Elektroniczna - Zarządzanie i Finanse

Bartłomiej Gęca*
Analiza form wsparcia instytucji otoczenia biznesu dla
sektora MSP na przykładzie województwa lubelskiego
Wstęp
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza form wsparcia instytucji
otoczenia biznesu dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) na
przykładzie województwa lubelskiego. Instytucje otoczenia biznesu (IOB) poprzez swoje ukierunkowane działania powinny przyczyniać się do podnoszenia
poziomu innowacyjności oraz wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw z sektora MSP. Wsparcie to, przejawia się w świadczeniu różnego rodzaju usług,
m.in.: informacyjnych, doradczych, szkoleniowych, proinnowacyjnych, finansowych et cetera.
Celem artykułu jest analiza form wsparcia realizowanych przez IOB oraz
określenie w jakim stopniu MSP korzystają z oferty IOB.
Jednym z głównych elementów wspierających wzrost konkurencyjności i innowacyjności jest nawiązanie kontaktów oraz zacieśnienie stosunków pomiędzy
MSP a instytucjami otoczenia biznesu, które to wyspecjalizowane są w zakresie
świadczenia usług na rzecz rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw [Czop,
Małyszek, 2007, s. 321].
1. Definicja instytucji otoczenia biznesu
Określenie instytucje okołobiznesowe można zamiennie stosować z takimi
nazwami jak instytucje wspierające biznes, instytucje otoczenia biznesu (IOB).
Można je podzielić na trzy typy:
– non-profit,
– non-for-profit,
– for-profit.
W praktyce, wśród IOB nie spotyka się organizacji non-profit, czyli takich,
które nie prowadzą działalności gospodarczej. Większość IOB prowadzi działalność gospodarczą i są przedsiębiorcami, różnica polega na tym, w jaki sposób
przeznaczany jest ewentualny zysk z tej działalności. Jeżeli IOB prowadzi działalność gospodarczą, a zysk przeznacza na cele statutowe, znajduje się w grupie
instytucji „non-for-profit”.
Kolejną składową rynku IOB są firmy komercyjne, świadczące przede
wszystkim usługi szkoleniowe i doradcze oraz instytucje finansowe typu banki,
firmy leasingowe, seed/venture capital. Jeżeli zarabiają one na świadczonych
usługach i zysk dzielą wśród właścicieli, należy zakwalifikować je do instytucji
„for-profit”.
*
Mgr inż., Katedra Zarządzania, Wydział Zarządzania, Politechnika Lubelska, [email protected]
234
Bartłomiej Gęca
Ważnym kryterium podziału IOB jest źródło pochodzenia kapitału początkowego, na którym powstała instytucja. Podstawowy podział to:
– kapitał publiczny,
– kapitał prywatny.
Duża część sektora IOB (83%) [Burdecka, 2004, s. 18-19] bazuje na kapitale publicznym pochodzącym z różnych źródeł. Są to zarówno instytucje administracji szczebla centralnego, jak i samorządowego na poziomie gminy, powiatu czy województwa. Znaczna część tego typu instytucji bazuje jednak na
kapitale prywatnym, przykładowo fundacje, których fundatorem jest osoba fizyczna czy przedsiębiorstwa z kapitałem prywatnym. Pośrednio, do tej grupy
można przyporządkować organizacje przedsiębiorców i pracodawców (fundusz
założycielski pochodzi ze składek przedsiębiorstw, najczęściej prywatnych),
firmy szkoleniowo-doradcze.
W przypadku fundacji, pochodzenie kapitału uzależnione jest od rodzaju
fundatora, ponieważ może nim być zarówno osoba prawna (sektora prywatnego
i publicznego), jak i osoba fizyczna. Zupełnie inaczej traktuje się IOB w formie
stowarzyszenia, które z założenia jest związkiem osób o wspólnych celach i nie
bazuje na majątku założycieli.
