"Edukacja Niepełnosprawnych" - DOREW
Transkrypt
"Edukacja Niepełnosprawnych" - DOREW
Dzienny Ośrodek Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczy Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koła w Pszczynie KONFERENCJA EDUKACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH 27 marca 2014r. 1 REALIZACJA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO POZA SZKOŁĄ PRZEZ UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH - prawne aspekty zagadnienia w kontekście funkcjonowania Dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego w Pszczynie. Uczniami placówki są : dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami oraz z głębokim upośledzeniem umysłowym. Każde dziecko niepełnosprawne ma prawo do nauki Art. 70 Konstytucji RP i art. 1 pkt 1 Ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zmianami) Najważniejsze zasady dotyczące kształcenia w Polsce, w tym kształcenia osób niepełnosprawnych, reguluje ustawa o systemie oświaty. Część zasad dotyczy wszystkich uczniów, w tym także niepełnosprawnych, a niektóre z nich dotyczą jedynie osób niepełnosprawnych. 2 System oświaty zapewnia /art. 1 ( wybrane punkty) ustawy o systemie oświaty/ : realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju; wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny (…) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej; możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami; opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych; (…) warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego; upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych. System oświaty obejmuje i określa typy, rodzaje przedszkoli, szkół i placówek dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych - art. 2 pkt. 1,2,4,5, i art.3 pkt. 1,1a,3 ustawy o systemie oświaty - tu w art. 2 pkt. 5 wskazanie na DOREW tj. (…) ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki (…) Z kolei w rozporządzeniu MENiS z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. z 2012r. Nr 109, poz. 631), czytamy w § 36. 1, że: 3 Ośrodkami umożliwiającymi dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki są ośrodki rewalidacyjnowychowawcze. Ww. ośrodki zapewniają: 1) realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego; 2) odpowiednie, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne; 3) zajęcia specjalistyczne, o których mowa w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach; 4) inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne; 5) integrację uczniów ze środowiskiem rówieśniczym; 6) przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym. / § 4.1 rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489 ze zmianami) / Art. 3. pkt. 18) ustawy o systemie oświaty definiuje pojęcie niepełnosprawności sprzężonych - należy przez to rozumieć występowanie u dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub słabowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z autyzmem co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepełnosprawności; 4 Odroczenie obowiązku szkolnego W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 6 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat. Obowiązek szkolny tych dzieci może być odroczony do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat. /art. 14. 1a ustawy o systemie oświaty/. Dziecko w wieku 5 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego. /art. 14. pkt.3 ustawy o systemie oświaty/ - w przypadku DOREW ten obowiązek realizują tylko wychowankowie z głębokim upośledzeniem umysłowym. Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, którego obowiązek szkolny został odroczony, rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego /art. 14. pkt.3a ustawy o systemie oświaty/ Wiek realizacji obowiązku szkolnego przez uczniów niepełnosprawnych Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat /od IX’2014 – 6 lat/ oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. /art. 15. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty/ ale : Dla uczniów niepełnosprawnych oraz uczniów szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich można przedłużyć okres nauki na każdym etapie edukacyjnym co najmniej o jeden rok, zwiększając proporcjonalnie liczbę godzin zajęć edukacyjnych. Decyzję o przedłużeniu okresu nauki uczniowi niepełnosprawnemu podejmuje rada pedagogiczna, po uzyskaniu pozytywnej opinii zespołu, którego zadaniem jest planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, o którym mowa w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, oraz zgody rodziców ucznia. 