A.14• 304 39 - Polish Institute and Sikorski Museum

Transkrypt

Archives Reference No: A.7.307/39
e
Th
h
lis
Po
S P H A u G J A N I
za okres
te
itu
st
In
ia/alności Ambasady
7/V1I1.1941 do 6/V.1943 r.
93
d
an
dmf 7
Si
ki
rs
ko
A. 14• 304 39
eu
us
M
eGitvt‘Afize-k
m
Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London)
Po
h
lis
AMBASADA R.P. W KUJBYSZEWTE
In
A.7.307/39
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI AMBASADY
r
!iloś
.
!
t r e ś ć
I
!stron
!
!
!
I Sprawozdanie z działalności Ambasa-!
I dy za okres 7.VIII.1941 do 6.V.1943!
! (identyczne ze Sprawozdaniem
!
I w teczce A.7.307/38)
! 45
e
ut
data
it
st
d
an
!
! L.p. !
I
!
!
I
I
1 I
I
!
!
I
!
!
rs
ko
Si
M
ki
u
!
!
I
!
I
!
!
!
A4,
0 -4
e
Th
h
lis
Po
TRESC:
WSTEP
II.
Organizacja vewntrzna Ambasady
Budżet i środki finansowe
te
itu
III.
st
In
I.
Organizacja terenowa Ambasady
IV. Opieka konsularna nad obywatelami polskimi w ZSRR.
V. Działalnośćinterwencyjna Ambasady
d
an
VI. Ponoc materialna udzielona obywatelom polskim w ZSRR
VII.
VIII.
Dz5.ałalnoz5a propagandowa Ambasady
Likwidacja Ambasady R.P. w ZSRR.
ki
rs
ko
Si
eu
us
M
m
WSTE P.
Th
e
Sprawozdanie niniejsza posiada charakter spraozdania administracyjnego. !ja, ono za zadanie przedstawi ć zwięźle organizacjęAmbasady i
działalnośćAmbasady R.P. w ZSRR w zakresie opieki, udzielonej obya, atelom polskim w okresie od 7.V111.1941 do 6.V.1943 r. Działalność dyplomatyczna Ambasady w myśl decyzji p.Ambasadora dr. Tadeusza Romera objc«
ta będzie osobnym sprawozdaniem.
Po
h
lis
W ten sposób spranozdanie niniejsze stanowi rejestr zagadnień, któ•
re Ambasada R.P. starała si9, rozwia,zad w ciągu swojej 22-u miesięcznej
działalności w ZSRR, nie mniaając v; meritum tych zagadnień, ani temwicce,
ocenę osiągniętych rezultatów. uzupełnieniem sprawozdania administracyjnego sąoprscmwania szczegółowe, a mianowicie:
st
In
te
itu
1/Sprawozdania finansowe Ambasady,
opr..radcy finansowego Mariana STRUMILIZI
2/Sprawozdanae Wydziału Zonsularnego Ambasady,
opr.11 sekr. Ar basady Stanisława ROMANSKłEGO,
3/Sprawozdanie Referatu Interwencyjnego Ambasadym,
api.p.Zbigniewa KASINSJEGO,
0/Sorawozdanie finansowe Wydziału Opieki Ambasady,
apr.p.dr.Boguslwaa EWA,
5/Sprawozdanie o działalności zakładów opieki Ambasady,
opr.p.łreny
SILEWSKłEJ,
6/Radzieckie przydziały żywno-i i towarów rrzemyslrnvych
dla ludności polskiej i zakładów opieki,
opr.p.Tadeusz GRYGIER,
9/Pomoc indywidualna Ambasady dla obywateli polskich,
onr.łłsekr. Ambasady KonataAty GALAS.
d
an
Si
ki
rs
ko
Ponadto do sprawozdania załączone są następujące 4 wykazy:
wykaz stanu liczebnego i rozmieszczenia obywateli polskich w ZSRR w/g
stanu dn.25.1V.1943; wykaz stanu liczebnego i rozmieszczenia dzieci i
sierot obywateli polskich w ZSRR w/g stanu na dzień25.1V.1943; imienny
spis mężów zaufania Ambasady R.P. w ZSRR w/g stanu na dzień25 kwietnia
1943; wykaz za2.1adó apia!ai Aribasady R.P. w ZSRR. Do wykazu pierwszego
dołączona jest mapa, przedstawiająca rozmieszczenie obyaateli polskich i
placówek mężów zaufania Ambasady na terytorium ZSRR. Całośćsprawozdania
obejmuje wazoto: sprawozdania aAmin4,.s'al-ay, 7 opracowańszczegółowych,
4 wykazy i jednąmapę , łącznie 12 tomów i jedna, mapę
M
eu
us
Wszystkie materialar, znajdujące sięobecnie w aktach Ambasady,
zostały '44,+ odpoaiednich roz(Iztaiaah uazgł(Altiane. Akta te jednak są niepełne, część uległa bowiem zniszczeniu w okresie pospiesznej ewakuacji,
część znajduje siędotychczas w Kulnyszewie, pod opieka, Ambasady Brytyjskiej. W szczególnoś ci dokumentacja dotycząca placówek terenowych dotar.
ia do Ambasady tylko w formie szczątkowej, a znaczna jej część bąaź znaj.
duje si ęw posiadaniu organów Ludowego Komisarjatu Spraw Wewnętrznych
/M" D/, bądź zaginęła w trakcie licznych rewizyj, przeprowadzek itp.
m
./.
- 2 -
Luki z tych powodów powstałe zapełniłautor niniejszego sprawozdania i
autorzy sprawozdańszczegółowych przy pomocy własnej pamięci, stąd dy
nak możliwość wielu niedokładnoś ci.
Th
e
Na podstawie całokształtu niniejszych sprawozdańnr:tna jednak odtwo
ogólnych zarysach oraz działalnoś ci Ambasady RP. a ZSRR i sformurzyó
ftowad rzeczowe, ocenę . Przy formuło- r aniu tej oceny należ dodatkowo
inziqśó pod uwagę szereg szczególnych okolic7ności. Zadna bodaj placówka
dyplomatyczna Rządu R.P. nie miała tak rozległych, skomplikowanych i
pilnych zadań i żadna bodaj nie pracowała w tak wyjf1,tko.,7h warunkach.
Wśród tych wyWkowych warunków najalkniejszemi były : sta ła tendencja a
Rządu Radzieckiego do ograniczenia , :kresu pracy Ambasady, wbrew przyję
tym zobobikz nion.. oraz żywotnym interesom Rzt-,du Polskiego i oby ateli
polskich w
zmiernoaó zasaa, sl:oswJanyen przez Rząd Radziecki we
wszystkich niemal istotnych sprawa ?1 f stawianie Ambasady niemal co
kilka miesięcy w obliczu doniosłych, jednostronnych decyzji; brak bezpośredn'ego kontaktu Amaasa,ly ze i;.7oCith,iskami polskiemi, a spora d ycznie
przecinanie nawet kontaktu teiegra'lienego i telefonicznego; brak pomieszczań i płynnośćpersonelu, wywołane represjami w stosunku do personelu Ambasady w centrali i w terenie, szereg trudności, stawianych przez
władze radzieckie przy rc:estraeji no4ego per=ełu idi ftd.
w
h
lis
Po
_
te
itu
st
In
000000-.-0000000
d
an
ki
rs
ko
Si
eu
us
M
m
- 3 ..
IM
Th
ORGANIZACJA WEWNETRZNA AMBASADY.
e
lis
Po
W nastcpst,Ae u=wy, zawartej 30 lipca 1:?,41 r. pr= Rząd Pal ki
z Ezq'dam 'ZSRR wznowiona zostaiy stc, sunki dyplc, tatyozae mcdzy ob,!, 117e/,ami. Od tej daty trzedstamicilami Rządu R.P. Pzi:Azie ZSRR byli kolejno:
p.dr. Z)ózef 31;TT1~
d'a.rfaires
cha
od 7.8.1941 do 1.9.1941 r.
h
st
In
Aribasador W.
od 1.TX.1941 do 13.Vłł.1942 r.
p.L.in.11enryk SW,OLN10K1-jako oLarge d'affairss %.i.
19E2
. r.
13. Vił• 'C2 d o ,%X.
te
itu
p. ar. Tadeusz RUUR
-jako Ambasador R.?.
od 1'2.X.19'..2 do 6.V.1943 r.
po•,lodu wyjazdu p.A.basadora Dr, Tad:msza P=RA do Londynu, a
następnie rokowan, prowadzonych przez Iliego nock;:ie, kierowa ł plaoówkg.w Kujbyszewle
d
an
p. radca dr. Zygnunt ZAWAI;OWSKi - jako charga d'affai-2es a. i.
od 27.M,1942 do 13.11.194t r. i
od 25.11.1943 do 2.-V. 1943 r.,
Si
jako kierow:alk płacówki w KujbyszeLe - w okresis jednoczesne.j obecności
p.Ambasadara Rowsra w noskwie.
ki
rs
ko
rzecze, łatwą,
Ustalenie struktury organizacyj:liej Abasady 4iC
stoi-o zadania jej odbiegały znacznie od zadani innych płacók dypioma
t/oznych i aparat musiał byćprzystosowany do -ypr«łn.lenła
ró żna
r3Jnych i czesto nieprzewidzianych zadań. `legał on przeto stałej ewolucji ażdo chwili ponownego zawieszenia dziailn0L-::i
W styczniu 1942 r. p.Ambasador XOT
komish specjalną, któ
ra zaprojektowała nastcpujoa, organizacjęAmbasady:
M
eu
łł 2 a j c a:
Sprawy kulturalno-owiatowe
Sprawy związano z wojskiem
m
I Rada a:
Działdyplonatyozno-konsularny
Ref. dyplomatyczny
p. ABLET
Ref. interwencyjny
P. SUKI UNICIU
kon3ułarn (sprawy puszportowe oraz statuu csobis.,;egc obywateli pc:_skich)
p. HOSHANSla
Ref. p=ny (opinie pr=e;)
P. JuICLEM:1-C1(.:1
us
ANMASADOR
asudora
sekretariat -5,737oUl
Szyfry
Sprawy personalne AMbasady (centrali).
2sf.organizacyjny i delegatur
P.
1;.:f.prasowo-propagandowy
P. 1)RUSZYNSKł
Ref.gospodarczy
R-s'c,ac ja
i
Th
Ref. protokularny t wyjazdy służbowe i indynidualne
granicę
p. =swa
s
Dzi.ai OPIEKI
p. BRUNISR
?nica rina,lso=
e
v. STXTMILLO
lis
Po
Kancelrie AnbasadY
"----57rUDRYK-DABLEnKT
h
wydzi:,łon7:T f, YY sr=arh zasa'nic' ,
7?In
Dzfal.
podlega bezpośrednio Azpasado‹,,ori. W z:pra,,,oarth 1%latiiących wspe/pracuje
,6cMa z II Radcq z którTm uzgadnia kwestie I ► chodząc.,:, ri51,,
lezeie w
"efr.T--
kt,
'
,rY
st
In
dynuje prace Działu Opiki z in=i D7iaInmi Ambas".
kres dziani., i organiaca pos7cr!eff,óin?ch (121aióv- oraz refcrarcgułują r miart
‘.)nbne
KFtreeisria Działu Opieki i Ref. Konsuiarnezo
współna.
,
te
itu
d
an
Sche=t ten oparty by1 na kiiktur_i_esięc7Pe.1 praktyce pier-?szego
okresu pracy AMbaSaity i
wprovoadzeł większych zmian do stanu organizapopr7edn4 o prakyozne.
cyjnego ;4sta7»oncgc
cn naaprobtranY
ustnie w miesiącu lutym przez p. Ambardora Kota i stno..!,ł ram, dla
prac AmbasT. Zapowiedziane zarządz ✓ nia o zadailioen i organizacji posz.
czeginych działów nie ukazały się , z oryjąrkiam zarządzenia o organizacji
oLpr)wiodnin
DzI5?.:u OpiA;ki,
Si
przbdsa-io, musiała uledz
Pc kilku miesiącach orr;anizaoja
nianie, a to przedet;szystkiem naskutek opuszczenia Ałnbasady przez szereg
urizcdzikó-4, ki- .nikóT: d-:ałów i reff-ratd, którch ;Ity razie nie nofts
IN710 zastlxid (r.p.A£,ET, k.,YTWAN,
ki
rs
ko
r. nastej.4„i p:',=szv k_.:= w stosunkach pois
miesi Cu
ko-sowieckich,- Ludo,..7 Komisar5_at
,agrk-Inzzn7ch
opusno7,Rni
ZSRR przez J1E,lu Członk(w knbsady, w terenie rcia.:7 ricce rluror:f: aresz.
;ordania d,-:łcgctó.7: ( łącznic,
urz, dnikam5. dypiematywznyini, kto:c
po :7.',',r.1nieniu 74111.2.2Zuni byli wyjacha, mctf zaufani,i i leh perpryil. Prsonal
Amb,:.sady zmniejszy' sięwywczas do 45 osób.
I. Sekretariat Ambasadora
2/Spravy organizacyjne i personalne Ambas:- dy,
:.-a2„iostacja,
4/Kancelaria Ambasady:
m
3/Szyfry
eu
0.50bisty i Radca prawny,
us
M
Ten kryzyzs, niesprzyjający oczywiF;cla nowyn rozstrzygnię ciom organizacyjnym, trwałpraktycznie do
przyb), cia do Kujbyszn:a p.Ambasadora dr. TaCewzr
W dniu 15 stycznia 194'..) r. wprwm.dzona zosta ła
t7c1„,
pl'zadRtpvds ła się jak następuje:
- 5
e
Th
a/ Rot dzial korespondencji przychodzące;, i kontrola
korespondeacji wychodzqcej*,
b/ archiwua bieżące,
c/ archiwum dokumentacyjne,
d/ kartotelta ewidencyjna ludności (kartoteka dla poszuk~
w Teheranio),
e/ 7.2aszynownia,
f/ ekspedye;ja.
Po
1"rdzi4
Rz4(łe ZSRR oraz przedsa:Lełejstami vatw sprzymiento~i
2zon'jch i neutrainoh, raporty s7tuacyjn.
-
lis
•
dyolonntvezro--”łit:,;- cznv:
h
2/ 3o,,awy protokłzlarne,
SI:rawy krajowe,
st
In
•
te
itu
4/ b'pravy prsowo-propugandowe l ”dawnictwo i redakf,n, " Pelka",
stosunki z mieiscowymi czynnikaAl prasowo-propagandmymi oraz
korespon~aml zagranicznym:t, prmap.,anda kulturalno. PAP, korespodeuc do pisk polskich 51granic;61 7 ?.dio, raporty prescr•Je.
(zakrGs dziaiania kadeAo z l'erató.1 w roz:Iziale
d
an
14Kł erobmik Wydziu,
2/Zastc9cd kierov2LL:a Wydziału i Leigat Lin.Opeki &pois
Wydziału,
4/cfer6aci
łiazurhe 1 "trauspoi-t4v.,
:5/Refo.ca poincey
6/Reforat pozocy sanitarue:1 1
,-Jpiokez.:;;ch i d7ieGi r
7/Refafat
0/liefwrat pracy i u;:ezp-loze: spolGuzuych,
,
:itr
d.
9i:Refozat
vdo~rznej.
łO/Reforat knr::apon :e..c j f zigranlozne,
il/Reft pozocy
12/fieferat rodLin wojskobych,
13/;Lancełaria Wydziału CDicki,
3_4/grizjr, i zpicka, nad pl..zsjz3nymi orz
Polskim!. w
obisti XuSbybskic-.j.
ki
rs
ko
Si
5crav,ach -obywateli polskich.
eu
WY.ział filiansoo-£2sDoarczy:
us
2/Intf,rwcreje
M
1/2prawy obywateisvia, spray paszportowe,
w:!.zuse, dckumerty stanu cyA:Lit;go,
3/Bitro cenzw:y 1-a:shuLko- j,
4/Sprawy ~4nctrzno-gospodarcze Ambasc,C.
m
1./W7
1 konanie buetu Ambnady kasa, złe.cone cYperneje fin2nso,
o 59
6
e
Th
Realizacja obu powy ższych planów organizacyjnych zależała
całoci od, uzyskania ndpm1cdnio licznego i wykwalifikonego personelu.
N2 przeszkodzie temu. ,-tenęl.o źgdaZie Ludowego Komisariatu Spra.v Zagra'licznych ograniczenia personelu Ambasady do 80 osób, w łączając
liczbępe:_.sonełAttachatu oraz cali służbęwraz z szoferami. alelokrotnie łntrwencje p. Ambasadora Kota i p. .kbe,saciera l'.alu-ra nie 2„.dołały zmienić- etanov:ir,ka Ludoero Komiariatu Spraw Zagranicznych vv tej
h
lis
Po
Porvcthz-, strona n-idziecka czyniła rozliczne tru,hiości przy uzupełni nniu personelu choćby do liczby 80, lkyr:kan!e rizy ujazdowej do
?,i powt,,t~ły trudnoci trcnspor7.SHH trało .2,iesły,eanlis z koł,
łowestnk tr. przyjazd urzecłnika z 7._ei.netrz
in a? od 4 de
ze›.nszenia do L'ir.7.) Konibariatu Spraw
6 mieci, liczy::
Zagranicznych. nemniej powatne przeszkody mu,Ia pokora Az.basada
krzy scrovadzoniu ka ndydata na urzędnika z poród ebyteli polskf_ch
v: ZSRR. Cazwiskc I'ldvdta nale ża ło zgłosi(.. L.T(_,S,Z., oczekiwarie
r. .
, 6od ętrwało około 2 miesięcy, poezem kandyd a t oczeki::ak znów dość
długo s.,a uzyskania przepvc2tki, Proratniajcej do zErk= bnebr kolejo✓eo. Przeciętnie procedura t= zjnowała od 3 do 6 miesięcy, w pewnych wypaakaon przeciągała siędc 14 uisięcy naskutek neet-7zilego
..rypadek z s. Maksynouiczemskt r otrzystanowi.:: a 'Jładz znie,;'scoch t,
wrzenis. 1941 do 7m.dzł nr'.ikE 19452 r.
