Pobierz najnowszy raport
Transkrypt
Pobierz najnowszy raport
Comperia.pl Hipotrendy Raport kredytowy Październik 2008 Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Comperia.pl to pierwsza w Polsce internetowa, kompleksowa porównywarka produktów finansowych, zawierająca między innymi: • Unikalną sekcję narzędziową: porównywarki kredytów hipotecznych, gotówkowych, samochodowych, kart kredytowych, lokat bankowych i funduszy inwestycyjnych; • Rozbudowaną sekcję merytoryczną, w tym dział komentarzy i analiz oraz „warto wiedzieć”; • Profesjonalną redakcję, składającą się z osób związanych z rynkiem finansowym od kilkunastu lat; • Treści skierowane zarówno do osób, które miały już do czynienia z produktami finansowymi, jak i osób poszukujących podstawowych informacji. Analizy, komentarze, porady przygotowane przez Comperia.pl są szeroko cytowane i publikowane w mediach (m. in. Gazeta Prawna, Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, Polska The Times, Parkiet czy Program Trzeci Polskiego Radia). Nasi eksperci regularnie pojawiają się również w programach telewizyjnych (TVN, TV Biznes, TVN24, TVN CNBC). Zespół analityków Comperia.pl przygotowuje wiele publikacji z zakresu finansów osobistych, w tym między innymi unikalny, cykliczny raport Hipotrendy i tygodniowy wskaźnik Kredytometr. Współpracujemy z szeregiem instytucji finansowych, w szczególności z bankami (Bank BGŻ, Bank Zachodni WBK, DOM Bank, Fortis, Millenium, mBank, MultiBank, Metrobank, Pekao, Nykredit, Polbank EFG, Santander, Toyota Bank) i największymi firmami doradztwa finansowego (OPEN Finance, Expander, Golden EGG, Notus). W gronie naszych partnerów znajdują się także portale internetowe GazetaDom.pl, Infor.pl oraz IPO.pl. Comperia.pl stale rozszerza bazę partnerów, tym samym zwiększając możliwość zakupu produktów finansowych on-line. Właścicielem Portalu jest Comperia.pl Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Zawojskiej 38A, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Miasta Stołecznego Warszawy, Wydziale XIII Gospodarczym - rejestrowym pod numerem 0000280165, NIP: 951 220 9854, o opłaconym w całości kapitale zakładowym wynoszącym 99 850 złotych. GazetaDom.pl – wszystko pod jednym dachem! GazetaDom.pl to największy portal o nieruchomościach w Polsce, który od września 2006 roku zajmuje pozycję lidera w polskim internecie w kategorii Budownictwo i Nieruchomości. Miesięcznie GazetaDom.pl odwiedza około 900 tys. użytkowników (wg Megapanel PBI/Gemius, luty 2008) Serwis GazetaDom.pl to przede wszystkim bogata baza aktualnych ogłoszeń o nieruchomościach z rynku pierwotnego, wtórnego i rynku najmu. System wyszukiwania pozwala precyzyjnie określić warunki, jakie ma spełniać lokal, a wyniki możemy przeszukiwać w zależności od takich parametrów jak lokalizacja, cena czy termin oddania inwestycji. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl GazetaDom.pl to również miejsce dla wszystkich zainteresowanych rynkiem nieruchomości. Serwis oferuje zarówno porady prawne i finansowe związane z branżą nieruchomości, jak również porady i informacje dotyczące sprawnego przeprowadzenia remontu, urządzania wnętrz, wyboru kredytu czy formy finansowania nieruchomości. O Raporcie Raport „Hipotrendy” składa się z trzech części. Pierwsza część Raportu to analiza struktury popytu na produkty hipoteczne, a więc zapotrzebowania w zakresie celów finansowania, okresów spłaty, waluty kredytu itd. Dane wykorzystane do stworzenia tej części Raportu pochodzą od użytkowników wyszukiwarki, a więc klientów indywidualnych, doradców finansowych, doradców bankowych. Druga część Raportu skupia się na prezentacji tendencji związanych z elementami cenowymi oferty bankowej. Chodzi o zobrazowanie jak na przestrzeni ostatnich miesięcy kształtował się koszt obsługi zobowiązań hipotecznych ze wskazaniem na możliwe przyczyny zaobserwowanych zjawisk. Dane wykorzystane do stworzenia tej części Raportu w dużej mierze mają charakter ogólnodostępny (stopy procentowe, kursy walutowe) lub pochodzą z banków – kredytodawców. Trzecia część Raportu to analiza wtórnego rynku nieruchomości w głównych miastach Polski na podstawie danych z serwisu GazetaDom.pl Metodologia Comperia.pl Analiza struktury popytu Raport „Hipotrendy” powstał w oparciu o zapytania zgłaszane przez użytkowników wyszukiwarki, a więc klientów indywidualnych, pracowników banków, a także firm doradztwa finansowego. Każde zgłoszenie jest zapisywane w stworzonej specjalnie w tym celu bazie. Prowadzone wewnętrznie statystyki obrazują charakterystykę zapotrzebowania klientów w zakresie wszelkich parametrów oferty, a więc: celów kredytowania, formy zabezpieczenia, okresu kredytowania, waluty itd. Obecnie miesięcznie zgłaszanych jest już ponad 50 tys. zapytań dotyczących kredytu hipotecznego, pochodzących z całego kraju, co wynika ze specyfiki funkcjonowania medium jakim jest Internet. Wyszukiwanie produktów finansowych przez Internet staje się coraz bardziej popularne, nie tylko w dużych miastach. