autoreferat - Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia

Załącznik nr 2 do Wniosku o wszczęcie postępowania habilitacyjnego
AUTOREFERAT
Agnieszka Wanda Piastowska-Ciesielska
Zakład Endokrynologii Porównawczej
Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii
Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Łódź, 2014
1. Imię i Nazwisko
str. 3
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy,
miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej
str. 3
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych
str. 3
4. Wskazane osiągnięcie wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca
2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.)
a) tytuł osiągnięcia naukowego
str. 4
b) autorzy, tytuł, rok wydania, nazwa wydawnictwa
str. 4
c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac
i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego
wykorzystania
str.4
5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo – badawczych:
Dane bibliometryczne
str. 15
Tematyka prac badawczych
I. Dorobek naukowy przed uzyskaniem stopnia doktora
str.16
II. Dorobek naukowy po uzyskaniu stopnia doktora
str.20
Nagrody za działalność naukową
str.27
Informacja o osiągnięciach dydaktycznych
str.27
Staże w zagranicznych lub krajowych ośrodkach naukowych
lub akademickich
str.28
Kierowanie krajowymi projektami badawczymi
lub udział w takich projektach
str.29
Działalność ekspercka
str.29
Informacja o działalności organizacyjnej i zawodowej
str.29
2
Ad. 1. Imię i Nazwisko
Agnieszka Wanda Piastowska-Ciesielska
Ad. 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca i roku ich
uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej:
2002 lekarz weterynarii,
Wydział
Medycyny
Weterynaryjnej
Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
2005 stopień naukowy doktor nauk weterynaryjnych,
Wydział
Medycyny
Weterynaryjnej
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
tytuł rozprawy doktorskiej: „Wpływ składników biologicznie czynnych
pochodzących z soi na skład mineralny i właściwości mechaniczne
kości u szczurów”;
2012 specjalista w zakresie użytkowania i patologii zwierząt laboratoryjnych,
Komisja do Spraw Specjalizacji Lekarzy Weterynarii, Puławy.
Ad. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych:
05.07.2006 - 28.02.2008 – asystent
Zakład Endokrynologii Porównawczej
Katedra Endokrynologii Ogólnej
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
01.03.2008 –do chwili obecnej –adiunkt
Zakład Endokrynologii Porównawczej
Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
3
Ad. 4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca
2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w
zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.)
a) tytuł osiągnięcia naukowego
Cykl publikacji obejmujących zagadnienie pt.:
Angiotensyna II jako modulator ekspresji receptorów AT1 i AT2, proliferacji
oraz migracji komórek prawidłowych i nowotworowych w procesach biologicznych
o różnej etiologii
b) autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa,
1. Piastowska-Ciesielska AW, Drobnik J, Zarzyńska J, Domińska K, Russell JA,
Ochędalski T.
Influence of myocardial infarction on changes in the expression of angiotensin
type 1 receptor in the rat prostate
2011 Folia Histochem Cytobiol.49(3):497-503. doi: 10.5603/FHC.2011.0070
2. Piastowska-Ciesielska AW, Płuciennik E, Wójcik-Krowiranda K, Bieńkiewicz A,
Bednarek A, Ochędalski T.
Analysis of the expression of angiotensin II type 1 receptor and VEGF in endometrial
adenocarcinoma with different clinicopathological characteristic
2012 Tumour Biol. Jun;33(3):767-74. doi: 10.1007/s13277-011-0292-0
3. Piastowska-Ciesielska AW, Płuciennik E, Wójcik-Krowiranda K, Bieńkiewicz A,
Nowakowska M, Pospiech K, Bednarek AK, Domińska K, Ochędalski T.
Correlation between VEGFR-2 receptor kinase domain-containing receptor (KDR)
mRNA and angiotensin II receptor type 1 (AT1-R) mRNA in endometrial cancer
2013 Cytokine. Feb;61(2):639-44. doi: 10.1016/j.cyto.2012.11.017
4. Piastowska-Ciesielska AW, Dominska K, Nowakowska M, Gajewska M,
Gajos-Michniewicz A, Ochedalski T.
Angiotensin modulates human mammary epithelial cell motility
2013 J Renin Angiotensin Aldosterone Syst. Feb 6. doi: 10.1177/1470320313475904
5. Piastowska-Ciesielska AW, Kozłowski M, Wagner W, Domińska K, Ochędalski T,
Effect of an angiotensin II type 1 receptor blocker on caveolin-1 expression in prostate
cancer cells
2013 Arch. Med. Sci. Aug 30;9(4):739-44., doi: 10.5114/aoms.2012.30955
4
c) Omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników
wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania.
W niniejszym opracowaniu przedstawiam moje badania nad oceną zmian w ekspresji
receptorów angiotensynowych AT1 i AT2 oraz roli angiotensyny II, jako czynników
wpływających na proliferację oraz migrację komórek prawidłowych i nowotworowych.
W celu wykazania znaczenia tych zmian dla procesów o różnej etiologii w badaniach
wykorzystano
model
zwierzęcy
(in
vivo),
analizowano
zmiany
w
tkankach
nowotworowych pochodzących od pacjentów oraz uwzględniono model in vitro,
wykorzystując stabilne linie komórkowe prawidłowe i nowotworowe.
Angiotensyna II jest głównym peptydem układu renina-angiotensyna przez wiele
dekad postrzeganym głównie, jako regulator układu krążenia, istotny czynnik w patogenezie
nadciśnienia tętniczego, angiogenezie oraz miażdżycy, ale jak pokazały liczne badania peptyd
ten pełni również ważną rolę w proliferacji, inwazyjności oraz migracji komórek
nowotworowych, jak również fizjologicznej przebudowie tkanek.
Za właściwości ogólnoustrojowe angiotensyny II odpowiada pula peptydu pochodząca
z głównego układu renina-angiotensyna (ang. renin – angiotensin system, RAS), w skład
którego wchodzi wątroba - miejsce wytwarzania angiotensynogenu, nerki – odpowiedzialne
za syntezę reniny oraz śródbłonek naczyń - źródło konwertazy angiotensynowej. Jednak poza
tym ogólnoustrojowym systemem istnieją również lokalne RAS, którym przypisuje się
dominującą rolę w modulacji procesów zachodzących w poszczególnych komórkach
i tkankach, szczególnie w trakcie transformacji nowotworowej. Zaangażowanie lokalnych
RAS w modulację aktywności komórek potwierdzono między innymi w takich tkankach
i narządach jak gruczoł krokowy, gruczoł sutkowy, błona śluzowa trzonu macicy, jajniki
i jądra, kości, trzustka, nadnercza, przysadka i mózg.
Na komórki ssaków angiotensyna II oddziałuje głównie za pośrednictwem dwóch
klasycznych receptorów angiotensynowych: typu pierwszego i typu drugiego (AT1 oraz
AT2). Receptory te tworzy 3-krotnie glikozylowany łańcuch peptydowy złożony
z 359 aminokwasów w przypadku receptora AT1 i 363 aminokwasów w receptorze AT2.
Receptory AT przechodzą siedmiokrotnie przez błonę komórkową, czego efektem jest
utworzenie 3 zewnątrzkomórkowych i 3 wewnątrzkomórkowych pętli. Typowymi efektami
aktywacji receptora AT1 jest skurcz naczyń, reakcja zapalna i proliferacja komórek, podczas
gdy receptor AT2 indukuje apoptozę.
5
Aktualna wiedza na temat roli lokalnych układów renina-angiotensyna jest znacznie
rozleglejsza, ale jednocześnie jej obraz jest bardzo złożony. W niektórych tkankach lokalny
RAS zaangażowany jest w szerszą zmianę równowagi lokalnych czynników modulujących,
co sugeruje predylekcję angiotensyny II do pełnienia funkcji czynnika wzrostowego
o działaniu zbliżonym do cytokin.
Celem pracy Influence of myocardial infarction on changes in the expression
of angiotensin type 1 receptor in the rat prostate [1], była ocena zmiany ekspresji
receptorów angiotensynowych w gruczole krokowym, które towarzyszą stanowi
rozległego, długotrwałego niedokrwienia mięśnia sercowego.
Jak wiadomo zawał mięśnia sercowego powoduje wzrost syntezy angiotensyny II w
narządach obwodowych. Badania innych zespołów dowiodły, że zawał mięśnia sercowego
może również powodować istotne zmiany w lokalnych RAS, które dotyczą poszczególnych
elementów tego układu, jak receptory angiotensynowe, czy aktywność konwertazy
angiotensynowej. Dostępne dane wskazują, że zawał mięśnia sercowego prowadzi do zmian
ekspresji receptorów AT1 nie tylko w samym mięśniu sercowym, ale również w tak
odległych narządach, jak nerki (rdzeń nerek) czy międzymózgowie.
Przeprowadzone badanie miało odpowiedzieć na pytanie czy niedokrwienie
mięśnia sercowego będzie przyczyną lokalnych zmian w równowadze receptorów
AT1 i AT2 w gruczole krokowym?
Badanie
in
vivo
przeprowadzono
na
szczurach
Wistar,
za
zgodą
Lokalnej Komisji ds Doświadczeń na Zwierzętach. Zwierzęta podzielono na dwie grupy.
Pierwszej w trakcie zabiegu chirurgicznego podwiązano lewą tętnicę wieńcową poniżej uszka
lewego przedsionka przy użyciu nici nylonowej, drugiej wykonano tę samą procedurę
chirurgiczną bez podwiązania naczynia wieńcowego. Po upływie czterech tygodni zwierzęta
poddano eutanazji, a post mortem oceniono zmiany w mięśniu sercowym i wykonano analizę
zmian receptorów angiotensynowych w gruczole krokowym na poziomie białka oraz mRNA.
Ocena efektywności podwiązania tętnicy wieńcowej wykazała, że stosunek pola powierzchni
blizny mięśnia sercowego do ściany lewej komory wyniósł średnio 37,7% ± 6,9%. Ocena
immunohistochemiczna i analiza białka techniką Western-blot wykazała istotną statystycznie
różnicę w ekspresji receptora AT1 pomiędzy grupą kontrolną, a grupą zwierząt
z niedokrwieniem mięśnia sercowego, u których obserwowano zwiększoną jego ekspresję
tego białka. Istotny statystycznie wzrost ekspresji tego receptora obserwowano również w
6
analizie na poziomie mRNA. Przeprowadzone analizy nie wykazały znamiennych
statystycznie zmian w ekspresji receptora AT2 pomiędzy grupami.
Uwzględniając fakt, że w przypadku nowotworów gruczołu krokowego receptor AT1
jest głównym inicjatorem nasilonej proliferacji komórek zależnej od angiotensyny II, należy
przypuszczać, że obserwowana zmiana w ekspresji receptora AT1 towarzysząca zawałowi
mięśnia sercowego może wpływać na łagodny przerost tego gruczołu.
Wyniki te wskazują, że jednym z ogólnoustrojowych skutków długotrwałego
niedokrwienia mięśnia sercowego uzyskanego w modelu in vivo jest zmiana równowagi
pomiędzy
receptorami
AT1
i
AT2
w
gruczole
krokowym.