,,zynal tokresie
_o Prnbas?,dy i p.l.ren
"rtCrrezult-:c1.3 musia
•4,cycn
ka odb7C nleszo 1,50 km dre2ędo Anbasndy.)
te
itu
st
In
d
an
Kwa1ifik3cje zaro owe i strIx zd~.. ke_ndyd2t6 a urzcnikóv
dobraly.vcr. napoL,.staie tełegrefic2.r.yede,27ch
..tnntwiły zawsze -ielkp rie-41adom. 1dar.?ały się
cm7lki, a '7,77r;
pr771 311
24'..?r
4.,akIr27r,
kandydaci
\),.) diutsw,ym pob-,7clo
zdolno6 do -,;r,Icy. jiezałetnie od osób s'oro«n3dze",ycb fak,) k 2- ,47d-.:t ń m
p..ffl:!=ym s-provvadzała osoby szczeur7..up,tkó, kri-n2nsa
gółnie war- odciosa i zasłu'Aone, j. k p!?ofeserów ulli;ers7tatu; wyb itnych
fcznych i spni.,3czn7c7a,
dzialaczy polit,
itp. Do
tego floliezie
r)seby c:z•uijoee
7=d 3rokcymi aui ,reprejami t sacżz, esony przybywa jrC0 do Ambasady po instrukcje
it,
i iniormauj
isthk.t ,3tP ły l.-cyn,
713
ni,12zkanicm7. Ambasada otrzypa£c, skr=ne prnvdzia.
urwillikóv
Ambasady, za'.ejestrowanycvl Ln3Z, a mia.ta na utrz:/a!Au okresai 2y
lub 3 raz - viQc;ej osób, 4ytar7',aa sjęprzytal clasno. niomal vi;wtennd, w -nol.ch
4•ch
pcnrych okrosach
biura, korvbarze i schod- zrte były -,ta noc rzez oseb:► z '..5 ,
:ch tTrtl
rritRii,l'Amhasa
':':.%ap-lje4skici 165 i
Lwa 2oIstoja
ki
rs
ko
Si
`Ff
us
M
cJe.pu i
v
eu
pinc7, Adbqs,
r15
ttc,towyell,
dnió,,:kol/ych i rur2<:ejcleriuszy • nie wliczając osób .
DrZyi6Zy
.poM.era,(-vc.., pc;borów z list r.łacy. T'w!kszpci
kle,
*orict,,.c
rmet
więcioLxonie.
f,A)sade
A.Alinwdy
konteel*i 8C
m
f
•1•
-7 -
A ?) O
si prawie trzy razy. Obsada ta była oczy,,19""ie nieystarczaja" i nrzy
e
Th
:zenia przyr,
,
,jnriej do 100
n sprawnieszel organizacji wymagała pod-:yt,
praktyce jednak i ten kontygent nie hyI czcsto ,Nypełnianya ł tak:
Tr miesiacach lipiec-wrzesien 1942 r. Ambas-da zatrudniała zaled•ie 45
:h kategorii. W konsekwencji WydziałOpieki, xtórego
urz-Oników wszystki,
etat wynosił około 30 osób, miałdo dyspozycji tylko 16 urzcdników; Wydział Konsułarny d ługi czas poza kierawnikicm nic miałani jerlego pr.3cowhika, To sa-no referat; 1.n:r, ,Pncyjny.
ok-esach %a'dch n-acd A.ribsaly
automatycznie ~aia się, fcly np. maszynistki nie były nawet w stanie
przepisaćprzyr-otowanych jut depesz rosyjskich.
Po
h
lis
Obrót korP,mondencji telegraficznej i listownej z -)acówkami tovrenoemi i po?ze:~1n7r1:1_ 09.7wałesmi o=csalp pow ę1:3zał się, 11,1',) nulał,
zasaie
w 7-iletnoQr,1 4)(1-syt-,iacji 00.51rIej,
"?Or. Pr277 1
pcaie
d7i łn okr13:, 30u depAz
c,ko2._o 5G0 (z termo znaczna częśćw sprawie za.cdnionych rod7in„co
zała+rigne było za poerednictrem rubryki poszuk"Irall w tygodniku "2o1sk").
W nistpnych linui4cach i1o3d depesz prz:i 01,Jdzmych rynrUs. około 150
dziennie i nieco ponad tęliczbęrychodzeycych, liczba listów przychodzv,z ;r11)~dv wtrcr-lia J!oło 1_0?.
cycki i
te
itu
st
In
d
an
ki
rs
ko
Si
eu
us
M
m
t -)c-4i (r)
„1-
8
II.
Th
BUDZET i SRODKI, FłNANSOE.
e
DziaIalnoAc:.: Ambasady RP. w ZSRR obajirowal trzy okney budeowe,
a mlano;licie:
Po
1/ od 7 sierpnia 1941 do 31 grudnia 1941 r.
2/ od 1 stycznia 1942 do 31 gruJnia 1942 r.
3/ od 1 stycznia 1943 do 12 maja 1943
lis
h
W okresie pierwszym Ambasada nie posiadała ustalonego buMtetu
K.ubyewle! oraz Dperowała do(poza wydatkaml ?errsonałnymi eentra
sy4 nikłymi rodk2mi 4.,inonso7mi. •)g41 ne 'pa= w tym okTesi-n
7,-43. 5.009.000.14, a wyd'atki rb. 2.968.341.70 (w tym na o.-,{ekQ
1.527.291,.44). W (k..iale opieki plenictnej nad nasnl obywatelomi okres
ten ehaynkteryuje nTaiqzywanie łącznoś ci z posezególnymi skniskuni
ludnoś ci i p2mckazywanie dorablej pomocy.
st
In
te
itu
SnrRozdanie -rin=owe,za. '%z.,n
zostało
i '.drAccepło.no rzez Ministerstwo Skarbu pismem z dnia 10 marca 1?,3 r., ',.Dz.
4456/k:7.Bil.
Dołączono do niniejszego sprn_woz.d,Ina nostac'x.!_nr,i po•6wnx4cze
etatów i wydatków peronlnych 7;ykazuł o nast~y stan:
d
an
1 9 4 1 r.
)
?
”
m.,en1Q(1./
OsOb
Sunr,
rb.
44
sfileoltvzsm
Suma rb.
0,z6b
1.724:080.-
4,4
Si
Prelin:!n=no
44 718.000.-
0-6%,
591.600:-
571.043,80
1..592V4303.69
444.000.-
Oszczędnod6
Rb. 47.558.20
131.271.31
147.500.-
51y
fili personalre
ko
Wydatkowano
re...!zr=-3dministrajne tiar., am,4y
1_ 9
I k
G: i
ad_me-77z.
:3.181.571.14.
17.630.0S
47
M.998.95
1. 071•629..
22.525.12..
us
56.282.14.8
1 9 4.5_ r•
M
R a 2 ek m ....1.270.342.27
przeliczeniu na
funty ang. mmada i
2.485 9 5
•
kI
ki
Rub ł e
Wydatki personołne 1.0g1.7 5.5F
rs
2-9_12-
sPD.
?rz.(!inni
9
wszystk
za podstaw powy*szy podzia?. dotc.74
.
39
m
-11
eu
Ambanda otrywa.ka z Min.Skerbu t7tuZe.
mes.lccznych
po 20.000.-.- na
z kt5:r7;o:!-A pwzewidyan(), Ć 113
Personalne i rzeczowo-administracyjne przypada 10.000.- oraz na ako ę opieki 5pcl.ee=ej 2 10.000.-.-
r#
50.000....
1
r.
120.000....
Por6nujue w7idatki z kwotami pf31:4'rinowanymł ,
(5:11.3:1 znacznct
./-
1 i= 4
r.
40.000....
,:-:'zy,1 we
9
e
Th
na skutek wyjazdu Ambasady z Moskwy do Kujbyszewa w padzierniku
1941 r. oraz tocza„cych sięstale, ażdo końca 1941 r. negocjacyj z władzani sovieckizi odnośnie organizacji terenowej opieki oraz pożyczki na cele
pomocy dl-i naszej ludności v, ZSRR, Ambasada nie posiadała dostatecznydh
danych potrzebnych dla opracov,ania należytego budżetu na rok 1942, a to
przedemszystkiem działach mydatkóu rzeszo e-administracvjnych (m zaletrozjazdów,
ności od sieci placómek T. terenie wzrasta ły koszty
miennych
itp.),
w
dziale
wyda,,Ico.
persor2.1nych
(prace
ś
zakupu riaterinió pi
czacch 0E;',Aei
ozsewe) na skutek Aienct.cości usałenia
A2-bn:3adZie i p.)trzebnego personelu w Delegaturach, któ-re ptak tycznie zaozęly działaćgra kexicu 1-go kwarta łu 1942 r.,oraz m dziale pomocy finansoz;-eleki Sp3łec-:nej na skutek braku danychjakimi
wej z tunOuszów iinsx'r
funduszami d-ysponotió będzie Adbasada roku 1342 Cti3 rLo:Lość pożyczki Rządu Str,decki,)go) oraz braku dokładnych jesm= •:,ladoności 3 rozmieszczoniu
nie ż
naszej ludności ZSRR, będącej m stałym ruchu na południe, jak
.ze0M7ch grup (jak dzieci, stareó. ,
liczebnoś ci rókAyc'A posz..,
poneej
,-,t4o=nia
h
lis
Po
te
itu
st
In
og6lne
r•)ku
bulAcio-Aym
iy.a3si17
W :1,-,31:(1
:A). 116.713.251.19, a wydai Rb. )4415.709.03 w uym n
pl3r;Jsz-JL:, półwouzu
.20J4,37 picmię:1'nej o= es -;en
90.b.23.71).
delegatury sieci ter,3no-ej Ambachd.r..kt,:xyz-klje -,iy%0ona organizacja
opieki i docieranie
sady, planoai,rnie aydar._:5a, z;a.23 ziikszunle zakład
J,„legtur i
^:
3
,)
skupislz
;ti.izej
do
ar,Jszto::Ino ich pr-.1cownik, poc2.4..]szy od noło.'y 1::_pea 1942 r. w2,1,7 ci
i crnoc
za:›patrzenia
kontakcJA z 892
spada
rubłi. -:13actło
osobami, którym przekaziła vi teren st?ze::,Io
emak./acjs (J)y.;.:311 polskłzh
t,- ;„1 nas;,- 4pi2,7
oko-Lo
Rosji azjat:4ki,,j, kłórc
3wakuaoJek
ap9.2<it
2otem
te częŚciovo
hy:: ;:w.3or3ali7,3wany-
d
an
~
ki
rs
ko
Si
,risdatków Ambasady
Przedioon7 Minisł erstmu Spraw Z-162:3rlifJZI
t7z31 okres gospozu.,.ior-_:zw.y
na zo',z
darki olw.rty jest Aa usifaLonych ju-;1 z gciry mycla:,kach, przciftiunych w
rrpio'-ę5pf-Qec...7nr, n8 ?,47
cwzoszkoc.zie
gd-ji zn3-4-,1 stał..1
AmbasadA
byle, w st;anie
rn'e 194-3,
J(1 2',;kom
płoś, ś:Lo.3ków
w warunkach -co7;yjskich na tak długi okres czasu, jak rok, z prakzyki ubcs1:
glych rale - ivry
791"1,44 ,,, rb.5.7(39.34.19,
W trzer:1-1 ok'cosir. ogólre ..:!p1.7p=7
t',a łych
byiv dokonane z rE.zer
wydatki zaśr'„,» 20.E92.371-2.52,
z ubiegłego
opercji
15.5V7.334.25
I!
Ra2.,om Rb.
',11).17“y
st
uny
-
17Z.724.00.1r5
797.32/-*,..10
m
09.=.12.72
" "t-ł
-D
eu
okres rb.
2#
rb. 118.3f4.434.5.-
us
O rozmiarze
obrotów
fn"~7
M
OFiółem zatyla Zd ?a 7 r)ko
wyi4L15.1
wynosi:ły rb.
- ł01
e
Th
Poza wydatkami obeigaja,cymi bud żety poszczególnych Ministerstm,
Ambasada dokonywała szereg wypłat na zlecenie :inisterstwa Skarbu wzglylnie osób trzecich. Ambasada dokonała z tego tytułu wypłat na ogólna, sum
rb. 1.439.836.04. Prace z tego tytułu były szczególnie uciszżlitve , gdyż
odnalezienie adresata zet ZSRR i sprawdzenie dokładne jego adres„ napotykai° na duże trudnoś ci oraz wymagało założenia specjalnej ewidencji tych
rzekazów.
lis
Po
Z tytułu akcji oszcz ędnociowej prowadzonej wojsku na terenie
SRR, Ambasada w porozumieniu z Ministerstwem Skarbu w Londynie, urzyjt ła
oszczędności na ogólnq sumę rb. 4.975.162.72, przekazując ekwiwalent w
funtach do dyspozycji Biura Rodzin Wojskowych Londynie na poszczególne
konta oszczędzających w Saewing Banku w Anglii.
h
W okresie sprawozdawczym Anbasada przyjęła 105 depozytów osób
trzecich na łączne, sumęewidencyjne, 561.366.90, zabezpieczając je odpo,iednio i przeoqc te depozyty do Teheranu, gdzie zostały one złożone
wydziale Konsularnym Poselstwa RP. w Teheranie.
-
st
In
te
itu
Poza centralne, dyspozycje, funduszami pafistwowvni na terenie ZSRR.
;:poczywal. na Ambasadzie obowiązek kontroli nad rozproadzonYmi funduszwri
na opiek ę spoleezn al, rby pod wzrlędem Cer-aln.,-rachunkoeym, gdy* skontrołowanie celowoś ci wydatków w Tarurtkach p aey w ZSRR wydaje si ę :3uzo-c.yczne. Niestety, i to zadanie z uwagi na ścisłe ograniczenie przez stron Ę
sowiecką zarówno co do lokalu, jak i iloś ci ludzi zatru'snIonych Ambasadzie uniemożliwiły wykonanie tego postulatu w całej pełni. Próby zdecentr-iizerania kontroli przy pomocy inspektor6N, objazCe-yah 4basadv, jak
r&nież przez Delegatur-g (ra skutek zioN't krótkiego okresu Ich egz,, stenPow ołacie kontrolerów objazdowych
cji) nie dały pozyt.ywn7inh
radzieckie ludemeniwily.
d
an
Na ogółnb, siwię7.b.111.943.126.43 przekazanych 71, napiekę, w cie,gu
okresu sprawozdawczego Ambasada była w stanie nrzecenzuroł a ć i:włączy ć
do swego archiwum dowoów kasowych na oozólipt sumęwyd'_Itk6w rb.33.055.9):'.30
Si
Pozostals, sumę rb. 78.887.'1.3.13 p,Azir.li,5
- moż na na nastpujr,ce
ko
gruPY:
ki
rb. 12.759.495.13
rs
a/wydatki dokonane przez Delegatury Ambasady co do których dowody kasoo
zostały zatrzymane przez organa NKWD i pomino ponagleńdotychczas nie
zwrócone Ambasadzie
us
rb. 51.504.561.71
M
b/2425 sprawozdańfinansowych męż ów zaufania wraz z dowodami kasowyni,
przywiezionych przez Ambasadę do Teheranu, a nie przecenzurowanych
Razen:
m
rb. 14.623.156.29
eu
c/Reszta pieniędzy rozprowadzonych w teren, co do których czę ś ćsprawoznętów zaufaeia nie wpłynęła do Ainbasady, wzgłędnie w formie sald gotówkowych została przejęta przez władze sorAeckie
Wyczerpujące onwienie finanew Lmbasady znajduje sięw osobnym
opracowaniu pt." Sprawozdanie Finansowe Ambasady", które jest za łącznikiem do niniejszego sprawozdania.
•/•
Th
e
:L). w Z 'RR i fa,,:tycznic wydatkowanych swA za lata
zatwierjzonych etatow per3cnalnych
1941-1943
7 .Vi T. a,) 51. X11.1941 r.
rb.
ilo3c sob
c j
lis
1
1
1
4
4
h
asa dor
Radca Ambasady
ldca Finam.owy
I Sekretarz
2 'ekrctarz
1
3.
1.11Ja miesieczna Wrycia ku
/-32.340.5
661.700. •.•
11 .400,-.
716 "O .•••
671 . 043.30
•
•
1
-
47 . .656 .20
4.
1
1
5
5.200
4.400
3.600
ła 000
5
16.000
.
,r
14.000
13
36.000
0.960
4
13.440
7
42
-1
- 119.600
E
t
o
1
5 4.3 '
t
'
3.700
3.600
8.400
15.700
135.300
4
12
1.588.080.-
1
541.200
o
12.000
1.1.400.-
o
1.592.900.69
591 .600
444. 000
131. 971.32.
147.000
1 1 .724.86 0.••
:
rs
Oszczednosc . .
5
3.700.3.600•8.400.15.700.132.340.-
12.V. 1943r .
Alcia rb.
1.
łloc)
i
I
ko
Do wydatkowania
Uydatkowant
15
4
9
44
Si
Wyda kowano wie:A.0°y
rubli
Dodatek reprezent.
miesiceznic
5.2CC.4.400.3.600.14.400.12.500.14.000.36.000.0.980.17.280.-
1
1
4
4
d
an
5
3.700.3.600.8.400.15.700.-
o
o
§
I
1942 r.
,
e
ut
Attachat wojsk.
Attache wojsk.
Poi
W.
Oficer przydziel.
it
st
15
4
9
44
Urze.lnicy
Liaznynil,tka
Szoferzy i wozni
Razem Alabasada
5.200.4.400.3.600.14.400.12.800.14.000.36.000.8.960.17.28C.116.640.-
In
Attache Ambasady
1101/11
o
Po
u n
111011.
.111.
i
o
eu
us
M
ki
m
wydatkowi i wplywow budzebowch Aubasady .a.1?. w '/SRR.
w Kujbyszewie. za czas od 7 sierpnia 1941 do 12 maja 1043 r.
e
Th
1.1.1943 r. do s
12.5.1943 r.
i
5 miesiecy
t
za.
lis
Po
yszczegolnienie
1942
1.12.1941
5 miesiecy
,
671.043.80
218.241.78
192.480.-
2.4W.439.92
477.30.05
d
an
A/ Podroze, przajazdy i prze oZY:
a/ Utrzym.i ekspi.samochod.
12.451.7‹,
b7 Podroze sluzbowe
45.C7.c/ Przewozy
5.597.:8
63.616.-
44.320.98
166.442.40
7.988.75
T-M3.152,19.-
2
3.968.5.55
62 638.C9
320. 573.53
16.185.16
399. 396.1n
111.164.07
ko
Si
122.628.5c)
rs
249.749.05
309.229.98
558.979.03
T
M
ki
1
t
82.684.1.C.).
9.950.12.6
50.196.13.4 £
J
B/Wydp_tki admin.-gospodarcze
a/ Pomieszczenia
ł 63.76F3.39
b/Wydatki biurowe
i 61.194.26
X 124 .960.65
i
. 1"•1
4,datki administr.rzeczowe
12.536.15.8
i
;.707.952.49
1.009 . 03301
197.980.20.240.33.630.W._
444.000
1.592.908.69
790.791.23
5.500.2p.240.-
e
ut
it
st
w przeliczeniu na funty
ang.wypaa
Z
In
Raze wydatki psrsona1n€,-
4-
r-
h
dydakli
Wydatki personalna
a/W)osazenie u2addn.stałych
czasow.
b/
c/Zapomozi/doC.at.instal./
d/kdprawy
Dodatek rel:ire-zentacypny
a z e m:
418.%7.
