Przygotowanie organistów w dziedzinie prawodawstwa muzyczno

Biuletyn SPMK nr 2
KS. ANDRZEJ FILABER
Warszawa
Przygotowanie organistów
w dziedzinie prawodawstwa
muzyczno-liturgicznego i chorału
gregoriańskiego
Konspekt referatu na zjazd SPMK
w Kokoszycach (12-14 września 2006)
1. Prawodawstwo muzyki liturgicznej
Celem nauczania jest poznanie historycznych i aktualnych dokumentów Kościoła,
które podejmują zagadnienia dotyczące muzyki, oraz tych, które w całości są poświęcone muzyce liturgicznej.
Treści programowe – dokumenty:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dokumenty historyczne poruszające sprawy muzyki;
PIUS X, Motu proprio Inter pastoralis officii sollicitudines, 22 XI 1903;
PIUS XI¸ Konstytucja apostolska Divini cultus sanctitatem, 10 XII 1929;
PIUS XII, Encyklika Musicae sacrae disciplina, 25 XII 1955;
SOBÓR WATYKAŃSKI II, Konstytucja o Liturgii Świętej Sacrosanctum Concilium,
4 XII 1963;
KONGREGACJA OBRZĘDÓW, Instrukcja Musicam Sacram, 5 III 1967;
KONFERENCJA EPISKOPATU POLSKI, Instrukcja o muzyce liturgicznej po Soborze Watykańskim II (8 II 1979), w: C. KRAKOWIAK, L. ADAMOWICZ (red.), Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski (1966-1993), Lublin 1994, s. 287-297;
KONGREGACJA KULTU BOŻEGO, Instrukcja Koncerty w kościołach, 5 XI 1987;
II Polski Synod Plenarny (1991-1999), Poznań 2001 – bardzo źle ujęte sprawy
muzyki!;
KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW, Instrukcja Redemptionis sacramentum, 25 III 2004;
57
Biuletyn SPMK nr 2
•
•
•
KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW, Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 22 III 2002, wraz ze wskazaniami Episkopatu
Polski;
KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW, Ogólne wprowadzenie do Liturgii Godzin, 11 IV 1971;
Przepisy diecezjalne – także diecezjalne regulaminy dla organistów.
Liturgiści i muzycy kościelni oczekują na dokument po XI Synodzie Biskupów
(październik 2005 r.), który będzie dotyczył Eucharystii.
Sposoby, metody nauczania:
•
•
analiza całego dokumentu, lektura wybranych fragmentów;
dyskusja na temat interpretacji, wskazania praktyczne.
Osiągnięcia edukacyjne:
•
•
•
•
•
poznanie wszystkich dokumentów Kościoła dotyczących muzyki;
umiejętność właściwego wyboru repertuaru muzycznego przygotowywanego
na liturgię;
właściwe (zgodne z prawem) korzystanie z funkcjonującego repertuaru muzycznego;
zrozumienie ducha prawa liturgicznego, a poprzez to możliwość rozstrzygania
wszelkich wątpliwości zgodnie z nauką Kościoła;
formacja organistów (obok zajęć z liturgiki i śpiewu liturgicznego).
Literatura pomocnicza:
FILABER A. (red.), Prawodawstwo muzyki liturgicznej, Warszawa 1997.
PAWLAK I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II, Lublin 2001.
WALOSZEK J., Teologia muzyki, Opole 1997.
2. Chorał gregoriański – zasady, solfeż, chironomia
Celem nauczania jest zapoznanie studentów ze „śpiewem własnym Kościoła rzymskokatolickiego”, średniowieczną muzyką modalną, która znajdowała się u podstaw
kształtowania się systemu dur-moll. Zrozumienie muzyki chorałowej pozwala lepiej
interpretować różnego rodzaju muzykę niemenzuralną.
Treści programowe:
•
•
•
58
ogólna charakterystyka śpiewu gregoriańskiego, zarys historii;
notacja cheironomiczna, diastematyczna i neumatyczna;
neumy i pozostałe znaki notacji neumatycznej, semiologia;
Biuletyn SPMK nr 2
•
•
•
•
•
•
ictus i stopy metryczne;
tonacje gregoriańskie, modalność;
formy muzyki chorałowej;
psalmodia;
Ordinarium Missae;
Proprium Missae.
Sposoby, metody nauczania:
•
•
•
•
•
•
wykłady na temat ogólnej charakterystyki i historii muzyki chorałowej;
odczytywanie notacji neumatycznej na wybranych przykładach;
analiza modalna utworów;
słuchanie wykonania różnych form muzyki chorałowej;
śpiew wybranych utworów chorału gregoriańskiego;
dyrygowanie wybranymi utworami.
Osiągnięcia edukacyjne:
•
•
•
•
•
•
poznanie i odczytywanie wszystkich znaków notacji neumatycznej;
umiejętność wyznaczania stóp metrycznych i ictus;
umiejętność posługiwania się psalmodią;
znajomość różnych form muzyki chorałowej;
umiejętność śpiewu gregoriańskiego;
umiejętność dyrygowania śpiewem niemenzuralnym.
Literatura pomocnicza:
CARDINE E., Chant gregorien, Roma 1975.
CARDINE E., Semiologia gregoriana, Roma 1968.
DESROCQUETTES H., Modalita gregoriana, Roma [brw].
Gaude Mater, Warszawa 2002.
Gaudeamus, Warszawa 2005.
Graduale Romanum, Solesmes 1979.
Graduale Triplex, Solesmes 1979.
HINZ E., Chorał gregoriański, Pelplin 1999.
JANKOWSKI M., Nauka śpiewu gregoriańskiego, Warszawa 1969.
LEWKOWICZ W., Muzyka sakralna, Warszawa 1961.
ŁAŚ J., Tonalność melodii gregoriańskich, Kraków 1965.
POTIRON H., L`analyse modale du chant gregorien, Roma 1948.
SAULNIER D., Le chant gregorien, Fontevreaud 1996.
SUN~ OL G., Zasady śpiewu gregoriańskiego, Poznań 1957.
59