Tym
samym
udokumentowałam wpływ niedokrwienia mięśnia sercowego na zmianę równowagi
pomiędzy receptorami angiotensynowymi w gruczole krokowym.
Celem prac Analysis of the expression of angiotensin II type 1 receptor and VEGF in
endometrial adenocarcinoma with different clinicopathological characteristic [2] oraz
Correlation between VEGFR-2 receptor kinase domain-containing receptor (KDR) mRNA
and angiotensin II receptor type 1 (AT1-R) mRNA in endometrial cancer [3], była ocena
zmian w ekspresji receptorów angiotensynowych, która towarzyszy rakowi błony
śluzowej trzonu macicy (endometrium) w zależności od stopnia zróżnicowania
i zaawansowania choroby oraz sprawdzenie potencjalnego powiązania pomiędzy zmianą
ekspresji receptorów AT1 i AT2 a ekspresją czynnika wzrostu śródbłonka
naczyniowego, jego receptora oraz receptora estrogenowego.
Prezentowane
badania
zostały
przeprowadzone
na
tkankach
pochodzących
od pacjentek operowanych w Oddziale Klinicznym Ginekologii Onkologicznej Uniwersytetu
Medycznego w Łodzi, badania przeprowadzono za zgodą Lokalnej Komisji Etycznej. Wyniki
badań opublikowane w pracy pt: “Analysis of the expression of angiotensin II type 1 receptor
and VEGF in endometrial adenocarcinoma with different clinicopathological characteristic
[2]” dotyczą analizy próbek pochodzących od 79 chorych pacjentek oraz 22 próbek od kobiet
zdrowych. Natomiast w pracy pt: ”Correlation between VEGFR-2 receptor kinase domaincontaining receptor (KDR) mRNA and angiotensin II receptor type 1 (AT1-R) mRNA in
endometrial cancer [3]”, liczbę analizowanych tkanek powiększono o kolejne 57 próbek
pochodzących od pacjentek z rakiem endometrium, co dało łącznie próbę badaną 136
chorych, natomiast grupę kontrolną powiększono do 28 próbek. Wszystkie próbki
od pacjentek ze zdiagnozowanym rakiem endometrium zostały ocenione i podzielone
z uwzględnieniem stopnia zróżnicowania nowotworu na: wysoko zróżnicowany - G1 (< 5%
7
utkania raka litego), średnio zróżnicowany - G2 (6-50% utkania raka litego) i nisko
zróżnicowany - G3 (> 50% utkania raka litego), a stopień zaawansowania choroby został
sklasyfikowany według wytycznych Międzynarodowej Federacja Ginekologów i Położników
(FIGO).
Analysis of the expression of angiotensin II type 1 receptor and VEGF in endometrial
adenocarcinoma with different clinicopathological characteristic [2]
Przeprowadzone badanie miało odpowiedzieć na pytanie czy istnieje różnica
w ekspresji receptorów angiotensynowych typu pierwszego i drugiego w tkankach
nowotworowych
o
różnym
stopniu
zróżnicowania
oraz
o
różnym
stadium
zaawansowania choroby nowotworowej.
Badanie to pokazało że u pacjentek których nowotwór charakteryzował się niskim
zróżnicowaniem (G3) ekspresja receptora AT1 była istotnie obniżona w porównaniu
do pacjentek, u których zróżnicowanie nowotworu zostało sklasyfikowane jako G1. Ponadto
stwierdziłam, że poziom ekspresji receptora estrogenowego typu alfa (ERα) był najwyższy
w grupie pacjentek o nowotworze średnio zróżnicowanym - zakwalifikowanym do G2,
oprócz tego istotnie najniższa ekspresja ERα była obserwowana w grupie nowotworów
o najniższym zróżnicowaniu - G3. Ponadto, poziom ekspresji VEGF wzrastał wraz
ze zmniejszeniem stopnia zróżnicowania komórek tworzących guz (od G2). W badaniach
tych wykazałam również istotne powiązanie pomiędzy stopniem zaawansowania raka (wg
FIGO), a ekspresją badanych receptorów angiotensynowych i VEGF. W przypadku
nowotworu ograniczonego do trzonu macicy wykazałam istotną korelację pomiędzy
obydwoma receptorami angiotensynowymi oraz pomiędzy receptorem AT1 i VEGF.
Pozytywna korelacja pomiędzy receptorami AT1 i AT2 była również obserwowana pomiędzy
tkankami wysoko i średnio zróżnicowanymi (G1 vs G2). Ciekawym wynikiem jest
obserwacja negatywnej korelacji pomiędzy receptorem AT1 a VEGF w tkankach
sklasyfikowanych jako G1.
Badania te potwierdziły wcześniejsze obserwacje innych badaczy, że istnieje istotna
dodatnia korelacja pomiędzy ekspresją receptora AT1 zarówno na poziomie mRNA
jak i białka a zaawansowaniem klinicznym choroby nowotworowej. Ponadto uzyskane wyniki
wzbogaciły dotychczasową wiedzę o fakt, iż ekspresja receptorów angiotensynowych jest
powiązana ze wzrostem utkania litego guza. Wyniki te potwierdzają przypuszczenia,
o zaangażowaniu angiotensyny II i jej receptorów w proces transformacji nowotworowej
na wczesnych etapach rozwoju nowotworu, kiedy istotną rolę odgrywają procesy związane
8
z rozwojem jego unaczynienia. Wykazałam, że wraz z progresją nowotworu angiotensyna
traci zdolność regulacji proliferacji komórek endometrium poprzez swoje receptory a funkcje
proproliferacyjnie prawdopodobnie przejmuje VEGF. Ekspresja receptora AT1 w przypadku
tkanek grupy kontrolnej była prawie osiem razy niższa niż miało to miejsce w tkankach
nowotworowych, gdy zmiany chorobowe obejmowały mniej niż 50% grubości mięśnia
macicy. Badania innych zespołów pokazują, że angiotensyna wpływa na migrację komórek
endometrium, a proces ten jest związany z bezpośrednim wpływem angiotensyny II na wzrost
ekspresji VEGF poprzez receptory angiotensynowe. Moje badania potwierdziły, że ekspresja
receptorów angiotensynowych jest powiązana z potencjałem komórek do nacieku mięśnia
macicy.
Wyniki tych badań pokazują, że istnieje silne powiązanie pomiędzy ekspresją
receptorów angiotensynowych a stopniem zaawansowania raka błony śluzowej trzonu
macicy.
Jako
pierwsza
udokumentowałam
korelację
pomiędzy
receptorami
angiotensynowymi, VEGF i ERα a stopniem zaawansowania choroby zgodnie
z wytycznymi FIGO oraz stopniem zróżnicowania raka błony śluzowej trzonu macicy.
W trakcie tych badań pojawiło się kolejne pytanie – czy wykazana zależność
pomiędzy receptorem AT1 a czynnikiem wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF) na
wczesnych etapach rozwoju nowotworu powoduje również zmiany w ekspresji receptora
VEGFR-2/Flt-1/KDR (KDR) oraz czy istnieje powiązanie pomiędzy jego ekspresją
a obrazem klinicznym choroby.
Correlation between VEGFR-2 receptor kinase domain-containing receptor (KDR)
mRNA and angiotensin II receptor type 1 (AT1-R) mRNA in endometrial cancer [3]
Przeprowadzone badanie miało na celu, po pierwsze ocenę zależność pomiędzy
ekspresją receptora AT1 a ekspresją receptora VEGFR-2/Flt-1/KDR (KDR) oraz
ekspresją czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF), po drugie miało
odpowiedzieć na pytanie czy istnieje powiązanie pomiędzy ekspresją receptora AT1,
KDR i VEGF a obrazem klinicznym.
Wykonane analizy wykazały istotną korelację pomiędzy ekspresją KDR i receptora
AT1 w guzach sklasyfikowanych jako: G1, G2 i G3. Ponadto wykazałam istotną korelację
pomiędzy ekspresją KDR i receptora AT1 w próbkach sklasyfikowanych jako stopień
pierwszy i drugi wg FIGO. Jak również zaobserwowałam istotną korelację między KDR
i receptorem AT1 w tkance o różnym stopniu zajęcia myometrium.
9
Najniższą ekspresją KDR na poziomie mRNA oraz białka charakteryzują się tkanki
o najniższym stopniu zróżnicowania G3, a to zmniejszenie ekspresji jest istotne względem
tkanek zaklasyfikowanych do G1 oraz G2. Pod względem klasyfikacji stopnia zaawansowania
choroby najwyższą ekspresją mRNA KDR charakteryzowały się tkanki przypisane do stopnia
pierwszego, najniższą zaś te ze stopnia drugiego. W przypadku analizy na poziomie białka
potwierdzona
została
istotna
różnica
pomiędzy
stopniem
pierwszym
a
drugim.
Zaobserwowałam również tendencję w zmianie ekspresji KDR pomiędzy próbkami
różniącymi się głębokością nacieku myometrium. Była ona niższa w guzach bez naciekania
mięśnia macicy lub gdy naciek raka obejmował mniej niż połowę grubości myometrium
w porównaniu z przypadkami, w których naciek obejmował połowę grubości myometrium lub
ją przekraczał.
Zwiększenie liczby analizowanych próbek nie miało wpływu na obserwowane zmiany
ekspresji receptora angiotensynowego typy pierwszego. Najniższą ekspresję receptora AT1
obserwowałam w próbkach sklasyfikowanych, jako G3 i była ona istotnie niższa
w porównaniu do grupy G1. Zmiana ekspresji receptora AT1 była również znamienna
pomiędzy G1 i G2. W przypadku analizy mRNA próbek z uwzględnieniem ich stopnia
zaawansowania, najniższą ekspresją cechowały się próbki zakwalifikowane jako najwyższe
stopnie zaawansowania i była to zmian istotna względem stopnia pierwszego i drugiego.
Na poziomie białka obserwowałam taką samą zależność pomiędzy poszczególnymi stopniami
zaawansowania wg FIGO. Uwzględniając naciekanie mięśnia macicy obserwowałam
odwrotny trend niż w przypadku receptora AT1. Ekspresja receptora AT1 była wyższa
w guzach, w których naciek obejmował połowę grubości myometrium lub ją przekraczał.
Analiza korelacji dla poszczególnych stopni zróżnicowania raka endometrium
pokazała istotną zależność pomiędzy ekspresją receptora AT1 a KDR. Ponadto istotna
zależność pomiędzy tymi receptorami wystąpiła w próbkach pochodzących od chorych
o różnym stopniu zaawansowania choroby. Równie istotna korelacja pomiędzy badanymi
receptorami została oznaczona w tkankach o różnym stopniu nacieku myometrium.
Podsumowując przeprowadzone badania pokazałam, że średnia względna
ekspresja receptora AT1, AT2, ERα i KDR oraz VEGF jest zmienna w zależności
od stopnia zróżnicowania nowotworu. Poziom ekspresji receptorów AT1 i AT2 obniża
się wraz ze spadkiem zróżnicowania komórek w guzie. Wykazałam, że istnieje istotne
powiązanie pomiędzy receptorem AT1 i KDR w komórkach nowotworowych
endometrium.