52.40.14
471.370.36
732.482,66
422•38
i 1.1b5.310.04
eu
us
m
s.Y
Er
Th
#9:8.44£0.14 T x153-
otk pacm46A%.cir
4%v"m
4
1
e
t
Po
47.404.5;
3.442.35
h
lis
Wydatki biurore sklałaja
z naat.pozycji:
a/depesze, portu i telefon
b/Liat.piam. i kancelaryjn(::
c/wydatki gospodarcze
d, "rozne
91.231.72
110.720.22
89.041.31
18.236.73
309.220
11:J.347.41
61.194,26
180.576.5
772 .131.22
it
st
przeliczeniu na funty an3ielskic ,-Tpada:
16.066.1.4
3.928.13,07
e
ut
oswiatou
8.600.-
1.000.9.600.r
1.551":,700.82
12.374.19.6
32.389.14.5
L
47.00;+0.-
4.891.35
1.920,-
32.7ł0.-
OG.318.4.891.35
2.920.-
32.710.-
96.129.35
t-
53.811.35
ko
260.0.0.
£
Si
przeliczeniu na funty an-
gielski° wypada
593.990.95
t
d
an
a/Fundusz kultury Narodowej
b/Wydawnietua obce
c!Rozne
153.402.93
148.455.50
92.041.31
28.847.04
4
1
I datki ,cultur
14.846.71
34.292.93
3.000.263.50
2.403.14
.1
J
In
Razem wydatki adra.-2:ezGw
-
681.12.6
(.
.„009,13.11
1
bAnformacja
5.015.65
97.735.28
2.400.-
5.015.65
M.135.28 i
40.541.29
I
104.9.10
r
--
,g,„ 2.086.3.0
t-
145.692.22
40.541.29
844.12.3.
3.035.5.1
eu
us
przeliczeniu na funty angielskie wypada
143.292,22
2.400.-
M
ki
t-
Razem wya.tki na infoucje
rs
:;ydatki na infornacje
a/Praaa wlaana
m
O
Th
e
a/fomi9ja b idan
Po
łnnr ;wydatki
-~
r-
I
5
-+
4-
Ambw3ady
lis
bAltrzym.biurn ewid.ludnosci
et:)otneia dla L)-twa P. S. Z.
L5.125.78.532.50.-
60.000.-
28.000.7.747.25
41.726.80
h
d/koszty pobytu b.Lremiera
e//" X Biskupa Gawliny
f/
"
rd. j i lin.Droho je wsk i eg o
g/wakuacia osob z ZSRR
it
st
.
6.C.318.4.2
d
an
1.23'3.114.7C
117.471.78
5.370.59
22.490.07
17.491.20
10.333.3.3
7.162.284.62
1.709.680.35
59.748.943.78
9.359.923.95
w 2..9'22. 09
25.109.209.27
6.765.547.94
491.409.47
9.743.5111.93
7.245.697.83
1.312.250.72
12.132♦85
1.736.349.04
ko
Ra z c m
51.353.544.461
7.532.776).62;
452.507.93i
17.841.021.371
5.43F .nor-: e Cr;
500.342.32i
7.876.347.79
Si
130.845.10
53.535.186.532.50
88.000.33.771.33
7.747.25
41.726.80
17.7.70
63.`:354.15
16.845.___178.C63.95
_
WT.991.68
1
3.6C)0.11.10
-4-
90.995.6.71 19.177.585• 28
1.5'27.201.44
31.818.11.5
u,.
242.625.242%625.90.0b5.626.71- 19.420.210.28 -4-111.943.1138.4
M
ki
w przeliczeniu na funty
111.70C.5o3.43 -4
rs
personal.pracow.
czasowych
OgoleLl
ang.wypada
=.„6
2.38
e
ut
W przeliczeniu na iunł y an2:.
wya
datki na o)ieke
oleezna
a zasilki gotowkowe
b/zakulv zywn.i art.przem.
ci/ po:Joe 1ekarsiz
dizaklady opieki i oswiaty
o/przewozy i usgnzyny
f/ewukuacja ossb z ':,31U
g/wydatki administracyjne
17.715.70
63.254.15
16.845.-
In
h/Ors an i zac ja Amb az aody RP.
iPmakuacja tumba ady z Lioskwy
k/Ewakuacja :,:jbasady z ZJRR
gazem inne wyciatki
4.0.410.108.000.-
L`; 1.895.742.4.5
i
t
404.:.7.14.5 S; 2.332.148.10..1
4
.J1
eu
us
m
'
1
e
Th
we.
Po
r
-"-
1
I
1
62.257.2.4k 1.969.078.10.4 £ 435.257.15.4 łJ 2.466.593.6.5.
#
1
T
+
4
t--
4.756.163.44
it
st
1.197.61.635.190.000.-
15.311.245.86
e
ut
Razem w.plyv,y:
986.547.88
179.984.49
500.452.96
wxymwm."••■
••■
•■
:•—•
534.492.13/_.43
1.183.075.1..184.U61.01
241.61.4Q■
501.011.82
10.558.86
3.964.-
100.000.000.-
3
.
264 . -
100.000.000.12%556.565.75
d
an
e 104.354.5.0
•■
•■■
•■
•■
=.
4.424.720.13
1.183.075.146.316.13
5.009.000.44 116.772.-231.19 i• 5.769.154.12
d przeliczeniu na funty
ang. wyTad
5
1
1
4
•
1
1.472.162.24 ! (.453.355.6
1.461.050.26 1 3.520.143.12
1.527.291.44: 90.995.626.71
19.420.210.28 i111.943.123.43
="
3.c4=0
7
-r-r4.73115.7M-7:75=0.8c%.372.52 rivi73-iszww.05
In
Miniaterstwo .:!‹,arbu
Dotacje budzetowe
Ofiary
Ofiary prac.na
Roznica kuroowa walut
Zwrot wydatkow 1942 r.
Pozyczka Rzaeal ZSRR
1
•
3
T
h
lis
azem 2y.A71:ł;
Ambas4y
Działu Qpiuki ::)oloczuelj
Razem wydatki
• d pl.zeliczuniu na funty
ang.wypaa:
-T -
1
1
2
A
2.432.879.16.4 2 120.190.5.11 Cf.; 2.657.424.5.9
4
S
Si
il 3 rr
11...•••
1T 12
ko
5.009.000.44 116.778.231.19
ydatk i:
2.98.341.70
94.515.769.83
20.892.372,52
127.556.365.75
118.396.484.04
M
ki
;AL30 funduozow na nastokres
5.769.134.12
rs
plyw y:
9.159.1.7C
eu
us
m
••••
A
- 16 -
ą
.50 1 3
17
ORGANIZACJA TERENOWA AMBASARY.
Th
e
Wypełniania rozległych oboiqzków Ambasad.:! w stosunhi. do obywateli
polskich. nie wydawało sięmożliwe w ramach jednego centralnego biura,
umieszczonego w stolicy ZSRR. Ambasada musiała przedewszystkien zarejestrova6 wszystkich obywatii polskich. z uwzglcnieniam ich pIci, FJickLr,
stanu zdrowotnego zdolności do slutb m)jskowej i kwalifikvnji zwodoych, zaopatrzyó ich w dowody osobisl',e 5 pomóc
zwlezianiu opowiednicj
pracy, udzieli 4 pomocy pieniężnej, tywnogciowej i odzie żowej, stworz7
:'.nstytucje opiakuitcne dla grup obywateli wymegających szczególnej opieki, jak sieroty, i wogóle dzieci, inwalidzi, starcy, chorzy itd.itd.
Słusznam było powiezen!_e poszeeólnych funkcji fachowym oranom, urliaszozonym w terenie i opattym w zasadzIle na ezynniku obywatelskim.
h
lis
Po
te
itu
st
In
W tej myśli Abasada zap..coponoała Ludowenn Kollisariatowi Spraw Zagranicznych utworzenie kilku konsulatów Fa większych skupieniach obywateli
polskich, oraz Oentfa łnago Obywat;elskie o Komiteu ro i oCq , która~ ,:/rzejAłb
swoje rcęoe wszystkie fundacje opieki i pomocy, nie wymagające udzia łu
ozynnika penstowego. Strc na. radziecka odrzuciła jedni; i drupa, oropozyci• •
rgunentuje,e, to powołanie koisuiatóv?
niamotłive w ezas::te 'ojny$
Cantralny Komitet Pomocy zaś byłby z natury rzeczy instytucjq, polityczną
(Protokółz posiedzenia Komisji Mięszanej Polsko-Radziecklej w dniu 17
wrze6nia 1.41 r. w Moskie). W dalszym eisu strona radziecke nie wyraziła
zifoCy na dziaIalro£3C Polskiego C;zerwonego Krzyta l eprobo:ał n-ałomiast
swapliwie projekt ii3O:0Z61)18 Delegatur AMbasnóy i int.cj5.. r., ę ta zaufaterenie, z j€z"Zny-,1 ,edyni23 2,astrzetenler1, iL mężowie zaufania Attltasadom
nie musza, byc'!. po(lobnic jai dalegaci okręgowi - mianowani bezpoarednio
przez Ambasadę i na jej całkowita, odpowiedzialroAa (cytata z wymienionego wyżejprotokv.łu).
d
an
ki
rs
ko
Si
posta,A.a ogólnikowo 7,yratione4 z..dy przez strc,nęradzieckv, krzb•sada powołała do końca 1941 r. delegctcw - 6, oraz 33 mężów zaufania.
Wporcie, w Arcbcngillskii powstała DeIegaturn, M&:.90Q (1.in. za zadanie
.przyjmowania transportów z zagranicy, a następnie taka sama placówka w
Aszchabadzie. W tym samym czasie dwuch urzędników Ambasady - p.p.M.Haitzman i R. Szuniski,- udało się podróż instrukcyjn i organizacyjnq do
sknpisk polskich na trasie 14ownsybira4:, A:=t;Ijki
Senipniatynsk,
Ałma-Ata, Tnszkent. Na trasęKujbyszew, Kirów, Syktywkar, Joszkar-OIa, delegowani zostali p.p. Jenicz i 0.Pahr. Oba wyjazdy dostarczyły Ambasadzie
vic
wiele cennego materiału i ste
dla ludnoc polskiej w kierunku organizowania si ę -w ramach instytucji delegatów i mętów zaufania.
"222łanowienia ogólne.
eu
us
M
Zednocześni(, toczy ły się rokania między A:- bosadą i L7. J sprawie
statutu delegatów i mężówzaufania Ambasady. Statut ten p.n."Postano,:łanie
o zakresie kompetencji Dalegstó-p hibasey RP" zosał-. uzgodniony i wszedł
tw życie na podstawie wymiany not z dn. 23 i 24 grudnia 1941 r. Tekst
"Postanowian" przytacze.17 w całoś ci:
m
1/Delegaci Ambasady R.P.
republikach i okręgach (obiastiach), w
których istnieje większe skupienia obywateli polskich, są jej
organami dla wykonywania - przy ścisł ej współpracy z władzami radzieekini tycb z2.dan ystosunku rto obywateli polskich, które wynikajq z Układu z 30.7.1941 r.
2/Rola deleeatóv Ambnsndy jest czaser,n. Dzia łalno ich trwa do
chwili łikwideoji skupisk Polaków w danej miejscowości, względnie
wypeł niania zadańdelegatów w stosunku do obywateli polskich.
•/*
- 17 -Obowiązki delegatów Ambasady.
Th
Do zakresu obowiązków delegata Ambasady naleky:
1/Informowanie Ambasady o potrzebach obywateli polskich i ich połoeniu.
e
2/Informowania obywateli polskich i oddzia ływania na nich w duchu Ukłsdu
polsko-radzieckiego z 30.7.41 r.
lis
Po
3/Rejestracja obywateli polskich w danym okręgu oraz ewidencja ich ru.
obu z, uwzprlpdPioniem ich zdolności do nI~y woskowe j, do pracy i ich
zaodowych, poszukiwanle zainionyoh członków rodzin i
bliskich.
h
4/Współdziołarla miejscol4yrdi wiadzami radzieckimi zRa kierowaniu obywateli
polskich do odpowadnicj pracy, zgonin z z.bowia,zuja,cym y, ZSRR ustawodawstwem pracy.
te
itu
st
In
5/Troska o zapewnienie niezdolnym clo prac obywatnlon polnk.im minimum
egzystencji droga rozdzia łu wśród nich pomocy w potó,?ce i. zw naturze, z
• ija,tkj.emwypacków, t których trosl,o zapfgnnienł e im egzYstencji winny
siebie wł adze radzieckie, zgodnie z obowigzujqcym radzieckim
wziąć
ustodevsł alr.
6/Organizowanie pomocy klaturałnej
d ey.
dorosłych orz oA.:ulatowej dla mlo-
7/L,aopatrY•arie obywateli polskich w rizl, (3/1e dokunenty ipaszporty,
poświadczenia itp.).
d
an
PPrzyjmo,,arie, odpra,,,n, maP:azynowanie i rozdni trnrgoortów z 7.ap:ranj.
,
7 z pomoca, w nntrrzE,dla polskiej łu6roci eyvJilrej.
rs
ko
Si
9/Uyszuki.Qania miów zasiania na rejony względnie miejscowości, tn których
przebywn;,4 q ohyv ,tne poiscy• Vttowle zaufnn,n vyknnuja, rn wyznaczonych
im terensch czywtoci, przewic:ziane punktarli 2 1 4, 5, 6 i 7 niniejszego
ą
2lecole lm prze7 delegat czynnoci
reculam3ru, poza t7m za ś wykonuj
i 6. Anncydatów na
zaufania przedstaia
w zakree punktów 1,
do zatwitardzeni.n Ambasadzie deiegpt t 1<-4-. óry i-konuje nad dzia ła łrocia,
mętów zaufania hadzór bezpo§redwo.
Tryb wsrodkpracy z wiaczaml radzieckimi.
ki
10/W okrg1,40h, Adzie niepla delegatów AMbasa6y, runt.ece loh opelnJa,a, cielePani objazdcwii JXrfkbandy.
M
1/Dełaf.ffItów Ambasady t leh ›,13,:gpoóoit ; oraz dt-ler,atów ob,lrzdo-,vych
eu
us
Amranador R.P. Nazwiska ich sa notvflkmva,
le bezzwłoo7Me Ludnemu Kordspr9w rapranicznych, ',.
.tóry ze swel stroYly zaviiI5damia o ich nominac;fi oraz onaraterze i zakresie icii cziałania iadze radzieckie da• repubiki lub okrgu, polecajnc im udzielenie delantom Ambasady konieczn.3j pomocy.
m
2/‘;akres Czynności delerata AJIbasdy `ymag.? jcOgo ścisłAj wspóIpracy z odnośnymi organami wadzy radzle~ na obszarze jego d?inIalnooll z
;icisiami Ludowego Komisaratl, Spraw Zagranicznych
i- ' iGcotwy mi przedrta,
Obłispo'Lkorr,ów i rajispoikomów, oraz z o.Krcgowymi i rejonowymi organami
i_.udo,5ego Komisariatu
4ewn9t-cznych. Delest Ambasady zspozneja
1:alejscowe w ładze radzieckie z poiotaniem 1 potrzebami obywateli p',1skidi
•azgE-kdnia z nimi wszystkie kwestie -Gechniczne, związane z uraulowaniem
sytuacji łumioci_ polskiej".
.1.
- 18 -
e
Th
Z chwila, uzr,odri9nia zakresu komaetencji delegatów sie ćterenowa.
Ambasady rozwinęła siębardzo szybko. W końcu lutego 1942 r. działało :ut
19 delegatur miescorociach uzgodnionych osobnym porozumieniem z LKSZ
i kilkuset motów zaufnnia. Przy katej el.egaturz utrorzony zonta? skład
towarowy, obśauguja,cy obywateli polskich na terytorium delegatury, a jedno.
ezenie funkcjonaIy składy przeładunkowe Ambasady, obsluguje,ce cale tery.
torsum ZSRR w Archangielsku, w Buzułuku, a następnie i; Jangi-J'Ul, w namtutce i Władynostoku. Delegatury utworzone zostały w Archangielsku, Sykywka,:ze t Kirowie, (;zkałowle, Czełabinsku, 2etropa3łowsku, Krasnojarsku,
A2danie jakucklm, Wiadywostoku, Kusłana;!u, ?awłoare, Semicaaatynsku,
Sairn.arkandzie i
Akuo1:2ń sku, Barnau13, Czimkoneie, Dtambule,
Aszebabadze.
Po
h
lis
-irzytoczone
Pods7,awq fornałno-prawn4 dziai,L1ncSci delegatów
"Postanowienia", praktycznym -pr7-gcvodn4,ki^m [ile, nich byiii obszerna
Ambasady iNr.1), wydano_ w p3erwszej połaie lutego 1942 r. i przepisy 4Postano•ień" na ',;le redlnych warunków i potrzeb. instrukcja omawiala szczogółowo na 33 stronicach schemat slpiel terepme:l e rYtYczne ogólne,
wytyczne pomocy, sra--ry zasiłk&r, totkowyoh, ponocY tywno'£ciore i odzieżowej, zakładów opfi.ekune7yeh (sieroeince, doe inw,-_,A(Mw) 41:omr,c*;
ski e, zawiersła kor1,-r-etne wskaz.iwki i wzory Q zakresie -,r -y:taian5a dokumentów, prer3dznia rachuakowoei itp. Niezależnie od tego delegaci otrzymali t.zw. Instrukcję eolity zną, omawiająca, stosunki polsko-radzieckie
2 3,
duchu paktu Z 30 lipca 1941 r. Nast.epne koł ujne intrukcje
4, '5,'yetPlie do korka ezer:9ca 1942 r. omawiały kokretne zagadnienia, które nastręczało tycie i potrzeby aredowisk polskich, lub też specjalne grupy ZRgadr15_Cn ) np. instrukcia Nr.3 po6lięcona była ustavodLIrstru radzieckie•
mu, za4 instrukeja 11r.4 tworzezi -u rezerw tynościoych i odzieżowych na
z ę 1942/43 2.
te
itu
st
In
d
an
rs
.
ko
Si
lut;--lipieo 1942 r.
ocaw±,anyn
apaz łbal-vnowy Ambasady czynił st:Le postępy. Męko,:iie Zaufania działali jut
skuplan polsk:-:,:ht rp.!r:stru.:ja obywateli polskich postępm,aia naarzód, akcja
Pa,5zportyzacji aczkol:wick poT,oli 5 pizy liczneh trudnociach, v,yoianych
starlowi,.;kie strony radzi‹:ckiej
sprale obywal,altwa 21fliejbzo€ci narodowych, og,?:-niała coraz szerczo rzesze obywateli polskien, nasycenie E';rodesiat;ncio p:zeidzi,ne :uaksimu, t:-a:,.spurły bomocY r
kaini
turze dotarły stopniowo dc najodleglejszych środo-wisk, sie ćzakIFdów opiekullozch rosa w telmpie zadw',ałajgcym. Można stwie2(.izi(4 te mnis wię cej
z korku czerwca 1942 r. aparat berenawy Ambasady wszsdi na tory normalnej
o.raey 3. v:ype2nia jui st,)zlunkowo Iktet'lc pok.lelzoue 1›,,u
ki
W pierwazyt;h Uniach lipca 1942 1• nastapily gwaiłowae repres:s władz
radzieckich na oz.im ce:;ł yto::-ium ZSRR ii t,tosunku do caieuo aparatu terenoa•.szLok,,ani zostali deL,3gael Ambawego Ambasady. 3 p:srwszej
sady w Ar ,:,liangłelsku, Witid7wo.;toku, Azzcha:)at!zie E na2.uszeni
imunitetu
(1.-5,9ł umLtycz,,lego dełegutów, którzy byli sckretarzami AcbaLdv* Aresztowany
zersoneł
zosta:£ oaa:y
D.,łegaiir, a diiialnoód insttucyj
ziiiuowana. ■
i łce-kumi3arz 0. ,iszyński
wóts/czas ALbu,sa3orowi
R.P., ż e ;Selk:gatu:c‘: te zoały
gdyż"wvbełniiy swoje zada•
ula". W last,79n;i:th (Iniach lipca aret,sztiowani zostali kolejno wszyscy delagael Ambasady i muczna część _:.ch personelu, jak również kilkudziesięciu
w dniu 20 141p2!1 194:; r.