5 Decyzje o przedłużeniu okresu nauki uczniowi niepełnosprawnemu podejmuje się nie później niż: 1) w przypadku szkoły podstawowej - do końca lutego danego roku szkolnego odpowiednio w klasie III i klasie VI; 2) w przypadku gimnazjum oraz szkoły ponadgimnazjalnej - do końca lutego w ostatnim roku nauki w gimnazjum lub szkole ponadgimnazjalnej. /§ 5. pkt. 1, 2 i 4 rozporządzenia MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012r. poz. 204)/. Stąd też w przypadku takiej sytuacji w DOREW do szkoły macierzystej wysyłany jest: wniosek nauczyciela prowadzącego /koordynatora/ wraz z uzasadnieniem, oparty o opinię zespołu pracującego z uczniem; decyzja Rady Programowej DOREW; zgoda rodziców ucznia. Na koniec danego roku szkolnego, uczniowi, któremu przedłużono nauczanie poziomie klasy III, VI SP lub III GIM. o kolejny rok szkolny , zobowiązuje się szkołę macierzystą do wystawienia dla ucznia zaświadczenia o realizacji obowiązku szkolnego w bieżącym roku szkolnym na poziomie III/VI klasy szkoły podstawowej czy III gimnazjum, który realizował poza szkołą, tj. w Dziennym Ośrodku Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczym w Pszczynie, wraz z informacją , że uczniowi wydłużono nauczanie na poziomie III/VI klasy szkoły podstawowej lub III gimnazjum o kolejny rok szkolny, za zgodą rodziców, na podstawie Uchwały Rady Pedagogicznej Państwa Szkoły/Gimnazjum z dnia …. – data z dokumentacji Szkoły/Gimnazjum. W tej sytuacji nie wystawiamy świadectwa. Kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach specjalnych i oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych może być prowadzone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy: 1) 18. rok życia - w przypadku szkoły podstawowej; 2) 21. rok życia - w przypadku gimnazjum; 3) 24. rok życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej. / § 3. 1. rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489 ze zmianami) / A zatem w przypadku ucznia niepełnosprawnego jego ustawowy obowiązek szkolny trwa do 18 roku życia, natomiast jeżeli jest wskazanie zespołu specjalistów i wola rodziców, to ma prawo kontynuować kształcenie na poszczególnych etapach edukacji do upływu ww. terminów – odpowiednio do 18, 21 lub 24 roku życia. 6 Obowiązek szkolny realizowany poza szkołą macierzystą – Dyrektorzy niepublicznych szkół podstawowych i gimnazjów oraz dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów, a także dyrektorzy szkół specjalnych i ośrodków, o których mowa w art. 2 pkt 5, prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, którym nie ustalono obwodów, o przyjęciu ucznia do szkoły są obowiązani powiadomić dyrektora publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum, w których obwodzie uczeń mieszka, oraz informować go o spełnianiu przez ucznia obowiązku szkolnego. /art. 16. 6 ustawy o systemie oświaty/ - stąd dokumenty przy przyjęciu nowego ucznia do Ośrodka oraz co roku – we wrześniu, zaświadczenia o kontynuacji kształcenia w DOREW. Na wniosek rodziców dyrektor odpowiednio publicznego lub niepublicznego przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej, do której dziecko zostało przyjęte, może zezwolić, w drodze decyzji, na spełnianie przez dziecko odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. /art. 16. 8 ustawy o systemie oświaty/ Zezwolenie może być wydane, jeżeli: 1) wniosek o wydanie zezwolenia został złożony do dnia 31 maja; 2) do wniosku dołączono: a) opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, b) oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie kształcenia, c) zobowiązanie rodziców do przystępowania w każdym roku szkolnym przez dziecko spełniające obowiązek szkolny lub obowiązek nauki do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych, o których mowa w ust. 11. /art. 16.10 ustawy o systemie oświaty/ rodzice uczniów DOREW nie składają ww. zobowiązania, ponieważ uczniowie Ośrodka zwolnieni są z tychże egzaminów. W DOREW dba się o kompletność składanych do szkoły dokumentów – zarówno tych ze strony rodziców, jak i tych ze strony Ośrodka. Dyrektorzy szkół macierzystych wychowanków DOREW otrzymują komplet dokumentów zawierający: wniosek rodzica wraz z oświadczeniem; orzeczenie poradni psychologiczno – pedagogicznej; pismo ze strony Ośrodka przyjmującego ucznia; druk decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą; 7 druk porozumienia, stanowiącego załącznik do decyzji, które określa warunki realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą. Porozumienie nie jest określone ustawowo, jako wymagany dokument, ale stanowi ono dopełnienie wydawanej decyzji uściślając warunki realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą. Są to wzory dokumentów wypracowane przez Ośrodek, ponieważ nie ma ich we wzorcowych dokumentach MEN. Dyrektor szkoły macierzystej może wydać omawianą decyzję na piśmie wg. własnego opracowania. Dziecko spełniające obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą otrzymuje świadectwo ukończenia poszczególnych klas danej szkoły po zdaniu egzaminów klasyfikacyjnych z zakresu części podstawy programowej obowiązującej na danym etapie kształcenia, uzgodnionej na dany rok szkolny z dyrektorem