Do potrzeb badań oraz niniejszego artykułu przyjęto, że instytucje okołobiznesowe to instytucje typu non-for-profit, które nie działają dla osiągania zysku. Jeżeli jednak zostanie on wygenerowany to przeznaczany jest na cele statutowe zgodne z zapisami w statucie lub równoważnym dokumencie. Instytucje te
działają na terenie Polski, posiadają bazę materialną, techniczną, zasoby ludzkie
i kompetencyjne niezbędne do świadczenia usług na rzecz sektora MSP [Burdecka, 2004, s. 5]. Oferują przedsiębiorcom usługi wspierające w szerokim zakresie. Pomoc może dotyczyć zagadnień związanych z tworzeniem, prowadzeniem i rozwojem przedsiębiorstwa. Oferta instytucji otoczenia biznesu obejmuje
udzielanie informacji, szkolenia, doradztwo, usługi B+R, pomoc finansową et
cetera. Do instytucji typu non-for-profit najczęściej zalicza się: agencje rozwoju
regionalnego i lokalnego, ośrodki szkoleniowo-doradcze, fundusze pożyczkowe, poręczeniowe, organizacje reprezentujące przedsiębiorców, instytucje proinnowacyjne działające na rzecz innowacyjności: centra transferu technologii,
instytuty i ośrodki badawczo-rozwojowe oraz ośrodki innowacji i przedsiębiorczości (inkubatory przedsiębiorczości i inkubatory technologiczne, centra / parki naukowo-technologiczne, parki technologiczne) [Filipiak, Ruszała, 2004, s.
73-77].
2. Metodyka realizacji badań
Badania zostały przeprowadzone przez Autora artykułu wśród wybranych
instytucji otoczenia biznesu (IOB) działających na terenie województwa lubelskiego na przełomie maja i czerwca 2009 roku.
Baza IOB została zaczerpnięta z Portalu Innowacji [www.pi.gov.pl, dostęp dnia
13.01.2012 r] Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz ze strony in-
Analiza form wsparcia instytucji otoczenia biznesu…
235
ternetowej Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce [www.sooipp.org.pl, dostęp dnia 03.01.2012 r.].
Zastosowana została technika badań ankietowych. Narzędzia badawcze opracowano w oparciu o:
– ankietę skierowaną do Małych i Średnich Przedsiębiorstw, wykorzystaną
przy Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Lubelskiego,
1. ankietę dotyczącą poziomu aktywności innowacyjnej podlaskich przedsiębiorstw oraz ankietę dotyczącą poziomu aktywności innowacyjnej podlaskich instytucji otoczenia biznesu [www.bialystok.computerplus.com.pl,
dostęp dnia 04.01.2012 r.],
2. badanie pilotażowe w ramach projektu LORIS PLUS [www.loristex.pl,
dostęp dnia 04.01.2012 r.].
Badaniami zostało objętych 61 instytucji okołobiznesowych z województwa
lubelskiego. Skontaktowano się z nimi drogą elektroniczną lub poprzez bezpośredni kontakt. Na ankietę odpowiedziało 16 instytucji otoczenia biznesu
(N=16).
Ankieta dla IOB składała się z 20 pytań, które obejmowały kolejno:
– charakterystykę próby badawczej,
– źródła finansowania instytucji,
– analizę czynników wpływających na sprawne funkcjonowanie IOB,
– posiadane certyfikaty przez IOB,
– sposób promocji usług IOB,
– ilość i rodzaj odbiorców korzystających z usług IOB,
– rodzaje świadczonych usług,
– badania oceny usług,
– ocenę pomocy świadczonej przez IOB.
Ankietowani udzielali odpowiedzi na pytania poprzez zakreślenie odpowiednich odpowiedzi. W większości pytań była możliwość zaznaczenia więcej niż
jednej odpowiedzi. W ankiecie wystąpiły dwa pytania z określeniem wagi danego problemu.
3. Wyniki badań instytucji otoczenia biznesu
3.1. Charakterystyka próby badawczej
Próba badawcza objęła 16 instytucji otoczenia biznesu (IOB) z województwa lubelskiego. Do ich scharakteryzowania zostały przyjęte następujące kryteria: rodzaj instytucji, forma organizacyjno – prawna, zasięg, podregion prowadzonej działalności oraz ilość lat istnienia na rynku.
