ADHD czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z

ADHD
ADHD czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji
występuje u około 3 - 10 % dzieci w młodszym wieku szkolnym, z tego tylko 1/5 poddawana
jest leczeniu. ADHD może przejawiać się ze zróżnicowanym nasileniem jego głównych cech.
Możemy więc obserwować podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi,
z przewagą
nadpobudliwości psychoruchowej oraz mieszany. Diagnozowanych jest więcej chłopców niż
dziewcząt, stosunek ten wynosi 4:1. Dziewczęta częściej cierpią na podtyp z przewagą deficytu
uwagi, który może być trudniejszy do zaobserwowania przez środowisko szkolne i rodzinne.
Przy diagnozowaniu ADHD u dzieci bierze się pod uwagę następujące objawy: brak
umiejętności skupienia silnej uwagi na detalach lub częste popełnianie błędów; częste trudności
ze skupieniem podczas wykonywania zadania; dziecko sprawia wrażenie, iż nie słucha mimo
komunikatu wprost; nie przestrzega instrukcji i nie kończy zadań szkolnych lub prac domowych;
ma trudności z zorganizowaniem zajęć; unika lub opieszale angażuje się w zadania wymagające
długotrwałego wysiłku umysłowego; gubi przedmioty; rozprasza się pod wpływem bodźców
pobocznych; zapomina o codziennych czynnościach. Kolejne sygnały wskazujące na obecność
trudności to: wiercenie się, wykręcanie rąk i nóg; opuszczanie swojego miejsca w klasie;
bieganie w sytuacjach, w których uważane jest to za niewłaściwe (w okresie dorastania może
ograniczać się do subiektywnego poczucia zniecierpliwienia), trudności z zaangażowaniem się w
spokojną zabawę lub wypoczynek, nadmierna ruchliwość, gadatliwość; udzielanie odpowiedzi,
zanim dokończone zostanie pytanie, trudności z czekaniem na swoją kolej, przerywanie lub
przeszkadzanie innym.
Bardzo ważne jest wczesne wykrycie problemów przez otoczenie szkolne lub rodzinne
oraz skierowanie dziecka do specjalisty. W konsekwencji braku diagnozy i leczenia mogą
pojawić się niebezpieczne objawy wtórne, takie jak: depresja, niska samoocena, znudzenie i
frustracja na lekcjach, lęk przed poznawaniem nowych rzeczy, problemy w kontaktach z
rówieśnikami, picie alkoholu, zażywanie narkotyków, kradzieże, agresja z powodu frustracji.
Podczas obserwacji dziecka, pod kątem wyżej wymienionych trudności pomoże
znajomość charakterystycznych zachowań osoby cierpiącej na ADHD oraz zachowań
towarzyszących schorzeniu:
nieumyślnie psuje różne rzeczy;

ma kłopoty z pójściem spać;
ulega częstym urazom i wypadkom;

ma kłopoty z zaśnięciem;
na krótko się koncentruje;

ma koszmary lub lęki nocne;
źle zapamiętuje szczegóły;

jest bardzo gadatliwe;
jest mniej poważane od rówieśników;

biega po całym domu;
często gubi przedmioty;

trudno przewidzieć, co zrobi;
nie znosi zmian;

łatwo się zniechęca;
nie kończy czynności;

łatwo i często się denerwuje;
wtrąca się do rozmowy dorosłych;

chce natychmiastowej pochwały;
nie czeka na swoją kolej;

wydaje się, że nie słucha;
wpada na różne przedmioty;

ma kłopoty z przestrzeganiem zasad;
śni na jawie;

jest nadwrażliwe na dźwięki;
nie przepisuje dokładnie z tablicy;

wszystkiego musi dotknąć;
ma kłopoty z planowaniem;

bywa agresywne;
nie kończy rozpoczętych zadań;

stara się przewodzić w grupie;
nie przewiduje niebezpieczeństw;

ma wieczny bałagan wokół siebie;
ma skłonności do nałogów;

często ma specyficzne trudności w czytaniu
stale wierci się na krześle;
i pisaniu;
macha rękami i nogami;




















kłamanie.
raczej biega niż chodzi;

W leczeniu ADHD stosuje się psychoedukację, psychoterapię oraz farmakoterapię.
Bardzo ważne jest wyjaśnianie dziecku, rodzicom i pozostałym członkom rodziny oraz
nauczycielom istoty objawów zespołu, jego przebiegu i rokowań, a także poradnictwo w
dziedzinie metod wychowawczych i trening umiejętności rodzicielskich. Niezbędne staje się
dostosowanie zakresu i czasu trwania obowiązków dziecka do jego możliwości, zauważanie
pozytywnych zachowań dziecka i chwalenie za nie oraz rygorystyczne przestrzeganie norm i
zasad.
DZIECKO Z ADHD NIE SŁYSZY OK. 50% TEGO CO SIĘ DO NIEGO MÓWI
I NIE ZAPAMIĘTUJE OK. 50% TEGO CO USŁYSZAŁO
Praca dydaktyczna z uczniem cierpiącym na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z
zaburzeniami koncentracji wymaga dostosowania metod nauczania do jego możliwości:
nadpobudliwe
więcej
nie
dziecko powinno siedzieć w pobliżu nauczyciela;
skorzysta z lekcji jeśli będzie siedziało plecami do reszty kolegów;
powinno siedzieć przy oknie;
więcej
skorzysta z lekcji jeśli zostanie posadzone w towarzystwie dobrych uczniów, ale nie
najlepszych przyjaciół;