10
Wyniki te łącznie potwierdzają hipotezę wskazującą, że angiotensyna poprzez
AT1R moduluje ekspresję KDR i w ten sposób wpływa na poziom lokalnego VEGF.
Ponadto uzyskane dane potwierdziły znaczącą rolę KDR i receptora AT1 w procesie
transformacji nowotworowej błony śluzowej macicy i wskazują na skuteczną
parakrynną pętlę oddziaływania angiotensyny II poprzez receptor AT1 na KDR i VEGF
na komórki nowotworowe.
Celem pracy Angiotensin modulates human mammary epithelial cell motility [4], była
ocena zależnego od dawki i czasu ekspozycji wpływu angiotensyny II na proliferację,
żywotność oraz ruchliwość komórek nabłonka gruczołu sutkowego i ustalenie roli
receptorów angiotensynowych w tych procesach.
Znana jest zdolność angiotensyny II do stymulacji proliferacji komórek raka sutka,
ale dotychczas nie wykazano jej wpływu na komórki prawidłowe. Badania innych zespołów
potwierdziły, że angiotensyna II poprzez receptor AT1 znamiennie zwiększa syntezę de novo
proteoglikanów. Nasilona synteza proteoglikanów indukowana przez angiotensynę II
wskazuje na jej zaangażowanie w przemodelowanie tkanek w procesach patologicznych
a także fizjologicznych. Ponadto wykazano, że indukowany przez angiotensynę II receptor
AT1, jest zaangażowany w aktywację metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej
MMP-2 i MMP-9 oraz odkładanie kolagenu. Mikrośrodowisko gruczołu sutkowego podczas
polaktacyjnej inwolucji w wielu aspektach przypomina proces zapalny, co objawia się
wysoką aktywnością MMP, oraz zmianą powinowactwa komórek do składników macierzy
zewnątrzkomórkowej. Wydaje się, że lokalna synteza angiotensyny II może być ważna dla
organizacji i przebudowy tkanki tego gruczołu. Zdolność komórek do poruszania się jest
uważana za istotny czynnik umożliwiający stałą przebudowę i rozwój tkanek. Proces ten ma
miejsce podczas kilku procesów fizjologicznych, takich jak morfogeneza w rozwoju
prenatalnym, czy gojenie ran w życiu postnatalnym.
Badanie to miało sprawdzić hipotezę, że angiotensyna II i jej receptory
są zaangażowane w modulację organizacji tkanki gruczołu sutkowego.
Badania in vitro przeprowadzono na ludzkiej linii komórkowej 184A1, w pierwszych
doświadczeniach angiotensyna II była stosowana w pięciu dawkach, których efekt
obserwowano w pięciu przedziałach czasowych. Na podstawie uzyskanych wyników
wytypowano najefektywniejszą dawkę, której oddziaływanie w kombinacji z losartanem
i kandesartanem obserwowano w dwóch punktach czasowych.
11
Uzyskane wyniki pokazały, że angiotensyna II zwiększa ruchliwość komórek 184A1
i zdolność zasiedlania wolnych przestrzeni w teście „wound healing”. Zaobserwowałam
również zmianę zdolności komórek do wiązania się z różnymi podłożami oraz zwiększone
wydzielanie i aktywność metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej. Obserwowany
wpływ angiotensyny II został wyeliminowany przez blokowanie receptora typu 1 przez
specyficzne inhibitory (kandesartan lub losartan). Wyniki te pokazują, że angiotensyna II
moduluje zachowanie komórek, a w procesie tym pośredniczy receptor AT1, który pobudza
wydzielanie MMP-2 przez ludzkie komórki nabłonkowe gruczołu mlekowego.
Niniejsze badanie pokazuje po raz pierwszy, że ludzkie komórki nabłonka
gruczołu sutkowego poddane działaniu angiotensyny II zwiększają swoją ruchliwość.
Ekspozycja komórek 184A1 na angiotensynę II spowodowała zwiększoną ekspresję
receptora AT1, ale nie receptora AT2. Ponadto, zmiany te miały wpływ na żywotność
i ruchliwości komórek. Przedstawione dane, są istotnym dowodem, na zaangażowanie
angiotensyny II w proces przebudowy gruczołu mlekowego u ludzi.
Celem pracy Effect of an angiotensin II type 1 receptor blocker on caveolin-1
expression in prostate cancer cells [5] była ocena wpływu angiotensyny II na ekspresję
kaweoliny pierwszej (kaweoliny-1) oraz ocena zaangażowania w ten proces receptora
AT1 w komórkach nowotworowych gruczołu krokowego.
Badania in vitro przeprowadzono na linii komórkowej PC-3, pochodzącej z raka
gruczołu krokowego. Ta ludzka linia komórkowa wywodzi się z przerzutów do kości
i charakteryzuje się dużą inwazyjnością (stadium IV). W celu blokowania receptora AT1
wykorzystano kandesartan.
Kaweolina-1 to główne białko strukturalne kaweoli, bezpośrednio oddziaływująca
z receptorem AT1. Funkcja biologiczna kaweoliny-1 w nowotworach jest wieloaspektowa
i zależy między innymi od rodzaju tkanki, z której wywodzi się nowotwór, stopnia jego
zróżnicowania oraz stadium zaawansowania choroby.
Dotychczas opublikowane wyniki innych grup badawczych dotyczące roli
kaweoliny-1 w raku prostaty pokazały, że zarówno jej ekspresja, jak i sekrecja są związane
z rozwojem tej choroby. Mechanizmy molekularne inicjacji ekspresji kaweoliny-1 w raku
prostaty i innych nowotworach nie są do końca wyjaśnione. Zwiększoną ekspresją
kaweoliny-1 stwierdzono w różnych nowotworach, w tym raku okrężnicy, nerek, pęcherza,
płuc, trzustki, jajników a także w niektórych rodzajach raka sutka. Poziom ekspresji
kaweoliny-1 wydaje się być zależny zarówno od typu nowotworu, a także jego
12
zaawansowania
i
tak
wysokie
poziomy
kaweoliny-1 odnotowano w późnym, zaawansowanym raku płaskonabłonkowym przełyku,
nowotworach płuc, nerek oraz w przerzutowym raku prostaty.
Badanie to miło odpowiedzieć na pytanie, czy receptor AT1 i angiotensyna II
mają związek ze zmianą ekspresji kaweoliny-1 w ludzkich komórkach nowotworowych
PC-3?
Efektem ekspozycji komórek PC-3 na angiotensynę II był wzrost ich proliferacji,
który był hamowany przez zastosowanie kandesartanu. Co więcej siła hamowania proliferacji
komórek przez kandesartan nie była niwelowana w obecności angiotensyny drugiej. Analiza
zmiany ekspresji mRNA oraz białka wykazała, że angiotensyna II wpływa stymulująco
na ekspresję kaweoliny-1 na obu badanych poziomach. Poddanie komórek działaniu
kandesartanu spowodowało znaczne obniżenie ekspresji kaweoliny-1 względem grupy
traktowanej angiotensyną II oraz grupy kontrolnej.
Wyniki te po raz pierwszy pokazują wpływ angiotensyny II i zaangażowanie
receptora AT1 w ekspresję kaweoliny-1 w komórkach raka prostaty oraz są mocnym
dowodem na możliwość wykorzystania kandesartanu do zahamowania ekspresji
kaweoliny-1. Jednocześnie wyniki te dostarczają nowych informacji na temat działania
kandesartanu, co poszerza naszą wiedzę o inhibitorach receptora AT1, które mogą
być potencjalnie użyteczne w terapii raka prostaty.
13
Badania
przeprowadzone
na
różnych
modelach
badawczych
potwierdziły
zaangażowania angiotensyny II i jej receptorów AT1 i AT2 w proliferację i migrację
komórek towarzyszącą procesom biologicznym o różnej etiologii. Za najważniejsze
osiągnięcia w mojej pracy uważam:
1. Udokumentowanie,
że
jednym
z
ogólnoustrojowych
skutków
długotrwałego
niedokrwienia mięśnia sercowego jest zmiana równowagi pomiędzy receptorami AT1
i AT2 w gruczole krokowym.
2. Potwierdzenie hipotezy, że istnieje silne powiązanie pomiędzy ekspresją receptorów
angiotensynowych a stopniem zaawansowania raka błony śluzowej trzonu macicy.
Udokumentowanie korelacji pomiędzy receptorami angiotensynowymi, VEGF i ERα
a stopniem zaawansowania choroby oraz stopniem zróżnicowania raka błony śluzowej
trzonu macicy.
3. Udokumentowanie znaczącej roli KDR i receptora AT1 w procesie transformacji
nowotworowej błony śluzowej macicy i wskazanie na skuteczną parakrynną pętlę
oddziaływania angiotensyny II poprzez receptor AT1 na KDR i VEGF komórek
nowotworowych.
4. Wykazanie po raz pierwszy, że ludzkie komórki nabłonka gruczołu sutkowego poddane
działaniu
angiotensyny
II
zwiększają
swoją
ruchliwość.
Udokumentowanie,
że angiotensyna II powoduje zwiększoną ekspresję receptorów AT1, ale nie AT2 w
komórkach 184A1. Ponadto, zmiany te wpływają na żywotność i ruchliwości komórek.
5. Wykazanie zaangażowania angiotensyny II i receptora AT1 w regulacji ekspresji
kaweoliny-1 w komórkach raka prostaty oraz wykazanie możliwość wykorzystania
receptora AT1 do zahamowania ekspresji kaweoliny-1.
14
Ad. 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych.
Dane bibliometryczne
Sumaryczny impact factor zgodnie z rokiem opublikowania: 39,279
w tym 12,967 przypada na pierwszoautorskie prace oryginalne
Łącznie 84 cytowań, indeks Hirscha wynosi 5.
(Źródło: ISI Web of Science)
Łącznie 91 cytowań, indeks Hirscha wynosi 5.
(Źródło: Scopus)
Tematyka prac badawczych:
I. Dorobek naukowy przed uzyskaniem stopnia doktora
str.16
A. Wpływ ograniczeń żywieniowych i podaży witamin B2, B6 i kwasu
foliowego na zmianę stężenia makro i mikroelementów w narządach
wewnętrznych u zwierząt doświadczalnych.
B. Ocena wpływu diety na zmianę składu mineralnego tkanki kostnej.
C. Ocena zawartość składników mineralnych w pełnej krwi matek
dzieci z izolowanym niezespołowym rozszczepem wargi
i podniebienia.
II. Dorobek naukowy po uzyskaniu stopnia doktora
str.20
A. Rola peptydów z rodziny angiotensyn w modulowaniu biologii
komórek gruczołu krokowego.
B. Ocena wpływu selenu na regulację cyklu komórkowego linii
komórkowej gruczolakoraka prostaty w modelu in vitro.
