Rozliczenia zagraniczne

Rozliczenia zagraniczne


Wszelkie transakcje zawierane przez krajowe
podmioty gospodarcze z podmiotami
zagranicznymi wymagają rozliczenia, to znaczy
przekazania w uzgodnionym terminie zapłaty za
przedmiot transakcji. Są to tzw. rozliczenia
dewizowe
Są także możliwe rozliczenia transakcji
niewymagające zapłaty w pieniądzu, tzn.
rozliczenia kompensacyjne (kliringowe), ale
stanowią one margines rozliczeń zagranicznych
Rozliczenia dewizowe


Dokonywane są zawsze w jednej z walut
wymienialnych posiadających co najmniej
status waluty wymienialnej zewnętrznie
Pro memoriam: w okresie tzw.
wymienialności wewnętrznej polskiego
złotego wszelkie rozliczenia zagraniczne
polskich podmiotów musiały następować w
walutach obcych; obecnie można rozliczać
się z zagranicą także w złotych
Ryzyko w transakcjach zagranicznych

Związane z osobą kontrahenta:



Związane z krajem siedziby kontrahenta:



Ryzyko kredytowe
Ryzyko świadczenia
Ryzyko polityczne
Ryzyko transferu
Związane z procesem rozliczenia:


Ryzyko techniczno-operacyjne
Ryzyko kursowe
Rola banków w rozliczeniach
zagranicznych


Pośrednictwo techniczno-prawne
Oferowanie usług i instrumentów
ograniczających ryzyko
Pośrednictwo techniczno-prawne


Zdecydowana większość rozliczeń zagranicznych
musi odbywać się za pośrednictwem banków
dewizowych, tzn. takich, którym NBP przyznał
prawo przeprowadzania rozliczeń z zagranicą.
Rola banków polega na przekazaniu
beneficjentowi środków powierzonych im przez
płatnika zgodnie z jego zleceniem, z
zachowaniem należytej staranności w
wykonywaniu zlecenia
Warunki pośrednictwa w rozliczeniach



Krajowe banki dewizowe muszą mieć w tym celu tzw.
zagranicznych korespondentów, tzn. banki, w których posiadają
swoje rachunki rozliczeniowe; są to tzw. rachunki nostro, w walucie
tego kraju lub w innych walutach.
Niektóre z krajowych banków dewizowych, a może i wszystkie, są
równocześnie korespondentami banków zagranicznych, tzn.
prowadzą im rachunki rozliczeniowe w złotych lub w walutach
obcych; są to tzw. rachunki loro.
Każda transakcja rozliczeniowa pomiędzy bankami powoduje
przekazanie pewnej kwoty w określonej walucie przez bank płatnika
do banku beneficjenta. Odbywa się to w drodze obciążenia konta
banku płatnika w banku prowadzącym jego rachunek i uznania
konta banku beneficjenta w tym samym lub w innym banku
Sposoby przesyłania zleceń między
bankami



Tradycyjny – podpisane we właściwy sposób dokumenty
przesyłane pocztą zwykłą lub kurierską
Telekumunikacyjny – z wykorzystaniem ogólnodostępnych
technologii przesyłania informacji – sposoby wymagające
różnych szyfrowych sposobów uwiarygodniania przesyłanych
zleceń, tzw. kluczowanie korespondencji
Telekomunikacyjny dedykowany – systemy bezpośrednich
połączeń dwustronnych, albo – najczęściej występujące
obecnie – systemy sieci przeznaczonych wyłącznie dla
instytucji finansowych, np. SWIFT. W tych systemach
uwierzytelnianie następuje albo przez system kluczy
szyfrowych, albo certyfikowany podpis elektroniczny.
Bardzo ważne!