szkoły, przeprowadzonych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 4 przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. Dziecku takiemu nie ustala się oceny zachowania. /art. 16.11 ustawy o systemie oświaty/ - stąd też Ośrodek w maju każdego roku szkolnego przesyła do szkół oceny opisowe roczne uczniów stanowiące podstawę do wydania świadectwa – dotyczy to jednak tylko uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Cofnięcie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą następuje: 1) na wniosek rodziców; 2) jeżeli dziecko z przyczyn nieusprawiedliwionych nie przystąpiło do egzaminu klasyfikacyjnego, o którym mowa w ust. 10 pkt 2 lit. c, albo nie zdało rocznych egzaminów klasyfikacyjnych, o których mowa w ust. 10 pkt 2 lit. c; 3) w razie wydania zezwolenia z naruszeniem prawa. /art. 16.14 ustawy o systemie oświaty/ Z uwagi na to, że zezwolenie i jego cofnięcie jest wydawane przez dyrektora przedszkola czy szkoły w drodze decyzji administracyjnej, mają do niego zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o systemie oświaty organem odwoławczym od decyzji w sprawie zezwolenia jest właściwy kurator oświaty. Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na terenie tej gminy (…) /art. 19.1 ustawy o systemie oświaty/ 8 Kształcenie specjalne – Kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież, o których mowa w art. 1 pkt 5 i 5a, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5. /art. 71b. 1 ustawy o systemie oświaty/ W zależności od rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego, dzieciom i młodzieży, o których mowa w ust. 1, organizuje się kształcenie i wychowanie, które stosownie do potrzeb umożliwia naukę w dostępnym dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, rewalidację i resocjalizację oraz zapewnia specjalistyczną pomoc i opiekę. /art. 71b. 2 ustawy o systemie oświaty/ Orzeczenia poradni psychologiczno – pedagogicznych Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania, a także o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami wydają zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego . /art. 71b. 3 ustawy o systemie oświaty/ Od orzeczeń, o których mowa w ust. 3, rodzice dziecka mogą złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia odwołanie do kuratora oświaty. /art. 71b. 4 ustawy o systemie oświaty/ Zespoły orzekające, zwane dalej "zespołami", wydają orzeczenia dla uczniów szkół mających siedzibę na terenie działania poradni, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5 § 3 / § 3.1 rozporządzenia MEN z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1072)/ 9 Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci przed rozpoczęciem obowiązku szkolnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. / § 3.3 rozporządzenia MEN jak wyżej / W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego określa się zalecane: 1) warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 2) najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego: w przedszkolu ogólnodostępnym, w tym z oddziałami integracyjnymi, integracyjnym albo specjalnym, szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym, ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym albo w szkole zorganizowanej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym. / § 8.2 rozporządzenia MEN jak wyżej / W orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych określa się zalecane: elementy zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, na które należy położyć szczególny nacisk w pracy z dzieckiem, metody i sposoby realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy udzielanej rodzicom. / § 8.6. rozporządzenia MEN jak wyżej / Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole. / § 9. 1. rozporządzenia MEN jak wyżej / Orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydaje się na okres do 5 lat. / § 9. 3. rozporządzenia MEN jak wyżej / Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, starosta lub jednostka samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 71b ust. 5 i 5a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zapewnia dziecku formę kształcenia zalecaną w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. / § 18. 