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Analiza kosztów kredytu Prezentowany raport „Hipotrendy” ukazuje zmiany wysokości rat kredytowych (Kredytometr Comperia.pl) oraz całkowitych kosztów kredytu hipotecznego (Barometr Comperia.pl) w czasie – w ujęciu tygodniowym oraz miesięcznym. Kredytometr Comperia.pl Obliczenia, analizy, wykresy zawarte w Kredytometrze Comperia.pl zostały przygotowane na bazie danych dla modelowego kredytu wysokości 200 tys. zł zaciągniętego 10 września 2007 r. (okres spłaty – 30 lat) oddzielnie dla czterech walut: PLN, CHF, EUR i USD. Raport przedstawia zmiany rat kredytowych w oparciu o zmiany stawek WIBOR 3-miesięczny (kredyty w PLN) oraz LIBOR 3-miesięczny (kredyty w CHF, EUR i USD). W podanych ratach kredytowych uwzględniony jest również kurs wypłaty z dnia 10 września 2007 r. oraz kurs spłaty w kolejnych dniach kalkulacji Kredytometru, co umożliwia uwzględnienie spread’u walutowego dla każdego kredytu denominowanego w walucie obcej. Raty, stawki WIBOR / LIBOR oraz kursy spłaty wykorzystane w Kredytometrze Comperia.pl aktualizowane są co tydzień, począwszy od 10 września 2007 r. Oprocentowanie dla naszego modelowego kredytu zostało wyliczone na podstawie stawek WIBOR 3-miesięczny / LIBOR 3-miesięczny (dla EUR, CHF oraz USD) oraz średnich poziomów marż dla 10 najlepszych ofert wg Comperia.pl. Wysokość marż jest aktualizowana co miesiąc, w pierwszym wydaniu Kredytometru Comperia.pl w danym miesiącu. Przedstawione na wykresach kursy (które są również wykorzystywane do obliczania rat dla kredytów denominowanych w walutach obcych) są średnimi kursami wykorzystywanymi przez banki do wyliczania wysokości rat kredytów walutowych. Kursy obliczane są na podstawie tabel kursowych z 20 banków publikowanych w kolejnych dniach wyliczania rat na potrzeby Kredytometru Comperia.pl. Kredytometr Comperia.pl ukazuje zmiany w kosztach miesięcznych rat kredytowych dla czterech walut, w których zaciągane są kredyty hipoteczne. Analiza Kredytometru wskazuje na skalę oraz przyczyny wahań rat kredytowych. Wskazuje również na różnice w wysokości rat w zależności od wybranej waluty kredytu. Barometr Comperia.pl Wskaźnik obejmuje wszystkie elementy oferty kredytowej składające się na koszt dla klienta, a więc: − prowizję − wszelkiego rodzaju ubezpieczenia (niskiego wkładu, na życie, inne wymagane przez bank) − odsetki − spread (w przypadku kredytów walutowych) Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl − wycenę nieruchomości Wskaźnik odnosi się do kosztu kredytu w dniu publikacji wskaźnika. W przypadku kredytów walutowych wskaźnik uwzględnia miesięczną zmianę kursów walutowych oraz spread walutowy. Barometr Hipoteczny jest wyliczany zawsze dla kredytu o tej samej wysokości (250 tys. zł) i dla tego samego okresu spłaty (30 lat).Wskaźnik stanowi średni poziom kosztu kredytu dla 10 najtańszych ofert bankowych. Komentując zmiany barometru możemy wskazywać na przyczyny tego zjawiska (zmiana oprocentowania, kosztów przyznania, wysokości spread’u itd.). Historia publikacji wskaźnika będzie czytelnie pokazywać procesy dokonujące się na rynku kredytów. Wskaźnik przyjmuje wartości w punktach. Każde 1 tys. zł kosztu to jeden punkt dla wskaźnika. Dla przykładu, jeżeli wyliczony całkowity koszt kredytu wynosi 300 tys. zł, to wysokość wskaźnika wyniesie 300 pkt. Analiza wtórnego rynku nieruchomości Analiza przygotowana została w oparciu o bazę 90 948 ogłoszeń z Warszawy oraz 10 006 ogłoszeń z innych miast Polski. Obejmuje okres od stycznia do czerwca 2008 roku. Prawa autorskie. Zastrzeżenia. Wszelkie szacunki, prognozy i wnioski zawarte w raporcie oparte są na wiedzy i doświadczeniu Comperia.pl Sp. z o.o. (COMPERIA) w zakresie analizy rynku kredytów hipotecznych. COMPERIA zastrzega sobie prawo zmiany opinii wyrażanych w raporcie w sytuacji pozyskania informacji, które nie były dostępne w momencie jego powstawania. Raport zawiera opinie COMPERIA i nie może być podstawą do jakichkolwiek roszczeń względem COMPERIA zgłaszanych przez jego Czytelników w związku z podjętymi na jego podstawie czynnościami lub działaniami lub ich zaniechaniem. Wszelkie prawa do niniejszego raportu przysługują COMPERIA, a prawa do III części raportu ("Analiza wtórnego rynku nieruchomości") przysługują COMPERIA oraz Agora. Zwielokrotnianie oraz publikowanie raportu w części lub w całości wymaga wcześniejszej zgody COMPERIA lub podania źródła: „PORÓWNYWARKA FINANSOWA COMPERIA.PL”. W przypadku publikacji fragmentów lub całości III części ("Analiza wtórnego rynku nieruchomości") wymagana jest wcześniejsza zgoda COMPERIA oraz Agora lub podania źródła raportu. Zwielokrotnianie oraz publikowanie raportu w części lub w całości przez Agora SA uzgodnione zostało w umowie zawartej 9 kwietnia 2008 roku pomiędzy Comperia.pl Sp. z o.o. i Agora SA o udostępnianiu przez Agorę danych Comperii i o udzieleniu Agorze licencji na korzystanie z raportu. Raport opracowywany jest przez zespół: Bartosz Michałek, Karol Wilczko, Bartłomiej Samsonowicz, Patryk Michałek, Sylwester Góreczny. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Część 1 – Analiza struktury popytu Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Cele kredytowania Poniższa tabela obrazuje udział poszczególnych celów kredytowania (zakup istniejącej nieruchomości, refinansowanie posiadanego kredytu, pożyczka hipoteczna, budowa domu, konsolidacja kredytów) we wszystkich zapytaniach zgłaszanych przez użytkowników Comperia.pl z podziałem na kwartały, począwszy od IV kwartału 2007 roku. Ostatnia kolumna pokazuje zmianę analizowanego wskaźnika w stosunku do ubiegłego kwartału. Tabela nr 1: Cele kredytowania Zmiana Udział poszczególnych zapytań IV kw. ‘07 I kw. ‘08 II kw. ‘08 III kw. ‘08 Zakup 67,24% 68,04% 68,17% 71,3% + 3,13 p.p. Refinansowanie 4,80% 4,22% 7,57% 7,0% - 0,57 p.p. Pożyczka 4,74% 4,84% 4,98% 4,3% - 0,68 p.p. Budowa domu 20,56% 20,72% 16,91% 15,7% - 1,21 p.p. Konsolidacja 2,65% 2,18% 2,37% 2,0% - 0,37 p.p. kw/kw Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Trzeci kwartał bieżącego roku przyniósł jeszcze większą koncentrację klientów na finansowanie hipoteką zakupu nowego lokum. Wszystkie inne cele kredytowania nieznacznie straciły na rzecz spełnienia marzenia o nabyciu własnego „m”. Wciąż bardzo małą popularnością cieszą się kredyty konsolidacyjne, a więc te przeznaczone na spłatę zobowiązań o charakterze konsumpcyjnym. Jest to zjawisko zaskakujące, ponieważ wykorzystanie tej formy kredytu przez klientów jest uzasadnione z punktu widzenia ekonomicznego. Wydaje się, że przyczyną niskiego popytu na kredyty konsolidacyjne jest wciąż mała świadomość konsumentów o dostępności takiego narzędzia. Uważamy, że w przyszłości ten kredyt powinien zyskiwać na popularności. Przedmiot kredytowania Poniższa tabela przedstawia podział zapytań kredytowych z punktu widzenia przedmiotu zabezpieczenia kredytu. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Tabela nr 2: Przedmiot kredytowania Udział poszczególnych Zmiana IV kw. ‘07 I kw. ‘08 II kw. ‘08 III kw. ‘08 Działka 6% 6,78% 7,87% 5,9% -1,97 p.p. Mieszkanie lub dom 94% 93,22% 92,13% 94,1% + 1,97 p.p. zapytań w całości kw. / kw. źródło: porównywarka finansowa Comperia.pl Ubiegłe trzy miesiące przyniosły spadek zainteresowania kredytami przeznaczonymi na zakup działki na rzecz kredytów przeznaczonych na zakup gotowej nieruchomości mieszkalnej. Mogło to być spowodowane ponadnormatywnymi wzrostami cen ziemi w ubiegłym okresie, przy jednoczesnym spadku cen mieszkań i domów. Takie kształtowanie cen spowodowało przesunięcie popytu w stronę taniejących aktywów. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wysokość kredytu Poniższa tabela prezentuje strukturę zapytań użytkowników Comperia.pl z użyciem kryterium wysokości poszukiwanego kredytu. Tabela nr 3: Wysokość kredytu Zmiana IV kw. ‘07 I kw. ‘08 II kw. ‘08 III kw. ‘08 10 - 50 tys. 5,40% 5,49% 5,80% 4,97% -0,83% 50 - 100 tys. 13,88% 14,50% 13,21% 11,66% -1,55% 100 - 150 tys. 13,16% 14,97% 13,03% 13,92% +0,89% 150 - 200 tys. 14,01% 15,56% 13,85% 13,72% -0,13% 200 - 250 tys. 22,84% 21,34% 22,24% 22,93% +0,69% 250 - 300 tys. 10,94% 9,68% 10,21% 10,82% +0,61% 300 - 350 tys. 5,60% 4,71% 5,15% 5,52% +0,37% 350 - 400 tys. 4,23% 4,48% 5% 5,10% +0,1% 400 - 450 tys. 2,44% 1,89% 2,69% 2,52% -0,17% 450 - 500 tys. 2,34% 2,39% 2,91% 2,56% -0,35% 500 - 550 tys. 0,78% 0,69% 1,03% 1,09% +0,06% 550 - 600 tys. 1,20% 1,15% 1,28% 1,42% +0,14% 600 - 2000 tys. 3,19% 3,16% 3,60% 3,78% +0,18% kw./kw. Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Powyższe dane wskazują na względną stabilizację rozkładu popytu w ramach poszczególnych widełek kwotowych poszukiwanych kredytów. Spada udział zapytań o kredyty o wartości poniżej 100 tys. zł i rośnie w przypadku kredytów powyżej 500 tys. zł. Są to jednak zmiany o bardzo niewielkiej skali. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wykres 1: Udział zapytań o kredyt w poszczególnych przedziałach jego wysokości Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Z powyższego wykresu wynika, że popyt niezmiennie koncentruje się na kredytach o wartości 200 – 250 tys. zł. Tabela nr 4: Średnia wartość kredytu III kw. Zmiana ‘08 kw./kw/ 269 491 270 323 +0,31 % 157 605 154 257 157 903 +2,36 % 241 389 227 176 239 156 242 508 +1,4 % 137 372 140 703 119 024 136 552 +14,73% IV kw. ‘07 I kw. ‘08 II kw. ‘08 Zakup / CHF 277 705 260 195 Pożyczka / CHF 167 231 Zakup / PLN Pożyczka / PLN źródło: porównywarka finansowa Comperia.pl III kwartał 2008 roku przyniósł kolejny raz wzrost średniej wartości poszukiwanych kredytów. Szczególnie widać to w przypadku pożyczki hipotecznej w rodzimej walucie, gdzie w ciągu trzech miesięcy odnotowaliśmy wzrost o prawie 15 proc. Jednak