;;yszyki 06-.4ndczyi
ch=0 d'affaires p.min. Sokolnickinnu, te instytucje delegatur została
det!.nitywnie
"uie uspra.:iedliwi ła swego istnienia".
ł ekoc 1:)C
W arc2zta(:a nalazlo s-_T:Aysei ter,rnowej Ambasady
i liczba ich ridwi‘kszaia sięItal.! at
,4rzL-!Anie 1942 r.
eu
us
M
m
Wyp,,- Idki z lip Wić, 1 Vis, r. wy-wolaly kilkaulieolęoznq kryzys w st,)sunkach
tylko ezSclowo został z
łagodzony zwolnieniem z
aresz łu ałzędnikó';. dyclonatyczn7ch Ambasady, a następnie skazaniem na deportacjęz granic -,31tR większoś ci areszto:vanych z wy,54kiem 15 pracor•ik6w
•/•
- 19
.a
Th
sł oci terenowej, przebywających dotychczas tw wi ęzieniu. Przyczyn,- i 2- ródła
kryzysu były niewątpliwie bardzo różnorodne i skomplikoaane, które oświetiid wyczerpująco nożna dziś dopiero na tle 22-umiesicznych stosunków połskc-radzieckch. Przekraczałoby to jednak ramy niniejszego sprawozdania
(4stnieje w tym zakresie opracowanie p.Romana Fenglera, analizuje» nr7ebigg
i przyczyny kryzysu na tle ówczesnej sytuacji).
e
Rezultatem bezpośrednim jednostronnej dec-zji Rządu radzieckiego
było całkowite zniszczenie sieci terenowej Ambasady. Ambasada pod jęła jednak odrazu decyzjękontynuowania akcji pomocy i opieki nad obywatelami polskimi, choćby za pośrednictwem szczątkowych organów poprzedniej sieci terenowej, jakimi byli mężowie zaufania. Zadanie to nie było woale łatwe, gdyt
zatwierdzonych przez LKSZ mężów zaufania było w tym okresie zaledwie 139,
e naskutek zniknięcia pośredniego ogniwa, jakim były delegatury, Ambasada
nie posiadała ani pełnej ewidencji wszystkich mętów zaufania, ani ich persa
aalji adresów, ani temwięcej danych o zakresie ich dzia łania, liczbie obyateli polskich m poszczególnych ośrodkach posiadanych przez mężów zaufania ś rodków gotówkowych i rzeczowych, istniejqcych zakładach itp.itp.
h
lis
Po
,
st
In
te
itu
Wbrew tym wszystkim trudnościom, Ambasada zdołała w okresie miesiccy
lipca-września 1942 r. zmontować nanowo sieć terenow, oparte, w całości
na mężach zaufania. Ustalono wkrótce ewidencję mężów zaufania, wraz z ich
terytorialna, właściwoś cią, przeprowadzono rejestracjęw Ludowym KomisariaCi3 Spraw Zagranicznych, ustalono budżety, sposób rozliczania się itp. Tym
razem cała praca organizacyjna i instrukcyjna dokonam zosta łe aryIa,cznie
a drodze telegraficzne j.
d
an
Pod koniec m-ca października 1942 r. aparat terenowy Ambasady wkroczyłponownie na tory pracy normalnej. Pozostały w nim tylko dwa elamenty
z poprzedniej organizacji : Składy Ambasady w liczbie 10 (których urusho mienie zaproponowałLudowy Komisariat Spraw Zagranicznych w rozmowie z D.
min. Soko1nickim w dniu 7 sierpnia 1942 r.), oraz stale powiększająca si,
sieć mętów zaufania. Różnił się on znacznie od poprzedniego aparatu terenowego. Dełegatury tkwiły głęboko w terenie i stad miały one motność doboru
i kontroli mężów zaufania, możność bezpośredniego wgląduw potrzeby obywateli polskich, koordynowania pracy na szerszym terenie. Nowa organizagja,
jeżeli można tak powiedzieć, zawisła całkowicie na drutach telegraficznych.
Ambasada nie znała większości swoich mężów zaufania, nie mia ła żadnej możliwości kontrolowania ich działalnoś ci, a jednocześnie odsunięta została
od terenu. W ślad za tym zakres działalności aparatu terenaaego uległ znacz
nemu zwężeniu, a przedewszystkiem odpadła możliwość przepro'adzania za jego
poś rednictwem akcji paszportyzacyjnej. Siła, rzeczy, choćby intencje rządu
radzieckiego nie szły w tym samym kierunku, działalność mężów zaufania musia ła ograniczyć się do pracy opiekuńczej, w ścisłym znaczeniu tego słana
tj. rozdziału pomocy gotówkowej i rzeczowej, pomocy sanitarmaj, organizowania zakładów opiekuńczych, pomocy w znalezieniu pracy.
ki
rs
ko
Si
M
eu
us
Wymienione zadania spełniałnowy aparat terenowy stosunkowo niene,
by ć może nawet lepiej, niż w okresie delegatur. Pomoc docierała szybele
nig poprzednio, rozprowadzenie środków finansowych, a w szczególności pomocy rzeczowej, spraamiejsze. Obowiązki zlikwidowanych delegatur prze jcła
Ambasada, która zamiast 19-tu jednostek organizacyjnych, posiadała ich
obecnie kilkaset i musiała ustalać budżety wszystkich mężów zaufania, przekazyad dotacje gotówkowe, rozdziela ć między nich i dostarcza ć im należna
czę gd pomocy rzeczowej, a jednocześnie instruowa ć ich i zachęca ć do wysiłku - ;brew ł.szelkim trudnoś ciom, które bynajmniej nie zmniejszyły si;. R-z(1
radziecki dążyłbowiem konsekwentnie do ograniczenia możliwości pracy i
tego skromnego aparatu terenowego Ambasady. Stqd kolejno wysuwane przez Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych zagadnienia: zlikwidowania persom lu
Placówek męż ów zaufania, zlikwidowania składzików podręcznych przy tych p3a-
m
.1•
- 20-
Th
aówkach, ptóby zakwestionowania celowości pomocy sanitarnej, ograniczenia
dla tworzenia nowych zakładów apiekeniozych itp. itp. Jednocześnie aresztoTawania mężów zaufania, choć w zmniejszonych rozmiarach, trealy
skutek zrozumia łych w takich warunkach zmian personalnych przez Da ły czas
istnienia sieci terenowej Ambasada wyznaczyła łącznie 800 delegatów i męż ów zaufania. Obsada zmieniła się przeto niemal trzykrotnie.
e
W listopadzie i grudniu 1942 r. Ambasada pod jęła jeszcze jedne próbę uzgodnienia z rządem radzieckim zasad funkcjonowania sieci terenowej
Ambasady i uregulowania jej sytuacji prawnej po jednostronnym anulowaniu
"Postanonien" z 23/24 grudnia 1941 r. Organizacji zapaopono,,ana przez p.
Ambasadora Romera w Moskwie komisarzowi Mołotowowi przewidywała istnienie
składów towarowych, mężów zaufania i osobnych biur, ograniczonych wyraź nie
do funkcji kontrolnych. Pragnąc usunąć wszelkie podejrzenia co do działalnoś ci tych biur, projekt Ambasady przewidywał przy każdym z nich urz ; dnika radzieckiego w charakterze łącznika z nładzami i sui generis nadzorcy.
Ten wła śnie punkt zostałz miejsca przez kom.Molotoaa odrzucony.
h
lis
Po
te
itu
st
In
W wyniku następnych rozmów p. Ambasadora Romera z vice-komisarzem
Wyszyńskim, Ambasada z łożyła w Ludowym Komisariacie Spraw Zagranicznych
projekt "Postanowień o działalności mężów zaufania Ambasady RP." i projekt
"Postanow ień o działalności Składów Ambasady ROP." W rozmowie z p.Ambasadoram Renerem w dniu 23 grudnia 1942 r. kom. Wyszyński wyraził zrode na
zasady obu projektów i zapewniłAmbasadora R.P., że do jego powrotu z Londynu zostanąone w szczegółach całkowicie uzgodnione.
d
an
Tym razem istnienie aparatu terenowego Ambasady zostało podważone
z innej strony. Nate, z dnia 16 stycznia 1943 r. Ludowy Komisariat Spraw
Zagranicznych podałdo wiadomości Ambasady, że wszystkie osoby, które erzebywały 1-2 listopada 1939 r. na terytoriach "przyłegozonych" do Zarisgku Radzieckiego, Są obywatelami radzieckimi. W rozmowie w dniu 25 tegoż miasiaca przedstawiciel LLSZ przyznał, że wobec znikomej liczby obywateli polskich, która "okazała si ęteraz" na terytorium. ZSRR, dalsze funkcjonowanie
nieci opiekunczej jest praktycznie bezprzedmiotowe. Losy organizacji terenowej Ambasady zoata ły już przesądzone nowa, jednostronne, decyaja, rzedu
radzieckiego.
Si
ki
rs
ko
Na podstawie dokumentów, które znałanay si ę póź niej w posiadaniu Ambo
sady, można stwierdzić, że jeszcze przed wręczeniem Ambasadzie cytowanej
noty o obywatelstwie a mianowicie już 15-go stycznia 1943 r. Rada Komisarzy Ludowych ZSRR wydała rozporządzenie o przejęciu przez miejscowe władze
radzieckie wszystkich zakładów opiekuńczych Ambasady. W dniu 9 lutego ukazeły się rozporządzenia Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrzny chh (NKWD) o
przymusoaaj paszportyzacji obywateli polskich (Nr.
które z kolei przekreśliły istnienia instytucji mężów zaufania i składów
Ambasady, gdyż personel ich albo znalazł się w więzieniu za odmowę przarj, cia obywatelstwa radzieckiego, albo razte przyjęcia obywatełatala radziec•
kiego nie mógłoczywiście pełni ć obowiązków funkcjonariusza Ambasady R.
Nie trzeba dodawa ć, że treśćtych cytowanych rozporządzen nie została nigd,
podana dowiadomości Ambasady, która o wydaniu ich zosta ła poinformowana
ubocznie; wykonane natomiast zostały z caaak dokładnością w mlesieeach lutym, marcu i kwietniu.
eu
us
M
m
W ten sposób organizacja terenowa Ambasady przestała istnieć jeszcze
przed noraalnyn przerwaniem stosunków dyplomatycznych poisko-sowieckich.
•/
- 21
at
IV.
OP4KA KONSULARNA NAD OBYWATELAMI POLSKIMI.
Th
e
Problem obywatelstwa osób ogarniętych przez okupację radziecka,
vschodnich ziarn Polski, podjęty przez stronę radziecka, już na pierwszym
Komisji mieszanej :olsko-Badzieckiej w dn.9.11.1941 r. a nao
atepnie rozwinięty w notach Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych z 1•
X11.1941 r. i 16-go stycznia 1943 r. - stal się o:1.4 i probierzem stosun'ców poł sko-radzieckich w tym okresie. Uznanie przez stronę radziecke, zy.
Ukraincoa, i Białorusinów za obywateli sowieckich ( o ile znajdowałi
się 1-2 listopada 1939 r. na ziemiach "przyłączonych") skomplikowaIo odrazu sprawę zaopatrzenia obywatełi polskich w dowody osobiste, a nastcpnie
spowodowała przerwania ca łej akcji paszportyzacyjnej, na tle procedury
wydawania paszportów polskich (nota LKSZ z 9 czerwca 1942 r.). W trzeciej
z kolei interpretacji w toku rokowańp.amb.Romera w Moskwie - strona radziecka sformułowała ostatecznie swoje stanowisko ten sposób, ż e oby-atelami Związku Radzieckiego sąosoby, które stale zamieszkiwały na ziemyśl ustaay radzieckiej o obywatalst•ie).
liach "przyła,czonych"
h
lis
Po
st
In
te
itu
Ewolucja stanowiska stroliy radzieckiej wpływała oczywiś cie w
sposób decydujący na wszystkie niemal dziedziny życia obywateli polskich,
przede wszystkiem na sprawęwyjazdu poza granice ZSRR, na qprawe poboru
do wojska polskiego, poboru do czeinvonej armii, t.-w. "strojbatalionów"
tp., a nawet akcjępomocy.
d
an
Plan organizacyjny Ambasady przewidywa łrozpracowanie tych zagadnieńprzez WydziałKonsularny; w praktuce współpracowały ze sobą, w tym zakresie Wydzia ły Konsularny, a w szczególnoś ci Referat intareencyjny i Opieki Społ ecznej. Do zadańWydziału Lonsularnego należały rest ępuje,ce sprawy:
Si
Sprawy obywatelstwa, sprawy paszportowe, sprawy eizce,e, sprawy
Rozp
rajestracji Ludności, zaopatrzenie ludności w różne dokumenty. atrzymy
ja pokrótce.
ki
rs
ko
SPRAWY OBYWATELSTWA jako związane z układem stosunków polsko-soieckich załatwiane były w ramach poleceńMinisterstwa Saraw Zagranicznych. Wydzia łKonsularny zbierałw tym zakresie materiałdokumentacyjny
z korespondencji bieżące j, sprawozdańplaoówek terenowych i relacji od
poszczególnych obywateli, przejeżdżających przez KujbyszeiN i przekazywał
go okresowo do Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
eu
us
M
Na Wydziale Konsularnym spoczywał ci żar instruowania płacówek
terenowych i odpowiadania na zapytania indywidualne w sprawach obywatel.st-m, nap ływające masowo. Instruowanie terenu w zasadzie odbywało się w
ramach instrukcji ogólnych Ambasady, które ukazały się w okresie luty czerwiec 1942 r. Odpowiedzi listo-ne i telegraficzne w sprawach obyaeite łstwa osiągająbardzo wielkie rozmiary, nie dadzą się jednak wobec zniszczenia korespondencji nie nającej zasadniczego znaczenia, u jąćcyfrowe,.
m
ZAOPATRZENIE OBYWATELI POLSKTCH W DOWODY OSOISTE nie zosta ło, z
Pceodu stanowiska władz radzieckich, doprowadzone do końca. Mimo to akcja
nie została nigdy całkowicie przerwana i w okresie sprawozdawczym wydawane
były paszporty:
1. Konsularne kaigteczkowe w Ambasadzie, przeznaczone dla urzcdników
Aqbasady, Delegatur, Mętów Zaufania, oraz osób posiadających wizy zagraniczne. Paszporty tego typu wydawano przez cały czas, niezależnie od każdorazowego stanowiska w ładz radzieckich i wydano ich łacznic 1260 szt., 5
czego 185 pozostawiono tra Ambasadzie Angielskiej w Kujbyszewie dla doręczenia zainteresowanym.
*/•
A -4
2.3
e
Th
2. Blankietowe, tymczasowe, uzgodnione z władzami radzieckimi,
`want przez DelegaturęAmbasady. Blankietów rozprowadzono
s7t., niemożlivuem jednak jest ustalić, ile z nich zostało wystawionych, a to z powodu przymusowej likwidacji Delegatur i zabrania aktów przez LKSW. W r ce władz radzieckich wpadło równie* 50.000 blankietowych paszportów,
drukowanych w ZSRR, a które z powodu przerwania akcji paszportowej pozostawiono składzie Ambasady Kirowie.
Po
3. Blankietowe, jak wyżej wydawane przez Wydzia łKonsularny dla
obywateli obłasti Kujbyszewskie j, dla której nie powołano osobnej Delega,01ko
4. Biorowe przy ,arupowych wyjazdach z Xujbyszeva i Aszchabadu.
lis
h
W chwili przystgpienia rządu radzieckiego do przymus~ego narzucenia większoś ci obywateli polskich obywatelstwa radzieckiego organa
LKSW odebrały wszystkie dokumenty osobiste, a więc tak samo paszporty
konsularne, z wizami lub bez, jak blankietowe, tymczasowe dowody osobiste. Na podstawie wykazów, załączonych do sprawozdania Wydzialig Konsularnego, ao*limem jest ustalenie numerów wydanych paszportów konsularnych i poczynienie odpowiednich zastrzellez1 na wypadek repatriacji.
st
In
te
itu
WIZYZAGRANICZNE mogły stanowić jednąz form ewakuacji obywateli
polskich zagranicęi Ambasada przykładała widLkie znaczenie do tej akcji.
Wykaz obrotu wiz przedstawia cyfrowo pracęWydzia łu Konsularnego w tym
zakresie. W rezultacie :
d
an
ł/ Uzyskano wiz docelowych do różnych krajów - 2961,
2/ wydano wiz
- 2190,
3/ Uzyskało wizy wyjazdowe radzieckie
Uderza ćmoże przedewszystkiem różnica mi ędzy iloś ciąwiz uzyskanych
i wydanych przez Ambasad ę. W warunkach radzieckich ustalenie szczególoaego adresu, nast ępnie uzyskanie wszystkich danych personalnych, niezb,dnych do wystawienia paszportu, a wreszcie fotografii wymaga pokonania
ogromnych trudności. Każda wiza powodowała konieczność dużej i przewlekłe
korespondencji i manipulacji kancelaryjnej. Rubryka nie wydanych wiz nie
jest przeto pozycjąmartwą, ale oznacza, te sprawy te byly w toku załatwiania, lecz nie uzyskano jeszcze danych do w"stawienia paszportu, lub
poprostu poszukiwano zainteresowanego.