jeśli dziecko potrzebuje dużo przestrzeni można zaproponować miejsce z tyłu klasy, jednak w
takiej sytuacji nauczyciel co 5 minut powinien podejść do ucznia i sprawdzić jak postępuje jego
praca;
dziecko
potrzebuje mieć jasno określone granice przestrzenne;
zadania
i nauczane treści należy przekazywać w szybki i skrótowy sposób oraz prezentować w
małych ilościach;

aby pomóc dziecku w skupieniu można wykorzystać zegarek do odmierzania czasu, w którym
ma być wykonane zadanie;
korzystna
zamiast
jest szybka, najlepiej natychmiastowa kontrola poprawności wykonania zadań;
długich sesji można przygotować większą liczbę krótszych i bardziej intensywnych
ćwiczeń;

zalecane jest urozmaicanie zadań, przeplatanie mniej interesujących fragmentów ciekawszymi;
wykorzystanie
materiałów, którymi można manipulować;

organizowanie aktywności angażujących ucznia jak np. poprzez dyskusję;

ilustrowanie materiału schematami, prezentowanie uczniom różnych metod
mnemotechnicznych.
Dla rodziców i nauczycieli w kontakcie z dzieckiem z ADHD niezbędna staje się
umiejętność skutecznego wydawania poleceń, oto wskazówki:

polecenie powinno być takie, aby istniała możliwość wyegzekwowania jego wykonania;
należy

podejść do dziecka, pozyskać jego uwagę, np. spojrzenie w oczy, zawołanie po imieniu;
konieczne jest wydanie jednoznacznego polecenia, w 2-3 słowach;
pomocne
jest powtórzenie polecenia oraz poproszenie dziecka o wypowiedzenia polecenia na
głos;

ważne jest dopilnowanie wykonania polecenia, nie powinno się odejść od dziecka zanim nie
skończy;

nakłanianie dziecka do wielokrotnego powtarzania instrukcji po jej usłyszeniu rozwija
umiejętność słuchania i zapamiętywania;
istotne
jest informowanie dziecka o tym, że komunikowane są ważne wiadomości;
formułowanie
przejrzystych zasad, oczekiwań i konsekwencji umożliwia dziecku zrozumienie
sytuacji, z których jest uczestnikiem.
W interakcjach z drugim człowiekiem, a szczególnie z dzieckiem z trudnościami
charakterystycznymi dla omawianego zespołu pomocne stają się umiejętności prawidłowej
komunikacji. Do czynników niesprzyjających konstruktywnemu porozumiewaniu się należą:
krzyk;
niesłuchanie
podniesiony
ton głosu;
stawanie
rozmówcy;
zbyt blisko drugiej osoby;
krytykowanie;
pokazywanie
narzucanie
kontynuowanie
opinii;
formułowanie
brak
ocen;
tolerancji i empatii;
wytykanie
skupianie
błędów;
się na nieistotnych szczegółach;
przypominanie
dawnych konfliktów;
palcem;
konfliktu w obecności
innych osób;
manipulowanie;
obrażanie

się;
stosowanie zwrotów typu: „Ty nigdy”,
„Ty zawsze”, „Nie wolno”, „Zabraniam”,
„Musisz”, „Ja ci każę”, „Jesteś ......”
Natomiast w załagodzeniu sytuacji konfliktowej pomoże zezwolenie innym na
przedstawienie swoich opinii, zapewnienie drugiej stronie możliwości wyboru, aktywne
słuchanie oraz spokój i asertywność.
Opracowała Weronika Bieńkowska - Kostrzewa
Wykorzystana literatura:
Hallowell, E.M., Ratey, J.J. (2004). W świecie ADHD. Media Rodzina Poznań.
O’Regan F.J. (2005). ADHD. Liber, Warszawa.
Seligman, M.E.P., Walker, E.F., Rosenhan, D.L. (2001). Psychopatologia. Zysk i s-ka, Poznań.
Wolańczyk, T., Kołakowski A., Skotnicka M. (1999). Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci.
BiFolium, Lublin.
Materiały szkoleniowe ADHD –diagnoza i rozwój zespołu. Europejski Instytut „Socrates
Schola”. Warszawa 2006.
Zasoby internetu.