C. Ocena zmian w parametrach tkanki kostnej pod wpływem
czynników endo- i egzogennych.
D. Neurofizjologiczna ocena stresu lub bólu na modelach zwierzęcych.
E. Ocena wpływu podarzy soi w diecie na zmianę proliferacji błony
śluzowej przewodu pokarmowego.
F. Ocena wpływu dodatku ryboflawiny, wysiłku i zawartości białka w
diecie na stężenie pierwiastków śladowych w wątrobie zwierząt
doświadczalnych.
Nagrody za działalność naukową
str.27
Informacja o osiągnięciach dydaktycznych
str.27
Staże w zagranicznych lub krajowych ośrodkach naukowych lub akademickich
str.28
Kierowanie krajowymi projektami badawczymi lub udział w takich projektach
str.29
Działalność ekspercka
str.29
Informacja o działalności organizacyjnej i zawodowej
str.29
15
Ad. I.
Dorobek naukowy przed uzyskaniem stopnia doktora
Po ukończeniu studiów na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej UWM w Olsztynie w
roku 2002 rozpoczęłam studia doktoranckie w Katedrze Nauk Fizjologicznych, Wydziału
Medycyny Weterynaryjnej SGGW. Moim opiekunem naukowym i promotorem w
przewodzie doktorskim był prof. Mikołaj A. Gralak. Efektem ukończonych studiów
doktoranckich była praca doktorska pt. Wpływ składników biologicznie czynnych
pochodzących z soi na skład mineralny i właściwości mechaniczne kości u szczurów,
obroniona z wyróżnieniem w roku 2005. Praca ta została zacytowana w artykule
opublikowanym w Acta Veterinaria Scandinavica 2012, 54:41, doi:10.1186/1751-0147-54-41
pt.: “The analysis of densitometric and geometric parameters of bilateral proximal phalanges
in horses with the use of peripheral quantitative computed tompgraphy”.
Prace badawcze z tego okresu mojego rozwoju naukowego można przyporządkować do
następujących obszarów tematycznych:
Ad. A. Wpływ ograniczeń żywieniowych i podaży witamin B2, B6 oraz kwasu
foliowego na zmianę stężenia makro i mikroelementów w narządach wewnętrznych
w badaniach in vivo.
Problematyka związana z niedoborami żywieniowymi oraz ograniczeniami dietetycznymi
jest w obszarze zainteresowań badaczy od wielu dziesięcioleci. Znajomość reakcji organizmu
na ograniczenia żywieniowe w tym niskie spożycie białka daje potencjał do opracowania
procedur dla ratowania życia osób zagrożonych śmiercią głodową, jak również procedur
zmniejszających negatywny wpływ niedoboru składników odżywczych w organizmie. Celem
badań była ocena wpływu białka pochodzącego z diety jak również diety o ograniczonej
podaży energii pochodzącej z białka z dodatkową podażą witamin z grupy B na gospodarkę
makro i mikroelementów w narządach wewnętrznych.
Badania prowadzone były przez 90 dni na 260 rosnących szczurach Wistar. Zwierzęta
podzielono na 13 grup eksperymentalnych: Grupa kontrolna (G100) otrzymywała dietę w
której źródłem 20% energii było białko (w postaci proszku jajecznego i kazeiny), kolejna
grupa otrzymywała dietę w której źródłem 9% energii było białko (G100p9), trzecia grupa
otrzymywała dietę w której źródłem 4,5% energii było białko (G100p4) wszystkie te grupy
zwierząt otrzymywały pokarm ad libitum. W przypadku kolejnych 2 grup wprowadzono
ograniczenie żywieniowe w postaci zmniejszenia dobowej racji żywieniowej do 50% (G50)
lub 30% (G30), względem dobowej dawki żywieniowej zjadanej przez zwierzęta z grupy
kontrolnej (G100). Kolejne osiem grup różniła podaż witaminami: B2, B6 oraz kwasu
foliowego w warunkach ograniczenia dobowego spożycia (dawka witamin zawsze stanowiła
ekwiwalent 300% ilości witamin przyjmowanych prze zwierzęta grupy kontrolnej (G100).
Grupy te oznaczone zostały w następujący sposób: G50B2, G30B2, G50B6, G30B6, G50F,
G30F, G50BBF, G30 BBF.
Ocena zmian stężenia cynku i miedzi w wątrobie
Wprowadzone ograniczenia żywieniowe nie miały wpływu na stężenie cynku w wątrobie,
ale znacznie zwiększyło się stężenie miedzi. Dodanie witaminy B6 zmniejszyło stężenie
cynku w wątrobie, najwyższa stężenie miedzi w wątrobie stwierdzono u szczurów, którym
podawano dietę zubożoną do 30% energii (względem grupy kontrolnej) i wysokiej podaży
witaminy B2 oraz u zwierząt, którym podawano wszystkie witaminy łącznie. Wyniki te
sugerują, że witamina B2 ma istotny wpływ na stężenie miedzi w wątrobie zwierząt
karmionych dietą restrykcyjną.
Ocena zmian stężenia wapnia i magnezu w wątrobie
Ograniczone przyjmowanie paszy spowodowało gromadzenie wapnia w wątrobie w
większym stopniu niż ograniczenia podaży białka w diecie. W grupach zwierząt karmionych
16
dietą z dodatkiem witamin, wartość stężenia wapnia w wątrobie była zbliżona do wyników u
zwierząt z grupy kontrolnej. Nie zaobserwowano zmian w ilości zgromadzonego w wątrobie
magnezu wśród zwierząt karmionych dietami bez dodatku witamin. Różnice między
zwierzętami pojawiły się dopiero po wzbogaceniu dawek żywieniowych o witaminę B2. W
wątrobie szczurów, u których zastosowano ograniczenie żywieniowe do 30% względem
grupy kontrolnej, ale wzbogaconej o witamine B2 lub wszystkie witaminy razem
obserwowano najsilniejszy wzrost stężenia magnezu wątrobie. Wskazuje to, że najistotniejszy
wpływ na możliwość akumulacji magnezu w wątrobie ma witamina B2.
Ocena zmian stężenia żelaza i manganu w wątrobie
Zwiększona akumulacja żelaza obserwowana była w grupie zwierząt, których dieta
dostarczała 9% energii w postaci białka, podczas gdy najniższe stężenia żelaza w wątrobie
miały zwierzęta z grupy kontrolnej. W przypadku zwierząt, którym wprowadzono
ograniczenie spożywanej dobowej dawki pokarmowej, ale zastosowano dodatek witamin
stwierdzono, że najistotniejszy wpływ na akumulację żelaza w wątrobie miał kwas foliowy
(G50F) przy 50% ograniczeniu dobowego spożycia diety. Natomiast najsłabszy wpływ an
akumulację żelaza miało podawanie wszystkich witamin jednocześnie. Po wprowadzeniu
większego zaostrzenia ilościowego zaobserwowano, że kwas foliowy miał najsłabszy wpływ
na akumulację żelaza (G30F), natomiast witamina B6 najefektywniej wpłynęła na kumulację
tego pierwiastka. Dodatek witamin z grupy B jednocześnie z ograniczeniem dostępu paszy,
spowodował znaczny wzrost zawartości manganu w wątrobie. Dodatek witaminy B2 w
połączeniu z 70% ograniczeniem w przyjmowaniu pokarmu spowodowały znaczny wzrost
stężenia manganu w wątrobie. Podobne wyniki uzyskano w grupie, której ograniczono o 70%
przyjmowanie paszy ale podawano witaminy B2, B6 i kwas foliowy łącznie. Obserwacje te
wskazują, że witamina B2 ma istotny wpływ na stężenie manganu w wątrobie.
Powyższe zagadnienia zostały upowszechnione poprzez:
1. Mikołaj A. Gralak, Jerzy Bertrandt, Anna Klos, Anna Stryczek, Agnieszka W.
Piastowska, Agata Morka, Bogdan Debski, 2004: Effect of restricted feed intake
and addition of the vitamins B 2, B6 and folic acid on the liver concentration of
calcium and magnesium in rats Trace Elements and Electrolytes
Volume: 21
Issue: 2 Pages: 89-94 Published: 2004 , ISSN: 0946-2104
2. Mikołaj A. Gralak, Jerzy Bertrandt, Anna Klos, Anna Stryczek, Agnieszka W.
Piastowska, Agata Morka, Bogdan Debski, 2004: Effect of restricted feed intake
and addition of vitamins B2 and B6 and folic acid on the liver concentration of
zinc and copper in rats Biological
Trace
Element
Research,
01634984/04/9801–0085 2004, 98(1):85-94, ISSN: 0163-4984
3. Mikołaj A. Gralak, Jerzy Bertrandt, Anna Klos, Anna Stryczek, Agnieszka W.
Piastowska, Agata Morka, Bogdan Debski, 2004: Effect of restricted food intake
and addition of the vitamins B-2, B-6 and folic acid on the liver content of iron and
manganese in rats Metal Ions In Biology And Medicine, Book Series: Metal Ions
In Biology And Medicine Volume: 8 Pages: 299-302 Published: 2004 ISSN:
1257-2535
Ad. B. Ocena wpływu diety na zmianę składu mineralnego tkanki kostnej – badania
in vivo.
Tkanka kostna podlega stałym procesom przebudowy, tym samym jej struktura i
właściwości ściśle zależą od balansu pomiędzy procesami kościotworzenia zależnymi od
osteoblastów a procesami resorbcyjnymi realizowanymi przez komórki kościogubneosteoklasty. Te procesy komórkowe są kontrolowane przez różne czynniki ogólnoustrojowe
jak i lokalne. Białko pochodzenia zwierzęcego jak również roślinnego zawarte w diecie, może
prowadzić do endogennej dieto zależnej kwasicy metabolicznej, której konsekwencją może
17
być hiperkalciuria. Obejmuje ona zmniejszenie wychwytu wapnia w nerkach i zwiększenie
jego resorpcji z tkanki kostnej, a tym samym zmianę fizykochemicznych właściwości tkanki
kotnej. Z drugiej zaś strony białko jest niezbędne dla prawidłowego metabolizmu tkanki
kostnej, gdyż poza wapniem jest jej głównym składnikiem. Wśród makro i mikroelementów
o istotnym znaczeniu dla tkanki kostnej wymienia się cynk, który ma bezpośredni wpływ na
aktywność osteoblastów, tym samym wpływa na wytwarzanie kolagenu i siarczanu
chondroityny oraz aktywność fosfatazy zasadowej. Ponadto wykazano, że cynk reguluje
insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF-1), który kontroluje tworzenie kości, ich przebudowę
a tym samym wpływa na homeostazę wapnia. Celem prowadzonych badań była ocena
wpływu różnej ilości białka w diecie na skład mineralny tkanki kostnej. Badania
przeprowadzono na 30 szczurach-Wistar (samcach), zwierzętom przez 28 dni podawano
półsyntetyczne diety o różnej ilości białka, którego źródłem była kazeina i gluten: LCP (dieta
niskobiałkowa 13.5% białka surowego pochodzącego z kazeiny i glutenu) i HCP (21.2%
białka surowego pochodzącego z kazeiny i glutenu). Zwierzęta z grupy kontrolnej
otrzymywały standardową dietę LSM (o mieszanym źródle białka).