Niezależnie od sposobu przesyłania
zleceń, ich wykonanie musi być
poprzedzone procedurą sprawdzenia
zgodności podpisu z tym, jaki został
ustalony między stronami.
Bank ponosi prawną i materialną i
odpowiedzialność za skutki wykonania
zlecenia podpisanego nieprawidłowo.
Bankowe instrumenty rozliczeń
zagranicznych

Bezwarunkowe:



Polecenie wypłaty
Czek bankierski
Uwarunkowane, czyli instrumenty
zabezpieczenia rozliczeń:




Akredytywa typu listu kredytowego
Akredytywa dokumentowa
Inkaso dokumentowe
Gwarancja bankowa
Polecenie wypłaty
Payment order



Importowe – polecenie przyjmowane od
rezydenta, w wyniku którego bank ma przekazać
pewną kwotę za granicę.
Eksportowe – polecenie otrzymywane z banku
zagranicznego, w wyniku którego ma on
przekazać otrzymane środki rezydentowi.
W obu wypadkach zlecenie wykonywane jest
bezwarunkowo, to znaczy beneficjent przelewu nie
musi przedstawiać żadnych dokumentów ani
informacji, aby otrzymać zleconą kwotę.
Schemat rozliczenia w walucie kontrahenta
Płatnik
w
Polsce
Beneficjent
w RFN
PLN
Bank
płatnika w
Polsce
EUR
Bank
beneficjenta
w RFN
Bank korespondent
EUR
EUR
Obciążenie
rachunku banku
płatnika
-100 EUR
Uznanie
rachunku banku
beneficjenta
+100 EUR
Schemat rozliczenia w walucie kraju
trzeciego
Płatnik
PLN
w
Polsce
Bank
płatnika
w
Polsce
USD
Korespondent
dolarowy
polskiego
banku w USA
„A”
USD
Bank Rezerwy
Federalnej w USA
Obciążenie
konta „A”
Korespondent
EUR
Bank
dolarowy
USD
Benefi
beneficjenta
niemieckiego
cjent w
w RFN
banku w USA
RFN
„B”
USD
Uznanie
konta „B”
Wniosek



Wpływ dewizowy z zagranicy do banku krajowego oznacza
powiększenie salda środków do dyspozycji tego banku na jego
rachunku u korespondenta za granicą. Bank ten przekazuje
beneficjentowi zazwyczaj równowartość w walucie krajowej,
uznając jego rachunek rozliczeniowy. Jest to transakcja skupu
dewiz.
Wypływ dewiz za granicę oznacza zmniejszenie salda środków
do dyspozycji na rachunku banku krajowego u jego
zagranicznego korespondenta. Równowartość przelanych za
granicę środków bank pobiera od zleceniodawcy przelewu przez
obciążenie jego konta. Jest to transakcja sprzedaży dewiz.
Aby móc wykonać złożone przez klienta zlecenie dokonania
zapłaty za granicę, krajowy bank dewizowy musi posiadać w dniu
rozliczenia odpowiednią kwotę dewiz na swoim koncie u
zagranicznego korespondenta w tej walucie.
Polecenie wypłaty a ryzyko



Korzystanie z polecenia wypłaty jako instrumentu
rozliczeń wiąże się z koniecznością ponoszenia
przez jedną ze stron ryzyka kredytowego i ryzyka
świadczenia.
Jeżeli zapłata następuje z góry, a więc przed
dostawą towaru lub przed wykonaniem usługi, to
całe ryzyko związane z osobą kontrahenta ponosi
importer.
Jeżeli zapłata następuje z dołu, a więc po
dostawie, całe ryzyko ponosi dostawca.
Wnioski
1.
2.
3.
Dla uniknięcia ryzyka związanego z osobą
kontrahenta należy zawsze żądać, aby to on
wykonał swoje świadczenie najpierw.
Jeżeli nie jest to możliwe z jakichkolwiek
powodów, należy mieć świadomość istnienia
tego ryzyka i albo liczyć się z jego skutkami,
albo podjąć jakieś działania, które przed nimi
ochronią.
Polecenie wypłaty jest instrumentem neutralnym
z punktu widzenia ryzyka
Czek bankierski




Czek jest to bezwarunkowe polecenie wystawione w sposób ściśle
określony przez prawo czekowe skierowane do banku
prowadzącego rachunek wystawcy czeku do wypłaty za okazaniem
okazicielowi lub wskazanemu w treści czeku remitentowi określonej
sumy pieniędzy w określonej walucie.
Czek bankierski to czek wystawiony przez bank na zagranicznego
korespondenta. Czek taki jest sprzedawany klientowi po kursie z
dnia jego wystawienia.
Jest instrumentem bezpieczniejszym niż czek z prywatnego
wystawienia (tzn. taki, który wystawia i wręcza beneficjentowi
podmiot niebankowy), ponieważ ogranicza praktycznie do zera
ryzyko braku pokrycia (pod warunkiem, że wystawił go znany i
wiarygodny bank, a wręcza go również podmiot znany
beneficjentowi)
Dla własnego bezpieczeństwa każdy uczestnik obrotu czekowego
powinien zapoznać się z prawem czekowym (Ustawa z dnia 28
kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe. Dz.U. 1936 nr 37 poz. 283)
Czeki podróżnicze