-
rs
ko
Si
ki
Rubryka uzyskanych wiz wjazdomveh nie wymaga komentarzy. Charaktery
zuje ona stanowisko władz radzieckich i obarcza ja całkowitąodpowiedział
noŚ cig za unieraolaiwienie nor_ alnego ruchu obywateli polskich na podstawi
uzyskanej wizy, a jednocześnie daaodzi, Że cały wysiłek Ambasady, włożony
- uzyskanie wizy docelowej, zebranie koniecznych dat, wystawienie paszpor
tu, zaopatrzenie go w wizę, a następnie doręczenie zainteresowanemu było
z góry trudem daremnym.
us
M
eu
SPRAWA REJESTRACJI LUDNOSCI mogla być przepro-adzona tylko za pośrednictwem Delegatur i po krótkotrwałym ich istnieniu utknęła na martwym
punkcie. Wraz z archiwami Delegatur przepadłrównie* cały niemal materia ł
rejestracyjny.
m
Po zawieszeniu akcji paszportyzacyjnej Ambasada upowa żniła
zaufania do rejestrowania obywateli polskich i wydawania za śaJladczen o do
konanej rejestracji według ustalonego wzoru; zaświadczenia te miala w prz
szłoś ci służyó jako dowód posiadania przez obywatela odpowiednich dokumentów. Na skutek presji władz radzieckich w kierunku ograniczenia działalnoś ci megów zaufania do spraw ściśle apickucaych i ta akcja została
przerwanc.
• /•
— 23—
Th
ZAOPATRZENIE LUDNOSCI W ROZNE DOKUMENTY, było jednym z Zadań
działu Konsularnego i placówek terenowych. Wchodziły tu w grędokumenty o
różnej treści i przeznaczeniu, niezb ędne poprostu do tycia w warunkach
rzoczywistoci radzieckiej. A więc dokumenty ulatwiajace uzyskanie pracy,
zolnienie od podatków, ułatwiające wykupienie biltu kolejowego, przewiew
cenie bagau, uzyskanie kartki chlebowej, przy jęcie, do szpitala itp.itp.
e
Dokumentów tego typu wystawiłWydziałKonsularny i placówki terenoe Ambasady bardzo wiele, przynosząc rzeczywistąpomoc obywatełon;danych
cjfrowych w tym zakresie brak.
Po
h
lis
Niszaleilnie od powyższych prac WydziałKonsularny zapoczątkował
:t'3jestracjęzgonów obywateli polskich i opracowaL odpowiedni ąinstrukcję,
tóra wysłana zost.Ua placówkom terenowym. Wobec ciągłych zmian w organizacji terenoej nie było możliwem przeprowadzenie calkoitej rejestracji
liczby i przyczyn zonu obywateli polskich.
te
itu
st
In
d
an
ki
rs
ko
Si
eu
us
M
m
e
Th
Po
ALMASADY R.P. w ...,_P‘R za czas od wrzeonia 1941 do 5 Liaja 1943 .
h
lis
,.
t ..X,:i-LIA ..AL •":.:, TYI\TA K-'1.Y...,A
t
I,.
-s----t---1-T
r
r1
O .'21 O
f-1. N t, 0
1 CI) ' 0'r, • W
O
r'.1 O
4-1 N erN g
(3,1 o O d • cel
OIC
"-i w g trj
o • ,1,,
t
25(.)
detto indywidualne
311 127 288
dett o na pasz4
PSY zb i o ro vrt
300
112
1111•111
tranzytov,rych
42
42
■
p.,
o
O O 'ra I
O
t:
-41
• N
r4 N O i S
N :-.."
OOO
t' . •
fid O
'‹
i
iCS
N
ri O ci
• p4'ira
,-
27 N
t. : ',..
C:1
N
••,•1
N O
sbcK
• • N
r4
O •ra
O
gr-i
N N
1,7-1 O Cl
r 34-Ar0.1-1
197
MID
124
1
30
«W-
45
580 484
26
4.•
4
X 17
3
3
1.32
1
955
055
415 i 200 i 125
C)
223
132
• IM
877
tt
46
-
283 23/
990 99E1
t- -t -9-
—I
1
1346
1334 4
fi
rs
ko
L
O
t o 1:‘,7. 14 i
Si
37
233
f i . "-i r
o
d
an
315
421
49-1 O ir's
r
riZA/T
J
MNI
detto na pasz.f
11)1 11.1.
porty
4I
o
a'
re N
b, ,-I
I.,.: ;.7..»
e
ut
‘,Vizy pobytowa
vii g list
r'-""
.--1 • t4
e r-I F..1
it
st
In
o
I •■
-• p4-;1 ►• 11%2 ori p4 *on+ n:',. tZ *I-I
P4 •-1 (.
IN
I
ir•I N
r-I
p.,,, a-I N
Q
-,:_ :,;,=I
Y.'.-. ;,: rcf
I Izi O 1 r". '''': nz7 O O
I
A
1=)
,:•.:
0 g
4
i-I
I
O
A7J ;1 R,'LLIA
4 •
eu
us
M
ki
m
4 2951 219b
1 Joi
25
Cr
-
Z6
V.
WłA4ALNOSC INTERWENCYJNA AMBAsAW.
Th
e
Praca Referatu łnterwencyjnego zazębia ła się(5c4 1e z jednej strony z
Wydzialem Konsularnym, z druiej strony z Wydziałem Opieki Społeeznej, posiadałon przytym zawsze znaczna, autonomie, niezaleblie od struktury oranizacyjnej Ambasady w danym okresie. Personel tego Referatu podlegałna j-większym fluktuacjom, kierownictwo jego został() pięciokrotnie zmienione, a
personel pomocniczy wahał sięod 4 do O. Od połowy września 1942 r. do maja 1943 r. kierownik Referatu pracował sam.
Po
h
lis
Pierwotnym zadaniem tego Referatu bylo dopilnowanie wykonania dodatku do układu z 30.V11.1941 r., który przewidywał amnestię dla wszystkich obywateli polskich pozbawionych wolności, z czasem jednak zakres jego rozszerzył się na wszilkie interwencje zwiqzane z wykonaniem ustaw radzieckich
w odniesieniu do obywateli polskich.
st
In
W zakresie swych prac Referat Interwencyjny obejnonał :
A. intereaaje
sprawach:
te
itu
1/ obywateli polskich niezwolnionych z więzieńi poprawczych obozó pracy ( łagierów), tudzieżniewydania tymczasowych za ś -1.dc7exi amnestyjnych łub ich odebranie t.zw. specpieresielencom i zsyłno-pieresielencom.
2/ obywateli polskich uwięzionych po amnestii,
d
an
Z/ niektórych obywateli polskich (indy-Iduałne),
4/ je/106w wojennych z 1 939 r.
6/ mobilizowania do robót przymul_owych,
ko
Si
5/ powoływania naszych obywateli do Czerwonej Armii i jej jc3.nortak pomocniczych,
rs
7/ przekazania Polskim,. Siłori Zbrojnym jeńców - obywateli polskich z
armii niemieckiej,
ki
8/ prywatno-prawnych (o zwrot depozytów więziennych i innych).
us
M
B. Prowadzenie kartoteki a/ uwięzionych i nieamnestionowanych speepieres ielenców,
b/ deportowanych o nieznanym adresie,
c/ wcielonych do t.zw. "strojbatalionów".
C. Ewidencja obozów i więzień.
E. 8po
eu
D. Uzupełnianie listy jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa.
dzanie sprawozdańdo Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
m
W eiwu całego okresu działalnoś ci Referatu Interwencyjnego skierowano do Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych 79 not interwencyjnych, odno
suL cych Się do 55/9 uiezionych obywateli polskich i niezwolnionych na zasp
dnie Dekretu Rady Najwy*szej ZSRR Z 12.8. 41 r, oraz do 1544 "spee-piere siełoacóm", którym nie dano tymczasowyeh zaświadczeńamnestyjnych. Ogółem
interwenejF, dotyczyła 6927 osób. • /•
27
- 26-
Na powytsze Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych dałodpowiedź
w swych 80 notach, zawierających dane co do losu 3229 obywateli polskich,
w czym co do 2950 więtniów i 279 "spec-pieresielenców".
Th
e
Z zestawienia tych liczb ogólnych wynika, te Ludowy Komisariat Spraw
Zagranicznych nie udzieliłodpoviedzi w spr•”le leau 3922 niezwolnionych
obywateli polskich, czyli 54 o/o.
h
lis
Po
Kateuarie spraw, objętych. interwenrje, Anbasady przedstawia wykaz not interwencyjnych, zamieszczony na nast ępnej stronicy. Wvodrebniono
v: tym wykazie nastepujace 19 kategorii : l/niezwalnianie z wieziet, i obozów, 2/obywatelstwa polskiego M. WiAniowskiego, 3/odbieranie tymezaEoreeh
zaawiadczen amnestyjnych, 4iniestosowanie amnestii w określonych miejscowa/50inch, 5/pewnych kategoryj obywateli polskich (pracowników MSZ, ksi ty, pr2edstawicien nauki itp., itp.), 6/zsylno-pieresbełenców, 7/skazanych na karc śmierci, 8/uwięzionych po amnestii, 9/konsula J.:latusinekiego, 10/ radcy L. Nalhomme, Ił/Erłieha i Altera, 12/Sommersteina, W%lka i
Schowa, 13/inne indywidualne interwencje, 14/ jeńców wojennych 15/poeaływanie obywateli polskich do "strojbatałionówn i czer-nona j armii, ł e/jeil.
ców olp ,ateil polskich w armii nienlieckiej, 17/zwrot (•epozytów byłych
więźniów 18/poprawy bytu obywateli polskich, 19/ró ż ne.
st
In
te
itu
Wykaz ten obrazuje szczegółowo całokształt pracy Rafarntu interwencyjnego. ;I rubryce końcowej wykazu padana jest ocena rezultatu interwencji. Oznacza ona charakter odpowiedzi oficjalnej LKSZ, w praktyce skutki interwencji były oczywiś cie większe, niż chciały to przytaad władze
radzieckie.
d
an
'ih/kazi-utinwencvinz
tero łi spraw.
Interwencje w ?prawach:
1. niezwałniania z więzieńi obozów, tudzieżnieamner.tioncrania t.zw.
tt
speepieresielenców".
:
,trzymano z LKSZ
80 not
ko
Si
zestawienie ł)
nota osobista Molołora z 8.11.41.
aide-mdmaire
19.11.41.
Nr.132/42.
ki
rs
skierowano do LKSZ
79 not
8 not ponaglających
numery not patrz
ogółnyeh: D-30541
D-538/4I
D-635/41
1)-928/41
D-1545/4?
3. odbierania tymczasowych zaświadczeńamnestyjnych.
D-1088/42
Nr.85/42
D-1937/42
Nr.119/42 (negaty.eniej
m
4. niestosowania amnestii w określonych miejscowo6ciach.
D-735/41
Nr.11/42
D-914/41
D-935/41
D-518/42
D-533/42 (negaty%nie)
eu
us
M
2. obywatelstwa poł eki•go M. Wieniowskiego.
D-3432/42
Nr.163/42
D-4043/42
Nr.2o4/42 (negatywnie)
A :U50 -
27 -
•
28
5. pewnych kategoryj obywateli polskich
a/pracowników M.S.Z.:
D-378/41
Nr037/41
D-608/41
Nr.58/41
Nr.9/42
D-880/41
D-1107/41
Nr.132/42
D-116/42
Nr.166/42
D-1545/42
(czeócio,:io za łatwione)
:
e
Th
b/ksiOy:
D-1071/ 41
D-1394/42-ponaglenie
Po
Nr.86/42
Nr.263/42 (w zasadzie bez wy/1'kt)
lis
c/przedstawici.cłi naaki i kultury oraz prawników:
D-I545/42
Nr.132/42 (w zasadzie bez wyniku)
h
d/urzeiitników Banku Polskiego:
D-2864/42
Nr. 208/42 (w zasadzie negatywnie)
st
In
e/lekarzy:
D-1587/42
D-2862/42
Nr.134/42
Nr.164/42 (negatywnie)
te
itu
6. zsył no-pieresielenców:
D-192/42
D-301/42
D-516/42
(negatywnie)
Nr. 89/42
Nr.I13/42
Nr.117/42
Nr. 9w /42
Nr.94 /42
Nr.159/42 (rezultat negatYny)
d
an
7. skazanych na karę śmierci:
D-993/42
D-2147/42
D-26eZ/42
D-I162/42
D-2147/42
D- 31/43
Nr. 26/42
Si
8* uwięziony ch po amnestii:
skieroano
44 noty
4
-szoferó-i:
Nr. ',37 /41
Nr.53 /41
Nr./41. (negatywnie)
Nr.166/41 (co do szofera Orszynskiego pozytywnie)
ki
rs
10.r:1dcy p.L. Małhomme:
D-378/41
D-603/4ł
D-714/4I
D-880/41 (ponaglenia)
D.-1107/41
1:4,58/41
us
M
9. konsula J. Llitusifiskiege i jego
D-444/4I
D-610/41 (ponaglenie)
D-714/41
D-1107/41
D-116/42
D-I545/42
ko
otrzymane
37 not (patrz zestaienie str.)
eu
NY.166/42 (negatywnie)
Nr*13/41
Nr.47/41
Nr. 71/42 (negatywnie)
./
m
Ił. Eriica i Ałtc, ra:
D-938/41
D-690/42
D-1042/42
D-1652/42
A
-28-
Nr.50/41
Nr. 8/42
Nr. ;3/42 (negatywnie)
(chociaA bez zawiadomieni.a Dr.Sommersteina
zwolniono).
e
Th
12.Sommersteina, Wilka i Sdhorra:
D.714/41
D-1085/41
D-697/42
h
lis
Po
13.inne indywidualne interwencje:
Nr.77/42 (pozytywnie)
D-433/42
D-1023/42
dotycządr. 8nianiewicza.
Nr. 1/42
D-743/41
Nr. 6/42
D-926/41
Nr,132/42 (negatywnie)
D-1545/42
dotycza, J. Lowoła i sprawy t*zw. szpegó niemieckich.
(bez opoiedzi)
D.252/41
dotycząJ. Stanieuicza.
Nr.17/42 (pozytyvrnie)
D-1091/41
dotycza, L. Feisztynoej i córki Heleny.
st
In
te
itu
Nr.10/41
interwencja ustna Ambasadora
dotycząJ. Furmana mgr.
Nr.136/42 (negatynie)
D-2431/42
dotycząJabłońskiej i Cilmielawskiego.
Nr.178/42 (negaty,4nie)
D-3633/42
• dotycząKonstantego Czetortyńskiego.
Nr.18/4 (n
D.62/43
eaty.mlic)
dotycząL. Kawki.
14.jeńcóti, wojennych z 1939 r.:
skierowano
otrzymano:
D-6,35/41
nota 1..i!oioto,ył z 8.11.41
D-926/41
Nr.3.Z2/42
D.1545/42
Nr.135/42
D-2092/42
Nr.200/42
D-3635/42
Nr.167/42 (negatywnie)
d
an
ko
Si
15.powoływania obywateli polskich do "strojbatalionów" i Ci.r','onj
rs
nota MoIotoa z 8.11.41 r.
Nr.132/42
Nr. 85/42
notr,flbłotcrva 7, 14.5.42
Nr.119/42 (re.zultot negatywny)
ki
m
16.jeńców obywateli polskieh 'w armii niemi,3ckiej:
D-713/41
(bez odpowiedzi)
D.. 48/42 (ponaglenie)
D-164/42
eu
us
M
nota Ambasadora z 1.11.41
D-1545/42
D-1088/42
nota .Absadora z 4.5.42
D-1937/42
oraz szereg intcrwencyj
polskich władz -Nojskoych).
17.o zwrot depozytów b.witgnióx:
D-624/41
Nr. 28/41
D-830/41
Nr. 82/42
D-994/41
Nr.110/42 (ogólna)
D-1033/41
D-89/41
D-89/42 (ogólna)
(ezecio-:o zaiatwiona, resztęregut
Di.217/42
1u3 not.1 ogółna Nr.110/42)
D-106/42 (pony ;Zenie)
./.
-
A3
.1(7
- 29
18 poprawy b.c-tu oby ate1i polskich:
D-578/41
D-8'28/41
0.838/41
(negtywnie)
D-904/41
dotyczs, ruchu przosledłenczego.
D-407/41
Nr.11/42
D-735/41
Nr. 56/42
D-10y41
(negatywnie)
D-533 42
dotycz; zatrzymańw miejscu uwiczic¥nia.
.
e
Th
Po
,
h
lis
D-1163/42
Nr.172/42
D-2853/42
Nr.137/42
dotyczą ??aiedlariców z Niro~u (Kaukaz)
st
In
19. rsinych.
D-329/41
Nr.53 (pozytywnie)
dotycząDomu łnrIalidów w Tawdzie.
D-Z,-,509/42
Nr.210/42 (ncgatynie)
dotycza, Domu Dmandów w Mikinie.
te
itu
D-3634/42
Nr.221/42 (pozytrmie)•
dotycze, sprawy zaopatrzenia inwalidy Bubnmskiego.
D-3433/42
N7?.151/42 (załatwiann)
dotyczą poszukiania zaginionej nielctnj E.Sapir.
d
an
D-658/41
odpowiedzi brak,
dotyzy zagini ęci: bagatu obywatela polskiego.
D-536/42
dotyczy skazanych za "proguin w S%ieta 1~',oe
Narodzenia.
Si
ki
rs
ko
D-3827/42
Nr.214/42
D-4934/ 42
sid,e-memoire z 3.3.43.
D- 73/43
(cz ęść pozytynie)
dotyczą wydania 6wiadectw zgonu.
eu
us
M
m
- 3C -
VI.
POMOC MATERIALNA UDZIELONA OBYWATELOM POL= W ZSRR.
Th
Organizacje i rozdziałpomocy materialnej we wszelkich postaciach
porterzomy zostałw ramach Ambasady Wydziałowi Opieki Społecznej i gospoarczej, po orzuceniu projektu utworzenie Centralnego Konif,:etu Pomocy.
e
Organizacja wewnętrzna tego Wydziału przedstawiała się, jak mstc-
Po
puje:
h
lis
1.Kierownik Działu
2. Zastępca kierownika wydzia łu i delegat MinsOpieki Spal.
3. Sekretariat WydziaIu. Gromadzenie materia łów dla oprecoafii snecjałnych.
Kartoteka placówek terenoych (alfabetyczna i terytorialna); kartoteka
specjalistów. Terminarz pracy Wydziału Opieki. Telefonoa.rany. Akta Kieroi.mictwa.
te
itu
st
In
4. Referenci terenowi. Wszelkie sprawy przydzielonego terenu, korespondencja telegraficzna i pisemna. BWidencja mętów zaufania. Przekz.vanie
dotacji pieriętnych, wnioski co do pomocy w naturze, wst ępncl kontrola
sprawozdańfinansowych,
U. Referat pomocy w naturze i transportów. Organizacja punktów granicznych
i skladów przeładunkowych. Rozdziałpomocy między mętów zaufania. Ustalanie rodzaju i wysokości zapotrzebowania. Nadzór nad składami i kontrola ich sprawozdan.
d
an
6. Referat pomocy sanitarnej. Organizacja opieki sanitarnej w terenie i
nadzór oraz rozdział łeków.