Diety zawierające 21% białka (HCP, LSM) istotnie wpłynęły na masę badanych kości
udowych. Pomimo znacznych różnic w zawartości popiołu surowego między dietą LSM
(7,1%) a LCP (3.4%), zwierzęta z obu grup zgromadziły zbliżoną ilość wapnia i cynku
w kościach udowych. Jednak gęstość kości zwierząt z grupy LSM była istotnie wyższa niż
u zwierząt z grupy LCP. Chociaż zwierzęta z grupy HCP miały tylko nieznacznie niższą
gęstość kości niż osobniki z grupy LSM, to w kościach zakumulowały istotnie mniej wapnia
i cynku w porównaniu do zwierząt z grup LCP i LSM. Obserwowane różnice były związane
z bardzo szerokim zakresem proporcji białko/wapń (37:1 g/g) i białko/cynk (5.3:1 g/mg)
w diecie HCP. Współczynnik ten był najwęższy w diecie LSM: 16.2:1 (białko/wapń)
i 2.6:1 (białko/cynk). Dieta standardowa LSM będąca najbardziej zróżnicowanym źródłem
białka miała wyraźnie korzystny wpływ na taki parametr jak gęstość tkanki kostnej, jak
również na ilość zdeponowanego w tkance cynku oraz wapnia. Wykazaliśmy również że
bardzo istotna jest relacja białko/wapń. W przypadku stosunku tych składników względem
siebie 37:1 obserwowaliśmy negatywny wpływ na skład mineralny tkanki kostnej.
1. Mikołaj A. Gralak, Agnieszka W. Piastowska, Hanna Leontowicz, Maria
Leontowicz, A. Antczak,G. Władysław Kulasek, Tomasz Szara, Tadeusz Narojek,
2004: Effect of dietary protein level and source on bone mineralization in rats
Biofactors,
2004,
22
(1-4),
25–28,
ISSN:
0951-6433,
DOI:10.1002/biof.5520220104
2. Agnieszka Piastowska , Mikołaj Gralak, 2004: Effect of leguminouse seed in diets
on the bone system, Postępy Nauk Rolniczych, 6, 71-86
Ad. C. Ocena zawartość składników mineralnych w pełnej krwi matek dzieci z
izolowanym niezespołowym rozszczepem wargi i podniebienia.
Celem pracy była ocena stężenia wapnia, magnezu, cynku oraz miedzi we krwi kobiet,
które urodziły dzieci z wrodzoną anomalią trzewioczaszki. Rozszczep wargi lub podniebienia
jest jedną z najczęściej występujących wrodzonych anomalii rozwojowych twarzoczaszki.
Wada ta powstaje na skutek niedokonania się połączenia linii pośrodkowej pomiędzy
parzystymi wyrostkami twarzoczaszki lub podniebienia. Etiologia tych wad jest bardzo
złożona i zależna od wielu czynników, zarówno genetycznych jak i środowiskowych. Około
10% rozszczepów twarzoczaszki jest wynikiem oddziaływania czynników czysto
środowiskowych jak leki, alkohol, nikotyna, choroby metaboliczne ale również niedobory
i błędy żywieniowe w okresie ciąży. Badaniem objęto 126 matek zarówno dzieci zdrowych
(46) jak i obarczonych wadami rozszczepowymi typu: 56 – rozszczep wargi i podniebienia,
18
15- rozszczep podniebienia, 13 rozszczep wargi. Ze względu na wiek matki przy porodzie
utworzono następujące grupy do 23 roku życia (n=37); 24-26 (n=31); 27-29 (n= 24); powyżej
29 roku życia (n=34). Dodatkowo matki zostały pogrupowane z uwzględnieniem ich BMI
(ang. body mass index): do 20 (n=24); 20,1-25 (n=67); 25,1-30 (n=26); powyżej 30 (n=9).
Przeprowadzono trójczynnikową analizę wariancji (dziecko zdrowe-chore (rozszczep), wiek
matki w czasie porodu, płeć dziecka) z uwzględnieniem kowariancji dla wieku matki w czasie
pobierania krwi i współczynnika BMI matki. Analizy nie wykazały różnic w stężeniu wapnia,
magnezu, cynku i miedzi we krwi matek zdrowych i chorych dzieci z rozszczepem
twarzoczaszki. Dalsze badania potwierdziły powiązanie pomiędzy stężeniem cynku we krwi
matek a ryzykiem wad trzewioczaszki u dziecka (K.K. Hozyasz i wsp. Br J Oral Maxillofac
Surg. 2009 Sep;47(6):466-9. doi: 10.1016/j.bjoms.2009.06.005.).
1. Anna Strzcyek, Mikołaj A. Gralak, Kami K. Hoyzasy, Agata Morka, Agnieszka
Piastowska, Bożena Bałasińska, Blood concentration of mineral elements in
mother of children with isolated non-syndromic cleft tip and palate, Żywienie
Człowieka i Metabolizm, 2003,(XXX)3,4, (667-671), ISSN: 0209-164x
19
Ad. II.
Dorobek naukowy po uzyskaniu stopnia doktora
Po uzyskaniu w roku 2005 stopienia naukowego doktora nauk weterynaryjnych
a do czasu zatrudnienia w Zakładzie Endokrynologii Porównawczej Uniwersytetu
Medycznego w Łodzi (rok 2006) odbyłam staże naukowe w Zakładzie Genetyki Instytutu
Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Zakładzie Patofizjologii, Uniwersytetu Medycznego
w Łodzi oraz Pracowni Toksykologii Molekularnej, Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy
Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi.
Moje zainteresowania badawcze począwszy od roku 2006 można przyporządkować
do następujących obszarów tematycznych:
Ad. A. Rola peptydów z rodziny angiotensyn w modulowaniu biologii komórek
gruczołu krokowego – badania in vitro.
Peptydy z rodziny angiotensyn zaangażowane są w regulację takich procesów
komórkowych jak proliferacja i migracja komórek, ich śmierć poprzez apoptozę, procesy
zapalne i różnicowanie jak również angiogeneza. Tak szeroki zakres oddziaływania sugeruje,
że mogą one odgrywać ważną rolę w procesie nowotworzenia. Określenie pełnej roli układu
renina-angiotensyna w procesach indukcji i progresji rozwoju nowotworów gruczołu
krokowego - prostaty istotnie wpłynie na zrozumienie fizjologii tego nowotworu, a tym
samym na określenie możliwych szlaków hamowania tego procesu. W badaniach
wykorzystane zostały linie komórkowe raka gruczołu krokowego: DU-145 charakteryzujące
się stosunkowo małą inwazyjnością (stadium II), komórki te są niewrażliwe na terapię
hormonalną, oraz LNCaP charakteryzujące się powolnym wzrostem i wrażliwością na terapię
hormonalną.
Pierwsza z prac dotyczy określenia roli angiotensyny IV (heksapeptyd powstający z
angiotensyny III) w rozwoju i progresji nowotworów prostaty. Pokazaliśmy, że angiotensyna
IV istotnie wpłynęła na zmianę żywotności i proliferację komórek LNCaP, ale nie miała
takiego wpływu na komórki linii DU-145. Ponadto po zablokowaniu receptora
angiotensynowego drugiego (AT2) poprzez zastosowanie PD123319 efekt wywoływany
przez angiotensynę IV został zmniejszony. Jednocześnie potwierdziliśmy, że angiotensyna IV
jest czynnikiem, który moduluje gęstość receptorów AT1 i AT2 w komórkach raka prostaty.
Podsumowując te badania możemy stwierdzić angiotensyna IV może modulować proliferację
komórek nowotworu we wczesnym etapie rozwoju choroby, kiedy komórki nowotworowe są
jeszcze wrażliwe na androgeny. Efekt ten może być powiązany ze zmianą poziomu receptora
AT2.
W kolejnym badaniu analizie poddano wpływ angiotensyny III i angiotensyny II na
zmianę potencjału do zasiedlania wolnych przestrzeni w teście „wound healing” i potencjału
migracyjnego komórek linii LNCaP i DU-145.
Uzyskane wyniki pokazują, że angiotensyna III stymuluje obydwa badane procesy w
obydwóch badanych liniach komórkowych, podczas gdy angiotensyna II miała możliwość ich
modulacji jedynie w przypadku komórek linii niewrażliwej na terapię hormonalną.
Obydwa z wykorzystanych peptydów miały wpływ na zmianę proliferacji badanych
komórek zarówno w różnych dawkach jak i różnym czasie oddziaływania. Ponadto
pokazaliśmy, że wykorzystane peptydy mają wpływ na ekspresję receptorów
angiotensynowych, szczególnie receptora AT2. Podsumowując wyniki tych badań możemy
stwierdzić, że wykorzystane peptydy regulują migrację i proliferację komórek
nowotworowych gruczołu korkowego, ponadto angiotensyna II wzmaga potencjał migracyjny
bardziej agresywnych komórek nowotworowych, podczas gdy na angiotensynę III bardziej
wrażliwe okazały się komórki o większej wrażliwości ma hormony sterydowe.
W kolejnych badaniach oceniony został wpływ trzech peptydów angiotensynowych
(angiotensyny II, angiotensyny III i angiotensyny IV) na aktywność kinaz tyrozynowych w
20
komórkach raka gruczołu krokowego wrażliwych na hormony sterydowe (LNCaP). Wynik
tych badań pozwalają na stwierdzenie, że jedynie angiotensyna IV w sposób istotny obniża
aktywność badanych kinaz oraz prowadzi do obniżenia żywotności komórek LNCaP.
Uzyskane rezultaty wskazują, że w procesach tych pośredniczy receptor typu 2 oraz inne
receptory, które maja niskie powinowactwo do PD123319 i losartanu.
Powyższe zagadnienia zostały upowszechnione poprzez:
1. Kamila Domińska, Agnieszka Piastowska-Ciesielska, Elżbieta Płuciennik, Agnieszka
Lachowicz-Ochędalska, Tomasz Ochędalski, 2012, A comparison of the effects of
Angiotensin IV on androgen-dependent and androgen-independent prostate cancer cell
lines, J. Renin Angiotensin Aldosterone Syst. Vol. 13, no 7, s. 1-8, ISSN: 1470-3203
2. Kamila Domińska, Agnieszka Wanda Piastowska-Ciesielska, Agnieszka LachowiczOchędalska, Tomasz Ochędalski, 2012: Similarities and differences between effects of
angiotensin III and angiotensin II on human prostate cancer cell migration and
proliferation, Peptides: Vol. 37, nr 2, s. 200-206, ISSN: 0196-9781
3. Kamila Domińska, Agnieszka Wanda Piastowska, Elżbieta Rębas, Agnieszka
Lachowicz-Ochędalska, 2009, The influence of peptides from the angiotensin family
on tyrosine kinase activity and cell viability in a human hormone-dependent prostate
cancer line.: Endokr. Pol.: T. 60, nr 5, s. 363-369, ISSN: 0423-104X
4. Agnieszka Piastowska, Małgorzata Gajewska, Kamila Domińska, Agnieszka
Lachowicz-Ochędalska, Angiotensin II receptor (AT1) blockers
potential
antiproliferative agents for human prostatic cancer cells. Acta Bioch. Pol.Szczegóły:
2008 : Vol. 55 supl. 3, s. 63, The Congress of Biochemistry and Cell Biology the 43rd
Meeting of the Polish Biochemical Society and the 10th Conference of the Polish Cell
Biology Society Olsztyn, September 7th - 11th, 2008
Ad. B. Ocena wpływu selenu na regulację cyklu komórkowego linii komórkowej
gruczolakoraka prostaty w modelu in vitro.