przeciętna kwota pożyczki (niespełna 140 tys. zł) wciąż ustępuje o ponad 100 tys. zł najczęściej poszukiwanym kredytom na zakup w złotych i frankach szwajcarskich, których średnia wartość wynosi odpowiednio 242 508 i 270 323 zł. Okres kredytowania Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Dla osiągnięcia większej przejrzystości prezentowanych danych, popularność poszczególnych okresów kredytowania pokazujemy w przedziałach. Tabela nr 5: Okres kredytowania IV kw. 2007 I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Zmiana kw. /kw. 3 - 5 lat 1,43% 1,85% 2,13% 1,88% -0,25% 5 - 10 lat 5,61% 6,26% 6,40% 6,51% +0,11% 10 - 15 lat 5,69% 6,22% 6,13% 6,18% +0,05% 15 - 20 lat 10,77% 11,26% 10,50% 10,42% -0,08% 20 - 25 lat 7,69% 6,88% 6,83% 6,96% +0,13% 25 - 30 lat 55,91% 53,48% 57,71% 57,31% -0,40% 30 - 50 lat 12,91% 14,05% 10,30% 10,75% +0,45% Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Trzeci kwartał 2008 r. nie przyniósł istotnych zmian w zakresie popularnych okresów kredytowania. Wciąż najchętniej kredytobiorcy wybierają okres 25 – 30 lat. Ponad połowa osób poszukujących finansowania chciałaby spłacać kredyt właśnie przez taki okres. Wciąż popularne (ponad 10 proc. zapytań) pozostają kredyty zaciągane na ponad 30 lat. Z uwagi na zacieśniane przez banki kryteria udzielania kredytów hipotecznych, w najbliższej przyszłości tak długie okresy spłaty mogą stać się mniej dostępne. Wykres2: Udział zapytań o kredyt w poszczególnych przedziałach długości jego spłaty Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Długie okresy kredytowania pozostaną w przyszłości popularne. Funkcjonuje w tym przypadku prosty mechanizm – im dłuższy okres spłaty, tym niższe raty miesięczne. Pamiętajmy przy tym, że długość spłaty kredytu hipotecznego zawarta w umowie to jedynie deklaracja. Klient może wcześniej spłacić całość lub część kredytu. Wysokość kredytu w stosunku do wartości zabezpieczenia Poniższe dane wskazują na utrzymującą się, choć powolną tendencję do coraz większego relatywnego zadłużania nieruchomości. Tabela nr 6: Wysokość kredytu w stosunku do wartości zabezpieczenia Zmiana IV kw. ‘07 I kw. ‘08 II kw. ‘08 III kw. ‘08 1 - 30 % 8,37% 8,03% 9,43% 8,94% -0,49% 30 - 50 % 12,87% 13,63% 14,98% 13,80% -1,18% 50% - 80 % 23,40% 21,86% 17,43% 18,05% +0,62% 80 - 100 % 52,07% 52,42% 55,16% 55,59% +0,43% 100 - 130 % 3,28% 4,07% 2,99% 3,63% +0,64% kw. / kw Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Rośnie popularność kredytów zaciąganych na ponad 50 proc. wartości nieruchomości. Należy się jednak spodziewać, że w najbliższych miesiącach klienci mogą mieć trudności z pozyskaniem kredytu w pożądanej wysokości. Wynika to z działań banków, które ograniczają akcję kredytową na skutek kryzysu na światowych rynkach finansowych. Nie bez znaczenia są również zamierzenia polskiego nadzoru bankowego, by rekomendować bankom obniżanie maksymalnego wskaźnika LTV. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wykres 3: Udział zapytań o kredyt w poszczególnych przedziałach LTV Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Koncentracja popytu ma miejsce wciąż w przedziale 80 – 100 proc. LTV (ponad 55 proc. zapytań dotyczy właśnie tego zakresu). Waluta kredytu Jak wynika z poniżej prezentowanych danych, wciąż najbardziej popularną walutą finansowania hipotecznego są franki szwajcarskie. Tabela nr 8: Udział zapytań o kredyt w zależności od jego waluty III kw.’08 Zmiana IV kw. ‘07 I kw. ‘08 II kw.’08 PLN 47,6% 40,60% 31,86% 30,58% -1,28 p.p. CHF 50,7% 56,84% 65,36% 66,79% + 1,43 p.p. EUR 1,0% 1,44% 1,31% 1,39% + 0,08 p.p. USD 0,7% 1,12% 1,46% 1,24% - 0,22 p.p. kw. / kw. Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Rosnące stopy procentowe w Polsce, w połączeniu z ich niskim poziomem w Szwajcarii, powodują spadek popularności kredytów złotowych na rzecz kredytów we frankach szwajcarskich, choć już nie w tak dużej skali jak w drugim kwartale 2008 r. Podwyżki marż kredytowych w ostatnich tygodniach, w szczególności dla kredytów walutowych, mogą Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl zmienić obserwowaną od kilku miesięcy tendencję. Kredyty we frankach mogą stać się droższe od kredytów złotowych, a co za tym idzie – mniej popularne. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Podsumowanie Analizując powyższe dane zauważamy następujące zjawiska: - kontynuację tendencji zaobserwowanych w poprzednim kwartale, a więc systematyczny wzrost średniej wartości poszukiwanego kredytu hipotecznego oraz wskaźnika LTV, wydłużania pożądanego okresu spłaty, dominację kredytu we frankach nad kredytem złotowym - ryzyko powstania istotnych napięć na rynku nieruchomości z uwagi na aktualnie obserwowane zaostrzanie kryteriów udzielania kredytów przez banki, Rynek kredytów hipotecznych w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2008 roku rozwijał się dynamicznie, co było zgodne z przewidywaniami. Nie stanowił w tym kontekście problemu mniej dynamiczny, a nawet spadający rynek nieruchomości. Swego rodzaju szokiem dla obu rynków, którego efekty będziemy obserwować w ostatnim kwartale 2008 r., są następstwa kryzysu finansowego, które na rodzimym podwórku skutkują wprowadzeniem przez banki defensywnej polityki kredytowej. Krótsze możliwe okresy spłaty, niższy maksymalny poziom wskaźnika LTV, wyższe marże odsetkowe mogą wpłynąć na wyraźne ograniczenie akcji kredytowej. Z jednej strony sytuacja frustruje kupujących, z drugiej stronę podażową. Konsekwencje tych zmian dla polskiej gospodarki mogą być bardzo kosztowne. Bezpośrednio odczują je firmy pośrednictwa finansowego, agencje nieruchomości, deweloperzy, a pośrednio wiele powiązanych z tymi podmiotami sektorów gospodarki. Dlatego spodziewamy się, że w najbliższych tygodniach poprawi się sytuacja na rynku międzybankowym (w wyniku samych mechanizmów rynkowych, a także działania regulatorów), dzięki czemu nie zostanie zachwiane stabilne funkcjonowanie podmiotów powiązanych bezpośrednio lub pośrednio z rynkiem kredytów hipotecznych. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Część 2 – Analiza kosztów obsługi kredytu Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Kredytometr Comperia.pl Poniższe wykresy i tabele obrazują wysokość miesięcznych kosztów obsługi modelowego kredytu hipotecznego oraz ich zmianę na przestrzeni ostatnich trzech kwartałów. Szczegółowe informacje na temat metodologii użytej do stworzenia Kredytometru dostępne są we wstępie do niniejszego opracowania. Kredyt w złotych III kwartał przyniósł ponownie wzrost oprocentowania kredytów w złotych i co za tym idzie wzrost rat kredytowych. Tym razem na przestrzeni ostatnim trzech miesięcy średnia rata kredytu wysokości 200 tys. zł wzrosła o ponad 20 zł do poziomu 1 439,65 zł (jak wspominaliśmy w ostatni raporcie, zakładamy, że do końca roku raty kredytów w złotych nie powinny już więcej wzrosnąć). Stawka WIBRO 3m, na podstawie której najczęściej ustalane jest oprocentowanie kredytów w naszej walucie, wzrosła w ostatnim kwartale do poziomu średnio 6,57 proc. Ta liczba nie oddaje jednak silnego wzrostu stawki WIBOR pod koniec kwartału, kiedy to zawirowania na rynkach finansowych zmniejszyły zaufanie między bankami. Ten fakt spowodował, że banki mniej chętnie zaczęły pożyczać pieniądze między sobą, co naturalnie wpłynęło na wzrost oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym, czyli na wzrost stawek WIBOR (30 września WIBOR 3m osiągnął poziom 6,63 proc.). Pozytywną informacją jest stabilna i powoli spadająca inflacja w Polsce. Na tej podstawie można prognozować, że obniżki stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej może mogą mieć miejsce już na początku 2009 r. Ten fakt, wraz ze zwiększeniem płynności i zaufania na rynku międzybankowym, mógłby spowodować wyraźny spadek oprocentowania kredytów złotowych. Zakładamy, że ostatni kwartał 2008 r. przyniesie ustabilizowanie, a jest wielce prawdopodobne, że również delikatny spadek rat kredytów złotowych. Kredyt w walutach obcych Na przestrzeni całego kwartału spadły raty kredytów we frankach szwajcarskich oraz kredytów denominowanych w euro. Wzrósł natomiast koszt finansowania hipotecznego w przypadku kredytów w złotych (już kolejny kwartał z rzędu) oraz dla dolarów amerykańskich. Miesiące wakacyjne przyniosły wyraźne umocnienie złotego w stosunku do franka szwajcarskiego. Średni kurs, po jakim trzeba było spłacać kredyty we frankach, w ostatnim kwartale spadł z 2,16 zł do 2,10 zł. Ten fakt oraz stabilny poziom oprocentowania kredytów w szwajcarskiej walucie sprawiły, że raty kredytu o wartości 200 tys. zł spadły o 31 zł w stosunku do II kwartału 2008 r. Podobna przyczyna (czyli umocnienie złotego w II kwartale oraz stabilne oprocentowanie dla euro) tkwi w spadku rat kredytów w euro. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wzrost kosztu finansowania w dolarach wynika z kolei z delikatnego wzrostu stawek LIBOR dla dolara, czyli oprocentowania kredytu oraz wzrostu wartości dolara na rynkach światowych i względem złotego. Największy wzrost rat nastąpił pod koniec II kwartału, a bieżące wydarzenia na rynkach finansowych dają podstawy do stwierdzenia, że kredyt dolarowy będzie nadal drożał. Ostatnie wydarzenia na światowych rynkach finansowych utrudniają prognozę na ostatni kwartał 2008 r. Przy założeniu utrzymania się dużej zmienności na rynku walutowym (wyraźne osłabienie złotego zostało zapoczątkowane z początkiem IV kwartału) oraz utrzymywania się wysokich stawek LIBOR na rynkach międzybankowych (wyraźnie wyższych niż stopy procentowe ustalone przez poszczególne banki centralne w USA, Szwajcarii oraz strefie euro) należy spodziewać się, że w IV kwartale wzrosną raty kredytów denominowanych do euro i frankach oraz że nastąpi dalszy wzrost rat kredytów denominowanych w dolarach. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wykres 1. Kwartalna zmiana wysokości rat kredytu 1 600,00 zł 1 400,00 zł 1 200,00 zł 1 000,00 zł 800,00 zł 600,00 zł 400,00 zł 200,00 zł 0,00 zł I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 źródło: porównywarka finansowa Comperia.pl Tabela 1. Kwartalna zmiana wysokości rat kredytu I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Zmiana (w zł) Zmiana (w %) PLN 1 304,42 zł 1 418,44 zł 1 439,65 zł 21,21 zł 1,50% CHF 975,72 zł 937,34 zł 906,16 zł -31,18 zł -3,33% EUR 1 168,88 zł 1 174,71 zł 1 149,00 zł -25,71 zł -2,19% USD 967,23 zł 816,64 zł 845,61 zł 28,97 zł 3,55% Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Tabela 1a. Różnica pomiędzy wysokością miesięcznej raty kredytu w PLN i CHF w okresie styczeń – czerwiec 2008 r. Różnica pomiędzy sty-08 lut-08 mar-08 kwi-08 maj-08 cze-08 319,91 zł 327,33 zł 338,86 zł 433,57 zł 494,46 zł 515,26 zł lip-08 sie-08 wrz-08 ratą kredytu w PLN i CHF 515,34 zł 544,45 zł 495,79 zł Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wykres 2. Kwartalna zmiana oprocentowania kredytów 9,00% 8,00% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Tabela 2. Kwartalna zmiana oprocentowania kredytów I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Zmiana (w p.p.) Zmiana (w %) PLN 6,80% 7,65% 7,81% 0,16 2,10% CHF 4,13% 4,25% 4,20% -0,05 -1,13% EUR 6,03% 6,51% 6,65% 0,14 2,07% USD 5,02% 4,31% 4,48% 0,16 3,78% Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Tabela 2b. Kwartalna zmiana stawek WIBOR/LIBOR (podano średnie stawki dla danego kwartału) I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Zmiana (w p.p.) Zmiana (w %) PLN 5,80% 6,43% 6,57% 0,14 2,20% CHF 2,76% 2,82% 2,77% -0,06 -1,95% EUR 4,49% 4,85% 4,98% 0,13 2,69% USD 3,30% 2,74% 2,91% 0,17 6,13% Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Wykres 3. Kwartalna zmiana kursów walutowych (kurs spłaty) dla kredytów walutowych 4,00 zł 3,50 zł 3,00 zł 2,50 zł 2,00 zł 1,50 zł 1,00 zł 0,50 zł 0,00 zł I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Tabela 3. Kwartalna zmiana kursów walutowych (kurs spłaty) dla kredytów walutowych (podano średnie kursy spłaty dla danego kwartału) I kw. 2008 II kw. 2008 III kw. 2008 Zmiana (w zł) Zmiana (w %) CHF 2,28 zł 2,16 zł 2,10 zł -0,06 zł -2,83% EUR 3,64 zł 3,48 zł 3,35 zł -0,13 zł -3,60% USD 2,43 zł 2,23 zł 2,27 zł 0,04 zł 1,76% Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Barometr Comperia.pl Barometr Comperia.pl prezentuje wysokość i zmiany w czasie całkowitego kosztu modelowego kredytu hipotecznego. Szczegółowy opis zastosowanej metodologii do stworzenia i obliczania wskaźnika zawarty jest we wstępie do tego opracowania. Wykres 4. Zmiany poziomu Barometru Comperia.pl (całkowitego kosztu kredytu dla poszczególnych walut) I kw. 2008 700 600 588 622 II kw. 2008 II kw. 2009 633 562 572 582 508 500 454 450 450 459 480 400 300 200 100 0 Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Tabela 4. Zmiany Barometru Comperia.pl (całkowitego kosztu kredytu dla poszczególnych walut) I kw. 2008 II kw. 2008 II kw. 2009 Zmiana (w punktach) Zmiana (w %) PLN 588 622 633 11 2% CHF 454 450 450 0 0% EUR 562 572 582 10 2% USD 508 459 480 21 4% Źródło: Porównywarka finansowa Comperia.pl Ostatni kwartał został w pierwszej fazie zdominowany przez rekordowo mocnego złotego. Niestety w późniejszym okresie do głosu doszedł kryzys na rynku finansowym w USA. Wszystko to zaczęło wpływać również na sytuację kredytobiorców i koszty kredytu, głównie na skutek słabnącego złotego oraz wzrost oprocentowania na rynkach międzybankowych, a co za tym idzie, również na ostateczny wzrost oprocentowania kredytów hipotecznych. Odczyt Barometru dla kredytów złotowych znów okazał się największy, notując po raz kolejny wzrost kwartał do kwartału. Biorąc jednak pod uwagę sytuację na rynkach finansowych i słabnącą presję inflacyjną, wydaje się, że IV kwartał 2008 r. po raz pierwszy może przynieść spadek wartości Barometru dla kredytów złotowych. Poziom Barometru Comperia.pl hipotecznego we frankach szwajcarskich nie zmienił się. Na przestrzeni całego kwartału mocny złoty oraz nieznaczny wzrost oprocentowania kredytów we frankach sprawiły, że koszt finansowania w tej walucie był na takim samym poziomie, jak trzy miesiące wcześniej. Należy jednak zauważyć, że na taki wynik głównie wpływ miał bardzo niski odczyt Barometru w lipcu 2008 r. Kolejne dwa miesiące przyniosły wzrost Barometru Comperia.pl z 429 punktów do 463 punktów. Taka tendencja może być utrzymana również w IV kwartale. Wskaźnik Barometru hipotecznego w USD oraz w EUR okazał się większy odpowiednio o 21 oraz 10 punktów w stosunku do II kwartału 2008 r. W tym kontekście warto wspomnieć również o tendencji, która rozpoczęła się już we wrześniu w polskich bankach. W związku z trudniejszym dostępem do finansowania akcji kredytowej, zwłaszcza w walutach obcych, banki zaczęły ograniczać dostęp do kredytów walutowych poprzez zwiększanie marży kredytowej oraz obniżanie maksymalnego poziomu wskaźnika LTV. To z pewnością spowoduje, że w IV kwartale dodatkowo wzrosną koszty udzielania kredytów we frankach, euro i dolarach. Przewaga kredytów w tych walutach nad kredytem w złotych może więc stopnieć. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Podsumowanie III kwartał na rynku kredytów hipotecznych pod względem kosztów można podsumować następująco: - kredyty hipoteczne pozostają najdroższą formą finansowania zakupu nieruchomości zarówno dla osób, które wcześniej wzięły kredyt hipoteczny jak i dla tych, którzy aktualnie stoją przed dylematem, który kredyt wybrać - koniec kwartału to przede wszystkim kryzys finansowy w USA i jego skutki na innych rynkach, wzrost oprocentowania na rynkach międzybankowych oraz osłabienie złotego. W związku z tym pozytywne tendencje w przypadku kredytów walutowych z początku kwartału (spadek rat kredytowych w wyniku silnego umocnienia złotego) zostały praktycznie zniesione. - zmniejszyła się różnica pomiędzy wysokością rat kredytów w złotych i w walutach obcych - tym razem całkowity koszt odsetkowy obsługi kredytu w ciągu ostatnich trzech miesięcy wzrósł prawie dla wszystkich walut. Wyjątkiem okazał się kredyt we frankach szwajcarskich, dla którego wskaźnik Barometru Comperia.pl pozostał na niezmienionym poziomie - banki zaczęły ograniczać dostęp do kredytów walutowych (zaczęto podwyższać marże oraz obniżać maksymalny poziom wskaźnika LTV) Co dalej? Nasza prognoza co do maksymalnego wzrostu stóp procentowych w Polsce wydaje się niezagrożona – prognozowaliśmy, że w 2008 r. stopy procentowe wzrosną w Polsce maksymalnie do poziomu 6,25 proc. Dalej, pomimo przejściowego wzrostu stawki WIBOR 3M nawet do poziomu 6,8 proc., utrzymujemy, że na koniec roku stawka ta nie powinna być wyższa niż 6,5 proc. Banki centralne w USA, Szwajcarii oraz Europejski Bank Centralny obniżyły stopy procentowe. Na razie nie wpłynęło to na spadek oprocentowania kredytów hipotecznych ponieważ rynkowe stopy procentowe nadal są wysokie, ale w perspektywie ostatnich miesięcy 2008 r. istnieje duża szansa na spadek oprocentowania. Naszym zdanie również złoty, po chwilowym osłabieniu, powinien sprzyjać kredytobiorcom posiadającym kredyty walutowe. Jednak osoby, które dopiero teraz chcą zaciągnąć kredyt hipoteczny, muszą liczyć się z droższymi kredytami zarówno w złotych, jak i w walutach obcych. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Część 3 – Analiza wtórnego rynku nieruchomości Przy współpracy z portalem Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Analiza danych za trzeci kwartał 2008 r. została przygotowana w oparciu o bazę ogłoszeń z Warszawy oraz z innych polskich miast. Średnie ceny mieszkań w głównych miastach Polski W poniżej tabeli prezentowane są średnie ceny 1 mkw. mieszkań na rynku wtórnym w 9 miastach Polski z podziałem na pierwszy, drugi i trzeci kwartał 2008 roku. Ostatnia kolumna przedstawia procentową zmianę cen w ujęciu kwartalnym oraz półrocznym. Tabela nr 1: Średnie ceny mieszkań (za 1 mkw.) w wybranych miastach Polski III kwartał 2008 Zmiana kwartalna Zmiana półroczna 11 423 zł 10 749 zł -5,90% -11,40% 9 499 zł 9 453 zł 9 402 zł -0,55% -1,02% Kraków 8 293 zł 8 244 zł 8 497 zł +3,06% +2,46% Wrocław 7 215 zł 7 332 zł 7 240 zł -1,25% +0,35% Gdańsk 7 039 zł 7 305 zł 6 848 zł -6,26% -2,72% Poznań 6 159 zł 6 284 zł 6 275 zł -0,14% +1,88% Katowice 4 568 zł 4 485 zł 4 447 zł -0,84% -2,64% Bydgoszcz 4 618 zł 4 274 zł 4 738 zł +10,87% +2,61% średnia 7 440 zł 7 350 zł 7 275 zł -0,13% -1,31% I kwartał 2008 II kwartał 2008 Sopot 12 131 zł Warszawa Miejscowość Źródło: GazetaDom.pl Na podstawie powyższych danych stwierdzamy, że trzeci kwartał 2008 roku nie przyniósł rozstrzygnięć w walce popytu z podażą na rynku nieruchomości. Średnie ceny ofertowe zmieniały się w zależności od miasta w różnym kierunku i z różnym natężeniem. Dla przykładu średnie ceny ofertowe w Bydgoszczy wzrosły w ujęciu kwartalnym o prawie 11 proc., podczas gdy w Gdańsku spadły o ponad 6 proc. Wyjaśnienie istnienia dużych różnic w kształtowaniu się cen w poszczególnych regionach wymaga wnikliwej analizy ich charakterystyki. Wyciąganie wniosków bez bardzo dobrej znajomości lokalnej specyfiki może być obarczone błędem. Najdroższym regionem w kraju, z punktu widzenia ceny metra kwadratowego mieszkania, pozostaje Sopot ze średnią wynoszącą prawie 11 tys. zł. Drugi poziom cenowy wyznacza Warszawa i Kraków z widełkami średnich wartości 8,5 – 9,4 tys. zł. Kolejny rejon cenowy to widełki: 6,2 – 7,2 tys. zł w Poznaniu, Wrocławiu i Gdańsku. Najtaniej mieszkania kupimy w Katowicach i Bydgoszczy, gdzie średnia cena znajduje się poniżej 5 tys. zł za 1 mkw. Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Uśrednienie cen dla wszystkich dużych miast w Polsce wskazuje na lekką korektę rynku mieszkaniowego. Jednak spadek cen ofertowych rzędu 0,13 proc. w ujęciu kwartalnym oraz 1,31 proc. w ujęciu półrocznym, z uwagi na charakterystykę danych (deklaratywne, nie faktyczne), mieści się w granicy błędu statycznego. Rynek warszawski Na rynku warszawskim od pewnego czasu można zaobserwować wyraźne rozwarstwienie cenowe pod względem lokalizacji i zastosowanego materiału budowlanego. W ujęciu średnim ceny stołecznych mieszkań oferowanych na rynku wtórnym nieznacznie spadły. Wyjaśnienia tego zjawiska można doszukiwać się w tym, że aktualnie potencjalni nabywcy często odraczają decyzję o zakupie mieszkania w oczekiwaniu na przewidywany spadek stóp procentowych i polepszenie się sytuacji na rynku kredytowym. Na tej podstawie można stwierdzić, że w dłuższej perspektywie mieszkania są bezpieczną lokatą kapitału, a wysokie zapotrzebowanie na lokale użytkowe nie spowoduje spadku ich cen. Tabela nr 2: Średnie ceny mieszkań (za 1 mkw.) w różnych dzielnicach Warszawy Zmiana Zmiana kwartalna półroczna 12 564 zł -0,99% -1,54% 10 162 zł 10 150 zł -0,12% -1,08% 9 903 zł 10 020 zł 10 201 zł 1,81% 3,02% Ochota 10 015 zł 9 969 zł 9 983 zł 0,14% -0,32% Wola 9 768 zł 9 736 zł 9 609 zł -1,31% -1,63% Wilanów 9 954 zł 9 660 zł 9 558 zł -1,06% -3,98% Ursynów 9 396 zł 9 413 zł 9 465 zł 0,56% 0,74% Bielany 8 965 zł 8 809 zł 8 813 zł 0,04% -1,70% Praga Południe 8 853 zł 8 682 zł 8 616 zł -0,76% -2,68% Bemowo 8 862 zł 8 605 zł 8 699 zł 1,09% -1,84% Włochy 8 737 zł 8 521 zł 8 614 zł 1,10% -1,41% Ursus 8 602 zł 8 355 zł 8 431 zł 0,91% -2,00% Praga Północ 8 304 zł 8 297 zł 8 286 zł -0,14% -0,21% Wawer 8 364 zł 8 132 zł 8 136 zł 0,05% -2,73% Targówek 7 923 zł 7 817 zł 7 736 zł -1,04% -2,36% Rembertów 7 828 zł 7 671 zł 7 768 zł 1,27% -0,77% Wesoła 7 736 zł 7 610 zł 7 513 zł -1,28% -2,89% Białołęka 7 692 zł 7 602 zł 7 700 zł 1,29% 0,09% Dzielnica I kwartał 2008 II kwartał 2008 III kwartał 2008 Śródmieście 12 761 zł 12 689 zł Mokotów 10 261 zł Żoliborz Źródło: GazetaDom.pl Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl Na 17 warszawskich dzielnic, w 7 średnia cena ofertowa mieszkania spadła, w pozostałych wzrosła. Największy kwartalny spadek dotyczył Woli (-1,3 proc.), a półroczny (-3,98 proc.) dotknął Wilanów. Z kolei stabilnie drożeją mieszkania na Żoliborzu – w ujęciu kwartalnym o 1,81 proc., a półrocznym o 3,02 proc. Różnica w cenie metra kwadratowego mieszkania między najdroższą dzielnicą (Śródmieście) a najtańszą (Wesoła) wynosi 5051 zł. Do najdroższych dzielnic możemy zaliczyć również Mokotów i Żoliborz, gdzie cena metra kwadratowego przekracza 10 tys. zł. Z kolei do najtańszych dzielnic zaliczamy, oprócz Wesołej, również Targówek, Rembertów i Białołękę. Wszędzie tam można nabyć mieszkanie w średniej cenie poniżej 7,8 tys. zł za 1 mkw. Podobnie jak w przypadku średniej ceny metra kwadratowego w całym kraju, tak i w Warszawie oraz w jej poszczególnych dzielnicach III kwartał nie przyniósł istotnych zmian cenowych. Narasta jednak presja podażowa, pojawia się coraz więcej czynników (konsekwencje kryzysu finansowego) mogących spowodować gorszą koniunkturę na rynku mieszkaniowym w ostatnim kwartale 2008 roku. Wykres nr 1: Różnica w poziomie cen budynków zbudowanych z cegły oraz wielkiej płyty źródło: GazetaDom.pl Konsekwentnie publikujemy dane wskazujące na różnice cen mieszkań w zależności od technologii ich budowy. Trzeci kwartał przyniósł odwrócenie tendencji obserwowanej w Hipotrendy III kw. 2008 Comperia.pl poprzednich kwartałach w postaci zmniejszenia różnicy w cenie lokali budowanych z cegły oraz z tzw. „wielkiej płyty”. Jeszcze trzy miesiące temu mówiliśmy o wartościach zbliżonych do 1,9 tys. zł, dzisiaj to już kwota bliższa 1,7 tys. zł. Dodatkowo cena lokali budowanych w starszej technologii spadła w przeciwieństwie do tych budowanych w nowszej. Podsumowując wszystkie powyżej opisane zjawiska stwierdzamy, że III kwartał 2008 roku nie przyniósł istotnych zmian w obrazie sektora nieruchomości w Polsce. Doniesienia z rynku wskazujące na coraz trudniejszy i dłuższy okres sprzedaży mieszkań nie znajdują mocnego potwierdzenia w zmianach cen. Według naszych danych nie widać jeszcze oznak istotnych ich obniżek. Jednak bardzo ciekawie w tym kontekście zapowiada się kolejny kwartał tego roku. Rynek nieruchomości będzie musiał się bowiem zderzyć z wpływem kryzysu finansowego na świecie. Bezpośrednio należy wskazać na problemy z dostępem do kredytu dla klientów indywidualnych i deweloperów. Z jednej strony ci pierwsi nie będą mieli takiej siły nabywczej jak do tej pory. Z drugiej strony deweloperzy wstrzymają rozwijanie nowych projektów. Zderzenie obu procesów może paradoksalnie spowodować utrzymanie cen na aktualnym poziomie. Z dużym prawdopodobieństwem należy odrzucić tezę o wzroście cen nieruchomości w najbliższej przyszłości. Można się jednak spodziewać wzrostu kosztu wynajmu mieszkań z uwagi na mocne ograniczenie możliwości ich zakupu. Hipotrendy III kw. 2008