ona pełną
mechanizację przeładunków na drodze swego
przebiegu, z zachowaniem warunków
bezpieczeństwa i higieny pracy przy przewozie,
przeładunkach i składowaniu.
• Za podstawę tworzenia systemu
wymiarowego opakowań przyjęto
wymiar znormalizowanej palety
ładunkowej płaskiej o wymiarach
1200×800mm (euro) i 1200×1000 mm
(ISO). Palety stały się pomostem między
różnymi jednostkami transportowymi.
50
Rodzaje jednostek
ładunkowych:
51
Paleta
• Paleta to platforma nośna z nadbudową, lub bez
nadbudowy, która służy do skomasowania towarów,
w celu uformowania jednostki ładunkowej do
transportu, magazynowania i układania w stosy, przy
wykorzystaniu środków przewozowych transportu
bliskiego (wózki widłowe, itp.).
• Ma ona wiele odmian, ważną jej cechą jest jednak
stałość rozmiarów podstawy w kilku typach:
• europaleta 800×1200 mm;
• paleta ISO 1000×1200mm.
• jednostki paletowe (ładunek
spaletyzowany);
• jednostki pakietowe, formowane bez
użycia palet, lecz z wykorzystaniem
różnego rodzaju środków wiążących
(ładunek spakietyzowany);
• jednostki kontenerowe, (ładunek
skonteneryzowany).
52
53
6
Paleta drewniana
płaska
Korzyści paletyzacji
• zwiększenie mechanizacji prac transportowomagazynowych,
• zmniejszenie udziału pracy żywej w wyżej wymienionych
procesach,
• skrócenie postoju pojazdów i lepsze ich wykorzystanie
dzięki zmechanizowanym przeładunkom,
• zmniejszenie zapotrzebowania na powierzchnię
składową z powodu łatwej możliwości piętrzenia
ładunków,
• zmniejszenie strat towarowych,
• polepszenie organizacji pracy,
• poprawa warunków bhp przy pracach magazynowotransportowych.
• wymiary 800 x 1200 mm i wysokości 144
mm
56
Pakiety
Duże pojemniki
• Pakiety to jednostki ładunkowe złożone z co najmniej dwóch sztuk
tego samego rodzaju ładunku, zestawione bez użycia tradycyjnej
palety lub kontenera w sposób zapewniający trwałość jej formy i
masy.
• Tworzone są w celu zmechanizowania przeładunku widłami wózka
podnośnikowego lub haka suwnicy bądź żurawia. Masa pakietu
powinna być dostosowanej do szeregu udźwigów urządzeń
ładunkowych zaś wymiary powinny mieścić się w obrysie kolejowej
przestrzeni ładunkowej i dopuszczalnych wymiarach dla pojazdów
drogowych oraz wykorzystujących racjonalnie powierzchnię i
przestrzeń środków przewozowych, udźwigi maszyn i urządzeń
punktowych, wymiary otworów obiektów magazynowych, wymiary
przestrzeni magazynowych.
69
uniwersalne,
specjalizowane,
specjalne
pod względem konstrukcji:
–
–
–
–
–
•
małe (do 5t brutto),
średnie (do 10t brutto),
wielkie(powyżej 10t brutto)
pod względem funkcjonalności:
–
–
–
•
70
pod względem maksymalnej masy brutto:
–
–
–
•
• Do dużych pojemników zalicza się:
• kontenery ISO o wymiarach długości 10, 20, 30 i 40 stóp
(3028, 6055 mm, itd.), szerokości 8 stóp (2435 mm) i
wysokości 8–9 stóp (2435–2745mm). Nadają się one do
ustawiania w sześcio-warstwowe stosy i są ładowane
przez jedne drzwi w ścianie czołowej. Umożliwia on
pełne załadowanie przy użyciu palet ISO.
• eurokontenery – o wymiarach 6058×2500×2600 mm i
ładowności brutto 24 tony.
• nadwozia samochodowe wymienne, zwykle o
wymiarach 2500×2600×6250 mm lub 7150 mm.
Kontenery uniwersalne
drobnicowe 20' (general
purpose containers)
Podział kontenerów:
•
63
skrzyniowe (zamknięte, otwarte),
specjalizowane (uniwersalne z dodatkowym wyposażeniem)
specjalne (zbiornikowe bezciśnieniowe i ciśnieniowe, płytowe)
specjalnego przeznaczenia (np. mieszkalne)
elastyczne (głównie do ładunków sypkich luzem),
pod względem normalizacji:
–
–
–
standardowe (np. wg wymagań ISO),
znormalizowane (np. kontenery znormalizowane do transportu lądowego),
nietypowe.
73
74
7
Mechanizacja
załadunku
Mechanizacja
załadunku
85
86
8