Czeki emitowane w określonych nominałach i walutach przez banki
i sieci kartowe oraz biura podróży.
Są to czeki przedpłacone, przez co można ograniczyć ryzyko
kursowe (jadąc na przykład do strefy Euro z czekami na euro)
Nie mają żadnego terminu ważności
Akceptowane są w sieciach handlowych, bankach i instytucjach
finansowych na całym świecie – zastępują gotówkę
Są bezpieczne zarówno dla posiadaczy, jak i przyjmujących
zapłatę, jeżeli przestrzegają zasad obrotu (sprawdzenie tożsamości
płacącego i zgodność podpisu złożonego w obecności
przyjmującego z podpisem u góry)
W razie zagubienia lub kradzieży są refundowane w ciągu 24
godzin, pod warunkiem, że zostały podpisane niezwłocznie po
zakupie w lewym górnym rogu i że posiadacz, który je utracił, poda
ich numery wyszczególnione w dowodzie zakupu),
Czek podróżniczy – wzór
Euroczeki
To czeki gwarantowane przez bank-wystawcę do wysokości
kwoty określonej w karcie gwarancyjnej.
Banki zrzeszone w Eurocheque International wydają klientom
ujednolicone karty gwarancyjne oraz blankiety czeków, którymi
mogą oni płacić w walucie kraju pobytu.
Za pomocą euroczeku można pobierać gotówkę w bankach
ponad czterdziestu krajów (banki oznaczone niebieskoczerwonym znakiem EC), płacić za towary i usługi w hotelach,
restauracjach, na stacjach benzynowych, w punktach handlowousługowych.
Warunkiem skorzystania z gwarancji jest:








nieprzekroczenie gwarantowanej kwoty czeku
wpisanie na odwrocie czeku numeru karty gwarancyjnej
zgodność podpisu wystawcy z podpisem umieszczonym na karcie
gwarancyjnej
zgodność numeru konta podanego na czeku z numerem podanym na
karcie gwarancyjnej
Euroczeki, c.d.



Karta gwarancyjna zachowuje ważność przez
rok, euroczeki są bezterminowe.
W razie zgubienia lub kradzieży należy
zawiadomić oddział banku prowadzącego
rachunek i następuje zablokowanie realizacji
euroczeków. Opłaty za zastrzeżenie ponosi
posiadacz utraconej karty lub czeków. Kwota
zastrzeżona zostanie odblokowana po upływie
50 dni.
Zaletą euroczeków jest to, że nie trzeba
kupować potrzebnej waluty w kraju ani
wymieniać euroczeków za granicą.
Euroczek - wzór
Karty płatnicze
(już omówione)


Podział istotny z punktu widzenia użytkownika:
Debetowe – zapłacona kwota zostaje „zdjęta” z rachunku
niezwłocznie, z datą transakcji, choćby informacja dotarła do
banku później.
Kredytowe – wydatki kumulują się na rachunku karty do
ostatniego dnia danego cyklu i ustalona w ostatnim dniu
kwota jest komunikowana posiadaczowi w postaci wyciągu.
Jeżeli kwotę tę spłaci w wyznaczonym terminie, nie płaci
żadnych odsetek ani prowizji. Jeżeli natomiast nie spłaci
całości, a tylko wskazaną minimalną kwotę, pozostałe
zadłużenie staje się kredytem oprocentowanym według
ustalonej przez bank stopy (aktualnie około 25% p.a.)
Karty płatnicze, c.d.