Największą grupę wśród badanych instytucji (11) stanowią ośrodki szkoleniowo-doradcze. Licznie reprezentowane są również punkty konsultacyjnodoradcze i informacyjne (9). Na następnych miejscach znajdują się kolejno:
izby, fora producenckie (2), park naukowo-technologiczny (1) oraz centrum
transferu technologii (1). Forma organizacyjno-prawna większości instytucji to
fundacja (10), na drugim miejscu, ex aequo, znajdują się izby gospodarcze (2)
oraz stowarzyszenia (2). Trzecie miejsce zajmuje spółka akcyjna oraz jednostka
236
Bartłomiej Gęca
organizacyjna uczelni wyższej. W grupie badanych najliczniej prezentują się
instytucje działające na rynku powyżej 10 lat (12 ankietowanych). Dwie instytucje istnieją na rynku od 5 do 10 lat. W badaniu wzięło udział po jednej instytucji działającej od 2 do 5 oraz poniżej 2 lat.
W badanej próbie największa liczba instytucji określiła zasięg swojej działalności jako międzynarodowy (10), następnie czterech ankietowanych określiła
go jako regionalny. Najmniej liczną grupę stanowią organizacje, które działają
w obrębie powiatu oraz na poziomie ogólnopolskim (2 instytucje).
Siedziba prowadzonej działalności gospodarczej przedstawia się następująco:
– podregion lubelski (7 instytucji), powiat: lubelski, świdnicki, łęczyński,
lubartowski, kraśnicki, janowski
– podregion puławski (0 instytucji), powiat: puławski, rycki, opolski
– podregion chełmsko – zamojski (5 instytucji), powiat: chełmski, zamojski,
krasnostawski, hrubieszowski, tomaszowski, biłgorajski
– podregion bialski (4 instytucje), powiat: bialski, radzyński, parczewski,
łukowski, włodawski
3.2. Sposób finansowania działalności IOB
Instytucje Otoczenia Biznesu finansują swoją działalność dzięki sięganiu
po kapitał pochodzący z wielu źródeł. Z badania wynika, że unijne programy
wsparcia wykorzystywane były w każdej z badanych instytucji, natomiast 13.
ankietowanych wspomaga swoje inicjatywy własnymi środkami. Trzy jednostki
posiada sponsorów prywatnych, natomiast dwie otrzymuje dotacje samorządowe. Tylko jedna instytucja posiłkuje się grantami naukowymi bądź badawczymi, natomiast inna organizacja pobiera opłaty za szkolenia lub inne świadczone
usługi.
Badane instytucje w pełni wykorzystują unijne dotacje, dzięki czemu
świadczą one bezpłatne lub częściowo płatne usługi. W większości przypadków, dzięki dofinansowaniu z UE, instytucje otoczenie biznesu posiadają płynność finansową i nadal mogą funkcjonować na rynku. Ważnym elementem dofinansowania jest fakt, że projekty kierowane są do określonej grupy beneficjentów, dzięki czemu największe wsparcie kierowane jest w stronę sektora
MSP.
3.3. Czynniki wpływające na sprawne funkcjonowanie IOB
Ankietowani zostali zapytani o najważniejsze ich zdaniem czynniki wpływające na sprawne funkcjonowanie IOB oraz o określenie ich wpływów w skali
od 1 – 5, gdzie 1 oznacza bardzo mały a 5 bardzo duży wpływ. Według badanych instytucji najważniejszymi czynnikami wpływającymi na sprawne funkcjonowanie IOB są: dostosowanie oferty do potrzeb beneficjentów oraz jakość
oferty/usług (4,69). Kolejne determinanty według badanych instytucji to: infrastruktura przeznaczona na realizację usług (4,63), stabilność instytucji oraz poziom środków finansowych przeznaczonych na działalność (3,63), lokalizacja
instytucji (3,5), technologie informatyczne wykorzystywane do obsługi klienta
(3,5), promocja ofert/usług (3,44) oraz systemy/standardy świadczenia usług
(3,44). Na końcu wymienione zostały zasoby informacyjne w formie baz da-
Analiza form wsparcia instytucji otoczenia biznesu…
237
nych (3) oraz czynnik ludzki (0,31). Niestety promocja oferty/usług świadczonych przez IOB, zdaniem respondentów, nie ma istotnego wpływu na funkcjonowanie IOB. Jest to duży błąd, ponieważ właśnie promocja i rozpowszechniana dzięki niej informacja, dostarcza organizacjom potencjalnych klientów [Burdecka, 2004, s. 30-32].