Liczne analizy epidemiologiczne wskazują na odwrotną korelację pomiędzy stężeniem
selenu w organizmie a ryzykiem zachorowania na choroby nowotworowe. Badania na
modelach zwierzęcych oraz dane z badań na ludzkich wykazały, że większość
nieorganicznych i organicznych związków selenu ma działanie przeciwnowotworowe. Prace
badające wpływ organicznego selenu na nowotwory gruczołu krokowego pokazują, że
pierwiastek ten jest zaangażowany w wiele szlaków sygnałowych uczestniczących w
hamowaniu żywotności komórek nowotworowych tego gruczołu. Nasza praca miała na celu
ocenę wpływu seleno-L-metioniny na geny związane bezpośrednio ze zdolnością do
podziałów komórek gruczolakoraka prostaty – komórek linii PC-3. Pokazaliśmy, że
zahamowanie proliferacji komórek PC-3 jest bezpośrednio powiązane ze wzrostem ekspresji
takich genów oraz ich produktów białkowych jak: CCNG1, CHEK1, CDKN1C i GADD45A
oraz z obniżoną ekspresją zarówno białek jak i genów CCNA1 i CDK6. Tym samym
wskazaliśmy geny bezpośrednio zaangażowane w zahamowanie proliferacji komórek
nowotworowych prostaty linii PC-3 przez seleno-L-metioninę.
Powyższe zagadnienia zostały upowszechnione poprzez:
1. Agnieszka Wanda Piastowska-Ciesielska, Malgorzata Gajewska, Waldemar Wagner,
Kamila Dominska, Tomasz Ochedalski, 2013 Modulatory effect of selenium on cellcycle regulatory genes in the prostate adenocarcinoma cell line, Journal of APPLIED
BIOMEDICINE, doi:10.2478/v10136-012-0036-5 5
2. Agnieszka Piastowska, Marcin Kozłowski, Elrzbieta Płuciennik, Katarzyna Kośla,
Tomasz Ochędalski, 2010: Changes in expression of cell cycle associated genes in PC21
3 prostate cancer cells caused by angiotensin II receptor blocker, 14th International
Congress on Hormonal Steroids and Hormones & Cancer Edinburgh, September 2124, Szkocja, 2010
3. Agnieszka Piastowska, Małgorzata Gajewska, Anna Gajos, Agnieszka LachowiczOchędalska, Selenium role in modulation of cell proliferation and cell cycle in human
prostate carcinoma cell lines. Czasopismo: Acta Bioch. Pol. 2008 : Vol. 55 supl. 3, s.
66 The Congress of Biochemistry and Cell Biology the 43rd Meeting of the Polish
Biochemical Society and the 10th Conference of the Polish Cell Biology Society
Olsztyn, September 7th - 11th, 2008
Ad. C. Ocena zmian w parametrach tkanki kostnej pod wpływem czynników
endo- i egzogennych – badani in vivo.
W tym obszarze zajmowałam się trzema zagadnieniami: rolą folistatyny w kształtowaniu
właściwości mechanicznych tkanki kostnej, wpływie niskich dawek soi na parametry
mechaniczne tkanki kostnej oraz efekcie podawania deksametazonu na skład mineralny
tkanki kostnej.
Folistatyna
Folistaytna to antagonista białek należących do nadrodziny transformujących
czynników wzrostu β, w tym aktywiny i białek morfogenetycznych kości, pełniących istotną
rolę w regulacji metabolizmu tkanki kostnej. Celem naszych badań było sprawdzenie
hipotezy, że nadekspresja folistatyny wpłynie na zaburzenie budowy tkanki kostnej,
doprowadzając do zmiany jej właściwości mechanicznych. Jako zwierze modelowe zostały
wybrane myszy z nadeksprsją folistatyny. Badania obejmowały zarówno zwierzęta młode
w okresie wzrostu jak i osobniki dojrzałe płciowo oraz osobniki stare - wyłączone z rozrodu.
We wszystkich grupach wiekowych analizie poddano geometryczne, strukturalne
i materiałowe właściwości tkanki kostnej i oceniono ich zmiany związane z wiekiem i płcią.
Wykazaliśmy antagonizm follistatyny w kierunku aktywiny i BMP, co wskazje jej ważną rolę
w fizjologii tkanki kostnej. Zaburzenia procesów metabolicznych miały negatywny wpływ, na
jakość tkanki kostnej, zwiększając podatność kości na złamania. Uzyskane wyniki wykazały,
że nadekspresja folistatyny negatywnie wpływa na metabolizm tkanki kostnej.
Stwierdziliśmy, że nadekspresja doprowadziła do znacznego zmniejszenia wszystkich
mierzonych parametrów wytrzymałości biomechanicznej tkanki kostnej w porównaniu do
grupy kontrolnej.
Soja
W badaniach tych ocenialiśmy wpływ diety z zaledwie 1% dodatkiem soi (gotowanej
lub surowej) oraz pochodzących z niej związków biologicznie aktywnych na skład mineralny,
gęstość oraz właściwości mechaniczne kości udowych rosnących zwierząt szczurów Wistar.
W badaniach tych wykazaliśmy, że wzbogacenie codziennej diety o tak niską dawkę
jak 1% udział soi lub jej ekwiwalent w postaci pochodzących z niej biologicznie aktywnych
czynników nie wpływa na zwiększenie odporność na złamania kości udowej u młodych
szczurów. Suplementacja codziennej diety genisteiną w dawce adekwatnej do 1% gotowanej
soi w codziennym żywieniu zwiększa mineralizację kości udowej u rosnących szczurów
oraz poprawia ich elastyczność. Nie obserwowano istotnego wpływu pozostałych substancji
biologicznie aktywnych ani soi (niezależnie od stosowanej postaci – gotowana/surowa) na
zmianę zawartości makro-i mikroelementów w kości udowej badanych zwierząt. Ponadto
żaden z badanych związków biologicznie czynnych (genisteina, daidzeina i stachioza) nie
miał znaczącego wpływ na gęstość kości.
22
Deksametazon
W kolejnych badaniach podjęliśmy próbę oceny wpływu doustnego podawania
deksametazonu na zmianę statusu mineralnego tkanki kostnej u szczurów i potencjalnej roli
3-hydroksy-3-metylomaślan (HMB) w utrzymaniu homeostazy mineralnj tej tkanki.
Objektem modelowym w tych badaniach były sześciotygodniowe samce szczurów
Sprague Dawley. Pięciodniowe podawanie deksametazonu spowodowało spadek stężenia
magnezu a wzrost zawartości żelaza w nerkach i kości udowej oraz istotne zmniejszenie
zasobów żelaza i miedzi w wątrobie. Sugeruje to przesunięcie puli żelaza z wątroby do nerek
i kości. Ponadto zawartość cynku w tkance kostnej uległa zmniejszeniu. Po pięciodniowym
okresie rekonwalescencji u zwierząt, które w tym czasie otrzymywały HMB stężenie
magnezu i cynku zostało przywrócone do poziomu grupy kontrolnej. Zmian takich nie
zaobserwowano u zwierząt, którym nie podawano HMB. Zawartość żelaza w kościach
udowych zwierząt grup doświadczalnych nie powróciła do poziomu grupy kontrolnej.
Deksametazon nie miał istotnego wpływu na zmianę ilości wapnia, magnezu i cynku w
wątrobie. Jednak, co bardzo interesujące po odstawieniu deksametazonu w okresie
rekonwalescencji stężenie tych pierwiastków wzrosło. W przypadku wapnia to przesunięcie
puli było tak silne, że u osobników nie suplementowanych HMB nastąpił znaczący spadek
stężenia wapnia w nerkach. Podsumowując możemy stwierdzić, że deksametazon w sposób
istotny ingeruje w skład mineralny tkanki kostnej a HMB wpływa na przywracanie
równowagi mineralnej tej tkanki w okresie rekonwalescencji po stosowaniu deksametazonu.
Powyższe zagadnienia zostały upowszechnione poprzez:
1. Anna Gajos-Michniewicz, Agnieszka Wanda Piastowska, John A Russell, Tomasz
Ochędalski, 2010: Follistatin as a potent regulator of bone metabolism. Biomarkers:
Vol. 15, nr 7, s. 563-574
2. Anna Gajos-Michniewicz, Elżbieta Pawłowska, Tomasz Ochędalski, Agnieszka
Piastowska-Ciesielska, 2012: The influence of follistatin on mechanical properties of
bone tissue in growing mice with overexpression of follistatin, J. Bone Miner. Metab.:
Vol. 30, nr 4, s. 426-433
3. Anna Gajos-Michniewicz, Agnieszka Piastowska, Elżbieta Pawłowska, Tomasz
Ochędalski, 2009: Follistatin as a pluripotential glycoprotein regulating bone
metabolism. V Studenckie Seminarium Fizyki Biomolekularnej i Medycznej Kraków
2009, Konferencja: Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków, 20.04.2009-25.04.2009
4. Anna Gajos-Michniewicz, Agnieszka Piastowska, Elżbieta Pawłowska, Mikołaj
Gralak, Tomasz Ochędalski, 2009: Overexpression of follistatin results in altered
metabolism of bone tissue. Uwagi: XLIV Annual Meeting of the Polish Biochemical
Society Łódź, September 16th-19th
5. Anna Gajos-Michniewicz, Agnieszka Piastowska, Elżbieta Pawłowska, Tomasz
Ochędalski, 2009: Role of follistatin in regulation of bone metabolism. The
Proceedings of the Conference on The Challenges of Contemporary Cell Biology.
Molecular Genetics, System Biology, Bioinformatics April 20-21, 2009. Łódź
University Press, 2009 The Coneerence To Honor Professor Maria J. Olszewska On
Her Jubbilee
6. Agnieszka Wanda Piastowska-Ciesielska, Mikołaj Antoni Gralak, 2010: Influence of a
low dose of dietary soybean on bone properties and mineral status in young rats.
Biofactors, Vol. 36, nr 6, s. 451-458
7. Mikołaj A. Gralak, Agnieszka W. Piastowska, Michał Jank, Piotr Ostaszewski,
Bożena Balasinska, Jacek Wilczak, Sybilla Berwid, 2007: Mineral status in young rats
23
after dexamethasone treatment and subsequent recover period
Hradec
Králové,
Optimální působení tělesné zátěže a výživy ISBN 978-80-7041-513-9 p. 244-249
Ad. D.