1. rozporządzenia MEN jak wyżej / 10 Rola starosty powiatu Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców, zapewnia mu odpowiednią formę kształcenia, uwzględniając rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień upośledzenia umysłowego, z zastrzeżeniem ust. 5a. /art. 71b. 5 ustawy o systemie oświaty/ Jeżeli powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka nie prowadzi szkoły specjalnej lub ośrodka, o którym mowa w art. 2 pkt 5, odpowiednich ze względu na rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień upośledzenia umysłowego, starosta tego powiatu kieruje dziecko do najbliższego powiatu prowadzącego taką szkołę lub ośrodek. Starosta najbliższego powiatu prowadzącego taką szkołę lub ośrodek nie może odmówić przyjęcia dziecka do szkoły lub ośrodka. /art. 71b. 5b ustawy o systemie oświaty/ - w takim przypadku w dokumentacji ucznia DOREW musi się znaleźć skierowanie Starosty Powiatu Pszczyńskiego do nauczania w Ośrodku, wydane na podstawie wniosku starosty innego powiatu, do którego rodzic złożył wniosek. Realizacja obowiązku szkolnego przez dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim Za spełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami. /art.16.7 ustawy o systemie oświaty/ UWAGA ! w tym zakresie obowiązuje nowe rozporządzenie, którego zapisy weszły w życie od dnia 8 maja 2013 r. tj. rozporządzenie MEN z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz. U. poz. 529) Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizuje się dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, posiadających orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydane przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych. 11 Zajęcia organizuje się dla dzieci i młodzieży, o których mowa w ust. 1, od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 25 lat – tu nastąpiło doprecyzowanie wieku. Celem zajęć jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz rozwijanie samodzielności w funkcjonowaniu w codziennym życiu, stosownie do ich możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych. Udział w zajęciach dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim objętych obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązkiem szkolnym lub obowiązkiem nauki uznaje się za spełnianie tych obowiązków Dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, w wieku od 3 do 25 lat, organizuje się zespołowe zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze oraz, we współpracy z rodzicami (prawnym opiekunem), indywidualne zajęcia rewalidacyjnowychowawcze, zwane dalej "zajęciami". / § 1 – § 3 ww. rozporządzenia MEN /. Zajęcia w przedszkolu, w tym przedszkolu specjalnym, szkole, w tym szkole specjalnej, ośrodku umożliwiającym dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki lub innej jednostce systemu oświaty organizuje dyrektor jednostki systemu oświaty, w której zajęcia te są prowadzone. Zajęcia w podmiotach innych niż jednostki systemu oświaty oraz w domu rodzinnym organizuje dyrektor jednostki systemu oświaty, który zapewnia nauczycieli do prowadzenia tych zajęć. / § 5. 1 i 2 ww. rozporządzenia MEN /. Opiekę niezbędną w czasie prowadzenia zajęć sprawuje pomoc nauczyciela, z wyjątkiem zajęć prowadzonych w domu rodzinnym, gdzie zapewniają ją rodzice (prawni opiekunowie). / § 6. 2 i 3 ww. rozporządzenia MEN /. Zajęcia są prowadzone w formie zajęć indywidualnych lub zajęć zespołowych /w zespołach liczących od 2 do 4 uczestników zajęć/, organizowanych we współpracy z rodzicami (prawnymi opiekunami). W domach rodzinnych nie organizuje się zajęć zespołowych. Godzina zajęć trwa 60 minut - tu nastąpiło doprecyzowanie czasu trwania godziny zajęć. 12 Minimalny wymiar zajęć wynosi: 1) 20 godzin tygodniowo, nie więcej niż 6 godzin dziennie - w przypadku zajęć zespołowych; 2) 10 godzin tygodniowo, nie więcej niż 4 godziny dziennie - w przypadku zajęć indywidualnych. Dzienny czas trwania zajęć, ustala dyrektor jednostki systemu oświaty organizującej zajęcia, we współpracy z rodzicami (prawnymi opiekunami), uwzględniając indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne uczestnika zajęć. / § 4.3 oraz § 9 i 10 ww. rozporządzenia MEN / Dla każdego uczestnika zajęć opracowuje się indywidualny program zajęć, zawierający w szczególności: 1) cele realizowanych zajęć; 2) metody i formy pracy z uczestnikiem zajęć; 3) zakres współpracy z rodzicami (opiekunami prawnymi) uczestnika zajęć. Indywidualny program zajęć opracowują prowadzący zajęcia nauczyciele we współpracy z psychologiem oraz, w zależności od potrzeb, z innymi specjalistami pracującymi z dziećmi i młodzieżą, na podstawie diagnozy oraz zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz obserwacji funkcjonowania uczestnika zajęć. Nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym na podstawie dokumentacji zajęć, nauczyciele prowadzący zajęcia dokonują okresowej oceny funkcjonowania uczestnika zajęć oraz w razie potrzeby modyfikują indywidualny program zajęć. - w maju każdego roku szkolnego do szkół macierzystych Ośrodek wysyła taką ocenę do szkoły macierzystej jako dowód realizacji obowiązku szkolnego przez ucznia. Dokumentacja zajęć obejmuje: 1) orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, 2) dziennik zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla każdego zespołu lub dziennik indywidualnych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla każdego uczestnika zajęć, prowadzone zgodnie z przepisami w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji; 3) zeszyt obserwacji - z taką też dokumentacją uczniów z głębokim upośledzeniem