3.4. Sposób promocji usług przez IOB
Kolejna część ankiety dotyczyła sposobu informowania potencjalnych beneficjentów o usługach świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu. Najczęściej wybieranymi odpowiedziami były strony internetowe (15) oraz poczta
elektroniczna (14). Codzienna prasa (20 instytucji) oraz telewizja lokalna (9)
również odgrywają dużą rolę w promowaniu IOB. Organizacja targów, seminariów, konferencji oraz ulotki przesyłane do firm także tworzą ważne kanały
dotarcia do beneficjentów.
Strony internetowe oraz poczta elektroniczna są najczęściej wykorzystywane przez IOB jako drogi dotarcia do potencjalnego klienta, głównie ze
względów finansowych. Sposoby te zaliczane są do jednych z najtańszych
i najbardziej popularnych form zdobywania określonych grup odbiorców.
3.5. Ilość oraz rodzaj odbiorców korzystających z oferty IOB
Wśród największej rzeszy odbiorców do których kierowana jest oferta instytucji otoczenia biznesu znajdują się firmy małe (15 instytucji), mikro (15)
oraz średnie (14). Kolejną grupą odbiorców są firmy duże (13), osoby bezrobotne (12), osoby rozpoczynające działalność gospodarczą (12) oraz instytucje
publiczne, organizacje i stowarzyszenia (11). Oferta kierowana do absolwentów
i młodzieży występowała u 10 ankietowanych. Wśród innych odbiorców znalazły się osoby pracujące oraz rolnicy (1). W największym stopniu oferta IOB
kierowana jest do sektora MSP, co jest związane z dotacjami unijnymi kładącymi duży nacisk na wsparcie obszaru działalności małych i średnich przedsiębiorstw.
Łączna ilość beneficjentów, która otrzymała pomoc od instytucji otoczenia
biznesu w 2007 i 2008 roku wynosiła 7894. Największymi odbiorcami usług
IOB są firmy z sektora MSP, ich liczba na przestrzeni dwóch lat wyniosła 3177.
Liczba beneficjentów (MSP) z roku 2008 w porównaniu z rokiem 2007 zmalała
o 18%. W dużej mierze było to spowodowane kończącymi się projektami unijnymi prowadzonymi przez badane instytucje. Spadek ten mógł być również
wywołany nieadekwatnym wsparciem skierowanym do przedsiębiorców.
3.6. Rodzaje świadczonych usług przez IOB
Instytucje otoczenia biznesu najczęściej wśród usług informacyjnych
świadczonych na rzecz beneficjentów, wymieniają informacje o programach
wsparcia w ramach funduszy unijnych (13). Następną najczęściej padającą odpowiedzią była informacja o źródłach finansowania i procedurach ich pozyskania (12). Informacje z zakresu prawa świadczy 11 organizacji, a informacje
o ochronie praw własności intelektualnej 3. Niestety informacje w zakresie nowych technologii oraz informacje o programach badawczych udziela tylko jedna instytucja (centrum transferu technologii).
238
Bartłomiej Gęca
Wśród najczęściej oferowanej pomocy przez IOB na rzecz MSP jest doradztwo w zakresie uzyskania certyfikatów (12) oraz konsultacje obejmujące
planowanie biznesowe (11). Doradztwo w zakresie wnioskowania o środki
unijne występuje u 11 ankietowanych, w takim samym stopniu prowadzone są
konsultacje w ramach pozyskiwania nowych klientów i wykwalifikowanego
personelu. Doradztwo prawne, zakup technologii/maszyn, uzyskiwanie patentów/licencji oraz pozyskiwanie nowych kooperantów świadczą tylko cztery
badane instytucje.
Wśród szkoleń prowadzonych przez IOB, najczęściej pojawiają się te,
związane z pozyskiwaniem środków unijnych, zarządzaniem projektami i zakładaniem / rozszerzaniem działalności gospodarczej (13 instytucji). Następne
miejsca zajmują szkolenia związane z zarządzaniem personelem, finansami
i rachunkowością (12). Kursy mające na celu podniesienie kwalifikacji w obrębie zarządzania jakością oraz marketingu prowadzi 11. badanych. Tylko jeden
badany świadczy pomoc szkoleniową w zakresie transferu technologii.
Ważnym elementem działalności IOB są usługi świadczone na rzez MSP.