Neurofizjologiczna ocena stresu, bólu na modelach zwierzęcych.
Dwa elementy układu neuroendokrynnego mają szczególne znaczenie w mechanizmie
odpowiedzi organizmu na stres: oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA) oraz
mechanizmy uwalniające wydzielania adrenaliny i noradrenaliny. Hormony kory nadnerczy
glukokortykosteroidy - kortyzol i kortykosteron są głównymi czynnikami efektorowymi.
Hormony te mają możliwość zmiany lub modulowania przepływ informacji tym samym są
istotnym czynnikiem kontroli neuroendokrynnej tym samym mają wpływ na sposób
odpowiedzi organizmu na bodziec.
Celem pierwszego projektu było zbadanie roli allopregnanolonu w hamowaniu
osi HPA w odpowiedzi na IL-1 w późnym okresie ciąży. Ponadto zbadano odpowiedź
osi HPA na IL-1 u nieciężarnych szczurów, którym podawano allopregnanolon.
Ponadto, sprawdzaliśmy czy aktywność i ekspresja genów związanych z syntezą
allopregnanolonu zmieniła się w późnym okresie ciąży. Kolejnym celem było potwierdzenie,
że allopregnanolon uczestniczy w indukcji i utrzymaniu mechanizmu hamującego opioidy w
trakcie ciąży. Uzyskane wyniki pozwoliły na stwierdzenie, że pojawiające się i utrzymujące
zahamowanie przez endogenne opioidy osi HPA jest odpowiedzią na stres, jaki towarzyszący
późnemu okresowi ciąży i powiązane jest z ogólnie zwiększonym poziomem
allopregnanolonu.
Ten mechanizm sprzężenia allopregnanolon – opioidy może mieć powiązanie z innymi
mechanizmami neuroendokrynnymi w przebiegu ciąży.
Drugi projekt dotyczył wpływu stresu prenatalnego (PNS) na kondycję i zachowanie
zwierząt w życiu postnatalnym w ujęciu dobrostanu zwierząt oraz jako modelu translacyjnego
dla ludzi. W badaniach wykorzystano świnie domowe (sus scrofa). Lochy pierwiastki w
trakcie trwania ciąży były narażone na stres społeczny (łączenie zwierząt w nowe grupy).
Dojrzałe żeńskie potomstwo tych samic (F1) było następnie obserwowane w okresie około
porodowym. Lochy F1 wykazały zaburzenia w zachowaniach matczynych po narodzinach
prosiąt. Samice te częściej zmieniały swoją pozycje, preferowały stanie lub leżenie na
brzuchu, były bardziej reaktywne w stosunku do swoich prosiąt i spędzały więcej czasu na
przyglądaniu się prosiętom w porównaniu do grupy kontrolnej. Zaburzenia w opiece nad
prosiętami skutkowały większą śmiertelnością prosiąt w przypadku zwierząt utrzymywanych
w otwartych kojcach. Analiza zmian mRNA dla receptorów hormonu uwalniającego
kortykotropinę (CRH) w ciele migdałowatym, potwierdziła istotny wzrost ekspresji
receptorów CRH u samic pokolenia F1 ale nie u samców, co wskazuje na skłonność do
zachowań lękowych. Podsumowujące te badania możemy stwierdzić, że u samic narażonych
na stres w okresie prenatalnym (PNS) dochodzi do zmian w ośrodkowym układzie
nerwowym wskazujących na fenotyp prolękowy. Zmiana taka może mieć wpływ na
wystąpienie u nich zaburzeń zachowań matczynych w dorosłym życiu.
Trzecia praca badawcza dotyczy rozciągania ściany okrężnicy, z jakimi klinicznie
spotykamy się w stanach kolki jelitowej, chorobach związanych z zaparciami stanowiących
ważny problem zdrowotny, ale też rzutującymi na pogorszenie dobrostanu zwierząt,
zwłaszcza koniowatych i przeżuwaczy. Proces ten jest również często spotykany u ludzi, jako
zespól okrężnicy drażliwej. Objawem dominującym w tych chorobach jest ból
trzewny-jelitowy, oraz jego konsekwencje. Celem badania było opracowanie nowej metody
prowokowania bólu jelitowego u owcy w celu umożliwienia testowania leków i substancji
o działaniu analgetycznym. Badania te pokazały, że pięciominutowe rozciąganie ściany
okrężnicy balonikiem o długości 10 cm wypełnionym 200 ml wody o temperaturze ciała
stanowi poprawny model na powtarzalne wyzwalanie objawów autonomicznych
24
nocycepcyjnych, co w połączeniu ze zmianą zachowania i objawami klinicznymi u owcy
może stanowić model określenia działania analgetycznych substancji oraz leków u małych
przeżuwaczy.
Powyższe zagadnienia zostały upowszechnione poprzez:
1. Agnieszka Piastowska-Ciesielska, 2010: Neurohormonalne mechanizmy sterujące
odpowiedzią organizmu na stres. Weterynar. Prakt. Vol. 7, nr 9, s. 8-12
2. Paula Brunton, Ailsa McKay, Tomasz Ochędalski, Agnieszka Piastowska, Elżbieta
Rębas, Agnieszka Lachowicz, John Russell, 2009: Central opioid inhibition of
neuroendocrine stress responses in pregnancy in the rat is induced by the
neurosteroid allopregnanolone. J. Neurosci. Vol. 29, nr 20, s. 6449-6460, ISSN:
0270-6474
3. Kenneth M.D. Rutherford, Agnieszka Piastowska-Ciesielska, Ramona D. Donald,
Sheena K. Robson, Sarah H. Ison, Susan Jarvis, Paula J. Brunton, John A. Russell,
Alistair B. Lawrence, 2014, Prenatal stress produces anxiety prone female
offspring and impaired maternal behaviour in the domestic pig
Physiology & Behavior, ISSN: 0031-9384, Dostępne online od 11 marca 2014,
DOI:10.1016/j.physbeh.2014.02.052
4. Agnieszka Piastowska, Kenneth Rutherford, Ramona Donald. Corticotropin
releasing hormone receptor (CRH-R) mRNA expression in the pig amygdala:
effects of prenatal social stress and tail-docking, BBSRC Animal Welfare
Probramme Workshop Birmingham 7th-8th December 2009,
5. Bogdan Kania, Bogdan Dębski, Agnieszka Piastowska-Ciesielska, 2012, Influence
of experimental colon distension (CD) on neurophysiological pain parameters,
Medycyna Weterynaryjna, Vol. 68, nr 8, s. 493-497, ISSN: 0025-8628
Ad. E. Ocena wpływu podarzy soi w diecie na zmianę proliferacji błony śluzowej
przewodu pokarmowego badani- in vivo.
Dotychczasowa wiedza tłumacząca negatywny wpływ soi lub związków biologicznie
aktywnych z niej pozyskiwanych na fizjologię przewodu pokarmowego jest nadal
niewystarczająca. Badania uwzględniały procesy przebudowy nabłonka jelitowego,
do zobrazowania, których wykorzystano zmiany w równowadze pomiędzy procesami
proliferacji w kryptach jelitowych a programowaną śmiercią komórek zarówno w obszarze
krypt jak i na powierzchni całego kosmka. Dodatkowo oznaczono stopień uszkodzenia DNA
enterocytów, jako parametr skuteczności procesów naprawczych oraz oceny ryzyka mutacji.
Nasze badania na ośmiotygodniowych samcach szczurów (Wistar) pokazały,
że już 1% dodatek soi gotowanej lub surowej ma wpływ na zwiększenie liczby ginący
komórek, bez wpływu na indeks komórek dzielących się. U zwierząt otrzymujących soję
surową zaobserwowano podwyższenie indeksu ginących komórek, co miało wpływ na
obserwowaną na poziomie makroskopowym zmniejszoną powierzchnię chłonną. W
przypadku grupy zwierząt otrzymującej soję gotowaną zaobserwowaliśmy, że doszło do
jednoczasowego wzrostu indeksu komórek apoptotycznych oraz znacznie większego wzrostu
indeksu mitotycznego w kryptach jelitowych. Efektem tych zmian było przesunięcie się
bilansu przebudowy nabłonka jelita cienkiego w stronę proliferacji. Wydaje się, że ten trend
tylko z pozoru może być korzystny dla organizmu gdyż powszechnie wiadomo, że nadmierna
i długotrwała stymulacja proliferacji komórek może prowadzić do istotnych zmian w
funkcjonowaniu całej tkanki. Powyższe zagadnienie zostało upowszechnione poprzez:
1. Michał Marek Godlewski, Paulina Ślązak, Romuald Zabielski, Agnieszka Piastowska,
Mikołaj Antoni Gralak. 2006, Quantitative study of soybean-induced changes in
25
proliferation and aprogrammed cell death in the intestinal mucosa of young rats.
J. Physiol. Pharmacol. Vol. 57 supl. 7, s. 125-133, ISSN: 0867-5910
2. Paulina Ślązak, Michał Marek Godlewski, Agnieszka Piastowska, Mikołaj Antoni
Gralak, 2006, Cell turnover in the intestinal mucosa along the gastro-intestinal tract in
young rats. J. Physiol. Pharmacol. 2006 : Vol. 57 supl. 2, s. 235, ISSN: 0867-5910,
3. Paulina Ślązak, Michał Marek Godlewski, Agnieszka Wanda Piastowska, Mikołaj
Antoni Gralak, 2006, Evaluation of proliferation and programmed cell death in the
intestinal mucosa of young rats. Cell Proliferation Basic Clin. Sci.Vol. Vol. 39, nr 5,
s. 341-342, ISSN: 0960-7722 Cytomics Emerging from Cytometry 16th Annual
Meeting of the German Society for Cytometry, Leipzig, Niemcy
4. Michał Marek Godlewski, Daria Dolman, Agnieszka Wanda Piastowska, Mikołaj
Antoni Gralak, Marzena Biernat, Romuald Zabielski 2006: Life and death in the gut
epithelium. Light microscopy (LM), image analysis system (IAS) and laser scanning
cytometry (LSC) in assesment of intestinal mucosa development. Second Annual
Workshop of the ARC/NHMRC Research Network "Fluorescence applications in
biotechnology and life sciences" 23-24 February 2006, Macquarie University, Sydney,
Australia
Ad. F. Ocena wpływu dodatku ryboflawiny, wysiłku i zawartości białka w diecie na
stężenie pierwiastków śladowych w wątrobie zwierząt doświadczalnych.
Celem tego badania była ocena wpływu ryboflawiny, niedoboru białka i wysiłku
fizycznego na akumulację składników mineralnych w wątrobie. Trwające 90 dni badanie
zostało przeprowadzone na 41 rosnących samcach szczura Wistar. Zwierzęta podzielono
na 6 grup eksperymentalnych: dwie grupy zwierząt otrzymywały dietę w której
20% energii pochodziło z białka; kolejne dwie grupy zwierząt otrzymywały dietę w której
4,5% energii pochodziło z białka i ostatnie dwie u których poza 4,5% energii pochodziło
z białka ale dodatkowo otrzymywały ryboflawinę (75mg/kg paszy). Ponadto jedna grupa
zwierząt z każdego wariantu żywieniowego poddawana była pięć razy w tygodniu
treningowi fizycznemu (bieg z prędkością 20m/min).