7.Referat zakladóv oplekunc ych i dzieci. Orp,anizacja zakładów opiekuńczych, opieka specjalna nad dzieómi, ewakuacja dzieci.
ko
Si
8. Referat pracy i ubezpieczeńspolecznyeh. Orr,anizacła pośrednictwa pracy
adazeri z ty-tułu ubezpieczeń społecznych dla obywateli polsoraz
kich w ramach ustawodawstwa sowieckiego.
Si. Referat korespondencji wewnętrzne j: korespondencja in - vidnolna z obywatelami polskimi w zakresie opieki moralne j.
rs
ki
łO.Referat korespondencji zagranic ne j. Korer,asonacpcja indviOuaina oraz
z organizacjami społecznymi zagranicąw spraie pomocy.
M
łł.Referat pomocy indywidualnej. ?rzyzrawanic pomocr iny-iduałnej jednorazolnej i periodycznej.
us
U.Referat rodzin wojskerfrych: wypłata stałych z-siłkó- rozinom ‘ojko,;,ym
we';'.Iug norm i u miarę rocqków Biura Rodzin 'fojke-:-;-h .S.Wojk.
eu
13.Kaneełaria WydziaIu Opieki: kontrola koresponde-eji rosyjekiej, mszyno-pnia.
m
14,14agazyn i opieka nad przejezdnymi obywatelami polekinii oraz obywatelami
w obłasti:Kujbyszawskiej.
Organizacja ta do ostatniej chwili nie zosta ła a cnioóci zreałizoz powodn braku odpowiedniego personelu. Etat przewidywa ł30 pracowników, a tymczasem sporadycznie liczba personelu spadała do polowy w koficowYm zaś okrcisie brak było jeszcze 5-ciu urzędników ypełniana
do w i etatu.
0 /•
h -4
e
Th
Referat pracy i ubezpieczeń społecznych nie był nigdy obsadzony. Najotkli;szy= brakiem, była nieobecność referenta ponoey sanitarne!, co odbiło się
sposób fatalny na organizacji tej gałęzi pomocy (pierwszy z lekarzy, sprowadzony do Ambasady byłlekarzem chorób wenerycznych, drugi - lekarzem chorób dzi,cictcych, dwuch następnych odrzuciły wiedze r„?dzieckic, jako rzekoch niepolskich obywateli, czterej lekarze, któr= mieli Przybyć z Anglii
nie uzyskali łz vja',,dorych do ZSRR, w końce
okresie Referat pomocy canitarnejprmadziIa dr. Eelern Mslinowska łekrz chorób dziecięcych bez
praktyki administracyjnej). RefGrat zakładów opiekunczych i dzieci obsadzam, zo-tałdopiero ‘/ styczniu 194 r. Referat Transportowy uzyskal. mnszynistk9 -' opero od listopada 1942 r., zaś do końca nie posiadał buchaltera, co
-rbilo sięna sprawozdawczodci tego Referatu.
,
lis
Po
h
Personel Wydziaau Opieki podlegałstaaym fluktuacjom i przydział do
tego działu pracy nial często charakter przypadkowy. Nt, 162 urzędników,
którzy w różnych okresach czasu byli zatrudnieni v: AMb!sndzie ( z wy łączenien Attachatu i niższych funkcjoneriuszów) przeszło przez Wydziel Opieki
st
In
88 urzędników, a 1.9c z górąpolowa. Ki:rewnietwo 'WYd., lailu Opieki zmienione zostało trzykrotnie.
te
itu
Po-wc i opiekę świadczy ła Ambas2da oby- ateło-,polskim w następujących foraach:
d
an
1/pomoc pieAictna za pośrednictwem Delegatur i m ężów zaufni4
2/pomoc pieniężna indywidualna bezpośrednio przez Ambasad ę ;
3/2omoc rzeczo;:a w postaci *yności, odzieży i lekarstw;
4/pomoc -ofg-inizr- ,a:la dla peanych kategoryj obywateli w po ł-,ei sieroci/10ów, domów inwalidów, domów noclego7ych, punktó.,,J
stołóNNek
itp., itp.
5/pomoc w wyjazdach zbiorowych zagranicę.
zapomogi piepic,
Razem. . .
Arypiac.urzgdn.czas.Anbasady.
.
"
"
"
"
rb.
242.65 "
ki
,
26.333.047
8.315.708
6.765.546
9.746.!3
- 29
rs
-
60.242.863 rb.
ko
zakłady Opieki Spoiecznej
zakupy żywności
prze,,ozy
Rydatki administracyjne
Si
POMOC 71=201Uk, dla: ob,"atali polskich ,” okresie eprawozdawczym wyraziła siękl,lote, 111.700.493 rbs z przeznaczeniem na pos.7e7ególne cele ,nydatk4w, jak ilast ępuje:
eu
us
M
Wysokodó wydatków na cele opieki w poszczególnych okrenneb zale*eia oczywiście od stanu sieci terenowej, przez którn, WYdzial. Opieki rozprowadzałdotacje na poszczególne tereny. Podobnie wysokość dotacyj przeznaczona na jc)dnq z pięciu trup . datkom zależała od stanu organizac)ijnego cnego
terenu, liczby ludnoś ci, warunków życia, liczby zakładów opiekuflezveh itp.
itp. W okresie istnienia Delegatur dotacje przekazywane były w granicach
budżetów uchmałonych przez komisjębudletowtk 4basady dla każdej Delegatury;
okresie, gdy czynni byli tylko m4to,:=ie zaufania, komisja bud*etoa ustaglobalnie wysokośćdotacyj na okresy dwumiesięczne oraz zasady rozdziału t. j dotacji.
m
Wyczerpujgce omówienie wydatków na cele pomocy i opieki, techniki
Drzekaz7pania dotacji i trudności, które musia ła pokona ćAmbasada w tym zukr,,sie znajduje sięw osobnym opracowaniu pod tytułem "Sprawozdanie Finan-.
sowe Wydziału Opieki Ambasady", które jest załącznikiem do niniejszego sprr:■
wozdania.
i1•
A :4. 2.)o-
- 32
e
Th
PCL.F,00 PiENIEZNA INDYWIDUALNA udzielana byla bezpośrednio przez Am1.sadc a wypadkach, gdy zachodziło potrzeba udzielenia pilnei pomocy osobom
zasiugującym na szczególne wyróżnienie, obywatelom polskim r_atycliminst po
wyjś ciu z wiezienia lub obozu itp., itp. Zasady przSznawania pomocy in(l'ywidualnej przez Ambasadęustalone zoE.tały zarządzeniem Kieronika plaaówki
z dn.7 Brzeni rA 1942 r.
Po
okresie spr.r.-„wozdawczyra wydatkowała Ambasada na cele pomocy in,iy,d-
duałnej:
1.233.114.30
2.892,243.62
1.828.636.09
h
lis
roku. 1941
" 1942
" 194:3
3.3)55.9$i.03.
st
In
Niedweczone
R a 7. e r:
-
roku 1942 .;./ynosił 530 rb., i■
:; roku 1943 436 rb.
te
itu
Przecietn:y
553.1 37.08
Szczegóło- le o1:16\:,i3.enie :vydatków poniesiorr7ch na cele pomocy indywł..
Ambasady
się osobnyri. opraco,.7aniu pt."Poraoc
dualnej
rtjulajaze..R•P. w ZSRR dla obywateli pol.skich,"które jest z-alFzcznikiem
go sprat,ozdania.
d
an
POZ;i0C RZEW,OVIA V postaci slywnoś ci„ odzie
1. 1.r.:karstli,/ rzt; chodzi ka
z zagranicy, jako zakupy Rządu Polskiego lub dary Stowarzyr.,7e;, i Organjza.
cyj społecznych w krajach zaprzyjanionych i neutralny ch.
ki
rs
ko
Si
Dla przyjęcia i rozprot,:adzenia pomocy rzeczo*?ej, nadchodzącej z nad.
c jętr.n5port ow4. p Jen:: szym
granicy Anba saci a st,forzyaa osobną
krasie (do lipca 1942 r, ) organizacja ta oparta byli na ‘..eb składach
przoładunkowych Aztba sady , istniejących w Archangieł sku. (?:-.0znie z
okien), Władywostoku, :'Jia_nlutce i A.szchabadzie. Z tych Cenfralnych skizid.ów,
z których trzy były jelnocześnie punktami gr5lnioznym1, ro7prowa(3zana była
pomoc do 19 Delegatur w terenie, ?o likwidacji Delegatur utworzone zostały
Syktyvka10 składów a mianowicie: w Archangleisku, Aszebabadzie,
rze, Ilamlułee Czknlowie # &ttl!'irk -indzie Alma.-Acii Frasno:hrs_,Im i Barnaul o.
Ambasada Zli111.2ZWia była przyjnowaó niektóre transporty w 7.ujbysze\As
i roza.zieład je do poszczególnych składów, a jednocześnic,... praralziłal>od.ręczny magazyn dla oblasti Kujbyszewskiej i przejetd*ającyc7i obywateli
poi saki ch.
M
us
okrasie sprawozdawczy n, a a olEiłej biorąc od 1 =.vrześ nia 1941 r.
22 kwietnia 194: 1. obrót pomocy rzeczowej przedstawia się je.k nlstcvuje:
ca
87.392
tt
3.475
n
15g.'jn jean. c9.
"
m
570
ET
53.186
6.300,5 ton
eu
kijodo ZSRR
rozprowadzono clO mętów zaufni?
w drodze do
i
metó:J zaufania
remanent ckladó-,v na koniec kwietnia 1943 r.
manco (1.99 ota)
tt
2.128
124 5 "
1.),
1----ton
5.13n6
rezultacie Ambasada zdołała rozprowadzić między meów zaufania zastan ten
iedvde F7 o/o ogółu -omocy rzeczowej, która przytarła do ZSRR.
zło rysy
nrzyczynv:
e
Th
wyclatkdw Ambasady RP. w..;S:Ra. na opieke spoleczna.
Po
:apomogi
picnieznc
r
:aklady
Op,>pol.
. zakupy
Wydatki
administ r.
h
lis
zywnosci
L
57.794.744
2.44!3.119
n
6.775.832 19.551.587
60.24
:36.330.047
4
1.527.29°2
88.265.565
19.019.000
108.811.805
2.717.917
-r
i 8.615.708 1G.705.546
9.746.33c:
d
an
-1..•■■■
•.
10.•••■
•
8.531.514
e
ut
-ł
ivI
26.108.188
1
17.491 1 130.845
5.370.109 17 .715.040
1.388.232 11.705.702
5.815
:dSTd.atki iaag a zynow
przeladunkowych
od 1.I.43-12.V.43.
R A. Z
6.935.579
1.645.935
it
st
Wydatki w zwiazku
z ewakuacja z/
145.841
18.845.492
7.116.855
In
i 1.233.115
149.399.345
194x, r.
1.1. - 12.V. 1943 r.
7.162.284
Razem:
Ga
111.700.493 )u/
t
«III IMOD
Si
-
rs
ko
łkizycj a ta obejmuje wydatki rzeds ta.iticiel st ula Ambas ody przy Dowodztwie Polskich _;i1 Zbrojnych w ZSRR z opieka nad ludnoscia polaka, ktora W zwaz zku. z
ewakuacja skupiala sic dookola poszczego1nych jednostek P.S.Z, ponadto w pozycji tej mieszcza sir wydatki, ktore okryj ali bezposrcdnio Ambasada rt zwiazku
z wyjazdami poszczegolnych osob
na podstaw
wiz iridywidualnych oraz
calych rup obywateli polskich, ,::',7cialonych na mocy orzeczen sadowych z granic
M
ki
Kwota 216.044 w tej pozycji obojmUje. wydatki wagazynu prze ladunkowego w Aszchabadzie dla 311 dzieci, ktore mialy byc ewakuowane zagranice.
.3
?■
)-,
m
47---
•t
eu
..4
us
Roznica 10 rb. w ostatecznej wocio wydat:ow na opieke t:iiedzy niniejszym zestawieniew a sprawozelaniem rachunkowym dzialu finansowej° A-nbasackT wynika z
wykazania kwot wydatkow we wszystkich pozycjach w rublach całkowitych.
‘.;;.
,. ,
• O .4 ' 4 '
I.."'
41
40
N1
o
4j
A
4
31(P
Th
1.Nie łostarczenie wagonów przez vladze kolejowe
wkładów Ambasady, np.
.;-led w Aszchabadzie nie otrzypoi od padzierniko 1942 1.4. (c$ kwietnia
1943r. s* 263 przyznanych nu -vagonów. P.Amb. Ronier interwoni&m ł w
tej sprawie u vice-konisarza Wyszyfiskiegoli Fr. edsta Icic łe Amb.s.ssd
poruszali tęsprawi wielokrotnie w rozmo,ach 7 przedstawici lami LAS ,
otrzymując katdwazwx) zapownienie, te wydane zostan4 odpo,
.
zarzec,zeniu. W isocie Ludce;- Komisarias Korlunikacji kilkakrotuie wyda\.,,1
-ałaCizom kołejo-dym odpow.ednie polecenia, nie zostały one je'n k przez
miejsco-ae, iaładze kolejowe wykonane.
2.Wmiesi4cu kwietniu organizacja traniportowa sovriecka przerzucil- z
Bażigiranu do Aszchabadu wszybkim tempie 1091 ton 7575 kg. *orarów,
d4cych wlasnoaciq Ambasady* rospiech i zbietnodd dat pozwalają domnle-.
mywaó, te przerzucenie tak wielkiej ił(aci te•:arow prze,8^1rTi. przorwaniem atosunkóv dyplomatycznych było posuniirl- m (3 - jorym*
3.Znaczna czOólo bo 6.-JoIo 570 terłzaajdo,:ala się wIraAsport,-,ch, p=ozem
niektóre z tych transportów były w drodze jess:eze oć
1942
Z
e
h
lis
Po
st
In
W wyniku, pomoc rzeczowa, dop-t4olaizana do obywatelipolskich, wynio-.
sła przeciętnie na cło•912, 5 kg. Jest to pomoc nikła, jednak przyniosła
ona wielka, ulgęw ciężkich waruni'.ach życia w ZSRR, a przedews7stkiem pozJołiła utrzync-,e ~układy opiekurleze Ambasady.
te
itu
d
an
Szczogółowe rozliczanie z pomocy w naturze znajduje się. w osobnym
oprco,aniu pod tytule,i "Sprawozdanie Z pomocy rzeczooj, udzielonej dbymltelom polskim w ZSRR". Spra- wozdanie to przedst•nia szczególoo pomoc nrzyby
14 do ZW,R, rozprowadzenie tej pomocy z punktów granicznych do skia -iów, a
nasttanie Nlysyłkil do mItów zaufania itp. Rozliczenia mQtó- z-ufania 2/1 jednak niekompletna, gdyż prze.,atnie nie docierały do Ambasa d y, a pona,4 to oz :ra5
ich pozostawiona została na przechowaniu w Ambasadzie
j rur.y.?szevie.
ko
Si
W celu zabezpieczenia majątku Państwa Polskiego pozostawiono zo-t łrj
- Ambasadzie Angielskiej w liujbyszeuie wykazy znajdujących się we
7,szystkioh składach Ambasady n ZSRR na dzien 25 kwietnia 1943 r. er z wykal
transportó-4, będ ących w drodze.
rs
PM100 ZORGAIEL.;0.:e:A po;-taci sieoc-Viców, derhw
przedazkoli, ambulatoriów i szpitali, punktów dożywiania itp. stanordła główn,
toakif Ambasady. Przez skupienie obywateli polskich osieeta ło się la., noczon4e szereg istotnych celó , a mianowicie:
ki
1/ -Palvino15(.3, że pomoc otrzynaja, te kategorie osób, którym azn•no
ne pomóc pierwszej kolojnoci,
koniecz-
M
2/uzyskiwało sil -ora-no do po-locy ty-inociorej ze strony odno-,/iednic't radzieckich org_a.1?.a ,ji.
us
3rUzyskiw310 siępoprawęor761nych arunków tycia d .- c nej grupy eb-rwatali (mien
kanie, pomoc le2.,carska itp.), niemożliwądo osią- decia na_ innej drodze.
eu
4/Uzyski,,,a ło si wpływ na -:y.-frio.:Innie
zatrzymujao proces rusyfikacji, szc:„ególne niebezpiecznej wr6d dzieci i młod7ietY•
m
Podstawa prawna do torzeria, polskich zakładóv. oplo.knozYch były noty Ludowego Komisariatu 2_• dnia 24 grudnia 1941 i z 0/112, 12 lutego 1942 r.
Podstawa ta okazała sięniea,ystarczaj.,kcq, gdyż z jednc,j strony v-sporr_niane
noty nie prze-,,,?idyały wszystkich typó zakładó, kłóre, nuEla ły by uruchomione, a z drut tej strony władze dążyły stale do zw ężenia dz5nIalno5ci
Ambasady w tym zakresie drogąsztucznej interpretac:1 tycllte not. Stosul-ek
,
1-adz miejscowych do zakładów opickuLlczych Ambasady był różny w różnych okre.
./•
o
ci @'
Th
sach, Y przemaknie jednak negatywny. Stąd cia1e fluktuacje w stanie zekldóm, załenych od uzyskiwania pomieszczenia, fondów tymnoS"ciowych itp.,itp.,
powstawania jednych, a zanykanie drugich zakładów.
e
iT,3o te w!,.;zystkie trudności, wspólnym wysiłkiem Ambasady, mcE*ói zanra.
ni, i społeczenstwa pomstała dua sieć7ak2adót,oplekuficzych. Wed ług danych, Posiadanych w dn.15 luto 1943 r. na terenie ZSRR istniało:
Po
Rodzaj zakładu:
lis
Liczba
zaklad.Sw
~ma
h
Sierocini@c
Dom inwalidów
Dom nocle‘,,oy
Dom rekonlescentór
175
63
176
15
1
76
41
Razem
47
d
an
Ambulato:cium
sayiltarny
liqborntolum bakteriologiczne
'rsztnty
7unkt
83
58
13
5
te
itu
st
In
Przedszkole
Szko pa
Kursy
Punkb dotywinia
Stołówka
Liczb
korzysta inn y ch
5. 364
1. 976
719
1,
145
5. 6B5
999
1. 466
10. 794
2. 1,C;
5
31. 465
807
Si
ko
we wszystkich zakładach zatrudnionych było
2.539 osób,
t?
warsztatach
350 "
rs
1.easunlujcto ,yniki akcji opiekunczej Ambasady na połowęlutego 1943 r.
otrzymujeAy dla całego terenu ZSRR następujące zestawienie statystyczne:
7? o/o sierot,
6,5 " inwalidów,
20 o/o dzieci
19 o/o dzieci
11_ o/o inualidów.
ki
M
opieką zamkniętą v sierocinesch objęto .
t,
,/
domach inwalidów" .
akcjąnauczania objęte
.