Dziewięć badanych instytucji udziela różnego rodzaju dotacji dla przedsiębiorstw. Natomiast dwie instytucje udostępnia lokale użytkowe, magazyny,
sprzęt biurowy lub laboratoria. Żadna z przebadanych IOB nie udziela gwarancji / poręczeń kredytowych, jak również nie udziela pożyczek. Brak świadczenia pomocy finansowej związana jest z rodzajem prowadzonej działalności
(w badanej grupie nie ma funduszy pożyczkowych i poręczeniowych).
3.7. Ocena pomocy świadczonej przez IOB
Badane instytucje otoczenia biznesu zostały poproszone o ocenę swojej
działalności oraz działalności podobnych jednostek zlokalizowanych w województwie lubelskim. Dziewięć instytucji uważa, że trudno określić, czy świadczona przez nie pomoc jest wystarczająca dla regionu, natomiast cztery uważa,
że jest ona wystarczająca. Najbardziej interesujący jest fakt, że żadna z ankietowanych instytucji nie zaznaczyła odpowiedzi „tak”, która wskazywałaby, że
świadczone usługi informacyjne, szkoleniowe, doradcze w pełni zaspokajają
potrzeby beneficjentów.
Jedenaście przebadanych instytucji uważa, że poziom świadczonych usług
raczej nie jest zadowalający, natomiast dwie ankietowane IOB sądzi, że poziom
ten jest raczej zadowalający. Badane organizacje podeszły do tego zagadnienia
bardzo poważnie i udzieliły szczerych odpowiedzi. IOB patrzą realnie na cały
rynek organizacji pomocowych i wiedzą, że świadczona pomoc nie jest w 100%
zadowalająca ani wystarczająca. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że wyciągną one wnioski z dotychczasowych działań i wprowadzą odpowiednie środki
zaradcze.
4. Wnioski końcowe z badań
Badania empiryczne zostały przeprowadzone na próbie badawczej
o liczebności 16 instytucji otoczenia biznesu. Wszyscy respondenci działali na
terenie województwa lubelskiego. Wśród 16 instytucji otoczenia biznesu jede-
Analiza form wsparcia instytucji otoczenia biznesu…
239
naście to ośrodki szkoleniowo-doradcze a 9 to punkty informacyjne. W grupie
badanych znalazły się również izby, fora producenckie, park naukowotechnologiczny oraz centrum transferu technologii. Badane instytucje otoczenia
biznesu w dużej mierze to fundacje (10) oraz izby gospodarcze i różnego typu
stowarzyszenia (4). Większości IOB posiada zasięg międzynarodowy (10)
i działa powyżej 10 lat (12). Fakt ten świadczy o ugruntowanej pozycji na rynku
i posiadaniu stałych odbiorców usług. Najwięcej badanych instytucji okołobiznesowych posiada swoją siedzibę w podregionie lubelskim (7 instytucji), obejmującym powiaty: lubelski, świdnicki, łęczyński, lubartowski, kraśnicki i janowski.
Wszystkie przebadane instytucje otoczenia biznesu uzyskują częściowe finansowanie w ramach unijnych programów pomocowych, które pozwala im na
prowadzenie bezpłatnych lub częściowo płatnych szkoleń, doradztwo lub
wsparcie informacyjne. Unijne finansowanie, w dużym stopniu, umożliwia wyposażenie IOB w nowoczesny sprzęt potrzebny do świadczenia różnego rodzaju
usług.
Instytucje otoczenia biznesu najczęściej promują swoją ofertę poprzez
strony internetowe oraz pocztę elektroniczną. Korzystanie z takiej, a nie innej
formy promocji niewątpliwie związane jest z dużymi nakładami finansowymi
jakie musiałyby ponieść, np. poprzez emisję spotów telewizyjnych, radiowych
czy reklam w prasie lokalnej lub ogólnopolskiej. IOB powinny rozszerzyć kanały, dzięki którym promowałyby swoje usługi, ponieważ nawet najlepszy produkt bez reklamy nie znajdzie swojego odbiorcy.
IOB uważają, że największy wpływ na sprawne funkcjonowanie ich samych ma odpowiednie dostosowanie oferty do potrzeb beneficjentów oraz jakość oferty i świadczonych usług. Dla IOB duże znaczenie ma infrastruktura
przeznaczona na realizację usług, stabilność instytucji oraz poziom środków
finansowych przeznaczonych na działalność.