Nasze badania wykazały, że stężenie cynku w wątrobie było istotnie niższe u zwierząt
suplementowanych ryboflawiną niż u zwierząt nie suplementowanych. U szczurów
poddanych treningowi w porównaniu do nietrenowanych stwierdzono istotnie wyższe
stężenie żelaza i istotnie niższe stężenie chromu w wątrobie. Dieta niskobiałkowa
spowodowała istotny wzrost stężenia miedzi w wątrobie wszystkich szczurów. Uzyskane
wyniki wskazują, że ryboflawina i metabolizm cynku są ze sobą powiązane. Wysiłek
zwiększa stężenie żelaza i zmniejsza stężenie chromu w wątrobie. Dawka pokarmowa
niedoborowa w białko zwiększa stężenie miedzi w wątrobie.
1. Mikołaj Antoni Gralak, Bogdan Dębski, Aneta Lewicka, Jerzy Bertrand, Anna Kłos,
Agnieszka Wanda Piastowska-Ciesie, Anna Stryczek, Agata Morka, 2013, Influence
of riboflavin supplementation on liver trace element concentration in trained rats fed
low-protein diet, Probl Hig Epidemio, 94, 3, 527-531
26
Nagrody za działalność naukową
1. Nagroda Rektorska II stopnia dla nauczycieli akademickich za 2012 rok za cykl prac:
Analiza ekspresji oraz zależności pomiędzy receptorem angiotensynowym typu
pierwszego, VEGF i KDR w nowotworach endometrium o różnej charakterystyce.
2. Nagroda Rektorska III stopnia dla nauczycieli akademickich za 2012 rok za pracę
oryginalną pt.: The influence of follistatin on mechanical properties of bone tissue in
growing mice with overexpression of follistatin.
3. Nagroda Rektorska III stopnia dla nauczycieli akademickich za 2012 rok za cykl prac
pt.: Wpływ peptydów z rodziny angiotensyn na proliferację, adhezję
i rozprzestrzenianie się komórek androgenozależnego i androgenoniezależnego raka
gruczołu krokowego.
4. Wyróżnienie Pracy Doktorskiej przez Radę Wydziału Medycyny Weterynaryjnej
SGGW, 19.10.2005
Informacja o osiągnięciach dydaktycznych
W ramach działalności dydaktycznej od roku 2006 prowadzę zajęcia dla studentów
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. W roku akademickim 2006/2007 prowadziłam zajęcia
dla studentów Wydziału Farmaceutycznego, Oddziału Kosmetologii z przedmiotu
Endokrynologia. Od roku akademickiego 2009/2010 prowadzę zajęcia z przedmiotu
Podstawy hodowli komórkowych, od roku akademickiego 2010/2011 prowadzę zajęcia
z przedmiotu Metodyka badań in vivo a od roku akademickiego 2013/2014 z przedmiotów
Fizjologia porównawcza oraz Modele zwierzęce w medycynie i farmacji.
Od momentu uzyskania stopnia doktora nauk weterynaryjnych byłam promotorem
trzech prac magisterskich oraz ośmiu prac licencjackich studentów ww. wydziałów, a także
pełniłam funkcję opiekuna naukowego Pani Anny Gajos-Michniewicz w przewodzie
doktorskim realizowanym w Zakładzie Endokrynologii Porównawczej, Wydziału Nauk
Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego, Uniwersytetu Medycznego w Łódź.
Od roku 2012 jestem członkiem Wydziałowego Zespołu Zapewnienia Jakości
Kształcenia na Wydziale Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego.
Osiągnięcia w zakresie popularyzacji nauki
Jestem autorem ponad 20 artykułów przeznaczonych dla lekarzy weterynarii dotyczących
żywienia zwierząt domowych (szczegółowo wymienione w załączniku nr 3 do Wniosku).
Ponadto jestem współautorem materiałów dydaktycznych dla studentów kierunku
Biotechnologia Specjalność Biotechnologia Medyczna Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Agnieszka Piastowska, Tomasz Ochędalski– wstęp i redakcja Metodyka badań
in vivo; Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego w Łodzi;
2010; ISBN: 978-83-62807-32-1
Agnieszka Piastowska, Tomasz Ochędalski, Podstawy hodowli komórkowych;
Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego w Łodzi; 2010;
ISBN: 978-83-62807-11-6
27
Staże w zagranicznych lub krajowych ośrodkach naukowych lub akademickich
College of Medicine and Veterinary Medicin University of Edinburgh,
Szkocja; LLP-ERASMUS Programme Individual Teaching Programme for Teaching
Staff Mobility, wrzesień 2012.
College of Medicine and Veterinary Medicin University of Edinburgh,
Szkocja; LLP-ERASMUS Programme Individual Teaching Programme for Teaching
Staff Mobility, marzec, wrzesień 2011.
College of Medicine and Veterinary Medicin University of Edinburgh,
Szkocja;LLP-ERASMUS Programme Individual Teaching Programme for Teaching
Staff Mobility, maj 2010.
Laboratory of Neuroendocrinology, Centre for Integrative Physiology,
College of Medicine and Veterinary Medicine University of Edinburgh, Szkocja,
Stypendium: Polish School of Medicine Memorial Fund at the University
of Edinburgh Scholarship Programme maj-czerwiec, wrzesień 2009.
Laboratory of Neuroendocrinology, Centre for Integrative Physiology,
College of Medicine and Veterinary Medicine University of Edinburgh, Szkocja,
Stypendium: Polish School of Medicine Memorial Fund at the University
of Edinburgh Scholarship Programme, kwiecień-lipiec 2008.
Laboratory of Neuroendocrinology, Centre for Integrative Physiology,
College of Medicine and Veterinary Medicine University of Edinburgh, Szkocja,
czerwiec 2006.
Zakład Genetyki, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Polska,
2005/2006 - staż naukowy.
Zakład Patofizjologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 2006, staż naukowy.
Pracownia Toksykologii Molekularnej, Zakład Toksykologii I Kancerogenezy,
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera, 2005, staż naukowy.
Slovakia, Institute for Animal Nutrition, Research Institute for Animal Production
in Nitra, 2004, staż naukowy.
Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN im. Jana Kielanowskiego, Polska
Akademia Nauk w Jabłonnie, 2004, staż naukowy.
Kierowanie krajowymi projektami badawczymi:
Ocena możliwości wykorzystania angiotensyny II i organicznych związków selenu
jako czynników antyproliferacyjnych i proapoptotycznych w liniach komórkowych
hormononiezależnego raka prostaty , N N404 1077 33, 2007-2010, Kierownik
Ocena ksenobiotyków o właściwościach estrogenowych, jako potencjalnych
inhibitorów inwazyjności i żywotności komórek raka gruczołu krokowego
z wykorzystaniem techniki wyciszania genów, 502-03/0-078-04/502-04-008,
2010-2013, Kierownik
lub udział w takich projektach:
Ocena wpływu roli regulacyjnej angiotensyny drugiej i genistyny na profil
ekspresyjny genów powiązanych z działaniem receptorów ER i AT
w hormonozależnych i hormononiezależnych nowotworach gruczołu sutkowego,
N N403 2935 36, 2008-2013, Główny wykonawca
Układ RAA w
nowotworach
endometrium, 502-11-581, 2007-2009,
Główny wykonawca
28
o
o
ocena wpłyrvu angiotensyny II i relaksyny-2 na inwazyjnośćkomórek raka gruczołu
krokowego w trójwymiarowych modelach in vitro, N N403 ŻO8l 39, 20lO-ŻO14,
Główny wykonawcrl
Selektywne wyciszanie genów, jako nowoczesne naruędzie w ocenie zaangaŻowania
angiotensyny Il w procesie transformacji endometrium - określenie roli receptora
androgenowego w przekużnictwie sygnału indukowanego Angiotensyna II,
20 1 3/09/B^\i Z4 l 0 l 3 65, Ż0 1 4 -20 1 6, Głów ny wykonau, c a
Działalnośćekspercka - recenzje dla czasopism naukowych i w konkursach
o
o
Recenzent w konkursie Sonata - Narodowe Centrum Nauki
Recenzent w czasopismach z listy Filadelfijskiej: Tumor Biology, ISSN: l0l0-4283;
Biomarkers,
ISSN: 1574-0153; Cancer Investigation, ISSN: 0735-7907 Clinical and Experimental
Pharmacology and Physiology, ISSN: 0305-1870; BioFactors, ISSN: 0951 -6433.
Archives of Medical Science, ISSN: 1734-192Ż; Cancer
Informacja o działalnościorganizaryjnej i zawodowej
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Przedstawiciel niesamodzielnych pracowników naukowych w Radzie Wydziału Nauk
Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego' Uniwersytetu Medycznego w Łodzi w
kadencji 2008-20 l Ż; 2012-201 6.
Członek Wydziałowego Zespołu ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia, Wydziału
Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego' Uniwersytetu Medycznego w
Łodzi, w kadencji Ż0lŻ-20l6.
Asystent Kierownika Projektu ,,Uruchomienie kierunku studiów: Biotechnologia,
specjalnośó: Biotechnologia Medyczna na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi"
2010-201s.
osoba nadzorująca doświadczęnia na zwierzętach w Jednostkach Doświadczalnych
nr 020 i 093 w wykazie MNiSW.
Członek Komisji Biologii Zwierząt Doświadczalnych(Polska Akademia Nauk,
Wydział Nauk Medycznych, Komitet Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej)
w kadencji 2007-2010.
Uczestnik Specjalizacyjnego Studium PodypIomowe z zakręsu Użytkowania
i Patologii Zwierząt Laboratoryjnych (20l0-Ż01Ż); Kierownik Studium: prof. dr hab.
Józef Szarek, Miejsce realizacji : Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet
Warm ińsko-Mazurski w o lsztynie.
Członek Polskię Towarzystwo Endokrynologiczne od2007 do chwili obecnej.
Członek E'uropean Society for Laboratory Animal Veterinarians ESLAV
od 201 I do chwili obecnej.
Członek Polskie Towarzystwo Wiedzy o Zwierzętach Laboratoryinych - Po|LASA
od 2011 do chwili obecnej.
Członek Krajowej lzby Diagnostów Laboratoryjnych Z prawem wykonywania zawodu
diagnosty laboratoryjnego numer 9974-9301; od 2003- obecnie.
Członek Kaszubsko-Pomorskiej lzby Lekarsko-Weterynaryjnej z prawem
wykonywania zawodu lekarza wet. numer 40107; od2002- obecnie.
Przedstawiciel doktorantów w Radzie Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły
Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; w latach 2Oo3 -2005.
,ń,,ń Z€*t'Z_ę--Z1