Dla akceptanta płatności kartą jej rodzaj nie ma znaczenia;
otrzymuje on kwotę płatności, pomniejszoną o należne
prowizje określone w umowie, z datą transakcji
Każda płatność kartą wymaga autoryzacji kodem PIN, albo
podpisem złożonym na wydruku z terminala bądź na odcisku
z imprintera.
Z wyjątkiem ostatniego przypadku, w autoryzacji uczestniczy
operator danego systemu płatniczego obsługujący placówkę
handlową, który sprawdza, czy karta nie została zastrzeżona
i czy posiada wolne środki wystarczające na dokonanie
zapłaty (tę kwotę blokuje).
Bankowe instrumenty
zabezpieczenia rozliczeń
zagranicznych
Ryzyko w transakcjach zagranicznych
– przypomnienie

Związane z osobą kontrahenta:



Związane z krajem siedziby kontrahenta:



Ryzyko kredytowe
Ryzyko świadczenia
Ryzyko polityczne
Ryzyko transferu
Związane z procesem rozliczenia:


Ryzyko techniczno-operacyjne
Ryzyko kursowe
Akredytywa dokumentowa


Pisemne zobowiązanie banku otwierającego do
zapłaty wskazanemu beneficjentowi określonej
kwoty w podanej walucie w zamian za
dostarczenie w określonym terminie wszystkich
wymienionych w akredytywie dokumentów
zgodnych z jej warunkami.
Terminy płatności:


a vista – niezwłocznie po dostarczeniu i przyjęciu
dokumentów przez wskazany bank
w oznaczonym terminie późniejszym
Istota akredytywy

Bank dokonuje wypłaty wskazanej w akredytywie kwoty
dopiero po bardzo dokładnym sprawdzeniu:




czy beneficjent dostarczył wszystkie wymagane dokumenty w
wymaganej liczbie egzemplarzy oraz
czy dokumenty te spełniają wszystkie warunki, jakie były dla nich
określone w tekście akredytywy.
Dzięki takiej procedurze importer ma gwarancję, że bank nie
przyjmie dokumentów wadliwych i uchroni go przed zapłatą
za niewłaściwie zrealizowany kontrakt. Eksporter natomiast
ma gwarancję, że jeżeli właściwie wykona zawartą umowę, co
potwierdzą złożone w banku dokumenty, to zapłatę otrzyma.
Akredytywa jest zatem instrumentem symetrycznym; chroni
obie strony kontraktu przed różnymi rodzajami ryzyka w
stopniu zależnym od jej rodzaju.
Przebieg rozliczeń przy użyciu akredytywy
a vista
Importer
zleceniodawca
Zlecenie
otwarcia
Zapłata
Dokumenty
Bank
otwierający
Otwarcie
akredytywy
Dokumenty
Zapłata
Bank
pośredniczący
Towary
Zapłata
Doku
menty
Awizowanie
akredytywy
Eksporter
beneficjent
t1
t2
t3
t4
t5
t6
t7
t8
czas
Instrumenty
zabezpieczenia
rozliczeń, c.d.
Akredytywa typu listu kredytowego
(letter of credit)

Jest to pisemne upoważnienie wystawione
na zlecenie importera przesłane przez bank
bezpośrednio do eksportera do
wystawienia przez niego traty terminowej
(weksla ciągnionego) na wskazaną sumę i
zobowiązanie się banku do złożenia na niej
akceptu pod warunkiem przesłania jej z
wymienionymi w liście kredytowym
dokumentami spełniającymi określone w
tym liście warunki.
Przebieg rozliczeń przy użyciu akredytywy
typu listu kredytowego
Importer
zleceniodawca
Zapłata
sumy
wekslowej
Dokumenty
Zlecenie
Towary
Bank
otwierający
Dokumenty
wraz z
wekslem
do akceptu
Wystawienie
listu
kredytowego
Bank
pośredniczący
Dokumenty
wraz z
wekslem i
listem
kredytowym
Eksporter
beneficjent
t1
t2
t3 t4
Zaakcepto
wany
weksel
Wykup
weksla
Przedłożenie
weksla do
wykupu
Dyskon
to
weksla
t5
t6
t7
t8
czas
Przebieg rozliczeń przy użyciu inkasa
dokumentowego
Importer
Dokumenty
Zapłata
Towary
Bank
pośredniczący
Dokumenty
wraz ze
zleceniem
inkasowym
Bank
eksportera
Eksporter
Dokumenty wraz ze
zleceniem
inkasowym
Zleceniodawca
t1
t2
t3
t4
t5
t6
t7
czas