Ocena zdolności manipulacyjnych kończyn górnych z

Marek GZIK, Piotr WODARSKI, Jacek JURKOJC, Robert MICHNIK, Andrzej
BIENIEK, Katedra Biomechatroniki, Politechnika Śląska, Zabrze
OCENA ZDOLNOŚCI MANIPULACYJNYCH KOŃCZYN GÓRNYCH
Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKA PULMI
THE ASSESSMENT OF UPPER LIMB MOTOR ABILITIES
USING THE PULMI INDEX
Słowa kluczowe: kończyn górna, PULMI, dysfunkcja ruchowa
1. WSTĘP
Diagnostyka dysfunkcji ruchowych kończyn górnych jest skomplikowanym procesem, który
powinien być przeprowadzony na podstawie informacji pochodzących z systemów do analizy
ruchu. Duża liczba danych może przysporzyć niejednoznaczności w sposobie ich interpretacji.
W praktyce klinicznej do oceny zdolności ruchowych wykorzystuje się metody jakościowe,
ilościowe i metody obrazowania medycznego [1,2,3]. Wykorzystanie metod wskaźnikowych w
procesie diagnostyki kończyn górnych okazuje się być najbardziej jednoznacznym sposobem
oceny dysfunkcji ruchu. Wskaźniki mogą być wyznaczane na podstawie obserwacji,
bezpośrednich pomiarów, zależności funkcyjnychm i metod statystycznych. Wymagania jakie
stawia się wskaźnikom to powtarzalność oraz jednoznaczność stawianej diagnozy. Wskaźniki
mogą nawiązywać do oceny stopnia zdolności wykonywania ruchów np. w zakresie
grafomotoryki dużej. Przykładem takiego wskaźnika jest GMFCS (ang. Gross Motor Function
Classification Scale) [4]. Klasyfikacji mogą podlegać również zdolności manualne podczas
posługiwania się przedmiotami codziennego użytku. Do tego typu oceny opracowano system
klasyfikacji zdolności manualnych MACS bądź w nawiązaniu wyłącznie do rąk klasyfikację
BMFM (ang. Bimanual Fine Motor Function) [4]. Innym wskaźnikiem do oceny zdolności
ruchowych podczas chodu jest m.in. wskaźnik FAQ (ang. Gillette Functional Assessment
Questionnaire).
Wykorzystywane w praktyce wskaźniki dedykowane kończynom górnym bazują głównie na
obserwacjach. Niewiele jest wskaźników, które wykorzystują metody statystyczne bądź
zależności funkcyjne jak w przypadku wskaźnika PULMI (ang. The Pediatric Upper Limb
Motion Index) [5], którego algorytm bazuje na pomiarach wielkości kinematycznych kątów
anatomicznych w stawach kończyny górnej. PULMI [5] wyraża średnią „odległość” pomiędzy
przebiegiem wielkości kątowych w stawach dla pacjentów, a wyznaczonym wzorcem
ruchowym, odniesionym do odchylenia standardowego całej grupy badawczej.
2. CEL BADAŃ
Niniejsza praca stanowi przykład wykorzystania wskaźnika PULMI do oceny dysfunkcji
ruchowej kończyn górnych dla osób z problemami neurologicznymi.
XIII Konferencja Naukowa Majówka Młodych Biomechaników im. prof. Dagmary Tejszerskiej
s. 46
3. METODYKA BADAŃ
W ramach badań przeprowadzono ocenę dysfunkcji ruchowych dla 3 pacjentów
z problemami neurologicznymi. Dla badanych osób określono przyczynę i rodzaj występującej
dysfunkcji ruchowej, a następnie przeprowadzono rejestrację wielkości kinematycznych jakie
stanowią katy anatomiczne w stawach kończyny górnej, z wykorzystaniem inercyjnego
systemu do analizy ruchu (dla stawów: mostkowo-obojczykowego, ramiennego, łokciowego i
nadgarstkowego). Rejestrację danych przeprowadzono podczas wykonywania czynności
ruchowych w przygotowanym systemie projekcji przestrzennej. Badani wzięli udział w grze,
której scenariusz motywował do wykonywania dwóch wyselekcjonowanych przez
fizjoterapeutów czynności ruchowych. Pierwsza sekwencja polega na naprzemiennym
wymachu rękoma, druga na tzw. grze „odbijania łapek”. Każdą sekwencję nagrano
trzykrotnie. Dla każdej z badanych osób, dla każdej kończyny górnej obliczono wartość
wskaźnika PULMI, a następnie wyniki porównano z oceną kliniczną.
Obliczenia wskaźnika PULMI wymagały opracowania grupy referencyjnej z danymi dla
osób zdrowych. W tym celu przebadano grupę 23 osób zdrowych (średnia wieku 23,4 SD
1,37) podczas wykonywania tych samych sekwencji ruchowych. Dla każdego
z zarejestrowanych ruchów obliczono wartość wskaźnika PULMI.
4. WYNIKI
Wyniki stanowią obliczone wartości współczynników PULMI dla każdej z badanych osób,
dla każdej z kończyn górnych. Dla grupy odniesienia przeprowadzono analizę statystyczną
badając występowanie rozkładu normalnego oraz występowanie różnic istotnych statystycznie
pomiędzy kończynami. Wyniki zestawiono z oceną kliniczną pacjentów oraz porównano z
wynikami literaturowymi dla osób z mózgowym porażeniem dziecięcym
5. DYSKUSJA WYNIKÓW I WNIOSKI
Dyskusja obejmuje analizę wartości obliczonych wskaźników PULMI w kontekście ich
użyteczności w procesie diagnostycznym. Przeprowadzono także dyskusję wpływu
poszczególnych dysfunkcji na wartości obliczane przez wskaźnik PULMI.
Wnioski wskazują na to, iż uzyskane wyniki wartości obliczonych wskaźników pozwalają
na potwierdzenie diagnozy lekarskiej dla analizowanych trzech przypadków osób
z problemami ruchowymi w obrębie kończyn górnych.
LITERATURA
[1] Mazur R., Świerkocka-Miastkowska M.: Diagnostyka wczesnego okresu udaru mózgu,
Choroby serca i naczyń, tom 2, nr 3, 2005, s. 136-141
[2] Dubay A.: Specialist neurological physiotherapy, Elsevier, Journal of Neonatal Nursing, nr.
19, 2013, s. 2021
[3] Hellmann A., Kaźmierski R.: Zastosowanie skal klnimetrycznych w profilaktyce,
diagnostyce oraz prognozowaniu przebiegu udaru mózgu, Neuroskop, nr 11, 2009, s. 120143
[4] Gajewska E.: Nowe definicje i skale funkcjonalne stosowane w mózgowym porażeniu
dziecięcym, Neurologia dziecięca, vol. 18, nr 35, 2009, s. 67-72
[5] Butler E. E., Rose J.: The Pediatric Upper Limb Motion Index and atemporal–spatial
logistic regression: Quantitative analysis of upper limb movement disorders during the
Reach & Grasp Cycle, Journal of Biomechanics 45, 2012, s. 945–951