Badane instytucje swoją ofertę kierują przede wszystkim do firm mikro,
małych i średnich (MSP). W latach 2007-2008 ankietowane instytucje otoczenia biznesu udzieliły pomocy 3177 firmom z sektora MSP oraz 2244 osobom
bezrobotnym. Wsparcie uzyskało również 786 osób chcących rozpocząć działalność gospodarczą, 688 instytucji publicznych, 550 absolwentów oraz 273
organizacji i stowarzyszeń. Pomoc otrzymało również 144 firm dużych oraz 32
innych odbiorców (osoby pracujące, rolnicy). Porównując rok 2008 z rokiem
2007 można zauważyć spadek ogólnej liczby beneficjentów korzystających
z pomocy instytucji otoczenia biznesu. Wynosi on ok. 14%. Trend ten jest niepokojący, ponieważ może oznaczać spadek zainteresowania przedsiębiorców
usługami świadczonymi przez IOB lub może wskazywać na niedostateczną
jakość oferowanych usług przez te instytucje.
Instytucje Otoczenia Biznesu najczęściej świadczą usługi polegające na
przekazywaniu informacji o programach wsparcia w ramach funduszy unijnych,
informacji o źródłach finansowania i procedurach ich pozyskania oraz świadczenie pomocy z zakresu prawa pracy, handlowego, cywilnego et cetera. Infor-
240
Bartłomiej Gęca
macje o programach wsparcia ze środków unijnych oraz pomoc w uzyskaniu
środków z tych programów jest najczęściej oferowaną usługą przez IOB. Wynika to z ogromnych możliwości, jakie dają projekty unijne. Instytucje rozumieją,
że w dobie otwartych granic, bez wsparcia z zewnątrz nie ma możliwości konkurowania z dużo bardziej rozwiniętymi zagranicznymi firmami. Środki unijne
pomagają w planowanych inwestycjach i rozwoju kapitału ludzkiego. Jak wcześniej wspomniano, mają też one bardzo duży wpływ na rozwój samych instytucji okołobiznesowych w zakresie polepszenia ich infrastruktury oraz zwiększenia potrzebnego zaplecza do prowadzenia działalności. Oprócz usług informacyjnych, IOB świadczą także usługi doradcze dotyczące uzyskiwania certyfikatów, planowania biznesowego oraz zakładania lub rozszerzania działalności
gospodarczej.
Kolejnymi usługami, które oferują IOB są szkolenia. Ponad 4/5 badanych
instytucji oferuje szkolenia w zakresie pozyskiwania środków z funduszy unijnych oraz zarządzania projektami. Szkolenia te są ze sobą ściśle skorelowane.
Beneficjenci korzystając z tej formy wsparcia mogą podnosić swoje kwalifikacje z takich dziedzin jak: zarządzanie personelem, zarządzanie jakością, marketing, finanse czy rachunkowość. Szkolenia te także umożliwiają przedsiębiorcom zdobycie wyspecjalizowanej wiedzy, która dotyczy zakładania / rozszerzania działalności gospodarczej. Wiele IOB udziela dotacji dla przedsiębiorców
oraz udostępnia lokale użytkowe, sprzęt biurowy, hale, magazyny czy laboratoria. Ani jedna z ankietowanych instytucji nie oferuje usług finansowych w postaci udzielania pożyczek, czy też udzielania gwarancji/poręczeń kredytowych.
Dzięki badaniom, można zauważyć, że największą popularnością cieszą się
informacje, usługi doradcze i szkolenia związane z szeroko rozumianą pomocą
z Unii Europejskiej.
Wszystkie instytucje otoczenia biznesu zapytane czy prowadzą ocenę oraz
badają zapotrzebowanie na swoje usługi, zgodnie opowiedziały, że tak. Natomiast ¾ badanych organizacji pyta swoich klientów o ocenę jakości oferty /
usług. Ponad połowa bada zapotrzebowanie rynku na nowe usługi, a 1/3 bada
adekwatność swojej oferty do potrzeb rynku. Wyniki są stosunkowo zadowalające, ponieważ dzięki prowadzonym badaniom rynku oraz badaniom ewaluacyjnym, IOB mogą poprawiać lub dopasowywać swoją ofertę do potrzeb wybranego sektora. Żadna z badanych IOB nie uznała, że poziom świadczonych
usług jest wystarczający, a tylko ¼ odpowiedziała, że jest on raczej wystarczający. Ponad połowa organizacji powiedziała, że trudno określić czy dany zakres
jest wystarczający.