" doywiania objęto
.
eu
us
T dniu 15 stycznia 1943 r. Rada Komisarzy Ludowych ZSRR i:;yda ła rozporządzenie o przejęciu wszystkich polskich zakładów opiekur5czych pod xrrzc d
i administracje radziecką. Rozporzqdzcnie to nie zostało nir?Ćy podano do
\,4adomol;ci Ambasady, mi n.° to na skutek jednostronnsj decyzji iszystkia zakłady przejęte zostaly przez władze radzieckie okrasie oć poło= stvezni!)_
do kozica kwietnia 1943 r. Ambasada nie otrzyma ła równieżpretokuIów przejcia tych zakładów i nie jest w monoaci ustali ć, jaki inventarz, zapasy to- lrów itp., stano7dące własnoś ćPanstw Polskiego prze jęte zotf:.ły przez
Rząd Radziecki. "Przebieg tej akcji opiruje szezegółowe osobne opracoanic
pt. "Przebieg paszportyzacji obywateli polskich i przejęcie zakładów apiekm4czych Ambasady R.P.I
m
Wy czerpu erceo164ienie dzia łalności zaklaów opiekunczych i znopatrze»
nia ich z t.z
fondów"pailstwowych znajduje sięw ?..ch osobnych opracowa*i.
- 38
Th
niech pt. "Sprawozdanie o działalności zakładów opieki Ambasady" i "Radziecgie przydziały Żywności i towarów przemyslowych dle, ludności polskiej i zakładow opieki". Dwa te opracowania stanowiązaIacznik do niniejszego sprawozdania.
e
POLWO W ;iYJA'hDACH zbiorowych zagranicęwyraziIa i w organizowaniu
ewakuacji dzieci (daie ewakuacja rodzin wojskowych odbyły oic poza a-płyrem
Ambasady, która udzieliła jedynie ponocv finansowej i *Yamościoael - yjeildtajEtoym rodziaom wojakowya).
Po
h
lis
Sp:awa ewakuacji dzieci była przedmiotem usilnych i ytr-aai-ch ,avniikó- ze strony Ambasady. W poczattkowvu chapie Ambasada uzyskała z/aoda Lud cnego
Isouisariatn Spraw Zagranicznych na ewakuację500 dzieci do Indii. Z,powodu
orronnych tri ności technicznych 1 wyraźnych szykan, czynionych praca ai?aze
miejscoe, r.alizacja taj obietnicy tra bardzo długo. Z kolei ambasador
KOT przedstaria Ludowemu Komisaratowi Spraw Zagranicznych propozycc Twaknowania 19.000 dzieci - który nic uzyskałzody LYSZ. następnie - dr.5
nia 1642 r. p. min. Sokolnieki bysunaeI pu,,tórnic problem ewakuaaji laicksaej
liczby dzieci i tym razem LLSZ ustosunkował ciępozytyanie da tej nrepoz7cji.
W toku następnych rozmów, odbytych przez p. Ambasadora Roraara i jego i”spółpracownikóai dnia 26 paź dziernika 1942 r., 3 listopada 1942 r., 12 listopada
1942 r., 18 łiatopada 1942 r., 27 listopada 1942 r. 4 grudnia 194? r., 21 gndnia 1942 r., 31 grudnia 1942 r. oraz 11 stycznii 1943 r. okazn)
a) sia *a Luc oay :;:ornisaIlat Spra łLagraaicznych
uaalelone, zgodędo liczby 600 dzieci. Saczegółowy przebieg całej tej sprawy zawarty ,est nocie A•basady 7 dn.
23 stycznia 194'3 r.
te
itu
st
In
do Indii
do Iram.
3.)04 dzieci.
ki
rs
- 31":
ko
Razer:
▪ 9`->:
- 74:
- 74:
- 44:
- 148:
- 45:
Si
12.111.1942 r.
19.111. u
3.V11.
14.M. "
22.V11.
"
28.
28.X11. "
22. 1.1944 r.
23.11.
d
an
W rezultacie opisanej akcji v;yjechalo przez Aszchabad w okresie od 12
az 1942 r. tics 25.711. 1943 r. razem 1.004 dzieci, n mianoalnie:
eu
us
M
Poza onóalonymi wytej głównemi zadaniami '43zia łu Opieki Spolaaznaj do
obawietzków tego Wydziału nale*ało równie*: iforzygotownie proMatów not i
materiałów do rozmów w sprawach opieki, 2/interwencje w Ludowym. Kolsariacie
Sprawagranicznych, których dokonywałzaatpca Kieroaalika WYdaia łu i I Sekretarz Ambasady p.]"royd w ramach instrukcji Kierownika płacówki, 3/nadzór nad
sieci% terenowa Anbaaady, zgłaszanie wnloaków o zatalordzenie lub zmiana me.tów zaufania, Oraz prowadzenie aktualnej kartoteki sieci terenowej, 4/instrus
wania sieci terenoaej w drodze pisemnych i telegraficznych inatrukoryj (instrukcje pisemne zebrane s% w osobnym tomie dokumentacji
"instrukcje i '!.arz%
dzania Ambasady", 5/prowadzenie kartoteki obywateli pols!alch, która a,kaficowym
etapie zarejestroaała około polowy ludnoś ci polskinj na podatawia aplsów, nadesłanych przez nctów zaufania i zgłoszeńindywidualnych. Kartoteka ta przekazana została w całości wraz z materialami do opracowania Pi=
obywateli polskich na Wschodzie przy P.O.K. w Teharanie, 6 /prowadzenie kartoteki s-iecjalistów. 2osiadane nateriały przekazane zosta w Referatowi Pracy w
Delegaturze M.?. i 0.5. w Teheranie.
m
•/
0 1-
- 37 -
I ct/9
VII.
Th
DZłALALNOSC REFERATU PRASOWEGG AMBASADY R.P.
e
DziałalnośćAmbasady R.F. w ZSRR ob5cł a oczywidcie także informacje i propagandę. Na tym odcinku uwzgłędnione by ć miały 4 kierunki oddziaływania:
Po
h
lis
a/społeczeUstwo sowieckie, w szczególnoci koła dziennikarskie, art•styczne, ltterackie, nauko e;
b/Polacy w ZSRR;
c/obcok:?ajowcy w ZSRR - g?..&mio ,ypłcnani, nrzedeszyrtklem dziennikarzt)
Aagraniczni;
d/kraj.
te
itu
st
In
a/ W dziedzinie informacyjno-propap,~01,,,ej oddziaływania na czynniki sowiockie, osatg-n4 cia okAzały sic minimalno. Tut-1 zarówno działalnoe Attache J-'rasowych Amoasedy, jak i powoanego w grudniu 1942 r.
specjalnao Attache do sn.,'aw kultury i zwiq7ków kulturalnych poisko-so• ckich nie - .s-J.y noza sf-rc- uofic luź ny^h kontaKtóv osobistych z .nrzedstavicielami scrwiecklej nauki i literatury.
d
an
gnlad-ne
'vc.;- dla wybitnego pokieksego Tołstoja oraz rozmowy najpierw Attache £rasoweD'o D. Ksav,er~ Pruszyliskiego, Potem p*o. Attache ?ras. n* TearNrn P-r- + o naiefewniejsze cais.rnicia ze sfery kom
nic':Ie0 7
tak+,ó- i cs:)Ci3t-yeh.
p. P=ickla,;o r 'c-_ei łopisarzeri i poeta, nie
najwYtsza:', klaem, n. 41~em i profesorem
n. Korobowem
orientację odnonY:
S'rednIch soleAlen pisar7,r i
uczonych wobec sprawy polsxiej i stosunków polsko-sowickich. Stanowisko
to niewiele odbiega od ur- do':c?o,- stoc!unko,,o
eszcze . w
obenie udziału ZSRR w Irar-e('li -anst,,,;a pr±lskir-go we vrAniu 1959 r•
ki
rs
ko
Si
.trojekty wydawania przez Ambasad.: hipletYnu propa2andowo-nolitycznego w języku ros'ajskim oraz zasilania prss7, so‘ -3eckiej materiałem
nleobcruiao Polsce i s7;,,avIle polskiej nie -,n1.1az17:
cymJ konplenentami absolutn3.e
nr.nrc'': ze 24;ron” czynników
Zurnsł.' zamópil. u p.',=rusowieckich. W styczniu 1942 r. „ istoT;ł czeski:■
studium o udziale Polaków w walke't o IN7o.t-wef,i; stu'llum
szynskiego
--:osyjsk i L(starcon..: redakcji
stal° nflpisane, r,rzsłoone ne
zertaic ine,nnk
opl,b1 :;koware*
Zu= 9
eu
us
M
1,'4zdZiPrnikn 1942 :Yarno kie-ro-netwo bowinforbiuro, jak tetr
,
.onisariatu Luc,owec-o Spraw Laerenicznycn zac łY de.c:taws.d od AL11wydz 4 3ł i
p4liby7nie raTeri-ków, dobasady prv.eki9dy rosyjskie najwa*riejrz
starczonyrb Ambasadzie Przez Pclrica, dxgencje Telriraficzne- agi. wi ęc przekIao. ail,ykaicw "Dziennika eolski ego" w 25-lecie ZSRR, niektórych mów gen.
Sikorskiego, mowy Min. Mikołajr,zyka o nrzeAladlvariu Zy,i& orzez Niercóu
w Po1sc E. Nie zdarzylo się jednak, by materJaią te zostały kiedyltolwiek,
tv jakikolisk sposób przez prest so; 4..eckq wykorzystane.
m
Kluilit4 1942 r. Ambasador R.P. rozwa*ałpro:Iekt audycyj mdio41›
jzyku rosyjskim, przeznaczonych d ła słuchaczy sowiecwych Ambasady
kich, a mających informeY,a o sprawie
duchu stanowi ska Rzadu
Rzeczy?ospoiitej oraz spoleczenstwa w lnju. Zaostrzenie się stoslinków
polsko-sowieckil, unisibotii-,iIo stwierdzenie, j.ckb-,/ strona sowiecka oencsi/a siędo tego rodzaju projektu.
b/(30,§11 cboA'zi o Iudnoed nol ,s7ke w ZSRR, ztmierziala A7nbasada RP.
4/.
A ,-1,bo 13 egi")
•I•
401
.
a.,)o
Th
oddziaływa ćna !lig na odninkix 5.11fOrflaCV:ino-prop,,,-Igandowym dwiema drogami: za pośrednictwem gazety oraz audycyj radiowych.
e
113i,:;:mintny plan st ,.,or.,,:ania gazetę codiennejo wydnwanej przez Amponmcony, jako niorealny.
natomiast tyg,cdnik
basad....,
"POL -3KA" którego pierwszy numer ukazał się 4 grudnia 1941 r. Okazało
sic jelnak*e, ye na skutek trudnoś ci natury technicznej oraz skorralikowanej procedury cenzuralnej, nie da sig i.rtrzymr,d rerruralnoci odstcpów
. ale nawet3_wu - i trzy tygcdnio,,,,, ych• To
caly r:::k 1942 (;3 c,•x-lidr.:11.2. 194-1 wi7t-:spz:ky 2 numertt) ukaza ło
te:k
1„6
objctc,„-.. "F.OL82,C.A." pismo
grCdn.1::, 1941 r. doszla
st,ron 12••- ■
1,2 g kilka za6"
cztro-.,tr-z:clerrgre
nur,,,-;r6w. (z czerwca 'y wrzekda i pal.dziernik.c. 1942 r.) 11,:zy?-y
lis
Po
h
StrO.
st
In
1 styc.zni,.. 1943 r. "TPT4,31i.ek" poczcła nic •:!kc,z7r,,a, regularnie
..-_/•,.vriniq sto..
G. Dr,
w kwietrir. 1943 r. ukez:.4 ło
s.:tie ?7
21r3:r,
(3.y
pa
K3. T.)'<.).
r :d 5,.. od 2.
3 :1C
r !3ka. i g A-P
te
itu
'
-
flO
.1.'4:4r
Attaf,h
.A.mba
_Atta.ehc!'. Prasowego
l'&194?, p.0*
10
1
.:ran
iTPi n.
~
t irl
J
d
an
1,_9r,..a 1..942
z !.,:dminir-,-:-.racją"FOLICC"
w gran:1,..!e&c: 4od lipca do p:Ic?f,,iszych
wahn
grudnia - 1
też
oF,,01x, potem dwig.,
tym okresie tylko 2 r,utY,r.,•:• 16-st-,rord coi ze zri.ac?- nyirt opóltnicniem przeskaku:jticti na
- 2 nurnry
;
osoby.
ki
rs
ko
Si
"POLSU" wśród ludności poiskle: v: 7.SP:9 rokorrywaIe Amba'i")Ce're
2 :C
t'Z:.
sad,. '4148A7r,,:l
•• gdy tymczasem "\TO TIMOCIitli" i nWOLNA POL3,An korzystaay z usług
"2.!-,-1r*:--ieez-,4-.".- Za -.,147.,dr!teyle kolmorsowleokieso urzdu
tqtu.
Arbanady,
"3ctów
pr7se!! Illeydzia ł
'7:5RT: im to -""
c paczki z "POLSKA."
j•,.r
vt.4dle :,.*.ezdz:!.eici.ka: i egzemplarz na 50 t:iób;
zauranSa. sami duk
p o dz 1.) I -za (3, e
ci? gazet
polskąw t e
.Dodl_cgłych. Niezalele
pn,,,7,*,siej
ren:.?,;:h
około 100 osób z po.-3r:".5(.4.. ludności pnlskiej w ZSRR (osoby a;_;:tywniejsze
,!azt- -Lami indywidual• P::ac77 wychownwczo-icrłtur łłacj)
nie, u:te zzi, pośreInic:t;we.1 M,,ykó-,,: Zaufania.
M
us
o
stara.la
AL
,.8
koł=t. z poArd.(:z.
1‘'.7..)!Sipra_:57
Ambusady, .,faho7iców z ró#Tryb dzi.-!dzin t jak
i z pita. c nadsyłanych
przez Polakó-;'.:
Pr.11SZ72:_,Id KS• ,...,-" ,;k;.-,,zoO
uateT.:łał:5,;;
5% pod jego pióra;
mnieiszym nieco
t CiP
t;:;
:red ł...^ 4-1 ;".• Erdmana. CZ El•-•
sto korzystg_no z przed-i-•_11-6w inu7ch T)01.3kih pisz ernigracylnych; czasami
zamawiano suacjalne artykuły =x publicystów.;przebywajqcyc-,1;i poza, ZSRR.
d.rikowa ła odezwy £');,,foasadpr6,,,r
do - 1:cinoEci -polskiej 'W ZSRR orzne ,'rł
-PrezYdcmta i Szefa
umeszcza"La cc wybitniejsza
poetyckie •
powsta ia w -L,3.11R.
53
L-1.7:4';RATVri. POL SiciI2J" przy(
)
orY Mi
ZJ
eu
m
-
'e
I
-39-
4 Ul
e
Th
kiewicza, Słowackiego, Zeronskiego, Sienkiewicza, Orzeszkowej, Wyspiańskiego, Konopnickiej, St. Brzozoaskiego, Liodrzaa,skiego, Kochanowskiego
i Skargi. "POLSKA" drukowała elementarz dla dzieci polskich, a po jego
ukończeniu stworzyła nowy dzial: czytankę na poziomie podręczników jcz.
polskiego dla pierwszych klas szkółpowsze~ch. Poniewa* "POLSKA" drukowana była czcionkami niepolskimi, tylko łacińskimi, więc bez 4, 4,
d, d, i, 6, fi, ł - elementarz oraz czytankęvykonywano droga, fotografowania dronic starego zniszczonego (jednego znajduja,cefPo się w posiadaniu Ambasady) elementarza oraz maszynopisu tekstów dla ezvtanki.
Po
h
lis
Oczywiś cie "POLSKA" nie mogła bez reszty wypełnia ćsaego zad agia
informacyjno-propaf,andowego, a to będąc bardzo silnie skrępowana przez
cenzur ęso,deckq. Wszystko cokolwiek dotyczyło terytoriów polskich przez
ZSRR w rsl9a9 okupowanych, zarówno jak i wszelkich prób polemiki publicystycmej z "NOWYMI WIDNOKREGAMI", czy „ WOLNA POLSKA" - lezwzgl ędnie
padało ofiarą nożyc cenzorskich. Parokrotnie dochodziło do ostrych konfliktów niędzy redakcją"POLSKI" a sprawującym cenzurę wydziałemprasonp. na tle żądańcenzury, by z tytulatury króla polskiego w
wym
oryginalnym tekś cie Konstytucji 3-go ula ja usunąć tytuły
LJtevski".
Ks.Zmudzki, Ks. Ruski,- albo w wyniku mykredienia w jednym z tekstów
przy naz•ie "NOWE WIDNOKREGI" określenia "organ radziecki" w który to
sposób redakcja "POLSKI" chciała zorientowa ć swoich czytelnikó,v, czym
właściwie jest konkurująca szczęśliwie, dzięki uprzymiłejovanej pozycji,
pismo W. Wasilewskiej).
te
itu
st
In
d
an
Oczyvidele, ostrość konfliktu ze strony redakcji "POLSKI" 7 jeden
tylko sposób wobec cenzury mogła byćakcentowana: dragą rezygnacji z
umieszczania materiału, uprzednio już do druku oddanego, a potraktowanego przez cenzurę m sposób wedle zdania redakcji niedopuszczalny.
ko
Si
Ak do lipca 1942 r. drukowała "POLSKA" wykazy osób poszukiwanych
przez rodziny. Doceniając ogromna, doniosłość tego działu dla licznych
rzesz "2olaków w ZSRR, redakcja poświęcała tym wykazom dwie, a- koficu
i 4 stronice. W lipcu jednak 1942 r. WydziałPrasowy LKSZ zarządził liImidację tego działu pisma, nie podając żadnych bliższych motywów, poza
stwierdzeniem, i* zarządz tak "ze względów cenzuralnych".
rs
Z innych - poza "POLSKA" zamierzen wydawniczych Ambasady udało
siętylko jedno: wypuszczenie w formie osobnej broszury Odezwy Powitalnej Aiitbasadora Dr. Tadeusza Romera do ?olaków w ZSRR.
ki
Drugim obok gazety, środkiem informacyjno-propagandowego oddziaływania Ambasady na ludnośćpolska, w ZSRR miały by ć audycje radiowe.