umysłowym mogą zapoznać się dyrektorzy szkół macierzystych w Ośrodku. / § 11 i 12 ww. rozporządzenia MEN / 13 Podstawa programowa kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach - załącznik nr 3 do rozporządzenia MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 997 z 2012r.) w której określono m.in. Wskazania ogólne Specyfika kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym polega na nauczaniu i wychowaniu całościowym, zintegrowanym, opartym na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata - w całym procesie edukacji. W stosunku do uczniów, zwłaszcza uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym, przez cały okres kształcenia w szkole podstawowej, a następnie w gimnazjum, działania edukacyjne są ukierunkowane na zaspokajanie specyficznych potrzeb edukacyjnych tych uczniów, odpowiednio do ich możliwości psychofizycznych. Przy ustalaniu kierunków pracy z uczniem należy uwzględniać indywidualne tempo rozwoju ucznia. Z tego względu podstawa programowa nie wyróżnia odrębnych celów, zadań ani treści nauczania dla kolejnych etapów edukacyjnych w szkole podstawowej i gimnazjum. Edukacja uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym opiera się na indywidualnych programach edukacyjnych, opracowanych przez nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniami na podstawie odrębnych przepisów. Nauczyciele prowadzą zajęcia edukacyjne zgodnie z indywidualnym programem edukacyjnym, zachowując korelację treści nauczania i wychowania. Czas zajęć i przerw należy dostosować do możliwości i potrzeb uczniów. O doborze uczniów do oddziałów decydują głównie ich potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne, w mniejszym stopniu wiek i lata nauki. Na każdym etapie edukacyjnym w szkole podstawowej i gimnazjum wyodrębnia się: 1) zajęcia edukacyjne: a) funkcjonowanie w środowisku, b) muzyka z rytmiką, c) plastyka, d) technika, e) wychowanie fizyczne, f) etyka1), 2) zajęcia rewalidacyjne. Podstawa programowa określa również cele edukacyjne, zadania szkoły, treści nauczania i osiągnięcia. 14 Indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny opracowuje się dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uwzględniając zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego oraz w dostosowaniu do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia. Program określa: 1) zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem; 2) zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, w tym w przypadku: a) ucznia niepełnosprawnego - działania o charakterze rewalidacyjnym (…) 3) formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, 4) działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży; 5) zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia (…) i sposób realizacji tych działań; 6) zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zadań, o których mowa w § 4 ust. 1 cytowanego rozporządzenia. Program opracowuje zespół, który tworzą odpowiednio nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści prowadzący zajęcia z uczniem – w DOREW jest to zespół terapeutyczny ustalany dla każdego ucznia indywidualnie. Zespół opracowuje program po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, we współpracy, w zależności od potrzeb, z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną. Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Program opracowuje się w terminie: 1) 30 dni od dnia złożenia w przedszkolu, szkole lub ośrodku, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub 2) 30 dni przed upływem okresu, na jaki został opracowany poprzedni program. Pracę zespołu koordynuje odpowiednio wychowawca klasy lub wychowawca grupy wychowawczej, do której uczęszcza uczeń, lub inna osoba wyznaczona przez dyrektora przedszkola, szkoły lub ośrodka. Spotkania zespołu odbywają się w miarę potrzeb. 15 W spotkaniach zespołu mogą także uczestniczyć: 1) na wniosek dyrektora przedszkola, szkoły lub ośrodka - przedstawiciel poradni psychologiczno- pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej; 2) na wniosek lub za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia - inne osoby, w szczególności lekarz, psycholog, pedagog, logopeda lub inny specjalista. Zespół, nie rzadziej niż raz w roku szkolnym, dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi (…) Oceny poziomu funkcjonowania ucznia i modyfikacji programu dokonuje się, w zależności od potrzeb, we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną. Rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń mogą uczestniczyć w opracowaniu i modyfikacji programu oraz dokonywaniu oceny, o której mowa wyżej. Rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń otrzymują, na ich wniosek, kopię programu. W DOREW każdorazowo opracowany dla ucznia program podlega konsultacji z rodzicami, którzy wyrażają pisemną zgodę na jego realizację. Każdorazowo też rodzice otrzymują