Instytucje otoczenia biznesu z reguły udzielają informacji ogólnych, prowadzą ogólne szkolenia. W swojej ofercie nie posiadają wielu wyspecjalizowanych usług, a jeżeli takowe są, to bardzo trudno jest na nie aplikować, ponieważ
bardzo często prowadzone są dla ograniczonej liczby osób. Fakt ten wynika
z limitowanych środków finansowych jakimi dysponują IOB oraz nie zawsze
odpowiednią kadrą szkoleniową. Starając się pozyskać środki z Unii Europej-
Analiza form wsparcia instytucji otoczenia biznesu…
241
skiej, IOB, muszą określić ostateczną grupę beneficjentów, co również ma
wpływ na ograniczony dostęp do świadczonych usług.
Instytucje otoczenia biznesu, zanim zaczną przygotowywać wniosek
o dofinansowanie, powinny w pierwszej kolejności zbadać rynek, określić na
które usługi w danym momencie jest zapotrzebowanie i właśnie te realizować.
IOB powinny również sprawdzić czy w swoich szeregach posiadają prawdziwych specjalistów, którzy będą w stanie sprostać wymaganiom klientów. Od
strony IOB cały ten proces nie jest prosty, ponieważ programy unijne, które w
dużym stopniu finansują ich działalność, mają odgórnie założone dla jakich
beneficjentów i na jaki cel ma zostać wykorzystane dofinansowanie. Cały tok
ubiegania się o środki z UE jest długotrwały i nawet, jeżeli IOB zbada rynek i
określi prawidłową grupę docelową, to w momencie przyznania dofinansowania
na ten cel, grupa odbiorców może ulec zmianie.
Kolejnym ważnym problemem jest dublowanie się usług różnych ośrodków okołobiznesowych. Idąc do dwóch, trzech instytucji można uzyskać te same usługi o tej samej lub bardzo podobnej tematyce. Wszystkie regionalne IOB
powinny utworzyć sieć, by móc wymieniać się informacjami o potencjalnych
beneficjentach, proponować swoim klientom usługi innych instytucji, których
akurat nie świadczą. Powinna zostać wykonana i na bieżąco uzupełniana baza
danych wszystkich instytucji otoczenia biznesu z województwa lubelskiego.
Dzięki takiemu rozwiązaniu, przedsiębiorca mógłby, korzystając z jednego
serwisu internetowego, wyszukać wszystkie interesujące go informacje
o możliwych dotacjach, dofinansowaniach, szkoleniach et cetera.
Zakończenie
Współpraca instytucji otoczenia biznesu z przedsiębiorcami z sektora małych i średnich przedsiębiorstw jest bardzo istotna. Pomaga ona w podniesieniu
konkurencyjności oraz innowacyjności lubelskich przedsiębiorstw, wzmacnia
postawy przedsiębiorcze i pozwala na ich ciągły rozwój. Z przeprowadzonych
badań wynika, że stopień wykorzystania pomocy przez przedsiębiorców z województwa lubelskiego nie należy do wysokich. Firmy w głównej mierze korzystają z informacji, doradztwa i konsultacji związanymi z szeroko pojętą pomocą
ze środków Unii Europejskiej. Najczęściej wykorzystują do tego punkty konsultacyjno-doradcze i informacyjne oraz Agencje Rozwoju Regionalnego. Instytucje otoczenia biznesu w celu polepszenia współpracy i zwiększeniu stopnia wykorzystania świadczonej pomocy na rzecz MSP, winny prowadzić stałe badanie
rynku. Pozwalałoby one rozpoznanie potrzeb oraz rodzaju pomocy potrzebnej
przedsiębiorcom. Dzięki temu instytucje mogłyby w korzystniej dopasować
swoją ofertę do wymagań rynku.