Rząd Sowiecki oddałdo dyspozycji Ambasady 4 audycje tygodniciae. Z tych
ezterach dwie przeznaczone były dla ludności polskiej w ZSRR. Okazało
się je3nakte, i* dla ludności tej nie stworzono technicznej motliwodei
słuchania audycji Ambasady. W ZSRR bowiem istnieje (poza ważniejszymi
centralnymi urzędami oraz placówkami dyplomatycznymi.) jedna tylko motliwodd słuchania radia: poprzez głośniki, odbierające jedynie program
oficjalny. O ile więc stacja lokalna (w stolicy republiki, względnie
"obłasti") nie przetransmituje jakiejś audycji, nikt tej audycji nie
usłyszy. Otóżaudycje Ambasady nadawane z Kujbyszewa, nie były transmitowarie przez iadna, ze stacyj republikańskich czy "oblastnv&I". Ambasada
wielokrotnie upominała się o to akcentując, kie gai przeciwnym wypadku
audycje te - przecie ż dla Polaków w ZSRR przeznaczomo
zupełnie chybiają celu, nikt ich bowiem nie słucha - WydziałPrasory L:SZ przez rok
blisko udzielałodpowiedzi wynijajtrach, w końcu jednak oświadczył, *a
nie istnie je molfliwodóprzełączenia audycyj Ambasady na sieć audycyj republikańskich czy "obiastnych" obywatele polscy przecie* mową s
łucha ć
tych audycyj bez trmdu, o ile posiagujq si ęaparatem lampowym. Ponieważ
eu
us
M
m
.1.
-40-
e
Th
jednak, o czym Ambasada dobrze wiedziała, jest rzecząwykluczone, nabyci
w ZSRR aparatu lampoego, a posiadanie go zresztąjest w czasie wojny
naa%iqzanie
niedozsołono -tss praktyce okazało się zupełną
jakiegokol'aiek kontaktu drogq radiowe, niędzy Ambasad4 RP. a obywatelami
polakimi w ZSRR.
h
lis
Po
c/Oddzialywanie informacyjno-propagandona Am"aasady na kola cudze ziemskie w ZSRR dokonywało się przewatnia drogąkontaktów towarzyskich.
Na'let i ta jednak droga nie zawsze mogła przynieśćpollqaane owoce, a to
glóanie ze wzgl,da na to, iż element tu najwatnia:Iszy, aziennikarze zngraaiazni, od ,iosay 1942 r. przebywali w ktoskwie, gdy Ambsady i Po-'ruszynski w c;larakterze Attndió
30131.1 pozostały Kujbyszewie.
sowego nawiqzal duże kontakty giównio z przedstawicielstwami narodów
słowiwIskich; po jego wyjeź dzie kontakty z ndzeislemeami przeszły do kom
petencji Attachb Ambasady p.Natalii Aszkenazy - z naciskiem na kola
anglosaskie. W okresie pobytu P. Ambasadora Romera z czg,;cia, personelu
w Moskwie, role podzielone były s.Y ten sposób, te kontakty z cuuzozfemeami w stolicy organizowała p.
Aszkenazy, w Laijbyazeaie zaó Attachb
Prasowy„ p. X. Erdman, głównie z redakcjąvichodzgoego
jęz. rosyjt-kim
organu Ambasady Bryty jakiej "Britanskij Sojuznik". Ostatni też ten
okres przyniósłwzmożenie kontaktów z dziennikarzami zagranicznymi a to
poprzez bezpogredniq dzia łalnośćAmbasadora dr. Tadeusza Romara, mianowicie iroga, konferencyj prasowych oraz wywiadów.
te
itu
st
In
d
an
1"r' r. 1945 rozpoczęła teżAmnasada .02-/daaniel biuletynu
języku
angic'lskim, przeznaczonego dla cudzozi ,mffia<ch placOa.ek dyplaaatycznych
w ZSRR, t., najqeoco na celu zapoznanie ko-pu5u 24yplo:-.atyoznego w ZSRR
ze stano-Askiem polskim, niewidzialnym przez przyzrt prasy sowieckiej.
Biuletyn redagowali pod bezporedniai wskazaniarrd pełniącego obowiązki
kierownika placówki, p. Dr. Zygmunta Zawadowskiego,- pp. Natalia Aszkenazy i Jan Erdri.an.
ki
rs
ko
Si
d/ Z czterech audycyj radiov:ych, które Rząd Soiecki oddal do dyspoz-acji Ambasady RP. dwie były przeznaczone (31a Propagandy na ka j. Gdy
okaza ło się, że nie istnieje notliaogo radiowego kontaktu mi ędzy Ambasadąa Polakami w ZSRR, rov.niel i dwie pozostałe audycje zaczęto traktować, jako przaznaczono dla Polaków w kraju. W ten sposób nadano około
600 au dycyj ,3ziesiv5o_linutoych. Przy pewnych uroczy yoh ekkzjaoh (3
Maja, rocznica wybuenuwojny polsko-niemieckiej, rocznie'. paktu 30 lipca, uzyskiwano wyje,,tkdiwo po 15 minut). Ten dzial pracy Ambasady spoczywał do kwietnia 1942 r. w ręku p.Zs. Pruszyfiskiego, potem do ł stycznia
1943 p. T. Parnickiego,- r roku 1945 - D.T. W,jeiekiego.
M
eu
us
Ambasadzie nie udało sięuzyskaćzgody Taadz ,:owieckich La obrn,mo-,anie audycyj klarirq patriotyczno-muzycznąw postaci kilku taktów
Hymna ?anstwoaego na początku, a kilka taktów "4oty" na kocu. Rórnie*
r.
nie wiało się uzyskaćzgody na poprzedzenie audycji 3-majowej (
194) wykonaniem (pianino lub płyta gramoimfonawa) hymnu paistwoego.
Zewnętrznie audycje Ambasady tem się różniły od nadawanych też z Kulbyaze- al audycyj soaieckich w jQz. polskim (audycje te nadawane były kilka
tamte konezyły się -;.Tezwaniem "Proletariusze wszystrazy e,zionnie),
kich krajów 14ozcie si ę", gdy audycjo Ambasady zapowiadano „Nada jemy
audycjęAmbasady Rzeczypospolitaj Polskiej w ZSRR", a na kcadeu
nie choć nie zawsze "Da widzenia Państwu".-
m
Jeśli chodzi o wydatki Ambasady na informacje, wynio ły one w r.1941 rubli sow. 5,015.65 - w r.1942
rubli sof{. 100,1:354,28
• r.1943 - 40,778.29. Obejmuje, one koszty techniczne wydawnictwa "POLSKI"
honoraria autorskie, porto gazety, zakup czasopism.-
• •
-41 -
e
Th
Pracq informacyjno-prcgagandowg Ambasadękierowałzasadniczo pod
bezpośrednimi wskazaniami szefa placówki Attache Prasowy, wzgl ędnie jego
zastępca. Od 1 stycznia 1943 częśćkompetencji Attach6 Prasowego przeszła
na Attach do Spraw Kultury i Związków Kulturalnych, między Polsko, a ZSRR.
Działalność tego AttacIA miaIa się r►zwijae w myśl mf, morilu ‘Tht,,ezecepo
stosunkóv, kulturalnych polsko-saAccLich złożonego prze7 p.mrnickiego
p. Ambasadowo-A Romero.2i, a za pośrednictwem tegoż 1.,inisl ,rst- om Spraw
Zagranicznych oraz infornacji i Dokunentacji. Zaostrzenie sięstosunków
politycznych polsko-sowieckich niesłychanie utrudniło, pranie unie!slotli, lIo realizacj ęprogramu, nakreślonego ta memoriale. Działalność przeto Attechd do spra-p kultury przejawieła sig głównie raczej dziedzinie opieki
nad pisarznni i artysto ai polskimi w ZSRR, w 3zezegółności
char-ikterze
referenta ruLduazu Kultury Narodowej. Do lipca 1942 r. FKN. na ZSRR bezpośrednie i osobiście dyponowałp.AmbasAor R.r. prof. EOT. Po '!,,go ryje2dzie ustalona została nastoujatca procedura: wnioski o pomoc r-laterialna, z Funduszu Kultury Narodowej p.o. Attceh Prasowego, a później Attachd
do spraw kultury, przedkładał za pośrednictwo,1 Radcy Finan'_=cmego Arqb sady
:Kierownikowi Plaeówki. Gdy w jesieni 194 r. Fundusz Kultury Narodowej
przychodził z pomocąpisarzom i artystom polskim w ZSRR racz,..3j w formie
sporadycznych zaporlóg,- póź niej Ambasada nie rezygnujqc i z tej tak że fory
w Odniesieniu przecież do nielicznej grupy pisarzy i artystów zatosovsalm
systellisLałych zdaiłkó-,J Granicach od 500 do 1590 rubli miasiqc7nte.
Wśród gogo 'sypu pensjonariuszy FKN byli zarówno art-dci i pisarze o naz-‘dsku dawno w Polsce wyrobionym, jak też i wy',- itni:jsze -Iłode talenty pov;ydatkowano - w T.1941 ru51i 9,600 - w r.1942
cz19tkuiace. OgółcIaz
r. 1943 (do na ja ) rubli :32;718.5:5,811..)5 —
h
lis
Po
te
itu
st
In
d
an
reszcie do prac ALbaudy ta dziedzinie informacji i prop-gandy zaliczy ć należy rozsyłanie w teren miqd7y łudnośdpołskek "SR7.? nadchodzs,c.ych z Londynu książek polskich (przeważnie poezje Sloni=ki go nali.
skiego, "Wierna Rzeka" Zeromskiego, "Tlac6-)ks" Prus,a), orz z kup w ZSRR
bogatej biblioteki, powiqconej zagndnieniom rosyjskin.., z-ra“no z
iedziny połicyki, jak tac i literatury pięknej. Kupiono też pe-/nt) ilość ksie„tek polskich, między innymi bardzo cennych i starych,
np. Lronika :ro)ydinicto
pocz.XVił
mera oryginalne v
w
ko
Si
ki
rs
W norinalnych warunkach pracy dypion.atycznej, jednym z zasadniczych
obowi
ązkówAttach6 Prasow-cgo, jest przegląd prasy niejscovf.j. Ponie4.t
jednak u kibasadzie W. w ZSRR Attachd Prasowy, 7,zg3gdnie jego zastępca
obarczony byłpraca, redakcyjng, przegląd prasy sa iockiej dokonywał przez
bardzo krótki przecia,g p.Ks. Lruszyliski. roprz€,z pozostały okres d7i łalności Ambasady prasę sauiecka, referowali red. D. Singer, dr. Weintraub,
Attache p.N. Aszkenazy oraz ł-szy Sekrg;tarz, p6 nic Ra dca Pos. p.A. Mniych dła info,cji
-r-v- kierownika i personeszek. Zagranicznych audycji radiowych
lu placówki słuchali d-r.W. Weintrailb, p.L. Seidenman, p. J. Erdman.
eu
us
M
m
/k- 42
VIII.
Th
LIKWIDACJA _AMASADY R.P. W ZSRR.
e
lis
Po
Likwicacja Ambasady R.P. w ZSRR obejmuje dv,e etapp.
,sz7 rozpoczqi się z ehwiłe, przerwania przez Rząd ZSRR stosunkó dYplomitycznych
z Rz4der R.r. w dniu 26 kwietnia 1943 r., a *culczyłsil z
ilq opuszw.
czenia :11jbyszewa przez Am_basad, R.P.
dniu 6 m-ja 1943 r.
h
sic z te, c 11_4 i tr--6 b,-1:ir 10 całkoDrwi
kwidor4ania agend Ambsady, czego naleky epozio-6 i Y Z koncern sieri.
pnia 1943 r. Poza okres ten wyjdzie z-,pe,me łik,'1(1-,cja ret,
)r;tu oenzury
Ambasady, który przeprowadza kontrolęgoscoda-ki :4tów Zaufania, a ma
przed sobąprace jeszcze kilku miesi,cy.
st
In
F: Z7
te
itu
1. AKTY: Natychmiast po otrzyninin w Kujbyszewie tełcfonlcznego
zawiadomienia Ambasadora, przebr-I-jccero w Moskwie o przermmiu stoaindyplonatycznych, zarządzony zentałnrzez ZastępcęAmbasadora podział
archi,rum Ambasady na akty tajna i inne. Akty tajne spakowane w worki i
paczki, odpowiednio opiec7cto ane, pTzeka7ane zostały Ambasadzie Angiełeki,,j si Kujbyszeie celu prze łania ich anrielskim kurierem dyplomatycznym do ileheranu. Akty te doręczone zostały Ambasadzie po jej przybyte
ciu do Teheranu z dwumiesięcznym apón4Pn:tem, wywołanym trudnościami komunikacji, pomiędzy Kujbyszewem a Teheranem. Na dwa dni przed przermaniem
etosunkób, cz,e6 aktów tajnych łotona została prerencjnie ł= Poselstwie
Australijskim, dla przesłania do Poselstwa R.P.w Teheranie.
d
an
Akty inne zostały rozdzielone 114' trzy grupy:
Si
rs
ko
a/potrzbne do kontynuacji prac Ambasady i rinlizeji prac sprawozdawczych;
19/wartoiicioue, jednak nieaktualne;
c/bez znaczenia.
ki
Akty grupy pierwszej zostały przeznaczone do eakuacji, zapakcwane
w skrzynie i walizy (29 skrzyń, 22 walizy i 1 worek) i zabrane przy w,)•korzytaniu zezwolenia, udzielonego ze strony Ludowego Komisariatu Spraw
:zagranicznych, przez wyjetdtajgcs, z ZSRR do Iranu Ambasad, R.P. Przybyły one w porządku.
M
us
Akty grupy drugiej pozostawione została w 24 skrzyniach I workach
(2Z skrzynie i 1 worek) tra depozycie Ambasady Angielekiej w lujbysze.dłe.
eu
Wreszcie akty grupy trzeciej zostały spalona przed ,yjazdem Ambasady W. w ZSRR z KujbyszevA. Składała sięna nie jut zalat,iona i wykorzystana korespondencja pomiędzy Ambasadq a klijontaml, pomocnicze akta
referentó oraz kopie raport v. innych placówek dyplonat7cznych R.1. przesIanyli AJAb4swizie do wiadonoci.
m
Nic jest oczywiście wykluczonem, to w związku z krótkim okresem
czaru pozostawionym na segree;acj, i spakonie aktó, niektóre z nich
9rzezncone zostały do nie,41atici- ej grupy.
2. GOTOWLA I RACHU1ZU
e
Th
dniu jej lik1A.daeji w su1. Gotóv,ka, znajdująca się w kasie Ambasady
nie 5,600.000 rubli została oddana Ambasadzie Angielskiej do dyspozycji AMbasay R.P. n ZSRR. Rozrachunek z AmbasadąAngielską otkld
nie nastoil.
2.Rachunek n MIESZTORGBANZU w Kubyszevie Nr. !3,7P..;", słui4cy do ope-
lis
Po
racji sumani pochodzącymi z pożyczki zaciqgnirej ZSRR wykazy-waa w
zostadniu likiwidacji AMbasady 626,639,38 rubl. n:3 ej (:,bro.
ły Tspezyeje, aby na rachunek ten !Ipłacono n,e=:ł czene salda b. Dełega.tów i UęZów Zaufania. Ostateczny rozrachunekdoW nie nastąpił.
h
3.. Rachunek w WIZESZTORGBANKU yz Kujbysze-:Ie 77r.378-5971, słu4cy
operacyj związany chz administracja, Ambasad.y wykazyai dniu likwidaeji jej saldo dodatnie 2139208W..53 rubli. Oste.teczny rezreehumk
nie nastapil.
st
In
Szczegółowe dane dotycztkee spraw finansowych zuvurte są w bilam
saóh likwidacyjnych Ambasady.
te
itu
3, RUCIOJOSCI AMBASADY.
Ruchomodci Ambasady, a mianowicie: 4 samochody osobowe i 1 ciężaro-
d
an
wy, częś ci wymienne, pneumatyki itp. meble, dywany, obrazy przekazane zostały protokolarnie w przeddzieii opuszczenia Kujbyszewa przez Anibsadę- Ambasadzie Angielskiej.
Si
Gros biblioteki Ambasady zostało przewiezione do Irenu. GZQC1
mniej istotna (heleztrystyka rosyjska, stare publikacje) pozostawione ze-stały w deeozycie Ambasady Angielskiej w Kujbyszewie.
ETAP DRUGI:
ki
rs
ko
Wobec olnęcia w międzyczasie opieki nad interesami polskimi przez
Poselstvo AustraIijskie wi-,ujbyszeie, depozyty pozostawione Ambasadzie Angielskiej będą v dyspozycji tgo Poselstwa.
2o przybyciu do irenu, Ambasada R.P. ZSRR ułokoeła się w przygotowanych dla niej przez Poselstwo R.P. Teheran dwu lokalach, z których
jeden mniejszy mieci sięw suterenach budynku Posełstwe, drugi większy
dewnym lokalu "Delegatuxy n.o.s. Skład personelu likwidujs,cej sięAmbasady vynosi, po zwolnieniu jego części, oraz przenieeieniu pee,e2.,, j ii0E°; ci
urzędników na inne stanowiska przez MSZ,- aktualnie 23 urzgdnikóv i
oeobę sIutby.
-
eu
us
M
Lik,, klująca sięAmbasada, pozostajtkca pod kierownictwem Radcy Ambasaj.y Dr. Zygmunta Zawadowskiee, proadzi:
m
IlLikAdacjęprac Ambasady R.P. w ZSRR, której zakonczeniem będzie
sporządzenie sprawozdania z działalności Ambasady za okres od września
1941 do maja 194;$, r.
2/Przygotemanie materia łów do sprawozdania syntetycrnego, dotyezqcego zagadnieniaolaków w ZSRR, którego wykonanie powierzone zostali"
•/
45
-44—
przez Ambasadora Dr. Tadeusza Romera, I Sekretarzo1 Aplbasady 8tefanod
Gackielm.
Th
e
3/Dostarczanie bielące materiałów Poselstwu Australijskiemu w Kuj.
byszewie w celu umoiliwienia mu skutecznego prowadzenia spraw polskich
r
ękach I Sekretarza Ambasady .
W ZSRR. Te agendy skoncentremane są
Zbigniews Jakubskiego.
h
lis
Po
Likwidacja całkowita J ')asady R.P. w ZSRR potrwa do konsorpnia
1943 r., gdy po sporzqdzoni_ sprawozdania, o któryM no,Ya po' p.1, 3
skorroketoniu materiałów do Aonografii, a której mowa po" pe?, ustalona
zostanie definitywnie forma komórki sowieckiej, która tu pozo-tanie dla
kontynuacji kontaktu z Poselstwem Australijskiem w Kujbyazie i pierwia,acji stosunków w ZSRR, w celu zachowania eiggłon'ci pracy
stkowej obeer,,
w sprawach no- ieckich i umożliwienia podjęcia działalncai Ambasady R.P.
w ZSRR, gdy nadejdzie ku temu odpowiednia chwila.
te
itu
st
In
d
an
ki
rs
ko
Si
eu
us
M
m

A.14• 304 39 - Polish Institute and Sikorski Museum

Transkrypt

Podobne dokumenty

V Międzynarodowe Forum „DZIEŃ POLSKIEGO BIZNESU”.

Wiadomości gospodarcze Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji

FORMULARZ WIZOWY DO AMBASADY WIETNAMU W

FORMULARZ WIZOWY DO AMBASADY BRAZYLII W

Konkurs ambasady RP w Wilnie: Polskie Miejsca Pamięci

Ambasador Riccardo Guariglia kieruje słowa pożegnania na