kopię programu do domu. / § 5 rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489 ze zmianami) / Ramowe plany nauczania Mają zastosowanie tylko w przypadku uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach; nie dotyczą dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim. W ramowym planie nauczania wyodrębnia się – z wyjątkiem I-go etapu edukacyjnego, zajęcia wskazane w podstawie programowej tj. 1) zajęcia edukacyjne: a) funkcjonowanie w środowisku, b) muzyka z rytmiką, c) plastyka, d) technika, e) wychowanie fizyczne, 2) zajęcia rewalidacyjne, jak: korekcyjne wad postawy, korygujące wady mowy, orientacji przestrzennej i poruszania się, nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji oraz inne, wynikające z programów rewalidacji. 16 /zał. 2 i 5 rozporządzenia MEN z dn. 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. poz. 204) oraz zał. 3 i 6 rozporządzenia MEN z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz. 142 z późn. zmianami)/ Ocenianie, promowanie uczniów Przepisów rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zmianami) / nie stosuje się do dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim. Oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym są ocenami opisowymi. / § 13.4 ww. rozporządzenia /. Śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne zachowania dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym są ocenami opisowymi. /§ 15.5 ww. rozporządzenia/ Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) i po uzyskaniu zgody wychowawcy klasy lub na wniosek wychowawcy klasy i po uzyskaniu zgody rodziców (prawnych opiekunów) rada pedagogiczna może postanowić o promowaniu ucznia klasy I i II szkoły podstawowej do klasy programowo wyższej również w ciągu roku szkolnego. / § 20.2 ww. rozporządzenia / Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym promuje się do klasy programowo wyższej, uwzględniając specyfikę kształcenia tego ucznia, w porozumieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami). / § 20.5 ww. rozporządzenia / O ukończeniu szkoły przez ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym postanawia na zakończenie klasy programowo najwyższej rada pedagogiczna, uwzględniając specyfikę kształcenia tego ucznia, w porozumieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami). / § 22.3 rozporządzenia MEN jak wyżej/ Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie przystępują do sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego. / § 38. 1. rozporządzenia MEN jak wyżej/ 17 Pomoc psychologiczno – pedagogiczna realizowana jest w DOREW w oparciu o wytyczne rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532). W szczególności placówki dotyczą zapisy w § 20: § 20. 1. W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego planowanie i koordynowanie udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, w tym ustalenie dla ucznia form udzielania tej pomocy, a w przypadku form, o których mowa w § 7 ust. 1 pkt 1-5 i ust. 2 pkt 1 i 2 - także okres ich udzielania oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane, jest zadaniem zespołu, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy. Podczas planowania i koordynowania udzielania uczniowi pomocy psychologicznopedagogicznej uwzględnia się wymiar godzin ustalony dla poszczególnych form udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, o którym mowa w ust. 2. 2. Wymiar godzin poszczególnych form udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, o których mowa w § 7 ust. 1 pkt 2-5 i ust. 2 pkt 1 i 2, dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, ustala, biorąc pod uwagę wszystkie godziny, które w danym roku szkolnym mogą być przeznaczone na realizację tych form. 3. Formy i okres udzielania uczniowi, o którym mowa w ust. 1, pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, są uwzględniane w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, opracowanym dla ucznia zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy. 18 Inne wytyczne do organizowanie kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnych w ośrodkach rewalidacyjno – wychowawczych – Rozporządzenie MEN z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. z 2011 r. Nr 109, poz. 631), gdzie czytamy: § 36 - §41 – dotyczy DOREW § 36. 1. Ośrodkami umożliwiającymi dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki są ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze. 2. Wychowankami ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych mogą być dzieci i młodzież w wieku od 3 roku życia do 25 roku życia. § 37. 1. Ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy zapewnia wychowankom z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim udział w zajęciach: 1) rewalidacyjno-wychowawczych, prowadzonych indywidualnie lub w zespołach; 2) terapeutycznych i usprawniających ruchowo, dostosowanych do potrzeb wychowanków; 3) rekreacyjnych. 2. Ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy organizuje i udziela wychowankom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach określonych w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. § 38. 1. Podstawową formą organizacyjną pracy z wychowankami w ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym jest grupa wychowawcza. 2. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej wynosi: 1) w przypadku wychowanków z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim - do 4; 2) w przypadku wychowanków z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi - do 8, z tym że w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest autyzm, w tym zespół Aspergera - do 4. 19 3. Grupą wychowawczą opiekuje się wychowawca grupy wychowawczej. 4. W ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym do każdej grupy wychowawczej zatrudnia się pomoc wychowawcy. § 39. 1. Ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy prowadzi działalność przez cały rok szkolny, z wyjątkiem sobót i dni ustawowo wolnych od pracy, jako placówka, w której są przewidziane ferie szkolne. 2. Czas pracy ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego wynosi nie mniej niż osiem godzin dziennie. Czas pracy ośrodka i organizację zajęć określa dyrektor ośrodka w uzgodnieniu z organem prowadzącym ośrodek. § 40. Zespół, o którym mowa w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, którego zadaniem jest planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej (…) w ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym: 1) dokonuje oceny zasadności dalszego pobytu wychowanka w placówce; 2) ustala, na wniosek rodziców wychowanka, zakres współpracy młodzieżowego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego i ośrodka rewalidacyjnowychowawczego z wychowankiem i jego rodziną, po opuszczeniu przez wychowanka placówki. § 41. Wychowawca grupy wychowawczej w (…) ośrodku rewalidacyjnowychowawczym realizuje z wychowankiem tej placówki indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, o którym mowa w przepisach w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach. Opracowała: Katarzyna Labus – Dyrektor Dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego w Pszczynie. 20 Wykaz druków stosowanych w regulacjach realizacji obowiązku szkolnego uczniów placówki ze szkołami macierzystymi: Załącznik 1 - druk decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą podstawową /dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego/; Załącznik 2 – druk porozumienia stanowiący załącznik do decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą podstawową /dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego/; Załącznik 3 - druk decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego poza gimnazjum dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego; Załącznik 4 – druk porozumienia stanowiący załącznik do decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego poza gimnazjum dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego; Załącznik 5 – druk decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego w formie zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowawczych poza przedszkolem/oddziałem przedszkolnym /dot. dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym/; Załącznik 6 – druk porozumienia stanowiący załącznik do decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego w formie zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowawczych poza przedszkolem/oddziałem przedszkolnym ; Załącznik 7 – druk decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego w formie zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowawczych poza szkołą – do wyboru dla szkoły podstawowej i gimnazjum ; dot. dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym; Załącznik 8 – druk porozumienia stanowiący załącznik do decyzji w sprawie zezwolenia na realizację obowiązku szkolnego w formie zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowawczych poza szkołą – do wyboru dla szkoły podstawowej i gimnazjum ; dot. dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym; Załącznik 9 – druk zaświadczenia o realizacji obowiązku szkolnego w formie zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowawczych – do wyboru dla szkoły podstawowej i gimnazjum ; dot. dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym; Załącznik 10 – druk zaświadczenia o realizacji obowiązku szkolnego w roku szkolnym ……… na poziomie III / VI klasy szkoły podstawowej lub III klasy gimnazjum – przy wydłużaniu nauczania na danym etapie edukacyjnym; Załącznik 11 – druk zaświadczenia o realizacji obowiązku szkolnego w roku szkolnym ………. na poziomie VI klasy szkoły podstawowej lub III klasy gimnazjum – przy nie ukończeniu szkoły podstawowej / gimnazjum. Są to wzory dokumentów wypracowane przez Ośrodek, ponieważ nie ma ich w drukach MEN. 21