Badane instytucje otoczenia biznesu stwierdziły, że poziom świadczonych
usług na obszarze województwa lubelskiego, nie jest ani zadowalający, ani wystarczający. Miejmy nadzieję, że dzięki coraz to większym środkom płynącym z
Unii Europejskiej oraz coraz to większym naciskiem Państwa, kładzionym na
242
Bartłomiej Gęca
rozwój przedsiębiorczości, stopień wykorzystania oraz poziom świadczonych
usług przez IOB będzie z roku na rok coraz większy.
Uzyskane wyniki badań mogą być wykorzystane przez instytucje otoczenia biznesu w tworzeniu bardziej skutecznych form dotarcia do przedsiębiorców, zmniejszaniu barier powstających przy kontakcie z beneficjentami oraz
podnoszeniu jakości świadczonych usług.
Literatura
1. Burdecka W. (2004), Instytucje otoczenie biznesu. Badanie własne PARP,
2004 r., Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
2. Czop. K., Małyszek E. (2007), Wykorzystanie dobrych praktyk przez otoczenie biznesu w celu wspierania innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw, w: Otto J., Stanisławski R., Maciaszczyk A., Innowacyjność jako czynnik podnoszenia konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów na
jednolitym tynku europejskim, WPŁ, Łódź.
3. Filipiak B., Ruszała J. (2009), Instytucje otoczenia biznesu. Rozwój, wsparcie, instrumenty, WN DIFIN, Warszawa.
4. Raport końcowy, ocena uzupełniająca, Instytucje otoczenia biznesu wspierane w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego. Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, lata 2004-2006: określenie wpływu programu na
ofertę usługową oraz poziom jakości świadczonych usług, (2007) Warszawa.
5. www.bialystok.computerplus.com.pl, dostęp dnia 04.01.2012 r.
6. www.loristex.pl, dostęp dnia 04.01.2012 r.
7. www.pi.gov.pl, dostęp dnia 13.01.2012 r.
8. www.sooipp.org.pl, dostęp dnia 03.01.2012 r.
Streszczenie
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza form wsparcia instytucji otoczenia
biznesu dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) na przykładzie województwa lubelskiego. Instytucje otoczenia biznesu (IOB) poprzez swoje ukierunkowane
działania powinny przyczyniać się do podnoszenia poziomu innowacyjności oraz wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw z sektora MSP. Wsparcie to, przejawia się
w świadczeniu różnego rodzaju usług, m.in.: informacyjnych, doradczych, szkoleniowych, proinnowacyjnych, finansowych et cetera. Celem artykułu jest analiza form
wsparcia realizowanych przez IOB oraz określenie w jakim stopniu MSP korzystają
z oferty IOB. Badania zostały przeprowadzone wśród wybranych instytucji otoczenia
biznesu (IOB) działających na terenie województwa lubelskiego na przełomie maja
i czerwca 2009 roku. Badaniami zostało objętych 61 instytucji okołobiznesowych
z województwa lubelskiego. Skontaktowano się z nimi drogą elektroniczną lub poprzez
bezpośredni kontakt. Na ankietę odpowiedziało 16 instytucji otoczenia biznesu. Z przeprowadzonych badań wynika, że stopień wykorzystania pomocy przez przedsiębiorców
z województwa lubelskiego nie należy do wysokich. Firmy w głównej mierze korzystają z informacji, doradztwa i konsultacji związanymi z szeroko pojętą pomocą ze środków Unii Europejskiej. Najczęściej wykorzystują do tego punkty konsultacyjnodoradcze i informacyjne oraz Agencje Rozwoju Regionalnego.
Analiza form wsparcia instytucji otoczenia biznesu…
243
Słowa kluczowe
instytucje otoczenia biznesu, wsparcie dla MSP
Forms of analysis in the business support for the SME sector on the example of Lublin province (Summary)
The subject of the article is analysis of business support for small and medium
enterprises (SMEs) on the example of Lublin province. This issue is very important for
many different reasons. First of all, the business institutions (BEI) due to the direct operations should contribute into increase of innovation and competitiveness in the enterprises from the SME sector. The support manifests itself in provision of various services, for example: information, consulting, trainings, pro-innovation, financial etc. The
purpose of the article is analysis of the support forms implemented by BEI and confirmation of SME usage level of the BEI offer.
Key words
business institutions, support for SMEs